Tài liệu Dạy học theo chủ đề tích hợp ngữ văn 7 bài thơ qua đèo ngang

HỒ SƠ DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP 1. Tên chủ đề dạy học: Bài thơ Qua Đèo Ngang. 2. Môn học chính của chủ đề: Ngữ Văn 7. 3. Các môn được tích hợp: Địa lý, Lịch sử. Phiếu thông tin về giáo viên (hoặc nhóm giáo viên) dự thi - Sở giáo dục và đào tạo thành phố Hà Nội - Phòng giáo dục và đào tạo quận Hai Bà Trưng - Trường THCS Nguyễn Phong Sắc - Địa chỉ: Ngõ 44, Đại La, Hà Nội - Điện thoại: ..................................... Email : [email protected] 1. Họ và tên: Nguyễn Thanh Huyền Ngày sinh: 10/12/1988 Môn: Ngữ Văn Điện thoại: 01663306080; Email:[email protected] 2. Họ và tên: Hồ Thúy Dung Ngày sinh: 11/6/1982 Môn: §Þa lÝ Điện thoại: 0917320723 Email: [email protected] 3. Họ và tên: Đới Thị Hường Ngày sinh: 19/2/1991 M«n : LÞch sö Điện thoại: 0982309490 Email: [email protected] PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC CỦA GIÁO VIÊN I. Tªn hå s¬ d¹y häc : Chủ đề dạy học tích hợp liên môn : Bµi th¬ Qua §Ìo Ngang ( Bµ HuyÖn Thanh Quan) II. MỤC TIÊU : 1. Kiến thức 1.1. Môn Ng÷ V¨n : - Học sinh n¾m ®îc kiÕn thøc vÒ t¸c gi¶, hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬. - NhËn biÕt ®Æc ®iÓm cña thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có, bè côc cña thÓ thÊt ng«n b¸t có. - Häc sinh c¶m nhËn ®îc c¶nh §Ìo Ngang hoang s¬ vµ t©m tr¹ng c« ®¬n, hoµi cæ cña nhµ th¬ . - Gióp hs t×m, ph©n tÝch ®îc c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong bµi th¬ trªn. 1.2. Môn LÞch sö - N¾m ®îc vÞ trÝ cña ®Ìo Ngang trong giai ®o¹n lÞch sö cuèi thêi Lª. - Bíc ®Çu t×m hiÓu vÒ giai ®o¹n lÞch sö thêi Lª -TrÞnh- NguyÔn. - ThÊy ®îc ¶nh hëng cña lÞch sö ®èi víi nh÷ng s¸ng t¸c v¨n häc ®¬ng thêi 1.3. Môn Địa lý - xác đinh, đọc được vị trí của Đèo Ngang trên bản đồ - Giáo dục cho học sinh tình yêu đối với cảnh đẹp đất nước 2. Kỹ năng 2.1. Môn Ng÷ v¨n : - KÜ n¨ng ®äc, c¶m thô v¨n b¶n. - KÜ n¨ng ph©n tÝch. 2.2. M«n Lich sö : - Rèn kĩ năng ®äc bản đồ lÞch sö, quan s¸t tranh ¶nh. - VËn dông , liªn hÖ lÞch sö ®Ó hiÓu v¨n häc trung ®¹i. 2.3. Môn Địa lý : - Rèn kĩ năng quan sát, suy nghĩ, phán đoán. - Rèn kĩ năng ®äc lîc ®å. 3. Thái độ - Cẩn thận, hợp tác trong các hoạt động nhãm. - Giáo dục cho học sinh tình yêu đối với cảnh đẹp đất nước. - Hiªñ vµ yªu mÕn, tù hµo vÒ lÞch sö, v¨n häc cña d©n téc. 4. Năng lực - Góp phần hình thành các năng lực: tự học, tự giải quyết vấn đề, - Sử dụng công nghệ thông tin và sử dụng ngôn ngữ. - N¨ng lùc