Tài liệu KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG

Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương BÀI 3 KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG Hướng dẫn học Bài này giới thiệu các khái niệm về tiền lương,các khoản khác doanh nghiệp phải trả người lao động và các quỹ trích theo lương cũng như các tài khoản kế toán liên quan và nội dung hạch toán tương ứng. Sinh viên cần hiểu được bản chất của tiền lương; phân biệt được các hình thức tiền lương; nắm bắt rõ ràng nội dung quỹ tiền lương của doanh nghiệp. Ngoài ra sinh viên cần nhớ mục đích sử dụng và nguồn hình thành các quỹ trích theo lương (gồm có: Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh tế công đoàn, Bảo hiểm tự nguyện) theo quy định của chế độ tài chính hiện hành. Cuối cùng, sinh viên cần nắm vững nội dung, kết cấu của các TK trọng tâm như: TK 334, các TK chi tiết của TK 338 và nội dung hạch toán các nghiệp vụ về tiền lương, thanh toán với người lao động và các quỹ trích theo lương. Để học tốt bài này, sinh viên cần tham khảo các phương pháp học sau:  Học đúng lịch trình của môn học theo tuần, làm các bài luyện tập đầy đủ và tham gia thảo luận trên diễn đàn.  Đọc tài liệu: 1. Giáo trình Kế toán tài chính trong các doanh nghiệp, Chủ biên: GS.TS Đặng Thị Loan, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân, 2011. 2. Sinh viên làm việc theo nhóm và trao đổi với giảng viên trực tiếp tại lớp học hoặc qua email. Nội dung Bài này giới thiệu các khái niệm về tiền lương, các hình thức tiền lương, quỹ tiền lương, các khoản trích theo lương. Ngoài ra còn giới thiệu về nội dung và kết cấu của các tài khoản: TK 334 và các tài khoản chi tiết của TK 338 (3382, 3383, 3384, 3386) cũng như nội dung hạch toán trên các tài khoản này. Mục tiêu Sau khi học xong bài này, sinh viên cần thực hiện được các việc sau:  Trình bày được các khái niệm về: Tiền lương; quỹ tiền lương của doanh nghiệp; các khoản (quỹ) trích theo lương, quỹ dự phòng trợ cấp mất việc làm.  Phân biệt được các hình thức tiền lương phổ biến.  Nắm vững mục đích sử dụng cũng như nguồn hình thành (tỷ lệ trích lập) của các quỹ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh tế công đoàn và Bảo hiểm tự nguyện.  Nắm vững nội dung kế toán các nghiệp vụ liên quan đến tiền lương, các khoản phải trả người lao động và các quỹ trích theo lương. TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 29 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương Tình huống dẫn nhập Trong tháng 10 năm 2013, trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã ký hợp đồng dài hạn với 10 giảng viên đã qua thời gian thử việc. Trong đó ThS Nguyễn Thu Lan và TS Trần Nhật Duy là 2 giảng viên làm việc tại viện Kế toán – Kiểm toán trực thuộc trường. Mặc dù hai giảng viên được ký hợp đồng tại cùng một thời điểm nhưng mức lương khởi điểm mà họ được nhận là khác nhau. Cụ thể: lương tháng của ThS Nguyễn Thu Lan là: 5.500.000; lương tháng của TS. Trần Nhật Duy là: 7.000.000. Hãy lý giải sự khác biệt về mức lương giữa hai giảng viên nói trên. 30 TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương 3.1. Ý nghĩa và nhiệm vụ kế toán 3.1.1. Ý nghĩa Trong mọi chế độ xã hội, việc sáng tạo ra của cải vật chất đều không tách rời lao động. Người lao động phải có vật phẩm tiêu dùng để tái sản xuất sức lao động, vì vậy khi họ tham gia lao động sản xuất ở các doanh nghiệp thì đòi hỏi doanh nghiệp phải trả thù lao lao động cho họ. Trong nền kinh tế hàng hoá, thù lao lao động được biểu hiện bằng thước đo giá trị và gọi là tiền lương. Như vậy, tiền lương là biểu hiện bằng tiền của hao phí lao động sống cần thiết mà doanh nghiệp trả cho người lao động theo thời gian, khối lượng công việc mà người lao động đã cống hiến cho doanh nghiệp. 