Tài liệu đồ án nghiên cứu quá trình tổng hợp biodiesel từ dầu cọ

§å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi Më ®Çu Nh chóng ta ®· biÕt, c¸c nguån nguyªn liÖu ho¸ th¹ch ®Ó s¶n xuÊt n¨ng lîng ngµy cµng bÞ c¹n kiÖt, h¬n n÷a s¶n phÈm cña nguyªn liÖu nµy ®· vµ ®ang g©y « nhiÔm m«i trêng trªn toµn thÕ giíi nh g©y hiÖu øng nhµ kÝnh, thñng tÇng « z«n lµm tr¸i ®Êt nãng dÇn lªn, c¸c khÝ th¶i nh H2S, SOX… lµm ma axit. Do vËy viÖc nghiªn cøu c¸c nguån n¨ng lîng thay thÕ c¸c nguån n¨ng lîng th©n thiÖn víi m«i trêng ®ang ®îc c¸c níc trªn thÕ giíi rÊt quan t©m, ViÖt Nam còng n»m trong xu thÕ ®ã.Chóng ta ®· t×m ra c¸c d¹ng n¨ng lîng míi nh: n¨ng lîng mÆt trêi, n¨ng lîng giã, n¨ng lîng níc, n¨ng lîng mÆt trêi, nhiªn liÖu sinh häc… ®Ó thay thÕ n¨ng lîng truyÒn thèng g©y « nhiÔm tõ nhiªn liÖu ho¸ th¹ch. Trong sè c¸c d¹ng n¨ng lîng míi nµy th× nguyªn liÖu sinh häc ®îc quan t©m h¬n c¶ v× nã ®îc s¶n xuÊt tõ nguyªn liÖu lµ dÇu cña c¸c lo¹i c©y trång vµ rÊt Ýt khÝ th¶i g©y « nhiÔm m«i trêng. HiÖn nay ®éng c¬ diesel cã tØ sè nÐn cao do ®ã trªn thÕ giíi ®ang cã xu hãng diesel ho¸ ®éng c¬ nªn nhiªn liÖu biodiesel ®îc quan t©m h¬n c¶.Biodiesel ®îc coi lµ mét lo¹i nhiªn liÖu sinh häc, khi trén víi diesel theo mét tØ lÖ thÝch hîp lµm cho nhiªn liÖu diesel gi¶m ®¸ng kÓ lîng khÝ th¶i g©y « nhiÔm m«i trêng mµ ta kh«ng ph¶i c¶i tiÕn ®éng c¬. Biodiesel ®îc s¶n xuÊt tõ c¸c lo¹i dÇu thùc vËt, mì ®éng vËt, thËm chÝ tõ c¸c lo¹i dÇu th¶i… -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 1 §å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi Trªn thÕ giíi ®· cã rÊt nhiÒu níc nghiªn cøu s¶n xuÊt vµ sö dông biodiesel nh lµ phô gia cho nhiªn liÖu diesel tiªu biÓu nh §øc, Mü, Ph¸p… ViÖt Nam lµ mét níc n«ng nghiÖp (70% d©n sè lµm n«ng nghiÖp) do vËy cã nguån thùc vËt phong phó, viÖc sö dông chóng trong s¶n xuÊt nhiªn liÖu sinh häc sÏ cã gi¸ trÞ thùc tiÔn rÊt lín. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn nªn trong b¶n ®å ¸n tèt nghiÖp nµy em xin ®îc ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò:Nghiªn cøu qu¸ tr×nh tæng hîp biodiesel tõ dÇu cä. Ch¬ng I: tæng quan lý thuyÕt I.tæng quan vÒ nhiªn liÖu diesel truyÒn thèng. I.1 Nh÷ng nÐt chung vÒ nhiªn liÖu diesel N¨ng lîng nãi chung vµ nhiªn liÖu dïng cho giao th«ng vËn t¶i (GTVT) nãi riªng ®ãng vai trß thiÕt yÕu cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng. N¨ng lîng cã thÓ vÝ nh ®Çu tµu kÐo cho sù t¨ng trëng kinh tÕ. An ninh quèc gia an ninh kinh tÕ lu«n g¾n liÒn víi an ninh n¨ng lîng. V× vËy chÝnh s¸ch n¨ng lîng lu«n ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu cña mçi Quèc gia trong chiÕn lîc ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c nguån n¨ng lîng ®ang ®îc sö dông hiÖn nay trªn thÕ giíi chñ yÕu lµ nguån n¨ng lîng ho¸ th¹ch nh than, dÇu má vµ nguån n¨ng lîng thuû ®iÖn, h¹t nh©n… Trong ®ã nguån n¨ng lîng dÇu má quan träng nhÊt chiÕm 65% n¨ng lîng sö dông trªn thÕ giíi trong khi ®ã than ®¸ chiÕm 20- -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 2 §å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi 22%; 5-6% tõ n¨ng lîng níc vµ 8-12,5% tõ n¨ng lîng h¹t nh©n. Ta thÊy r»ng d¹ng n¨ng lîng ho¸ th¹ch dÇn dÇn sÏ bÞ c¹n kiÖt. Theo nh dù b¸o cña tËp ®oµn BP th× tr÷ lîng dÇu má ®· th¨m dß trªn toµn cÇu lµ 150 tû tÊn. N¨m 2003 lîng dÇu má tiªu thô trªn toµn thÕ giíi lµ 3,6 tû tÊn, do vËy nÕu nh kh«ng ph¸t hiÖn ra má dÇu míi nµo trªn toµn thÕ giíi th× nguån dÇu má nµy sÏ bÞ c¹n kiÖt trong vßng 41 n¨m trong khi ®ã th× lîng tiªu thô dÇu má ngµy cµng t¨ng cïng víi sù bïng næ d©n sè vµ sù ph¸t triÓn liªn tôc cña c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng dù kiÕn ®Õn n¨m 2050 trªn toµn thÕ giíi sÏ cã kho¶ng 1 tØ « t« c¸c lo¹i. TÊt c¶ c¸c lý do trªn lµm ®Èy gi¸ dÇu lªn cao, hiÖn nay gi¸ dÇu th« trªn thÕ giíi ®ang dao ®éng tõ 65-75$ mét thïng. MÆt kh¸c nguån dÇu má l¹i tËp trung ë nh÷ng khu vùc bÊt æn vÒ chÝnh trÞ nh Trung §«ng( chiÕm 2/3 tr÷ lîng dÇu má cña thÕ giíi ),Trung ¸,Trung Phi,Venezuyla. mçi khi cã cuéc khñng ho¶ng vÒ dÇu má trªn thÕ giíi th× kÐo theo nã lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu níc còng bÞ khñng ho¶ng trÇm träng ®Æc biÖt lµ c¸c níc nghÌo, c¸c níc kh«ng cã nguån tµi nguyªn dÇu má . C¸c kh¶o s¸t cña c¸c tæ chøc quèc tÕ cho hay tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp toµn cÇu ®ang suy gi¶m do gi¸ dÇu t¨ng nh ë Mü, EU vµ c¸c níc Ch©u ¸. ViÖt Nam còng kh«ng thÓ n»m ngoµi sè ®ã. ViÖt Nam lµ mét níc cã tiÒm n¨ng dÇu khÝ kh«ng lín, trong vµi n¨m gÇn ®©y ®· khai th¸c vµ xuÊt khÈu dÇu th« cßn c¸c s¶n phÈm dÇu vÉn ph¶i nhËp khÈu. N¨m 2003 tiªu -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 3 §å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi thô n¨ng lîng th¬ng m¹i ë níc ta lµ 205 kg/ngêi, chØ b»ng 20% møc b×nh qu©n trªn thÕ giíi. X¨ng dÇu cña chóng ta dïng cho giao th«ng vËn t¶i chiÕm 30% nhu cÇu n¨ng lîng c¶ níc ta vÉn ph¶i nhËp khÈu. Trong t¬ng lai víi sù xuÊt hiÖn cña ba nhµ m¸y läc dÇu LD1( Dung QuÊt);LD2(Nghi S¬n); LD3 huy väng sÏ ®¸p øng nhu cÇu n¨ng lîng cho ®Êt níc. C¬ cÊu s¶n phÈm nhiªn liÖu ( ViÖn ChiÕn Lîc Ph¸t TriÓn- Bé KHKT) S¶n phÈm LD-1 LD-2 LD-3 Tæng sè tr- (2008) (2011- (2017- íc n¨m X¨ng 2.000 2012) 2.100 2018) 2.100 2020 6.200 Diesel 3.400 2.180 2.180 7.760 Kerosen 0 200 200 400 JA1 280 200 200 680 FO 120 270 270 660 Tæng sè x¨ng 5.800 4.950 4.950 15.700 dÇu Tæng sè 5.400 4.280 4.280 13.960 x¨ng,diesel Nhµ m¸y LD-3 cha cã sè liÖu, íc tÝnh cã c¬ cÊu s¶n phÈm nh LD-2 -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 4 §å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi theo b¶ng trªn ®Õn tríc n¨m 2020 khi c¶ 3 nhµ m¸y läc dÇu víi tæng c«ng suÊt 20-22 triÖu tÊn dÇu vµo ho¹t ®éng sÏ cung cÊp 15-16 triÖu tÊn x¨ng,diesel trong tæng nhu cÇu kho¶ng 27-28 triÖu tÊn. Nh vËy khi c¶ 3 nhµ m¸y ®i vµo ho¹t ®éng th× ta vÉn cßn thiÕu ®¸ng kÓ. C©n ®èi nhiªn liÖu x¨ng, diesel ®Õn 2020 (ViÖn ChiÕn Lîc Ph¸t TriÓn- Bé KHKT) S¶n phÈm 2001 2005 200 2010 8 D©n sè 82.93 201 201 201 2 5 93.1 8 88.24 (triÖu ngêi) Tæng nhu 2020 99.38 3 8.629 12.89 16.2 19.56 700 5.4 6 6.100 4.2 30 10.3 4.2 4 14.66 cung cÊp condens 00 80 80 80 0 trong níc at LD- LD- LD- 1 2 3 cÇu Kh¶ n¨ng ThiÕu(-) 5.14 3 5.14 7.929 6.796 5.85 4904 3 92% 52,7 0 25% % 36 100 % % Tiªu dïng nguêi/n¨ 104 146 174 196 m (kg/ng/n¨ m) -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 5 §å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi Khi sö dông c¸c nguån nhiªn liÖu ho¸ th¹ch th× gÆp ph¶i mét vÊn ®ª lín n÷a ®ã lµ vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng. §©y lµ mét vÊn ®Ò mµ c¸c níc trªn thÕ giíi ®ang quan t©m, níc ta còng kh«ng n»m ngoµi vÊn ®Ò ®ã Sö dông nhiªn liÖu ho¸ th¹ch g©y t¸c ®éng lín ®Õn m«i trêng toµn cÇu nh g©y hiÖu øng nhµ kÝnh lµm tr¸i ®Êt nãng dÇn lªn( do nhiªn liÖu ho¸ th¹ch th¶i nhiÒu khÝ CO 2), g©y lªn ma axit( th¶i khÝ SOx ) vµ c¸c khÝ ®éc h¹i víi søc khoÎ con ngêi nh hydro cacbon th¬m, CO …Do vËy, viÖc n©ng cao chÊt lîng c¸c s¶n phÈm nhiªn liÖu gi¶m lîng khÝ th¶i vµ t×m kiÕm nhiªn liÖu míi ®ang ®îc quan t©m. §èi víi ®éng c¬ x¨ng ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p hydro hãa lµm s¹ch hoÆc pha trén cån t¹o nhiªn liÖu s¹ch… §èi víi ®éng c¬ diesel do cã tØ sè nÐn cao h¬n ®éng c¬ x¨ng, gi¸ thµnh diesel l¹i rÎ h¬n nhiÒu so víi ®éng c¬ x¨ng do vËy trªn thÕ giíi ®ang cã su híng diesel ho¸ ®éng c¬ diesel. Do vËy vÊn ®Ò lµm s¹ch diesel ®ang ®îc quan t©m. Cã bèn ph¬ng ph¸p ®îc ®a ra sau ®©y ®Ó n©ng cao chÊt lîng cña nhiªn liÖu diesel : Ph¬ng ph¸p hydro ho¸ lµm s¹ch: ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ hiÖu qu¶ lµm s¹ch rÊt cao, c¸c hîp chÊt phi hydrocacbon ®îc gi¶m xuèng rÊt thÊp nªn nhiªn liÖu diesel rÊt s¹ch. Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p nµy Ýt ®îc lùa chän v× vèn ®Çu t kh¸ cao kho¶ng 60 ®Õn 80 triÖu ®« la cho mét ph©n xëng hydro ho¸. -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 6 §å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi Ph¬ng ph¸p pha trén: ®ã lµ sö dông viÖc pha tréng gi÷a nhiªn liÖu diesel s¹ch víi nhiÖn liÖu diesel bÈn h¬n ®Ó thu ®îc nhiÖn liÖu diesel ®ñ s¹ch. Ph¬ng ph¸p nµy cã hiÖu qu¶ kinh tÕ kh¸ cao, cã thÓ pha trén víi c¸c tû lÖ kh¸c nhau ®Ó cã nhiªn liÖu diesel tho¶ m·n yªu cÇu. Tuy nhiªn trªn thÕ giíi cã rÊt Ýt dÇu má chøa Ýt thµnh phÇn phi hydrocacbon cao. V× vËy, ph¬ng ph¸p nµy còng kh«ng ph¶i lµ ph¬ng ph¸p kh¶ thi. Ph¬ng ph¸p nhò ho¸ nhiªn liÖu diesel: ®a níc vµo nhiªn liÖu diesel vµ t¹o nhiªn liÖu d¹ng nhò t¬ng. Lo¹i nhiªn liÖu nµy cã nång ®é oxy cao h¬n nªn qu¸ tr×nh ch¸y s¹ch h¬n. Ph¬ng ph¸p nµy nÕu thùc hiÖn ®îc th× kh«ng nh÷ng gi¶m ®îc « nhiÔm m«i trêng, mµ cßn cã gi¸ trÞ kinh tÕ rÊt cao. Nhng ph¬ng ph¸p nµy vÉn ®ang trong giai ®o¹n nghiªn cøu phßng thÝ nghiÖm. Ph¬ng ph¸p thø t: lµ ®a c¸c hîp chÊt chøa oxy vµo nhiªn liÖu diesel gäi lµ nhiªn liÖu sinh häc. D¹ng nhiªn liÖu diesel nµy cã nång ®é oxy cao h¬n, thªm vµo ®ã nhiÖn liÖu sinh häc l¹i Ýt cã c¸c t¹p chÊt, v× vËy qu¸ tr×nh ch¸y s¹ch, Ýt t¹o cÆn. Trong bèn ph¬ng ph¸p trªn th× ph¬ng ph¸p th t lµ ph¬ng ph¸p ®îc nhiÒu níc quan t©m nhÊt vµ tËp trung nghiªn cøu nhiÒu nhÊt v× ®©y lµ ph¬ng ph¸p lÊy tõ nguån nguyªn liÖu sinh häc, ®ã lµ mét nguån nguyªn liÖu v« tËn, t¸i sö dông ®îc, h¬n n÷a nhiªn liÖu nµy khi ch¸y t¹o rÊt Ýt c¸c -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 7 §å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi khÝ th¶i nh COX; SOX; H2S; hydro cacbon th¬m …c¸c khÝ nµy lµ nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng. Trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c níc ph¸t triÓn, mËt ®é ph¬ng tiÖn giao th«ng cao v× vËy mµ viÖc sö dông nguyªn liÖu s¹ch lµ rÊt lín. ViÖc nghiªn cøu t×m ra nguyªn liÖu s¹ch cho ®éng c¬ ®· ®îc thùc hiÖn tõ l©u. HiÖn nay,viÖc sö dông nhiªn liÖu s¹ch nh x¨ng pha cån, diesel pha biodiesel rÊt phæ biÕn ë c¸c níc nµy. §Æc biÖt, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y viÖc sö dông biodiesel cho nhiªn liÖu diesel ®· t¨ng m¹nh ë Mü, Ph¸p, §øc, Austria… T¹i ViÖt Nam viÖc nghiªn cøu nhiªn liÖu s¹ch ®· ®îc quan t©m vµ ph¸t triÓn. §· cã rÊt nhiÒu ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nhiªn liÖu s¹ch cho ®éng c¬ nh c«ng tr×nh nghiªn cøu x¨ng pha cån ®· ®îc c«ng bè, cßn ®Ò tµi nghiªn cøu sö dông biodiesel pha lÉn diesel vÉn cßn ®ang ®îc nghiªn cøu. I.2 C¸c chØ tiªu chÊt lîng cña nhiªn liÖu diesel Ph¶i cã tÝnh tù ch¸y phï hîp : TÝnh chÊt nµy ®îc ®¸nh gi¸ qua trÞ sè xetan. TrÞ sè xetan lµ ®¬n vÞ ®o quy íc ®Æc trng cho kh¶ n¨ng tù b¾t löa cña nhiªn liÖu diesel lµ mét sè nguyªn, cã gi¸ trÞ ®óng b»ng gi¸ trÞ cña hçn hîp chuÈn cã cïng kh¶ n¨ng tù b¾t ch¸y. Hçn hîp chuÈn nµy gåm hai hydrocacbon: n-xetan (C16H34) quy ®Þnh lµ 100, cã kh¶ -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 8 §å ¸n tèt nghiÖp Néi Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ n¨ng tù b¾t ch¸y tèt vµ -metyl naphtalen (C11H10) quy ®Þnh lµ 0, cã kh¶ n¨g tù b¾t ch¸y kÐm. TrÞ sè xetan ®îc x¸c ®Þnh theo tiªu chuÈn ASTM- D 613. TrÞ sè xetan cao qu¸ hoÆc thÊp qu¸ ®Òu g©y nªn nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng tèt cho ®éng c¬. Cã kh¶ n¨ng t¹o hçn hîp ch¸y tèt: Bay h¬i tèt vµ phun trén tèt ®îc ®¸nh gi¸ qua thµnh phÇn ph©n ®o¹n, ®é nhít, tû träng, søc c¨ng bÒ mÆt. + Thµnh phÇn chng cÊt ph©n ®o¹n: Thµnh phÇn chng cÊt ph©n ®o¹n cã ¶nh hëng rÊt lín ®èi víi tÝnh n¨ng cña ®éng c¬ diesel, ®Æc biÖt lµ c¸c ®éng c¬ trung b×nh vµ tèc ®é cao, chóng cã ¶nh hëng ®Õn tÝnh an toµn. Thµnh phÇn cÊt ®îc x¸c ®Þnh theo tiªu chuÈn ASTM- D 86 - NhiÖt ®é s«i 10% ®Æc trng cho phÇn nhÑ dÔ bèc h¬i cña nhiªn liÖu. NhiÖt ®é s«i nµy cao qu¸ sÏ g©y ra hiÖn tîng ®éng c¬ khã khëi ®éng. - NhiÖt ®é s«i 50% lµ chØ tiªu hay dïng nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ nhiªn liÖu diesel, ®Æc trng cho kh¶ n¨ng thay ®æi tèc ®é cña ®éng c¬. - NhiÖt ®é s«i 90% vµ nhiÖt ®é s«i cuèi ®Æc trng cho kh¶ n¨ng ch¸y hoµn toµn cña nhiªn liÖu. + §é nhít ®éng häc: §é nhít cña nhiªn liÖu diesel rÊt quan träng v× nã ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng b¬m vµ phun trén nhiªn liÖu vµo buång ®èt. §é nhít cña nhiªn liÖu cã ¶nh hëng lín ®Õn kÝch thíc vµ h×nh d¹ng cña kim phun. §é nhít ®éng häc ®îc x¸c ®Þnh ë 400C theo ph¬ng ph¸p thö ASTM- D 445. -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 9 §å ¸n tèt nghiÖp Néi Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ TÝnh lu biÕn tèt: ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng cÊp liÖu liªn tôc.Yªu cÇu nµy ®îc ®¸nh gi¸ b»ng nhiÖt ®é ®«ng ®Æc, nhiÖt ®é vÈn ®ôc, t¹p chÊt c¬ häc, hµm lîng níc, nhùa. +§iÓm ®«ng ®Æc : lµ nhiÖt ®é thÊp nhÊt mµ nhiªn liÖu vÉn gi÷ ®îc tÝnh chÊt cña chÊt láng. §iÓm ®«ng ®Æc ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ASTM – D 97. +Níc vµ t¹p chÊt c¬ häc: §©y lµ mét trong nh÷ng chi tiªu quan träng cña nhiªn liÖu diesel. Níc vµ cÆn cã ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng , tån chøa vµ sö dông. Níc vµ t¹p chÊt trong diesel ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ASTM - D 1796. +Hµm lîng nhùa thùc tÕ: Sau khi ra khái nhµ m¸y läc dÇu, nhiªn liÖu kh«ng tr¸nh khái viÖc tiÕp xóc víi níc vµ kh«ng khÝ cã thÓ t¹o nhùa vµ cÆn bÈn lµm t¾c bÇu läc, bÈn buång ®èt, t¾c hÖ thèn phun nhiªn liÖu. V× vËy hµm lîng nhùa thùc tÕ ph¶i ®îc quy ®Þnh díi møc giíi h¹n cho phÐp vµ nã ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ASTM- D381. §iÓm s¬ng: §©y lµ mét chØ tiªu quan träng , nã x¸c ®Þnh nhiÖt ®é t¹i ®ã c¸c tinh thÓ s¸p xuÊt hiÖn trong nhiªn liÖu ë ®iÒu kiÖn thö nghiÖm x¸c ®Þnh. §iÓm s¬ng ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ASTM-D 2500. Ýt t¹o cÆn : phô thuéc vµo thµnh phÇn ph©n ®o¹n, ®¸nh gi¸ qua ®« axit, lu huúnh, ®é ¨n mßn l¸ ®ång, mercaptan… + Hµm lîng lu huúnh (S): Lu huúnh trong diesel tån t¹i ë nhiÒu d¹ng kh¸c nhau nh: mercaptan, sulfat, -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 10 §å ¸n tèt nghiÖp Néi Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ thiophen…C¸c hîp chÊt lu huúnh trong diesel ®Òu lµ thµnh phÇn cã h¹i. Hµm lîng lu huúnh cµng thÊp cµng tèt. Hµm l¬ng lu huúnh cã thÓ x¸c ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ASTM-D 129. + §é ¨n mßn l¸ ®ång: Nh»m x¸c ®Þnh cã tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh ®é ¨n mßn cña nhiªn liÖu diesel ®èi víi c¸c chi tiÕt chÕ t¹o tù ®éng vµ ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ASTM-D 130. + Hµm lîng tro: lµ lîng tro cßn l¹i sau khi ®èt diesel ®Õn ch¸y hÕt, ®îc tÝnh b»ng % khèi lîng cña lîng tro so víi lîng mÉu ban ®Çu. Hµm lîng tro ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ASTM- D482 (hoÆc TCVN 2690-1995). Nãi chung hµm lîng tro cña nhiªn liÖu diesel cµng thÊp cµng tèt vµ ®îc quy ®Þnh ë díi møc giíi h¹n cho phÐp. An toµn vÒ ch¸y næ vµ kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng : ®îc ®¸nh gi¸ qua nhiÖt ®é chíp ch¸y. NhiÖt ®é chíp ch¸y: nhiÖt ®é chíp ch¸y lµ nhiÖt ®é thÊp nhÊt ( ë ®iÒu kiÖn ¸p suÊt kh«ng khÝ) mÉu nhiªn liÖu thö nghiÖm hÇu nh b¾t ch¸y khi ngän löa xuÊt hiÖn vµ tù lan truyÒn mét c¸ch nhanh chãng trªn bÒ mÆt mÉu. NhiÖt ®é chíp ch¸y cèc kÝn ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ASTM-D 93. Ýt ¨n mßn, cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ: ®¸nh gi¸ qua trÞ sè axit, hµm lîng lu huúnh, ®é ¨n mßn l¸ ®ång, hµm lîng mercaptan. TrÞ sè axit: §îc x¸c ®Þnh theo ph¬nhg ph¸p ASTMD974 (hoÆc TCVN 2695-1997). TrÞ sè axit lµ thíc ®o -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 11 §å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi ®¸nh gi¸ hµm lîng c¸c chÊt v« c¬ vµ axit tæng cña nhiªn liÖu. Nã gióp ®¸nh gi¸ møc ®é ¨n mßn cña c¸c chi tiÕt kim lo¹i khi tiÕp xóc víi nhiªn liÖu. §Ó ®¶m b¶o ®éng c¬ ho¹t ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ th× nhiªn liÖu diesel ph¶i cã c¸c tÝnh chÊt phï hîp. V× vËy chÊt lîng diesel lµ rÊt quan träng cÇn qui ®Þnh cô thÓ thµnh tiªu chuÈn vµ theo tõng chØ tiªu chÊt lîng sao cho phï hîp víi yªu cÇu cña ®éng c¬. C¸c chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸ng gi¸ chÊt lîng cña nhiªn liÖu diesel: trÞ sè cetane, thµnh phÇn cÊt, nhiÖt ®é bèc ch¸y , hµm lîng lu huúnh, hµm lîng tro, hµm lîng nhùa vµ níc , tû träng, nhiÖt trÞ, trÞ sè axit… Cã thÓ tham kh¶o c¸c chØ tiªu chÊt lîng cña nhiªn liÖu diesel theo tiªu chuÈn Mü (ASTM) nh b¶ng sau: ChØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt lîng nhiªn liÖu diesel theo ASTM PhSTT TÝnh chÊt ¬ng N0 1D N0 2D N0 4D 38 52 55 0.05 0.05 0.5 Max 282- 288 1.3- 338 1.9- 5.5- 2.4 Max 4.1 0.35 24.0 0.1 ph¸pB 1 2 §iÓm chíp ch¸y, 0C, min Níc vµ cÆn, % vol, max NhiÖt ®é s«i 90% 3 4 5 vol, 0C §é nhít ®éng häc ë 400C, cStD CÆn cacbon trong -Hoµng minh tuÊn D 93 D 1796 D 86 D 445 D 524 Hãa DÇu 2 _ K46 - 12 §å ¸n tèt nghiÖp Néi 6 7 8 9 10 10% cßn l¹i, % KL Hµm lîng tro,%KL, max Hµm lîng lu huúnh, %KL, maxE §é ¨n mßn l¸ ®ång, 3h, 50 C, max TrÞ sè xetan, minF 0 §iÓm s¬ng, 0C, max Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ 0.15 D 482 0.01 0.01 2.00 D 129 0.50 0.50 - D 130 N3 N3 - D 613 D 40 G 40 G 30 G H H H 2500 Nhiªn liÖu diesel chñ yÕu ®îc lÊy tõ hai nguån chÝnh lµ qu¸ tr×nh chng cÊt trùc tiÕp dÇu má vµ qu¸ tr×nh cracking xóc t¸c. C¸c thµnh phÇn phi hydrocacbon trong nhiªn liÖu diesel cao nh c¸c hîp chÊt lu huúnh, nit¬, nhùa, asphanten. C¸c thµnh phÇn nµy kh«ng nh÷ng g©y nªn c¸c vÊn ®Ò vÒ ®éng c¬, mµ cßn g©y « nhiÔm m«i trêng rÊt m¹nh. §Æc biÖt xu híng hiÖn nay lµ diesel hãa ®éng c¬ th× vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng ngµy cµng t¨ng m¹nh. C¸c lo¹i khÝ th¶i chñ yÕu lµ SO2, NOx, CO, CO2, hydrocacbon, vËt chÊt d¹ng h¹t…KhÝ SO2 kh«ng nh÷ng g©y ¨n mßn mµ cßn ¶nh hëng xÊu ®Õn søc khoÎ cña con ngêi, g©y ma axit…KhÝ CO2 lµ nguyªn nh©n g©y ra hiÖu øng nhµ kÝnh. KhÝ CO ®îc t¹o ra do qu¸ tr×nh ch¸y kh«ng hoµn toµn cña nhiªn liÖu. Kh«ng gièng nh nh÷ng khÝ kh¸c khÝ CO kh«ng cã mïi, kh«ng mµu, kh«ng vÞ vµ kh«ng g©y kÝch thÝch da, nhng nã rÊt nguy hiÓm ®èi víi con ngêi. Lîng CO kho¶ng 70 ppm cã thÓ g©y ra c¸c triÖu chøng nh ®au ®Çu, mÖt mái, buån n«n. Lîng CO kho¶ng 150 ®Õn 200 ppm g©y bÊt tØnh, mÊt trÝ nhí vµ cã thÓ chÕt. C¸c thµnh phÇn hydrocacbon trong khÝ th¶i -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 13 §å ¸n tèt nghiÖp Néi Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ cña nhiªn liÖu diesel ®Æc biÖt lµ c¸c hîp chÊt th¬m rÊt cã h¹i cho con ngêi lµ nguyªn nh©n g©y ra bÖnh ung th. C¸c vËt chÊt d¹ng h¹t cã lÉn trong khÝ th¶i còng g©y « nhiÔm kh«ng khÝ m¹nh, chóng rÊt khã nhËn biÕt, lµ nguyªn nh©n g©y ra c¸c bÖnh vÒ h« hÊp, tim m¹ch. C¸c níc trªn thÕ giíi hiÖn nay ®Òu quan t©m ®Õn vÊn ®Ò vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ m«i trêng, v× vËy xu híng ph¸t triÓn chung cña nhiªn liÖu diesel lµ tèi u ho¸ trÞ sè xetan, t×m mäi c¸ch ®Ó gi¶m hµm lîng lu huúnh xuèng, më réng nguån nhiªn liÖu, t¹o nhiªn liÖu s¹ch Ýt g©y « nhiÔm m«i trêng. ViÖc ®a biodiesel vµo nhiªn liÖu diesel cã thÓ nãi lµ ph¬ng ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt trong xu thÕ ph¸t triÓn cña nhiªn liÖu diesel hiÖn nay, nã võa cã lîi vÒ mÆt kinh tÕ, ho¹t ®éng cña ®éng c¬, võa cã lîi vÒ mÆt m«i trêng. II. tæng quan vÒ dÇu thùc vËt. II.1Sö dông dÇu thùc vËt DÇu thùc vËt lµ mét trong nh÷ng nguyªn liÖu ®îc sö dông réng r·i trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp. Hµng n¨m trªn thÕ giíi cã mét lîng lín Ên phÈm vÒ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ øng dông cña dÇu thùc vËt ®îc c«ng bè. Ë níc ta, trong vßng h¬n mêi n¨m trë l¹i ®©y míi cã mét sè ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ dÇu thùc vËt ®îc c«ng bè, chñ yÕu trong c«ng nghiÖp s¬n, h¬ng liÖu mü phÈm, nhùa, chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt trong ngµnh dÖt nhuém, c«ng nghiÖp ngoµi mét sè lo¹i dÇu tr¬n vµ phô gia, dung dÞch khoan, nhiªn liÖu,…Tuy nhiªn ngoµi mét sè lo¹i dÇu cã gi¸ trÞ thùc phÈm -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 14 §å ¸n tèt nghiÖp Néi Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ nh: dÇu thÇu dÇu, dÇu h¹t c¶i, dÇu ®Ëu t¬ng, dÇu híng d¬ng,… ®îc sö dông nhiÒu. C¸c lo¹i dÇu kh¸c còng rÊt cã kh¶ n¨ng øng dông nhng míi b¾t ®Çu ®îc nghiªn cøu nh: dÇu trÈu, dÇu h¹t cao su, dÇu së, dÇu b«ng, dÇu dõa, dÇu cä,… II.2 Giíi thiÖu mét sè lo¹i dÇu thùc vËt th«ng dông DÇu ®Ëu nµnh: DÇu ®Ëu nµnh tinh khiÕt cã mµu vµng s¸ng, thµnh phÇn axit bÐo chñ yÕu cña nã lµ linoleic (50%57%), oleic (23%-29%). DÇu ®Ëu nµnh ®îc dïng nhiÒu trong môc ®Ých thùc phÈm. Ngoµi ra, dÇu ®Ëu nµnh ®· tinh luyÖn ®îc dïng lµm nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt macgaric. Tõ ®Ëu nµnh cã thÓ t¸ch ra ®îc lextin dïng trong dîc liÖu, trong s¶n xuÊt b¸nh kÑo. DÇu nµnh cßn ®îc dïng ®Ó s¶n xuÊt s¬n, vecni, xµ phßng … vµ ®Æc biÖt lµ cã thÓ dïng ®Ó s¶n xuÊt biodiesel (nhiªn liÖu sinh häc). DÇu dõa: Dõa lµ mét lo¹i c©y nhiÖt ®íi ®îc trång nhiÒu ë vïng §«ng Nam ¸, ch©u Phi, ch©u Mü La Tinh. ë ViÖt Nam, dõa ®îc trång nhiÒu ë Thanh Ho¸ , NghÜa B×nh, Phó Kh¸nh, Nam Trung Bé… Dõa lµ c©y sinh trëng l©u n¨m, thÝch hîp víi khÝ hËu nãng Èm cã thÓ trång ®îc ë c¸c n¬i níc mÆn, lî, chua… Trong dÇu dõa cã chøa c¸c axit bÐo lauric (44%-52%), myristic (13%-19%), pannitic (7,5%- 10,5%) . Hµm lîng c¸c chÊt bÐo kh«ng no rÊt Ýt. DÇu dõa ®îc sö dông nhiÒu cho môc ®Ých thùc phÈm, cã thÓ s¶n xuÊt macgarin vµ còng lµ nguyªn liÖu rÊt tèt ®Ó s¶n xuÊt xµ phßng vµ biodiesel. -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 15 §å ¸n tèt nghiÖp Néi Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ DÇu cä: Cä lµ mét lo¹i c©y nhiÖt ®íi ®îc trång nhiÒu ë Chilª, Gana, T©y ch©u Phi, mét sè níc ë ch©u ¢u vµ mét sè níc ë ch©u ¸. Tõ c©y cä cã thÓ s¶n xuÊt ®îc 2 lo¹i dÇu kh¸c nhau: dÇu nh©n cä vµ dÇu cïi cä. DÇu nh©n cä cã mµu tr¾ng vµ dÇu cïi cã mµu vµng. Thµnh phÇn axit bÐo cña chóng còng rÊt kh¸c nhau. Dçu cïi cä lµ lo¹i thùc phÈm tèt dïng ®Ó ¨n trùc tiÕp hoÆc chÕ biÕn thµnh b¬, mì thùc vËt. Dçu cïi cä cã chøa nhiÒu caroten nªn ®îc dïng ®Ó s¶n xuÊt chÊt tiÒn sinh tè A. DÇu xÊu cã thÓ dïng ®Ó s¶n xuÊt xµ phßng hoÆc dïng trong ngµnh luyÖn kim. DÇu nh©n cä cã c«ng dông trong ngµnh thùc phÈm b¸nh kÑo vµ xµ phßng . C¶ hai lo¹i dÇu nµy ®Òu cã thÓ lµm nguyªn liÖu rÊt tèt ®Ó s¶n xuÊt biodiesel. DÇu së: C©y së lµ mét lo¹i c©y l©u n¨m ®îc trång nhiÒu ë vïng nhiÖt ®íi. Ë níc ta, së ®îc trång nhiÒu ë c¸c tinh trung du vµ miÒn nói. Thµnh phÇn axit bÐo cña dÇu së bao gåm axit oleic (>60%), axit linoleic (15-24%) vµ axit pamitic (15%-26%). Dçu së sau khi t¸ch saponin dïng lµm dÇu thùc phÈm rÊt tèt. Ngoµi ra, dÇu së cßn ®îc dïng réng r·i trong c«ng nghiÖp xµ phßng, mü phÈm . DÇu së còng cã thÓ lµm nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt biodiesl. DÇu b«ng: B«ng lµ lo¹i c©y trång mét n¨m. Trong dÇu b«ng cã s¾c tè carotenoit vµ ®Æc biÖt lµ gossipol vµ c¸c dÉn xuÊt cña nã lµm cho dÇu b«ng cã mµu ®Æc biÖt: mµu ®en hoÆc n©u sÉm. Gossipol lµ mét ®éc tè m¹nh. HiÖn nay dïng ph¬ng ph¸p tinh chÕ b»ng kiÒm hoÆc axit antranilic cã thÓ t¸ch ®îc gossipol chuyÓn thµnh dÇu thùc phÈm. Do -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 16 §å ¸n tèt nghiÖp Néi Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ trong dÇu b«ng cã chøa nhiÒu axit bÐo no palmitic nªn ë nhiÖt ®é phßng nã ®· ë thÓ r¾n. B»ng c¸ch lµm l¹nh dÇu ngêi ta cã thÓ t¸ch ®îc palmitic dïng ®Ó s¶n xuÊt macgarin vµ xµ phßng . DÇu b«ng còng lµ nguyªn liÖu rÊt tèt ®Ó s¶n xuÊt biodiesl. DÇu híng d¬ng: Híng d¬ng lµ lo¹i c©y hoa mét n¨m vµ hiÖn nay ®îc trång nhiÒu ë xø l¹nh nh ch©u ©u, ch©u Mü, ch©u ¸, vµ ®Æc biÖt lµ Liªn X« (chiÕm 90% s¶n lîng cña thÕ giíi). §©y lµ lo¹i c©y cã hµm lîng dÇu cao vµ ®em l¹i s¶n lîng cao. DÇu híng d¬ng cã mïi vÞ ®Æc trng vµ cã mµu tõ vµng s¸ng tíi ®á. DÇu híng d¬ng chøa nhiÒu protein nªn lµ s¶n phÈm rÊt quý nu«i dìng con ngêi . Ngoµi ra, dÇu híng d¬ng còng lµ nguyªn liÖu rÊt tèt ®Ó s¶n xu©t biodiesl. DÇu thÇu dÇu: DÇu thÇu dÇu hay cßn gäi lµ dÇu ve ®îc lÊy tõ h¹t qu¶ cña c©y thÇu dÇu. C©y thÇu dÇu ®îc tr«ng nhiÒu ë vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi. Nh÷ng níc s¶n xuÊt thÇu dÇu lµ Brazin (36%), Ên §é (6%), Trung Quèc, Liªn X« cò, Th¸i Lan. T¹i ViÖt Nam, thÇu dÇu ®îc trång ë nhiÒu vïng trung B¾c Bé, Thanh ho¸, NghÖ TÜnh. Tuy nhiªn, hiÖn nay dÇu thÇu dÇu ë ViÖt Nam vÉn ph¶i nhËp nhiÒu tõ Trung Quèc. DÇu thÇu dÇu lµ lo¹i dÇu kh«ng kh«, sè iot tõ 80-90, tû träng lín, tan trong ankan, kh«ng tan trong x¨ng vµ dÇu ho¶. H¬n n÷a, do ®é nhít cao cña dÇu thÇu dÇu so víi c¸c lo¹i dÇu kh¸c nªn tõ ®Çu ®· ®îc sö dông trong c«ng nghiÖp dÇu mì b«i tr¬n. HiÖn nay, dÇu vÉn lµ lo¹i dÇu nhên cao cÊp dïng trong ®éng c¬ m¸y bay, xe löa vµ c¸c m¸y cã tèc ®é cao, trong dÇu phanh. Dçu thÇu dÇu ®îc dïng trong nhiÒu -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 17 §å ¸n tèt nghiÖp Néi Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ lÜnh vùc nh: trong y tÕ ®îc dïng lµm thuèc tÈy, nhuém trµng, trong c«ng nghÖ h¬ng liÖu vµ mü phÈm, trong c«ng nghiÖp chÊt dÎo, lµm giÊy than, giÊy in vµ mùc in, trong c«ng nghiÖp dÖt nhuém, thuéc da, c«ng nghiÖp s¬n vµ c«ng nghiÖp b«i tr¬n . Nãi chung, c¸c qu¸ tr×nh ho¸ häc vµ øng dông cã kh¸c biÖt ®èi víi tõng lo¹i dÇu thùc vËt. Nhng hÇu nh tÊt c¶ c¸c lo¹i dÇu thùc vËt ®Òu cã thÓ lµ nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt biodiesl pha trén víi nhiªn liÖu diesel lµm gi¶m ®¸ng kÓ c¸c khÝ ®éc h¹i trong khÝ th¶i nh SO2, NOx, c¸c hydrocacbon th¬m, CO… ®ång thêi cã thÓ tiÕt kiÖm ®¸ng kÓ nhiªn liÖu kho¸ng. Ë níc ta rÊt thÝch hîp víi c¸c lo¹i c©y lÊy dÇu nµy, vèn ®Çu t l¹i Ýt, rÊt thuËn lîi cho ngµnh s¶n xuÊt dÇu thùc vËt. Ngµnh s¶n xuÊt c¸c lo¹i dÇu thùc vËt ph¸t triÓn, cung cÊp s¶n lîng lín vµ æn ®Þnh sÏ cung cÊp ®Çy ®ñ nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt biodiesl rÊt cã ý nghÜa vÒ mÆt b¶o vÖ m«i trêng, kinh tÕ. II.3 Thµnh phÇn ho¸ häc cña dÇu thùc vËt C¸c lo¹i dÇu kh¸c nhau th× cã thµnh phÇn ho¸ häc kh¸c nhau. Tuy nhiªn, thµnh phÇn chñ yÕu cña dÇu thùc vËt lµ c¸c glyxerit, nã lµ este t¹o thµnh tõ axit bÐo cã ph©n tö lîng cao vµ glyxerin (chiÕm 95- 97%). C«ng thøc cÊu t¹o chung cña nã lµ: (C«ng thøc) R1, R2, R3 lµ c¸c gèc hydrocacbua cña axit bÐo, khi chóng cã cÊu t¹o gièng nhau th× gäi lµ glyxerit ®ång nhÊt, nÕu kh¸c nhau th× gäi lµ glyxerit hçn t¹p. C¸c gèc R cã chøa -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 18 §å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi tõ 8 ®Õn 22 nguyªn tö cacbon. §¹i bé phËn dÇu thùc vËt cã thµnh phÇn glyxerit d¹ng hçn t¹p. Thµnh phÇn kh¸c cña dÇu thùc vËt ®ã lµ c¸c axit bÐo. C¸c axit bÐo cã trong dÇu thùc vËt ®¹i bé phËn ë d¹ng kÕt hîp trong glyxrit vµ mét lîng nhá ë tr¹ng th¸i tù do. Thêng axit bÐo sinh ra tõ dÇu mì cã thÓ vµo kho¶ng 95% so víi träng lîng dÇu mì ban ®Çu. VÒ cÊu t¹o, axit bÐo lµ nh÷ng axit cacboxylic m¹ch th¼ng cã cÊu t¹o kho¶ng 6-30 nguyªn tö cacbon {35,62-70}. C¸c axit lóc nµy cã thÓ no hoÆc kh«ng no. C¸c thµnh phÇn axit bÐo cña c¸c mÉu dÇu thùc vËt {35} % Lo¹i dÇu DÇu b«ng DÇu híng C16: C16: C18: C18:1 C18: C18: Kh¸ 0 28.7 d- 6.4 ¬ng DÇu cä DÇu thÇu dÇu DÇu ®Ëu nµnh DÇu l¹c DÇu dõa DÇu së 42.6 1.1 13.9 11.4 9.7 13- 1 0 0.1 0 0.9 2.9 0.3 0 0.3 0 0.1 - 4.4 3.1 2.1 2.4 3.0 0,4 13.0 17.7 2 3 57.4 0 72.9 0 c 0 0 40.5 4.9 23.2 48.3 6.9 74-87 10.1 1.3 56.2 32.0 2.2 10- 1.1 89.6 0 4.0 65.7 - 15 0.2 0 4.3 0.9 0 - 14 Mét thµnh phÇn n÷a trong dÇu thùc vËt lµ glyxerin, nã tån t¹o ë d¹ng kÕt hîp trong glyxerit. Glyxerin lµ rîu ba chøc, trong dÇu mì, lîng glyxerin thu ®îc kho¶ng 8-12% so víi träng lîng dÇu ban ®Çu. -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 19 §å ¸n tèt nghiÖp Tr êng §¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi Ngoµi c¸c hîp chÊt chñ yÕu ë trªn trong dÇu thùc vËt cßn chøa mét lîng nhá c¸c hîp chÊt kh¸c nh c¸c photphatit, c¸c chÊt s¸p, chÊt nhùa, chÊt nhên, c¸c chÊt mµu, c¸c chÊt g©y mïi, c¸c tiÒn tè vµ sinh tè {4}… II.4 Mét sè tÝnh chÊt quan träng cña dÇu thùc vËt §Ó biÓu thÞ phÇn nµo tÝnh chÊt vµ cÊu t¹o cña tõng lo¹i dÇu, ngêi ta thèng nhÊt quy ®Þnh mét sè chØ tiªu cã tÝnh chÊt ®Æc trng cho dÇu thùc vËt. Nhng chØ sè nµy cã thÓ s¬ bé gióp ta ®¸nh gi¸ phÈm chÊt cña dÇu mì, ®ång thêi còng gióp ta tÝnh to¸n trong s¶n xuÊt ®îc thuËn lîi . ChØ sè xµ phßng ho¸: lµ sè mg KOH cÇn thiÕt ®Ó trung hoµ vµ xµ phßng ho¸ hoµn toµn 1g dÇu. Th«ng thêng, dÇu thùc vËt cã chØ sè xµ phßng ho¸ kho¶ng 170-260. ChØ sè nµy cµng cao th× dÇu cµng chøa nhiÒu axit bÐo ph©n tö lîng thÊp vµ ngîc l¹i. ChØ sè axit: lµ sè mg KOH cÇn thiÕt ®Ó trung hoµ hÕt lîng chÊt bÐo tù do cã trong 1g dÇu. ChØ sè axit cña dÇu thùc vËt kh«ng cè ®Þnh, dÇu cµng biÕn chÊt th× chØ sè axit cµng cao. ChØ sè iot: lµ sè gam iot t¸c dông ví 100g dÇu mì (Is). ChØ sè iot biÓu thÞ møc ®é kh«ng no cña dÇu mì, chØ sè nµy cµng cao th× møc ®é kh«ng no cµng lín vµ ngîc l¹i. -Hoµng minh tuÊn Hãa DÇu 2 _ K46 20