hîp t¸c. - N¨ng lùc trao ®æi, giao tiÕp. - N¨ng lùc t duy. - N¨ng lùc quan s¸t, ph©n tÝch. III. Đối tượng dạy học : - Học sinh : Líp 7 - Số lượng : 1 lớp - Tổng số : 40 học sinh (chia 4 nhóm). * Nh÷ng ®¨c ®iÓm cÇn thiÕt cña häc sinh khi tham gia giê häc nµy : V. Thiết bị dạy học, tư liệu, học liệu: Thiết bị, tư liệu, học liệu Chuẩn Chuẩn Công nghệ phần cứng Công nghệ phần mềm Tư liệu in bị của bị của - Máy tính thầy x trò x - Máy quay x x - Máy in x - Máy chiếu x - M¸y ®a vËt thÓ - Phần mềm internet x - Phần mềm violet x - Các phần mềm khác x x - Sách giáo khoa Địa lí 9 (NXB Giáo dục), x - S¸ch Lịch sử 7 (NXB Giáo dục). x x - S¸ch Ngữ Văn 7 (NXB Giáo dục) . x x - V¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam (NXB §H S Ph¹m). - Thiªn nhiªn ViÖt Nam. ( Lª B¸ Th¶o ) - ViÖt Nam sö lîc (TrÇn Träng Kim) - Lý luËn d¹y häc hiÖn ®¹i (PGS NguyÔn Ph¬ng Hoa ). - Tranh ảnh, bản đồ. Đồ dùng Nguồn internet x x x x x - Các sản phẩm của học sinh. - PhiÕu bµi tËp . x x - www.wipikedia Bách khoa toàn thư Việt x Nam x - http://www.bachkim.vn - http://www.google.com.vn x - http://www.mp3.zing.vn x x - Thông báo với nhà trường về chương x trình này. - Giấy mới, đại biểu, khách mời tham gia x chương trình : Khác + HiÖu trëng nhµ trêng, + Phã hiÖu trëng, + Tæ trëng chuyªn m«n + C¸c thÇy c« gi¸o trong nhµ trêng. Ph¬ng ph¸p : - TÝch hîp ngang V¨n, TËp lµm v¨n, TiÕng ViÖt. - TÝch hîp liªn m«n V¨n- sö -®Þa. - VÊn ®¸p, nªu vÊn ®Ò. - Ho¹t ®éng nhãm. - KÜ thuËt phßng tranh. - S¬ ®å t duy. - Tæ chøc trß ch¬i. - ThuyÕt tr×nh trªn lîc ®å, tranh ¶nh. VI. Ho¹t ®éng d¹y häc vµ tiÕn tr×nh d¹y häc : Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh t×m hiÓu vÒ t¸c gi¶, hoµn c¶nh ra ®êi cña t¸c phÈm : *MT: - Học sinh n¾m ®îc kiÕn thøc vÒ t¸c gi¶, hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬. *PP: §àm thoại *HTTCDH: Hái ®¸p. *Thời gian: 5’ Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Mục tiêu cần đạt (?) Nêu hiểu biết của em về tác giả bà Huyện Thanh Quan ? (-) Cung cấp thêm hiểu biết về nhà thơ : Bµ lµ ngêi häc réng, tõng ®îc mêi vµo cung lµm chøc Cung trung gi¸o tËp (d¹y hoc cho cung n÷). Th¬ cña bµ cßn l¹i ®Õn nay chØ kho¶ng s¸u bµi nh : ChiÒu h«m nhí nhµ, Tøc c¶nh chiÒu thu, Th¨ng Long thµnh hoµi cæ... nhng v¨n t¹o nªn mét phong c¸ch th¬ lín. I. Tìm hiểu chung: - Bµ tªn thËt lµ NguyÔn 1. Tác giả. ThÞ Hinh, quê ở Nghi Bà Huyện Thanh Quan là Tàm (Thăng Long nữ sĩ tài danh sống ở thế kỷ xưa) XIX. - Là nữ sĩ tài danh thế kỉ 19 - Phong cách thơ trang