3.1.2. Nhiệm vụ hạch toán lao động tiền lương trong doanh nghiệp  Tổ chức ghi chép, phản ánh, tổng hợp số liệu về số lượng lao động, thời gian kết quả lao động, tính lương và trích các khoản theo lương, phân bổ chi phí nhân công theo đúng đối tượng sử dụng lao động.  Hướng dẫn, kiểm tra các nhân viên hạch toán ở các phân xưởng, các bộ phận sản xuất – kinh doanh, các phòng ban thực hiện đầy đủ các chứng từ ghi chép ban đầu về lao động, tiền lương, mở sổ cần thiết và hạch toán nghiệp vụ lao động, tiền lương đúng chế độ, đúng phương pháp.  Theo dõi tình hình thanh toán tiền lương, tiền thưởng, các khoản phụ cấp, trợ cấp cho người lao động.  Lập các báo cáo về lao động, tiền lượng phục vụ cho công tác quản lý của Nhà nước và doanh nghiệp. 3.2. Các hình thức tiền lương 3.2.1. Hình thức tiền lương theo thời gian Hình thức tiền lương theo thời gian thực hiện việc tính trả lương cho người lao động theo thời gian làm việc, theo ngành nghề và trình độ thành thạo nghiệp vụ, kỹ thuật, chuyên môn của người lao động.  Đơn vị để tính tiền lương thời gian là lương tháng, lương ngày hoặc lương giờ.  Lương tháng được quy định sẵn đối với từng bậc lương trong các thang lương. Lương tháng thường được áp dụng để trả lương cho nhân viên làm công tác quản lý kinh tế, quản lý hành chính và các nhân viên thuộc các ngành hoạt động không có tính chất sản xuất.  Lương ngày là tiền lương trả cho người lao động theo mức lương ngày và số ngày làm việc thực tế trong tháng. Mức lương ngày được tính bằng cách lấy mức lương tháng chia (:) cho số ngày làm việc trong tháng theo chế độ. Lương ngày thường TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 31 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương được áp dụng để trả lương cho lao động trực tiếp hưởng lương thời gian, tính trả lương cho người lao động trong những ngày hội họp, học tập, hoặc làm nghĩa vụ khác và làm căn cứ để tính trợ cấp Bảo hiểm xã hội.  Mức lương giờ tính bằng cách lấy mức lương ngày chia (:) cho số giờ làm việc trong ngày theo chế độ. Lương giờ thường được áp dụng để trả lương cho người lao động trực tiếp trong thời gian làm việc không hưởng lương theo sản phẩm. 3.2.2. Hình thức tiền lương theo sản phẩm Hình thức tiền lương theo sản phẩm thực hiện việc tính trả lương cho người lao động theo số lượng và chất lượng sản phẩm hoặc công việc đã hoàn thành. Đây là hình thức tiền lương phù hợp với nguyên tắc phân phối theo lao động, gắn chặt năng suất lao động với thù lao lao động; có tác dụng khuyên khích người lao động nâng cao năng suất lao động góp phần tăng thêm sản phẩm cho xã hội. Hình thức tiền lương theo sản phẩm còn tuỳ thuộc vào tình hình cụ thể ở từng doanh nghiệp mà vận dụng theo từng hình thức cụ thể sau đây:  Hình thức tiền lương theo sản phẩm trực tiếp không hạn chế. Với hình thức này, tiền lương phải trả cho người lao động được tính trực tiếp theo số lượng sản phẩm hoàn thành đúng quy cách, phẩm chất và đơn giá tiền lương sản phẩm đã quy định, không chịu bất cứ một sự hạn chế nào.  Hình thức tiền lương theo sản phẩm gián tiếp: thường được áp dụng để trả lương cho lao động gián tiếp ở các bộ phận sản xuất như lao động làm nhiệm vụ vận chuyển vật liệu, thành phẩm, bảo dưỡng máy móc thiết bị Tuy lao động của họ không trực tiếp tạo ra sản phẩm, nhưng lại gián tiếp ảnh hưởng đến năng suất của lao động trực tiếp.  