Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
lêi nãi ®Çu
*****
Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi sù ®æi míi s©u s¾c, toµn diÖn cña ®Êt
n-íc, cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam ®· cã nh÷ng
b-íc ®æi míi, tiÕn bé vµ gãp phÇn tÝch cùc vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ
cña ®Êt n-íc.
§Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay, kÕ to¸n ®· kh¼ng ®Þnh ®-îc vai trß
quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu trong hÖ thèng kinh tÕ tµi chÝnh cña ®¬n vÞ còng
nh- trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ c«ng cô thiÕt yÕu ®Ó qu¶n lý
nÒn kinh tÕ.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®ang ngµy ®ªm diÔn ra sù c¹nh tranh gay
g¾t nh- hiÖn nay, ®ßi hái c¸c Doanh NghiÖp kh«ng nh÷ng s¶n xuÊt ra nh÷ng
s¶n phÈm cã chÊt l-îng tèt, mÉu m· ®Ñp phï hîp víi thÞ hiÕu ng-êi tiªu dïng
mµ cßn ph¶i cã gi¸ c¶ hîp lý.
C«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét chØ tiªu quan
träng,lu«n lu«n ®-îc c¸c nhµ qu¶n lý trong doanh nghiÖp quan t©m chó träng,
v× chi phÝ s¶n xuÊt lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt l-îng cña mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doamh nghiÖp. Th«ng qua nh÷ng th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, nh÷ng ng-êi qu¶n lý doanh nghiÖp
n¾m ®-îc nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ cña tõng lo¹i
ho¹t ®éng, cña tõng lo¹i s¶n phÈm lao vô còng nh- kÕt qu¶ cña toµn bé ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nh»m ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh thùc hiÖn cña ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông tµi
s¶n, vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n
phÈm ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®¸nh gi¸ trong qu¶n lý.
VÊn ®Ò chi phÝ kh«ng chØ lµ sù quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp mµ cßn
lµ mèi quan t©m cña ng-êi tiªu dïng, cña x· héi nãi chung. ChÝnh v× nhËn
thøc ®-îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy vµ qua thêi gian t×m hiÓu thùc tÕ t¹i
doanh nghiÖp C¶ng Hµ Néi em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi "KÕ To¸n Chi PhÝ
S¶n XuÊt Vµ TÝnh Gi¸ Thµnh S¶n PhÈm".
Trang1
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
Víi kh¶ n¨ng b¶n th©n cßn h¹n chÕ vµ trong ®iÒu kiÖn thêi gian kh«ng
cho phÐp nªn mÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng song kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu
sãt. RÊt mong ®-îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c c¸n bé
nh©n viªn phßng kÕ to¸n cña doanh nghiÖp C¶ng Hµ Néi.
§Ó hoµn thµnh b¶n chuyªn ®Ò nµy, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp
®ì tËn t×nh cña thÇy c« gi¸o. §Æc biÖt lµ sù gióp ®ì cña c« gi¸o : NguyÔn ThÞ
B×nh vµ c¶m ¬n c¸c c« chó c¸n bé nh©n viªn phßng kÕ to¸n thèng kª t¹i
doanh nghiÖp C¶ng Hµ Néi.
Hµ Néi, th¸ng 8 n¨m 2002
Trang2
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
C¸c vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.2 - Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chñ
yÕu.
1.2.1 - Kh¸i niÖm chi phi phÝ s¶n xuÊt.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i khai
th¸c vµ sö dông c¸c nguån lao ®éng,vËt t-, tµi s¶n, tiÒn vèn ®Ó thùc hiÖn viÖc
s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, cung cÊp lao vô, dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh ®ã
doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cho
ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, chi phÝ bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh ®-îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt.
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng
sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp chØ ra ®Ó
tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú.
1.2.2 - C¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu.
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp bao gåm rÊt nhiÒu
lo¹i, nhiÒu kho¶n kh¸c nhau c¶ vÒ néi dung, tÝnh chÊt, c«ng dông, vai trß, vÞ
trÝ ..... trong qu¸ tr×nh kinh doanh. Do ®ã ®Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt tõ c¸c môc ®Ých vµ
yªu cÇu kh¸c nhau cña qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt còng ®-îc tu©n theo nh÷ng
tiªu thøc kh¸c nhau.
1.2.2.1 - Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tÝnh chÊt kinh tÕ
(YÕu tè chi phÝ)
§Ó phôc vô cho viÖc tËp hîp, qu¶n lý chi phÝ theo néi dung kinh tÕ ban
®Çu ®ång nhÊt cña nã mµ kh«ng xÐt ®Õn c«ng dông cô thÓ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh
chi phÝ, chi phÝ ®-îc ph©n theo yÕu tè chi phÝ sau:
* YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu: bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ
vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô...... sö dông cho s¶n xuÊt kinh
doanh(lo¹i trõ gi¸ trÞ vËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liªô thu håi).
