Tài liệu Chế định ly hôn theo luật hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT VŨ T H A N H HƯƠNG C r lế D ỊN H V À G IA LY H Ô M D ÍN H T H E O V IỆ T L U Ậ T N A M H Ô N M Ầ M M H  M 2 0 0 0 C H U Y Ê N N G À N H : L U Ậ• T D  N s ự♦ M à SỐ : 5 0 .5 0 7 LUẬN VÃN TH ẠC s ĩ LUẬT HỌC • • ♦ « N G Ư Ờ I H Ư Ớ N G D Ẫ N K H O A H Ọ C : P G S .T S . H À T H Ị M A I H IÊ N HÀ NỘI - 2005 M Ụ• C L Ụ» C T ra n g LỜI MỞ ĐẦU I CHƯƠNG 1: C ơ SỞ LÝ LUẬN CỦA CHÊ ĐỊNH LY HÔN * • 7 1.1. K hái n iệ m ly h ô n v à c h ế đ ịn h ly h ô n 7 1.2. C h ế đ ịn h ly h ô n tr o n g p h á p lu ậ t V iệ t N a m q u a c á c g ia i đ o ạ n p h á t triể n Ị0 ) . 2 . 1. V ấ n đ ề ly h ô n tr o n g c ổ lu ậ t V iệ t N a m ỊQ 1.2.2. T h ờ i k ỳ P h á p th u ộ c ( đ ế n 1 9 4 5 ) Ị4 1.2.3. G ia i đ o ạ n từ 1 9 4 5 đ ế n n a y Ị 1.3. 23 K h á i q u á t c h ế đ ịn h ly h ô n tr o n g p h á p lu ậ t ở m ộ t s ố n ư ớ c trê n t h ế g iớ i 5 1.3.1. C à n c ứ ly h ô n 7 4 ỉ .3.2. Đ iề u k iộ n h ạ n c h ế q u y ề n ly h ô n 26 1.3.3. H ậ u q u ả p h á p lý c ủ a ly h ô n 26 CHƯƠNG 2: NỘI DUNG NHỮNG QUY ĐỊNH VỂ LY HÔN THEO LUẬT HN&GĐ NÁM 2000 28 2 .1 . L u ậ t H N & G Đ n ă m 2 0 0 0 v à q u a n đ i ể m v ề ly h ô n 28 2 .2 . C ăn c ứ ly h ô n và c á c tr ư ờ n g h ợ p ly h ô n d o lu ậ t đ ị n h 29 2 .2 .1 . C ă n c ứ ly h ô n 29 2 .2.2 . C á c trư ờ n g h ợ p ly h ô n 3 7 2.3. L y h ô n c ó y ế u tố n ư ớ c n g o à i 4 4 2.4. H ậu q u ả p h á p lý c ủ a ly h ô n 4g 2 .4 .1 . Q u a n h ệ n h â n th â n g iữ a v ợ c h ồ n g 4 8 2.4 .2 . Vấn đ ề c ấ p d ư ỡ n g g iữ a v ợ c h ồ n g k h i ly h ô n 5 0 2.4.3. N g h ĩ a v ụ và q u y ể n c ủ a c h a m ẹ v à c o n s a u k h i c h a m ẹ ly h ô n 5 3 2 .4 .4 . Giải q u y ế t tài sản c ủ a v ợ c h ồ n g k h i ly h ô n 5 9 CHƯƠNG 3: THỰC TIỄN ÁP DỤNG LUẬT HN &GĐ NÃM 2000 * a ■ VỀ LY HÔN VÀ MỘT s ố KIẾN NGHỊ HOÀN THIÊN PHÁP LUẬT VÊ LY HÔN 77 3.1. N h â n x é t c h u n g v ể th ự c tiễ n á p đ ụ n g L u ậ t H N & G Đ n ã m 2 0 0 0 vể ]y h ô n 7 7 3.2. M ộ l s ố v ấ n đ ề á p d ụ n g c h ế đ ịn h ly h ô n tr o n g th ự c tiễ n x é t x ử và k iế n n gh ị h o à n th iệ n p h á p lu ậ t v ề ly h ô n 79 3.2.1. Đ iề u k iệ n h ạ n c h ế q u y ề n ly h ô n 7 9 3 .2.2. C ă n c ứ ly h ô n g I 3.2.3. Q u y ề n t h ă m n o m c o n k h i c h a m ẹ ly h ô n g3 3.2.4. C h ia n h à đ ấ t k h i v ợ c h ồ n g ly h ô n g4 3.2.5. H ậ u q u ả p h á p lý k h i v ợ c h ồ n g k h ô n g k h a i h ế t tài sản c h u n g k h i ly h ô n 3.2.6. T h ẩ m q u y ề n v à th à n h p h ầ n g iả i q u y ế t v ụ á n ly KẾT LUẬN hôn 9 Ị 93 N H Ữ N G T ừ V IẾ T T Ắ T T R O N G L U Ậ N V À N C h ữ v iế t t ắ t STT N ội dung 1 BLD S B ô* lu ât D â-n sư* 2 BLH S B ô lu â t H ìn h sư 3 Đ Đ iều 4 K Khoản 5 HN&GĐ H ô n n h ân v à g ia đ ìn h 6 Luât H N & G Đ L u â t H ô n n h â n và G ia đ ìn h 7 N xb N h à xu ất bản 8 TAN DTC T o à á n n h â n d â n T ô ì cao 9 TAN D T o à án n h â n d â n 10 XHCN X ã hội ch ủ n g h ĩa 1 L Ờ I M Ở Đ Ầ U l.T ín h cấp thiết củ a việc nghiên cứu đề tà i T r o n g những n ă m g ầ n đ â y , c ù n g với n h ữ n g th a y đ ổ i v ể k in h tế - x ã h ộ i, q u a n h ệ g iữ a c o n n g ư ờ i với c o n n g ư ờ i tr o n g đ ó c ó q u a n h ộ H N & G Đ bị tá c đ ộ n g m ạ n h m ẽ . X é t tr o n g p h ạ m vi to à n x ã h ộ i thì nh ữn g b iế n đ ổ i đ ó c h ủ y ế u th e o c h iề u h ư ớ n g tích c ự c . N h ư n g n ế u x é t tr o n g q u a n h ệ H N & G Đ th ì b iế n đ ổi đ ó c ó c h iể u h ư ớ n g đ á n g lo n g ạ i, ơ i ú n g ta p h ả i g iả i q u y ế t n h ữ n g y ê u c ầ u m à n ề n k in h t ế thị trư ờ n g v à s ự v ậ n đ ộ n g , p h á t triể n c ủ a c u ộ c s ố n g đ a n g đ ặ t ra đ ó là n h ữ n g q u y ể n v ề n h â n th â n , v ẻ tài s ả n , những q u y ề n d â n sự k h á c k h ô n g n h ữ n g th ể h iộn tro n g q u á trìn h tổ n tại c ủ a g ia đ ìn h m à c ò n đ ặ t r a t r o n g c ả tr ư ờ n g h ợ p ly h ô n . T h e o s ố liệ u th ố n g k ê c ủ a T o à á n c á c c ấ p t r o n g c ả n ư ớ c thì h à n g n ă m s ố lư ợ n g á n k iệ n v ể H N & G Đ m à T o à á n p h ả i th ụ lý g iả i q u y ế t k h o ả n g trê n 5 0 .0 0 0 vụ việc, c h ủ y ế u là ly h ô n v à tr a n h c h ấ p tài s ả n . H i ệ n tư ợ n g ly h ô n d iê n r a tro n g xã hội n g à y c à n g g ia lă n g v à p h ứ c tạp. v ể m ặ t x ã h ộ i, ly h ô n là h iệ n tư ợ n g b ấ t b ì n h t h ư ò n g . N ế u k ế t h ô n là m ặ t ph ải c ủ a x ã h ộ i thì ly h ô n là m ặ t trái c ủ a x ã h ộ i, là c á i c h ế t c ủ a m ộ t tổ ấ m g ia d in h . H ậ u q u ả c ủ a v iệ c ly h ô n là là m ta n v ỡ h ạ n h p h ú c g ia đ ìn h , g â y ả n h hưcmg x ấ u tới c o n c á i. L y h ô n là m ộ t b iệ n p h á p c h ấ m d ứ t tìn h t r ạ n g m â u th u ẫ n g a y g ắ t g iữ a v ợ v à c h ổ n g , v ợ c h ồ n g s ẽ c h ia ta y n h a u b ằ n g m ộ t b ả n á n h a y q u y ế t đ ịn h c ủ a T o à án. V iệ c g iả i q u y ế t ly h ô n k h ô n g đ ơ n g i ả n b ở i n ó p h á v ỡ m ố i q u a n h ê v ợ c h ổ n g c ả v ể m ặ t n h â n th â n và tài s ả n , là cú s ố c lớ n tới m ố i q u a n h ộ c h a m ẹ , c o n cái. L y h ô n k h ô n g c h ỉ g â y h ậ u q u ả đ ố i với c á c t h à n h v iê n t r o n g g ia đ ìn h m à . c ò n g â y ra n h iề u h ậ u q u ả k h á c c h o x ã h ộ i. Đ â y k h ô n g c h ỉ là v ấ n đ ề r i ê n g c ủ a m ỗ i g ia đ ìn h m à là v ấ n đ ề c ủ a c ả x ã h ộ i q u a n tâ m . N g à y n a y , ly h ô n đ ã đ ư ợ c n h ìn n h â n đ ú n g v ớ i b ả n c h ấ t tíc h c ự c v à tiế n b ộ c ủ a n ó . D ư ớ i g ó c đ ộ p h á p lý , ly h ô n đ ư ợ c g h i n h â n th à n h m ộ t c h ế đ ịn h đ ộ c lậ p tro n g L u ậ t H N & G Đ , n ó là c ơ s ở c h o T o à á n v à c á c b ê n đ ư ơ n g s ự g iả i q u y ế t vấn 2 đ ề s a u khi ly h ô n m ộ t c á c h ih ấ u tình đ ạ t !