Tài liệu Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh thcs

1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài. Theo số liệu từ Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, trong 5 năm từ 2011 đến 2015, cả nước có 5.300 vụ xâm hại tình dục trẻ em. Tính trung bình, cứ 8 giờ trôi qua lại có một trẻ em Việt Nam bị xâm hại. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng con số này chỉ là những vụ việc được báo cáo, còn rất nhiều vụ nạn nhân bị chính kẻ xâm hại dọa dẫm hoặc vì lý do nào đó đã không được thống kê. Trên thế giới, theo thống kê của Hiệp hội Quốc gia Phòng chống Bạo hành trẻ em , độ tuổi trung bình của trẻ em bị xâm hại tình dục là 9 tuổi. Cứ 4 bé gái thì có 1 bé bị xâm hại tình dục, 6 bé trai thì có 1 bé bị xâm hại tình dục. Vấn nạn này có xu hướng gia tăng đối với trẻ em nam. Tại Việt Nam, trước đây trẻ bị xâm hại thường là 13-18 tuổi thì nay xuất hiện nhiều vụ việc ở lứa tuổi 5-13. Tình trạng xâm hại trẻ em ngày càng có diễn biến phức tạp đã được những người có trách nhiệm lên tiếng tại Hội thảo phòng chống tội phạm xâm phạm tình dục trẻ em sáng 28-7-2017.Hội thảo do Tổng Cục Cảnh sát, Bộ Công an tổ chức.Trẻ thành thị, nông thôn đều có thể bị xâm hại. Thống kê của Tổng Cục Cảnh sát cho thấy, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2017, trên cả nước ghi nhận có 805 vụ xâm hại trẻ em, trong đó xác định có 881 là thủ phạm. Theo thống kê từ Bộ Công an, năm 2018 có 1.547 vụ xâm hại trẻ em được phát hiện với 1.669 đối tượng, xâm hại 1.579 em, giảm 2,8% so với năm 2017. Trong đó, số vụ án xâm hại tình dục trẻ em là 1.269 vụ (chiếm 82% so với tổng số vụ xâm hại trẻ em) với 1.233 đối tượng, xâm hại 1.141 em. Trên thực tế giảng dạy đã cho thấy rằng học sinh THCS chưa có kiến thức về phòng chống xâm hại tình dục và chưa có khả năng tự bảo vệ mình khi gặp phải kẻ xấu.Vậy làm thế nào để giáo dục cho học sinh tự bảo vệ mình? Đây là vấn đề không hề đơn giản nhưng lại rất cấp thiết trong thực tế hiện nay. Hơn thế nữa tuổi dậy thì là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ con lên người lớn với nhiều thay đổi rõ rệt về tâm sinh lý và có nhiều nỗi băn khoăn. Vì thế việc “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục” là một việc vô cùng quan trọng, nó không chỉ giúp các em có kiến thức về các hình thức xâm hại tình dục và nguy cơ bị xâm hại tình dục đồng thời trang bị cho các em biện pháp phòng tránh bị xâm hại. Với kinh nghiệm qua nhiều năm dạy bộ môn Sinh học bậc THCS, để góp phần với gia đình và các tổ chức của xã hội bảo vệ các em không bị xâm hại tình dục tôi mạnh dạn chọn đề tài “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS”, để nghiên cứu với mong mỏi các em có kiến thức để tự bảo vệ mình. 1.2. Mục đích nghiên cứu. Trang bị cho học sinh THCS kiến thức toàn diện về tuổi dậy thì , nguyên nhân và biện pháp phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS. 1 Phân loại các loại bài dạy trong chương trình sinh học có thể lồng ghép “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS”. Nhằm định hướng cho HS hiểu và ý thức được các vấn đề về giới tính,biện pháp phòng tránh bị xâm hại tình. Đồng thời giúp học sinh ham mê, yêu thích bộ môn sinh học. Trang bị cho các em biết cách giữ vệ sinh ở tuổi dậy thì, biết cách giữ mối quan hệ bạn bè trong sáng. Biết một số tri thức về quan hệ tình dục và hậu quả của có thai ở tuổi vị thành niên. Học sinh biết được các khái niệm: tuổi dậy thì, hiện tượng xuất tinh, hiện tượng kinh nguyệt, thụ tinh và thụ thai, khái niệm xâm hại tình dục, các hình thức xâm hại, đối tượng xâm hại, biện pháp phòng tránh bị xâm hại. 1.3. Đối tượng nghiên cứu. Là