nhã, độc đáo. (?) Bµi th¬ ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo ? - GV : Nh vËy, §Ìo Ngang ®· kh¬i gîi c¶m xóc trong lßng t¸c gi¶, nã còng ®· trë thµnh nguån c¶m høng 2. Tác phẩm: * Hoàn cảnh ra đời: - Trong lần bà tõ Th¨ng cña biÕt bao thi sÜ nh Lê Thánh Long vào kinh đô Huế Tông, Nguyễn Thiếp, Nguyễn Du…. Chóng ta h·y t×m hiÓu kÜ h¬n vÒ vÞ trÝ ®Þa lÝ cña ®Þa danh nµy. nhậm thức, ®i qua §Ìo Ngang vµ s¸ng t¸c bµi th¬ trªn. Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh t×m hiÓu vÞ trÝ ®Þa lÝ cña §Ìo Ngang : *MT: - Học sinh tìm được bức tranh cảnh Đèo Ngang. - Rèn kĩ năng quan sát, suy nghĩ, phán đoán. - Rèn kĩ năng xác đinh, đọc được vị trí của Đèo Ngang trên bản đồ - Giáo dục cho học sinh tình yêu đối với cảnh đẹp đất nước *PP: Nêu vấn đề, đàm thoại. *HTTCDH: Tổ chức trò chơi “Đi tìm bức tranh Địa lí” *Thời gian: 10’ Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Mục tiêu cần đạt  GV chiÕu trß ch¬i §i t×m bøc tranh ®Þa lÝ trªn m¸y : GV: phổ biến luật chơi Trến máy chiếu có 4 miếng ghép. Mỗi miếng ghép có 1 câu hỏi. Mỗi bạn tham gia chơi sẽ chỉ được chọn một miếng ghép tương ứng với 1 câu hỏi. Trả lời đúng 1 câu hỏi là bạn đã mở được ¼ bức tranh và nhận được một phần quà. Trả lời hết các miếng ghép bức tranh địa lí của chúng ta sẽ được mở. 1.Lời bài hát trên có nhắc tới địa danh nào? (Hà Tĩnh) 2. Khi đi từ Bắc vào Nam , qua địa phận tỉnh Hà Tĩnh, tiếp đến là tỉnh nào? (Quảng Bình) 3. Đây là tên một dãy núi thuộc khu vực Bắc Trung Bô. Nó có đặc điểm là chạy đâm ngang ra biển và tên gọi bắt đầu bằng chữ “H”. (Hoành Sơn) 4. Đây là 1 danh từ chỉ giới hạn của 2 địa danh như : 2 tỉnh, 2 huyện, 2 xã (ranh giới) ? Nhắc lại cho cô 4 đáp án chúng ta vừa trả lời. ? Những đáp án trên có mối quan hệ gì với nhau? Và có mối quan hệ gì với bức tranh Địa lí các em vừa mở ra. => Bức tranh Địa Lí: Cảnh Đèo Ngang * Tổ chức trò chơi: HS nghe phổ biến “Đi tìm bức tranh Địa lí” luật chơi để nắm được cách chơi HS tham gia trò chơi HS trả lời HS trả lời HS trả lời => Bức tranh Địa Lí: Cảnh Đèo Ngang. * Vị trí địa lí Đèo Ngang : ? Xác định vị trí Đèo Ngang trên HS lên chỉ bản đồ bản đồ? ? Trình bày ý nghĩa vị trí của Đèo HS trả lời Ngang? GV chốt, giảng, mở rộng: Theo quốc lộ 1A từ Bắc vào Nam, đi hết địa phận Hà Tĩnh, ta sẽ gặp con đèo chắn ngang, uốn lượn quanh co dài 3km, đó chính là đèo Ngang, ranh giới tự nhiên giữa hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình . Đèo Ngang cao 256m so với mực nước biển. Với người xưa, đây