Tài liệu Giáo án tiết 32. bài 12 kiểu xâu

Giáo án tiết 32 – lớp 11 Người soạn: Đào Thị Thêm Tiết 32. Bài 12: KIỂU XÂU (tiết 2) I. Mục tiêu 1. Kiến thức: - Hiểu và áp dụng được một số thủ tục và hàm thông dụng đối với kiểu xâu. - Có thể cài đặt được một số chương trình đơn giản có sử dụng kiểu xâu. - Phần minh họa với Pascal, học sinh cần nắm được: o Cách khai báo kiểu xâu. o Ý nghĩa của các phép so sánh, phép ghép xâu. o Ý nghĩa của các hàm chuẩn: length(s), copy(s,vt,n), pos(s1,s2), upcase(ch). Và các thủ tục chuẩn: delete(st,vt,n), insert(s1,s2,vt). 2. Kĩ năng: - Khai báo kiểu xâu. - So sánh hai xâu. - Nhận biết và bước đầu sử dụng các hàm, thủ tục chuẩn với kiểu xâu. - Hoạt động nhóm tích cực. - Thuyết trình thông qua việc trình bày một sản phẩm chung của cả nhóm. 3. Tư duy, thái độ: - Có tinh thần hợp tác, tích cực tham gia bài học. - Rèn tư duy lập trình logic trong quá trình lập trình giải quyết một bài toán trên Pascal. II. Chuẩn bị phương tiện dạy học 1. Học sinh: Ôn các kiến thức về kiểu xâu đã được học trong tiết 31. 2. Giáo viên: Phiếu học tập, chương trình Pascal mẫu để giải các bài tập giao cho học sinh thực hiện, bảng phụ, máy chiếu. III. Phương pháp dạy học - Phương pháp dạy học nhóm. - Phương pháp dạy học nêu vấn đề và giải quyết vấn đề. 1 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Người soạn: Đào Thị Thêm IV. Tiến trình tổ chức bài học 1. Ổn định tổ chức lớp học. 2. Kiểm tra bài cũ thông qua hoạt động “trò chơi khởi động”: (5 phút)  Giáo viên(GV) thực hiện phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A3 màu trắng, 6 tờ giấy A4 khác màu (mỗi nhóm một màu khác nhau), và bút dạ.  GV viết lên bảng chủ đề: “KIỂU XÂU”. Yêu cầu học sinh nhớ lại kiến thức về kiểu xâu đã được học trong tiết 31, thư kí của mỗi nhóm viết vào giấy A3 màu trắng tất cả các thông tin mà các thành viên trong nhóm nhớ được.  Sau 90 giây, GV yêu cầu các nhóm báo cáo kết quả bằng kĩ thuật XYZ: Lần lượt từng nhóm đọc 1 thông tin mà nhóm nhớ được về kiểu xâu, viết to vào giấy màu A4 và dán lên bảng. Các nhóm sau không được nêu thông tin trùng với nhóm trước. Nhóm nào nêu thông tin trùng hoặc sau 5 giây không nêu thêm được thông tin mới sẽ bị loại.  GV tổ chức cho các nhóm báo cáo quay vòng để tìm ra nhóm chiến thắng. Sau khi kết thúc trò chơi, cả lớp thu được một sơ đồ tư duy về các kiến thức liên quan tới kiểu xâu.  Dự kiến một sơ đồ tư duy có thể thu được: 2 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Người soạn: Đào Thị Thêm  Cuối cùng, Giáo viên nhận xét đánh giá hoạt động của các nhóm và cho điểm các nhóm. 3 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Người soạn: Đào Thị Thêm 3. Bài mới: Mở bài: (1 phút) - GV sử dụng một bài thơ “Kiểu Xâu” để mở bài: Array là mảng, string xâu. Khai báo đã được học chưa lâu. Cứ var mà viết chẳng sai đâu. Cộng ghép thêm vào xâu hết ngắn. Lớn nhỏ bằng khác cứ so nhau. Hàm thời sẵn có length và pos. Thêm cả copy, upcase hàm. Delete thủ tục xóa, insert chèn. Pascal đâu có khô khan nhỉ. Nếu mà chăm chỉ code vài bài. Tác giả: Đào Thêm. - GV: Các em thấy đấy “Pascal đâu có khô khan!” Và để chứng minh điều đó, hôm nay Cô trò mình sẽ tìm hiểu tiếp phần 3. Một số ví dụ. 4 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động 1: Tìm hiểu một số ví dụ về kiểu xâu (20 