Tài liệu Đề cương ôn thi tốt nghiệp thpt môn ngữ văn

Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn Phần 1: Dạng câu hỏi 2 điểm. A: Câu hỏi về tiểu sử và văn nghiệp của tác giả. I.Tác giả HCM. Câu 1: Tóm lược tiểu sử tác gia Hồ Chí Minh? a- Tiểu sử: - Hå ChÝ Minh tªn gäi thêi niªn thiÕu lμ NguyÔn Sinh Cung, trong thêi k× ®Çu ho¹t ®éng c¸ch m¹ng mang tªn Nguyễn Ái Quốc, sinh ngμy: 19/05/1890 trong mét gia ®×nh nhμ nho yªu n−íc. - Quª qu¸n: Lμng Kim Liªn (lμng Sen), x· Kim Liªn huyÖn Nam §μn NghÖ An - Gia ®×nh: + Cha lμ cô Phã b¶ng NguyÔn Sinh S¾c + MÑ lμ cô Hoμng ThÞ Loan - Thêi trÎ Ng−êi häc ch÷ H¸n, sau ®ã häc tr−êng Quèc häc HuÕ, cã thêi gian ng¾n d¹y häc ë tr−êng Dôc Thanh – Phan ThiÕt. b- Quá trình hoạt động cách mạng: - N¨m 1911, Hå ChÝ Minh ra ®i t×m ®−êng cøu n−íc. Th¸ng 1/1919, Ng−êi göi tíi Héi nghÞ VÐc- xay b¶n Yªu s¸ch cña nh©n d©n An Nam, kÝ tªn Nguyễn Ái Quốc. N¨m 1920, dù §¹i héi Tua vμ lμ mét trong nh÷ng thμnh viªn ®Çu tiªn s¸ng lËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p. Tõ 1923 ®Õn 1941 Ng−êi ho¹t ®éng chñ yÕu ë Liªn x« vμ Trung Quèc. - Hå ChÝ Minh ®· tham gia thμnh lËp nhiÒu tæ chøc c¸ch m¹ng nh−: VNTNCM§CH(1925), Héi liªn hiÖp c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc ë ¸ §«ng(1925) vμ chñ tr× Héi nghÞ hîp nhÊt c¸c tæ chøc cs trong n−íc ë H−¬ng C¶ng(HC) - 2/1941 Ng−êi vÒ n−íc trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng. Ngμy 13/8/1942 Ng−êi sang Trung Quèc ngμy 2/9/1945 Ng−êi ®äc b¶n Tuyªn Ng«n §éc lËp. Ng−êi mÊt ngμy 2/9/1969. Câu 2 Trình bày ngắn gọn quan điểm sáng tác của HCM? 1. Sáng tác văn chương là một hoạt động tinh thần phong phú phục vụ có hiệu quả cho sự nghiệp CM, nhàvăn phải góp phần vào nhiệm vụ đấu tranh và phát triển xã hội. Người khẳng định : 2. Văn nghệ phải có tính chân thực : - Người nghệ sĩ phải viết cho thực cho hay, phải phản ánh trung thực hiện thực và chú ý nêu gương tốt, phê phán cái xấu. Phải chú ý đến hình thức biểu hiện, tránh lối viết cầu kì xa lạ,ngôn ngữ phải trong sáng chọn lọc. GV: Nguyễn Văn Việt 1 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn 3. Người quan niệm văn chương trong thời đại CM phải coi quảng đại quần chúng là đối tượng phục vụ. Người nêu kinh nghiệm cho người cầm bút :“Viết cho ai?”,”Viết cái gì?”,”Viết để làm gì?”và “Viết như thế nào?” .Câu 3: Trình bày ngắn gọn di sản VH của HCM? 1.Văn chính luận : Được viết ra với mục đích đấu tranh chính trị,nhằm tiến công trực diện kẻ thù, hoặc thể hiện những nhiệm vụ cách mạng trong từng thời điểm lịch sử. Tác phẩm : Bản án chế độ thực dân (1925),Tuyên ngôn độc lập (1945),Di chúc (1969)…. 2. Truyện và ký : - Nổi bật hơn cả là các tác phẩm được viết ở Pháp vào những năm 20 của thế kỉ XX (1922 -1925). Đây thật sự là những sáng tác văn chương với trí tưởng tượng phong phú dựa vào những câu chuyện có thật, giọng văn hùng hồn, giọng điệu châm biếm sắc sảo,thâm thuý. Tác phẩm : Lời than vãn của bà Trưng Trắc (1922), Những trò lố hay là Varen và Phan Bội Châu (1925), Vi hành (1923),… - Ngoài truyện ngắn NAQ còn nhiều tác phẩm kí như : Nhật kí chìm tàu (1931),Vừa đi đường vừa kể chuyện(1963),…. 3. Thơ ca : là lĩnh vực nổi bật với những tập thơ : -Nhật kí trong tù(1942 – 1943) gồm 133 bài được viết trong thời kì bị bắt giam ở nhà tù Tưởng Giới Thạch - Thơ Hồ Chí Minh (1967) : Gồm 86 bài trước và sau CMT8. - Thơ chữ Hán Hồ Chí Minh (1990) : gồm 36 bài cổ thi thâm thuý mà phóng khoáng với nhiều đề tài. Câu 4 : Trình bày ngắn gọn phong cách nghệ thuật của HCM? 1.Văn chính luận : Bộc lộ tư duy sắc sảo ,giàu tri thức văn hóa, gắn lí luận với thực tiễn, giàu tính luận chiến, vận dụng hiệu quả nhiều phương thức biểu hiện . 2.Truyện – kí : Bút pháp chủ động sáng tạo, có khi là lối kể chuyện chân thật, tạo không khí gần gũi, có khi là giọng điệu sắc sảo, châm biếm thâm thúy và tinh tế, giàu chất trí tuệ và chất hiện đại. 3.Thơ ca : Nhiều bài cổ thi hàm súc uyên thâm, đạt chuẩn mực cao về nghệ thuật – thơ hiện đại vận dụng nhiều thể loại và phục vụ có hiệu quả cho nhiệm vụ CM. II. Tác giả Tố Hữu. Câu 5: Tóm lược tiểu sử tác gia TH? 1. TiÓu sö. - Tè H÷u tªn khai sinh lμ NguyÔn Kim Thμnh. - ¤ng sinh ngμy 04/10/1920 mÊt ngμy 09/12/2002. - Quª ë Phï Lai, x· Qu¶ng Thä huyÖn Qu¶ng §iÒn tØnh Thõa Thiªn HuÕ. + Gia thÕ: gia ®×nh nghÌo. - Må c«i mÑ tõ n¨m 12 tuæi, häc tiÓu häc ë §μ N½ng, häc trung häc ë tr−êng Quèc Häc HuÕ. - Quª h−¬ng ®ãng gãp phÇn quan träng vμo sù h×nh thμnh hån th¬ Tè H÷u: nói s«ng, phong c¶nh xø HuÕ, ®©y lμ vïng quª cã nÒn v¨n ho¸ phong phó, ®éc ®¸o. GV: Nguyễn Văn Việt 2 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn + Ho¹t ®éng chÝnh trÞ: - N¨m 1936 ®ang häc ë tr−êng Quèc häc HuÕ, Tè H÷u bá häc vμ tham gia ®oμn TNCSHCM. - N¨m 1938 Tè H÷u tham gia vμo §¶ng. - Cuèi th¸ng 4/ 1939 Tè H÷u bÞ b¾t giam vμ bÞ ®μy ¶i qua nhiÒu nhμ lao t¹i c¸c tØnh miÒn trung vμ T©y Nguyªn. - Th¸ng 3/1942 «ng v−ît ngôc §¾c Lay(Kom Tum), t×m ra Thanh Ho¸ tiÕp tôc ho¹t ®éng c¸ch m¹ng. - Th¸ng 8/1945, Tè H÷u lμm chñ tÞch uû ban khëi nghÜa HuÕ, vμ tõ ®ã «ng th−êng gi÷ nh÷ng chøc vô chñ chèt trong 2 cuéc kh¸ng chiÕn cho ®Õn n¨m 1986. => ë Tè H÷u, con ng−êi nhμ th¬ vμ con ng−êi chÝnh trÞ lu«n thèng nhÊt chÆt chÏ. Sù nghiÖp th¬ g¾n liÒn víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng, trë thμnh bé phËn cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng. ¤ng ®−îc nhμ n−íc trao tÆng gi¶i th−ëng HCM vÒ v¨n häc nghÖ thuËt ®ît I n¨m 1996. C©u 6: Tãm t¾t chÆng ®−êng th¬ TH vµ chøng minh r»ng th¬ TH g¾n lion víi nh÷ng mèc lich sö quan träng cña ®¾t n−íc? Tè H÷u cã 5 tËp th¬, mçi tËp ®¸nh dÊu mét chÆng ®−êng ho¹t ®éng chÝnh trÞ, mét c¶m xóc riªng vÒ lÞch sö ho¹t ®éng cña §CSVN. 1. TËp" Tõ Êy". §©y lμ tËp th¬ ®Çu tay cña Tè H÷u, lμ h×nh ¶nh ng−êi thanh niªn, bøc tranh x· héi tõ 1937 ®Õn 1946. - TËp th¬ gåm 3 phÇn: + "M¸u löa": gåm nh÷ng bμi th¬ s¸ng t¸c trong mÆt trËn D©n Chñ. Nhμ th¬ c¶m th«ng s©u s¾c víi cuéc sèng c¬ cùc cña nh÷ng ng−êi nghÌo khæ trong x· héi, ®ång thêi kh¬i dËy ë hä ý chÝ ®Êu tranh vμ niÒm tin vμo t−¬ng lai. + "XiÒng xÝch": Gåm nh÷ng s¸ng t¸c trong nhμ lao lín ë Trung Bé vμ T©y Nguyªn, ®ã lμ t©m t− cña mét ng−êi trÎ tuæi tha thiÕt yªu ®êi vμ kh¸t khao tù do, lμ ý chÝ kiªn c−êng cña ng−êi chiÕn sÜ quyÕt t©n tiÕp tôc ®Êu tranh ngay trong nhμ tï. §©y lμ phÇn cã gi¸ trÞ nhÊt trong tËp "Tõ Êy". + "Gi¶i phãng": Gåm nh÷ng bμi th¬ t¸c gi¶ viÕt tõ khi v−ît ngôc ®Õn nh÷ng ngμy ®Çu gi¶i phãng vÜ ®¹i cña toμn d©n téc. ThÓ hiÖn niÒm vui cña ng−êi tï vÒ víi ho¹t ®éng chiÕn ®Êu cña m×nh. => Gi¸ trÞ ®Æc s¾c cña tËp "Tõ Êy" lμ ë chÊt men say lÝ t−ëng, chÊt l·ng m¹n trong trÎo, t©m hån nh¹y c¶m, s«i næi, trÎ trung cña c¸i t«i tr÷ t×nh míi. 2. TËp" ViÖt B¾c". Gåm nh÷ng bμi th¬ ®−îc s¸ng t¸c trong