là vùng đất hiểm yếu, từng được mệnh danh là “bức tường thành”, là “phên dậu” phía Nam của nước Đại Việt. Ngày nay, trên đỉnh đèo Ngang vẫn tồn tại cửa quan lớn mang tên “Hoành Sơn quan” (xây dựng dưới triều vua Minh Mạng). Hoành Sơn Quan gọi theo chữ Hán là cổng ở núi Hoành Sơn, nhưng dân gian thường gọi là Cổng Trời. Do núi non Đèo Ngang hiểm trở, vừa cao lại nằm chắn ngang như bức tường thành khổng lồ nên sự lưu thông giữa hai miền Bắc – Nam chỉ có một con đường độc đạo qua đỉnh đèo ở Cổng Trời. Đứng trên đỉnh đèo Ngang nhìn về phía Đông ta sẽ thấy màu xanh bao la của biển. Xa xa là Mũi Ròn, Vũng Chùa, Hòn La và hàng loạt đảo nhỏ, lô nhô trên sóng nước. Nhìn về phía rừng là vách núi chênh vênh bên cạnh những đồi nhỏ nhấp nhô. Thấp thoáng sau - Lµ ranh giới tự nhiên giữa hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình . - Lµ mét phÇn cña d·y nói Hoµnh S¬n. - Cã ®Þa thÕ hiÓm trë, khung c¶nh hïng vÜ. hàng dừa, rặng phi lao là những mái ngói đỏ tươi, mái rạ sẫm màu của những làng chài, xóm núi. Đường nhựa phẳng lì, hai hàng cọc tiêu nổi bật hai bên càng làm cho đèo Ngang thêm huyền bí. * GV dÉn : Nhng ®Ìo Ngang kh«ng chØ cã vÞ trÝ ®Þa lÝ ®Æc biÖt mµ cßn cã vÞ trÝ quan träng trong lÞch sö níc ta. Chóng ta cïng t×m hiÓu nh÷ng kiÕn thøc lÞch sö liªn quan ®Õn §Ìo Ngang vµ bµi th¬. Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh t×m hiÓu vÞ trÝ cña §Ìo Ngang trong lÞch sö: *MT: - Gióp häc sinh n¾m ®îc vÞ trÝ cña ®Ìo Ngang trong giai ®o¹n lÞch sö cuèi thêi Lª. - Bíc ®Çu t×m hiÓu vÒ giai ®o¹n lÞch sö thêi Lª -TrÞnh- NguyÔn. - Rèn kĩ năng xác đinh vị trí của Đèo Ngang trên bản đồ lÞch sö. *PP: Nêu vấn đề, đàm thoại. *HTTCDH: Hái ®¸p, thuyÕt tr×nh trªn lîc ®å. *Thời gian: 5’ Hoạt động của thầy - Gv đưa lược đồ Đại Viê êt thế kỉ 15-18 (?) Bằng những kiến thức đã chuẩn bị, em hãy quan sát lược đồ và cho biết Đèo Ngang có vị trí ntn trong lịch sử? - Gv chốt: Đường qua đèo Ngang là con đường hiểm yếu Hoạt động của trò Hs quan s¸t Hs chỉ lược đồ và trả lời Mục tiêu cần đạt * VÞ trÝ cña §Ìo Ngang trong lÞch sö: - N»m gÇn ranh giíi gi÷a §µng Trong vµ §µng Ngoµi trong thêi k× TrÞnh NguyÔn ph©n tranh. qua dãy Hoành Sơn, có từ thế kỉ 10 thời vua Lê Đại Hành (Tiền Lê). Đến thÕ kØ 16, 17 diÔn ra cuéc chiÕn tranh giµnh quyÒn lùc gi÷a c¸c tËp ®oµn phong kiÕn Lª- TrÞnh - NguyÔn. Nhµ TrÞnh vµ nhµ NguyÔn ®¸nh nhau trong vßng 50 n¨m kh«ng ph©n th¾ng b¹i, liÒn lÊy s«ng Gianh lµm Ranh giíi ph©n chia §µng Trong- §µng Ngoµi. Thời kì xảy ra chia cắt Đàng