phút) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh -GV: Đầu tiên chúng ta sẽ tìm hiểu ví dụ 1 trang 71 sách giáo khoa (SGK), GV trình chiếu bằng Turbo Pascal. Nội dung bài học 3. Một số ví dụ Ví dụ 1 Chương trình dưới đây nhập họ tên của hai người vào hai biến xâu và đưa ra màn hình xâu dài hơn, nếu bằng nhau thì đưa ra xâu nhập sau. var a,b:string; begin write('Nhap ho ten nguoi thu nhat: '); Readln(a); write('Nhap ho ten nguoi thu hai: '); readln(b); if length(a) > length(b) then write(a) else write(b); readln end. -GV nhấn mạnh: cách khai báo biến xâu, việc nhập giá trị cho một biến xâu như một biển kiểu đơn giản, và cách sử dụng hàm length(s). -Học sinh (HS) quan sát và lắng nghe. -GV test chương trình bằng 2 bộ 5 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh Nội dung bài học test, mỗi lần test GV gọi HS dự đoán kết quả trước khi chương trình -HS quan sát, dự đoán kết - 2 bộ test Pascal in kết quả ra màn hình. quả. + test1: ‘Bui Minh Phuong’ + test1: ‘Bui Minh Phuong’ ‘Dao Nhu Phuong’ ‘Dao Nhu Phuong’ + test2: ‘Nguyen Khanh Huyen’ Kết quả: ‘Bui Minh Phuong’ ‘Nguyen Thanh Huyen’ + test2: ‘Nguyen Khanh Huyen’ ‘Nguyen Thanh Huyen’ Kết quả: ‘Nguyen Thanh Huyen’ -GV: Qua ví dụ 1 các em đã thấy được cách thao tác với biến xâu cũng dễ dàng như các biến kiểu đơn giản mà các em đã học. Và bây giờ chúng ta cùng tìm hiểu tiếp ví dụ số 2 trang 71 SGK để thấy được cách tham chiếu tới từng kí tự của một xâu như thế nào. -GV trình chiếu ví dụ 2 bằng Turbo Pascal. Ví dụ 2 Chương trình dưới đây nhập vào hai xâu từ bàn phím và kiểm tra kí tự đầu tiên của xâu thứ nhất có trùng với kí tự cuối cùng của xâu thứ hai không. var a,b:string; x: byte; begin write('Nhap xau thu nhat: '); 6 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh -HS quan sát. Nội dung bài học -GV đưa ra câu hỏi: “Các em thấy cách tham chiếu tới từng kí tự của xâu giống với cách tham chiếu của kiểu dữ liệu nào mà các em đã - HS trả lời câu hỏi. học?” 7 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh -GV nhận xét câu trả lời của HS và đưa ra đáp án: Cách tham chiếu từng kí tự của xâu giống như cách tham chiếu của mảng một chiều, kí tự thứ i của xâu S được viết: S[i]. -GV thực hiện test chương trình với bộ test: ‘Nguyen Khanh Huyen’ ‘Nguyen Thanh Huyen’ Nội dung bài học -Bộ test: ‘Nguyen Khanh Huyen’ ‘Nguyen Thanh Huyen’ -Kết quả: Khong trung -GV yêu cầu HS đưa ra dự đoán kết -HS quan sát, và dự đoán quả trước khi chương trình thực kết quả. hiện in kết quả ra màn hình. -GV đưa câu hỏi: Nếu không sử dụng biến x mà viết trực tiếp -HS trả lời câu hỏi. b[length(b)] thì chương trình có thực hiện được không? -GV nhận xét câu trả lời của HS và đưa ra chương trình Pascal kiểm 8 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh chứng. -GV đưa ra câu trả lời cuối cùng là: có thể viết trực tiếp b[length(b)] mà không cần sử dụng thêm biến x. -GV mở rộng kiến thức: trong lập trình mỗi biến chiếm một chỗ nhất định trong bộ nhớ, vậy việc tiết kiệm biến giúp tiết kiệm bộ nhớ. Đồng thời sử dụng biến phù hợp -HS quan sát, lắng nghe. giúp người lập trình kiểm soát chương trình của mình tốt hơn. Nội dung bài học var a,b:string; begin write('Nhap xau thu nhat: '); readln(a); write('Nhap xau thu hai: '); readln(b); if a[1] = b[length(b)] then write('Trung nhau') else write('Khong