ý g ó p p h ầ n giải p h ó n g c o n người ra k h ỏ i sự rà n g b u ộ c k h ô n g c ầ n th iế t khi q u a n h ệ h ô n n h â n đ ã th ự c s ự tan vỡ. N h ư n g tìn h trạ n g gia đ ìn h bị p h á v ỡ d o iy hỏn d iễ n r a k h á p h ổ b iế n làm ảnh h ư ở n g k h ô n g ch ỉ d ế n c á c th à n h viên tro n g g ia đ ìn h m à c ò n tạ o ra s ự m ấ t ổn đ ịn h x ã hội. G ia đ ìn h tốt thì xã hội m ới tốt và n g ư ợ c lạ i, x ã hội tố t là đ iề u k iệ n th ú c đ ẩ y gia d in h tiến bộ. M ặ c d ù v ậ y , khi g ia đ ìn h lâ m v à o tìn h tr ạ n g trầ m trọ n g , k h ô n g ih ể tồn tại m ộ t c á c h ổ n đ ịn h , h ạ n h p liú c, q u a n h ệ h ô n n h â n trên thực tế đã bị p h á v ỡ thì c ầ n th iế t p hải ly h ô n . Đ ó là s ự tiến b ộ th ể h iệ n q u y ề n tự d o ly h ô n c ủ a vợ c h ồ n g . Sự k iệ n iy h ô n tất y ế u d ẫ n đ ế n n h ữ n g h ậ u q u ả p h á p lý n h ấ t đ ịn h . N h à nướ c đ ả m b ả o c h ế đ ộ h ô n n h â n tự n g u y ệ n , b ìn h đ ẳ n g , tiế n bộ n h ằ m xây d ự n g g ia d in h d â n c h ủ h o à th u ậ n bền v ữ n g n g a y c ả k h i g ia đ ìn h đ ó ta n vỡ thì sự b ìn h đ ẳ n g vể q u y ề n và lợi ích giữ a vợ và c h ổ n g v ẫ n đ ư ợ c đ ả m b ả o . V ấ n đ ề đ ó đ ư ợ c th ể h iệ n rõ tr o n g v iệc g iả i q u y ế t ly h ô n c ủ a T o à á n , đ ó là giải q u y ế t về q u a n hộ n h â n thân, q u a n h ệ tài s ả n g iữ a vợ v à c h ồ n g , n g h ĩ a vụ c ấ p d ư ỡ n g g iữ a v ợ và c h ồ n g tro n g m ộ t s ố trư ờ n g h ợ p , q u y ề n và n g h ĩa vụ g iữ a c h a m ẹ với c o n cái sau khi b ả n án ]y h ô n h a y q u y ê ì đ ịn h c ô n g n h ậ n th u ậ n tìn h ly h ô n c ủ a T o à á n c ó hiệu lực p h á p luật. T ừ k h i L u ậ t H N & G Đ n ă m 2 0 0 0 ra đ ời N h à n ư ớ c đ ã tu y ê n tru y ề n và p h ổ b iế n rộ n g rãi đ ể m ọ i người d â n h iể u b iế t tr o n g v iệ c b ả o vệ q u y ề n lợi c ủ a m ỗ i th à n h viên v à x â y d ự n g h ạ n h p h ú c gia đ ìn h X H C N . C á c c ấ p , c á c n g à n h m à đ ặ c b iệ l là n g à n h T o à á n đ ã g ó p p h ầ n k h ô n g n h ỏ v à o v iệ c tổ c h ứ c th ự c h iệ n và h o à n th iệ n p h á p luật. T u y n h iê n , tr o n g th ự c tiền x é t x ử c á c vụ á n vể ly h ô n c h o th ấ y vÃn c ò n tổn tại m ộ t s ố vư ớ ng m ắ c n h ư vấn đ ẻ x á c đ ịn h c ă n c ứ ly h ô n , h â u q u ả p h á p lý c ủ a ly h ô n . N h iề u vụ đ ã phải q u a n h iề u c ấ p x é t x ử d o c ó s ự k h á n g c á o c ủ a đ ư ơ n g sự và k h á n g nghị c ủ a người c ó th ẩ m q u y ề n . N g u y ê n n h â n d ẫ n đ ế n tình trạ n g trên là d o trìn h đ ô , n ă n g lực c ủ a m ộ t s ố c á n b ộ x é t x ử c h ư a đ á p ứ n g với y ê u c ầ u th ự c tiền c ủ a c ô n g việc. Bên c ạ n h đ ó c ũ n g c ẩ n p h ả i n ó i đ ế n s ự c h ư a h o à n th iệ n c ủ a p h á p luật n ộ i d u n g d ẫ n đ ế n c á c n h à á p d ụ n g p h á p lu ậ t c ó c á c h hiểu k h ô n g th ố n g n h ấ t n ê n đ ã v ậ n đ ụ n g p h á p lu ậ t m ộ t c á c h tu ỳ tiện. 3 T r ư ớ c th ự c tr ạ n g đ ó , v iệ c n g h iê n c ứ u , p h â n tíc h đ ể là m s á n g tỏ n h ữ n g n ộ i d u n g c ơ b ả n v ề c h ế đ ịn h ly h ồ n là c ơ s ở v à tiề n đ ề q u a n tr ọ n g đ ể g iả i q u y ế t c á c vụ án ly h ô n là m ộ t v iê c là m c ó ý n g h ĩa v à r ấ t c ầ n th iế t. N g o à i ra , c ũ n g c ầ n th ấ y rằ n g m ặ c d ù đ ã c ó n h ữ n g q u y đ ịn h tư ơ n g đ ố i c ụ th ể , s o n g tro n g th ự c t ế á p d ụ n g p h á p lu ậ t v ẫ n c ò n h iể u th e o n h iề u n g h ĩ a k h á c n h a u . T h ự c t ế đ ã c ó n h ữ n g vụ v iệ c n h ư n h a u n h ư n g c á c h g iả i q u y ế t k h á c n h a u từ đ ó ả n h h ư ở n g đ ế n lò n g tin c ủ a n h â n dñn v à o p h á p lu ật v à c ô n g lý. D o v ậy , v ấ n đ ề tổ n g h ợ p c á c q u a n đ iể m , q u a n niệm lr o n g m ộ t đ ề tài n g h iê n c ứ u đ ể tìm ra m ộ t g iả i p h á p c h u n g c ó h iệ u q u ả là m ộ t v iệc ià m t h ư ờ n g x u y ê n , n g h i ê m tú c và c ó h ệ th ố n g . V ớ i tín h c h ấ t đ ó , tôi đ ã lựa c h ọ n n g h iê n c ứ u đ ề tài: "C hế định ly hôn th eo L uật HN & G Đ Việt N am năm 2 0 0 0 " v ới m o n g m u ố n là m s á n g tỏ c á c q u y đ ịn h c ủ a p h á p lu ậ t th ự c đ ịn h . 2. T ình hình ngh iên cứu đề tài Đ ề tài về v â n đ ể ly h ô n tr o n g L u ậ t H N & G Đ k h ô n g p h ả i là đ é tài m ớ i lạ. T rư ớ c k h i c ó L u ậ t H N & G Đ n ă m 2 0 0 0 ihì m ộ t s ố s in h v iê n c h u y ê n n g à n h L u ậ t Dãn s ự c ũ n g đ ã lự a c h ọ n đ ề tài v ề ly h ô n đ ể là m lu ậ n v ă n tố t n g h iệ p , Sau kh i N h à n ư ớ c ta b a n h à n h L u ậ t H N & G Đ n ă m 2 0 0 0 thì v iệ c n g h iê n c ứ u d ề tài v ề v ấ n đ é ly h ô n v ẫ n đ ư ợ c tiế p tục m ở r ộ n g , c ụ th ể m ộ t s ố c ô n g trìn h n g h iê n c ứ u k h o a h ọ c v à b à i b á o tìm h iể u n g h iê n c ứ u n h ư : S ố c h u y ê n đ ề c ủ a T ạ p c h í D â n c h ủ v à P h á p lu ậ t th u ộ c B ộ T ư p h á p v ẻ L u ậ t H N & G Đ n ă m 2 0 0 0 ; G iớ i thiệu n ộ i d u n g c ơ b ả n c ủ a L u ậ t H N & G Đ n ă m 2 0 0 0 đ o TS. Đ in h T r u n g T ụ n g là c h ủ b iê n , N x b T h à n h p h ố H ổ C h í M in h , n ã m 2 0 0 0 ; L u ậ n văn th ạ c s ĩ lu ậ t h ọ c vể “ C h ế đ ịn h ly h ô n ” n ã m 1997 c ủ a V ũ T h ị H ằ n g ; L u ậ n v ă n tốt n g h i ệ p c ử n h â n lu ậ t về “ V ấ n đ ề ly h ô n g iữ a c ô n g d â n V iệ t N a m m à m ộ t b ê n đ ư ơ n g s ự ở n ư ớ c n g o à i ” n ă m 2 0 0 0 c ủ a Đ i n h T h ị L u y ế n ... C ó th ể n ó i c á c c ô n g trìn h trê n c h ư a đ i s â u n g h iê n cứu m ộ i c á c h c h ỉ n h th ể c ơ sở lý lu â n v à th ự c tiề n c ủ a c h ế đ ịn h ly h ô n th e o L u ậ t H N & G Đ h iê n h à n h . N ế u k h ô n g n g h iê n c ứ u v à n ắ m v ữ n g c á c q u y đ ịn h t r o n g c h ế đ ịn h ly h ô n thì v iệ c giải q u y ế t c á c tr a n h c h ấ p s ẽ k h ô