học sinh THCS – là giai đoạn mà có nhiều nguy cơ bị xâm hại tình dục. 1.4. Phương pháp nghiên cứu. Qua các đợt tập huấn của Phòng giáo dục, hội thảo mở chuyên đề về việc giáo dục kỹ năng sống và giáo dục giới tính cho học sinh thông qua dạy học các bộ môn nói chung và bộ môn sinh học nói riêng ở trường THCS. Qua tham khảo tài liệu liên quan đến giáo dục giới tính và nguy cơ bị xâm hại tình dục đối với học sinh THCS. Đúc kết kinh nghiệm từ thực tiễn giảng dạy, từ thực tế việc học bộ môn Sinh học của học sinh. Phương pháp thực tế tức là theo dõi sự thay đổi tâm sinh lí của chính học sinh mình đang giảng dậy qua các năm. Ngoài ra có thể tìm hiểu thêm thông tin và nhận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản từ: - Các sách tham khảo có từ thư viện trường học. - Gia đình, bạn bè, giáo viên chủ nhiệm và các giáo viên bộ môn . - Cán bộ y tế của các cơ sở y tế , các cộng tác viên dân số và cán bộ đoàn thể nơi bạn đang cư trú. - Tại các trung tâm tư vấn và dịch vụ thân thiện cho vị thành niên tại địa phương của bạn. 2. NỘI DUNG 2.1 Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm. 2.2 “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS” đây là một trong những nội dung đang được các cấp các ngành và trường học rất quan, là xu hướng của xã hội hiện đại. Bên cạnh đó khả năng đáp ứng của bộ môn sinh học THCS, đặc biệt sinh học 8 đối với đề tài này là rất lớn, tin tưởng đội ngũ giáo viên của chúng ta có 2 thể thực hiện tốt việc giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS. Thực tế việc giáo dục toàn diện cho học sinh, trong đó có Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS” ở nước ta còn hạn chế và gặp không ít khó khăn như: giáo viên bộ môn với 45 phút phải lo chuyển tải các nội dung bài dạy, phương tiện dạy học bộ môn sinh học ở nhiều nơi còn thiếu và không đồng bộ. Trong thời gian qua nhiệm vụ này được xem là của giáo viên chủ nhiệm và các giáo viên phụ trách khác. Trong khi đó giáo viên chủ nhiệm cả tuần cũng chỉ có một tiết sinh hoạt lớp. Thầy cô giáo chủ nhiệm được giao phụ trách học sinh nhưng không có thời gian nắm tình hình của từng em ... Chính vì vậy mà tôi mạnh dạn đưa đề tài : “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS” nhằm góp phần nhỏ bé vào công cuộc phát triển toàn diện cho học sinh. 2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. 2.2.1. Khái quát về chức trách, nhiệm vụ được giao. Bản thân tôi là giáo viên bộ môn sinh học đồng thời nhiều năm liền được nhà trường phân công giảng dạy bộ môn sinh học 8, nên việc lồng ghép “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS” vào bộ môn sinh có nhiều thuận lợi thu được nhiều thành quả quan trọng. 2.2.2. Thuận lợi - khó khăn. Thuận lợi: Bộ môn sinh học nói chung và đặc biệt là chương trình sinh học lớp 8 nghiên cứu về con người với các đặc điểm tiến hóa vượt trội so với các lớp động vật khác, cơ thể con người thật gần gũi nhưng thật hết sức bí ẩn và thú vị khi khám phá ra những điều bí ẩn chứa trong nó. Sinh học 8 cung cấp một số kiến thức cơ bản về cấu tạo và chức năng của các hệ cơ quan trong cơ thể người, qua đó giúp các em học sinh hiểu và vận dụng các kiến thức đó vào thực tế của mình đồng thời biết cách bảo vệ bản thân, tránh xa các tác động xấu ảnh hưởng đến học tập và tương lai của các em. Việc lồng ghép “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS” cho học sinh thông qua chương trình sinh học có rất nhiều thuận lợi, đem lại hiệu quả giáo dục thiết thực. Đây là vấn đề đang được các cấp, các ngành và toàn xã hội quan tâm. Trang thiết bị, phục vụ cho công tác dạy học bộ môn sinh học từng bước được đầu tư. Đa số học sinh