NgoàiĐàng Trong, quân Trịnh đã xây dựng tại đây 1 hê ê thống đồn lũy gọi là lũy đèo Ngang. Đây là nơi diễn ra nhiều trâ ên chiến ác liê êt. (Đưa hình ảnh Lũy đèo Ngang) + Sau khi vua Quang Trung thống nhất đất nước, chấm dứt tình trạng Trịnh-Nguyễn phân tranh thì đèo Ngang trở thành cửa ngõ ra Bắc vào Nam. LƯỢC ĐỒ THỜI LÊ – TRỊNH – NGUYỄN THẾ KỈ 17 Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh ®äc, t×m hiÓu chung: *MT: - RÌn kÜ n¨ng ®äc diÔn c¶m. - Gióp hs t×m hiÓu c¸c tõ khã trong v¨n b¶n. - NhËn biÕt ®Æc ®iÓm cña thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có, bè côc cña thÓ thÊt ng«n b¸t có. *PP: §àm thoại. *HTTCDH: Hái ®¸p, phiÕu bµi tËp ë nhµ. *Thời gian: 10’ Hoạt động của thầy Hoạt động của trò (-) Lưu ý cách đọc: giọng chậm, buồn, ngắt nhịp 4- 3, câu 7 ngắt nhịp 4-1-1-1 (-) Đọc mẫu -> Gọi học sinh đọc. (-) Yêu cầu đọc lại các chú thích (2); (4); (5) - Hs ®ọc (?) Bài thơ này thuộc thể thơ gì ? (?) Hãy phân tÝch các đặc điểm của - Hs tr×nh bµy phiªó bµi tËp ®· thể thất ngôn bát cú đường luật ở bài thơ: Qua Đèo Ngang (phiếu học tập đã giao trước ở nhà). GV : chiÕu phiÕu bµi tËp cña häc sinh trªn m¸y ®a vËt thÓ. (?) Một bài thơ thuộc thể thất ngôn bát cú cần lưu ý những đặc điểm gì ? lµm ë nhµ : Thể (-) Một bài thất ngôn bát cú chia làm 4 phần) - Đọc chú thích. thất ngôn bát cú: + Số câu, chữ: 8 câu, 7 chữ + Hiệp vần: vần chân ở câu 1,2,4,6 + Đối: Câu 3-4; 56 + Luật bằng trắc: chữ 2,4,6 theo luật B-T Mục tiêu cần đạt II. Đọc, t×m hiÓu chú thích : 1) §äc : 2) Chú thích : 3) Thể thơ: - Thất ngôn bát cú 4) Bố cục; 4 phần đề, thực, luận, kết Hoạt động 5: Hướng dẫn học sinh ®äc, t×m hiÓu chi tiÕt 3 phÇn ®Çu : *MT: - Gióp häc sinh c¶m nhËn ®îc c¶nh §Ìo Ngang vµ t©m trËng cña nhµ th¬ trong 6 c©u ®Çu. - Gióp hs t×m, ph©n tÝch ®îc c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong ®o¹n th¬ trªn. *PP: Nêu vấn đề, đàm thoại. *HTTCDH: Hái ®¸p, th¶o luËn nhãm. *Thời gian: 20’ Hoạt động của thầy (-) Gọi hs đọc 2 c©u ®Çu. (?) Câu th¬ đầu mở ra không gian và thời gian ntn trong bài thơ ? (?) Em biết những bài thơ nào cũng nhắc đến thời gian buổi chiều ? Thời gian này có tác dụng ntn trong việc bộc lộ cảm xúc ? GV më réng, b×nh : Trong v¨n häc tõ xa tíi nay, cã nhiÒu t¸c phÈm nh¾c tíi thêi gian buæi chiÒu nh bµi ca dao : " ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau..." hay c©u th¬ " Xãm tríc th«n sau tùa khãi lång\ Bãng chiÒu man m¸c cã dêng kh«ng" cña t¸c gi¶ TrÇn Nh©n T«ng trong bµi Thiªn Tr¬ng v·n väng mµ c¸c em ®· ®îc häc. Ngay trong 6 bµi th¬ cßn l¹i cña Bµ HuyÖn Thanh Quan th× cã tíi 3 bµi nh¾c tíi buæi chiÒu tµ ( ChiÒu h«m nhí nhµ, Tøc c¶nh chiÒu thu vµ Qua ®Ìo Ngang). Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ kho¶ng thêi gian nµy bíc vµo th¬ v¨n nhiÒu ®Õn vËy bëi buæi chiÒu lµ thêi kh¾c chuyÓn giao gia ngµy vµ ®ªm, gi÷a ¸nh s¸ng vµ bãng tèi, lµ thêi gian con ngêi t×m vÒ víi tæ Êm cña m×nh. VËy mµ t¸c gi¶ vÉn ®ang c« ®¬n Hoạt động của trò - Hs ®äc. - Hs tr¶ lêi : -> Không gian: Đèo Ngang -> Thời gian: Buổi chiều Mục tiêu cần đạt II. Tìm hiểu chi tiết: 1) Phần đề (câu 1, 2): - Thời gian nghệ thuật: Buổi chiều. n¬i ®Êt kh¸ch quª ngêi nªn trong lßng ch¾c trµo d©ng bao nçi niÒm t©m sù. Thêi gian buæi chiÒu ®· trë thµnh thêi gian nghÖ thuËt, mang ®Õn nçi bu©ng khu©ng, man m¸c buån cho c©u th¬ ®Çu. (?) Nhà thơ thấy hiện lên trước mắt những hình ảnh nào trong c©u 2 ? (?) Từ nào được lặp lại trong câu 2 ? việc lặp lại có tác dụng gì ? (?) Qua nét vẽ đầu tiên, em cảm nhận được điều gì trong bức tranh Đèo Ngang. GV : ChØ b»ng vµi ba nÐt chÊm ph¸, c¶nh thiªn nhiªn ®Ìo Ngang ®· hiÖn lªn tríc m¾t ngêi ®äc víi vÎ rËm r¹p, hoang s¬, hiu hắt. -> Cỏ cây, hoa chen lẫn với nhau - Cảnh thiên nhiên hoang . sơ, man mác buồn. -> Từ “chen” lặp lại sự chen chúc, ùm tùm, rập rạp của cây cỏ . - Hs suy nghÜ, c¶m nhËn. 2) Phần thực (2 câu 3, 4) (?) Đọc thơ: 2 câu thực miêu tả những - Cảnh chú tiều, mấy nhà chợ. hình ảnh gì ? GV:NÕu trong hai c©u th¬ ®Çu, t¸c gi¶ miªu t¶ nh÷ng h×nh ¶nh hiÖn lªn gÇn tríc m¾t th× trong 2 c©u tiÕp theo, nhµ th¬ phãng tÇm m¾t ra xa vµ b¾t gÆp cuéc sèng con ngêi chèn §Ìo Ngang. (?) Trật tự sắp xếp các từ ngữ trong hai - Vị trí thông câu nµy có gì đặc biệt ? thường bị đảo (VN trước CN) -> (?) So sánh với trật tự thông thường -> NT đảo ngữ. tác dụng của việc đảo ngữ ? -> Nhấn mạnh hình dáng của con người, sự sống qua c¸c tõ l¸y: lom khom, lác đác (c¸c tõ l¸y tîng h×nh). (?) Ngoài ra, em hãy tìm những từ chỉ lượng, ®ã lµ nh÷ng lîng tõ nh thÕ nµo ? (?) Em c¶m nhËn g× vÒ h×nh ¶nh cuéc sèng con ngêi n¬i ®©y ? GV: Nh÷ng tëng trong bøc c¶nh vËt khi xuÊt hiÖn con ngêi sÏ trë nªn t¬i vui, Êm ¸p h¬n. Nhng tr¸i l¹i, h×nh ¶nh cuéc sèng con ngêi tha thít, Ýt ái, hiÖn lªn nh mê nh¹t, ch×m khuÊt vµo thiªn nhiªn cµng lµm cho khung c¶nh §Ìo Ngang thªm hoang vu, qu¹nh quÏ. Ngêi n÷ sÜ cµng thªm hiu qu¹nh. -> vài, mấy: chØ sè Ýt. - Cuộc sống con người : thưa thớt, ít ỏi. - Hs suy nghÜ, c¶m nhËn. - Lòng người buồn hiu quạnh (?) bức tranh xuất hiện những âm