n g c h ín h x á c , d ẫ n đ ế n việc á p d ụ n g p h á p lu ệ t Iro n g 4 c h ế đ ịn h c h u n g c ủ a p h á p luật vẻ ly h ô n sẽ k h ô n g c h í n h x á c và k h ô n g c ó h iệ u q u ả cao. 3. N h i ệ m vụ v à p h ạ m vi n g h i ê n c ứ u đ ể t à i M ụ c đ íc h c ủ a đ ề tài là d ự a trê n c ơ s ở ỉý l u ậ n đ ể n g h iê n cứ u c á c q u y đ ịn h củ a L u ậ t thực đ ịn h về c h ế đ ịn h ly h ô n , tìm h iể u th ự c tiễ n á p d ụ n g L u ậ t th ự c đ ịn h đ ể giải q u y ế t ly h ô n c h o vợ, c h ồ n g tro n g h o ạ t đ ộ n g x é t x ử c ủ a T o à á n . T ừ đ ó , tìm hiểu n h ữ n g q u y đ ịn h b ấ t c ậ p , c h ư a cụ thể, trên c ơ sở đ ó c ó n h ữ n g n h ộ n xét, k iế n nghị về h ư ớ n g h o à n th iệ n c h ế đ ịn h ly h ô n th e o L u ậ t H N & G Đ n ă m 2 0 0 0 . V ới m ụ c đ íc h liê n , iu â n v ă n đ ư ợ c thự c h iệ n với n h ữ n g n h i ệ m vụ sau : - N g h iê n c ứ u n h ữ n g vấn đ ề lý luận v ề c h ế đ ị n h ly h ô n d ể n g h iê n c ứ u c á c ph ần tiế p th e o c ủ a lu ậ n văn. Với n h iệ m vụ n à y , tôi trìn h b à y k h á i n iệ m ly h ô n , c h ế đ ịn h ly h ô n ; tìm h iể u m ộ t c á c h c ó h ệ th ố n g v à d ầ y đ ủ về c h ế đ ịn h !y h ô n tro n g L uật H N & G Đ V iệt N a m v à p h á p luậl H N & G Đ c ủ a m ộ t s ố n ư ớ c trê n th ế giới. - N g h iê n c ứ u c á c q u y đ ịn h c ủ a p h á p luật h iệ n h à n h về c h ế d ịn h ly h ô n . V ới n h iệ m vụ n ày , lu ậ n v ã n đi s â u p h â n tích nội d u n g n h ữ n g q u y đ ịn h v ề ,ly h ô n th e o L uât H N & G Đ V iệ t N a m n ă m 2 0 0 0 và m ộ t s ố n g à n h lu ậ l c á liên q u a n n h ư L uật D ân sự, L u ật Đ ấ t d a i; n ê u n h ữ n g đ iể m m ới nội d u n g c h ế đ ịn h ly h ô n th e o L uật H N & G Đ n ă m 2 0 0 0 h iệ n h à n h so với L uậl H N & G Đ th ời k ỳ trư ớ c. Đ ồ n g th ời, q u a việc p h â n tích n ộ i d u n g c h ế đ ịn h ly h ô n tro n g L u ậ t th ự c đ ịn h , lu ận văn đ ư a ra n h ữ n g đ iể m bất c ập , th iế u tính k h o a họ c c ủ a c á c q u y d ịnlì đ ó đ ể là m c ơ s ở c h o c á c k iế n n g h ị h o à n th iệ n c h ế đ ịn h iy h ô n thet) L u ậ t H N & C iĐ n ă ư i 2 0 0 0 . - T im h iể u ih ự c tiễ n á p d ụ n g p h á p lu ật c h ế đ ị n h ly h ô n q u a h o ạ t đ ộ n g xét x ử c ủ a n g à n h T o à á n . Q u a đ ó , đ á n h giá về n h ữ n g th à n h c ô n g v à h ạ n c h ế c ủ a v iệc áp d ụ n g p h á p luật vể c h ế đ ịn h ly h ô n . - T rên c ơ s ở p h â n tích nội d u n g và th ự c liễ n á p d ụ n g c h ế đ ịn h ly h ô n th e o Luật th ự c đ ịn h , lu ậ n vãn nêu m ộ t số k iến n g h ị n h ằ m h o à n th iệ n c h ế đ ịn h ly h ô n . 5 4. Phương ph áp nghiên cứu - V ề p h ư ơ n g p h á p lu â n : L u ậ n vãn lấy lý l u ậ n c ủ a c h ủ n g h ĩa M á c - L ê n in , q u a n đ iể m c ủ a Đ ả n g C ộ n g s ả n V iệ t N a m và tư tư cm g H ồ C h í M in h ià m p h ư ơ n g p h á p luận tr o n g q u á trìn h n g h iê n cứ u đ ề tài. - V ề p h ư ơ n g p h á p n g h iê n c ứ u : + P h ư ơ n g p h á p lịc h sử: Đ â y là p h ư ơ n g p h á p c ổ đ i ể n đ ư ợ c á p d ụ n g k h á p hổ biến tro n g n g h iê n c ứ u k h o a h ọ c n ó i c h u n g và t r o n g n g h i ê n c ứ u k h o a h ọ c p h á p lý nói riê n g . Á p d ụ n g p h ư ơ n g p h á p n à y k h i n g h i ê n c ứ u đ ề tà i đ ể lìm h iể u c h ế đ ịn h ly h ô n q u a c á c th ờ i k ỳ ở V iệ t N a m . + y ế u khi Phương sử đựngchủ p h â n tíc h c á c v ấ n đ ề liê n q u a n đ ế n v ấ n đ ề ly h ô n v à k h á i q u á t n h ữ n g n ộ i dung cơ bản của + p h á p p h â n tíc h , tổ n g h ợ p : P h ư ơ n g p h á p n à y đ ư ợ c Phương lừ n g v â n đ é đ ư ợ c n g h iê n c ứ u t r o n g lu â n v ă n . p h á p s o s á n h : P h ư ơ n g p h á p n à y đ ư ợ c á p d ụ n g k hi x e m xét c á c vấn đ ề về n ội d u n g c h ế đ ịn h ly h ồ n th e o L u ậ t H N & G Đ V i ệ t N a m với p h á p luật c ủ a m ộ t s ố n ư ớ c trê n t h ế giới. + P h ư ơ n g p h á p th ố n g kê; P h ư ơ n g p h á p n à y đ u ợ c th ự c h iệ n tr o n g q u á trìn h k h ả o sát th ự c tiề n h o ạ t đ ộ n g x é t x ử c ủ a n g à n h T o à ấ n , với c á c s ố liệ u cụ Ihể giải q u y ế t c á c tr a n h c h ấ p ly h ô n , tìm ra m ố i liê n h ệ g iữ a c á c q u y đ ịn h c ủ a p h á p luật với ihự c tiễ n á p d ụ n g đ ã p h ù h ợ p h a y c h ư a , từ đ ó x e m x é t n ộ i d u n g q u y đ ịn h c ủ a p h á p lu ậ t v ề c h ế đ ịn h ly h ô n với th ự c tiễ n c ủ a đời s ố n g x ã h ộ i. 5. N h ữ ng đ ón g góp mới về khoa học và ý n gh ĩa thự c tiễn củ a luận văn T r ê n c ơ s ở m ụ c đ íc h c ủ a v iệc n g h iê n c ứ u d ã đ ề ra , lu â n v ă n đ ã đ ó n g g ó p m ột số vấn đ ề m ới sau đây: M ộ t là, lu â n v ă n n g h iê n c ứ u c ó h ệ th ô n g v à to à n d iệ n c ả về lý lu ậ n và th ự c tiễn c h ế đ ịn h ly h ô n t h e o L u ậ t H N & G Đ . H a i là, trê n c ơ s ở n g h iê n c ứ u th ự c tr ạ n g c ủ a v iệ c á p d ụ n g p h á p lu â t tro n g lĩnh vực n à y , lu â n v ă n đ ã tìm ra m ộ t s ố tổ n tại t r o n g q u y đ ị n h c ủ a p h á p lu ật về c h ế đ ị n h ly h ô n . 6 Ba là, trên c ơ s ở n g h iê n cứ u lý luẠn và (hực tiễn vổ v ấ n đ é ly h ô n , lu â n văn d ã dưa ra m ộ t s ố k iế n nghị n h ằ m h o à n th iệ n p h á p lu Ạt v ề !y h ô n (h e o Luật 1 ỈN & G Đ V iộl N a m . 6. Kết c ấu c ủ a luận vãn N goài p h ầ n m ờ đ ầ u , kết luận và d a n h m ụ c lài liỘLi th a m k h á o , lu ậ n văn (lược trình bày với nội d u n g th ể h iện Iro ng 3 c h ư ơ n g : C h ư ơ n g ! : C o s ớ lý luận cìia c h ế đ ịn h ly h ô n C h ư ơ n g 2: N ội d u n g n h ữ n g q u y đ ịn h vẻ ly h ô n th e o L u ậ t 1 Ỉ N & G D V iệt N am nãm 2000 C h ư ơ n g 3: T h ự c lien á p d ụ n g L uật H N & C ìĐ V iệ l N a m n ã m 2 0 0 0 về ly hôn và một s ố k iế n n g h ị h o à n th iệ n p h á p luẠl về ly h ô n 7 CHƯƠNG 1 C ơ SỞ LÝ LUẬN CỦA C H Ế ĐỊNH LY HÔN € 1.1. Khái niệm ly hỏn và chẻ định ly hôn Ly h ô n là m ộ t m ặt c ủ a q u a n h ệ hồn n h â n . N ế u kồì h ô n là lìiộn tư ợ n g bình Ihưòìig n h ằ m xá c lập q u a n h ệ vợ c h ồ n g thì ly h ỏ n là h iệ n lư ợ n g bất bình th ư ờ n g , là mật trái c ủ a h ỏ n nhân n h ư n g là m ặt k h ô n g th e th iế u d ư ợ c khi q u a n hệ h ô n Iihân đã thực s ự lan v ỡ ,T ro n g trư ờ n g hợp d ó , ly h ô n là m ộ t v iệc c ầ n tlìiếl c h o cá vợ c h ổ n g và c h o xã hội vì 11Ó giải p h ó n g c h o lất c ả m ọ i n g ư ờ i, c h o c ả v ợ c lìổ n g , các COI1 c ũ n g như n h ữ n g ihành vicn tro n g g ia đ ì n h th o á t k h ỏ i x u n g ilộl, m â u thuẫn, hố lắc tro n g c u ộ c số n g . T h ự c h iệ n n g u y ê n lắ c h ô n n h â n tự n g u y ệ n , tiến b ộ , li ám b ả o q u y ề n l'ự d o h ồ n n h â n h a o g ồ m q u y ể n lự d o kết h ô n c ủ a n a m n ữ và q u y ể n tự đ o ly h ỏ n c ủ a v ợ c h ổ n g , llie o Luậl Ỉ I N & G Đ V iệt N a m , q u y ề n y c u c ầu iy hồn n h ằ m c h ấ m đứl q u a n hệ v ợ c h ổ n g triĩứe p h á p luậl hì q u y ề n nhíìn th â n g a n liến với ban th á n vợ, c h ồ n g , ch í có vợ h o ặ c c h ổ n g h a y c ả hai v ợ c h ồ n g m ới c ó q u y ề n ycu c ầu T o à á n giái q u y ế t ly h ôn. Ly hôn là m ộ t m ặl c ủ a hôn n h â n n ê n q u a n n iệ m về hôn nhíui á n h h ư ở n g đ ế n q u a n n iệ m về ly h ô n . T r o n g xã hội có giai c ấ p thì p h á p luật b a o g iờ c ũ n g b a o vệ q u y ề n lợi c ủ a g ia i c ấ p th ố n g trị. Ớ m ỗi xã h ộ i, m ỗ i giai c ấ p đ ề u c ó q u a n đ iể m l iên g VC H N & G Đ . Q u a n tliểm vé H N & G Đ c ủ a g ia i c ấ p th ô n g Irị đ ư ợ c ih ể hiện rõ n h ấ t th ô n g q u a s ự d iề u c h ỉn h b a n g hệ llìốiìg p h á p lu ậl. H ô n n h â n d ư ớ i th ời p h o n g kiến ih ư ờ n g d ự a trc n c ơ sở c ư ỡ n g é p “ c h a m ẹ đ ặ t đíiu c o n n gổ i d ấ y ” . P h á p luẠl c ủ a n h à n ư ớ c p h o n g k iế n thừ a n h ậ n q u a n hộ b ấ t b ìn h d ẳ n g g iữ a n a m và nữ, g iữ a vợ và c h ổ n g , b á o vệ q u y ề n gia trư ở n g, trọ n g n a m k h in h nữ, coi n g ư ờ i d à n õ n g là trụ cộ t, c o i rẻ q u y ề n lợi c ủ a ngư ờ i phụ n ữ và c o n c á i. LuẠl p h á p p h o n g k iế n q u y đ ịn h íy h ôn n h ư lầ m ộ t d ặ c q u y ề n c ủ a người đ à n ô n g . P h á p luột c ủ a n h à n ư ớ c ur sản lụi coi h ô n nhím n h ư là m ộ i hợp d ồ n g d â n s ự d o hai b ê n đ ư ơ n g s ự th o u th u ậ n . Sự tho á thuẠn d ó đ ư ợ c x á c lậ p giữ a nam và nữ, (lù m u ố n h a y k h ô n g , c ũ n g k h ô n g 8 llìể ỉhoát k h ỏ i n h ữ n g rà n g b u ộ c về k in h t ế và đ ị a vị g ia i c ấp . N g h ĩa vụ c ủ a vợ c h ồ n g c ũ n g g iố n g n h ư n g h ĩa vụ c ủ a hai b ê n c h ủ th ể c ủ a h ợ p đ ổ n g . V iệ c c h ấ m dứt h ò n n h â n c ũ n g g iố n g n h ư việc h u ỷ b ỏ h ợ p d ổ n g k h i m ộ t b ê n đ ư ơ n g s ự vi p h ạ m h ợ p đ ồ n g , n g h ĩa là m ộ t bên vợ h a y c h ổ n g p h ả i c ó lỗi. C h ín h vì coi h ô n n h â n n h ư m ộ t h ợ p (lổng n ê n giai c ấ p tư s ả n q u y đ ịn h v iệc c h ấ m d ứ l q u a n hộ h ô n n h a n d ự a Irèn c ơ s ở lỗi c ủ a c á c b ên . N h ư vẠy, (ro n g x à hội c ó gini cốp, p h á p luẠt vể H N & G Đ th ư ờ n g k h ô n g b ả o vệ q u y ề n lợi c ủ a n g ư ờ i p h ụ n ữ v à trẻ e m . N ế u có q u y đ ịn h tro n g p h á p luậi c h o h ọ m ộ l ít q u y ể n đi c h ă n g n ữ a thì trê n th ự c l ế q u y ề n lợi d ó k h ô n g có đ iề u k iệ n thự c h iệ n . P h á p lu ậ t tro n g x ã hội c ó giai c ấ p k h ô n g q u y đ ịn h n h ữ n g b iệ n p h á p h ạ n c h ế ly h ô n m à c h ủ y ế u c h ỉ x e m x é t ly h ỏ n d ự a trên y ế u lố lỗi, k lìô n g có h o à g iả i, d o v ậ y đ ã đ ể lại rất n h iề u h ậ u q u ả p h á p lý s a u iy h ô n đ ó là q u y ể n và lợi ích c ủ a c á c th à n h viên tro n g g ia đ ìn h k h ô n g đ ư ợ c b ả o đ ả m . K h á c với p h á p luật c ủ a N h à n ư ứ c phQíift-Jiiếu-v.à N h à n ư ớ c tư sản , p h á p luật c ủ a N h à n ư ớ c X H C N coi hô n nhAn là s ự lự n g u y ệ n g iữ a h ai b ê n n a m và nữ dựa trên c ơ s ở tìn h y ê u chAn c h ín h . T in h y ê u là c ư s ở c ủ a v iệ c k ế t h ô n và c ũ n g là c ơ sở đ ể d u y trì q u a n h ệ v ợ c h ồ n g . P h á p lu â t X H C N c ô n g n h ộ n q u y ề n tự d o ly h ô n c h ín h đ á n g v à b ìn h đ ẳ n g g iữ a v ợ c h ồ n g . "Người ta không thể là một người dán chủ XHCN nếu nqay từ bây giờ không đòi quyền hoàn toàn tự do ly hôn, vì thiểu quyển tự do ấy là một ức hiếp lớn dối với giới bị áp bức, dối với phụ nữ. Tuy hoàn toàn chẳng khó khăn ẹ ì mà không hiểu dược rằn ẹ khi ta thừa nhận cho phụ nữ tự do bỏ chồn ẹ thì không phải là ỉa khuyên tất cả họ bỏ chồm?" [26]. N h à n ư ớ c X H C N m ộ t m ặ t th ừ a n lìận tự d o ly h ô n , m ặ t k h á c q u y dịnlì v iệc giải q u y ế t ly h ô n d ự a v à o b ả n c h ấ t c ủ a q u a n h ệ v ợ c h ổ n g , th ự c Irạn g c ủ a h ồ n n h â n còn h a y đ ã c h ế t. L y h ô n ỉà k ế t q u ả c ủ a h à n h vi c ó ý c h í c ủ a m ộ t b ê n h o ặ c c ủ a hai b ê n v ợ c h ồ n g với s ự p h á n q u y ế t c ủ a T o à á n . L y h ô n c ó m ặ t tíc h c ự c đ ó là s ự giải p h ó n g c h o c ả h a i vợ c h ồ n g k h i h ọ k h ô n g c ồ n tìn h y ê u với n h a u , c u ộ c h ô n n h â n c ủ a h ọ d ã c h ế t. N h ư n g b ê n c ạ n h m ặ t tích c ự c đ ó ly h ô n c ũ n g c ó m ặ t h ạ n c h ế đ ó là sự ly lá n g ia đ ìn h , vợ c h ổ n g và c o n c á i. K h i g iả i q u y ế t ly h ô n T o à án phai tìm h iể u k ỹ n g u y ê n nlìAn và b ả n c h ấ t c ủ a q u a iì h ệ v ợ c h ổ n g v à th ự c trạ n g 9 h ô n n h â n và n h iể u y ế u tố k h á c đ ể đ ả m b ả o q u y ề n lợi c h o c á c th à n h v iên tro n g g ia đ ìn h , lợi íc h c ủ a N h à n ư ớ c và x ã hộ i. V ấ n đ ề ly h ô n đ ư ợ c q u y đ ịn h tro n g h ệ t h ố n g p h á p lu ậ t c ủ a m ỗ i q u ố c g ia là k h á c n h a u . M ộ t s ố n ư ớ c c ấ m v ợ c h ổ n g ly hô n (n ư ớ c t h e o đ ạ o T h i ê n c h ú a ) b ởi vì q u a n h ệ v ợ c h ổ n g bị rà n g b u ộ c th iê n g liê n g th e o ý C h ú a , m ộ t s ố n ư ớ c thì h ạ n c h ế ly h ô n b ằ n g c á c h đ ặ t ra n h ữ n g đ iể u k iệ n hết sứ c n g h i ê m n g ặ t. C ấ m ly h ô n h a y h ạ n c h ế ly h ô n đ ề u trái với q u y ề n tự d o d â n c h ủ c ử a c á n h â n . N h ư v ậ y , ly h ô n là c h ấ m dứt q u a n h ệ h ô n n h â n d o T o à án c ô n g n h ậ n h o ặ c q u y ế t đ ịn h th e o y ê u c ẩ u c ủ a v ợ h o ặ c c ủ a c h ồ n g h o ặ c c ả hai v ợ c h ồ n g (Đ. 8 L u ậ t H N & G Đ n ă m 2000). C h ế đ ịn h p h á p lu ậ t là n h ó m n h ữ n g q u y p h ạ m p h á p lu ậ t đ iề u c h ỉn h m ộ t n h ó m c á c q u a n h ệ x ã h ộ i c ù n g loại c ó liên h ệ m ậ t th iế t với n h a u [60, tr 3361. T h e o n g h ĩa n à y thì c h ế đ ịn h ly h ô n là n h ó m n h ữ n g q u y p h ạ m p h á p lu ậ t d iề u c h ỉn h n h ó m n h ữ n g q u a n h ệ x ã h ộ i g iữ a vợ v à c h ồ n g , c h a m ẹ v à c o n cái p h á t sin h d o việc ly h ô n . V ấ n đ ể ly h ô n đ ã đ ư ợ c q u y đ ịn h th à n h m ộ i c h ế đ ịn h riê n g tro n g L u ậ t H N & G Đ n ă m 1 9 5 9 tại c h ư ơ n g V từ Đ. 2 5 đ ế n Đ . 3 3 . T i ế p đ ó , c h ế đ ịn h ly h ô n tiếp tụ c đ ư ợ c q u y đ ịn h tại c h ư ơ n g V II L u ậ t H N & G Đ n ă m 198 6. V ới sự ra đ ờ i c ủ a L u ậ t H N & G Đ n ă m 2 0 0 0 , c h ế đ ịn h ly h ô n đ ư ợ c q u y đ ịn h tại c h ư ơ n g X từ Đ . 85 đ ế n Đ .9 9 trê n c ơ s ở k ế th ừ a và p h á t triể n L u ậ t H N & G Đ n ă m 1 9 5 9 , 1986. C h ế đ ịn h ly h ô n lầ n n à y đ ư ợ c x â y d ự n g trên c ơ s ở c ó n h ữ n g đ iể m m ớ i về k ỹ th u ậ t lập p h á p , về n ộ i d u n g ( q u y ể n y ê u c ầ u ly h ô n , th ủ tụ c g iả i q u y ế t, c ă n c ứ và h ậ u q u ả p h á p lý c ủ a ly h ô n ) . V i ệ c n g h iê n c ứ u c h ế đ ịn h ly h ô n th e o L u ậ t H N & G Đ n ă m 2 0 0 0 là rất c ầ n th iế t, tr o n g đ ó c ầ n làm rõ n h ữ n g q u y đ ịn h c ủ a lu ậ t về ]y h ô n , n h ữ n g đ i ể m c ầ n h o à n th iệ n g ó p p h ầ n n â n g c a o c ơ s ở lý lu ậ n và th ự c tiền á p d ụ n g p h á p ỉu ật g iả i q u y ế t tr a n h c h ấ p từ c á c á n k iệ n ly h ô n h iệ n n a y . B ên c ạ n h đ ó , việc n g h iê n c ứ u c h ế đ ịn h ly h ô n tr o n g lịch s ử p h á p ỉu ậ t V iệ t N a m c ũ n g n h ư c h ế đ ịn h ly h ô n c ủ a m ộ t s ố n ư ớ c trê n t h ế g iớ i c ũ n g rất c ầ n th iế t đ ể là m c ơ s ở c h o v iệ c x â y d ự n g L u ậ t H N & G Đ V iệ t N a m n g à y c à n g h o à n th iệ n h ơ n . 10 1.2. Chẽ định ly hôn trong pháp luật Việt Nam qua các giai đoạn phát triển 1.2.1. Vấn để ly hỏn trong cổ luật Việt N am Ở m ỗi m ộ t giai đ o ạ n lịch s ử thì q u a n đ iể m , tư tư ở n g c ủ a giai c ấ p th ố n g (rị c ũ n g n h ư n h ậ n th ứ c c ủ a c o n ngư ờ i về ly h ỏ n l u ô n c ó s ự k h á c n h a u . H ệ th ố n g p h á p luật từ thời k ỳ N h à nư ớ c V ă n L a n g -  u L ạ c đ ã đ ề c ậ p đ ế n vấn đ ề về H N & G Đ , tro n g đ ó q u y đ ịn h n g h iê m n g ặ t c h ế đ ộ h ồ n n h â n m ộ t v ợ m ột c h ồ n g c ù n g với n h ữ n g tậ p tụ c h ô n n h â n cưới x in , g iạ m h ỏ i. C h o đ ế n t h ế kỷ X V (T h ờ i L ý, T rẩ n , H ồ ) là giai đ o ạ n m à Phạt g iá o đ ã trở t h à n h q u ố c g i á o th ì n h ữ n g q u y đ ịn h về H N & G Đ c h ủ y ế u là đ ề c a o q u y ề n g ia tr ư ở n g , b ả o vệ lu â n lý p h o n g k iế n và trật tự đ ẳ n g c ấ p tro n g x ã h ộ i. P h á p lu ậ t vể H N & G Đ c ũ n g c h ỉ m ớ i đ ể c ậ p đ ế n c á c đ iề u k iệ n k ết h ô n m à c h ư a đ ư ợ c p h é p ly h ô n . Ở thời k ỳ n à y , v ấ n đ ề ly h ô n d ư ờ n g n h ư v ẫ n c ò n m ớ i m ẻ và x a lạ. T ừ t h ế k ỷ X V , dướ i ả n h h ư ở n g c ủ a N h o g i á o thì d ạ o tề g ia là c ơ s ở c ủ a đ ạ o trị q u ố c . C á c m ối q u a n h ệ c h a c o n , v ợ c h ổ n g , a n h e m là b a tr o n g s ố c á c m ối q u a n hệ c ơ b ả n c ủ a x ã hội. V ới s ự ra đòi c ủ a Bộ lu ậ t H ổ n g Đ ứ c v à L u ậ t G ia L o n g , Pháp luật về H N & G Đ đ ã b ắ t đ ầ u đ ề c ậ p đ ế n vấn đ ề ly h ồ n m ộ t c á c h rõ nét. L u ật H ổ n g Đ ứ c q u y đ ịn h về ly h ồ n n h ằ m đ ả m b á o lợi ích c ủ a m ỗ i th à n h viên tro n g g ia đ ìn h , c ủ a ngư ờ i tô n trư ở n g và lợi íc h c ủ a N h à m rớ c. M ặ t k h á c n ó c ũ n g g ó p p h ầ n giải p h ó n g c o n ngư ờ i ra k h ỏ i CUÔC s ố n g c h u n g k h i c ả hai ng ư ờ i đ ề u k h ô n g m o n g m u ố n c u ộ c s ố n g đó. T r o n g m ộ t s ố trư ờ n g h ợ p n ó có tá c d ụ n g b ả o vệ ng ư ờ i p h ụ nữ. N ế u k ế t h ô n là m ặ t p h ả i c ủ a x ã h ộ i, là đ iề u c o n n g ư ờ i lu ô n h ư ớ n g tới và m o n g m u ố n sẽ b ể n vữ n g m ã i m ã i thì ly h ô n lại là h ậ u q u ả k h ô n g m o n g m u ố n . T h ự c t ế c u ộ c s ố n g g ia đ ìn h c h ín h là s ự liên k ế t v ề m ặ t lin h th ẩ n , vật c h ấ l và sinh h ọ c g iữ a h a i vợ c h ồ n g . T r o n g s ự liên k ế t ấ y n ả y s in h n h iề u v ấ n đ ể, n ó c ó thể di n g ư ợ c lại với lợi ích g ia đ ìn h , lợi ích g ia i c ấ p h o ặ c lợi ích x ã h ộ i. Vì v ậy , c ầ n p hải c ó p h á p Ịuât d iề u c h ỉn h , c h o p h é p vợ c h ỏ n g đ ư ợ c là m v à k h ô n g đ ư ợ c làm th e o n h ữ n g q u a n h ệ nào. T r ê n c ơ s ở n h ữ n g vấn đ ề về g ia đ ìn h , L u ậ t H ồ n g Đ ứ c c h o phép vợ c h ồ n g đ ư ợ c ly h ô n tr o n g n h ữ n g trư ờ n g h ợ p n à o và b u ộ c ỉỉ phải ly h ô n tro n g n h ữ n g trư ờ ng h ợ p n à o n h ằ m h ư ớ n g q u a n h ệ vể g ia đ ìn h di th e o ý c h í th ố n g trị c ủ a giai c ấ p m ìn h d ồ n g ihời c ũ n g là đ ể đ á p ứ n g n g u y ê n v ọ n g c ủ a íầ n g lóp n h â n d â n tro n g xã h ội p h o n g k iế n đ ó . Q u a d ó , ta th ấ y trìn h đ ộ lập p h á p c ủ a p h á p lu ật triều L ê đ ã đ ạt tới m ứ c tinh x ả o , c ó n h ữ n g q u y đ ịn h m à so với xã hội lúc b ấ y g iờ đ ã m a n g ý n g h ĩa tiến bộ. Dưới d â y là b a tr ư ờ n g h ợ p ly h ô n đ ư ợ c q u ỵ đ ịn h tro n g Bộ luật H ồ n g Đ ức: T h ứ n h ấ t là trư ờ n g h ợ p x u ấ t th ê h a y rẫ y v ợ ( q u y ể n ly h ô n c ủ a ng ư ờ i c h ồ n g ). X ã h ộ i p h o n g k iế n với ả n h h ư ở n g sâu s ắ c c ủ a h ệ tư tư ở n g N h o g iá o coi trọ n g đ ịa vị c ủ a n g ư ờ i c h ồ n g , người c h a tro n g g ia đ ì n h v à x e m th ư ờ n g thân p h ậ n c ủ a người p h ụ nữ. N g ư ờ i p h ụ n ữ tro n g x ã lìội p h o n g k iế n p h ả i c ó đ ủ ta m tò n g , tứ d ứ c, su ố t đời p h ả i p h ụ th u ộ c vào c h ồ n g c o n. Q u a n n i ệ m c ủ a ngư ờ i đ à n ô n g tro n g x ã hội đ ó là lấy vợ đ ể c ó ngư ờ i c h ă m só c, h ầ u h ạ , đ ể s in h c o n đ ẻ c á i, c ó người nối dõi tô n g đ ư ờ n g . N ế u ng ư ờ i p h ụ n ữ k h ỏ n g c ó đ ủ n h ữ n g y ê u c ầ u đ ó , p h á p lu ật b u ộ c người c h ổ n g ph ải rẫ y vợ. N gười c h ồ n g b u ộ c p h ả i b ỏ v ợ khi n g ư ờ i vợ p h ạ m vào m ộ t tro n g b ả y trư ờ n g h ợ p (thất x uất) sau: K h ô n g c o n , d â m đ ã n g , lắm lời, trộ m c ắp , k h ô n g k ín h c h a mẹ c h ồ n g , g h e n tu ô n g v à á c tạt. N h ư v ậy , c h ú n g ta ih ấ y rằ n g d iiy c n c ớ đ ể người c h ồ n g rẫy v ợ c h ủ y ế u q u y v à o lỗi c ủ a ng ư ờ i vợ m à n h ữ n g lỗi n à y đ ề u b ắ t n g u ồ n từ đ ịa vị th ấ p k é m c ủ a n g ư ờ i p h ụ n ữ tro n g x ã hội p h o n g kiến, T r o n g g ia đ ìn h , ng ư ờ i p h ụ n ữ p h ả i c ó n g h ĩa vụ th ờ p h ụ n g tổ tiên, p h ụ n g d ư ỡ n g c h a mẹ c h ồ n g , g iữ tiết h ạ n h với c h ổ n g và n u ô i c o n . D o vây, c h ỉ c ẩ n c ó n h ữ n g s ơ x u ấ t n h ỏ h ọ đ ã bị coi là c ó lỗi và tr o n g trư ờ n g h ợ p đ ó n g ư ờ i c h ồ n g có q u y ề n bỏ vợ. N ế u k h ô n g bỏ v ợ thì ng ư ờ i c h ổ n g s ẽ bị x ử tội. Đ iề u n à y c h o th ấ y lu ật p h á p c a n th iệ p k h á sâu v à o CUÔC s ố n g g ia đ ìn h c ủ a m ỗ i n h à . V iệ c ly h ô n k h ô n g p h ả i là s ự tự n g u y ệ n g iữ a hai ngư ờ i m à h o à n to à n p h ụ th u ộ c v à o đ ịa vị k in h tế, v à o s ự p h â n tầ n g giai c ấ p tro n g xã hội. T h ứ hai là q u y ề n y ê u c ầ u xin ly h ô n c ủ a n g ư ờ i vợ. M ặ c d ù L u ậ t H ổ n g Đ ứ c b ả o vệ lợi ích giai c ấ p m ộ t c á c h sâu s ắ c n h ư n g b ê n c ạ n h đ ó ta c ò n th ấ y đ ư ợ c cả tính d â n tộ c đ ậ m đ à. Đ ạ o lý tru y ề n th ố n g d â n tộ c đ ã đ ư ợ c p h ả n á n h s in h đ ộ n g (rong bộ luật H ồ n g Đ ứ c . M ộ t tro n g n h ữ n g n ộ i d u n g b iể u h iệ n c ủ a n ó là n h ữ n g 12 c h ế đ ịn h bảo vệ q u y ề n lợi c ủ a người p h ụ nữ. M ặ c d ù v ẫ n ph ải tu â n th ù n g h i ê m n g ặ t n h ữ n g n g u y ê n tắc c ủ a g ia đ ìn h N h o g iá o n h ư n g v u a L ê T h á n h T ô n g vẫn c h o p h é p nới lỏ n g n h ữ n g trói b u ộ c ng ư ơ i p h ụ n ữ tro n g đ iề u k iệ n c ó th ể ở n h iề u lĩnh vực. Đ iề u n à y thổ h iệ n tính n h ả n đ ạ o c ủ a L u ậ t H ổ n g Đ ứ c . Đ ó là n h ữ n g g iá trị liế n bộ m à đ ặ t tro n g h o à n c ả n h xã h ộ i đ ư ơ n g th ò i ta m ớ i th ấ y h ế t d ư ợ c g iá trị lớn la o c ủ a nó. Đ . 3 0 8 L u ậ t H ồ n g Đ ứ c q u y đ ịn h : “ P h à m c h ồ n g đ ã b ỏ lử n g v ợ n ă m th á n g k h ô n g đi lại thì m ấ t vợ. N ế u v ợ đ ã c ó c o n thì c h o h ạ n m ộ t n ă m . V ì việc q u a n phải đì xa thì k h ô n g th e o luật n à y ” . Đ â y là q u y đ ịn h n h ằ m rà n g b u ộ c trá c h n h iệ m c ủ a n g ư ờ i c h ổ n g tro n g g ia đìnlì. T r o n g g ia đ ìn h d ư ớ i c h ế đ ộ p h o n g k iế n , v ợ c h ồ n g p h ả i c ó n g h ĩa vụ đ ố i với n h a u , d ó là n g h ĩ a vụ đ ổ n g c ư n g h ĩa là v ợ c h ồ n g phải c ù n g n h a u c h u n g s ố n g , c ù n g ăn ở với n h a u v à n g h ĩa vụ p h ù tr ợ rà n g b u ộ c trá c h n h iệ m đ ối với n h a u g iữ a hai vợ c h ổ n g . N g o à i ra, ng ư ờ i v ợ c ò n ph ải ihực h iệ n hai n g h ĩa vụ đối với c h ồ n g là n g h ĩa vụ tr u n g th à n h v à n g h ĩa vụ tò n g p hu. Song n g h ĩa vụ tò n g p h u k h ô n g phải đ ã tru ấ t đ o ạ t n g ư ờ i v ợ m ấ t h ế t q u y ề n lợi tro n g g ia đìn h . T h ự c tế, tổ c h ứ c g ia đ ìn h ở n ư ớ c ta m ặ c cỉù th e o c h ế d ô p h ụ h ệ Iiiumg người v ợ v ẳ n đ ó n g vai trò q u a n trọ n g n g a n g h à n g với n g ư ờ i c h ồ n g . V ì vậy, khi bướ c c h â n về n h à c h ồ n g , ph ải th e o c h ồ n g n h ư n g n g ư ờ i p h ụ n ữ k h ô n g p h ả i h o à n toàn lệ th u ộ c v à o c h ồ n g m à h ọ vẫn p h ả i lo l à m ă n đ ể n u ô i s ố n g c ả g ia đ ìn h . H à n h vi b ỏ lửng m à k h ô n g c ó lý d o c h ín h đ á n g là vi p h ạ m n g h ĩa vụ đ ồ n g c ư và n g h ĩa vụ p h ù Irợ c ủ a v ợ c h ổ n g . V iệ c bỏ ỉửiig vợ, k h ô n g c ó trá c h n h i ệ m với gia đ ìn h là k h ô n g là m trò n b ổ n p h â n c ủ a ngư ờ i c h ổ n g . H ơ n t h ế n ữ a , đ iề u n à y đ ã là m c h o người c h ồ n g k h ố n g c ò n là trụ cộ t tro n g g ia đ ì n h đ ể n g ư ờ i v ợ c ó th ể n h ờ cậy . T r o n g c u ộ c s ố n g g ia đ ìn h vợ c h ồ n g p h ả i c ó sự q u a n tâ m , c h ă m s ó c n h a u c ả về tin h th ần lẫn vật c h ấ t. N g ư ờ i c h ổ n g b ỏ lử n g v ợ là coi n h ư k h ố n g c ò n tìn h n g h ĩa v ợ c h ồ n g n ữ a. D o đ ó , đ ể b ả o vệ q u y ề n lợi c ủ a n g ư ờ i p h ụ n ữ L u ậ t H ổ n g Đ ứ c c h o p h é p ngư ờ i v ợ đ ư ợ c trìn h q u a n s ỏ tại và x ã q u a n là m c h ứ n g và th ự c h iệ n q u y ể n ly dị c ủ a m ìn h . L ầ n đ ầ u tiên tro n g m ộ t c h ìm g m ự c n h ấ t đ ịn h p h á p lu ậ t p h o n g k iế n đ ã ghi n h ậ n q u y ề n b ìn h đ ẳ n g c ủ a p h ụ nữ, h ạ n c h ế m ộ t p h ầ n th iệ t th ò i c ủ a ngư ờ i phụ n ữ tro n g k h u ô n k h ổ N h o giáo. 13 ờ Đ .3 3 3 y/C N g o à i ra, q u y ể n y ê u c ầ u xin ly dị c ủ a ng ư ờ i v ợ c ò n đ ư ợ c g h i n h â n L u ậ t H ồ n g Đ ứ c: “ N ế u c o n rể lấy c h u y ệ n phi lí m à m ắ n g n h iế c c h a m ẹ / đ e m việc th ư a q u a n sẽ c h o ly d ị ” . T r o n g g ia đ ìn h , với s ự ả n h h ư ở n g s â u s ắ c c ủ a N h o g iá o thì bất h iế u với c h a m ẹ là đ iề u k h ô n g ihể d u n g th ứ đ ư ợ c . V ậ y thì c o n rể lấy c h u y ệ n p h i ií m ắ n g n h iế c c h a m ẹ c ũ n g là đ iể u b ấ t h iế u , x ú c p h ạ m đ ế n d a n h d ự , g ia g iá o c ủ a g ia đ ìn h , p h á ho ại tìn h n g h ĩa v ợ c h ồ n g . N h ư n g tro n g trư ờ n g h ợ p n à y , ng ư ờ i v ợ k h ô n g đ ư ợ c (ự ý ly dị m à phải đ e m v iệ c th ư a với q u a n , n ế u q u a n c h o p h é p m ới đ ư ợ c ly dị. Đ iề u n à y c h ứ n g lỏ đ ịa vị c ủ a n g ư ờ i c h ồ n g k h ô n g làm m ất n ă n g lực p h á p lý c ủ a n g ư ờ i vợ. N gư ời vợ đ ư ợ c coi n g a n g h à n g với n g ư ờ i c h ồ n g . Q u y ể n x in ly h ô n c ủ a người p h ụ n ữ sau n à y đ ư ợ c L u ậ t H N & G Đ V iệ t N a m k ế th ừ a và b ả o vệ, q u y ể n lợi c ủ a ngư ờ i p hụ n ữ n g à y n a y đ ã tr ở th à n h m ộ t n g u y ê n tắc q u a n trọ n g . T h ứ b a là c á c trư ờ n g h ợ p luật b u ộ c phải ly dị vì vi p h ạ m đ iể u k iệ n th iết y ế u c ủ a giá thú n h ư k ế t h ô n g iữ a n h ữ n g ng ư ờ i c ó q u a n h ệ th â n th íc h , c ù n g h ọ với n h a u . Q u y d ịn h n à y n h ằ m đ ả m b ả o s ự p h á t triể n là n h m ạ n h về n ò i g iố n g c ũ n g n h ư đ ả m b ả o vể m ặ t đ ạ o đ ứ c, tôn ti trật tự c ủ a g ia đ ìn h . N g o à i ra, đ a n g c ó ta n g c h a m ẹ m à lấy vợ, lấy c h ổ n g ; c ác q u a n th u ộ c lại lấ y đ à n b à , c o n g ái hát x ư ớ n g là m vợ cả, v ợ lẽ c ũ n g là n h ữ n g đ iề u m à p h á p luật c ấ m . T h ự c c h ấ t đ â y íà h ô n n h â n b ấ t h ợ p p h á p vì n ó vi p h ạ m đ iề u k iê n k ế t h ô n n h ư n g d o thời k ỳ n à y c h ư a c ó sự p h â n biệt rõ rà n g g iữ a ly h ô n và h u ỷ việc k ế t h ô n trái p h á p lu ậ t n ê n đ ề u gọi c h u n g là ly h ô n và trư ờ n g h ợ p n à y g ọ i là ly h ô n b ắ t b u ộ c . N g o à i b a trư ờ n g h ợ p trên là n h ữ n g q u y đ ị n h p h á p lu ậ t về ly h ô n từ m ộ t p h ía h o ặ c n h ữ n g trư ờ n g h ợ p b u ộ c ph ải ly h ô n d o n h à là m lu ậ t d ự liệu. T u y n h iê n , nếu c ả h a i v ợ c h ổ n g đ ề u m u ố n c h ấ m dứt h ô n n h â n thì tr o n g L u ật H ồ n g Đ ứ c k h ô n g có đ iề u k h o ả n n à o nói về sự tlioả th u ậ n lỵ h ô n . N h ư n g tro n g H ồ n g Đ ứ c T h iệ n c h ín h th ư đ o ạ n 167 đ ề c ậ p đ ế n việc: “ V ợ c h ổ n g b ấ t h o à th u ậ n n g u y ê n ly dị thì sẽ đ ư ợ c ly d ị ” . T h u ậ n tình ly dị có th ể d o v ợ c h ồ n g tín h tìn h k h ô n g h ợ p h o ặ c d o n h iề u n g u y ê n n h â n k h á c m à k h ô n g p h ả i b ó b u ộ c th e o đ iề u k iệ n h a y h ìn h thức c ủ a lu ậ t p h á p . L u ậ t k h ô n g c ó n h ữ n g d ự liệ u b ắ t b u ộ c m à ly h ô n đ ư ợ c q u y ế t 14 đ ịn h th e o ý c h í c ủ a hai v ợ c h ổ n g . Đ iể u đ ó th ể h iệ n q u y ề n b ìn h đ ẳ n g c ủ a ng ư ờ i vợ tro n g g ia đ ìn h với n g ư ờ i c h ổ n g . Bên c ạ n h đ ó , vấn đ ề tài sản g iữ a v ợ và c h ồ n g khi iy h ô n c ũ n g đ ư ợ c đ ặ t ra và q u y đ ịn h k h á c ụ thể. Đ ó là c h ia tài sản th e o lỗ i c ủ a c á c b ê n v ằ tro n g trư ờ n g h ợ p c ó h a y k h ô n g có c o n c h u n g . N h ư n g g iá trị tài s ả n c h u n g c ủ a v ợ c h ồ n g tro n g thời k ỳ n à y c h ỉ c h ủ y ế u là c h ia tài sản v ề m ộ n g đ ấ t, c ủ a h ồ i m ô n và vấn đ ề n h à ở c h o người vợ. Đ ế n T r iề u N g u y ê n , L u ậ t G ia L o n g v ẫ n d u y trì n g u y ê n tắ c b ả o vệ q u y ể n gia trư ơ n g , thừa n h ậ n q u a n h ệ b ấ t b ìn h đ ẳ n g , trọ n g n a m k h in h n ữ v à ly h ô n th ư ờ n g d o ng ư ờ i c h ồ n g q u y ế t đ ịn h . C ăn c ứ ly h ô n vẫn c h ủ y ế u d ự a v à o y ế u tố lỗi. T ư ơ n g tự n h ư L u ậ t H ổ n g Đ ứ c , L u ậ t G ia L o n g c ũ n g q u y đ ịn h c h ồ n g c ó q u y ề n ly h ô n n ế u người vợ p h ạ m v à o lỗi “ th ấ t x u ấ t” . N h ư n g k h á c với L u ậ t H ổ n g Đ ứ c , n ế u ng ư ờ i v ợ p h ạ m vào m ộ t tro n g b ả y tội d ó thì L u ật G ia L o n g k h ô n g b ắ t b u ộ c người c h ổ n g p h ả i b ỏ vợ. T r o n g trư ờ n g h ợ p n à y , n ế u n g ư ờ i c h ổ n g k h ô n g b ỏ v ợ thì c ũ n g k h ô n g ph ải chịu tội n h ư L u ậ t H ổ n g Đ ứ c . V iệ c q u y đ ịn h n h ư v ậ y thì b ỏ vợ th ự c s ự trờ th à n h q u y ề n c ủ a n g ư ờ i c h ồ n g c h ứ k h ô n g p h ả i là b ắ t b u ộ c . N g o à i việc q u y đ ịn h về “ th ấ t x u ấ t” á p d ụ n g c h o n g ư ờ i v ợ c ò n c ó m ộ t c ă n c ứ ly h ô n n ữ a là n g h ĩa tu y ệ t, b a o g ồ m dựa vào lỗi c ủ a v ợ (v ợ m ư u sát c h ồ n g ); lỗi c ủ a c h ồ n g ( c h ồ n g b á n vợ); h o ặ c lồi c ủ a c ả hai vợ c h ổ n g . Đ iể m m ới c ủ a L u ậ t G ia L o n g là g h i n h ậ n s ự th u ậ n tìn h ly h ỏ n c ủ a h a i v ợ c h ổ n g n ế u h ai vợ c h ổ n g k h ô n g th ể h o à h ọ p thì c ó th ể b ỏ n h a u m à k h ô n g bị b ắ t tội. N g o à i ra , L u ật G ia L o n g c ò n q u y đ ị n h c á c trư ờ n g h ợ p ly h ô n vì m ộ t tro n g hai b ê n vi p h ạ m n g h ĩa vụ p h á t s in h từ q u a n h ệ h ô n n h â n : v ợ vi p h ạ m n g h ĩa v ụ c ù n g c h u n g s ố n g ở m ộ t n ơ i, n g h ĩ a v ụ c h u n g th u ỷ , c h ồ n g vi p h ạ m n g h ĩa vụ c ù n g c h u n g s ố n g b a n ă m . C á c trư ờ n g h ợ p n à y k h ô n g c ó tín h b ắt b u ộ c . V iệ c ly h ồ n c ó th ể h o ặ c k h ô n g th ể x ả y ra tu ỳ th u ộ c ý c h í c ủ a hai b ê n và đ ề u đư ợ c coi là h ợ p p h á p . 