giai ®o¹n kh¸ng chiÕn chèng TDP (19471954). - Tè H÷u ®· miªu t¶ vμ ngîi ca anh vÖ quèc qu©n, bμ mÑ n«ng d©n, chÞ phô n÷, em liªn l¹c... Nhμ th¬ ngîi ca §¶ng vμ B¸c. - NhiÒu t×nh c¶m lín ®−îc thÓ hiÖn s©u ®Ëm: + T×nh qu©n d©n. + TiÒn tuyÕn víi hËu ph−¬ng. GV: Nguyễn Văn Việt 3 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn + MiÒn xu«i víi miÒn ng−îc. + C¸n bé víi quÇn chóng. + Nh©n d©n víi l·nh tô... TËp th¬ kÕt thóc b»ng nh÷ng lêi hïng ca vang déi ph¶n ¸nh khÝ thÕ chiÕn th¾ng hμo hïng cña d©n téc trong giê phót lÞch sö. 3. TËp "Giã léng"(1955-1961). - Nhμ th¬ h−íng vÒ qu¸ khø ®Ó thÊm thÝa nçi ®au khæ cña cha «ng, c«ng lao cña nh÷ng thÕ hÖ ®i tr−íc më ®−êng, tõ ®ã ghi s©u ©n t×nh c¸ch m¹ng. - Cuéc sèng míi ë miÒn B¾c thùc sù lμ mét ngμy héi lín, nh×n vμo ®©u còng thÊy trμn ®Çy søc sèng vμ niÒm vui. - §Êt n−íc ®au nçi ®au chia c¾t, th¬ Tè H÷u thÓ hiÖn t×nh c¶m thiÕt tha, s©u nÆng víi miÒn Nam ruét thÞt. 4. "Ra trËn" (1962-1971). - Lμ nh÷ng bμi th¬ ra ®êi trong cao trμo c¶ n−íc chèng MÜ. Chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng ®−îc tËp trung ca ngîi ®Ó ®Èy m¹nh niÒm tin chiÕn th¾ng. - Nh÷ng bμi th¬ chÝnh : TiÕng h¸t xu©n sang(1965); Xu©n 69; MÑ Suèt; TrÇn ThÞ LÝ; NguyÔn V¨n Trçi; Anh gi¶i phãng qu©n. . . 5. "M¸u vµ hoa" (1972-1977). Víi nh÷ng bμi th¬ nh−: Xin göi miÒn Nam; ViÖt Nam m¸u vµ hoa; N−íc non ngµn dÆm . . . . ®−îc xem nh− lμ b¶n tæng kÕt vÒ Tæ quèc ViÖt Nam anh hïng. * Th¬ Tè H÷u tõ n¨m 1978 trë l¹i ®©y ®−îc tËp hîp trong 2 tËp: "Mét tiÕng ®ên"(1992) vμ :"Ta víi ta"(1999). Lμ 2 tËp th¬ ®¸nh dÊu b−íc chuyÓn biÕn míi trong th¬ Tè H÷u. Tè H÷u t×m ®Õn víi nh÷ng chiªm nghiÖm mang tÝnh phæ qu¸t vÒ cuéc ®êi vμ con ng−êi. Th¬ Tè H÷u vÉn kiªn ®Þnh thÓ hiÖn niÒm tin vμo lÝ t−ëng vμ con ®−êng c¸ch m¹ng, tin vμo ch÷ nh©n lu«n to¶ s¸ng ë mçi con ng−êi. C©u7: Nh÷ng nÐt chÝnh trong phong c¸ch nghÖ thuËt th¬ Tè H÷u. * VÒ néi dung, th¬ Tè H÷u mang tÝnh chÊt tr÷ t×nh chÝnh trÞ s©u s¾c. - Con ®−êng th¬ cña Tè H÷u b¾t ®Çu ®óng lóc víi sù gi¸c ngé c¸ch m¹ng cña nhμ th¬. - C¸i t«i tr÷ t×nh trong th¬ Tè H÷u tõ buæi ®Çu lμ c¸i t«i chiÕn sÜ, c¸i t«i c«ng d©n, cμng vÒ sau chñ yÕu lμ c¸i t«i nh©n danh cña §¶ng, nh©n danh céng ®ång d©n téc. * Th¬ Tè H÷u mang ®Ëm tÝnh sö thi. - Nh©n vËt tr÷ t×nh trong th¬ Tè H÷u lμ nh÷ng con ng−êi ®¹i diÖn cho nh÷ng phÈm chÊt cña giai cÊp, d©n téc, thËm chÝ mang tÇm vãc cña lÞch sö vμ thêi ®¹i. - Th¬ Tè H÷u tËp trung thÓ hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cèt yÕu cña ®êi sèng c¸ch m¹ng vμ vËn mÖnh d©n téc. C¶m høng cña Tè H÷u chñ yÕu lμ c¶m høng lÞch sö d©n téc chø kh«ng ph¶i lμ c¶m høng thÕ sù, cμng kh«ng ph¶i lμ c¶m høng ®êi t−. C¶m høng cña Tè H÷u chñ yÕu lμ h−íng vÒ t−¬ng lai, ®Æt niÒm tin vμo sù th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng, kh¬i dËy niÒm vui vμ lßng say mª víi con ®−êng c¸ch m¹ng. Con ®−êng th¬ Tè H÷u lμ con ®−êng cña ®êi sèng c¸ch m¹ng cña sù nghiÖp chung. Næi bËt trong th¬ Tè H÷u lμ vÊn ®Ò vËn mÖnh d©n téc, céng ®ång chø kh«ng ph¶i vÊn ®Ò sè phËn c¸ nh©n. * Th¬ Tè H÷u cã giäng ®iÖu riªng rÊt dÔ nhËn ra. §ã lμ giäng ®iÖu t©m t×nh ngät ngμo, lμ tiÕng nãi cña t×nh th−¬ng mÕn. * Th¬ Tè H÷u giµu tÝnh d©n téc. GV: Nguyễn Văn Việt 4 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn - VÒ néi dung: th¬ Tè H÷u ®· ph¶n ¸nh ®Ëm nÐt h×nh ¶nh con ng−êi ViÖt Nam, Tæ quèc ViÖt Nam trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng, ®· ®−a nh÷ng t− t−ëng, t×nh c¶m c¸ch m¹ng hoμ nhËp vμ tiÕp nèi truyÒn thèng tinh thÇn, t×nh c¶m, ®¹o lÝ cña d©n téc. - VÒ nghÖ thuËt: Tè H÷u sö dông ®a d¹ng c¸c thÓ th¬, nh−ng ®Æc biÖt thμnh c«ng trong c¸c thÓ th¬ truyÒn thèng. Ng«n ng÷: Tè H÷u dïng lèi nãi, tõ ng÷ quen thuéc víi d©n téc. Nh¹c ®iÖu: thÓ hiÖn chiÒu s©u tÝnh d©n téc cña nghÖ thuËt th¬ Tè H÷u. Tè H÷u cã biÖt tμi trong viÖc sö dông c¸c tõ l¸y, dïng vÇn vμ phèi hîp c¸c thanh ®iÖu . . . , kÕt hîp víi nhÞp th¬ t¹o nªn nhÞp ®iÖu phong phó cña c¸c c©u th¬. T¸c gi¶ lç tÊn C©u 8:Em hãy trình bày những nét chính về cuộc đời và nghệ thuật của tác giả Lỗ Tấn . Con đường chọn nghề của Lỗ Tấn có gì đáng chú ý ? + Tªn thËt lμ Chu Thô Nh©n(1881-1936), ¤ng lμ nhμ v¨n c¸ch m¹ng lçi l¹c cña Trung Quèc thÕ kØ XX. “Tr−íc Lç tÊn cha hÒ cã Lç TÊn; sau Lç TÊn cã v« vμn Lç TÊn” (Qu¸ch M¹t Nh−îc) + Lç TÊn ®· nhiÒu lÇn ®æi nghÒ ®Ó t×m mét con ®−êng cèng hiÕn cho d©n téc: tõ nghÒ khia má ®Õn hμng h¶i råi nghÒ y, cuèi cïng lμm v¨n nghÖ ®Ó thøc tØnh quèc d©n ®ång bμo. => T©m huyÕt cña mét ng−êi con u tó cña d©n téc yªu n−íc th−¬ng d©n + Quan ®iÓm s¸ng t¸c v¨n nghÖ: phª ph¸n nh÷ng c¨n bÖnh tinh thÇn khiÕn cho quèc d©n mª muéi, tù tho¶ m·n “ngñ say trong mét c¸i nhμ hép b»ng s¾t kh«ng cã cöa sæ” + T¸c phÈm chÝnh: AQ chÝnh truyÖn (KiÖt t¸c cña v¨n häc hiÖn ®¹i Trung Quèc vμ thÕ giíi), c¸c tËp Gµo thÐt, Bµng hoµng, TruyÖn cò viÕt theo lèi míi, h¬n chôc tËp t¹p v¨n cã gi¸ trÞ phª ph¸n, tÝnh chiÕn ®Êu cao + B¸c Hå thêi trÎ thÝch ®äc Lç TÊn. V× v¨n ch−¬ng cña Lç TÊn phôc vô c¸ch m¹ng, phôc vô sù nghiÖp GPDT; giäng ®iÖu hãm hØnh, mØa mai gÇn víi giäng ®iÖu v¨n ch−¬ng cña B¸c. Lç TÊn ®−îc t«n vinh lµ linh hån d©n téc, phong tÆng danh hiÖu danh nh©n v¨n ho¸ nh©n lo¹i T¸c gi¶ s«- l«- khèp C©u 9:Em hãy trình bày những nét chính về cuộc đời và nghệ thuật của tác giả S«- l« - khèp?. - .S«-l«-khèp (1905-1984) lμ nhμ v¨n X«-viÕt lçi l¹c, ®−îc vinh dù nhËn gi¶i th−ëng Nobel vÒ v¨n häc n¨m 1965 («ng cßn ®−îc nhËn gi¶i th−ëng v¨n häc Lª-nin, gi¶i th−ëng v¨n häc quèc gia). - Sinh tr−ëng trong mét gia ®×nh n«ng d©n vïng S«ng §«ng-tØnh R«xt«p. Sèng g¾n bã víi quª h−¬ng vμ cã nh÷ng trang viÕt rÊt hay vÒ chiÕn tranh, vÒ ng−êi lÝnh, vÒ vïng S«ng §«ng. - Sím tham gia c¸ch m¹ng, võa tù häc, tù kiÕm sèng vμ say mª viÕt v¨n. - Lμ nhμ v¨n xuÊt th©n tõ n«ng d©n lao ®éng, S«-l«-khèp am hiÓu vμ ®ång c¶m s©u s¾c víi nh÷ng con ng−êi trªn m¶nh ®Êt quª h−¬ng. §Æc ®iÓm næi bËt trong chñ nghÜa nh©n ®¹o GV: Nguyễn Văn Việt 5 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn cña S«-l«-khèp lμ viÖc quan t©m, tr¨n trë vÒ sè phËn cña ®Êt n−íc, cña d©n téc, nh©n d©n còng nh− vÒ sè phËn c¸ nh©n con ng−êi. - Phong c¸ch nghÖ thuËt: viÕt ®óng sù thËt, kh«ng nÐ tr¸nh nh÷ng sù thËt dï kh¾c nghiÖt trong khi ph¶n ¸nh nh÷ng bøc tranh thêi ®¹i réng lín, nh÷ng c¶nh ®êi, nh÷ng ch©n dung sè phËn ®au th−¬ng. Trong s¸ng t¸c cña «ng, chÊt bi vμ chÊt hïng, chÊt sö thi vμ chÊt t©m lÝ lu«n ®−îc kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn. => C«ng chóng vμ giíi v¨n häc Nga söng sèt vÒ tμi n¨ng cña S« l« Khèp: “con ®¹i bμng non…mªnh mang" - T¸c phÈm : TruyÖn S«ng §«ng, S«ng ®«ng ªm ®Òm, §Êt vì hoang… T¸c gi¶ hª- minh- uª C©u 10: Em hãy cho biết những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn chương của tác giả Hê-minh –uê ? a.Cuộc đời: Ơ-nít Hê-minh-uê(1899-!961) sinh tại bang Ilinoi trong một gia đình trí thức. Sau khi tốt nghiệp trung học ,ông đi làm phóng viên.Năm 19 tuổi ,ông tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất ở chiến trường Italia sau đó bị thương và trở về Hoa Kì. Ông thất vọng về xã hội đương thời,tự nhận mình thuộc thế hệ mất mát, không hoà nhập vào cuộc sống đương thời và đi tìm bình yên trong men rượu và tình yêu, Hê-minh-uê sang Pháp ,vừa làm báo vừa bắt đầu sáng tác.Năm 1926,ông cho ra đời tiểu thuyết Mặt trời vẫn mọc và thật sự nổi tiếng trên văn đàn. b-Sự nghiệp sáng tác: Hê-minh-uê là nhà văn Mĩ đã để lại dấu ấn sâu sắc trong văn xuôi hiện đại phương Tây và góp phần đổi mới lôí viết truyện,tiểu thuyết của nhiều thế hệ nhà văn trên thế giới nói chung với lối viết kiệm lời ,kiệm cảm xúc ,…Ông đề ra nguyên lí sáng tác: coi tác phẩm nghệ thuật như một tảng băng trôi ,người đọc tự khám phá phần chìm để thấy được ý nghĩa và giá trị của tác phẩm. Hê-minh-uê dù viết về đề tài gì, châu phi hay châu Mĩ ,ông đều nhằm mục đích “viết một áng văn xuối đơn giản và trung thực về con người” Tác phẩm: Ông để lại một số lượng tác phẩm khá đồ sộ gổm truyện ngắn,tiểu thuyết, thơ ,hồi kí,ghi chép…Nôỉ tiếng nhất là các tác phẩm : Giã từ vũ khí, Chuông nguyện hồn ai,Ông già và biển cả… Hê-minh -uê được nhận giải thưởng Pu-lit-dơ (1953) và giải No-ben văn học năm 1954. B. Câu hỏi về hoàn cảnh sang tác của tác phẩm. Câu 11 : Trình bày hoàn cảnh sáng tác “Tuyên ngôn độc lập”của HCM? - Ngày 19 /8 / 1945 chính quyền Hà Nội về tay nhân dân. Ngày 26 / 8/ 1945, Hồ Chí Minh từ chiến khu Việt Bắc về Hà Nội. Tại căn nhà số 48 phố Hàng Ngang, Người đã soạn thảo “Tuyên ngôn độc lập”. Ngày 2 /9/1945, ở quảng trường Ba Đình, Người đã thay mặt chính phủ lâm thời đọc “Tuyên ngôn độc lập”trước hàng chục vạn đồng bào . GV: Nguyễn Văn Việt 6 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn -“Tuyên ngôn độc lập” đánh dấu một trang sử vẻ vang của dân tộc, chấm dứt hoàn toàn chế độ PKTD ở nước ta. Tuyên bố với toàn thế giới sự ra đời của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa . -“Tuyên ngôn độc lập” còn đập tan âm mưu xảo trá của Mĩ - Pháp –Anh với chiêu bài tái chiếm Đông Dương ở miền Nam , và âm mưu xâm lược của quận đội quốc dân đảng ở miền Bắc nước ta . Câu 12: Trình bày hoàn cảnh ra đời bài thơ Tây Tiến ? Hoàn cảnh ra đời bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng. - Đơn vị Tây Tiến được thành lập năm 1947, phần lớn là học sinh, trí thức Hà Nội. Quang Dũng từng là đại đội trưởng. - Năm 1948, Quang Dũng rời sang đơn vị khác. Với nỗi nhớ da diết những người đồng đội thân yêu và một thời "Tây Tiến" gian khổ mà hào hùng, lãng mạn, nhà thơ viết: "Nhớ Tây Tiến"(tại làng Phù Lưu Chanh). Sau đó in lại, thấy chữ "nhớ" là thừa, tác giả chỉ giữ lại tên bài thơ là "Tây Tiến". Câu 13: Đọc thuộc lòng bài thơ? Theo anh chị, hoàn cảnh ra đời bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng có những điểm gì đáng lưu ý, giúp người đọc hiểu thêm về tác phẩm này? - Phần đông chiến sĩ của đơn vị Tây Tiến (trong đó có Quang Dũng) vốn là học sinh, thanh niên Hà Nội. - Đây là một đơn vị quân đội được thành lập năm 1947, chiến đấu trên địa bàn rừng núi rất rộng lớn và hiểm trở (miền tây Bắc Bộ Việt Nam và vùng Thượng Lào). Sinh hoạt của các chiến sĩ vô cùng thiếu thốn, gian khổ, đặc biệt bệnh sốt rét hoành hành dữ dội. Tuy vậy, họ vẫn lạc quan và dũng cảm chiến đấu. - Quang Dũng làm đại đội trưởng rồi chuyển sang đơn vị khác. - Nhớ đơn vị cũ, nhà thơ viết Tây Tiến năm 1948. Câu 14: Hoàn cảnh, mục đích sáng tác văn bản “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ dân tộc” của Phạm Văn Đồng? - Bài viết đăng trên tạp chí Văn học số 7 - 1963 nhân kỉ niệm ngày mẩt của Nguyễn Đình Chiểu (3/7/1888) - Năm 1963, tình hình miền Nam có những biến động lớn . Sau chiến thắng Đồng khởi ở toàn miền, lực lượng giải phóng đang trưởng thành lớn mạnh giáng những đòn quyết liệt. Phong trào thi đua ấp bắc giết giặc lập công được phát động ở khắp nơi. Ở các thành thị, học sinh sinh viên kết hợp với nông dân các vùng lân cận xuống đường đấu tranh. Tình thế đó buộc Mĩ - nguỵ thay đổi chiến thuật, chiến lược chuyển từ Chiến tranh đặc biệt sang Chiến tranh cục bộ. Phạm Văn Đồng đã viết bài này trong hoàn cảnh ấy. Đó là hoàn cảnh cụ thể: Mĩ đưa 16000 quân vào miền Nam. Ngoài phong trào học sinh, sinh viên xuống đường biểu tình còn kể tới những nhà sư tự thiêu: hoà thượng Thích Quảng Đức (Sài Gòn 11/6/1963), Tu sĩ Thích Thanh Huệ tại trường Bồ Đề (Huế - 13/8/1963). - Mục đích: + Kỉ niệm ngày mất của nhà văn tiêu biểu, người chiển sĩ yêu nước trên mặt trận văn hoá và tư tưởng. GV: Nguyễn Văn Việt 7 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn + Tác giả bài viết này có ý nghĩa định hướng và điều chỉnh cách nhìn và chiểm lĩnh tác gia Nguyễn Đình Chiểu. + Từ cách nhìn đúng đắn về Nguyễn Đình Chiểu trong hoàn cảnh nước mất để khẳng định bản lĩnh và lòng yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu, đánh giá đúng vẻ đẹp trong thơ văn của nhà thơ đất Đồng Nai. Đồng thời khôi phục giá trị đích thực của tác phẩm Lục Vân Tiên. + Thể hiện mối quan hệ giữa văn học và đời sống giữa người nghệ sĩ chân chính và hiện thực cuộc đời + Đặc biệt nhằm khơi dậy tinh thần yêu nước thương nòi của dân tộc. Câu 15: Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ “Việt bắc”của Tố Hữu? Hoàn cảnh sáng tác bài thơ : -Việt Bắc là quê hương CM, trước CM T8 có khởi nghĩa Bắc Sơn (1941), nơi thành lập MTVM; trong kháng chiến chống Pháp là nơi ở và làm việc của TW Đảng và chính phủ -Bài thơ được sáng tác vào tháng 10/ 1954. Đây là thời điểm các cơ quan TW của Đảng và chính phủ rời chiến khu VB về Hà nội, sau khi cuộc kháng chiến chống pháp đã kết thúc vẻ vang với chiến thắng ĐBP và hoà bình được lập lại ở miền Bắc. Nhân sự kiện lịch sử này, TH viết bài thơ để ôn lại một thời kháng chiến gian khổ mà hào hùng thể hiện nghĩa tình sâu nặng của những người con kháng chiến đối với nhân dân Việt Bắc, với quê hương CM Câu 16 Nêu vài nét về tác giả Nguyễn Khoa Điềm và xuất xứ đoạn trích « Đất Nước » ? -Nguyễn Khoa Điềm sinh 1943. Nhà thơ xứ Huế. Tốt nghiệp Đại học Văn Sư phạm Hà Nội. Thời chống Mĩ sống và chiến đấu tại chiến trường Trị-Thiên. Nay là Bộ trưởng Bộ Văn hoá – Thông tin. - Tác phẩm thơ: “Đất ngoại ô”, “Mặt đường khát vọng”,… - Thơ của Nguyễn Khoa Điềm đậm đà, bình dị, hồn nhiên, giàu chất suy tư, cảm xúc dồn nén, thể hiện tâm tư của người thanh niên trí thức tham gia tích cực vào sự nghiệp giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước. Xuất xứ Trường ca “Mặt đường khát vọng” được Nguyễn Khoa Điềm viết tại chiến khu TrịThiên hoàn thành vào cuối năm 1971. Được