Trang3
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
* YÕu tè tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l-¬ng: yÕu tè nµy ph¶n ¸nh
tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp mang tÝnh chÊt l-¬ng ph¶i tr¶ cho toµn bé c«ng
nh©n viªn chøc.
* YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc: sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh trong kú (trõ mét sè kh«ng dïng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi).
* YÕu tè b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn: tÝnh theo
tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp l-¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n
viªn chøc.
* YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao tµi s¶n cè
®Þnh ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt kinh
doanh trong kú.
* YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô
mua ngoµi dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh.
* YÕu tè chi phÝ b»ng tiÒn: ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn, c¸c
yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
Ph©n l¹i theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cã t¸c dông:
+ Trong ph¹m vi doanh nghiÖp: phôc vô qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt,
ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lµm c¨n cø
®Ó lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t-,
tiÒn vèn, sö dông lao ®éng cho kú sau.
+ Trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ: cung cÊp tµi liÖu ®Ó tÝnh to¸n thu
nhËp quèc d©n do cã sù t¸ch biÖt gi÷a hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ vµ hao phÝ lao
®éng sèng.
1.2.2.2 - Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông kinh tÕ chi phÝ:
(kho¶n môc chi phÝ)
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã cïng môc ®Ých,
c«ng dông ®-îc s¾p xÕp vµo mét kho¶n môc chi phÝ, kh«ng ph©n biÖt néi
dung kinh tÕ cña chi phÝ.
* Kho¶n môc chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: bao gåm chi phÝ vÒ
nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt
s¶n phÈm.
Trang4
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
* Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: bao gåm c¸c kho¶n ph¶i tr¶
cho ng-êi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô nh-: lu¬ng, c¸c kho¶n
phô cÊp l-¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng (b¶o hiÓm x· héi,
b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn).
* Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung: gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh t¹i
bé phËn s¶n xuÊt (ph©n x-ëng, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt....) ngoµi hai kho¶n môc trªn.
- Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm c¸c néi dung kinh tÕ sau:
+ Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng : bao gåm c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng, c¸c
kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca cña nh©n viªn qu¶n
lý ph©n x-ëng, ®éi, bé phËn s¶n xuÊt.
+ Chi phÝ vËt liÖu: gåm nh÷ng chi phÝ vËt liÖu dïng chung cho ph©n
x-ëng nh-: vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o d-ìng tµi s¶n cè ®Þnh, vËt liÖu v¨n
phßng ph©n x-ëng vµ nh÷ng vËt liÖu dïng cho nhu cÇu qu¶n lý chung ë ph©n
x-ëng.
+ Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: gåm nh÷ng chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô xuÊt
dïng cho ho¹t ®éng qu¶n lý cña ph©n x-ëng nh-: khu«n mÉu, dông cô g¸ l¾p,
dông cô cÇm tay, dông cô b¶o hé lao ®éng....
+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao
tµi s¶n cè ®Þnh sö dông trong ph©n x-ëng nh-: m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt,
phu¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn, nhµ x-ëng.....
+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
phôc vô cho ho¹t ®éng ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt nh-: chi phÝ söa ch÷a tµi
s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi, chi phÝ ®iÖn n-íc, ®iÖn tho¹i, c¸c kho¶n chi mua vµ sö
dông c¸c tµi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ,
nh·n hiÖu th-¬ng m¹i..... kh«ng thuéc tµi s¶n cè ®Þnh.
+ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: bao gåm c¸c chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c chi
phÝ ®· kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n x-ëng.
T¸c dông: phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp
sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n
xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau.
Trang5
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
1.2.2.3 - Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi s¶n l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt.
Theo c¸ch nµy chi phÝ s¶n xuÊt chia lµm 2 lo¹i:
* Chi phÝ biÕn ®æi (biÕn phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ sè
l-îng t-¬ng quan tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi l-îng s¶n phÈm s¶m
xuÊt trong kú nh-: chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng
trùc tiÕp.....
* Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè
khi cã sù thay ®æi khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong møc ®é nhÊt ®Þnh nhchi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh theo ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n, chi phÝ ®iÖn
th¾p s¸ng....
T¸c dông: c¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông rÊt lín ®Õn c«ng t¸c qu¶n trÞ
kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý
cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh.