Hình thức tiền lương theo sản phẩm có thưởng, có phạt: Theo hình thức này, ngoài tiền lương theo sản phẩm trực tiếp, người lao động còn được thưởng trong sản xuất như thưởng về chất lượng sản phẩm tốt, thưởng về tăng năng suất lao động, tiết kiệm vật tư. Trong trường hợp người lao động làm ra sản phẩm hỏng, lãng phí vật tư trên định mức quy định hoặc không bảo đảm đi ngày công quy định thì có thể phải chịu tiền phạt trừ vào thu nhập của họ.  Hình thức tiền lương sản phẩm thưởng luỹ tiến: Theo hình thức này, ngoài tiền lương theo sản phẩm trực tiếp còn có một phần tiền thưởng được tính trên cơ sở tăng đơn giá tiền lương ở các mức năng suất cao. Hình thức tiền lương này có tác dụng kích thích người lao động duy trì cường độ lao động ở mức tối đa, nhưng hình thức này sẽ làm tăng khoản mục chi phí nhân công trong giá thành sản phẩm của doanh nghiệp cho nên, nó chỉ được sử dụng trong một số trường hợp cần thiết như khi cần phải hoàn thành gấp một đơn đặt hàng hoặc trả lương cho người lao động làm việc ở những khâu khó nhất để bảo đảm tính đồng bộ cho sản xuất. 32 TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương 3.3. Kế toán tiền lương, tiền lương và thanh toán với người lao động 3.3.1. Tính lương, tính thưởng cho người lao động Công việc tính lương, tính thưởng và các khoản khác phải trả cho người lao động được thực hiện tập trung tại phòng kế toán doanh nghiệp. Thời gian để tính lương, tính thưởng và các khoản phải trả cho người lao động là hàng tháng. Căn cứ để tính là các chứng từ theo dõi thời gian lao động, kết quả lao động và các chứng từ khác có liên quan (như giấy nghỉ phép, biên bản ngừng việc). Tất cả các chứng từ trên phải được kế toán kiểm tra trước khi tính lương, tính thưởng và phải đảm bảo được các yêu cầu của chứng từ kế toán. “Bảng thanh toán tiền lương” là chứng từ làm căn cứ thanh toán tiền lương, phụ cấp cho người lao động làm việc trong các đơn vị sản xuất – kinh doanh, “Bảng thanh toán tiền lương” được lập cho từng bộ phận (phòng, ban, tổ, nhóm) tương ứng với “Bảng chấm công”. Khi tính tiền thưởng thường xuyên cho người lao động, kế toán lập “Bảng thanh toán tiền thưởng” dựa trên các chứng từ ban đầu như “Bảng chấm công”, “Phiếu xác nhận sản phẩm hoặc công việc hoàn thành” và phương án tính thưởng đã được người có thẩm quyền phê duyệt. “Bảng thanh toán tiền thưởng” (mẫu 03 – LĐTL chế độ chứng từ kế toán). Trong các trường hợp thưởng đột xuất cho người lao động, kế toán không lập “Bảng thanh toán tiền thưởng” theo mẫu trên mà tự thiết kế mẫu phù hợp với phương án tính thưởng. 3.3.2. Kế toán tổng hợp về tiền lương và tình hình thanh toán với người lao động Tài khoản sử dụng để kế toán tổng hợp tiền lương, tiền thưởng và tình hình thanh toán với người lao động là TK 334 “Phải trả người lao động”. Nội dung của TK này như sau:  Bên Nợ: o Các khoản tiền lương, tiền thưởng, Bảo hiểm xã hội và các khoản khác đã trả, đã ứng trước cho người lao động. o Các khoản khấu trừ vào thu nhập của người lao động.  Bên Có: Các khoản tiền lương, tiền thưởng, Bảo hiểm xã hội và các khoản khác thực tế phải trả cho người lao động.  Số dư bên Có: Các khoản tiền lương, tiền thưởng còn phải trả cho người lao động. Trường hợp cá biệt, TK 334 có thể có số dư bên Nợ phản ánh số tiền đã trả quá số tiền phải trả cho người lao động. TK 334 phải hạch toán chi tiết theo 2 nội dung: thanh toán lương và thanh toán các khoản khác. TK 334 chi tiết thành 2 tài khoản cấp 2: TK 3341 “Phải trả công nhân viên”: Phản ánh các khoản phải trả và thanh toán các khoản phải trả cho công nhân viên về tiền lương, tiền thưởng có tính chất lương, Bảo hiểm xã hội và các khoản phải trả khác thuộc về thu nhập của công nhân viên. TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 33 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương TK 3348 “Phải trả người lao động khác”: Phản ánh các khoản phải trả và tình hình thanh toán các khoản phải trả cho người lao động khác ngoài công nhân viên của doanh nghiệp về tiền công, tiền thưởng có tính chất tiền công và các khoản khác thuộc về thu nhập của người lao động. Căn cứ vào bảng thanh toán tiền lương, bảng thanh toán tiền thưởng (có tính chất lương), kế toán phân loại tiền lương và lập chứng từ phân bổ tiền lương, tiền thưởng vào chi phí sản xuất – kinh doanh. Khi phân bổ tiền lương và các khoản có tính chất lương vào chi phí sản xuất – kinh doanh, kế toán ghi: Nợ TK 622: Phải trả cho lao động trực tiếp Nợ TK 627: Phải trả nhân viên phân xưởng Nợ TK 641: Phải trả cho nhân viên bán hàng Nợ TK 642: Phải trả cho nhân viên quản lý doanh nghiệp Có TK 334: Tiền lương, tiền thưởng, các khoản phụ cấp, trợ cấp có tính chất lương mà doanh nghiệp phải trả cho người lao động Với cách ghi chép vào tài khoản như trên thì tiền lương và các khoản phải trả cho người lao động trong kỳ nào được tính vào chi phí của kỳ đó. Theo nguyên tắc phù hợp giữa chi phí sản xuất và kết quả sản xuất thì cách làm này chỉ thích ứng với những doanh nghiệp có thể bố trí cho người lao động trực tiếp nghỉ phép tương đối đều đặn giữa các kỳ hạch toán hoặc không có tính thời vụ. Trường hợp những doanh nghiệp sản xuất không có điều kiện để bố trí cho lao động trực tiếp nghỉ phép đều đặn giữa các kỳ hạch toán hoặc có tính thời vụ thì kế toán phải dự toán tiền lương nghỉ phép hoặc ngừng sản xuất theo kế hoạch của họ để tiến hành trích trước tính vào chi phí của các kỳ hạch toán theo số dự toán. Mục đích của việc làm này là không làm giá thành sản phẩm thay đổi đột ngột khi số lượng lao động trực tiếp nghỉ phép nhiều ở một kỳ hạch toán nào đó hoặc bù đắp tiền lương cho họ trong thời gian ngừng sản xuất có kế hoạch. Cách tính khoản tiền lương nghỉ phép năm của người lao động trực tiếp để trích trước vào chi phí sản xuất như sau: Mức trích trước tiền lương của lao động trực tiếp theo kế hoạch Tỷ lệ trích trước = = Tiền lương chính phải trả cho lao động trực tiếp trong kỳ  Tỷ lệ nghỉ phép, ngừng sản xuất theo kế hoạch năm của lao động trực tiếp Tổng số tỷ lệ chính kế hoạch năm của lao động trực tiếp Tỷ lệ trích trước  100  Khi trích trước tiền lương nghỉ phép hoặc ngừng sản xuất có kế hoạch của lao động trực tiếp, kế toán ghi: Nợ TK 622: Chi phí nhân công trực tiếp Có TK 335: Chi phí phải trả  Khi có lao động trực tiếp nghỉ phép, hoặc do ngừng sản xuất có kế hoạch, phản ánh tiền lương nghỉ phép thực tế phải trả cho họ, kế toán ghi: Nợ TK 335: Chi phí phải trả Có TK 334: Phải trả người lao động 34 TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương  Phản ánh khoản phụ cấp, trợ cấp, tiền thưởng có nguồn bù đắp riêng như trợ cấp ốm đau từ quỹ Bảo hiểm xã hội, tiền thưởng thi đua trích từ quỹ khen thưởng phải trả cho người lao động, kế toán ghi: Nợ TK 3531: Tiền thưởng thi đua trích từ quỹ khen thưởng Nợ TK 3532: Tiền trợ cấp