chăm ngoan, ham học và cầu tiến. Phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình. Giáo viên dạy bộ môn sinh học tâm huyết, vững về tay nghề, có kiến thức xã hội và kỹ năng sống chuẩn mực. 3 Đa số các em học sinh thường rất yêu thích bộ môn sinh học nhất là sinh học 8 vì môn sinh học 8 cung cấp một số kiến thức cơ bản về cấu tạo và chức năng của các hệ cơ quan trong cơ thể người. Qua đó giúp các em học sinh hiểu và vận dụng các kiến thức đó vào cuộc sống, vào việc vệ sinh cơ thể, tránh xa các tác động xấu ảnh hưởng đến bản thân. Nâng cao năng lực nhận thức và các kỹ năng sống cần thiết khác. Khó khăn: Sự quan tâm đến phát triển giới tính chưa được phụ huynh quan tâm đúng mức. Học sinh còn ngại chưa dám chia sẻ với phụ huynh, giáo viên về các tình huống mà mình gặp phải. 2.2.3. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động thực trạng trên. Giáo viên dạy bộ môn sinh vững về tay nghề, có kinh nghiệm về giáo dục kỹ năng sống, tâm huyết, yêu ngành, yêu trẻ, hết lòng vì học sinh thân yêu. Trong chương trình sinh, nội dung xuyên suốt nói về cơ thể con người thật gần gũi nhưng thật hết sức bí ẩn và thú vị, dễ lồng ghép “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS”, kích thích hứng thú học tập cho học sinh. Đây vẫn là vấn đề tế nhị khó nói nên đòi hỏi giáo viên phải khéo léo, kiên trì ngoài việc giảng dạy kiến thức cho các em, kết hợp lồng ghép “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS”. Do đời sống và tính chất công việc của các bậc phụ huynh khác nhau nên nhận thức của họ cũng không giống nhau còn hạn chế, nhiều gia đình chưa quan tâm đến việc học, sự phát triển của con em và đặc biệt là chưa có sự sẻ chia, định hướng, giáo dục các em về vấn đề giới tính. 2.2.4. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra. Nhiều bậc phụ huynh thường phớt lờ những câu chuyện của con trẻ về việc thường xuyên bị người này sờ tay chân, nhìn vào ngực, trêu ghẹo... Đây là một trong những rủi ro lớn đối với các con, các con dễ dẫn đến nhận thức hành vi như vậy là bình thường và chấp nhận nó. Rủi ro lớn nhất bây giờ không do đứa trẻ đó nữa mà hoàn toàn phụ thuộc vào người lớn, vào môi trường đứa trẻ đó tiếp xúc và người định hướng cho đứa trẻ. Theo các chuyên gia, tội phạm xâm hại tình dục trẻ em thường bước một chân vào trong “cánh cửa”, bước đầu tiên sẽ là những ánh mắt, những cái động chạm có thể là phi tính dục nhưng sau đó sẽ dẫn đến những hành động có chủ đích rõ ràng hơn. Thực tế, những hành vi như trêu ghẹo, tán tỉnh trẻ em cũng được xem là xâm hại. Khi người lớn xem nhẹ các hành vi đó, coi đó là trêu ghẹo hoặc tán tỉnh thì vô hình trung đứa trẻ chấp nhận một chuẩn mực là nó có thể làm điều đó với những người khác. 4 Thực tế, trẻ em Việt Nam sau khi bị kẻ xấu xâm hại tình dục thường sợ sệt không dám nói với cha mẹ hoặc người lớn để can thiệp vì thói quen, phong tục và cách giáo dục trẻ. Trẻ em lo sợ không dám nói với gia đình vì sợ cha mẹ mắng. Không có sự đồng cảm từ cha mẹ, người thân nên trẻ thường giấu đi. Vậy nguyên nhân gì khiến trẻ em sợ sệt khi phải tâm sự với bố mẹ những chuyện như vậy? Một trong những nguyên nhân then chốt là việc bố mẹ ít nói chuyện, chia sẻ với con nên con khó hòa nhập để nói ra. Bên cạnh đó những lời trách mắng con sẽ hình thành tâm lý cho trẻ rằng đây là lỗi do chính bản thân trẻ tự gây ra khiến trẻ không dám kể với bố mẹ. Một lý do nữa là cách giáo dục chưa tới nơi của gia đình và nhà trường. Hiện nay, chúng ta đang có sự nhầm lẫn giữa giáo dục giới tính và giáo dục tình dục. Không ít ý kiến cho rằng không nên đưa giáo dục giới tính vào chương trình giáo dục sớm vì sợ “vẽ đường cho hươu chạy”. Thực tế và kinh nghiệm của các nước tiên tiến cho thấy sự cần thiết phải giáo dục giới tính cho học sinh, càng sớm càng tốt. Giáo viên đã phân loại kiến thức giáo dục giới tính dựa vào nội dung bài học, khả năng nhận thức của các em từ đó đưa ra những phương pháp dạy học kết hợp lồng ghép giáo dục giới tính cụ thể cho từng lớp, từng bài có hiệu quả. Sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng tích cực. Khơi gợi được tính thích khám phá, say mê nghiên cứu của các em. 2. 3. Giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề. Nội dung “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS”. được tích hợp trong các nội dung của các bài học đặc biệt là chương sinh sản, nên các phương pháp “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS”. cũng được tích hợp vào các phương pháp giảng dạy bộ môn. Tuy nhiên, muốn đạt được mục tiêu của “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS”. là không chỉ giúp cho người học có kiến thức mà phải hình thành cho học sinh các kiến thức về giới tính liên quan và dành sự quan tâm, gần gũi và thường xuyên chia sẻ với các em để kịp thời uốn nắn các hành vi chưa đúng. Do đó không dừng lại ở phương pháp dạy truyền thống mà cần kết hợp với việc sử dụng các phương pháp tích cực, tổ chức trò chơi sẽ phát huy được tính chủ động sáng tạo của người học. Một số phương pháp “Giáo dục cách phòng tránh xâm hại tình dục đối với học sinh THCS”. có thể sử dụng là: 2.3.1. Phương pháp trần thuật. Sử dụng phương pháp này để mô tả sự vật hiện tượng, truyền đạt các kiến thức cụ thể.Để các em hiểu được các biện pháp phòng tránh bị xâm hại tình dục trước hết các em phải hiểu được các khái niệm như: 2.3.1.1. Tuổi dậy thì:(hay còn gọi là TUỔI HOA) - Là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ con lên người lớn. 5 - Cơ thể có những biến đổi bất ngờ - Tính tình thay đổi, có nhiều băn khoăn. - Rất tự hào vì biết mình đang lớn lên - Dưới góc độ sinh học, Tuổi dậy thì là thời kì trưởng thành sinh dục, nghĩa là bắt đầu có khả năng sinh con. Ở bạn gái được thể hiện ở sự có kinh nguyệt lần đầu và ở bạn trai là sự phóng tinh lần đầu. 2.3.1.2. Các dấu hiệu của tuổi dậy thì ở nam và nữ: - Các dấu hiệu ở nam: + Tăng chiều cao, tăng cân + Ngực nở, cơ bắp phát triển + Vỡ giọng + Mọc râu, lông nách, lông mu. + Các bộ phận sinh dục ngoài phát triển + Tinh trùng bắt đầu được sản sinh + Xuất tinh tự phát: dương vật trở nên cứng và xuất tinh + Tâm tính thay đổi do hóc môn - Các dấu hiệu ở nữ: + Tăng chiều cao, tăng cân + Ngực phát triển, eo thon lại, hông nở ra + Mọc lông nách, lông mu + Các bộ phận sinh dục ngoài phát triển + Bắt đầu có sự rụng trứng + Xuất hiện hành kinh + Tâm tính thay đổi do hóc môn + Bắt đầu nhận thức về giới tính 2.3.1.3. Xuất tinh: Xuất tinh là hiện tượng tinh dịch (tinh trùng và dịch nhờn) từ trong hệ sinh dục nam giới phóng ra ngoài. Bạn trai lớn lên đến một lúc nào đó có khả năng này. Có nhiều bạn trai xuất tinh không có kích thích lúc ngủ gọi là mộng tinh. Là hiện tượng bình thường ở nam giới, đánh dấu tuổi dậy thì chính thức ở nam. 2.3.1.4. Hiện tượng kinh nguyệt: - Là hiện tượng chảy máu âm đạo do lớp niêm mạc tử cung bong ra khi trứng không được thụ tinh. - Chu kỳ kinh bắt đầu từ ngày hành kinh đầu tiên cho đến trước ngày hành kinh của chu kỳ kế tiếp. - Hiện tượng này chỉ có ở nữ và diễn ra theo chu kỳ từ 21 – 35 ngày/lần. - Cho dù chu kỳ kinh dài hay ngắn sau khi trứng rụng 14 ngày thì sẽ đến ngày hành kinh của chu kỳ tiếp theo. 2.3.1.5. Tình dục là gì? - Tình dục là một mặt của nhân cách, biểu hiện tất cả những cảm xúc và hành vi giới tính của một con người. 