Tãm l¹i: môc ®Ých bá chi phÝ n¨ng suÊt cña c¸c doanh nghiÖp lµ t¹o nªn
nh÷ng gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh, ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Môc
®Ých cña doanh nghiÖp lµ chi phÝ bá ra Ýt nhÊt mµ gi¸ trÞ sö dông lín nhÊt trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, doanh nghiÖp lu«n t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó h¹ thÊp chi phÝ
s¶n xuÊt nh»m môc ®Ých thu ®-îc lîi nhuËn cao.
1.3 - ý nghÜa cña c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt trong qu¸
tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh tiªu hao lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt
ho¸, ®Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th× c¸c nhµ qu¶n lý,
chñ doanh nghiÖp ph¶i sö dông hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p c«ng cô qu¶n lý kh¸c
nhau ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ s¶n xuÊt nh- h¹ch to¸n kÕ to¸n, chi phÝ ho¹t
®éng thèng kª, ph©n tÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong ®ã h×nh thøc kÕ to¸n lµ
quan träng nhÊt, lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó ghi chÐp tÝnh to¸n liªn l¹c vµ s¸t xao sù
biÕn ®éng cña vËt t-, tµi s¶n, tiÒn vèn. KÕ to¸n sö dông ®ång thêi hai th-íc ®o
gi¸ trÞ vµ th-íc ®o hiÖn vËt, do ®ã ®· cñng cè kÞp thêi c¸c chøng tõ tµi liÖu
th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ngoµi ra, kÕ
to¸n cßn cung cÊp ®Çy ®ñ nh÷ng sè liÖu cÇn thiÕt vµ kÞp thêi chi phÝ s¶n xuÊt
Trang6
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
trong kú vµ x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Tõ ®ã biÕt ®-îc
qu¸ tr×nh sö dông chi phÝ s¶n xuÊt trong kú lµ tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ, ®ång thêi
biÕt ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh x¸c cßn vËn dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸
thµnh phï hîp víi tõng ®Æc ®iÓm, ho¹ch ®Þnh tæ chøc s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy
tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm do s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®Ò ra. Muèn tÝnh to¸n
chÝnh x¸c chi phÝ ®Çu vµo th× c«ng t¸c kÕ to¸n kh«ng nh÷ng ph¶i tæ chøc ghi
chÐp tÝnh to¸n ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc th-êng xuyªn liªn tôc chi phÝ chi ra
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ trªn c¬ së cung cÊp nh÷ng th«ng tin kinh tÕ quan
träng vÒ t×nh h×nh mua, sö dông nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong hÖ thèng ®iÒu hµnh tæ chøc doanh nghiÖp, tõ
®ã doanh nghiÖp ®Ò ra c¸c ph-¬ng ph¸p qu¶n lý kÞp thêi vµ cã khoa häc ®èi
víi vÊn ®Ò chi phÝ s¶n xuÊt nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng
vËt ho¸ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.4 - Gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.4.1 - Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Trong s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt chØ lµ mét mÆt thÓ hiÖn sù hao phÝ. §Ó
®¸nh gi¸ chÊt l-îng kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, chi phÝ s¶n xuÊt chi ra
ph¶i ®-îc xem xÐt trong mèi quan hÖ víi mÆt thø hai còng lµ mÆt c¬ b¶n cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®-îc. Quan hÖ so s¸nh
®ã ®· h×nh thµnh nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi l-îng c«ng t¸c
hay khèi l-îng s¶n phÈm lao vô dÞch vô ®· hoµn thµnh kh«ng kÓ chi phÝ ®ã
ph¸t sinh ë thêi ®iÓm nµo.Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh diÔn ra hai mÆt ®èi
lËp lµ hao phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt.
Nh- vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c lo¹i chi
phÝ doanh nghiÖp bá ra bÊt kú ë thêi ®iÓm nµo nh-ng cã liªn quan ®Õn khèi
l-îng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh.
1.4.2 - Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Trang7
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸
thµnh.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy,gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm ba lo¹i:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ
s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n l-îng kÕ ho¹ch.Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé ph©n kÕ
ho¹ch x¸c ®Þnh tr-íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt.
+ Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø
®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ th¸nh¶n phÈm tÝnh trªn c¬ së®Þnh møc chi
phÝ s¶n xuÊt hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh
møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ th-íc ®o chÝnh x¸c ®Ó
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n vËt t-, lao ®éng vµ gióp cho viÖc ®¸nh gi¸
®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gÝa thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu
chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh tËp hîp ®-îc trong kú vµ s¶n l-îng s¶n
phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®-îc tÝnh to¸n sau khi
kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng
hîp ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy,gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm hai lo¹i:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng x-ëng): bao gåm chi phÝ
nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt
chung tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt
®-îc sö dông ®Ó ghi sæ kÕ to¸n thµnh phÈm nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch
hµng vµ lµ c¨n cø ®Ó doanh nghiÖp tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n, l·i gép.