xuất bản vào năm 1974. - Đoạn trích “Đất nước” gồm 110 câu thơ tự do, là chương 5 của trường ca “Mặt đường khát vọng” (Sách Văn 12 trích 89 câu thơ phần đầu chương 5 ). Câu 17: Nêu vài nét về tác giả Xuân Quỳnh và xuất xứ bài thơ “ Sóng”? Xuân Quỳnh (1942-1988). Nhà thơ nữ hiện đại, viết rất hay, rất nồng nàn về thơ tình. Những bài thơ hay nhất của chị: “Mùa hoa doi”, “Bao giờ ngâu nở hoa”, “Hoa cúc”, Sóng”, “Thuyền và biển”, v.v… Tác phẩm “Chồi biếc” (1963), “Hoa dọc chiến hào” (1968), “Gió Lào cát trắng” (1974), “Lời ru trên mặt đất” (1978), “Sân ga chiều em đi” (1984), “Hoa cỏ may” (1989). Xuất xứ GV: Nguyễn Văn Việt 8 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn Bài thơ “ Sóng được Xuân Quỳnh viết vào ngày 29/12/1967, lúc nhà thơ 25 tuổi. Bài thơ rút trong tập “Hoa dọc chiến hào” tập thơ thứ 2 của chị. Câu 18:Nêu vài nét về tác giả Thanh Thảo, xuất xứ bài thơ “Đàn ghi ta của Lorca”? - Lμ nhμ th¬ trÎ thêi chèng Mü. ¤ng ®−îc c«ng chóng ®Æc biÖt chó ý bëi nh÷ng bμi th¬ vμ tr−êng ca mang diÖn m¹o ®éc ®¸o viÕt vÒ chiÕn tranh thêi hËu chiÕn.- Th¬ Thanh Th¶o lμ sù lªn tiÕng cña ng−êi trÝ thøc nhiÒu suy t−, tr¨n trë vÒ c¸c vÊn ®Ò x· héi vμ thêi ®¹i. ¤ng muèn cuéc sèng ph¶i ®−îc c¶m nhËn vμ thÓ hiÖn ë bÒ s©u nªn lu«n kh−íc tõ lèi biÓu ®¹t dÔ d·i. - XuÊt xø bµi th¬ “§µn ghi ta cña Lor – ca: Rót trong tËp: Khèi vu«ng Ru – bÝch (1985) - C¶m høng: ngän nguån c¶m høng bμi th¬ cã ®−îc tõ sè phËn bi th¶m vμ nh©n c¸ch cao ®Ñp cña Lor – ca. Câu 19: Trình bày hoàn cảnh sáng tác “Người lái đò sông Đà” – Nguyễn Tuân.? -Tuỳ bút “Người lái đò sông Đà” dược in trong tập tuỳ bút “Sông Đà” (1960), gồm 15 bài tuỳ bút và một bài thơ ở dạng phác thảo. Tác phẩm được viết trong thời kì xây dựng CNXH ở miền Bắc. Đó là kết quả của chuyến đi thực tế của nhà văn đến Tây Bắc trong kháng chiến chống Pháp,đặc biệt là chuyến đi thực tế năm 1958. Nguyễn Tuân đến với nhiều vùng đất khác nhau, sống với bộ đội, công nhân và đồng bào các dân tộc. Thực tiễn xây dựng cuộc sống mới ở vùng cao đã đem đến cho nhà văn nguồn cảm hứng sáng tạo. -Ngoài phong cảnh Tây Bắc uy nghiêm, hùng vỹ và tuyệt vời thơ mộng, NT còn phát hiện những điểm quý báu trong tâm hồn con người mà ông gọi là “thứ vàng mười đã được thử lửa, là chất vàng mười của tâm hồn Tây Bắc.” Câu 20- Trình bày vài nét về Tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường và hoàn cảnh sáng tác “Ai đã đặt tên cho dòng sông”? Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trí thức yêu nước, một chiến sĩ trong phòng trào đấu tranh chống Mĩ - Nguỵ ở Thừa thiên - Huế. Ông quê gốc ở Quảng Trị nhưng sống và học tập, hoạt động, trưởng thành và gắn bó sâu sắc với Huế. Nhà văn chuyên viết về bút kí với đề tài khá rộng lớn. Tác phẩm của ông đã thể hiện những nét riêng của cảnh sắc và con người khắp mọi miền đất nước từ Bắc vào Nam. Nhưng đọng lại ấn tượng sâu sắc nhất đối với độc giả vẫn là những bài viết về Huế, Thuận Hoá, Quảng Trị, Quảng Nam. - Nét đặc sắc trong phong cách nghệ thuật của Hoàng Phủ Ngọc Tường: Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với duy tả đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức sâu rộng về nhiều lĩnh vực, lối viết hướng nội, súc tích, GV: Nguyễn Văn Việt 9 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn mê đắm và tài hoa tạo cho thể loại bút kí một phong cách riêng, đem đến những đóng góp mới cho nền văn xuôi Việt Nam hiện đại Hoàn cảnh sáng tác “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” - Viết tại Huế ngày 04/01/1981, in trong tập sách cùng tên (NXB Thuận Hoá 1986) - Vị trí đoạn trích : Bài kí gồm 3 phần, đoạn trích gồm phần thứ nhất và đoạn kết (phần này tập trung nói về cảnh quan thiên nhiên sông Hương, tuy nhiên phần nào cũng cho độc giả thấy được sự gắn bó của con sông với lịch sử và văn hoá của xứ Huế, của đất nước. Đoạn trích cũng thể hiện được những nét tiêu biểu cho đặc trưng thể loại và văn phong của Hoàng Phủ Ngọc Tường.) Câu 21: Nêu xuất xứ hoàn cảnh ra đời và tóm tắt truyện ngắn “ Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài? Vợ chồng A Phủ in trong tập truyện Tây Bắc (1954). Tập truyện được tặng giải nhất- giải thưởng Hội văn nghệ Việt Nam 1954- 1955 Là kết quả chuyến đi cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc năm 1953 của Tô Hoài Tóm tắt Cần đảm bảo một số ý chính: + Mị, một cô gái xinh đẹp, yêu đời, có khát vọng tự do, hạnh phúc, bị bắt về làm con dâu gạt nợ cho nhà Thống lí Pá Tra. + Lúc đầu Mị phản kháng nhưng dần dần trở nên tê liệt, chỉ "lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa". + Đêm tình mùa xuân đến, Mị muốn đi chơi nhưng bị A Sử (chồng Mị) trói đứng vào cột nhà. + A Phủ vì bất bình trước A Sử nên đã đánh nhau và bị bắt, bị phạt vạ và trở thành kẻ ở trừ nợ cho nhà Thống lí. + Không may hổ vồ mất 1 con bò, A Phủ đã bị đánh, bị trói đứng vào cọc đến gần chết. + Mị đã cắt dây trói cho A Phủ, 2 người chạy trốn đến Phiềng Sa. + Mị và A Phủ được giác ngộ, trở thành du kích. Câu 22: Trình bày xuất xứ hoàn cảnh ra đời , và tóm tắt truyện “Vî nhÆt” của Kim Lân? XuÊt xø truyÖn. Vî nhÆt lμ truyÖn ng¾n xuÊt s¾c in trong tËp truyÖn Con chã xÊu xÝ (1962). Hoµn cảnh sáng tác:Truyện viết về bối cảnh xã hội Việt Nam năm 1945: Ph¸t xÝt NhËt b¾t nh©n d©n ta nhæ lóa trång ®ay nªn th¸ng 3 n¨m 1945, n¹n ®ãi khñng khiÕp ®· diÔn ra. ChØ trong vßng vμi th¸ng, tõ Qu¶ng TrÞ ®Õn B¾c K×, h¬n hai triÖu ®ång bμo ta chÕt ®ãi. Kim Lân viết tiểu thuyết “ Xóm ngụ cư” ngay sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 nhưng sau đó bị thất lạc bản thảo. Đến khi hoà bình lập lại ở Miền Bắc năm 1954 dựa vào một chương trong tiểu thuyết, Kim Lân viết lại thành truyện ngắn “Vợ nhặt” Tãm t¾t. diÔn biÕn cèt truyÖn víi nh÷ng chi tiÕt chÝnh: + Tràng là một thanh niên nghèo ở xóm ngụ cư với mẹ già,làm nghề kéo xe thuê. + Trong nạn đói, một lần kéo thóc lên tỉnh, anh gặp một người con gái ngồi lượm thóc ở nhà kho. Qua vài câu đưa đẩy, họ quen nhau.Thời gian sau anh gặp lại cô gái nhưng đói GV: Nguyễn Văn Việt 10 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn rách tả tơi thảm thương. Tràng đãi cô ta một bữa bốn bát bánh đúc và chỉ một câu nói đùa của Tràng mà cô sẵn sàng theo anh về làm vợ. + Tràng đưa vợ về nhà trong sự ngỡ ngàng của dân xóm ngụ cư, cũng như sự buồn tủi của bà cụ Tứ, mẹ Tràng. Nhưng khi hiểu ra, thương xót cho hoàn cảnh của mình, của Tràng và cả người đàn bà ấy, bà đã vui vẻ chấp nhận con dâu mới. + Đêm tân hôn của Tràng diễn ra trong không khí tái tê của nạn đói. Hôm sau, căn nhà thay đổi hẳn dưới bàn tay quét dọn của hai người đàn bà. Riêng Tràng, anh cảm thấy mình “nên người”, thấy gắn bó và có trách nhiệm hơn với gia đình. + Bữa cơm ngày cưới có cả tiếng cười và cũng có cả sự hiện