6 - Tình dục có thể là biểu hiện cảm xúc và cũng có thể là những hoạt động sinh lý. - Tình dục là một hành vi tự nhiên và lành mạnh của cuộc sống. 2.3.1.6. Thụ tinh –Thụ thai: Nếu trứng gặp được tinh trùng trong ống dẫn trứng ( ở 1/3 phía ngoài), sẽ xảy ra sự thụ tinh để tạo thành hợp tử. Hợp tử phân chia và bám vào lớp niêm mạc tử cung đã được chuẩn bị sẵn để làm tổ và phát triển thành thai gọi là sự thụ thai. 2.3.1.7. Khái niệm xâm hại tình dục: Xâm hại tình dục trẻ em xảy ra khi một người hoặc một nhóm người: - Lớn tuổi hơn, cao lớn hơn, khỏe mạnh hơn, khôn ngoan hơn, hiểu biết hơn - Sử dụng sức mạnh/quyền lực/tiền bạc, lợi dụng sự tôn trọng, lòng tin & sự ngây thơ của trẻ - Ép buộc, lôi kéo, dụ dỗ trẻ tham gia vào hoạt động tình dục 2.3.1.8. Hậu quả của lạm dụng tình dục trẻ em Trẻ em là đối tượng đang trong độ tuổi phát triển, chưa hoàn thiện về mặt thể chất và tâm sinh lý. Do đó, khi trẻ bị xâm hại tình dục sẽ dẫn đến những hậu quả lâu dài không chỉ cho trẻ em - nạn nhân trực tiếp mà còn gây ra những ảnh hưởng tiêu cực cho gia đình trẻ bị xâm hại và cộng đồng xã hội. Bản thân trẻ phải gánh chịu những tổn thương về sức khỏe, tinh thần, đặc biệt là ảnh hưởng tâm lý đến suốt cuộc đời của trẻ. 2.3.1.9. Các tổn thương về sức khỏe học sinh THCS. Xâm hại tình dục ở trẻ em gây ra những tổn thương nặng nề tại bộ phận sinh dục: Trẻ bị nhiễm trùng đường tiết niệu, chảy máu kéo dài ở bộ phận sinh dục. Các tổn thương thể chất khác: đau bụng, đau đầu, mất ngủ… Những trường hợp xâm hại tình dục đi kèm với bạo lực có thể dẫn tới tử vong, bị nhiễm các bệnh xã hội, bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS. Với các em nữ việc bị xâm hại tình dục có thể khiến các em mang thai ngoài ý muốn gây nguy hiểm cho bản thân và thai nhi (vì cơ thể các em chưa phát triển hoàn chỉnh). Ngoài ra, xâm hại tình dục trẻ em gây ra nhiều nguyên nhân dẫn đến vô sinh, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ sinh sản và hạnh phúc gia đình của các em về sau. 2.3.1.10. Các tổn thương về tinh thần Hậu quả lớn nhất khi trẻ bị xâm hại tình dục là tổn thương về tinh thần và ảnh hưởng đến tương lai cuộc đời của đứa trẻ sau này. Trẻ dễ bị mặc cảm và khó hòa nhập với xã hội. Xâm hại tình dục như một sang chấn tâm lý ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý của trẻ. 7 Nhiều trẻ sau khi bị xâm hại tình dục có sự hoảng loạn, xuất hiện các ảo giác bệnh lý (luôn có cảm giác bất an, giật mình, tưởng tượng ra hình ảnh kẻ xâm hại hay tiếng nói của kẻ xâm hại…). Một phần do xấu hổ, một phần do bị kẻ lạm dụng đe dọa nên các em không dám thổ lộ cùng ai. Các em rơi vào trạng thái hoảng sợ và cảm thấy không có lối thoát. Do đó, sau khi bị xâm hại tình dục không ít em có suy nghĩ tìm đến cái chết do bị sốc về mặt tinh thần. 2.3.2. Phương pháp giảng giải. Đây cũng là phương pháp dùng lời nói, thường sử dụng khi giải thích và trình các vấn đề. Ví dụ : GV đặt câu hỏi nguyên nhân của nạn xâm hại tình dục là gì? * Do các bậc cha mẹ, gia đình, người chăm sóc trẻ thiếu hiểu biết về đặc điểm tâm sinh lý trẻ em, thiếu nhận thức về nguy cơ, thiếu sự quan tâm chia sẻ vấn đề giới tính với trẻ em. Từ đó, dẫn tới các em thiếu hiểu biết về đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, về kiến thức, kỹ năng phòng tránh xâm hại tình dục. * Do sự phân hóa giầu nghèo với những chênh lệch về điều kiện sống trong thời kỳ chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, những rạn vỡ trong gia đình và sự xói mòn những giá trị truyền thống đã dẫn tới con số trẻ em bị bỏ rơi, bị sao nhãng, bị lạm dụng và bóc lột ngày càng tăng. Trẻ em bị xâm hại thường xảy ra nhiều ở phường có nhiều dân nhập cư, phòng cho thuê, khu