Tài liệu Hoàn thiện công tác hạch toán lưu chuyển hàng hoá và xác định kết quả tiêu thụ hàng hoá tại công ty điện tử viễn thông quân đội

LuËn v¨n tèt nghiÖp -1- Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c Lêi nãi ®Çu Tõ n¨m 1980, ViÖt Nam b¾t ®Çu bíc vµo c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng cña §¶ng vµ Nhµ Níc. Sù ®æi míi vµ chÝnh s¸ch më cöa ®· khiÕn nÒn kinh tÕ cã nh÷ng bíc thay ®æi lín tõ nÒn kÝnh tËp trung quan liªu bao cÊp chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ Níc theo híng ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸, më réng c¸c lÜnh vùc kinh doanh vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. C¸c doanh nghiÖp nµy víi ý nghÜa lµ tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng nh»m cung cÊp c¸c hµng hãa, dÞch vô ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu sinh ho¹t cña con ngêi vµ nhu cÇu s¶n suÊt kinh doanh cña toµn x· héi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy, tiªu thô lµ giai ®o¹n cùc k× quan träng trong mçi chu k× kinh doanh v× nã cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh tíi sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, tiªu thô lµ nghiÖp vô kinh doanh c¬ b¶n nhÊt chi phèi mäi lo¹i nghiÖp vô kh¸c. C¸c chu k× kinh doanh cã thÓ diÔn ra liªn tôc, nhÞp nhµng khi c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt kh©u tiªu thô, ®ã còng lµ c¬ së t¹o ra lîi nhuËn cho doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. NhËn thøc ®îc tÇm quan trä0ng cña tæ chøc tiªu thô hµng ho¸ nãi chung vµ h¹ch to¸n tiªu thô nãi riªng. Víi mong muèn tiÕp tôc cñng cè vµ n©ng cao hiÓu biÕt vÒ h¹ch to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô. §îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña TiÕn sü NguyÔn ThÞ Lêi cïng Phßng tµi chÝnh c«ng ty §iÖn Tö ViÔn Th«ng Qu©n §éi, em ®· chän ®Ò tµi “Hoàn thiện công tác hạch toán lưu chuyển hàng hoá và xác định kết quả tiêu thụ hàng hoá tại Công ty Điện tử Viễn thông Quân đội”. LuËn v¨n tèt nghiÖp cña em ®îc tr×nh bµy theo ba phÇn c¬ b¶n sau: PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i. PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ t¹i C«ng ty §iÖn Tö ViÔn Th«ng Qu©n §éi. Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp -2- Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c PhÇn III: Hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ t¹i C«ng ty §iÖn Tö ViÔn Th«ng Qu©n §éi (VIETEL). PhÇn I: c¬ së lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô trong c¸c ®¬n vÞ kinh doanh th¬ng m¹i. I. §Æc ®iÓm vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n nghiÖp vô lu chuyÓn hµng ho¸ trong c¸c ®¬n vÞ kinh doanh th¬ng m¹i 1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i Th¬ng m¹i lµ kh©u trung gian nèi liÒn gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Th¬ng m¹i bao gåm ph©n phèi vµ lu th«ng hµng ho¸ §Æc ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a doanh nghÖp kinh doanh th¬ng m¹i vµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i kh«ng trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm, nã ®ãng vai trß trung gian m«i giíi cho ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ doanh nghiÖp trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vËt chÊt phôc vô cho nhu cÇu cña x· héi. Doanh ngiÖp th¬ng m¹i thõa hëng kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt, v× thÕ chi phÝ mµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i bá ra Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp -3- Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c chØ bao gåm: gi¸ ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n vµ c¸c phÝ bá ra ®Ó qu¸ tr×nh b¸n hµng diÔn ra thuËn tiÖn, ®¹t hiÖu qu¶ cao. §Æc ®iÓm vÒ ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng kinh tÕ chñ yÕu cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ lu chuyÓn hµng ho¸. Qu¸ tr×nh lu chuyÓn hµng ho¸ thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh ®a hµng ho¸ tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng th«ng qua ho¹t ®éng mua b¸n, trao ®æi s¶n phÈm hµng ho¸ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu hµng ho¸ cña ngêi tiªu dïng. §Æc ®iÓm vÒ hµng ho¸: Hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i gåm c¸c lo¹i vËt t, s¶n phÈm cã h×nh th¸i vËt chÊt hay kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt mµ doanh nghiÖp mua vÒ ®Ó b¸n. §Æc ®iÓm vÒ ph¬ng thøc lu chuyÓn hµng ho¸: Qu¸ tr×nh lu chuyÓn hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn theo hai ph¬ng thøc: b¸n bu«n vµ b¸n lÎ. Trong ®ã b¸n bu«n lµ ph¬ng thøc b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ th¬ng m¹i, doanh nghiÖp s¶n xuÊt...