- Gi¸ thµnh toµn bé: bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng,
chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n
phÈm lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
Gi¸ thµnh
toµn bé
=
Gi¸ thµnh
s¶n xuÊt
+
Chi phÝ
b¸n hµng
+
Chi phÝ
QLDN Trang8
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
1.5 - §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.
1.5.1 - §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
- §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n s¶n xuÊt mµ chi
phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp theo ®ã.
- Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh ë nhiÒu ®Þa
®iÓm ph©n x-ëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt kh¸c nhau theo quy tr×nh c«ng nghÖ còng
kh¸c nhau. Do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp còng cã thÓ ph¸t sinh ë
nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu bé phËn liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm c«ng viÖc.
- X¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thùc chÊt lµ nh÷ng ph¹m
vi giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ®-îc tËp hîp nh»m ®¸p øng nhu cÇu kiÓm
tra chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc x©y dùng ®èi t-îng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp cÇn ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm tæ chøc
s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Þa ®iÓm
ph¸t sinh chi phÝ còng nh- yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý tæ chøc s¶n xuÊt kinh
doanh. Dùa vµo nh÷ng c¨n cø trªn, ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong
c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lµ:
+ Tõng ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt, tæ, ®éi s¶n xuÊt hoÆc toµn doanh
nghiÖp.
+ Tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ.
+ Tõng s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng, tõng c«ng tr×nh.....
+ Tõng bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm.
1.5.2 - §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm, b¸n thµnh
phÈm, c«ng viÖc, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh mµ kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh tæng
gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. §èi t-îng ®ã cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay ®ang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt tuú theo yªu cÇu cña
h¹ch to¸n kÕ to¸n néi bé vµ tiªu hao s¶n phÈm.
Trang9
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
Còng nh- ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, c¬ së ®Ó lùa chän ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm
s¶n xuÊt vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp.
1.6 - NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm:
- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh.
- Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi
t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ b»ng ph-¬ng ph¸p thÝch hîp. Cung cÊp kÞp
thêi nh÷ng sè liÖu, th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n môc chi phÝ, yÕu tè chi
phÝ ®· quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n trÞ gi¸ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
- VËn dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh
vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng kho¶n môc quy
®Þnh vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· x¸c ®Þnh.
- §Þnh kú cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho c¸c
cÊp qu¶n lý doanh nghiÖp, tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh
møc vµ dù to¸n chi phÝ, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ
ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph¸t hiÖn kh¶ n¨ng tiÒm tµng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn
ph¸p ®Ó gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.7 - KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
1.7.1 - Tµi kho¶n kÕ to¸n chñ yÕu sö dông:
Sö dông TK 621; TK 622; TK 627; TK 154 (TK 631).
1.8 - C¸c ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o dë
dang cuèi kú.
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th-êng diÔn ra liªn tôc, xen kÏ lÉn nhau, cuèi kú cã
thÓ cã nh÷ng s¶n phÈm ®ang dë dang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt hoÆc nh÷ng
s¶n phÈm ®· hoµn thµnh mét hoÆc mét sè giai ®o¹n cña quy tr×nh c«ng nghÖ
Trang10
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
s¶n xuÊt nh-ng ch-a hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n cuèi cïng th× nh÷ng s¶n phÈm
®ã gäi chung lµ s¶n phÈm dë dang.
VËy s¶n phÈm dë dang theo nghÜa hÑp chØ lµ nh÷ng s¶n phÈm ®ang dë
dang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt, theo nghÜa réng s¶n phÈm dë dang cßn bao
gåm nöa thµnh phÈm tù chÕ biÕn.
§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ viÖc x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh
vµo trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
Tr×nh tù tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang:
- KiÓm kª chÝnh x¸c s¶n l-îng s¶n phÈm dë dang trªn c¸c giai ®o¹n
c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
- X¸c ®Þnh møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang (nÕu
cÇn).
Tuú ®Æc ®iÓm vÒ tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ, yªu cÇu vµ tr×nh
®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n vËn dông ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n
phÈm dë dang cuèi kú thÝch hîp.
C¸c ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang:
+ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc
tiÕp.
+ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi l-îng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh
t-¬ng ®-¬ng.
+ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc.
1.8.1 - §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc
tiÕp:
TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ tÝnh phÇn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt
liÖu trùc tiÕp dïng cho s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang, c¸c chi phÝ chÕ biÕn (chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) tÝnh toµn bé cho s¶n phÈm
hoµn thµnh trong kú. C«ng thøc tÝnh:
DCK
=
D§K + Cn
Qsp + QD
x
QD
Trang11
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
Trong ®ã:
- DCK, D§K: Chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ ®Çu kú.