vực có đông người lao động nghèo và địa bàn vắng, hay gần đây là gia tăng đối với vùng nông thôn, bên cạnh thiếu sự quan tâm của cha mẹ. Số vụ xâm hại trẻ em được báo cáo đến cơ quan chức năng điều tra thường được phát hiện chậm dẫn đến thu thập chứng cứ khó khăn, đối tượng không nhận tội hoặc bỏ trốn. * Công tác truyền thông, giáo dục, vận động xã hội chưa bao phủ được hết các địa bàn, đối tượng; số người thực hiện được nghiệp vụ truyền thông, tư vấn còn hạn chế nên chất lượng truyền thông trực tiếp chưa cao; các sản phẩm truyền thông sản xuất với số lượng ít, chưa đến tay các gia đình... dẫn đến nhận thức, trách nhiệm, năng lực Bảo vệ chăm sóc trẻ em của các cấp chính quyền, đặc biệt kỹ năng về bảo vệ trẻ em, thực hành quyền trẻ em của cha mẹ, người chăm sóc trẻ còn thiếu hụt. Việc tuyên truyền nâng cao nhận thức cho các bậc cha mẹ chưa được rộng rãi, thường xuyên. * Đội ngũ cán bộ làm công tác bảo vệ chăm sóc trẻ em tuy có nhiệt tình nhưng chế độ tiền lương của Nhà nước trả cho họ hiện tại vẫn chưa hợp lý. Việc giải quyết đối với cán bộ không chuyên trách ở mức tương đương bậc 1 hệ trung cấp và không tăng lương theo niên hạn, đây là rào cản rất lớn cho công tác bảo vệ chăm sóc trẻ em. Nhiều cán bộ đã bỏ ngành ra làm kinh tế riêng vì đồng lương đã không đủ nuôi sống gia đình họ. Điều này làm cho lực lượng cán bộ không ổn định, yếu chuyên môn nghiệp vụ. Nhiều vụ việc xâm hại trẻ em xảy ra đã không xử lý được do thiếu kinh nghiệm giải quyết. 8 * Do tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường; sự du nhập của lối sống thực dụng, sa đọa từ các nước phương Tây; quá coi trọng giá trị đồng tiền, tác động của phim ảnh bạo lực khiêu dâm, tình trạng ly hôn, ly thân... cũng dẫn đến các sang chấn tâm lý, hành vi lệch chuẩn ở trẻ em và người lớn. Trẻ có nguy cơ cao bị bỏ rơi, đi lang thang kiếm sống, vi phạm pháp luật và bị bạo lực, xâm hại. Các dịch vụ xã hội, đặc biệt là dịch vụ bảo vệ trẻ em chưa đáp ứng kịp sự thay đổi của xã hội... Bên cạnh đó, nhận thức pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế; khả năng nhận thức, phòng vệ và tự vệ của nạn nhân còn non nớt; công tác phát hiện, tố giác tội phạm hiện nay còn gặp nhiều khó khăn, thậm chí có cả thái độ bất hợp tác từ phía nạn nhân và gia đình nạn nhân; một số tội danh chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe tội phạm, nhiều khi không tương xứng với hành vi bạo lực cần xử lý cũng là một nguyên nhân gây nên tình trạng này. GV tiếp tục đặt câu hỏi vậy những ai có thể là đối tượng xâm hại tình dục? Theo các nghiên cứu về các đối tượng xâm hại tình dục trẻ em, thủ phạm thường gặp nhất là những thành viên trong gia đình hoặc những người quen biết (bạn bè của gia đình, hàng xóm, người trông trẻ…). Trường hợp trẻ em bị lạm dụng tình dục do người lạ mặt chỉ chiếm khoảng 10%. Trong số này, những người bị mắc loạn dục với trẻ em chỉ chiếm thiểu số. Các chuyên gia nhận định, những người xâm hại tình dục trẻ em không phải chỉ có “yêu râu xanh”, những thành phần hư hỏng mà ngay kể cả những người có chức có quyền và 93% là người thân, quen với em bé. Bất kể ai đó cũng có thể trở thành người xâm hại tình dục. Theo số liệu công bố của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội trong 5 năm (2011 – 2015), cả nước phát hiện trên 8.200 vụ xâm hại trẻ em, với gần 10.000 nạn nhân, tăng 258 nạn nhân so với 5 năm trước đó. Số vụ xâm hại tình dục chiếm tới 5.300 vụ (khoảng 65%) và gia tăng xâm hại tình dục nam. Điều đáng nói là 93% nghi phạm trong các vụ xâm phạm tình dục trẻ em lại là những người thân quen của nạn nhân và gia đình như người quen của cha mẹ, hàng xóm, thậm chí là giáo