trích từ quỹ phúc lợi Nợ TK 338 (3383): Tiền trợ cấp từ quỹ Bảo hiểm xã hội Có TK 334: Phải trả người lao động  Phản ánh các khoản khấu trừ vào thu nhập của người lao động như tiền tạm ứng thừa, Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế mà người lao động phải nộp, thuế thu nhập cá nhận kế toán ghi: Nợ TK 334: Phải trả người lao động Có TK 141: Tiền tạm ứng thừa Có TK 138: Tiền phạt, tiền bồi thường phải thu Có TK 338: Thu hộ các quỹ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế (phần người lao động phải đóng góp) Có TK 3335: Thu hộ thuế thu nhập cá nhân cho Nhà nước  Khi thanh toán cho người lao động, kế toán ghi: Nợ TK 334: Phải trả người lao động Có TK 111: Trả bằng tiền mặt Có TK 112: Trả bằng chuyển khoản  Nếu doanh nghiệp đã chuẩn bị đủ tiền để thanh toán với người lao động nhưng vì một lý do nào đó, người lao động chưa lĩnh thì kế toán lập danh sách để chuyển thành số giữ hộ, kế toán ghi: Nợ TK 334: Phải trả người lao động Có TK 338 (3388)  Khi thanh toán số tiền trên cho người lao động, kế toán ghi: Nợ TK 338 (3388) Có TK 111, 112 3.4. Kế toán các khoản trích theo lương 3.4.1. Chế độ trích các khoản theo lương  Quỹ Bảo hiểm xã hội Quỹ Bảo hiểm xã hội là quỹ dùng để trợ cấp cho người lao động có tham gia đóng góp quỹ trong các trường hợp họ bị mất khả năng lao động như ốm đau, thai sản; tai nạn lao động, hưu trí, mất sức Theo chế độ tài chính hiện hành, quỹ Bảo hiểm xã hội được hình thành bằng cách tính theo tỷ lệ 26% trên tổng quỹ lương của doanh nghiệp. Người sử dụng lao động phải nộp 18% trên tổng quỹ lương và tính vào chi phí sản xuất – kinh doanh, còn 8% trên tổng quỹ lương thì do người lao động trực tiếp đóng góp (trừ vào thu nhập của họ). Những khoản trợ cấp thực tế cho người lao động tại doanh nghiệp trong các trường hợp họ bị ốm đau, tai nạn lao động, nữ công nhân viên nghỉ đẻ TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 35 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương hoặc thai sản… được tính toán trên cơ sở mức lương ngày của họ, thời gian nghỉ (có chứng từ hợp lệ) và tỷ lệ trợ cấp Bảo hiểm xã hội. Khi người lao động được nghỉ hưởng Bảo hiểm xã hội, kế toán phải lập phiếu nghỉ hưởng Bảo hiểm xã hội cho từng người và lập bảng thanh toán Bảo hiểm xã hội để làm cơ sở thanh toán với cơ quan quản lý quỹ. Các doanh nghiệp phải nộp Bảo hiểm xã hội trích được trong kỳ vào quỹ tập trung do quỹ Bảo hiểm xã hội quản lý (qua tài khoản của họ ở kho bạc).  Quỹ Bảo hiểm y tế Quỹ Bảo hiểm y tế là quỹ được sử dụng để trợ cấp cho những người có tham gia đóng góp quỹ trong các hoạt động khám, chữa bệnh. Theo chế độ hiện hành các doanh nghiệp phải thực hiện trích quỹ Bảo hiểm y tế bằng 4,5% tổng quỹ lương, trong đó doanh nghiệp phải chịu 3% (tính vào chí phí sản xuất – kinh doanh) còn người lao động trực tiếp nộp 1,5% (trừ vào thu nhập của họ). Quỹ Bảo hiểm y tế do cơ quan Bảo hiểm y tế thống nhất quản lý và trợ cấp cho người lao động thông qua mạng lưới y tế. Vì vậy, khi trích Bảo hiểm y tế, các doanh nghiệp phải nộp cho Bảo hiểm y tế (qua tài khoản của họ ở kho bạc).  Quỹ Kinh phí công đoàn Kinh phí công đoàn là nguồn tài trợ cho hoạt động công đoàn ở các cấp. Theo chế độ tài chính hiện hành, kinh phí công đoàn được trích theo tỷ lệ 2% trên tổng số tiền lương thực tế phải trả cho người lao động và doanh nghiệp phải chịu toàn bộ (tính vào chi phí sản xuất – kinh doanh). Thông thường, khi trích được kinh phí công đoàn thì một nửa doanh nghiệp phải nộp cho công đoàn cấp trên, một nửa được sử dụng để chi tiêu cho hoạt động công đoàn tại đơn vị.  