- Cn: Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú.
- Qsp, QD: S¶n l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n l-îng s¶n phÈm dë
dang cuèi kú.
C«ng thøc nµy ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp chi phÝ nguyªn, vËt liÖu
trùc tiÕp ®-îc bá vµo ngay tõ ®Çu cña quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Trong
tr-êng hîp chi phÝ vËt liÖu phô trùc tiÕp bá dÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× trÞ
gi¸ s¶n phÈm lµm dë chØ tÝnh theo chi phÝ nguyªn vËt liªu chÝnh trùc tiÕp (nÕu
bá vµo tõ ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt)
§èi víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu
liªn tôc, gåm nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ kÕ tiÕp theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh,
s¶n phÈm hoµn thµnh cña giai ®o¹n tr-íc lµ ®èi t-îng chÕ t¹o cña giai ®o¹n
sau th× trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n ®Çu tÝnh theo chi phÝ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp, cßn trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n sau ®-îc tÝnh theo gi¸
thµnh nöa thµnh phÈm cña giai ®o¹n tr-íc ®ã chuyÓn sang.
- ¦u ®iÓm: TÝnh to¸n ®¬n gi¶n, khèi l-îng tÝnh to¸n Ýt
- Nh-îc ®iÓm: §é chÝnh x¸c kh«ng cao bëi chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho trÞ
gi¸ s¶n phÈm dë dang chØ cã kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp víi tr-êng hîp chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt, s¶n
l-îng s¶n phÈm dë dang gi÷a c¸c kú kÕ to¸n Ýt biÕn ®éng.
1.8.2 - §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo s¶n l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh
t-¬ng ®-¬ng:
Néi dung cña ph-¬ng ph¸p:
- C¨n cø s¶n l-îng s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é hoµn thµnh ®Ó quy ®æi s¶n
l-îng s¶n phÈm dë dang thµnh s¶n l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh t-¬ng ®-¬ng.
C«ng thøc:
QT§
= QD x % HT
Trang12
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
QT§: S¶n l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh t-¬ng ®-¬ng.
% HT: Tû lÖ chÕ biÕn hoµn thµnh.
- TÝnh to¸n, x¸c ®Þnh tõng kho¶n môc chi phÝ cho s¶n phÈm dë dang theo
nguyªn t¾c:
1. Chi phÝ s¶n xuÊt bá vµo ngay tõ ®Çu d©y chuyÒn c«ng nghÖ (nh- nguyªn
vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp) th× ph©n phèi ®ång ®Òu cho
s¶n l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n l-îng s¶n phÈm dë dang.
C«ng thøc:
DCK
=
D§K + Cn
Qsp + QD
x
QD
2. §èi víi chi phÝ bá ra dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn (nh- chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) th× chi phÝ tÝnh cho s¶n l-îng
s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é hoµn thµnh cña chóng.
C«ng thøc:
DCK
=
D§K + Cn
Qsp + QT§
x
QT§
C«ng thøc trªn ®-îc ¸p dông ®Ó tÝnh theo tõng kho¶n môc chi phÝ
t-¬ng øng ph¸t sinh bá dÇn trong kú.
- ¦u ®iÓm: §¶m b¶o sè liÖu hîp lý vµ ®é tin cËy cao h¬n ph-¬ng ph¸p
®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
- Nh-îc ®iÓm: Khèi l-îng tÝnh to¸n nhiÒu, viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é chÕ
biÕn hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang trªn c¸c c«ng ®o¹n cña d©y chuyÒn
c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh¸ phøc t¹p vµ mang nÆng tÝnh chñ quan.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm
cã chi phÝ chÕ biÕn chiÕm tû träng trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt t-¬ng ®èi lín vµ
s¶n l-îng s¶n phÈm dë dang biÕn ®éng nhiÒu gi÷a c¸c kú kÕ to¸n.
§èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã s¶n l-îng s¶n phÈm dë dang ë c¸c kh©u
trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt t-¬ng ®èi ®Òu ®Æn, ®Ó ®¬n gi¶n cã thÓ x¸c ®Þnh møc
®é hoµn thµnh chung cho tÊt c¶ s¶n phÈm dë dang lµ 50%. Ph-¬ng ph¸p nµy
Trang13
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
cßn gäi lµ ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n l-îng s¶n phÈm dë dang theo 50% chi
phÝ, thùc chÊt ®©y còng lµ ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n l-îng s¶n phÈm dë dang
theo s¶n l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh t-¬ng ®-¬ng.
1.8.3 - §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ ¶n xuÊt ®Þnh møc.
KÕ to¸n c¨n cø vµo s¶n l-îng s¶n phÈm dë dang ®· kiÓm kª ë tõng
c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc tõng kho¶n kho¶n môc chi phÝ ë tõng c«ng
®o¹n s¶n xuÊt t-¬ng øng ®Ó tÝnh chi phÝ ®Þnh møc cña s¶n l-îng s¶n phÈm dë
dang ë tõng c«ng ®o¹n, sau ®ã tËp hîp l¹i theo tõng lo¹i s¶n phÈm. Trong
ph-¬ng ph¸p nµy c¸c kho¶n môc chi phÝ tÝnh cho s¶n l-îng s¶n phÈm dë
dang cßn phô thuéc møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña chóng.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph-¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông thÝch hîp víi nh÷ng
s¶n phÈm ®· x©y dùng ®-îc ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý vµ æn ®Þnh.
1.9- C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ øng dông
trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp chñ yÕu.
1.9.1 - C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ ph-¬ng ph¸p sö dông sè liÖu
chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®-îc trong kú vµ c¸c tµi liÖu liªn quan ®Ó tÝnh to¸n
tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao
vô ®· hoµn thµnh theo ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh vµ c¸c kho¶n môc tÝnh gi¸
thµnh.
C¸c c¨n cø ®Ó lùa chän ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp:
+ §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt
+ Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt
+ §Æc ®iÓm s¶n phÈm
+ Yªu cÇu qu¶n lý s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh
+ Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n.
(Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp)
Trang14
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc cã quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n khÐp kÝn tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu, chu kú s¶n xuÊt
ng¾n vµ xen kÏ, liªn tôc (®iÖn, than, b¸nh kÑo....)
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh,
kú tÝnh gi¸ thµnh lµ hµng th¸ng (quý) phï hîp víi kú b¸o c¸o.
Trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®-îc trong kú vµ trÞ gi¸
cña s¶n phÈm dë dang ®· x¸c ®Þnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh ®-îc tÝnh
theo tõng kho¶n môc chi phÝ.
C«ng thøc:
Z
=
D§K
+
C -
DCK
Trong ®ã :
- Z (J): Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ hoÆc gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n
phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh.
- C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®-îc trong kú theo tõng ®èi
t-îng.
- D§K, DCK: S¶n l-îng s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh.
- Q: S¶n l-îng s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh.
Tr-êng hîp cuèi kú kh«ng cã s¶n phÈm dë dang hoÆc cã Ýt vµ æn ®Þnh th×
kh«ng cÇn thiÕt ph¶i tÝnh trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang th× tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®·
tËp hîp ®-îc trong kú ®ång thêi lµ tæng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm ®· hoµn
thµnh.
Z = C
2. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè:
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp trong cïng mét
quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, cïng sö dông mét lo¹i vËt liÖu, kÕt qu¶ s¶n xuÊt
thu ®-îc nhiÒu s¶n phÈm chÝnh kh¸c nhau (c«ng nghÖ s¶n xuÊt ho¸ chÊt, c«ng
nghiÖp ho¸ dÇu, nu«i ong....)
Trang15
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt cßn ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm hoµn thµnh. Kú tÝnh
gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o.
Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh:
- C¨n cø vµo tiªu chuÈn kinh tÕ, kü thuËt ®Ó x¸c ®Þnh cho mçi lo¹i s¶n phÈm
mét hÖ sè kinh tÕ, kü thuËt (hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh) trong ®ã lÊy mét lo¹i s¶n
phÈm lµm s¶n phÈm tiªu chuÈn (cã hÖ sè b»ng 1)
- TÝnh quy ®æi s¶n l-îng s¶n phÈm thùc tÕ ra s¶n l-îng s¶n phÈm tiªu chuÈn.
Q=
Trong ®ã:
- Q: Tæng sè s¶n l-îng s¶n phÈm thùc tÕ hoµn thµnh quy ®æi ra s¶n l-äng s¶n
phÈm tiªu chuÈn.
- Qi : S¶n l-îng s¶n xuÊt thùc tÕ s¶n phÈm i
- Hi : HÖ sè kinh tÕ, kÜ thuËt cña s¶n phÈm i.
* TÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tõng lo¹i s¶n phÈm.
D§K + C - DCK x Qi Hi
Zi =
Q
Zi
Ji
=
Qi
3. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ
Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ trong cïng
mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®-îc mét nhãm s¶n phÈm
cïng lo¹i víi nhiÒu chñng lo¹i, phÈm cÊp, quy c¸ch kh¸c nhau ( DN s¶n xuÊt
èng n-íc, s¶n xuÊt ¸o dÖt kim, s¶n xuÊt chÌ...)
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt cña nhãm s¶n phÈm cßn ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng quy c¸ch s¶n
phÈm trong nhãm s¶n phÈm ®ã. Kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o kÕ
to¸n.
Trang16
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
* Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh
- C¨n cø vµo tiªu chuÈn ph©n bæ hîp lý ( gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hoÆc gi¸
thµnh ®Þnh møc ) vµ chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®Ó tÝnh tû lÖ tÝnh gi¸ thµnh.
Gi¸ thµnh thùc tÕ c¶ nhãm s¶n phÈm
( Theo tõng kho¶n môc )
Tû lÖ tÝnh Z =
x 100%
Tæng tiªu chuÈn ph©n bæ
( Theo tõng KM )
- C¨n cø tû lÖ tÝnh gi¸ thµnh theo tõng kho¶n môc tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho
tõng quy c¸ch.
Gi¸ thµnh thùc tÕ
tiªu chuÈn ph©n bæ
tõng quy c¸ch Sp =
cña tõng quy c¸ch SP
( Theo tõng KM)
( Theo tõng KM )
Tû lÖ gi¸
x
thµnh
( Theo KM)
4. Ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ chi phÝ.
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông trong c¸c tr-êng hîp :
+ Trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®ång thêi víi viÖc chÕ
t¹o ra s¶n phÈm chÝnh cßn t¹o ra s¶n phÈm phô.
+ Trong cïng quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, kÕt qu¶ thu ®-îc s¶n phÈm
®ñ tiªu chuÈn chÊt l-îng quy ®Þnh, cßn cã s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a
®-îc mµ c¸c kho¶n thiÖt h¹i nµy kh«ng ®-îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm
hoµn thµnh.
+ §èi víi ph©n x-ëng s¶n xuÊt phô cã cung cÊp s¶n phÈm, lao vô lÉn
cho nhau, cÇn lo¹i trõ trÞ gi¸ lao vô cung cÊp gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt phô ra
khái gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, lao vô s¶n xuÊt phô phôc vô cho s¶n xuÊt chÝnh
hoÆc b¸n ra ngoµi.
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt cßn ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm chÝnh, s¶n phÈm ®· hoµn thµnh
®¶m b¶o tiªu chuÈn hoÆc s¶n phÈm, lao vô cña bé phËn s¶n xuÊt phô phôc vô
cho c¸c bé phËn chÝnh vµ c¸c bé phËn kh¸c.
Trang17
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
KÕ to¸n c¨n cø vµo tæng chi phÝ ®· tËp hîp ®-îc sau ®ã lo¹i trõ phÇn chi
phÝ cña s¶n phÈm phô, chi phÝ thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng kh«ng ®-îc tÝnh
trong gi¸ thµnh s¶n phÈm hoÆc chi phÝ phôc vô lÉn nhau trong néi bé c¸c ph©n
x-ëng s¶n xuÊt phô.
C«ng thøc :
Z = D§K + C - DCK - CLT
Trong ®ã :
CLT : Chi phÝ cÇn lo¹i trõ.
§Ó ®¬n gi¶n viÖc tÝnh to¸n, chi phÝ cÇn lo¹i trõ th-êng ®-îc tÝnh nhsau :
+ TrÞ gi¸ s¶n phÈm phô cã thÓ tÝnh theo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ cã
thÓ b¸n cña s¶n phÈm phô ( - ) lîi nhuËn ®Þnh møc.
+ TrÞ gi¸ s¶n phÈm háng tÝnh theo chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· hao phÝ,
khi tÝnh ph¶i l-u ý vµo møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña chóng.
+ TrÞ gi¸ s¶n phÈm hoÆc lao vô s¶n xuÊt cung cÊp lÉn nhau cã thÓ tÝnh
theo gi¸ thµnh ®¬n vÞ kÕ ho¹ch hoÆc chi phÝ ban ®Çu hoÆc tÝnh theo ph-¬ng
ph¸p ®¹i sè.
5. Ph-¬ng ph¸p céng chi phÝ.
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt phøc t¹p, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn s¶n phÈm qua nhiÒu bé phËn s¶n
xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ ( nh- doanh nghiÖp dÖt, khai th¸c, c¬ khÝ chÕ
t¹o... )
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng bé phËn s¶n xuÊt hoÆc tõng
c«ng nghÖ s¶n xuÊt cßn ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm hoµn thµnh ë
c¸c b-íc chÕ biÕn vµ thµnh phÈm hoµn thµnh ë b-íc cuèi kú.
- Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh cña ph-¬ng ph¸p nµy:
+ TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng bé phËn s¶n xuÊt, giai ®o¹n c«ng
nghÖ s¶n xuÊt.