thanh gì ? (?) Nhận xét về cách dùng từ “quốc quốc”, “gia gia”. (?) NT đối “nhớ nước”. “thương nhà”, “đau lòng”, “mỏi miệng” (?) Câu thơ đơn thuần tả tiếng chim hay còn bộc lộ ®iÒu g× ? -> Tiếng chim khắc khoải, triền miên vang lªn trong chiÒu tµ gợi nỗi khổ đau, oan trái. TiÕng chim kia cßn chÝnh lµ tiÕng lßng cña t¸c gi¶. Mîn tiếng chim nhµ th¬ kín đáo bộc lộ tâm trạng nhí níc th¬ng nhµ cña m×nh. (?) Vì đâu nhà thơ mang trong lòng nỗi - Hs tr¶ lêi : 3) Phần luận (2 câu 5, 6) - Âm thanh: tiếng chim Tiếng chim cuốc, đa đa. => quốc quốc -> chim quốc -> nước. => gia gia -> chim đa đa -> nhà . - Nỗi niềm nhớ nước, thương nhà sâu kín. -> Tâm trạng hoài cổ, hoài hương. niềm nhớ nước, thương nhà ? (liên hệ với hoàn cảnh ra đời bài thơ và hoàn cảnh lịch sử thời đại mà tác giả đang sống để giải thích). Gv nhËn xÐt, chèt: t¸c gi¶ c¶m thÊy th¬ng nhµ v× ®ang xa nhµ vµo kinh ®« HuÕ nhËm chøc, ®ã còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu. Nhng n÷ sÜ c¶m thÊy nhí níc bëi nh÷ng nguyªn nh©n s©u xa liªn quan ®Õn lÞch sö thêi bÊy giê. §Ìo Ngang khiÕn bµ nh¬ vÒ mét giai ®o¹n ®Êt níc bÞ chia c¾t, nhí vÒ thêi hoµng kim cña mét chiÒu ®¹i ®· qua- nhµ Lª s¬. ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ triÒu ®¹i nµy, chóng ta cïng timg hiÓu mét sè kiÕn thøc lich sö. - Th¶o luËn nhãm 4 trong 3 phót. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. Hoạt động 6: Hướng dẫn học sinh t×m hiÓu giai ®o¹n lÞch sö thêi Lª s¬ ®Õn ®Çu thêi NguyÔn: *MT: - Gióp häc sinh n¾m ®îc vÞ trÝ cña ®Ìo Ngang trong giai ®o¹n lÞch sö thêi Lª s¬, sù kh¸c nhau gi÷a thêi Lª vµ th¬i ®¹i t¸c gi¶ ®ang sèng,. - gióp hs thÊy ¶nh hëng cña lÞch sö ®èi víi nh÷ng s¸ng t¸c v¨n häc ®¬ng thêi. *PP: Nêu vấn đề, thuyÕt tr×nh. *HTTCDH: Hái ®¸p, thuyÕt tr×nh trªn lîc ®å, tranh ¶nh lÞch sö. *Thời gian: 5’ Hoạt động của thầy Hoạt động của trò - Gv: Các em vừa tìm hiểu về tâm trạng nhớ nước của Bµ HuyÖn Thanh Quan. Nhớ nước ở đây là nhớ về triều đại Lê sơ trong lịch sử dân tô êc. Để hiểu được tại sao BHTQ lại có tâm trạng đó, chúng ta sẽ tìm hiểu về nước Đại Viê êt thời Lê sơ. (?) Hoạt đô nê g nhóm đôi: 2’: Nêu - Th¶o luËn những hiểu biết của em về nước Đại nhóm đôi trong Viê êt thời Lê sơ trên các lĩnh vực sau: 2' + N1: Tình hình Chính trị-quân sự-pháp - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. luâ êt Mục tiêu cần đạt * Thời Lê sơ là thêi k× phån thÞnh. Nô êi dung chủ đạo của văn học thế kỉ 15-16 là thể hiê ên niềm tự hào dân tô êc, tinh thần bất khuất của nhân dân. * Thời