viên, bố dượng, bố đẻ… Có những hình thức xâm hại tình dục nào? - Ghi hình, quay video hành vi xâm hại trẻ - Ép buộc trẻ xem hoặc tham gia các hoạt động tình dục - Dụ dỗ trẻ QHTD hoặc lôi kéo trẻ vào các hành vi tình dục với trẻ khác hoặc với người lớn - Dùng lời lẽ dâm ô với trẻ - Cố ý đụng chạm cơ thể, vuốt ve, sờ mó các vùng nhạy cảm - Phơi bày bộ phận sinh dục cho trẻ xem - Thủ dâm cho trẻ chứng kiến hoặc bắt trẻ thủ dâm 9 Hoặc trình bày về vấn đề xâm hại tình dục qua INTERNET là hình thức xâm hại mới, rất nguy hiểm Bao gồm: - Like tất cả thông tin mà trẻ đăng - Làm quen, kết bạn và tạo lòng tin - Dùng lời lẽ ngọt ngào, thường xuyên khen ngợi, nói lời âu yếm - Chat vẫn vơ rồi chuyển sang chat sex với trẻ - Dụ trẻ xem hình ảnh khiêu dâm, khơi dậy sự tò mò ở trẻ về tình dục - Cho trẻ xem web cam hình ảnh cơ quan sinh dục - Cho trẻ xem ảnh “trẻ em QHTD với người lớn” để trẻ nghĩ đó là chuyện bình thường, từ đó dụ dỗ trẻ tham gia - Dụ trẻ cho xem hình ảnh các phần kín của cơ thể . Vậy chúng ta phải làm gì để không bị xâm hại ? * Đẩy mạnh hơn nữa công tác thông tin, tuyên truyền pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em nhằm nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về xâm hại tình dục trẻ em và hậu quả của nó. Việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật này phải có kế hoạch, chương trình ngắn hạn, dài hạn cụ thể, trong đó chú trọng đến việc lồng ghép nội dung truyền thông vào trong sinh hoạt của thôn, ấp, tổ dân phố; trong sinh hoạt ngoại khóa của các cấp học và sinh hoạt chuyên đề của các tổ chức, đoàn thể các cấp... Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh việc thực hiện phong trào xây dựng gia đình văn hóa, nếp sống văn minh trong cộng đồng dân cư… * Xây dựng và hoàn thiện hệ thống bảo vệ trẻ em bằng các biện pháp tuyên truyền, giáo dục ý thức cảnh giác, phát hiện sớm, tự phòng ngừa các hoạt động xâm hại tình dục và hỗ trợ tư vấn pháp lý khi cần thiết. Khi bị xâm hại tình dục, nạn nhân và gia đình phải trình báo ngay cho cơ quan Công an để được hỗ trợ tư vấn, giải quyết, tránh để lọt tội phạm… * Nâng cao vai trò, trách nhiệm của cha mẹ và người thân nhằm xây dựng thiết chế gia đình bền vững. Để tránh những sự việc đau lòng do tội phạm xâm hại tình dục gây nên, cha mẹ cần thường xuyên để mắt, quan tâm, chia sẻ với con em mình để nhận thấy những thay đổi tâm, sinh lý cần thiết. Bên cạnh đó, khả năng nhận thức và tự bảo vệ của trẻ em còn nhiều hạn chế nên các em chính là đối tượng có nguy cơ bị lạm dụng, xâm hại tình dục cao nhất. Vì vậy, cha mẹ cũng cần phải trang bi cho con cái biết cách thức phòng vệ trước những đối tượng có ý định thực hiện hành vi đồi bại. * Xây dựng và hoàn thiện các quy trình, tiêu chuẩn về bảo vệ trẻ em bị xâm hại; thống nhất hoạt động phối hợp liên ngành để xác minh, điều tra, xử lý từng trường hợp trẻ em bị xâm hại, trong đó quy định rõ các thủ tục, quy trình và trách nhiệm phòng ngừa, phát hiện, tố giác, trợ giúp và giải quyết các trường hợp trẻ em bị xâm hại của các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, nhà trường, gia đình, cá nhân và trẻ em. * Chủ động xác minh, nắm tình hình, diễn biến hoạt động của tội phạm xâm hại tình dục trẻ em, có kế hoạch phòng ngừa, ngăn chặn và quản lý chặt 10 chẽ số lượng thanh thiếu niên chậm tiến, có tiền án, tiền sự, các băng nhóm trên địa bàn là những đối tượng có nguy cơ phạm tội xâm hại tình dục. Đồng thời, nâng cao hiệu quả công tác điều tra, xử lý tội phạm xâm hại tình dục trẻ em kết hợp với công tác đấu tranh, phòng ngừa vi phạm pháp luật trong thanh thiếu niên, học sinh và vận động nhân dân tố giác kịp thời các hành vi xâm hại tình dục trẻ em. Đối với người phạm tội cần xử lý nghiêm minh, kịp thời đúng pháp luật, kiên quyết đấu tranh không để lọt tội phạm. Tổ chức tốt các phiên tòa lưu động đối với các vụ án xâm hại tình dục trẻ em nhưng phải đảm bảo thuần phong mỹ tục. 2.3.3. Phương pháp vấn đáp. Trong phương pháp này GV đưa ra câu hỏi,đặt ra các tình huống có vấn đề để HS trả lời, cũng có thể HS hỏi GV trả lời hoặc giữa HS và HS… Ví dụ: Tình huống 1: A là một nữ sinh THCS. A có người bạn trai học cùng trường trêu chọc và có hành vi đụng chạm vào người khiến em rất khó chịu. theo em A nên làm gì trong tình huống này? Đáp: + Đứng ngay dậy + Nhìn thẳng vào kẻ định xâm hại tình dục + Lùi ra xa đủ để kẻ đó không với tay được đến người mình. + Nói to/hét to và kiên quyết: Không! Hãy dừng lại! Tôi không cho phép! Tôi không muốn! Nếu không dừng lại, tôi sẽ mách với mọi người …Có thể nhắc lại lần nữa, nếu thấy cần thiết + Bỏ đi ngay Tình huống 2: Nam là học sinh lớp 6,một hôm trên đường đi học về,đang đi trên vỉa hè thì có một người đàn ông rà xe theo Nam,bảo Nam lên xe để ông ấy chở về, Nam thấy bất an lắm, vì Nam không quen ông ấy. Nam phải xử trí như thế nào đây? Đáp: Trả lời dứt khoát: Nhà cháu ở gần đây,Mẹ cháu sắp đến đón cháu, Cháu sẽ hét lên nếu ông vẫn làm phiền cháu! Tình huống 3: C quen với người bạn trai qua mạng Chat. Những hôm bố mẹ đi vắng, C thường kể cho bạn trai và hẹn bạn trai đến nhà. Khi đến, người con trai đó thường mua nhiều quà cho C. Cho C xem phim đen, đến khi C mang thai thì bố mẹ mới hay, còn người con trai đó thì trốn đi đâu mất.Ta rút ra được bài học gì từ tình huống này? Trả lời: Không hẹn gặp bạn chát qua mạng Không kể qua điện thọai với người lạ là mình đang ở nhà một mình . 11 Tình huống 4: Một bạn gái D đang học lớp 7, vì nhà xa nên em ở trọ nhà người họ hàng, nhưng D thật khó hiểu vì bà chủ nhà thường rình xem D tắm và hay ôm ấp D, làm D nổi cả gai ốc. Tình huống này có nguy cơ gì không? D phải làm gì? Đáp: Nguy cơ bị xâm hại tình dục đồng tính Phải thật kín đáo trong cách ăn mặc và nơi riêng tư. 2.3.4. Phương pháp sử dụng các phương tiện trực quan. Các phương tiện trực quan như: tranh ảnh, băng hình, phim ảnh... Đó là các phương tiện rất hữu ích cho việc giảng dạy các kiến thức về giáo dục cách phòng tránh bị xâm hại tình dục gây hứng thú và ấn tượng sâu sắc cho HS. Gv áp dụng để dậy phần để không bị xâm hại tình dục các em phải làm những gì? 2.3.4.1. Không ở trong phòng riêng, ở nhà một mình với người khác giới 2.3.4.2. Không uống bia, rượu, sử dụng các chất kích thích 12 2.3.4.3. Cẩn trọng, coi chừng thuốc mê 13 2.3.4.4. Không nhận tiền,nhận quà từ người mới quen 2.3.4.5. Không xem phim ảnh, sách báo có nội dung khiêu dâm 14 2.3.4.6. Không nhận lời đi chơi xa một mình với người mới quen và chưa biết rõ 15 2.3.4.6. Không ăn mặc hở hang, khêu gợi 16 2.3.4.7. Đối với trẻ từ 3 đến 10 tuổi phải thực hiện theo qui tắc năm ngón tay 17 Nói cho trẻ về các bộ phận sinh dục trên cơ thể Việc giúp cho trẻ biết được chính xác từng bộ phận trên cơ thể sẽ giúp cho trẻ hiểu vai trò quan trọng của từng vị trí. 2.3.5 Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ. 18 Lớp được chia thành các nhóm nhỏ (4-6 HS) được duy trì trong cả buổi học hay thay đổi tuỳ theo hoạt động. Các nhóm được giao cùng nhiệm vụ hoặc khác nhau. Các nhóm bầu nhóm trưởng, thư kí để ghi chép các ý kiến thảo luận và các bạn tích cực hoạt động, những bạn hoạt động có hiệu quả trong buổi học . Phương pháp này được áp dụng để dạy phần kỹ năng thoát thân và tự vệ Tình huống 1: Làm gì khi bị ai đó bất ngờ nắm tay? Học sinh các nhóm thực hiện các thao tác tự vệ trong tình huống trên. 19 20