+ Céng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c bé phËn s¶n xuÊt theo c«ng thøc :
Z=
Trong ®ã :
Trang18
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
Ci : Lµ chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp ®-îc ë tõng bé phËn, giai ®o¹n c«ng
nghÖ s¶n xuÊt.
6. Ph-¬ng ph¸p liªn hîp.
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp cã tæ chøc
s¶n xuÊt, tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n phÈm lµm ra ®ßi hái
viÖc tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt hîp nhiÒu ph-¬ng ph¸p kh¸c nhau ( nh- doanh
nghiÖp ho¸ chÊt, dÖt kim, ®ãng giÇy...).
Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ kÕt hîp c¸c ph-¬ng ph¸p gi¶n
®¬n víi ph-¬ng ph¸p céng chi phÝ , ph-¬ng ph¸p céng chi phÝ víi ph-¬ng
ph¸p tû lÖ.
7. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc.
Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®-îc
®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt hoµn chØnh vµ æn ®Þnh.
Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh :
- C¨n cø vµo ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt hiÖn vµ dù to¸n chi phÝ hiÖn hµnh ®-îc
duyÖt ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh ®Þnh møc cña s¶n phÈm.
- Tæ chøc h¹ch to¸n râ rµng chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ phï hîp víi ®Þnh møc vµ
sè chi phÝ s¶n xuÊt chªnh lÖch tho¸t ly ®Þnh møc.
- Khi cã thay ®æi ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt, cÇn kÞp thêi tÝnh to¸n ®-îc sè
chªnh lÖch chi phÝ s¶n xuÊt do thay ®æi ®Þnh møc.
- Trªn c¬ së gi¸ thµnh ®Þnh møc, sè chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc, sè
chªnh lÖch do tho¸t ly ®Þnh møc ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm
s¶n xuÊt trong kú theo c«ng thøc sau:
Gi¸ thµnh s¶n = Gi¸ thµnh + Chªnh lÖch do
xuÊt thùc tÕ
®Þnh møc
thay ®æi ®Þnh møc
+
Chªnh lÖch do
tho¸t ly ®Þnh møc
1.9.2 øng dông c¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c lo¹i h×nh
doanh nghiÖp chñ yÕu.
Trang19
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
Trªn c¬ së ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh nãi trªn, kÕ to¸n cÇn lùa chän vµ
¸p dông ph-¬ng ph¸p thÝch hîp víi ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp nh- : §Æc
®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ còng nh- ®èi t-îng tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
1. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng.
§èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy, s¶n phÈm th-êng cã quy tr×nh s¶n
xuÊt phøc t¹p kiÓu song song, tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, hµng lo¹t nhá hoÆc
hµng lo¹t võa theo ®¬n ®Æt hµng.
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng ®¬n ®Æt hµng, ®èi t-îng tÝnh
gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh cña tõng ®¬n ®Æt hµng hoÆc lo¹t
hµng. Kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi chu kú s¶n xuÊt.
KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt tæ chøc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng s¶n
phÈm, tõng l« hµng hoÆc tõng ®¬n ®Æt hµng.
+ §èi víi chi phÝ trùc tiÕp ph¸t sinh liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®¬n ®Æt hµng
nµo th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®¬n ®Æt hµng ®ã theo c¸c chøng tõ gèc.
+ §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc tËp hîp theo tõng ph©n x-ëng,
cuèi th¸ng ph©n bæ cho tõng ®¬n theo tiªu chuÈn phï hîp.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh:
Tuú theo tÝnh chÊt, sè l-îng s¶n phÈm cña tõng ®¬n vÞ sÏ ¸p dông ph-¬ng
ph¸p thÝch hîp nh- : ph-¬ng ph¸p gi¶n ®¬n, ph-¬ng ph¸p céng chi phÝ ,
ph-¬ng ph¸p tû lÖ hay ph-¬ng ph¸p liªn hîp.
2. Doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xu©t phøc t¹p kiÓu liªn tôc.
§èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ph¶i
qua nhiÒu giai ®o¹n chÕ biÕn liªn tôc, kÕ tiÕp nhau. Nöa thµnh phÈm cña giai
®o¹n tr-íc lµ ®èi t-îng chÕ biÕn cña giai ®o¹n sau vµ tiÕp tôc nh- vËy cho ®Õn
khi t¹o ra thµnh phÈm.
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ cña quy
tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.
§èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh th× tuú vµo ®Æc ®iÓm,t×nh h×nh cô thÓ cña
doanh nghiÖp mµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng
Trang20
- Xem thêm -
.PDF 
103 
39527 
91 