Quỹ Bảo hiểm tự nguyện Quỹ Bảo hiểm tự nguyện được sử dụng để phản ánh tình hình trích và đóng Bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động ở đơn vị theo quy định của pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp. Theo chế độ hiện hành các doanh nghiệp phải thực hiện trích quỹ Bảo hiểm tự nguyện bằng 2% tổng quỹ lương, trong đó doanh nghiệp phải chịu 1% (tính vào chí phí sản xuất – kinh doanh) còn người lao động trực tiếp nộp 1% (trừ vào thu nhập của họ). 3.4.2. Kế toán tổng hợp các khoản trích theo lương  Để hạch toán tổng hợp các khoản trích theo lương kế toán phải sử dụng các tài khoản cấp 2 sau đây: o TK 3382 “Kinh phí công đoàn”  Bên Nợ: Chi tiêu kinh phí công đoàn tại đơn vị, hoặc nộp Kinh phí công đoàn cho công đoàn cấp trên. 36 TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương o o o  Bên Có: Trích Kinh phí công đoàn tính vào chí phí sản xuất – kinh doanh.  Số dư bên Có: Kinh phí công đoàn chưa nộp, chưa chi.  Số dư bên Nợ: Kinh phí công đoàn vượt chi. TK3383 “Bảo hiểm xã hội”  Bên Nợ: Bảo hiểm xã hội phải trả cho người lao động hoặc nộp cho cơ quan quản lý quỹ.  Bên Có: Trích Bảo hiểm xã hội vào chi phí kinh doanh hoặc trừ vào thu nhập của người lao động.  Số dư bên Có: Bảo hiểm xã hội chưa nộp.  Số dư bên Nợ: Bảo hiểm xã hội chưa được cấp bù. TK 3384 "Bảo hiểm y tế"  Bên Nợ: Nộp Bảo hiểm y tế.  Bên Có: Trích Bảo hiểm y tế tính vào chi phí sản xuất – kinh doanh hoặc trừ vào thu nhập cửa người lao động.  Số dư bên Có: Bảo hiểm y tế chưa nộp. TK 3386 “Bảo hiểm tự nguyện”  Bên Nợ: Nộp Bảo hiểm tự nguyện.  Bên Có: Trích Bảo hiểm tự nguyện tính vào chi phí sản xuất – kinh doanh hoặc trừ vào thu nhập cửa người lao động.  Số dư bên Có: Bảo hiểm tự nguyện chưa nộp.  Khi trích Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm tự nguyện và Kinh phí công đoàn, kế toán ghi: Nợ TK 622, 627, 641, 642 Phần tính vào chi phí của doanh nghiệp Nợ TK 334: Phần trừ vào thu nhập của người lao động Có TK 338 (3382, 3383, 3384, 3386)  Phản ánh phần Bảo hiểm xã hội trợ cho người lao động tại doanh nghiệp, kế toán ghi: Nợ TK 338 (3383) Có TK 334: Phải trả người lao động  Phản ánh chi tiêu Kinh phí công đoàn tại đơn vị, kế toán ghi: Nợ TK 338 (3382) Có TK 111, 112  Khi nộp Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh phí công đoàn, Bảo hiểm tự nguyện kế toán ghi: Nợ TK 338 (3382, 3383, 3384, 3386) Có TK 111, 112…  Trường hợp Quỹ Bảo hiểm xã hội trợ cấp cho người lao động tại doanh nghiệp, kế toán ghi: Nợ TK 111, 112 Có TK 338 (3383) TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 37 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương Tóm lược cuối bài Trong các doanh nghiệp, chi phí sử dụng lao động được thể hiện bằng phạm trù tiền lương và các khoản trích theo lương. Hạch toán tiền lương và các khoản trích theo lương không chỉ phục vụ cho công tác quản lý, mà còn là tiền đề để hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp. Vì vậy, khi nghiên cứu hạch toán tiền lương, các khoản trích theo lương, và tình hình thanh toán với người lao động cần nắm vững những nội dung sau:  Khái niệm, bản chất, nhiệm vụ hạch toán tiền lương, các khoản trích theo lương.  Các hình thức trả lương, thưởng cho người lao động; ưu, nhược điểm và điều kiện vận dụng của từng hình thức và cơ cấu quỹ tiền lương của doanh nghiệp.  