Tài liệu đa dạng hình thức hoạt động ngoài giờ lên lớp qua chủ đề “thanh niên với việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc

Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] ĐA DẠNG HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP QUA CHỦ ĐỀ “THANH NIÊN VỚI VIỆC GIỮ GÌN BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC” I. ĐẶT VẤN ĐỀ Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một đòi hỏi tất yếu của quá trình giáo dục. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp học sinh mở rộng tri thức, rèn luyện kỹ năng giao tiếp, tính tích cực xã hội và kỹ năng sống. Là dịp để các em có cơ hội tham gia các hoạt động thực tiễn để làm giàu thêm vốn sống cho mình. Bên cạnh đó, những hình thức hoạt động xã hội, hoạt động thực tiễn là phương tiện rất tốt để học sinh rèn luyện các phẩm chất nhân cách như: tình thương người, tình đoàn kết, lòng tự trọng, lòng khoan dung, tính tập thể,... Tuy nhiên không phải tiết học ngoài giờ lên lớp nào cũng thành công, đem lại hứng khởi cho học sinh. Cũng không ít thầy cô rất nhiệt tình nhưng cách tổ chức lại quá đơn điệu, thiếu đổi mới, chủ đề nào cũng tổ chức theo một mô-típ có sẵn nên làm cho các em dễ chán, không còn hứng thú khi giờ học đến. Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm “ Đa dạng hình thức hoạt động ngoài giờ lên lớp qua chủ đề: Thanh niên với việc gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc ” là những kinh nghiệm của chúng tôi trong việc sử dụng các hoạt động ngoài giờ lên lớp sao cho có hiệu quả nhất, có sức hấp dẫn, giúp học sinh tham gia một cách hào hứng, tự nguyện và qua đó phát huy tinh thần đoàn kết, vì tập thể, sự hòa đông... của học sinh. Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] II. NỘI DUNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN - Xuất phát từ tầm quan trọng của giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với sự hình thành nhân cách của HS + Thực hiện chương trình phân ban THPT từ năm học 2006-2007 của Bộ GD&ĐT, hoạt động ngoài giờ lên lớp là một trong những nội dung giáo dục toàn diện học sinh. Với mục đích tiếp nối hoạt động dạy học trên lớp nhằm khắc sâu các bộ môn văn hóa bằng cách tổ chức ngoài giờ học. Từ đó giúp các em trang bị đầy đủ khả năng để có thể hòa nhập với xã hội. Vai trò của GV đối với hoạt động này là không nhỏ, đặc biệt GVCN là người trực tiếp chỉ đạo, cố vấn và giúp các em hoàn thành được những kỹ năng cơ bản như: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hoạt động, tự nhận thức bản thân, kỹ năng xây dựng quan hệ cá nhân. +Theo quan điểm của các nhà lí luận giáo dục, giáo dục không chỉ diễn ra trên lớp, trong tiết học mà còn thực hiện ở ngoài lớp, ngoài trường theo phương thức kết hợp giáo dục giữa nhà trường, gia đình và xã hội thông qua các hình thức như học tập, lao động, vui chơi, hoạt động môi trường, sinh hoạt tập thể… hoặc trong các tiết hoạt động ngoài giờ lên lớp theo quy định trong chương trình. + Việc tổ chức cũng như quản lý tốt hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp sẽ tạo môi trường thống nhất giữa quá trình dạy học và quá trình giáo dục để tiềm năng học sinh có cơ hội bộc lộ nhằm góp phần phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh. - Xuất phát từ tâm lí tiếp nhận của học sinh, tâm lí lứa tuổi Để dạy học cũng như giáo dục đạt kết quả cao, chúng ta không thể coi học sinh là khách thể thụ động, mà các em thực sự là một chủ thể có ý thức, hoạt Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] động tích cực để đón nhận tri thức (giáo trình Giao tiếp sư phạm của GVC Lê Thanh Hùng - Trường Đại học An Giang). Nhưng, nếu học sinh đón nhận tri thức chỉ theo một cách quen thuộc, hay một hình thức có sẵn mà không có sự thay đổi, học sinh sẽ nảy sinh tâm lí nhàm chán, thụ động chứ không còn tích cực nữa. Theo tâm lí học- tâm lí lứa tuổi THPT, ở lứa tuổi này, các em có yêu cầu cao hơn trong công việc, trong cách suy nghĩ. Là lứa tuổi mang tính chất tập thể nhất. Bởi vậy, hoạt động tập thể có vai trò lớn trong sự hình thành và phát triển nhân cách thanh niên mới lớn. Có những việc, người lớn không được quyết định thay, làm thay. Học sinh ở lứa tuổi này cũng rất muốn chững tỏ mình, rất muốn thể hiện khả năng của mình trong các hoạt động tập thể. 