kì chuyển giao quyền lực khi nhà Lê sụp đổ, nhà Nguyễn lên nắm quyền, đất nước rơi vào hoàn cảnh khó khăn, chia cắt kéo dài. Văn học thời kì + N2: Tình hình Kinh tế-Xã hô êi + N3: Tình hình Văn hóa-Giáo dục - Gv chốt kiến thức (Đưa ảnh minh họa thành tựu trên các lĩnh vực) Gv giảng: Sử sách ghi chép rằng quốc gia Đại Viêtê thời Lê sơ là quốc gia cường thịnh nhất ở ĐNA thời bấy giờ bởi nó được xây dựng và phát triển trên nền tảng cuô êc đấu tranh thắng lợi của nhân dân trong hơn 20 năm chống nhà Minh xâm lược. Nô êi dung chủ đạo của văn học thế kỉ 1516 là thể hiênê niềm tự hào dân tô êc, tinh thần bất khuất của nhân dân. Sang thế kỉ 18-19, thời đại mà BHTQ đang sống, đất nước bước vào thời kì chuyển giao quyền lực khi nhà Lê sụp đổ, nhà Nguyễn lên nắm quyền, đất nước rơi vào hoàn cảnh khó khăn, chia cắt kéo dài, đời sống nhân dân cực khổ. Vì vâ êy, nền văn học thời kì này có nô êi dung bao trùm là viết về hạnh phúc con người, tố cáo bất công xã hô êi. BHTQ không năm ngoài xu hướng hoài cổ đó, và bài thơ BHTQ là 1 trong những tác phẩm đă êc sắc của bà. Như vâ êy, cô vừa giúp các em tìm hiểu về 1 thời kì lịch sử quan trọng của dân tô êc và nó cũng có mối lien quan chă êt chẽ tới bài thơ Qua đèo Ngang. Sau đây, chúng ta sẽ quay trở lại ND chính của bài thơ này cã xu hướng hoài cổ,híng vÒ thêi hoµng kim ®· qua., Hoạt động 7 (tiÕp nèi ho¹t ®éng 5 ): Hướng dẫn học sinh ®äc, t×m hiÓu chi tiÕt phÇn cuèi : *MT: - Gióp häc sinh c¶m nhËn ®îc t©m tr¹ng c« ®¬n cña nhµ th¬ gi÷a kh«ng gian bao la. - Gióp hs t×m, ph©n tÝch ®îc c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong ®o¹n th¬ trªn. *PP: phßng tranh, thuyÕt minh, nªu vÊn ®Ò. *HTTCDH: Treo tranh thuyÕt minh. *Thời gian: 7’ Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Mục tiêu cần đạt 4) Phần kết (câu 7, 8) - (-) Gọi hs đọc 2 c©u ®Çu. - HS §äc (?) Em hãy hình dung cảnh thiên nhiên - Treo tranh ®· vÏ ë nhµ, thuyÕt - Sù ®èi lËp : và con người trong hai câu thơ cuối để minh vÒ bøc tranh vẽ thành 1 bức tranh ? (chuÈn bÞ ë ®ã. Thiên nhiên con người bé nhµ ) bao la, hïng nhỏ, cô đơn Em cảm nhận được gì trong 2 câu cuối vÜ để thể hiện trong tranh. (?) Cảnh và người trong câu thơ này có mối quan hệ ntn? (?) Em hiểu thế nào về cụm từ “ta với ta” GV :c¸nh ng¾t nhÞp 4-1-1-1 thÓ hiÖn mét nçi niÒm xóc ®éng ®Õn bån chån. Tác giả giê ®©y ®· đứng ở nơi cao nhất của Đèo Ngang nhìn bao quát cảnh xung quanh nhng chØ thÊy tríc m¾t c¶nh trêi, non níc mªnh m«ng, v« tËn cßn tác giả lÎ loi, cô đơn kh«ng ng-