diện của nạn đói qua niêu cháo lõng bõng và nồi “chè khoán”,miếng cám chát đắng nhưng họ cùng hướng về cuộc sống đổi mới. Trong óc Tràng hiện lên đám người đói phá kho thóc và lá cờ đỏ phấp phới. Câu 23: Nêu xuất xứ, hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn “ Rừng xà nu” (Nguyễn Trung Thành) Xuất xứ: Rừng xà nu (1965) ra mắt lần đầu tiên trên Tạp chí văn nghệ quân giải phóng miền Trung Trung bộ (số 2- 1965), sau đó được in trong tập Trờn quê hương những anh hùng Điện Ngọc. Hoàn cảnh ra đời: + Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, hiệp định Giơ-ne-vơ được kí kết, đất nước chia làm hai miền. Kẻ thù phá hoại hiệp định, khủng bố, thảm sát, lê máy chém đi khắp miền Nam. Cách mạng rơi vào thời kì đen tối. + Đầu năm 1965, Mĩ đổ quân ồ ạt vào miền Nam và tiến hành đánh phá ác liệt ra miền Bắc. Nguyễn Trung Thành và các nhà văn miền Nam lúc đó muốn viết "hịch thời đánh Mĩ". Rừng xà nu được viết vào đúng thời điểm mà cả nước ta trong không khí sục sôi đánh Mĩ. Tác phẩm được hoàn thành ở khu căn cứ của chiến trường miền Trung Trung bộ. + Mặc dù Rừng xà nu viết về sự kiện nổi dậy của buôn làng Tây Nguyên trong thời kì đồng khởi trước 1960 nhưng chủ đề tư tưởng của tác phẩm vẫn có quan hệ mật thiết với tình hình thời sự của cuộc kháng chiến lúc tác phẩm ra đời. Câu 24: Nêu xuất xứ, hoàn cảnh ra đời và tóm tắt truyện ngắn “ Những đứa con trong gia đình” (Nguyễn Thi) Tác phẩm được viết ngay trong những ngày chiến đấu ác liệt khi ông công tác với tư cách là một nhà văn- chiến sĩ ở Tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng (tháng 2 năm 1966). Sau được in trong Truyện và kí NXB Văn học Giải phóng, 1978. Tóm tắt tác phẩm theo nhân vật chính và cốt truyện.: Việt là một chiến sĩ Giải phóng quân, xuất thân từ một gia đình nông dân có mỗi thù sâu nặng với Mĩ-nguỵ: ông nội và bố Việt đều bị giặc giết hại; mẹ Việt vừa phải vất vả nuôi con vừa phải đương đầu với những đe doạ, hạch sách của bọn giặc, cuối cùng cũng chết vì bom đạn. Gia đình chỉ còn lại Việt, chị Chiến, thằng Út em, chú Năm, và một người chị nuôi đi lấy chồng xa. Truyền thống cách mạng vẻ vang của gia đình và những GV: Nguyễn Văn Việt 11 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn đau thương mất mát nặng nề do tội ác của Mĩ-nguỵ gây ra đối với gia đình Việt đều được chú Năm ghi chép vào một cuốn sổ của gia đình. Việt và Chiến hăng hái tòng quân đi giết giặc. Việt nhỏ tuổi, đồng đội gọi thân mật là câu Tư. Anh rất gắn bó với đơn vị, đặc biệt là với tiểu đội trưởng Tánh, như tình ruột thịt. Ở anh luôn sôi nổi một tinh thần chiến đấu, quyết lập được nhiều chiến công để cùng chị Chiến trả thù cho ba má. Trong trận chiến đấu ác liệt tại một khu rừng cao su, Việt đã hạ được một xe bọc thép của địch nhưng bị thương nặng và lạc đồng đội. Việt ngất đi tỉnh lại nhiều lần. Mỗi lần tỉnh lại, dòng hồi ức lại đưa anh trở về với những kỉ niệm thân thiết đã qua: kỉ niệm về má, chị Chiến, chú Năm, về đồng đội và anh Tánh,... Lần thứ tư tỉnh dậy, trong đầu anh còn thoáng qua hình ảnh của người mẹ. Tiếng súng rộ lên đã đưa anh bò lên phía trước. Anh hồi tưởng lại ngày má chết rồi, hai chị em đã tranh nhau ghi tên tòng quân, được chú Năm nói hộ cả hai chị em đều được tòng quân một lần. Đêm trước ngày lên đường, hai chị em bàn bạc thu xếp việc nhà. Chị chiến thể hiện sự chu đáo sắp đặt việc nhà “in má vậy”. Rồi Việt lại ngất đi. Tánh cùng tiểu đội đi suốt ba ngày mới tìm được Việt trong một lùm cây rậm và suýt nữa thì bị ăn đạn của “câu Tư”, bởi dù đã kiệt sức không bò đi được nữa nhưng một ngón tay Việt vẫn đang đặt ở cò súng, đạn đã lên nòng và anh tưởng là quân địch tới. Nếu Tánh không lên tiếng ngay, có lẽ Việt đã nổ súng. Việt được đưa về điều trị tại một bệnh viện dã chiến, sức khoẻ dần hồi phục. Anh Tánh giục Việt viết thư cho chị Chiến kể lại chiến công của mình. Việt nhớ chị chiến, muốn viết thư nhưng không biết viết sao. Việt cũng không muốn kể chiến công của mình vì tự thấy chưa thấm gì với thành tích của đơn vị và những ước mong của má. Câu 25: Nêu xuất xứ, hoàn cảnh ra đời và tóm tắt truyện ngắn “ Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu ? Truyện ngắn lúc đầu được in trong tập Bến quê (1985), sau được nhà văn lấy làm tên chung cho một tuyển tập truyện ngắn (in năm 1987). Truyện in đậm phong cách tự sự - triết lí của Nguyễn Minh Châu, rất tiêu biểu cho hướng tiếp cận đời sống từ góc độ thế sự của nhà văn ở giai đoạn sáng tác thứ hai. Tóm tắt tác phẩm : Để có thể xuất bản một bộ lịch nghệ thuật về thuyền và biển thật ưng ý, trưởng phòng đề nghị nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng đi thực tế chụp bổ sung một bức ảnh với cảnh biển buổi sáng có sương mù. Nhân chuyến đi thăm Đẩu, người bạn chiến đấu năm xưa, giờ đang là chánh án toà án huyện, Phùng đi tới một vùng biển từng là chiến trường cũ của anh thời chống Mĩ. Phùng đã “phục kích” mấy buổi sáng mà chưa chụp được bức ảnh nào. Sau gần một tuần lễ suy nghĩ, tìm kiếm, Phùng quyết định thu vào tờ lịch tháng bảy năm sau cảnh thuyền đánh cá thu lưới vào lúc bình minh. Phùng đã chụp được một bức ảnh thật đẹp và toàn bích. Nhưng anh không ngờ chính từ chiếc thuyền ngoài xa thật đẹp ấy lại bước xuống một đôi vợ chồng hàng chài và lão đàn ông thẳng tay quật vợ chỉ để giải toả nỗi uất ức, buồn khổ của mình.Phùng chưa kịp xông ra can ngăn thì thằng Phác, con lão, đã kịp tới để che chở người mẹ đáng thương. Biết Phùng chứng kiến sự tàn bạo của cha GV: Nguyễn Văn Việt 12 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn mình, thằng bé Phác đâm ra căm ghét anh. Ba hôm sau, cũng trong làn sương sớm, Phùng lại chứng kiến cảnh lão đàn ông đánh vợ, cảnh cô chị gái tước đoạt con dao găm mà thằng em trai định dùng làm vũ khí để bảo vệ mẹ. Không thể nén chịu hơn được nữa, Phùng xông ra buộc lão phải chấm dứt hành động độc ác. Lão đàn ông đánh trả, Phùng bị thương, anh được đưa về trạm y tế của toà án huyện. Ở đây, anh đã nghe câu chuyện của người đàn bà hàng chài với bao cảm thông và ngỡ ngàng, ngạc nhiên. Anh hiểu được người đàn bà ấy dù bị đánh đập tàn bạo đến mấy vẫn cần có chồng, cần một người đàn ông sức vóc trên chiếc thuyền ngoài biển khơi để kiếm sống nuôi đàn con. Phùng thấm thía: không thể đơn giản và sơ lược khi nhìn nhận mọi hiện tượng của cuộc đời C©u 26. Hoàn cảnh sáng tác truyện Thuốc Thuốc được viết năm 1919, đúng vào lúc cuộc vận động Ngũ tứ bùng nổ. Đây là thời kì đất nước Trung Hoa bị các đế quốc Anh, Nga, Pháp, Đức, Nhật xâu xé. Xã hội Trung Hoa biến thành nửa phong kiến, nửa thuộc địa, nhưng nhân dân lại an phận chịu nhục. “Người Trung Quốc ngủ mê trong một cái nhà hộp bằng sắt không có cửa sổ” (Lỗ Tấn). Đó là căn bệnh đớn hèn, tự thoả mãn, cản trở nghiêm trọng con đường giải phóng dân tộc. Chính nhà cách mạng lỗi lạc thời này là Tôn Trung Sơn cũng nói: “Trung Quốc ấy với một thông điệp: Người Trung Quốc là một con bệnh trầm trọng”. Thuốc đã ra đời trong bối cảnh ấy với một thông điệp: cần suy nghĩ nghiêm khắc về một phương thuốc để cứu dân tộc. Câu 27: Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác Tãm t¾t néi dung của vở kịch và đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của Lưu Quan Vũ? Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một trong những vở kịch gây được nhiều tiếng vang nhất của Lưu Quang Vũ. Vở kịch được viết từ năm 1981, nhưng đến năm 1984 mới bắt đầu ra mắt công chúng. Nhanh chóng tạo được nhiều thiện cảm cho người xem, Hồn Trương Ba, da hàng thịt đã được công diễn nhiều lần trên các sân khấu trong và ngoài nước. Đoạn được học trích từ cảnh VII và đoạn kết của vở kịch, diễn tả sự đau khổ, dằn vặt và quyết định cuối cùng vô cùng cao thượng của hồn Trương Ba. - Kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn những m©u thuÉn, xung ®ét -> diÔn ®¹t b»ng hμnh ®éng vμ ng«n ng÷ ®èi tho¹i. - Qu¸ tr×nh vËn ®éng: Th¾t nót-> ph¸t triÓn-> cao trµo->më nót. III. Câu hỏi về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Câu 28. Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Tuyên ngôn độc lập? - Nội dung: -Khẳng định quyền độc lập tự do của dân tộc VN . -Bác bỏ luận điệu xảo trá của TDP trước dư luận quốc tế. Tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân thế giới đối với sự nghiệp chính nghĩa của dân tộc VN. Giá trị tác phẩm: “Tuyên ngôn độc lập” vừa là một văn kiện có giá trị lịch sự to lớn (tuyênbố chấm dứt chế độ thực dân phong kiến hàng ngàn năm ở nước ta,mở ra kỉ GV: Nguyễn Văn Việt 13 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn nguyên độc lập tự do cho dân tộc).Đồng thời tác phẩm vừa có giá trị văn học (Nó được xem là áng văn chính luận mẫu mực). - Nghệ thuật. + Thuyết phục người đọc người nghe bằng sự chặt chẽ trong lập luận, sự đanh thepas của lí lẽ, sự đúng đắn của luận cứ. + HCM đã dẫn hai bản tuyên ngôn của Pháp và của Mỹ. Câu 29. Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Tây Tiến? - Nội dung: Bμi th¬ ®−îc viÕt trong nçi nhí da diÕt cña Quang Dòng vÒ ®ång ®éi, vÒ nh÷ng kØ niÖm cña ®oμn qu©n T©y TiÕn g¾n liÒn víi khung c¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y hïng vÜ, hoang s¬, ®Çy th¬ méng Ca ngợi vẻ đẹp hào hoa, nghĩa khí của đoàn quân TT. Họ đã vượt mọi gian khổ khó khăn, chiến đấu và hi sinh một cách bi tráng, anh hung cho đất nước. - Nghệ thuật: + Dßng c¶m xóc thiÕt tha m·nh liÖt. + Nh÷ng nÐt vÏ t¹o h×nh víi chÊt häa, chÊt nh¹c. + Sù phèi hîp tμi t×nh gi÷a bót ph¸p hiÖn thùc vμ l·ng m¹n. + Ng«n ng÷ h×nh ¶nh®−îc sö dông mét c¸ch tμi hoa tinh tÕ. Câu 30. Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Việt Bắc? - Nội dung: Đoạn trích ca ngợi con người và cuộc sống ở chiến khu VB trong thời kì kháng chiến chống Pháp gian khổ, hào hùng, đồng thời thể hiện tình nghĩa thủy chung giữa người Cách mạng và nhân dân Việt Bắc. - Nghệ thuật : ThÓ lôc b¸t tμi t×nh, thuÇn thôc. Sử dụng một sè c¸ch nãi d©n gian: x−ng h«, thi liÖu, ®èi ®¸p...- Giäng ®iÖu quen thuéc, gÇn gòi hÊp dÉn...- Së tr−êng sử dụng tõ l¸y.- Cæ ®iÓn + hiÖn ®¹i.- Kết cấu bài thơ: lời đối đáp quen thuộc của ca dao, dân ca. Không chỉ là đối đáp mà còn hô ứng.- Cặp đại từ nhân xưng mình ta. Câu 31. Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Đất nước? a. Nội dung : Bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm nói về cội nguồn đất nước theo chiều dài lịch sử đằng đẵng và không gian địa lý mênh mông. Hình tượng Núi Sông gắn liền với tâm hồn và chí khí của Nhân dân, những con người làm ra Đất nước. Đất nước trường tồn hứa hẹn một ngày mai đẹp tươi và hát ca. b. Nghệ thuật : - Thể thơ tự do phóng túng . - Sử dụng phong phú, đa dạng và đầy sáng tao chất liệu văn hoá dân gian. - Giọng thơ trữ tình - chính trị . - T¸c gi¶ sö dông mét c¸ch nhuÇn nhÞ vμ ®Çy s¸ng t¹o chÊt liÖu v¨n ho¸, v¨n häc d©n gian : nh÷ng c©u chuyÖn thÇn tho¹i, cæ tÝch, nh÷ng c©u tôc ng÷, ca dao, nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n l©u ®êi,… - C¸i hay cña ®o¹n th¬ lμ sù hßa quyÖn gi÷a lÝ luËn vμ rung c¶m. NguyÔn Khoa §iÒm ®· thÓ hiÖn nh÷ng suy t−ëng vÒ ®Êt n−íc d−íi d¹ng trß chuyÖn t©m t×nh. Bëi vËy mμ kh«ng hÒ kh« khan. "§Êt n−íc cña nh©n d©n" lμ hÖ quy chiÕu mäi c¶m xóc, suy t−ëng GV: Nguyễn Văn Việt 14 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn khiÕn cho nhËn thøc nghÖ thuËt cña nhμ th¬ võa quen võa l¹ võa míi mÎ ë chiÒu s©u cña nh÷ng h×nh ¶nh quen thuéc, gÇn gòi mμ huyÒn diÖu, nªn th¬. Câu 32. Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Sóng? - Nội dung: Bài thơ là sự khám phá những khát vọng tình yêu của một trái tim phụ nữ mãnh kiệt mà chân thành, giàu khoa khát nhưng cũng rất tự nhiên. - Nghệ thuật: Sóng được viết theo thể thơ 5 chữ,nhịp điệu đa dạng và linh hoạt,giọng điệu tha thiết chân thành. Câu33. Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Tiếng đàn ghi ta? - Néi dung: + Nçi ®au xãt s©u s¾c tr−íc c¸i chÕt bi th¶m cña Lor – ca, nhμ th¬ thiªn tμi T©y Ban Nha. + Th¸i ®é ng−ìng mé ng−êi nghÖ sÜ tù do víi kh¸t väng ch©n chÝnh. - NghÖ thuËt: H×nh ¶nh th¬ vμ ng«n ng÷ th¬ míi mÎ, giμn ý nghÜa t−îng tr−ng; kÕt hîp hμi hßa gi÷a th¬ vμ nh¹c. - Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu mở đầu, kết thúc. - Sử dụng h/ả, biểu tượng - siêu thực có sức chứa lớn về nội dung. - Kết hợp hài hoà hai yếu tố thơ và nhạc. Câu 34. Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Người lái đò Sông Đà? a. Gi¸ trÞ nghÖ thuËt : Phong c¸ch NguyÔn Tu©n võa ®éc ®¸o võa phong phó. Víi Ng−êi l¸i ®ß s«ng §μ, phong c¸ch nhμ v¨n thÓ hiÖn râ nhÊt ë sù s¾c nhän cña gi¸c quan nghÖ sÜ ®i víi mét kho ch÷ nghÜa giμu cã vμ ®Çy mμu s¾c, gãc c¹nh. Bμi tïy bót Ng−êi l¸i ®ß s«ng §µ còng thÓ hiÖn mét NguyÔn Tu©n víi vèn v¨n hãa phong phó, lÞch l·m, mét NguyÔn Tu©n tμi hoa víi con m¾t cña nhiÒu ngμnh nghÖ thuËt. b. Giá trị nội dung: NguyÔn Tu©n ®· mang l¹i cho t¸c phÈm nh÷ng gi¸ trÞ ®éc ®¸o : võa cã gi¸ trÞ v¨n häc võa cã gi¸ trÞ v¨n hãa, ®ång thêi gióp ng−êi ®äc thªm yªu c¶nh trÝ thiªn nhiªn ®Êt n−íc, tù hμo vÒ nh÷ng ng−êi lao ®éng tμi hoa vμ thªm quÝ, thªm yªu sù giμu ®Ñp cña tiÕng ViÖt. Câu 35 : Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Ai ®∙ ®Æt tªn cho dßng s«ng? -Giá trị nghệ thuật: Hoμng Phñ Ngäc T−êng xøng ®¸ng lμ “mét thi sÜ cña thiªn nhiªn” (Lª ThÞ H−íng). Víi nh÷ng trang viÕt mª ®¾m, tμi hoa, sóc tÝch, t¸c gi¶ ®· thùc sù lμm giμu thªm cho linh hån bøc tranh thiªn nhiªn xø së. S«ng H−¬ng thùc sù trë thμnh “gÊm vãc” cña giang s¬n tæ quèc. - Søc liªn t−ëng k× diÖu, sù hiÓu biÕt phong phó vÒ kiÕn thøc ®Þa lý, lÞch