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN - Thực tiễn công tác giáo dục ngoài giờ lên lớp của nhà trường trong những năm qua: chỉ được tiến hành một cách phong trào, nặng về hình thức và các hoạt động bề nổi như, văn nghệ … hoặc biến thành một buổi tự sinh hoạt của lớp. Điều đó dẫn đến HĐGD ngoài giờ lên lớp rời rạc, thiếu thực tế, không sinh động ... tạo tâm lí chán nản cho đối tượng tham gia. - Thực tiễn về cách thức tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp của cá nhân. + Trong những năm học trước đây, việc tổ chức hoạt động lên lớp chủ yếu là theo nội dung hoạt động và gợi ý thực hiện các hoạt động từ tài liệu hoạt động ngoài giờ lên lớp của Bộ GD & ĐT. Song trong quá trình thực hiện chúng tôi thấy rằng những hoạt động được nêu trong các chủ đề còn đơn điệu, nhiều khi lặp lại ở hình thức thảo luận, toạ đàm. Ví dụ: ở chủ đề tháng 1: “Thanh niên với việc gìn giữ bản sắc văn hoá dân tộc”, tài liệu chỉ gợi ý 2 nội dung hoạt động sau: Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected]  Thảo luận chủ đề: Giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc”  Trình diễn trang phục các dân tộc Việt Nam Vậy nên, để tiết hoạt động ngoài giờ có hiệu quả, giáo viên nhất thiết phải đầu tư, thiết kế thêm một số hình thức hoạt động khác nhằm tạo sự hấp dẫn lôi cuốn với học sinh. 3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ( ĐA DẠNG HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP QUA CHỦ ĐỀ “THANH NIÊN VỚI VIỆC GIỮ GÌN BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC”) 1. Mục tiêu của hoạt động: Sau hoạt động, học sinh cần: - Nâng cao hiểu biết về bản sắc văn hoá dân tộc , có ý thức trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. - Biết phân tích các nội dung của bản sắc văn hóa dân tộc và những nét văn hóa địa phương. - Tích cực tham gia các hoạt động văn hóa- xã hội do nhà trường tổ chức. 2. Các hình thức hoạt động cụ thể: trên cơ sở mục tiêu của hoạt động, chúng tôi đã thực hiện chủ đề này với sự phối hợp tham gia của 2 lớp: 12A2 &12 C4, trong thời gian 60 phút như sau: 2.1. Trò chơi “Đoán hình bắt chữ”: a. yêu cầu của hoạt động: học sinh sẽ tìm hiểu về đặc sắc văn hóa dân tộc qua những hình ảnh được trình chiếu. b. Nội dung: Học sinh sẽ chuẩn bị trên P.P theo hướng dẫn của Giáo viên theo những nội dung sau: Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] - Lễ hội: Đêm rằm phố cổ, đua ghe ngo, lễ hội trái cây Nam Bộ... - Công trình văn hóa: chùa Một Cột, Văn Miếu, cố đô Huế... - Các địa danh văn hóa- lịch sử: Điện Biên Phủ, thành cổ Quảng Trị, nghĩa trang Trường Sơn... Bên cạnh việc chuẩn bị nội dung trên P.P, giáo viên nhắc học sinh chuẩn bị thêm các phương tiện cho hoạt động như: máy chiếu, cử người điều khiển chương trình, phần thưởng. c. Hình thức: - 1 học sinh tham gia trình chiếu P.P, 1 học sinh dẫn chương trình - Toàn bộ học sinh 2 lớp tham gia - Kết thúc hoạt động, người điều khiển nhận xét tinh thần tham gia của 2 lớp, đề nghị xem lại phần chuẩn bị cho hoạt động 2. 2.2. Phần thi “Ai nhanh hơn” a. Yêu cầu của hoạt động: học sinh tìm hiểu văn hóa ẩm thực đặc sắc của các vùng miền trong cả nước b. Nội dung: trong khoảng thời gian 5 phút, học sinh ghi tên những món ăn đặc sắc của các vùng miền. Đội nào ghi được nhiều hơn sẽ thắng trong phần thi này. c. Hình thức: mỗi lớp cử một đội lên tham gia phần thi này (2-3 học sinh), chuẩn bị bảng, bút lông, cử 1 HS dẫn chương trình, Giáo viên và tất cả những học sinh ở dưới sẽ là giám khảo của phần thi này. - Kết thúc hoạt động, giáo viên nhận xét sự hiểu biết về văn hóa ẩm thực của học sinh, tinh thần tham gia của 2 đội, của cổ động viên 2 lớp, phát thưởng. Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] 2.3. Phần giao lưu với khán giả: cử 1 học sinh dẫn chương trình phần này.