trung'); readln end. -Bộ test: ‘Nguyen Khanh Huyen’ ‘Nguyen Thanh HuyeN’ -Kết quả: Trung nhau 9 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh -GV: Bây giờ chúng ta sẽ thực hành việc tiết kiệm biến trong ví dụ số 3 trang 72 SGK. Nội dung bài học Ví dụ 3 Chương trình sau nhập một xâu từ bàn phím và đưa ra màn hình xâu đó nhưng được viết theo thứ tự ngược lại. var a:string;i:byte; begin write('Nhap xau: '); -GV trình chiếu ví dụ 3 bằng Pascal. readln(a); for i:=length(a) downto 1 do write(a[i]); readln end. -GV đưa câu hỏi: Các em thấy cách sử dụng vòng lặp for – do để duyệt -HS quan sát và trả lời. lần lượt các kí tự của một xâu có giống với mảng một chiều không? -Bộ test: ‘abcde’ -Kết quả: ‘edcba’ -GV thực hiện test chương trình -HS quan sát kết quả. bằng bộ test: ‘abcde’ 10 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên -GV: Chúng ta sẽ thực hành tiếp các thao tác xử lí xâu thông qua ví dụ 4 và ví dụ 5 trang 72 SGK. Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh -HS quan sát, lắng nghe. -GV trình chiếu chương trình ví dụ 4 bằng Pascal. Nội dung bài học Ví dụ 4 Chương trình sau nhập một xâu vào từ bàn phím và đưa ra màn hình xâu thu được từ nó sau khi loại bỏ các dấu cách nếu có. var a,b:string; i:byte; begin -GV test chương trình với bộ test: ‘a b c d e’ write('Nhap xau: ');readln(a); thu được kết quả: ‘edcba’ ngược với thứ tự xuất hiện của xâu ban đầu. Vậy kết luận chương trình lỗi. Yêu cầu HS tìm và sửa lỗi. for i:=length(a) downto 1 do b:=''; if a[i] <> ' ' then b:=b+ a[i]; write(b); readln end. -HS quan sát, sửa lỗi. Test lần một: Bộ test: ‘a b c d e’ Kết quả: ‘edcba’ 11 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh Nội dung bài học var a,b:string; i:byte; -GV nhận xét câu trả lời của HS, Sửa lỗi chương trình, và test với bộ số: ‘a b c d e’ For i:=1 to length(a) do if a[i] <> ' ' then b:=b+ a[i]; begin write('Nhap xau: ');readln(a); b:=''; for i:=1 to length(a) do if a[i] <> ' ' then b:=b+ a[i]; write(b); readln end. Test lần hai (Sau khi đã sửa lỗi) Bộ test: ‘a b c d e’; Kết quả: ’abcde’ -HS thảo luận đưa ra câu -GV đưa một câu hỏi: Em hãy cải tiến trả lời. chương trình bằng cách không sử dụng thêm biến xâu b mà vẫn in ra kết quả đúng 12 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh Nội dung bài học var a:string; i:byte; begin -GV nhận xét câu trả lời của HS, chạy thử chương trình mà HS cải tiến. write('Nhap xau: '); readln(a); -GV trình chiếu chương trình mẫu với bộ test ‘a b c d e’. GV có thể chạy thủ công trên bảng để giải thích nếu không có HS nào trả lời đúng. for i:=1 to length(a) do if a[i] <> ' ' then write(a[i]); readln end. -HS quan sát bài mẫu. -GV: tương tự ví dụ 4, ví dụ 5 trang 72 SGK yêu cầu tạo một xâu mới từ xâu đã cho. Ví dụ 5 Chương trình sau nhập vào từ bàn phím xâu kí tự S1, tạo xâu S2 gồm tất cả các chữ số có trong s1 (giữ nguyên thứ tự xuất hiện của chúng) và đưa kết quả ra màn hình. 13 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên -GV trình chiếu chương trình trên Pascal. Và yêu cầu HS làm theo cách không sử dụng biến xâu S2. Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh Nội dung bài học var s1,s2:string;i:byte; begin write('Nhap xau S1: ');readln(S1); S2:=''; for i:= 1 to length(a) do if (s1[i] >= '0') and (s1[i]<='9') then S2:=S2+ s1[i]; write(S2); readln end. Bộ test: ‘1a 2b 3c 4d 5e’ -HS quan sát, làm theo yêu Kết quả: ‘12345’ cầu. -GV chỉnh sửa chương trình theo câu trả lời của HS. Cuối cùng GV trình chiếu chương trình mẫu. 14 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh Nội dung bài học var s1:string;i:byte; begin write('Nhap xau S1: ');readln(S1); -GV tổng kết: qua 5 ví dụ Cô và các em đã cùng thực hành về khai báo, -HS quan sát kết quả. tham chiếu, phép ghép xâu, so sánh xâu, hàm length(s). Sau đây chúng ta sẽ thực hành thêm một số hàm, thủ tục xử lý xâu khác thông qua bài tập trong hoạt động 2. for i:=1 to length(s1) do if (a[i] >= '0') and (a[i]<='9') then write(s1[i]); readln end. 15 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động 2: Bài tập áp dụng (17 phút) Hoạt động của giáo viên -GV chiếu nội dung bài tập. Hoạt động của học sinh Nội dung bài học Nội dung bài tập: Bờm rất thích thú với các chương trình được viết bằng Pascal. Bờm có một ước mơ sẽ tạo ra một phần mềm soạn thảo văn bản giống như Microsoft word. Bờm muốn sử dụng Pascal để tạo chức năng tìm kiếm thay thế bằng cách nhập một đoạn văn bản từ bàn phím, thay thế tất cả cụm từ ‘anh’ bằng cụm từ ‘em’. Kết quả in ra màn hình. Bờm đang loay hoay chưa biết làm như thế nào. Các em hãy giúp Bờm thực hiện nhé. -HS quan sát. -GV yêu cầu HS thực hiện phiếu học tập. -HS thực hiện phiếu bài tập theo hướng dẫn: Thực hiện hoạt động cá nhân trong 1 phút, sau đó thảo luận nhóm 16 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh thống nhất kết quả trong 6 phút. Nội dung bài học -GV quan sát hoạt động nhóm của HS, trợ giúp nếu cần. -GV thông báo dừng hoạt động nhóm khi hết giờ hoặc tất cả các nhóm đã kết thúc. -GV cho lần lượt các nhóm lên trưng bày sản phẩm. -HS dừng hoạt động nhóm theo hiệu lệnh của GV, và mang sản phẩm lên trưng bày. -GV chọn nhóm xong sớm nhất trình bày sản phẩm của nhóm mình. -Nhóm HS xong sớm nhất cử đại diện lên trình bày sản phẩm của cả nhóm. Các HS khác chú ý lắng nghe. -GV yêu cầu các nhóm khác nhận xét hoặc đặt câu hỏi. -HS nhận xét hoặc đặt câu hỏi. 17 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên -GV đưa ra kết quả cuối cùng và trình chiếu chương trình mẫu. Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh Nội dung bài học -Các bước thực hiện: Bước 1: nhập xâu S Bước 2: Nếu pos(‘anh’,s) = 0 thì in kết quả, kết thúc. Bước 3: xác định vị trí xuất hiện cụm kí tự ‘anh’, i:= pos(‘anh’,s); Bước 4: Xóa cụm kí tự ‘anh’ trong S bắt đầu từ vị trí i.  Delete(s,i,3); Bước 5: Chèn cụm kí tự ‘em’ vào s bắt đầu từ vị trí i.  Insert (‘em’,s,i); Bước 6: Quay lại bước 2. -Chương trình mẫu var s:string; i:byte; begin write('Nhap S= '); readln(s); while pos('anh',s) <> 0 do begin i:=pos('anh',s); delete(s,i,3); insert('em',s,i); end; writeln(s); readln 18 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Hoạt động của giáo viên Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động của học sinh Nội dung bài học -HS quan sát, lắng nghe. 19 Giáo án tiết 32 – lớp 11 Người soạn: Đào Thị Thêm Hoạt động 3: Củng cố bài học (2 phút) 1. GV tổng kết bài học. 2. GV giao bài tập về nhà cho HS: Học sinh hoàn thành phiếu bài tập về nhà theo gợi ý của Giáo viên. PHIẾU BÀI TẬP VỀ NHÀ 1. Lý thuyết:  Học sinh hoàn thành sơ đồ tư duy mô tả về KIỂU XÂU vào vở ghi theo mẫu sau: 20