sö, v¨n ho¸ nghÖ thuËt vμ nh÷ng tr¶i nghiÖm cña b¶n th©n + Ng«n ng÷ trong s¸ng, phong phó, uyÓn chuyÓn, giμu h×nh ¶nh, giμu chÊt th¬, sö dông nhiÒu phÐp tu t− nh− : So s¸nh, nh©n ho¸, Èn dô,... + Cã sù kÕt hîp hμi hoμ c¶m xóc, trÝ tuÖ, chñ quan vμ kh¸ch quan -Giá trị nội dung: Bμi kÝ gãp phÇn båi d−ìng t×nh yªu, niÒm tù hμo ®èi víi dßng s«ng vμ còng lμ víi quª h−¬ng, ®Êt n−íc. Soi bãng t©m hån víi t×nh yªu say ®¾m, l¾ng s©u niÒm tù GV: Nguyễn Văn Việt 15 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn hμo tha thiÕt quª h−¬ng xø së vμo ®èi t−îng miªu t¶ khiÕn ®èi t−îng trë nªn lung linh, huyÒn ¶o, ®a d¹ng nh− ®êi sèng, nh− t©m hån con ng−êi. C©u36: Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Vî nhÆt? a. NghÖ thuËt: . + Vî nhÆt t¹o ®−îc mét t×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o, c¸ch kÓ chuyÖn hÊp dÉn, miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt tinh tÕ, ®èi tho¹i sinh ®éng. + C¸ch kÓ chuyÖn tù nhiªn, l«i cuèn, hÊp dÉn. + Dùng c¶nh ch©n thËt, g©y Ên t−îng: c¶nh chÕt ®ãi, c¶nh b÷a c¬m ngμy ®ãi,… + Miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt tinh tÕ nh−ng béc lé tù nhiªn, ch©n thËt. + Ng«n ng÷ n«ng th«n nhuÇn nhÞ, tù nhiªn b. Néi dung + TruyÖn thÓ hiÖn ®−îc th¶m c¶nh cña nh©n d©n ta trong n¹n ®ãi n¨m 1945. §Æc biÖt thÓ hiÖn ®−îc tÊm lßng nh©n ¸i, søc sèng k× diÖu cña con ng−êi ngay bªn bê vùc th¼m cña c¸i chÕt vÉn h−íng vÒ sù sèng vμ kh¸t khao tæ Êm gia ®×nh. C©u 37: Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Rõng xµ nu? a. NghÖ thuËt: + Khuynh h−íng sö thi thÓ hiÖn ®Ëm nÐt ë tÊt c¶ c¸c ph−¬ng diÖn: ®Ò tμi, chñ ®Ò, h×nh t−îng, hÖ thèng nh©n vËt, giäng ®iÖu,… + C¸ch thøc trÇn thuËt: kÓ theo håi t−ëng qua lêi kÓ cña cô MÕt (giμ lμng), kÓ bªn bÕp löa gîi nhí lèi kÓ " khan" sö thi cña c¸c d©n téc T©y Nguyªn, nh÷ng bμi "khan" ®−îc kÓ nh− nh÷ng bμi h¸t dμi h¸t suèt ®ªm. + C¶m høng l·ng m¹n: tÝnh l·ng m¹n thÓ hiÖn ë c¶m xóc cña t¸c gi¶ béc lé trong lêi trÇn thuËt, thÓ hiÖn ë viÖc ®Ò cao vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn vμ con ng−êi trong sù ®èi lËp víi sù tμn b¹o cña kÎ thï b. Néi dung + Qua truyÖn g¾n Rõng xµ nu, ta nhËn thÊy ®Æc ®iÓm phong c¸ch sö thi NguyÔn Trung Thμnh: h−íng vμo nh÷ng vÊn ®Ò träng ®¹i cña ®êi sèng d©n téc víi c¸i nh×n lÞch sö vμ quan ®iÓm céng ®éng. + Rõng xµ nu lμ thiªn sö thi cña thêi ®¹i míi. T¸c phÈm ®· ®Æt ra vÊn ®Ò cã ý nghÜa lín lao cña d©n téc vμ thêi ®¹i: ph¶i cÇm vò khÝ ®øng lªn tiªu diÖt kÎ thï b¹o tμn ®Ó b¶o vÖ sù sèng cña ®Êt n−íc, nh©n d©n. C©u 38: Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Nh÷ng ®−a con trong gia ®×nh? a. Noäi dung. TP mieâu taû ñaëc saéc nhöõng nhaân vaät trong gia ñình Vieät , moãi ngöôøi ñeàu mang neùt tính caùch cuûa ngöôøi daân VNä :kieân cöôøng, baát khuaát, trung haäu, ñaûm ñang, duõng caûm ñöùng leân tieâu dieät giaëc baûo veä ñoäc laäp cho nöôùc nhaø. b. Vaøi neùt ngheä thuaät : GV: Nguyễn Văn Việt 16 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn - Truyeän ñaët trong boái caûnh ñaëc bieät , hoaøn caûnh khaùc thöôøng - Gioïng vaên traàn thuaät ñaëc saéc , khaéc hoaï mieâu taû taâm lí saéc saûo.Ngoân ngöõ phong phuù ,choïn loïc, giaøu chaát taïo hình vaø ñaäm chaát Nam Boä …. C©u 39: Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản ChiÕc thuyÒn ngoµi xa? a. NghÖ thuËt - Ng«n ng÷ ng−êi kÓ chuyÖn: ThÓ hiÖn qua nh©n vËt Phïng, sù hãa th©n cña t¸c gi¶. Chän ng−êi kÓ chuyÖn nh− thÕ ®· t¹o ra mét ®iÓm nh×n trÇn thuËt s¾c s¶o, t¨ng c−êng kh¶ n¨ng kh¸m ph¸ ®êi sèng, lêi kÓ trë nªn kh¸ch quan, ch©n thËt, giμu søc thuyÕt phôc. - Ng«n ng÷ nh©n vËt: Phï hîp víi ®Æc ®iÓm tÝnh c¸ch cña tõng ng−êi. b. Néi dun g VÎ ®Ñp cña ngßi bót NguyÔn Minh Ch©u lμ vÎ ®Ñp to¸t ra tõ t×nh yªu tha thiÕt ®èi víi con ng−êi. T×nh yªu Êy bao hμm c¶ kh¸t väng t×m kiÕm, ph¸t hiÖn, t«n vinh nh÷ng vÎ ®Ñp con ng−êi cßn tiÒm Èn, nh÷ng kh¾c kho¶i, lo ©u tr−íc c¸i xÊu, c¸i ¸c. §ã còng lμ vÎ ®Ñp cña mét cèt c¸ch nghÖ sÜ mÉn c¶m, ®«n hËu, ®iÒm ®¹m chiªm nghiÖm lÏ ®êi ®Ó rót ra nh÷ng triÕt lÝ nh©n sinh s©u s¾c. ChiÕc thuyÒn ngoµi xa lμ mét trong sè rÊt nhiÒu t¸c phÈm cña NguyÔn Minh Ch©u ®· ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò cã ý nghÜa víi mäi thêi, mäi ng−êi. Cần có cái nhìn đa chiều, đa diện con người, cuộc sống. Đặc biệt người nghệ sĩ cần đổi mới tư duy nghệ thuật để phù hợp với yêu cầu của thời kỳ mới của đất nước C©u 40: Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Vî chång A Phñ? a. Néi dung. - Vî chång A Phñ lμ c©u chuyÖn vÒ nh÷ng ng−êi lao ®éng vïng cao T©y B¾c kh«ng cam chÞu bän thùc d©n, chóa ®Êt ¸p bøc, ®μy ®o¹, giam h·m trong cuéc sèng tèi t¨m ®· vïng lªn ph¶n kh¸ng, ®I t×m cuéc sèng tù do. - T¸c phÈm kh¾c häc ch©n thùc nh÷ng nÐt riªng biÖt vÒ phong tôc, tËp qu¸n, tÝnh c¸ch vμ t©m hån ng−êi d©n c¸c d©n téc thiÓu sè b»ng mét giäng v¨n nhÑ nhμng, tinh tÕ, ®−îm mμu s¾c vμ phong vÞ d©n téc, võa giμu tÝnh t¹o h×nh l¹i võa giμu chÊt th¬. b. NghÖ thuËt: - X©y dùng, miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt: nh©n vËt sinh ®éng, cã c¸ tÝnh ®Ëm nÐt (víi MÞ, t¸c gi¶ Ýt miªu t¶ hμnh ®éng, dïng thñ ph¸p lÆp l¹i cã chñ ý mét sè nÐt ch©n dung g©y Ên t−îng s©u ®Ëm, ®Æc biÖt t¸c gi¶ miªu t¶ dßng ý nghÜ, t©m t−, nhiÒu khi lμ tiÒm thøc chËp chên,… víi A Phñ, t¸c gi¶ chñ yÕu kh¾c häa qua hμnh ®éng, c«ng viÖc, nh÷ng ®èi tho¹i gi¶n ®¬n) - NghÖ thuËt kÓ chuyÖn tù nhiªn, sinh ®éng, hÊp dÉn. - Ng«n ng÷ tinh tÕ mang ®Ëm mμu s¾c miÒn nói. C©u 41: Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bản Hån Tr−¬ng Ba, ba hµng thÞt? - Chủ đề : Từ một truyện cổ dân gian LQV đã đưa ra một quan niệm cao đẹp về cách sống : Hãy sống chân thật với chính mình, phải biết đấu tranh với nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân cách và vươn tới nhưng giá trị tinh thần cao quý 2- Nghệ thuật : GV: Nguyễn Văn Việt 17 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn - Xung đột giàu kịch tính - Ngôn ngữ đặc trưng cho ngôn ngữ kịch - Sự kết hợp tính hiện đại với các giá trị truyền thống - Chất thơ, chất trữ tình bay bổng Câu 42: Trình bày vài nét về tiểu sử sự nghiệp của tác giả Cô-phi An-nan ? + Tác giả Cô-phi An-nan sinh ngày 8/4/1938, tại Ga-na, một nước cộng hoà thuộc châu Phi. + Quá trình hoạt động: Bắt đầu làm việc ở tổ chức Liên hợp quốc từ năm 1962. Năm 1966 được giữ chức Phó tổng Thư kí Liên hợp quốc phụ trách gìn giữ hoà bình. Từ 1/1/1997, Cô-phi An-nan là người châu phi đầu tiên được bầu làm Tổng thư kí Liên hợp quốc. Ông đảm nhiệm chức vụ này hai nhiệm kì liền cho tới tháng 1/2007 (10 năm). Cô-phi An-nan đã ra Lời kêu gọi hành động gồm 5 điều về việc đấu tranh với đại dịch HIV/AIDS và kêu gọi thành lập quĩ sức khoẻ và AIDS toàn cầu vào tháng 4/2001. Cô-phi An-nan đóng vai trò chủ chốt