Đây là phần tìm hiểu về văn hóa địa phương. - Người dẫn chương trình sẽ giới thiệu nét riêng của văn hóa địa phương. - Có 4 câu hỏi, học sinh trả lời đúng mỗi câu hỏi sẽ có phần thưởng. Ví dụ: Kể tên những làng nghề truyền thống của Quảng Nam + Giải thích nghĩa của cụm từ “Ngũ phụng tề phi”? + Kể tên ít nhất 3 lễ hội truyền thống của Quảng Nam + Hãy thể hiện một điệu hát hò khoan dí dỏm, dễ thương của Quảng Nam? 2.4. Thi hát và đoán những làn điệu dân ca của một số dân tộc Việt Nam a. Chuẩn bị: Mỗi lớp chuẩn bị 2 tiết mục b. Hình thức: 2 lớp xen kẻ trình diễn. Lớp này sẽ trả lời câu hỏi của lớp khác đưa ra: Tên của làn điệu dân ca này? Hoặc làn điệu này của dân tộc nào (vùng miền nào?) - Kết thúc hoạt động, người dẫn chương trình nhận xét, trao thưởng. 2. 5. Phần thi “Ai? Là gì?” a. Yêu cầu của hoạt động: -Học sinh hiểu được nếp sống văn hóa lâu đời của các dân tộc qua trang phục của họ. - Ủng hộ việc giữ gìn và duy trì các trang phục mang bản sắc dân tộc, biết lựa chọn trang phục phù hợp. Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] b. Tổ chức - Về trang phục : mỗi lớp trình diễn một trang phục đặc trưng của một dân tộc. Người trình diễn hỏi: “Đây là trang phục của dân tộc nào?”Lớp kia sẽ trả lời. - Về phong tục: mỗi lớp một tiết mục: 1 học sinh sẽ ra sân khấu diễn xuất bằng điệu bộ về một phong tục của người Việt ( giáo viên gợi ý cho học sinh chuẩn bị: phong tục bới tóc, ăn trầu..), người diễn xuất hỏi “ Đây là phong tục gì của người Việt?”. Lớp kia sẽ trả lời. - Kết thúc hoạt động, giáo viên sẽ nhận xét, trao thưởng. - Cuối cùng, giáo viên tổng kết những hoạt động của học sinh, lưu ý về những nét đẹp văn hóa cần gìn giữ, phát huy; những hủ tục lạc hậu cần bài trừ... 2.6. HS viết báo cáo thu hoạch Để kiểm tra nhận thức của học sinh về hoạt động, giáo viên yêu cầu học sinh về nhà viết báo cáo thu hoach về nội dung sau: - Qua buổi sinh hoạt, em biết thêm điều gì về bản sắc văn hóa dân tộc. - Theo em, văn hóa Việt Nam sẽ như thế nào trong thời kì hội nhập hiện nay? Phần báo cáo này có thể thay cho nội dung của phần tọa đàm như trong tài liệu hướng dẫn tổ chức HĐNGLL mà thực chất là một hình thức rất khô khan, ít gây hứng thú ở học sinh. 3. KẾT QUẢ Với những hình thức tổ chức như trên, học sinh tham gia rất hào hứng, sôi nỗi. Một số học sinh cũng đã chứng tỏ năng lực của mình trong vai trò của Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] người dẫn chương trình. Đặc biệt, học sinh cũng đã tự thiết kế phần trình chiếu P. P rất ấn tượng. Với tiết học này, học sinh không những rèn kĩ năng giao tiếp, tinh thần tập thể, sự hòa đồng mà còn chứng tỏ sự hiểu biết của mình về văn hóa, về kĩ năng sử dụng thành thạo tin học- một trong những yêu cầu mà nhà trường hướng đến cho học sinh. Sau tiết HĐNGLL, chúng tôi cũng đã điều tra ý kiến của học sinh về tiết học cũng như các tiết HĐNG khác mà các em tham gia, hầu hết học sinh đều tỏ ra rất hứng thú với các hình thức nêu trên. III. KẾT LUẬN Mỗi hình thức tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp đều có ưu thế riêng của nó. Vấn đề là trong thời gian cụ thể cho phép, giáo viên có thể chọn lựa và sáng tạo thêm các hình thức cho phù hợp với mỗi chủ đề, với hứng thú, với nhận thức và khả năng có thể có của học sinh. Lựa chọn những hình thức như trên, chúng tôi nghĩ rằng đã đáp ứng được điều đó. Bởi phần thưởng xứng đáng với giáo viên không gì hơn lời nhận xét của học sinh: “Đây là tiết hoạt động ngoài giờ lên lớp vui nhất, thú vị nhất mà em từng tham gia”. IV. KIẾN NGHỊ Việc tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hiện nay vẫn còn nhiều lúng túng về phương pháp, hình thức, vẫn còn tư tưởng xem tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp như là tiết sinh hoạt đơn thuần. Nên thành lập Ban Hoạt động ngoài giờ lên lớp để cùng phối kết hợp GVCN lớp đưa ra kế hoạch, phương án hoạt động cụ thể, phù hợp với điều kiện, đặc thù riêng của nhà trường. Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] Giáo viên nên thống nhất trong nhóm giáo viên chủ nhiệm của khối lớp để phân công cụ thể: nếu tổ chức hoạt động chung của cả khối thì mỗi giáo viên chỉ đảm nhận 1 chủ đề. Làm như thế, giáo viên sẽ đỡ vất vả hơn trong iệc HĐNGLL, sẽ có thời gian thiết kế để hoạt động có hiệu quả hơn, tránh hiện tượng làm qua loa, chiếu lệ. Mặt khác, nhằm nâng cao chất lượng, sự hấp dẫn, phong phú của hoạt động, đòi hỏi phải có những điều kiện nhất định về kinh phí. Nhà trường nên tạo điều kiện hỗ trợ về kinh phí cho các tiết học này. Cần tăng cường tìm kiếm, mua thêm tài liệu tham khảo để phục vụ cho hoạt động này. MỤC LỤC I. ĐẶT VẤN ĐỀ II. NỘI DUNG 1. Cơ sở lí luận 2. Cơ sở thực tiễn 3. Nội dung nghiên cứu 3.1 Mục tiêu của hoạt động 3.2 Các hình thức tổ chức cụ thể 4. Kết quả nghiên cứu III. KẾT LUẬN IV. KIẾN NGHỊ Trang 2 3 3 4 4 4 5 8 8 8 Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] PHIẾU CHẤM ĐIỂM, XẾP LOẠI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Năm học 2010- 2011 ----------------------------------(Dành cho người tham gia đánh giá xếp loại SKKN) HỘI ĐỒNG KHOA HỌC Trường THPT Lê Quý Đôn - Đề tài: ĐA DẠNG HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP QUA CHỦ ĐỀ “THANH NIÊN VỚI VIỆC GIỮ GÌN BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC” - Họ và tên tác giả: : Lê Thị Hồng Nhung, Nguyễn Thị Trúc Đào Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] - Đơn vị: Tổ Ngữ văn. Trường THPT Lê Quý Đôn - Điểm cụ thể: Phần Nhận xét Điểm của người đánh giá xếp loại đa đề tài 1. Tên đề tài 1 2. Đặt vấn đề 3. Cơ sở lý luận 1 4. Cơ sở thực tiễn 2 5. Nội dung nghiên cứu 9 6. Kết quả nghiên cứu 3 7. Kết luận 1 8.Đề nghị 1 9.Phụ lục 10.Tài liệu tham khảo 1 11.Mục lục 12.Phiếu đánh giá xếp loại Thể thức văn bản, chính 1 tả Tổng cộng 20đ tối Điểm được đạt Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] Căn cứ số điểm đạt được, đề tài trên được xếp loại : Người đánh giá xếp loại đề tài: (Ký, ghi rõ họ tên) CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc PHIẾU ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Năm học: 2010 - 2011 I. Đánh giá xếp loại của HĐKH Trường THPT Lê Quý Đôn 1. Tên đề tài: ĐA DẠNG HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP QUA CHỦ ĐỀ “THANH NIÊN VỚI VIỆC GIỮ GÌN BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC” 2. Họ và tên tác giả: Lê Thị Hồng Nhung, Nguyễn Thị Trúc Đào. 3. Chức vụ: Giáo viên .Tổ: Ngữ Văn 4. Nhận xét của Chủ tịch HĐKH về đề tài: a) Ưu điểm: ................................................................................................................ ............. Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] ........................................................................................................................... .. ........................................................................................................................... .. ........................................................................................................................... .. b) Hạn chế: ........................................................................................................................ ..... ........................................................................................................................... .. ........................................................................................................................... .. ........................................................................................................................... .. 5. Đánh giá, xếp loại: Sau khi thẩm định, đánh giá đề tài trên, HĐKH Trường THPT Lê Quý Đôn thống nhất xếp loại : ..................... Những người thẩm định: (Ký, ghi rõ họ tên) Chủ tịch HĐKH (Ký, đóng dấu, ghi rõ họ tên) Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail: [email protected] ............................................................ ............................................................ ............................................................ II. Đánh giá, xếp loại của HĐKH Sở GD&ĐT Quảng Nam Sau khi thẩm định, đánh giá đề tài trên, HĐKH Sở GD&ĐT Quảng Nam thống nhất xếp loại: ............... Những người thẩm định: (Ký, ghi rõ họ tên) ............................................................ ............................................................ Chủ tịch HĐKH (Ký, đóng dấu, ghi rõ họ tên)