Phương pháp tính lương, hạch toán tổng hợp về tiền lương và tình hình thanh toán với người lao động.  Chế độ tài chính hiện hành và hạch toán các khoản trích theo lương như: Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh phí công đoàn, Bảo hiểm thất nghiệp. 38 TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương Câu hỏi ôn tập 1. Thế nào là tiền lương thời gian? Tiền lương thời gian thường được áp dụng trong trường hợp nào? 2. Thế nào là tiền lương sản phẩm? Tiền lương sản phẩm thường được áp dụng trong trường hợp nào? 3. Nội dung quỹ tiền lương của doanh nghiệp gồm những khoản nào? 4. Thế nào là tiền lương chính, tiền lương phụ? Tại sao phải phân biệt ra tiền lương chính và tiền lương phụ? 5. Tại sao phải trích trước tiền lương nghỉ phép của công nhân sản xuất? Tính toán mức trích trước như thế nào? 6. Nguồn hình thành và mục đích sử dụng các quỹ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh phí công đoàn, Bảo hiểm tự nguyện. 7. Hạch toán tiền lương sử dụng tài khoản kế toán nào? 8. Hạch toán các quỹ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm tự nguyện và Kinh phí công đoàn trên tài khoản kế toán nào? 9. Các khoản tiền thưởng phải trả cho công nhân viên được hạch toán như thế nào? 10. Trường hợp đến kỳ trả lương mà người lao động đi vắng chưa nhận thì hạch toán như thế nào? TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 39 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương Bài tập tình huống Chị Nguyễn Thị Lan là công nhân may của công ty may An Lạc thuộc nhóm 2, bậc 4 của thang lương A2 được quy định trong Nghị định 205/2004/NĐ–CP có hệ số lương cơ bản là 2,9; hệ số phụ cấp khu vực 0,2; phụ cấp chức vụ 0,2; hệ số điều chỉnh tiền lương tối thiểu của công ty An Lạc là 0,4. Hãy xác định tiền lương tháng của chị Lan trong trường hợp chị Lan hưởng lương theo thời gian, số ngày làm việc thực tế của chị Lan là 20 ngày, số ngày làm việc theo chế độ là 22 ngày, mức tiền lương tối thiểu theo chế độ 1.150.000 đồng. 1. Hãy xác định các khoản trích theo lương của chị Lan. 2. Giả sử trong tháng 3 năm N, kết quả hạch toán thời gian lao động của chị Lan là:  Số công làm việc hưởng lương theo sản phẩm trực tiếp: 25 công (trong đó công làm thêm giờ: 10 công).  Số công làm việc hưởng lương theo thời gian: 4 công.  Số ngày nghỉ ốm hưởng bảo hiểm (trợ cấp 100% lương): 3 công.  Số ngày được hưởng tiền ăn ca: 19 ngày, mức trợ cấp tiền ăn ca: 50.000 đồng/ngày. Kết quả của chị Lan: Số sản phẩm hoàn thành đủ tiêu chuẩn tính lương: 3000 sản phẩm, trong đó số sản phẩm làm thêm: 1000 sản phẩm, đơn giá bình thường là 2000 đồng/sản phẩm, đơn giá làm thêm giờ: 3000 đồng/sản phẩm. Hãy xác định thu nhập ban đầu và thu nhập sau khi khấu trừ các khoản trích theo lương của chị Lan. Hướng dẫn giải bài tập tình huống: Yêu cầu 1: Hãy xác định tiền lương tháng của chị Lan trong trường hợp chị Lan hưởng lương theo thời gian:  Tiền lương tháng quy định tại công ty: = (1.150.000  1,4)  (2,9 + 0,2 + 0,2) = 5.313.000 đồng  Tiền lương tháng tính theo thời gian phải trả chị Lan: = (5.313.000 : 22)  20 = 4.830.000 đồng Yêu cầu 2: Xác định các khoản trích theo lương của chị Lan Tiền lương cơ bản theo quy định của chế độ dùng để đóng Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm tự nguyện = 1.150.000  (2,9 + 0,2) = 3.565.000 đồng (giải thích: trong đó 2,9 là hệ số lương cơ bản; 0,2 là phụ cấp chức vụ). Trích BHXH = 3.565.000  7% = 249.550 Trích BHYT = 3565.000  1,5% = 53.475 Trích BHTN = 3.565.000  1% = 35.650 ... Tổng cộng: 338.675 đồng Yêu cầu 3: Xác định thu nhập ban đầu và thu nhập sau khi đã trừ các khoản trích theo lương của chị Lan (trong trường hợp chị Lan vừa hưởng lương theo sản phẩm vừa hưởng lương theo thời gian).  Lương sản phẩm của chị Lan = 2.000sp  2000 đồng/sp + 1.000sp  3.000 đồng/sp = 7.000.000 đồng 40 TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương  Lương thời gian của chị Lan = (5.313.000 : 22)  4 = 966.000 đồng  Tiền trợ cấp Bảo hiểm xã hội của chị Lan = (3.565.000 : 22)  3  75% = 364.602 đồng  Tiền ăn ca của chị Lan = 19  50.000 = 950.000 đồng  Thu nhập ban đầu của chị Lan trong tháng 3 năm N: = 7.000.000 + 966.000 + 364.602 + 950.000 = 9.280.602 đồng  Thu nhập sau khi khấu trừ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm tự nguyện: = 9.280.602 – 338.675 = 8.941.927 đồng TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 41 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương Bài tập thực hành Cho tài liệu về tiền lương phát sinh trong tháng 5 năm N tại doanh nghiệp Thanh Hà như sau: 1. Rút tiền gửi ngân hàng về nhập quỹ tiền mặt để tạm ứng lương kỳ 1 cho nhân viên: 42.000.000 đồng. 2. Chi tạm ứng lương kỳ 1 cho nhân viên: 42.000.000 đồng. 3. Căn cứ bảng tổng hợp thanh toán tiền lương tháng 5 năm N. tổng hợp tiền lương phải trả cho người lao động ở các bộ phận của doanh nghiệp Thanh Hà như sau:  Lương công nhân trực tiếp sản xuất: 155.000.000 đồng. Trong đó có tiền lương nghỉ phép: 5.000.000 đồng.  Lương nhân viên phân xưởng: 13.000.000 đồng.  Lương nhân viên bán hàng: 8.000.000 đồng.  Lương nhân viên quản lý: 22.000.000 đồng. 4. Trích trước lương nghỉ phép của công nhân sản xuất theo tỷ lệ 2% (150.000.000 đồng  2%). 5. Trích Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh phí công đoàn, Bảo hiểm tự nguyện theo tỷ lệ quy định. 6. Trợ cấp ốm đau, thai sản phải trả là 5.600.000 đồng. 7. Chuyển khoản nộp Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm tự nguyện và 1% Kinh phí công đoàn cho cơ quan quản lý quỹ. 8. Rút tiền gửi ngân hàng về nhập quỹ tiền mặt để thanh toán lương kỳ 2 và các khoản khác của tháng 5 cho công nhân viên. 9. Nhận tiền hoàn trả của cơ quan Bảo hiểm xã hội về số Bảo hiểm xã hội mà doanh nghiệp đã thực hiện chi ở nghiệp vụ 6. 10. Thanh toán lương kỳ 2 cho công nhân viên bằng tiền mặt. Yêu cầu: Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và phản ánh vào tài khoản 334. Hướng dẫn giải: Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh: 1. Nợ TK 111: 42.000.000 Có TK 112: 42.000.000 2. Nợ TK 334: 42.000.000 Có TK 111: 42.000.000 3. Nợ TK 622: 150.000.000 Nợ TK 627: 13.000.000 Nợ TK 641: 8.000.000 Nợ TK 642: 22.000.000 Nợ TK 335: 5.000.000 Có TK 334: 198.000.000 4. Nợ TK 622: 3.000.000 (150.000.000  2%) Có TK 335: 3.000.000 42 TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 Bài 3: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương 5. Nợ TK 622: 34.500.000 (150.000.000  23%) Nợ TK 627: 2.990.000 (13.000.000  23%) Nợ TK 641: 1.840.000 Nợ TK 642: 5.060.000 Nợ TK 334: 18.810.000 (198.000.000  9.5%) Có TK 338: 64.350.000 TK 3382: 3.960.000 TK 3383: 47.520.000 TK 3384: 8.910.000 TK 3386: 960.000 6. Nợ TK 3383: 5.600.000 Có TK 334: 5.600.000 7. Nợ TK 338: 62.370.000 Có TK 112: 62.370.000 8. Nợ TK 111: 142.790.000 Có TK 112: 142.790.000 (= 198.000.000 + 5.600.000 – 42.000.000 – 18.810.000) 9. Nợ TK 111: 5.600.000 Có TK: 3383: 5.600.000 10. Nợ TK 334: 142.790.000 Có TK 111: 142.790.000 TXKTTC01_Bai3_v2.0015109202 43