1.2.2. Thời kỳ Pháp thu ộc (đến 1945) Với m ụ c đ íc h p h ụ c vụ c h o c h ín h s á c h cai trị, th ự c d â n P h á p đã c h ia n ư ớ c ta th à n h b a m iề n : B ắc k ỳ , T r u n g k ỳ và N a m k ỳ , c ó tổ c h ứ c b ộ m á y N h à n ư ớ c và hệ 15 th ố n g p h á p luật riê n g biệl. T ại N a m k ỳ á p đ ụ n g q u y đ ịn h c ủ a B ộ D â n luật g iả n y ế u 1883 d ã q u y đ ịn h q u y ề n xin ly h ô n c h ỉ d o n g ư ờ i c h ổ n g q u y ế t đ ịn h , người vợ k h ô n g c ó q u y ề n x in ly h ô n c h ổ n g n h ư n g đ ư ợ c á p d ụ n g c h ế đ ộ “ ta m bất k h ứ ” d ể h ạ n c h ế q u y ế n x in ly h ô n c ủ a người c h ồ n g . C h ổ n g k h ô n g c ó q u y ể n b ỏ v ợ n ế u n h ư rơi v à o m ộ t tr o n g b a trư ờ n g hợp: n g ư ờ i v ợ đã đ ể ta n g n h à c h ồ n g b a n ă m ; khi lấ y n h a u n g h è o , về sau g ià u có; người v ợ k h ô n g c ò n n ơi n ư ơ n g tự a đ ể trở vể n h à. G iả i q u y ế t ỉy h ô n trên c ơ s ở lỗi c ủ a v ợ c h ồ n g đ ư ợ c tiế p tụ c k ế th ừ a tro n g h a i b ộ D ân luật B ắc k ỳ và T r u n g kỳ. Tại Đ . 118, 1 1 9 bộ DAn lu ậ t B ắc k ỳ 1931 đ ã q u y đ ịn h n h ữ n g d u y ê n c ớ ly h ô n c h o r iê n g v ợ ( c h ồ n g ) . T h e o Đ . l 18 b ộ D ân lu ật Bắc k ỳ q u y đ ịn h n g ư ờ i c h ồ n g c ó th ể x in ly h ô n v ợ vì: v ợ p h ạ m g ia n ; vợ b ỏ n h à c h ổ n g mà đ i, tu y đ ã b á c h phải về mà k h ô n g về; v ợ t h ứ đ á n h , c h ử i, b ạ o h à n h với v ợ c h ín h . Đ. 1 ỉ 9 b ộ D ân luật Bắc k ỳ q u y đ ịn h n g ư ờ i v ợ c ó th ể x in ]y h ô n vì d u y ê n c ớ sau : vì c lìồ n g k h ỏ n g làm n g h ĩa vụ đ ã cam d o a n k h i k ế t h ô n , là ph ải tuỳ th e o k ế sin h n h a i m à n u ô i n ấ n g v ợ c o n ; c h ồ n g b ỏ n h à đ ì q u á hai n ă m , k h ô n g c ó c ớ gì c h ín h đ á n g và k h ô n g lo liêu việc n u ôi n ấ n g v ợ c o n ; vì k h ô n g c ó c ớ gì c h ín h d á n g m à c h ồ n g đ u ổ i v ợ ra k h ỏ i n h à m ìn h ; vì làm trái trậ t tự tr o n g th ê d ẳ n g . N h ìn c h u n g , v ấ n đ ề ly h ô n thời k ỳ n à y c h ủ y ế u đ ư ợ c x â y d ự n g trê n tư tưcmg N h o g iá o p h o n g k iế n tn rớ c đ â y và d ự a th e o B L D S c ủ a P h á p 1 80 4 vói q u a n đ iể m th u ầ n tuý coi h ô n n h â n là m ộ t h ợ p đ ổ n g d o D ân lu ậ t đ iể u c h ỉn h . 1.2.3. G iai đoạn từ 1945 đến nay G ia i đ o ạ n n à y c h ia làm ba thời kỳ: I.2 .3 .I. T hời kỳ từ 1945 đến 1954 C á c h m a n g th á n g 8 n ă m 1945 đ ã đ ư a d â n tộ c t a từ c h ỗ là n ô lệ lên đ ịa vị là m c h ủ g ia n g sơ n đ ấ t n ư ớ c, x â y d ự n g c u ộ c s ố n g h o à b ìn h k h ô n g c ò n c h ế đ ộ bất b ìn h đ ẳ n g , n g ư ờ i b ó c lột ngườ i. Dưới sự lã n h đ ạ o c ủ a Đ ả n g , n h â n d â n ta đ ã đ ấ u tran h từ n g b ư ớ c x o á b ỏ c h ế đ ộ H N & G Đ p h o n g k iế n c ổ h ủ , lạ c h ậ u đ ể x â y d ự n g c h ế đ ộ H N & G Đ v ă n m in h , tiế n bộ. Q u á trìn h đ ấ u tra n h đòi h ỏ i p h ả i có s ự k iê n đ ịn h và b ề n bỉ k h ô n g n ó n g vội. D o h o à n c ả n h lịch s ử lú c b ấ y g iờ c h ú n g ta m ới g ià n h đ ư ợ c c h ín h q u y ề n , k h ó k h ă n c h ồ n g c h ấ t, c h ế đ ộ p h o n g k iế n c ò n đ è n ặ n g 16 tro n g tư tư ở n g c ủ a n h â n d â n n ê n N h à n ư ớ c ta c h ư a t h ể b a n h à n h n g a y đ ư ợ c m ộ t d ạ o luật về H N & G Đ m à c h ỉ thực h iện p h o n g trà o v ậ n đ ộ n g đ ời s ố n g m ới đ ể n h â n d â n tự n g u y ệ n x o á bỏ h ủ tụ c lạc h â u về H N & G Đ . B ê n c ạ n h c á c c u ộ c vận đ ộ n g , n g à y 1 0 /1 0 /1 9 4 5 C h ủ tịch nướ c d ã b a n h à n h Sắc lệ n h s ố 9 0 / S L c h o p h é p á p d ụ n g n h ữ n g q u y đ ịn h tro n g b ộ luật c ủ a chê' đ ộ cũ có c h ọ n lọ c trên n g u y ê n tấ c là k h ô n g đ ư ợ c trái với lợi ích c ủ a N h à n ư ớ c V iệ t N a m D ân c h ủ c ộ n g h o à , tro n g đ ó c ó vấn đ ề v ề H N & G Đ v à vấn đ ể giải q u y ế t h ậ u q u ả c ủ a ly h ô n . C ũ n g n g a y tro n g b ả n tu y ê n n g ô n đ ộ c lộp k hai sin h ra n ư ớ c V iệt N a m D â n c h ủ c ộ n g h o à , C h ủ tịc h H ổ C h í M in h đã n h ấ n m ạ n h : ‘T ất cả mọi người sinh ra đều có quyền bỉnh đổnq và mưu cầu hạnh phúc ” v à tro n g b ả n H iế n p h á p đ ầ u tiê n c ủ a n ư ớ c ta n ă m 1946 q u y ề n b ìn h đ ẳ n g g iữ a n a m và n ữ về m ọ i p h ư ơ n g d i ệ n đ ã đ ư ợ c x ấ c lâp. Đ . 9 H iế n p h á p 1946 q u y đ ịn h : " Đàn bà ngang quyền với đàn ônẹ về mọi phương diện”. Điều n à y đ ã là m c ơ sờ p h á p lý q u a n trọ n g c h o v iệ c đ ấ u tra n h x o á b ỏ c h ế đ ộ H N & G Đ p h o n g k iế n , đ ặt n ề n m ó n g c h o việc x â y d ự n g c h ế đ ộ H N & G Đ d â n c h ủ , liế n bộ. Đ ể đ á p ứ n g tìn h h ìn h và n h iệ m vụ c ủ a giai đ o ạ n đ ổ u s a u khi g ià n h đ ư ợ c c h ín h q u y ế n , N h à n ư ớ c ta đ ã b a n h à n h s ắ c lệnh s ố 9 7 /S L n g à y 2 2 /5 /1 9 5 0 c ủ a C h ủ tịch nư ớ c V iệ t N a m D â n c h ủ C ộ n g h o à về sử a đ ổ i m ộ t s ố q u y lệ và c h ế d ịn h tro n g d â n luật B ắc k ỳ , T r u n g kỳ và N a m kỳ tro n g lĩn h v ự c h ô n n h â n g ia đ ìn h . Sắc lệ n h q u y đ ịn h : “ X o á b ỏ tính c á c h p h o n g k iế n c ủ a q u y ể n g ia trư ở n g c ũ q u á rà n g b u ộ c và á p b ứ c c á n h â n trái với m ụ c đ íc h giải p h ó n g c o n n g ư ờ i c ủ a m ộ t n ề n p h á p luật d â n c h ủ ” Đ ế n n g à y 1 7 /1 1 /1 9 5 0 C hủ tịch nước V iệ t N a m D â n c h ủ C ộ n g h o à b a n h à n h Sắc lện h s ố 159/SL q u y đ ịn h về vấn d ề ly h ô n . s ắ c lệ n h đ ã x o á b ỏ sự b ấ t b ìn h đ ẳ n g về d u y ê n c ớ ly h ô n giữ a v ợ v à c h ồ n g tr o n g p h á p ỉu ậ t c ũ . Đ. 2 c ủ a s ắ c lệnh 159 q u y đ ịn h : “T o à á n c ó th ể c h o p h é p v ợ c h ổ n g ly h ô n tro n g n ă m trư ờ n g h ợ p sau: - N g o ạ i tình; - M ộ t b ê n c a n á n p hạt g ia m ;