®Ó thùc hiÖn b¸n ra, ho¨c gia c«ng, chÕ biÕn b¸n ra. §Æc ®iÓm cña hµng ho¸ b¸n bu«n lµ hµng ho¸ vÉn n»m trong lu th«ng, cha ®i vµo lÜnh vùc tiªu dïng, do ®ã, gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông hµng ho¸ cha ®îc thùc hiÖn. Cßn b¸n lÎ lµ ph¬ng thøc b¸n hµn trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng hoÆc c¸c tæ chøc ®¬n vÞ kinh tÕ mua vÒ mang tÝnh chÊt tiªu dïng néi bé. §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc kinh doanh: Tæ chøc kinh doanh th¬ng m¹i cã thÓ theo nhiÒu m« h×nh kh¸c nhau nh tæ chøc b¸n bu«n, b¸n lÎ, c«ng ty kinh doanh tæng hîp c«ng ty m«i giíi... Ngoµi nhiÖm vô kinh doanh chñ yÕu lµ mua, b¸n hµng ho¸ th× c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i cßn thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt, gia c«ng chÕ biÕn t¹o thªm nguån hµng vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. §Æc ®iÓm vÒ sù vËn ®éng hµng ho¸: Sù vËn ®éng hµng ho¸ trong kinh doanh th¬ng m¹i kh«ng gièng nhau, tuú thuéc vµo nguån hµng vµ ngµnh hµng kh¸c nhau cã sù vËn ®éng kh¸c nhau. Do ®ã, chi phÝ thu mua vµ thêi gian lu chuyÓn hµng ho¸ còng kh¸c nhau gi÷a c¸c lo¹i hµng. 2. Kh¸i niÖm, yªu cÇu qu¶n lý hµng ho¸ vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n lu chuyÓn hµng ho¸: 2.1. Kh¸i niÖm: Lu chuyÓn hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh ®a hµng ho¸ tõ lÜnh vùc s¶n xuÊt ®Õn lÜnh vùc tiªu dïng th«ng qua c¸c ph¬ng thøc mua b¸n. §èi víi doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i, ho¹t ®éng lu chuyÓn hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng chñ yÕu cña doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng nµy bao gåm hai qu¸ Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp -4- Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c tr×nh mua hµng vµ b¸n hµng kh«ng qua kh©u s¶n xuÊt chÕ biÕn lµm thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt cña hµng ho¸. Tµi s¶n trong kinh doanh th¬ng m¹i ®îc vËn ®éng theo c«ng thøc TiÒn – Hµng – TiÒn. Qu¸ tr×nh mua hµng (T-H) lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn kinh doanh tõ h×nh th¸i vèn b»ng tiÒn sang h×nh th¸i vèn b»ng hµng ho¸. Qu¸ tr×nh mua hµng ë doanh nghiÖp ®îc coi lµ hoµn tÊt khi hµng ho¸ ®· ®îc kiÓm nhËn nhËp kho hoÆc chuyÓn b¸n th¼ng, doanh nghiÖp ®· thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. Qu¸ tr×nh b¸n hµng (H-T) lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn kinh doanh tõ vèn b»ng hµng ho¸ sang vèn b»ng tiÒn tÖ vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Qu¸ tr×nh b¸n hµng ®îc hoµn tÊt khi hµng ho¸ ®· giao cho ngêi mua vµ ®· thu tiÒn hµng hoÆc ®îc chÊp nhËn thanh to¸n. Ngoµi nhiÖm vô kinh doanh chñ yÕu lµ mua b¸n hµng ho¸ ra th× c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã thÓ thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt, gia c«ng, chÕ biÕn kÌm theo ®Ó t¹o ra c¸c nguån hµng vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô kh¸c. §èi víi c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× lu chuyÓn hµng ho¸ chiÕm tû träng rÊt lín trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. C«ng t¸c qu¶n lý hµng ho¸ vµ c«ng t¸c kÕ to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng lu chuyÓn hµng ho¸ vµ cã ¶nh hëng lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2.2. Yªu cÇu qu¶n lý hµng ho¸: Qu¶n lý hµng ho¸ ®ãng vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i. Qu¶n lý tèt hµng ho¸ th× cã thÓ tr¸nh rñi ro ¶nh hëng ®Õn viÖc tiªu thô hµng ho¸ còng nh thu nhËp cña toµn doanh nghiÖp. §Ó qu¶n lý hµng ho¸ tèt th× doanh nghiÖp cÇn ®¶m b¶o qu¶n lý tèt vÒ c¸c mÆt sè l¬ng, chÊt lîng, gi¸ trÞ. Qu¶n lý vÒ mÆt sè lîng: ®ã lµ viÖc ph¶n ¸nh thêng xuyªn t×nh h×nh nhËp xuÊt hµng ho¸ vÒ mÆt hiÖn vËt ®Ó qua ®ã thÊy ®îc viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua vµ tiªu thô hµng ho¸, qua ®ã còng ph¸t hiÖn ra nh÷ng hµng ho¸ tån ®äng l©u ngµy tiªu thô chËm hoÆc kh«ng tiªu thô ®îc ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng vèn. Qu¶n lý vÒ mÆt chÊt lîng: ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng hiÖn nay th× hµng ho¸ lóc nµo còng ®¸p øng ®îc chÊt lîng tho· m·n nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. §ã lµ mét yªu cÇu rÊt cÇn thiÕt cña ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp -5- Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c m¹i, do ®ã, khi mua hµng th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i lùa chän nguån hµng cã tiªu chuÈn cao vµ ph¶i kiÓm nghiÖm chÊt lîng khi mua hµng vÒ nhËp kho. Hµng ho¸ dù tr÷ trong kho lu«n ph¶i kiÓm tra b¶o qu¶n tèt tr¸nh t×nh tr¹ng h háng, gi¶m chÊt lîng lµm mÊt uy tÝn cña doanh nghiÖp. Qu¶n lý vÒ mÆt gi¸ trÞ: ®¬n vÞ lu«n ph¶i theo dâi gi¸ trÞ hµng ho¸ trong kho, vµ theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ c¶ trªn thÞ trêng ®Ó biÕt ®îc hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t¨ng gi¶m nh thÕ nµo ®Ó ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ gi¸ trÞ hµng ho¸ tån kho. 2.3. NhiÖm vô h¹ch to¸n lu chuyÓn hµng ho¸: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc th× lu«n ph¶i b¸m s¸t t×nh h×nh thÞ trêng ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh cã hiÖu qu¶. §Ó cung cÊp th«ng tin h÷u hiÖu cho nhµ qu¶n trÞ ra quyÕt ®Þnh th× c«ng t¸c kÕ to¸n lu«n ph¶i ®îc cËp nhËt nhanh chãng, chÝnh x¸c. Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× c«ng t¸c kÕ to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ ®ãng vai trß rÊt quan träng ¶nh hëng tíi kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty. §Ó cung cÊp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi th× c«ng t¸c kÕ to¸n lu chuyÓn hµng ho¸ trong doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau:  Ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån kho hµng ho¸ c¶ vÒ sè lîng, gi¸ c¶, chÊt lîng, t×nh h×nh b¶o qu¶n hµng ho¸ dù tr÷. Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ nghiÖp vô mua, b¸n hµng ho¸.  Qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh biÕn ®éng vµ dù tr÷ hµng ho¸, ph¸t hiÖn xö lý kÞp thêi nh÷ng hµng ho¸ gi¶m chÊt lîng, gi¸ c¶ vµ khã tiªu thô.  Tæ chøc tèt nghiÖp vô h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸, lu«n lu«n kiÓm tra t×nh h×nh ghi chÐp ë c¸c kho, quÇy hµng. Thùc hiÖn tèt chÕ ®é kiÓm tra, ®èi chiÕu sæ s¸ch ghi chÐp vµ kÕt qu¶ kiÓm kª hµng ho¸ ë c¸c kho vµ quÇy hµng.  Lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vèn hµng ho¸ xuÊt b¸n cho phï hîp víi t×nh h×nh ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó ®¶m bo¶ ®óng chØ tiªu l·i gép hµng ho¸.  Ghi nhËn doanh thu b¸n hµng ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi ph¶n ¸nh kÕt qu¶ mua b¸n hµng ho¸, tham gia kiÓm kª ®¸nh gi¸ l¹i hµng ho¸.  TÝnh to¸n chÝnh x¸c c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh mua b¸n hµng ho¸, c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu, c¸c kho¶n thanh to¸n c«ng nî víi nhµ cung cÊp vµ víi kh¸ch hµng.  X¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô vµ lªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp -6- Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c iI. H¹ch to¸n nghiÖp vô lu chuyÓn hµng ho¸: 1. Qu¸ tr×nh mua hµng: 1.1. C¸c ph¬ng thøc mua hµng, thanh to¸n vµ thñ tôc chøng tõ: Doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã thÓ mua hµng theo c¸c ph¬ng thøc sau: Mua hµng theo ph¬ng thøc trùc tiÕp: Theo ph¬ng thøc nµy, c¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký kÕt, doanh nghiÖp cö nh©n viªn thu mua hµng ho¸ mang giÊy uû nhiÖm nhËn hµng ®Õn ®¬n vÞ b¸n hµng ®Ó nhËn hµng theo quy ®Þnh cña hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸, hoÆc cã thÓ doanh nghiÖp mua trùc tiÕp t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, t¹i thÞ trêng. Sau khi hoµn thµnh thñ tôc chøng tõ giao nhËn hµng ho¸, nh©n viªn thu mua sÏ vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng ph¬ng tiÖn tù cã hoÆc thuª ngoµi, mäi chi phÝ vËn chuyÓn th× do doanh nghiÖp chÞu. Mua hµng theo ph¬ng thøc chuyÓn hµng: C¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký kÕt hoÆc ®¬n ®Æt hµng, bªn b¸n chuyÓn hµng tíi cho bªn mua theo ®Þa ®iÓm quy ®Þnh tríc vµ bªn mua sÏ cö nh©n viªn thu mua ®Õn nhËn hµng. Trêng hîp nµy th× chi phÝ vËn chuyÓn hµng ho¸ cã thÓ do bªn b¸n hoÆc bªn mua chÞu theo tho¶ thuËn cña hai bªn. Chøng tõ mua hµng ho¸ cã thÓ kÌm theo qu¸ tr×nh mua hµng ®ã lµ:  Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng (bªn b¸n lËp)  Ho¸ ®¬n b¸n hµng (bªn b¸n lËp)  B¶ng kª mua hµng ho¸  PhiÕu nhËp kho  Biªn b¶n kiÓm nhËn hµng ho¸  PhiÕu chi, giÊy b¸o nî, phiÕu thanh to¸n t¹m øng… 1.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng ho¸ nhËp kho: Theo quy ®Þnh, ®èi víi hµng ho¸ nhËp mua trong ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ nh»m ®¶m b¶o nguyªn t¾c gi¸ phÝ. TÝnh gi¸ hµng mua lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ ghi sæ cña hµng ho¸ mua vµo. Gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ mua vµo ®îc x¸c ®Þnh: Gi¸ thùc tÕ Gi¸ mua cña hµng = cña hµng ho¸ mua vµo ho¸ ThuÕ nhËp khÈu, + thuÕ TT§B ph¶i nép (nÕu cã) Gi¶m Chi phÝ thu mua gi¸ hµng + ph¸t sinh trong qu¸ mua tr×nh mua hµng Gi¸ mua hµng ho¸ lµ sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n theo ho¸ ®¬n: Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp -7- Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ mua cña hµng ho¸ lµ mua cha cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. §èi víi doanh nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia tang theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ kh«ng thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× gi¸ mua hµng ho¸ bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. Ngoµi ra, ®èi víi trêng hîp hµng ho¸ mua vµo tríc khi b¸n cÇn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn th× gi¸ mua hµng ho¸ bao gåm toµn bé cho phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ®ã. Gi¶m gi¸ hµng b¸n lµ sè tiÒn mµ ngêi b¸n gi¶m cho ngêi mua. Kho¶n nµy sÏ ghi gi¶m gi¸ mua hµng ho¸. Gi¶m gi¸ hµng mua bao gåm: gi¶m gi¸ ®Æc biÖt, bít gi¸ vµ håi khÊu. Chi phÝ thu mua hµng ho¸ lµ chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc thu mua hµng ho¸ nh chi phÝ vËn chuyÓn, b«c dì, hao hôt trong ®Þnh møc... 1.3. KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸: KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn chi tiÕt ®èi víi c¸c lo¹i hµng ho¸ lu chuyÓn qua kho c¶ vÒ chØ tiªu gi¸ trÞ lÉn hiÖn vËt. §©y lµ c«ng t¸c qu¶n lý hµng ho¸ cÇn cã ë c¸c doanh nghiÖp. H¹ch to¸n nhËp- xuÊt- tån hµng ho¸ ph¶i ®îc ph¶n ¸nh theo gi¸ thùc tÕ. ViÖc h¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho ph¶i ®îc thùc hiÖn hµng ngµy ë tõng kho vµ tõng lo¹i vËt t, hµng ho¸. Cuèi th¸ng, ph¶i tæng hîp sè liÖu ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn cña hµng tiªu thô. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong ba ph¬ng ph¸p ghi chi tiÕt hµng ho¸ ®ã lµ: ph¬ng ph¸p thÎ song song, ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, ph¬ng ph¸p sæ sè d. 1.3.1. Ph¬ng ph¸p thÎ song song: ë kho: Thñ kho sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐp hµng ho¸ nhËp- xuÊt- tån vÒ mÆt sè lîng. Hµng ngay, c¨n cø vµo chøng tõ nhËp- xuÊt kho thñ kho ghi chÐp sè lîng thùc nhËp, thùc xuÊt vµo c¸c thÎ kho cã liªn quan vµ sau mçi nghiÖp vô nhËp, xuÊt hoÆc cuèi ngµy thñ kho tÝnh ra sè tån kho cña tõng lo¹i hµng ho¸ trªn thÎ kho. ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ chi tiÕt vËt liÖu ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån tõng lo¹i hµng ho¸ c¶ vÒ mÆt sè lîng lÉn gi¸ trÞ. §Þnh kú 3 ®Õn 5 ngµy, khi nhËn ®îc chøng tõ nhËp, xuÊt hµng ho¸ do thñ kho göi lªn, nh©n viªn kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm tra vµ ghi vµo sæ chi tiÕt hµng ho¸. Hµng th¸ng, Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp -8- Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c c¨n cø vµo sæ chi tiÕt hµng ho¸, kÕ to¸n vµo b¶ng tæng hîp nhËp- xuÊt- tån hµng ho¸. Sè tån trªn sæ chi tiÕt ph¶i khíp víi sè tån trªn thÎ kho.  ¦u ®iÓm:  §¬n gi¶n, dÔ hiÓu, dÔ lµm vµ dÔ ®èi chiÕu  Cung cÊp th«ng tin thêng xuyªn, kÞp thêi cho nhµ qu¶n lý c¶ vÒ hiÖn vËt lÉn gi¸ trÞ.  VËn dông vµo m¸y vi tÝnh viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸.  Nhîc ®iÓm:  Ghi chÐp trïng l¾p gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n, kh«ng thÝch hîp víi doanh nghiÖp sö dông nhiÒu lo¹i hµng ho¸.  NÕu sö dông qu¸ nhiÒu hµng ho¸ kh«ng ghi chÐp b»ng tay mµ ph¶i sö dông b»ng m¸y. Chøng tõ nhËp ThÎ kho Sæ chi tiÕt hµng ho¸ B¶ng tæng hîp nhËp xuÊt- tån PhiÕu xuÊt kho S¬ ®å 1: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo ph¬ng ph¸p thÎ song song. 1.3.2. Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn: ë kho: thñ kho vÉn më ThÎ kho ®Ó theo dâi sè lîng hµng ho¸ nhËp, xuÊt gièng nh ë ph¬ng ph¸p thÎ song song. ë phßng kÕ to¸n: c¨n cø vµo chøng tõ nhËp, xuÊt hµng ho¸ kÕ to¸n ghi vµo B¶ng kª nhËp, B¶ng kª xuÊt sau ®ã tËp hîp sè liÖu trªn c¸c b¶ng nµy kÕ to¸n ghi vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. Cuèi th¸ng, kÕ to¸n ®èi chiÕu sè lîng trªn sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn víi thÎ kho vµ thñ kho lÊy sè tiÒn cña tõng lo¹i hµng ho¸ ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp.  ¦u ®iÓm:  Tr¸nh ®îc viÖc ghi trïng l¾p gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n  Cung cÊp ®îc th«ng tin c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ cho ngêi qu¶n lý Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp -9- Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c  Nhîc ®iÓm: C«ng viÖc kÕ to¸n thêng dån vµo cuèi th¸ng nªn viÖc lªn b¸o c¸o kÕ to¸n chËm. Chøng tõ nhËp ThÎ kho B¶ng kª nhËp Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn S¬ ®å 2: S¬Chøng ®å h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo B¶ng kª ph¬ng xuÊt ph¸p sæ ®èi chiÕu tõ xuÊt lu©n chuyÓn. 1.3.3. Ph¬ng ph¸p sæ sè d: Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho doanh nghiÖp dïng tû gi¸ h¹ch to¸n ®Ó h¹ch to¸n gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp, xuÊt, tån. ë kho: Thñ kho vÉn sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐp hµng ho¸ nhËp, xuÊt, tån vÒ sè lîng. Cuèi th¸ng, c¨n cø vµo sè lîng hµng ho¸ tån ghi trªn thÎ kho thñ kho tiÕn hµnh vµo sæ sè d. Sæ sè d do phßng kÕ to¸n lËp vµ cuèi th¸ng göi cho thñ kho ®Ó ghi sæ. §Þnh kú, thñ kho ph©n lo¹i chøng tõ nhËp, xuÊt hµng ho¸ ®Ó lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ chuyÓn giao cho phßng kÕ to¸n kÌm theo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt. ë phßng kÕ to¸n: Nh©n viªn kÕ to¸n cã tr¸ch nhiÖm theo ®Þnh kú tõ 3 ®Õn 5 ngµy xuèng kho ®Ó kiÓm tra, híng dÉn thñ kho ghi chÐp vµ xem xÐt viÖc ph©n lo¹i chøng tõ. KÕ to¸n thu nhËn phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho cã liªn quan. C¨n cø vµo chøng tõ nhËp, xuÊt kÕ to¸n ph¶i ®èi chiÕu vµo c¸c chøng tõ cã liªn quan sau ®ã c¨n cø vµo gi¸ h¹ch to¸n mµ c«ng ty ®ang sö dông ®Ó ghi sè tiÒn vµo phiÕu giao nhËn chøng tõ. Tõ phiÕu giao nhËn chøng tõ, kÕ to¸n tiÕn hµnh ghi vµo b¶ng luü kÕ nhËp, xuÊt, tån hµng ho¸. B¶ng nµy ®îc më riªng cho tõng kho mçi danh ®iÓm hµng ho¸ ®îc ghi trªn mét dßng riªng. Cuèi thµng, kÕ to¸n ph¶i tæng hîp sè tiÒn nhËp, xuÊt trong th¸ng vµ tÝnh ra sè d cuèi th¸ng cho tõng lo¹i hµng ho¸ trªn b¶ng luü kÕ. Sè d trªn b¶ng luü kÕ sÏ ®îc ®èi chiÕu víi sæ sè d cña thÎ kho.  ¦u ®iÓm:  Tr¸nh ®îc viÖc ghi chÐp trïng l¾p gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n  Cung cÊp th«ng tin thêng xuyÕn gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp, xuÊt, tån Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp - 10 - Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c  Nhîc ®iÓm: NÕu cã nhÇm lÉn, sai sãt khã ph¸t hiÖn ra. C«ng t¸c nµy ®ßi hái nh©n viªn kÕ to¸n vµ thñ kho ph¶i cã tr×nh ®é chuyÓn m«n cao. PhiÕu giao nhËn chøng tõ nhËp PhiÕu nhËp kho ThÎ kho Sæ sè d B¶ng luü kÕ N- X- T PhiÕu giao nhËn chøng tõ xuÊt PhiÕu xuÊt kho S¬ ®å 3: H¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo ph¬ng ph¸p sæ sè d 1.4. H¹ch to¸n tæng hîp mét sè nghiÖp vô mua hµng chñ yÕu: 1.4. Theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn  Tµi kho¶n sö dông: TK 156 “Hµng ho¸”: tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng, gi¶m theo gi¸ thùc tÕ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ cña doanh nghiÖp, bao gåm hµng ho¸ t¹i c¸c kho hµng, quÇy hµng. TK 156 chi tiÕt thµnh 2 tµi kho¶n cÊp 2: TK 1561 “Gi¸ mua hµng ho¸”: ph¶n ¸nh gi¸ trÞ mua thùc tÕ cña hµng ho¸ t¹i kho. TK 1562 “Chi phÝ thu mua hµng ho¸”: ph¶n ¸nh chi phÝ thu mua hµng ho¸. TK 151 “Hµng mua ®ang ®i ®êng”: ph¶n ¸nh hµng ho¸, vËt t cña doanh nghiÖp cuèi kú vÉn ®ang trªn ®êng ®i. Ngoµi c¸c tµi kho¶n trªn, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n ë giai ®o¹n mua hµng kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n cã liªn quan nh: TK 111, 112, 133, 331...  Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ: Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ ®îc kh¸i qu¸t ë s¬ ®å sau: Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp - 11 - TK 111, 112, 141, 331 Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c TK 156, 157, 632 TK 111,112, 331 Mua hµng ho¸ nhËp kho göi b¸n Gi¶m gi¸ hµng mua TK 151 Tr¶ l¹i hµng, chiÕt khÊu th ¬ng m¹i HH mua ®i ®êng TK 133 NhËp hµng ThuÕ GTGT ThuÕ GTGT hµng mua S¬ ®å 4: h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ:  Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hay ®èi víi mÆt hµng kh«ng chÞu thuÕ GTGT: H¹ch to¸n mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp nµy, vÒ nguyªn t¾c còng t¬ng tù nh c¸c doanh nghiÖp chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, chØ kh¸c, trong gi¸ mua hµng ho¸ cßn bao gåm c¶ thuÕ GTGT 1.4. H¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph¬ng ph¸p c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho cuèi kú cña vËt t, hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ hµng ho¸, vËt t xuÊt dïng trong kú theo c«ng thøc: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng ho¸ xuÊt trong kú = TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng ho¸ cßn l¹i ®Çu kú + TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng ho¸ t¨ng thªm trong kú - TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng ho¸ cßn l¹i cuèi kú  Tµi kho¶n sö dông:  TK 611 “Mua hµng” Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n kh¸c nh: 156, 157, 151, 111, 112, 331, 133...  Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n mua hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ: Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú vµ tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ ®îc kh¸i qu¸t ë s¬ ®å sau: Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp - 12 - TK 111,112, 141, 331 Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c TK 133 TK 632 ThuÕ GTGT TK 6112 Hµng ho¸ mua trong kú TK 156,157, 632 KÕt chuyÓn hµng ho¸ tån ®Çu kú KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n TK 111,112,331 C¸c kho¶n gi¶m gi¸, tr¶ l¹i hµng mua, chiÕt khÊu… S¬ ®å 5: H¹ch to¸ntånmét vô chñ yÕu qu¸ tr×nh mua hµng ë c¸c Hµng ho¸ cuèisè kú nghiÖp kÕt chuyÓn doanh nghiÖp sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú vµ tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.  Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hay ®èi víi mÆt hµng kh«ng chÞu thuÕ GTGT: H¹ch to¸n mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp nµy, vÒ nguyªn t¾c còng t¬ng tù nh c¸c doanh nghiÖp chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, chØ kh¸c, trong gi¸ mua hµng ho¸ cßn bao gåm c¶ thuÕ GTGT. 2. Qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸: 2.1. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô hµng ho¸, ph¬ng thøc thanh to¸n vµ thñ tôc chøng tõ: B¸n hµng lµ kh©u cuèi cïng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Th«ng qua b¸n hµng gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn, vèn cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®îc chuyÓn tõ h×nh th¸i hiÖn vËt sang h×nh th¸i gi¸ trÞ. Doanh nghiÖp thu håi ®îc vèn bá ra bï ®¾p chi phÝ vµ cã nguån tÝch luü ®Ó më réng ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã thÓ sö dông c¸c ph¬ng thøc b¸n hµng sau:  Ph¬ng thøc b¸n bu«n: lµ ph¬ng thøc b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, c¸c ®¬n vÞ th¬ng m¹i... ®Ó tiÕp tôc b¸n ra hoÆc ®a vµo s¶n xuÊt, gia c«ng, chÕ biÕn t¹o ra s¶n phÈm ®Ó b¸n ra. §Æc ®iÓm cña ph¬ng thøc b¸n hµng nµy lµ hµng ho¸ vÉn n»m trong lÜnh vùc lu th«ng chø cha ®a vµo tr¹ng th¸i tiªu dïng. Hµng ho¸ b¸n ra thêng víi khèi lîng lín vµ cã nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n. Trong b¸n bu«n thêng bao gåm 2 kiÓu: Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp - 13 - Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c  B¸n bu«n qua kho: lµ ph¬ng thøc b¸n bu«n hµng ho¸ trong ®ã hµng ho¸ ®îc xuÊt kho b¶o qu¶n cña doanh nghiÖp. B¸n bu«n qua kho ®îc thÓ hiÖn díi hai h×nh thøc:  B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao trùc tiÕp: theo h×nh thøc nµy, bªn mua cö nh©n viªn mua hµng ®Õn kho cña doanh nghiÖp ®Ó nhËn hµng. Sau khi tiÕn hµnh xong thñ tôc xuÊt kho, bªn mua ký nhËn vµo chøng tõ vµ coi nh hµng ho¸ ®îc tiªu thô.  B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng: dùa vµo hîp ®ång ®· ký kÕt bªn b¸n hµng sÏ ®a hµng tíi ®Þa ®iÓm giao hµng theo quy ®Þnh, bªn mua sÏ cö nh©n viªn tíi ®Þa ®iÓm giao hµng ®Ó nhËn hµng. Khi bªn mua ký vµo chøng tõ giao nhËn hµng ho¸ th× coi nh hµng ho¸ ®· ®îc tiªu thô. Chi phÝ vËn chuyÓn hµng ho¸ cã thÓ do bªn b¸n hoÆc bªn mua chÞu tuú theo sù tho¶ thuËn cña hai bªn.  B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng: lµ ph¬ng thøc mµ hµng ho¸ mua vÒ kh«ng nhËp kho mµ doanh nghiÖp chuyÓn th¼ng ®Õn cho bªn mua. §©y lµ ph¬ng thøc b¸n hµng tiÕt kiÖm v× nã gi¶m ®îc chi phÝ lu th«ng vµ t¨ng nhanh sù vËn ®éng cña hµng ho¸. B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã 2 h×nh thøc:  B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n: theo h×nh thøc nµy, doanh nghiÖp võa tiÕn hµnh thanh to¸n víi bªn cung cÊp hµng ho¸ vµ bªn mua hµng. NghÜa lµ ®ång thêi ph¸t sinh 2 nghiÖp vô mua hµng vµ b¸n hµng. B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n cã 2 kiÓu: Giao tay ba: nghÜa lµ bªn mua cö ngêi ®Õn nhËn hµng trùc tiÕp t¹i n¬i cung cÊp. Sau khi ký nhËn ®· giao hµng ho¸ th× hµng ho¸ ®îc coi nh ®· tiªu thô. Göi hµng: doanh nghiÖp sÏ chuyÓn hµng ®Õn n¬i quy ®Þnh cho bªn mua, vµ hµng ho¸ ®îc coi lµ tiªu thô khi bªn mua chÊp nhËn thanh to¸n  B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng kh«ng tham gia thanh to¸n: doanh nghiÖp chØ lµ bªn trung gian gi÷a bªn cung cÊp vµ bªn mua. Trong trêng hîp nµy t¹i ®¬n vÞ kh«ng ph¸t sinh nghiÖp vô mua b¸n hµng ho¸. Tuú theo ®iÒu kiÖn ký kÕt hîp ®ång mµ ®¬n vÞ ®îc hëng kho¶n tiÒn hoa hång do bªn cung cÊp hoÆc bªn mua tr¶.  Ph¬ng thøc b¸n lÎ: lµ h×nh thøc b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ mua ®Ó tiªu dïng n«Þ bé kh«ng mang tÝnh chÊt hinh doanh. B¸n lÎ hµng ho¸ lµ giai ®o¹n vËn ®éng cuèi cïng cña hµng tõ n¬i s¶n Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp - 14 - Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng. B¸n lÎ hµng ho¸ thêng b¸n ®¬n chiÕc hoÆc khèi lîng nhá, gi¸ b¸n thëng æn ®Þnh vµ thêng thanh to¸n ngay b»ng tiÒn mÆt. B¸n lÎ thêng cã c¸c h×nh thøc sau:  B¸n lÎ thu tiÒn tËp trung: lµ h×nh thøc b¸n hµng mµ nghiÖp vô thu tiÒn vµ giao hµng t¸ch rêi nhau. Mçi quÇy hµng cã mét nh©n viªn thu tiÒn riªng lamg nhiÖm vô thu tiÒn cña kh¸ch, viÕt ho¸ ®¬n cho kh¸ch hµng ®Õn nhËn hµng ë quÇy hµng do nh©n viªn giao hµng. Cuèi ca, nh©n viªn thu tiÒn sÏ lµm giÊy nép tiÒn vµ nép tiÒn hµng cho thñ quü. Cßn nh©n viªn giao hµng x¸c ®Þnh sè lîng hµng b¸n trong ca ®Ó lËp b¸o c¸o b¸n hµng.  H×nh thøc b¸n lÎ thu tiÒn trùc tiÕp: nh©n viªn b¸n hµng sÏ thu tiÒn trùc tiÕp vµ giao cho kh¸ch hµng. HÕt ca, nh©n viªn b¸n hµng sÏ nép tiÒn b¸n hµng cho thñ quü vµ kiÓm kª hµng ho¸ vµ lªn b¸o c¸o b¸n hµng.  H×nh thøc b¸n lÎ tù phôc vô: lµ h×nh thøc mµ kh¸ch hµng tù chän lÊy hµng ho¸ vµ mang ®Õn bµn tÝnh tiÒn ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng. Nh©n viªn b¸n hµng sÏ kiÓm hµng vµ tÝnh tiÒn cho kh¸ch hµng.  H×nh thøc b¸n tr¶ gãp: lµ h×nh thøc mµ ngêi mua cã thÓ thanh to¸n tiÒn hµng nhiÒu lÇn. Ngoµi sè tiÒn b¸n hµng mµ doanh nghiÖp thu ®îc theo gi¸ b¸n th«ng thêng th× doanh nghiÖp cßn thu ®îc mét kho¶n l·i do tr¶ chËm.  B¸n hµng tù ®éng: lµ h×nh thøc b¸n lÎ hµng ho¸ mµ trong ®ã c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i sö dông c¸c m¸y b¸n hµng tù ®éng chuyªn dïng cho mét hoÆc vµi lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã ®Æt ë c¸c n¬i c«ng céng. Kh¸ch hµng sau khi mua hµng bá tiÒn vµo m¸y, m¸y sÏ tù ®éng ®Èy hµng ra cho kh¸ch hµng.  Ph¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý hay ký göi hµng ho¸: lµ ph¬ng thøc b¸n hµng mµ trong ®ã doanh nghiÖp giao hµng cho c¬ së ®¹i lý, ký göi sÏ trùc tiÕp b¸n hµng. Bªn nhËn ®¹i lý sÏ trùc tiÕp b¸n hµng, thanh to¸n tiÒn hµng vµ ®îc hëng hoa hång ®¹i lý b¸n. Sè hµng göi ®¹i lý, ký göi vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Sè hµng nµy ®îc coi lµ tiªu thô khi doanh nghiÖp nhËn ®îc th«ng b¸o chÊp nhËn thanh to¸n. 2.2. Ph¹m vi vµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng b¸n: Ph¹m vi b¸n hµng ho¸: ®èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× hµng ho¸ ®îc coi lµ tiªu thô vµ ®îc ghi nhËn doanh thu b¸n hµng ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn sau: Hµng ho¸ ph¶i th«ng qua qu¸ tr×nh mua, b¸n vµ thanh to¸n theo mét ph¬ng thøc nhÊt ®Þnh. Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp - 15 - Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c Doanh nghiÖp sÏ mÊt quyÒn së h÷u hµng ho¸ vµ thu ®îc tiÒn hµng hay mét lo¹i hµng ho¸ kh¸c hoÆc ®îc ngêi mua chÊp nhËn thanh to¸n. Hµng ho¸ b¸n ra ph¶i lµ hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp mua vµo víi môc ®Ých b¸n ra hoÆc gia c«ng chÕ biÕn ®Ó b¸n. Ngoµi ra, hµng ho¸ vÉn cã thÓ ®îc coi lµ b¸n trong trêng hîp hµng xuÊt ®Ó ®æi lÊy hµng, xuÊt ®Ó tr¶ l¬ng thëng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, xuÊt lµm quµ tÆng, chµo hµng, qu¶ng c¸o, xuÊt tiªu dïng néi bé, phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, hµng ho¸ hao hôt tæn thÊt trong kh©u b¸n... Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng b¸n chÝnh lµ thêi ®iÓm ®îc ghi nhËn doanh thu: B¸n bu«n qua kho, b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp th× thêi ®iÓm ®îc ghi nhËn doanh thu chÝnh lµ thêi ®iÓm ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn hµng ho¸ vµ thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. B¸n bu«n qua kho, b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc chuyÓn hµng: thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm nh©n viªn bªn mua ký nhËn ®ñ hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n. B¸n lÎ hµng ho¸: lµ thêi ®iÓm nhËn b¸o c¸o b¸n hµng cña nh©n viªn. B¸n hµng göi ®¹i lý, ký göi: lµ thêi ®iÓm c¸c c¬ së nhËn ®¹i lý, ký göi thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc göi th«ng b¸o hµng ®· b¸n ®îc. 2.3. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ vèn: §Ó h¹ch to¸n, còng nh x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ kÕ to¸n cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vèn hµng ho¸ tiªu thô trong kú.ViÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vèn hµng ho¸ tiªu thô ë doanh nghiÖp ph¶i t«n träng nguyªn t¾c nhÊt qu¸n trong kÕ to¸n, tøc lµ ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p thèng nhÊt trong niªn ®é kÕ to¸n. Gi¸ mua cña hµng ho¸ tiªu thô xuÊt kho ®îc tÝnh theo mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau ®©y:  Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: khi ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy th× gi¸ mua hµng ho¸ ph¶i ®îc theo dâi tõng l«, tõng lo¹i hµng vµ theo dâi tõ kh©u mua ®Õn kh©u b¸n, do ®ã hµng ho¸ xuÊt b¸n thuéc l« nµo th× gi¸ vèn hµng b¸n chÝnh lµ gi¸ mua cña hµng ho¸ ®ã.  Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn: Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp - 16 - Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c  Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷: lµ ph¬ng ph¸p tÝnh ®îc gi¸ vèn cña hµng ho¸ xuÊt b¸n ngµy cuèi kú nªn c¬ së tÝnh gi¸ b×nh qu©n c¶ kú kinh doanh: Gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn = Gi¸ thùc tÕ cña hµng tån ®Çu kú + Gi¸ thùc tÕ cña hµng nhËp trong kú Sè lîng hµng tån ®Çu kú + Sè lîng hµng nhËp trong kú  Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp: theo ph¬ng ph¸p nµy, trÞ gi¸ vèn cña hµng ho¸ xuÊt tÝnh theo gi¸ b×nh qu©n cña lÇn nhËp tríc ®ã víi nghiÖp vô xuÊt. Nh vËy sau mçi lÇn nhËp kho ph¶i tÝnh l¹i gi¸ b×nh qu©n cña ®¬n vÞ hµng ho¸ trong kho lµm c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ hµng ho¸ xuÊt kho cho lÇn nhËp sau ®ã.  Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n kú tríc: ®Ó tÝnh gi¸ vèn hµng ho¸ xuÊt trong kú ta lÊy sè lîng hµng ho¸ thùc tÕ xuÊt b¸n trong kú nh©n víi ®¬n gi¸ b×nh qu©n cuèi kú tríc.  Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ nhËp tríc, xuÊt tríc: lµ ph¬ng ph¸p ®îc dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng ho¸ ®îc nhËp tríc th× sÏ tiªu thô tríc. Do ®ã hµng tån cuèi kú lµ nh÷ng hµng ho¸ nhËp sau. V× vËy, gi¸ vèn hµng ho¸ xuÊt kho trong kú ®îc tÝnh theo gi¸ cña hµng ho¸ nhËp tríc.  Ph¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tríc: ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng ho¸ nhËp sau sÏ ®îc tiªu thô tríc. Do ®ã, hµng ho¸ tån kho trong kú sÏ lµ hµng ho¸ mua tríc.  Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh theo trÞ gi¸ hµng tån kho cuèi kú: tÝnh trªn c¬ së gi¸ trÞ mua thùc tÕ lÇn cuèi: theo ph¬ng ph¸p nµy th× trÞ gi¸ vèn hµng b¸n sÏ ®îc tÝnh trªn c¬ së gi¸ hµng cßn l¹i cha b¸n t¹i ngµy x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kú kinh doanh.  Ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n: ®¬n vÞ sÏ sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó tÝnh gi¸ hµng xuÊt vµ h¹ch to¸n hµng ngµy. Cuèi th¸ng, c¨n cø vµo gi¸ trÞ mua thùc tÕ vµ gi¸ trÞ h¹ch to¸n cña toµn bé hµng ho¸ lu©n chuyÓn trong th¸ng ®Ó x¸c ®Þnh hÖ sè gi÷a gi¸ trÞ hµng mua thùc tÕ víi gi¸ h¹ch to¸n theo c«ng thøc sau: HÖ sè gi¸ hµng ho¸ = TrÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ tån ®Çu kú TrÞ gi¸ h¹ch to¸n cña hµng ho¸ tån kho ®Çu kú TrÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ Khoa kÕ to¸n = + + TrÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ nhËp kho trong kú TrÞ gi¸ h¹ch to¸n cña hµng ho¸ nhËp kho trong kú TrÞ gi¸ h¹ch to¸n cña hµng x HÖ sè gi¸ hµng Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp xuÊt kho trong kú - 17 - Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c ho¸ xuÊt kho trong kú ho¸ 2.4. H¹ch to¸n tæng hîp nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ chñ yÕu: 2.4.1. Tµi kho¶n sö dông:  TK 511 “Doanh thu b¸n hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô”: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô cña doanh nghiÖp trong mét kú kÕ to¸n cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tõ c¸c giao dÞch vµ c¸c nghiÖp vô sau: B¸n hµng: B¸n s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra vµ b¸n hµng ho¸ mua vµo. Cung cÊp dÞch vô: Thùc hiÖn c«ng viÖc ®· tho¶ thuËn theo hîp ®ång trong mét kú, hoÆc nhiÒu kú kÕ to¸n, nh cung cÊp dÞch vô vËn t¶i, du lÞch, cho thuª TSC§ theo ph¬ng thøc cho thuª ho¹t ®éng.... TK 511 cã c¸c TK cÊp 2 nh sau: - TK 5111 “Doanh thu b¸n hµng ho¸” - TK 5112 “Doanh thu b¸n thµnh phÈm” - TK 5113 “Doanh thu cung cÊp dÞch vô” - TK 5114 “Doanh thu trî cÊp, trî gi¸” TK 512 “Doanh thu néi bé”: ph¶n ¸nh doanh thu cña sè s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô tiªu thô trong néi bé doanh nghiÖp. TK 531 “Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i” TK 532 “Gi¶m gi¸ hµng b¸n” TK 521 “ChiÕt khÊu th¬ng m¹i” TK 515 “Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh” TK 632 “Gi¸ vèn hµng b¸n”: ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn cña hµng ho¸ tiªu thô trong kú. Ngoµi nh÷ng tµi kho¶n nµy th× kÕ to¸n cßn sö dông mét sè TK cã liªn quan nh: TK 111, 112, 131, 3331, 611.... 2.4.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n mét sè nghiÖp vô chñ yÕu:  Doanh nghiÖp h¹ch to¸n theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn vµ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ:  B¸n bu«n trùc tiÕp qua kho vµ h×nh thøc chuyÓn hµng: Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp - 18 - Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n mét sè nghiÖp vô chñ yÕu tiªu thô hµng ho¸ theo ph¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp vµ ph¬ng thøc chuyÓn hµng ®îc kh¸i qu¸t b»ng s¬ ®å sau ®©y: TK 156 TK 632 TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng ho¸ ®· tiªu thô TK 911 TK 333 KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña hµng tiªu thô TK 511 TK 111,112, 131… ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt thuÕ nhËp khÈu TK 521, 532, 531 TK 157 Doanh thu b¸n hµng KC doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ TrÞ gi¸ vèn TrÞ gi¸ vèn l¹i, gi¶m hµng ho¸ hµng ho¸ göi gi¸, tiÕp chiÕt vµ chuyÓn hµng S¬ ®ågöi6:b¸n H¹chb¸n to¸n thu hµng ho¸ TK ph¬ng thøc trùc ®·tiªu tiªu thô 33311 khÊu  KÕ to¸n b¸n hµng tr¶ gãp: TK 911 TK 156 TK 632 ThuÕ GTGT ®Çu vµo ph¶i nép TK 511 KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn TK 3387 TrÞ gi¸ vèn hµng b¸n KÕt chuyÓn trÞ gi¸ cña hµng b¸n TK 111, 112, 131,… Doanh thu b¸n Sè tiÒn thu vÒ b¸n hµng tr¶ hµng gãp lÇn ®Çu vµ b×nh th tæng sè tiÒn êng hµng cßn ph¶i thu ë ngêi mua L·i tr¶ chËm TK 3331 S¬ ®å 7: H¹ch to¸n tiªu thu hµng ho¸ThuÕ theoGTGT ph¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp  Doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn vµ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc kh«ng chÞu thuÕ GTGT §èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy, quy tr×nh vµ c¸ch thøc h¹ch to¸n còng t¬ng tù nh c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, chØ kh¸c trong c¸c chØ tiªu ghi nhËn doanh thu ë TK 511, TK 512 bao gåm c¶ thuÕ GTGT. Cuèi kú x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép ghi nhËn vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ph¶i nép trong kú: Nî TK 642 (6425): ThuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp - 19 - Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c Cã TK 3331: ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép Doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Khi ph¸t sinh nghiÖp vô b¸n hµng, kÕ to¸n ghi nhËn doanh thu gièng nh ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Cuèi kú, c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª hµng tån vµ trÞ sè hµng tån cha kiÓm nhËn, cha b¸n, kÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n: TrÞ gi¸ hµng xuÊt b¸n = Gi¸ vèn hµng tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ hµng nhËp trong kú Gi¸ vèn hµng tån cuèi kú - Cuèi kú K/C trÞ gi¸ hµng ®i ®êng, HTK, HGB TK 151, 156, 157 TK 611 K/C trÞ gi¸ hµng ®i ® êng, HTK, HGB ®Çu kú TK 632 TrÞ gi¸ hµng xuÊt trong kú TK 911 K/C trÞ gi¸ hµng vèn trong kú TK 511 K/C doanh thu thuÇn TK 111, 112, 331 TrÞ gi¸ hµng nhËp vµo trong kú TK 133 ThuÕ GTGT ®Çu vµo nghiÖp vô b¸n hµng theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú S¬ ®å 8: H¹ch to¸n 3. H¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho vµ dù phßng ph¶i thu khã ®ßi 3.1. H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho TK 159 “Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho” TrÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 159: Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: Nî TK 632 Cã TK 159 Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LuËn v¨n tèt nghiÖp - 20 - Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c 3.2. H¹ch to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Tµi kho¶n sö dông: TK 139 “Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi”: sö dông ®Ó ghi nhËn c¸c nghiÖp vô vÒ xö lý thiÖt h¹i do thÊt thu vµ hoµn nhËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi.  TrÝch lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi: Nî TK 642 (6426) Cã TK 139  Khi hoµn nhËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi: Nî TK 139 Cã TK 642 (6426) 4. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸. 4.1. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng Chi phÝ b¸n hµng lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸ ..trong kú nh chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng, chi phÝ dông cô b¸n hµng, chi phÝ qu¶ng c¸o… ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng cã thÓ ®îc kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau: TK 334, 338 Chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng TK 152, 153 TK 641 TK 911 KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng Chi phÝ vËt liÖu, dông cô TK 214 Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh TK 335 TrÝch tríc chi phÝ vµo CPBH TK 142 Chi phÝ chê kÕt chuyÓn TK 111, 152, 138… TK 331, 111.. Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi Gi¸ trÞ ghi gi¶m CPBH TK 133 S¬ ®å 9: S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng ThuÕ GTGT 4.2. H¹ch to¸n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp mµ kh«ng t¸ch riªng ra cho bÊt kú ho¹t ®éng nµo. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i chi phÝ nh chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ chi phÝ chung kh¸c. Khoa kÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n