trong việc khởi động công cuộc chống khủng bố trong phạm vi toàn thế giới thông qua Hội đồng bảo an Liên hợp quốc. Do những đóng góp vào việc xây dựng “một thế giới được tổ chức tốt hơn và hoà bình hơn” nên Cô-phi An-nan được trao giải thưởng Nôben hoà bình. Ông cũng nhận được nhiều bằng cấp danh dự ở các trường đại học Châu Phi, Châu Á, Âu, Bắc Mĩ, cùng nhiều giải thưởng khác. Câu 43: Hoàn cảnh, mục đích sáng tác văn bản “Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS 01-12-2003” của Cô-phi-An-nan? Hoàn cảnh sáng tác: - Cô-phi An-nan viết văn bản này gửi nhân dân toàn thể giới nhân ngày thế giới phòng chống AIDS 1/12/2003. - Trong khi dịch HIV/AIDS hoàn thành, có ít dấu hiệu suy giảm. Nhất là các nước Đông Âu, toàn bộ châu Á, từ dãy núi U-Ran đến Thái Bình Dương. - Mục đích: kêu gọi các nhân và mọi người chung tay góp sức ngăn chặn hiểm hoạ, nhận thấy sự nguy hiểm của đại dịch này. - Triển khai chương trình chăm sóc toàn diện ở mọi nơi. - Các quốc gia phải đặt vấn đề AIDS lên vị trí hàng đầu trong chương trình nghị sự về chính trị. Câu 44: Nhận xét về bố cục của văn bản “Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS 01-12-2003” của Cô-phi-An-nan? Bài văn chia làm 3 đoạn: + Đoạn 1: Từ đầu đến “chiến đấu chống lại dịch bệnh này” - Nội dung: cả thế giới nhất trí, cam kểt, phòng chống, chiến đấu, đánh bại căn bệnh HIV/AIDS + Đoạn 2: Tiếp đó đến “đồng nghĩa với cái chết” GV: Nguyễn Văn Việt 18 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn Có hai ý chính: một là điểm lại tình hình thực tế, hai là nhiệm vụ của mỗi người, mọi người, mọi quốc gia. + Đoạn 3: còn lại. Lời kêu gọi thiết tha. Câu 45: Ý nghĩa của thông điệp - Bản thông điệp là tiếng nói kịp thời trước một nguy cơ đang đe dọa đời sống của loài người. Nó thể hiện thái độ sống tích cực, một tinh thần trách nhiệm cao, tình yêu thương nhân loại sâu sắc. - Thông điệp giúp người đọc, người nghe biết quan tâm tới hiện tượng đời sống đang diễn ra quanh ta để tâm hồn, trí tuệ không nghèo nàn, đơn điệu và biết chia sẻ, không vô cảm trước nỗi đau con người. - Từ đó xác định tình cảm, thái độ hành động của mình C©u hái vÒ ý nghÜa nhan ®Ò – t×nh huèng – h×nh t−îng C©u 42: ý nghÜa nhan ®Ò Vî nhÆt? + Nhan ®Ò Vî nhÆt th©u tãm gi¸ trÞ néi dung t− t−ëng t¸c phÈm. "NhÆt" ®i víi nh÷ng thø kh«ng ra g×. Th©n phËn con ng−êi bÞ rÎ róng nh− c¸i r¬m, c¸i r¸c, cã thÓ "nhÆt" ë bÊt k× ®©u, bÊt k× lóc nμo. Ng−êi ta hái vî, c−íi vî, cßn ë ®©y Trμng "nhÆt" vî. §ã tùc chÊt lμ sù khèn cïng cña hoμn c¶nh. + Nh−ng "vî" l¹i lμ sù tr©n träng. Ng−êi vî cã vÞ trÝ trung t©m x©y dùng tæ Êm. Trong t¸c phÈm, gia ®×nh Trμng tõ khi cã ng−êi vî nhÆt, mäi ng−êi trë nªn g¾n bã, qu©y quÇn, ch¨m lo, thu vÐn cho tæ Êm cña m×nh. + Nh− vËy, nhan ®Ò Vî nhÆt võa thÓ hiÖn th¶m c¶nh cña ng−êi d©n trong n¹n ®ãi 1945 võa béc lé sù c−u mang, ®ïm bäc vμ kh¸t väng, søc m¹nh h−íng tíi cuéc sèng, tæ Êm, niÒm tin cña con ng−êi trong c¶nh khèn cïng. C©u 43: T×nh huèng truyÖn ng¾n Vî NhÆt? + Trμng lμ mét nh©n vËt cã ngo¹i h×nh xÊu. §· thÕ cßn dë ng−êi. Lêi ¨n tiÕng nãi cña Trμng còng céc c»n, th« kÖch nh− chÝnh ngo¹i h×nh cña anh ta. Gia c¶nh cña Trμng còng rÊt ¸i ng¹i. Nguy c¬ "Õ vî" ®· râ. §· vËy l¹i gÆp n¨m ®ãi khñng khiÕp, c¸i chÕt lu«n lu«n ®eo b¸m. Trong lóc kh«ng mét ai (kÓ c¶ Trμng) nghÜ ®Õn chuyÖn vî con cña anh ta th× ®ét nhiªn Trμng cã vî. Trong hoμn c¶nh ®ã, Trμng "nhÆt" ®−îc vî lμ nhÆt thªm mét miÖng ¨n còng ®ång thêi lμ nhÆt thªm tai häa cho m×nh, ®Èy m×nh ®Õn gÇn h¬n víi c¸i chÕt. V× vËy, viÖc Trμng cã vî lμ mét nghÞch c¶nh Ðo le, vui buån lÉn lén, c−êi ra n−íc m¾t. + D©n xãm ngô c− ng¹c nhiªn, cïng bμn t¸n, ph¸n ®o¸n råi cïng nghÜ: "biÕt cã nu«i næi nhau sèng qua ®−îc c¸i th× nµy kh«ng?", cïng nÝn lÆng. GV: Nguyễn Văn Việt 19 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 http://www.ebook.edu.vn + Bμ cô Tø, mÑ Trμng l¹i cμng ng¹c nhiªn h¬n. Bμ l·o ch¼ng hiÓu g×, råi "cói ®Çu nÝn lÆng" víi nçi lo riªng mμ rÊt chung: "BiÕt chóng nã cã nu«i næi nhau sèng qua ®−îc c¬n ®ãi kh¸t nµy kh«ng?" + B¶n th©n Trμng còng bÊt ngê víi chÝnh h¹nh phóc cña m×nh: "Nh×n thÞ ngåi ngay gi÷a nhµ ®Õn b©y giê h¾n vÉn cßn ngê ngî". ThËm chÝ s¸ng h«m sau Trμng vÉn ch−a hÕt bμng hoμng. + T×nh huèng truyÖn mμ Kim L©n x©y dùng võa bÊt ngê l¹i võa hîp lÝ. Qua ®ã, t¸c phÈm thÓ hiÖn râ gi¸ trÞ hiÖn thùc, gi¸ trÞ nh©n ®¹o vμ gi¸ trÞ nghÖ thuËt. C©u 44: ý nghÜa nhan ®Ò t¸c phÈm Rõng xµ nu? + Nhμ v¨n cã thÓ ®Æt tªn cho t¸c phÈm cña m×nh lμ "lμng X« Man" hay ®¬n gi¶n h¬n lμ "Tnó"- nh©n vËt chÝnh cña truyÖn. Nh−ng nÕu nh− vËy t¸c phÈm sÏ mÊt ®i søc kh¸i qu¸t vμ sù gîi më. + §Æt tªn cho t¸c phÈm lμ Rõng xµ nu d−êng nh− ®· chøa ®ùng ®−îc c¶m xóc cña nhμ v¨n vμ linh hån t− t−ëng chñ ®Ò t¸c phÈm. + H¬n n÷a, Rõng xµ nu cßn Èn chøa c¸i khÝ vÞ khã quªn cña ®Êt rõng T©y Nguyªn, gîi lªn vÎ ®Ñp hïng tr¸ng, man d¹i- mét søc sèng bÊt diÖt cña c©y vμ tinh thÇn bÊt khuÊt cña ng−êi. + Bëi vËy, Rõng xµ nu mang nhiÒu tÇng nghÜa bao gåm c¶ ý nghÜa t¶ thùc lÉn ý nghÜa t−îng tr−ng. Hai líp ý nghÜa nμy xuyªn thÊm vμo nhau to¸t lªn h×nh t−îng sinh ®éng cña xμ nu, ®−a l¹i kh«ng khÝ T©y Nguyªn rÊt ®Ëm ®μ cho t¸c phÈm. C©u 45: T×nh huèng truyÖn nh÷ng ®−a con trong gia ®×nh? §©y lμ c©u chuyÖn cña gia ®×nh anh gi¶i phãng qu©n tªn ViÖt. Nh©n vËt nμy r¬i vμo mét t×nh huèng ®Æc biÖt: trong mét trËn ®¸nh, bÞ th−¬ng nÆng ph¶i n»m l¹i gi÷a chiÕn tr−êng. Anh nhiÒu lÇn ngÊt ®i tØnh l¹i, tØnh råi l¹i ngÊt. TruyÖn ®−îc kÓ theo dßng néi t©m cña nh©n vËt khi ®øt (ngÊt ®i) khi nèi (tØnh l¹i). Tãm l¹i, t×nh huèng truyÖn dÉn ®Õn mét c¸ch trÇn thuËt riªng cña thiªn truyÖn theo dßng ý thøc cña nh©n vËt C©u 46: YÙ nghóa nhan ñeà nh÷ng ®−a con trong gia ®×nh? - Truyeän vieát veà nhöõng ñöùa con cuûa moät gia ñình coù truyeàn thoáng yeâu nöôùc ,CM, laø h/aû thu nhoû cuûa caû mieàn Nam ñau thöông, anh duõng trong thôøi choáng Mó , gaùnh chòu tang toùc do ÑQ Mó gaây ra, ñoàng thôøi cuõng laäp ñöôïc chieán tích laãy löøng . - H/aû thu nhoû cuûa caû daân toäc VN ,muoân ngöôøi laø moät , ñoaøn keát chieán ñaáu giaûi phoùng queâ höông ,xd ñaát nöôùc C©u 47. ý nghÜa nhan ®Ò truyÖn vµ h×nh t−îng chiÕc b¸nh bao tÈm m¸u? - Nhan ®Ò "Thuèc" + Thuèc, nguyªn v¨n lμ "D−îc" (trong tõ ghÐp D−îc phÈm)-VÞ thuèc (NguyÔn Tu©n) . Nhan ®Ò truyÖn cã nhiÒu nghÜa. + TÇng nghÜa ngoμi cïng lμ ph−¬ng thuèc truyÒn thèng ch÷a bÖnh lao. ®ã lμ thø thuèc mª tÝn, thø thuèc ®éc, mäi ng−êi cÇn ph¶i gi¸c ngé ra r»ng c¸i gäi lµ thuèc ch÷a bÖnh lao ®−îc sïng b¸i lµ mét thø thuèc ®éc. + Trong truyÖn, bè mÑ th»ng Thuyªn ®· ¸p ®Æt cho nã mét ph−¬ng thuèc qu¸i gë. Vμ c¶ ®¸m ng−êi trong qu¸n trμ còng cho r»ng ®ã lμ thø thuèc tiªn. Nh− vËy, tªn truyÖn cßn GV: Nguyễn Văn Việt 20 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn