Tài liệu Bảo đảm tiền vay bằng tài sản hình thành từ vốn vay

®¹i häc quèc gia hµ néi khoa luËt lª thÞ thanh thñy b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay Chuyªn ngµnh : LuËt d©n sù M· sè : 60.38.30 tãm t¾t luËn v¨n th¹c sÜ luËt häc hµ néi – 2008 1 C«ng tr×nh ®-îc hoµn thµnh t¹i Khoa LuËt trùc thuéc §¹i häc Quèc gia Hµ Néi Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: TS. Bïi §¨ng HiÕu Ph¶n biÖn 1: Ph¶n biÖn 2: LuËn v¨n ®-îc b¶o vÖ t¹i Héi ®ång chÊm luËn v¨n th¹c sÜ häp t¹i Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi Vµo håi ..... giê ....., ngµy ..... th¸ng ..... n¨m 2008 Cã thÓ t×m hiÓu LuËn v¨n t¹i: - Th- viÖn Quèc gia ViÖt Nam - Trung t©m Th«ng tin - Th- viÖn §¹i häc Quèc gia Hµ Néi 2 MôC LôC Trang Trang phô b×a 1 Lêi cam ®oan 2 Lêi c¶m ¬n 3 Môc lôc 4 Danh môc c¸c ký hiÖu vµ ch÷ viÕt t¾t 7 Më §ÇU 8 Chương 1. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay vµ tµi s¶n 13 h×nh thµnh tõ vèn vay 1.1. Kh¸i niÖm vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay theo ph¸p luËt d©n sù 13 1.1.1. Kh¸i niÖm 13 1.1.2. Ph©n lo¹i 16 1.1.3. Quan hÖ gi÷a giao dÞch b¶o ®¶m tiÒn vay vµ hîp ®ång 19 tÝn dông 1.2. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vÒ tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 21 1.2.1. Kh¸i niÖm 21 1.2.2. §Æc ®iÓm 21 1.2.2.1. Tµi s¶n ch-a thuéc së h÷u cña bªn b¶o ®¶m tiÒn vay t¹i thêi ®iÓm x¸c lËp giao dÞch 1.2.2.2. Vèn vay lµ mét phÇn cÊu t¹o nªn tµi s¶n 1.2.3. C¸c d¹ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 1.2.3.1. Tµi s¶n ®-îc t¹o lËp tõ vèn vay 25 25 25 25 1.2.3.2. Tµi s¶n ®-îc h×nh thµnh tõ viÖc sö dông vèn vay ®Ó hoµn tÊt thñ tôc chuyÓn quyÒn së 1.2.3.3. h÷u, quyÒn sö dông 26 Tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay lµ hoa lîi, lîi tøc 27 4 1.2.3.4. Tµi s¶n h×nh thµnh b»ng viÖc sö dông vèn vay ®Ó trén lÉn, chÕ biÕn, s¸p nhËp 27 1.3. Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 28 1.3.1. BiÖn ph¸p thÕ chÊp 29 1.3.1.1. C¸c bªn trong quan hÖ thÕ chÊp 29 1.3.1.2. §èi t-îng 30 1.3.1.3. QuyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn 32 1.3.1.4. H×nh thøc cña giao dÞch 33 1.3.2. BiÖn ph¸p cÇm cè 34 1.4. §iÒu kiÖn ¸p dông biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 37 1.4.1. Kh¸ch hµng vay vèn 38 1.4.2. Tµi s¶n ®¶m b¶o 40 1.4.3. Tæ chøc tÝn dông 42 Chương 2. T×nh h×nh thùc hiÖn b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh 44 thµnh tõ vèn vay t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông ë ViÖt Nam 2.1. Nhu cÇu b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 44 2.2. Nh÷ng v-íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn b¶o ®¶m tiÒn 45 vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 2.2.1. §Þnh gi¸ tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 45 2.2.2. C«ng chøng, chøng thùc hîp ®ång b¶o ®¶m tiÒn vay 50 b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 2.2.3. §¨ng ký giao dÞch b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh 60 thµnh tõ vèn vay 2.2.4. Qu¶n lý tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 67 2.2.5. Xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m h×nh thµnh tõ vèn vay 69 2.2.5.1. Xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m hinh thµnh tõ vèn vay 5 ®ang trong giai ®o¹n tµi s¶n h×nh thµnh 2.2.5.2. Xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m h×nh thµnh tõ vèn vay 70 72 khi tµi s¶n ®· h×nh thµnh 2.2.6. Nh÷ng khã kh¨n nhËn b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n 77 h×nh thµnh tõ vèn vay t¹i chÝnh tæ chøc tÝn dông Chương 3. C¸c gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn hiÖu qu¶ b¶o ®¶m tiÒn 81 vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 81 3.1. Hoµn thiÖn ph¸p luËt 3.1.1. §Þnh gi¸ tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 82 3.1.2. Ph¸p luËt vÒ c«ng chøng, chøng thùc 85 3.1.3. Ph¸p luËt vÒ giao dÞch b¶o ®¶m 86 3.1.4. Ph¸p luËt vÒ xö lý tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 90 3.2. Hoµn thiÖn c¬ chÕ thùc thi ph¸p luËt 93 3.3. Tæ chøc tÝn dông tù hoµn thiÖn 94 3.3.1. X©y dùng vµ ban hµnh v¨n b¶n néi bé 94 3.3.2. Hoµn thiÖn quy tr×nh thÈm ®Þnh kho¶n vay 102 3.3.3. Hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc vµ c¸n bé 102 3.3.4. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c 103 3.4. Dù ®o¸n xu h-íng ph¸t triÓn cña b¶o ®¶m tµi s¶n h×nh 104 thµnh tõ vèn vay vµ ®Ò xuÊt quy ®Þnh míi ®Ó khuyÕn khÝch b¶o ®¶m tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay b»ng ®éng s¶n. KÕt luËn 105 Tµi liÖu tham kh¶o 109 6 Danh môc c¸c ký hiÖu vµ ch÷ viÕt t¾t BLDS Bé luËt d©n sù B§S BÊt ®éng s¶n BTP Bé T- ph¸p BTNMT Bé Tµi nguyªn, m«i tr-êng H§QT Héi ®ång Qu¶n trÞ H§TD Hîp ®ång tÝn dông H§B§ Hîp ®ång b¶o ®¶m GDB§ Giao dÞch b¶o ®¶m NH Ng©n hµng NHNN Ng©n hµng Nhµ n-íc TCTD Tæ chøc tÝn dông TMCP Th-¬ng m¹i cæ phÇn TNHH Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n TTLT Th«ng t- liªn tÞch TS§B Tµi s¶n ®¶m b¶o UBND ñy ban nh©n d©n 7 Më §ÇU I. TÝnh cÊp thiÕt cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi: Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra s«i ®éng ë ViÖt Nam hiÖn nay, nhu cÇu vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, tiªu dïng lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña mäi tæ chøc vµ c¸ nh©n trong x· héi, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp. Víi h¬n 90% lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, møc vèn ®iÒu lÖ thÊp, uy tÝn ch-a cao nªn kh¶ n¨ng tù huy ®éng vèn th«ng qua thÞ tr-êng chøng kho¸n vµ tÝn dông th-¬ng m¹i lµ kh«ng nhiÒu. Do vËy, viÖc vay vèn th«ng qua c¸c tæ chøc tÝn dông cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ tÊt yÕu. Tuy nhiªn, ®a phÇn c¸c chñ thÓ vay vèn ®Òu kh«ng ®¸p øng yªu cÇu cho vay kh«ng cã tµi s¶n b¶o ®¶m, trong khi quü tµi s¶n cña doanh nghiÖp kh¸ eo hÑp. §øng tr-íc nh÷ng khã kh¨n cña nh÷ng chñ thÓ cã vai trß lín trong viÖc t¹o ra thu nhËp vµ viÖc lµm cho nÒn kinh tÕ, gi¶i ph¸p cho vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay ra ®êi vµ ®-îc sù h-ëng øng tÝch cùc tõ phÝa doanh nghiÖp, c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi viÖc sè l-îng doanh nghiÖp t¨ng lªn nhanh chãng th× nhu cÇu vay vèn Ng©n hµng còng ngµy cµng ph¸t triÓn. Trong n¨m 2007, møc t¨ng tr-ëng tÝn dông cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®¹t gÇn 40% trong ®ã cho vay cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay còng t¨ng lªn nhanh chãng c¶ vÒ sè l-îng lÉn quy m« dù ¸n, nhiÒu dù ¸n cã møc vèn lªn ®Õn hµng tû ®ång víi sù tham gia ®ång tµi trî cña nhiÒu tæ chøc tÝn dông. Nh÷ng d÷ liÖu trªn lµ b»ng chøng cho thÊy viÖc ph¸t triÓn nhanh, m¹nh cña viÖc cho vay cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay. Tuy nhiªn, so víi c¸c h×nh thøc b¶o ®¶m kh¸c th× cho vay cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay míi xuÊt hiÖn vµ phæ biÕn t¹i ViÖt Nam trong mét thêi gian ng¾n, trong khi ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy cßn ch-a ®Çy ®ñ nªn khi ¸p dông kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n. Nguyªn nh©n chÝnh cña c¸c khã kh¨n nµy xuÊt ph¸t tõ 8 hÖ thèng ph¸p luËt vÒ vÊn ®Ò nµy ch-a ®Çy ®ñ, nhiÒu quy ®Þnh cßn thiÕu c¬ së khoa häc vµ tÝnh kh¶ thi. C¸c v-íng m¾c trªn ®ßi hái cÇn cã nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Çy ®ñ, chuyÒn s©u vÒ vÊn ®Ò nµy. Víi mong muèn nghiªn cøu, t×m hiÓu c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay, tr-íc hÕt lµ phôc vô cho c«ng viÖc hiÖn t¹i vµ sau lµ gãp phÇn lµm phong phó thªm ý kiÕn hoµn thiÖn quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña lo¹i tµi s¶n nµy trong giao dÞch b¶o ®¶m, t«i ®· chän ®Ò tµi: “B¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay” cho luËn v¨n nghiªn cøu cña m×nh. II. T×nh h×nh nghiªn cøu: 9 Víi viÖc ra ®êi cña BLDS n¨m 2005 thay thÕ BLDS n¨m 1995, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ giao dÞch b¶o ®¶m ®· ®-îc hoµn thiÖn mét c¸ch ®¸ng kÓ. Cã thÓ nãi r»ng, ph¸p luËt ViÖt Nam ®ang h-íng tíi c¸c chuÈn mùc chung cña c¸c hÖ thèng ph¸p luËt trªn thÕ giíi. Tuy vËy, do ch-a cã nghiªn cøu ®Çy ®ñ nªn nhiÒu quy ®Þnh ®-îc x©y dùng trªn c¬ së häc tËp c¸c kinh nghiÖm cña n-íc ngoµi ®· kh«ng phï hîp víi thùc tiÔn cña ViÖt Nam. §ã chÝnh lµ v-íng m¾c trong viÖc thùc thi vµ ¸p dông ph¸p luËt, trong ®ã cã nh÷ng bÊt cËp trong viÖc thùc thi c¸c quy ph¹m ph¸p luËt vÒ giao dÞch b¶o ®¶m nãi chung vµ b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay nãi riªng. ViÖc nghiªn cøu ph¸p luËt giao dÞch b¶o ®¶m trong ®ã cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay ®· ®-îc c¸c häc gi¶ ph-¬ng T©y quan t©m tõ rÊt l©u, ®· x©y dùng ®-îc nhiÒu häc thuyÕt, nguyªn lý cã liªn quan ®Õn c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m. Tiªu biÓu lµ c¸c quèc gia nh­ Ph¸p, Hoa Kú, NhËt B¶n… ë ViÖt Nam, b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay vÉn cßn lµ ®Ò tµi míi mÎ c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. C¸c nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy míi chØ dõng l¹i ë c¸c bµi viÕt riªng lÎ hoÆc lµ mét phÇn nhá trong luËn v¨n th¹c sü víi ®Ò tµi “Nh÷ng nguyªn lý ph¸p lý cña thÕ chÊp” cña t¸c gi¶ “Phïng ThÞ Thu H­êng” t¹i tr-êng ®¹i häc Quèc Gia Hµ Néi. C«ng tr×nh mang tÝnh kh¸i qu¸t nhÊt vÒ vÊn ®Ò nµy chÝnh lµ ch­¬ng “B¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay” trong cuèn “C¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n cña c¸c tæ chøc tÝn dông” do TiÕn sü Lª ThÞ Thu Thuû biªn so¹n. §©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu míi, xÐt c¶ d-íi gãc ®é lý luËn vµ thùc tiÔn. Cïng víi t×nh h×nh nghiªn cøu chung, luËn v¨n gãp phÇn lµm s©u s¾c thªm kiÕn thøc lý luËn, bæ sung vµ lµm phong phó thªm nguån tµi liÖu nghiªn cøu riªng vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay t¹i c¸c TCTD hiÖn nay. III. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cña luËn v¨n 10 Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, dùa trªn nÒn t¶ng cña phÐp duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, t«i sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p sau:  Ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt.  Ph-¬ng ph¸p so s¸nh ph¸p luËt: So s¸nh c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt tr-íc ®©y vµ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh.  Ph-¬ng ph¸p thèng kª. Tµi liÖu ®-îc sö dông trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu bao gåm c¸c quy ph¹m ph¸p luËt, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· ®-îc c«ng bè réng r·i còng nh- c¸c bµi viÕt trªn c¸c t¹p chÝ khoa häc, c¸c tµi liÖu l-u hµnh néi bé cña mét sè Ng©n hµng. Ngoµi ra, ng-êi viÕt cßn sö dông c¸c sè liÖu cña Tæng côc thèng kª. LuËn v¨n ®-îc tr×nh bµy theo ph-¬ng ph¸p truyÒn thèng: Lý luËn - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. IV. Môc ®Ých, nhiÖm vô vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n Môc ®Ých: B¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay lµ mét ®Ò tµi cßn kh¸ míi mÎ c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn t¹i ViÖt Nam. Víi mong muèn t×m hiÓu mét vÊn ®Ò míi nh-ng ngµy cµng trë nªn phæ biÕn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông, luËn v¨n h-íng tíi lµm râ (i) mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n xung quanh ho¹t ®éng b¶o ®¶m tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay, (ii) ®iÒu kiÖn vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m ®èi víi tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay vµ (iii) ®-a ra c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt vµ t¨ng c-êng hiÖu qu¶ ®èi víi ho¹t ®éng b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông. NhiÖm vô: Tõ môc ®Ých nghiªn cøu trªn, luËn v¨n cã nhiÖm vô:  Ph©n tÝch, lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay, tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay, c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n 11 h×nh thµnh tõ vèn vay, c¸c ®iÒu kiÖn ¸p dông b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay.  Ph©n tÝch thùc tr¹ng, ®¸nh gi¸ nguyªn nh©n cña nh÷ng v-íng m¾c liªn quan ®Õn b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay, nh÷ng mÉu thuÉn gi÷a quy ®Þnh ph¸p luËt vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn.  §Ò xuÊt quan ®iÓm, ph-¬ng h-íng, gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn ph¸p luËt, c¬ chÕ thùc hiÖn ®Ó b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay thùc sù hiÖu qu¶. Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn lµm viÖc cïng víi viÖc tæng kÕt ý kiÕn cña c¸c ®ång nghiÖp, trong luËn v¨n nµy, ng-êi viÕt sÏ tËp trung vµo ph©n tÝch h×nh thøc b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay t¹i c¸c TCTD theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam, tõ ®ã chØ ra c¸c bÊt cËp ph¸t sinh trong thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh nµy ®Ó kiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay. V. Bè côc cña luËn v¨n: LuËn v¨n nµy bao gåm: Më ®Çu:  Ch-¬ng 1. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay vµ tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay  Ch-¬ng 2. T×nh h×nh thùc hiÖn b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông  Ch-¬ng 3. C¸c gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn hiÖu qu¶ b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay. KÕt luËn. T¸c gi¶ mong nhËn ®-îc nh÷ng nhËn xÐt còng nh- nh÷ng ®ãng gãp quý b¸u ®Ó viÖc nghiªn cøu ®-îc hoµn thiÖn h¬n. 12 Ch-¬ng 1 Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay vµ tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 1.1. Kh¸i niÖm vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay theo ph¸p luËt d©n sù 1.1.1. Kh¸i niÖm B¶o ®¶m tiÒn vay lµ mét kh¸i niÖm th-êng ®-îc sö dông trong lÜnh vùc tµi chÝnh Ng©n hµng. B¶o hiÓm tiÒn vay theo nghÜa réng lµ viÖc TCTD ¸p dông c¸c biÖn ph¸p, bao gåm c¶ biÖn ph¸p nghiÖp vô vµ c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh chÊt ph¸p lý, nh»m môc ®Ých phßng ngõa rñi ro ®èi víi c¸c kho¶n nî. Theo nghÜa hÑp, b¶o ®¶m tiÒn vay lµ viÖc c¸c TCTD ¸p dông c¸c biÖn ph¸p do luËt d©n sù vµ luËt chuyªn ngµnh quy ®Þnh ®Ó h¹n chÕ rñi ro vµ t¹o c¬ së kinh tÕ, c¬ së ph¸p lý ®Ó thu håi ®-îc c¸c kho¶n nî ®· cho kh¸ch hµng vay. NghÞ ®Þnh sè 85/2002/N§-CP ®· ®Þnh nghÜa b¶o ®¶m tiÒn vay nh­ sau: “B¶o ®¶m tiÒn vay lµ giao dÞch b¶o ®¶m trong ®ã c¸c bªn tho¶ thuËn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m mµ ph¸p luËt d©n sù quy ®Þnh nh»m phßng ngõa vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt rñi ro cã thÓ x¶y ra trong viÖc thu håi c¸c kho¶n nî.” Kh¸i niÖm trªn ®· ph¶n ¸nh tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña b¶o ®¶m tiÒn vay: b¶o ®¶m tiÒn vay lµ mét giao dÞch b¶o ®¶m, do vËy, cã cã ®ñ c¸c yÕu tè vµ tÝnh chÊt cña mét giao dÞch d©n sù. Chñ thÓ tham gia giao dÞch nµy gåm hai bªn: bªn b¶o ®¶m vµ TCTD (bªn nhËn b¶o ®¶m). Bªn b¶o ®¶m gåm tÊt c¶ c¸c chñ thÓ tham gia quan hÖ ph¸p luËt d©n sù. §ã lµ c¸ nh©n, ph¸p nh©n, hé gia ®×nh vµ tæ hîp t¸c. §èi víi chñ thÓ cña giao dÞch d©n sù lµ c¸ nh©n. B¶n chÊt cña giao dÞch d©n sù lµ sù thèng nhÊt ý chÝ vµ sù bµy tá ý chÝ cña chñ thÓ tham gia giao dÞch d©n sù. ChØ nh÷ng ng-êi cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù míi cã ý chÝ riªng vµ nhËn thøc ®-îc hµnh vi cña m×nh ®Ó hä cã thÓ tù m×nh x¸c lËp, thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa ph¸t sinh tõ giao dÞch d©n sù, ®ång thêi ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong viÖc thùc hiÖn c¸c giao dÞch d©n sù. N¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù cña mçi c¸ nh©n 13 ®ùoc ph¸p luËt c«ng nhËn ë tõng ®é tuæi nhÊt ®Þnh, qua ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ viÖc x¸c lËp vµ thùc hiÖn giao dÞch d©n sù cña c¸ nh©n ®ã cã hîp ph¸p hay kh«ng. Nh- vËy, trong giao dÞch b¶o ®¶m tiÒn vay th× c¸ nh©n ph¶i tõ ®ñ 18 trë lªn. Trong tr-êng hîp c¸ nh©n tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn, ®· lao ®éng vµ cã tµi s¶n th× còng kh«ng thÓ lµ chñ thÓ ®éc lËp tham gia giao dÞch b¶o ®¶m ®éc lËp bëi ch-a ®ñ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù theo §iÒu 19 BLDS n¨m 2005. §èi víi c¸c chñ thÓ kh¸c (ph¸p nh©n, hé gia ®×nh, tæ hîp t¸c), c¸c chñ thÓ nµy tham gia vµo quan hÖ giao dÞch b¶o ®¶m th«ng qua ng-êi ®¹i diÖn cña hä (®¹i diÖn theo ph¸p luËt hoÆc ®¹i diÖn theo uû quyÒn). Ng-êi ®¹i diÖn cña ph¸p nh©n bao gåm ng-êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt hoÆc ng-êi ®¹i diÖn theo uû quyÒn cña ph¸p nh©n, nh©n danh ph¸p nh©n trong quan hÖ ph¸p luËt d©n sù. Ng-êi ®¹i diÖn cho hé gia ®×nh lµ chñ hé ®-îc x¸c lËp nh÷ng giao dÞch d©n sù v× lîi Ých chung cña hé gia ®×nh. Chñ hé cã thÓ uû quyÒn cho c¸c thµnh viªn kh¸c ®· thµnh niªn trong gia ®×nh ®¹i diÖn cho hé gia ®×nh thùc hiÖn c¸c giao dÞch d©n sù. Tuy nhiªn, trong giao dÞch b¶o ®¶m gi÷a TCTD vµ hé gia ®×nh th× TCTD th-êng yªu cÇu tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña hé gia ®×nh tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn, ®· lao ®éng vµ cã tµi s¶n cïng ký tªn hoÆc cã v¨n b¶n chÊp thuËn dïng tµi s¶n cña hé gia ®×nh ®Ó b¶o ®¶m tiÒn vay. §iÒu nµy gióp TCTD tr¸nh tranh chÊp nhÊt lµ khi xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m. Ng-êi ®¹i diÖn Tæ hîp t¸c lµ tæ tr-ëng do c¸c thµnh viªn cö ra ®-îc x¸c lËp, thùc hiÖn nh÷ng giao dÞch d©n sù liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña tæ, ®-îc x¸c ®Þnh trong hîp ®ång hîp t¸c. Tæ tr-ëng tæ hîp t¸c cã thÓ uû quyÒn cho tæ viªn thùc hiÖn giao dÞch b¶o ®¶m tiÒn vay cho Tæ. Ng-êi ®¹i diÖn cña ph¸p nh©n, hé gia ®×nh, tæ hîp t¸c thùc hiÖn c¸c giao dÞch d©n sù lµm ph¸t sinh, thay ®æi hay chÊm døt quyÒn vµ nghÜa vô d©n sù cña ph¸p nh©n, hé gia ®×nh, tæ hîp t¸c trong quan hÖ giao dÞch b¶o ®¶m theo ®iÒu lÖ hoÆc ph¸p luËt quy ®Þnh. VÝ dô, theo luËt doanh nghiÖp n¨m 2005 th× ng-êi ®¹i 14 diÖn cña c«ng ty cæ phÇn chØ ®-îc dïng tµi s¶n cã gi¸ trÞ b»ng hoÆc lín h¬n 50% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n ®-îc ghi trong B¸o c¸o tµi chÝnh gÇn nhÊt cña C«ng ty hoÆc mét tû lÖ kh¸c nhá h¬n do §iÒu lÖ c«ng ty quy ®Þnh, ph¶i ®-îc H§QT c«ng ty cã H§QT th«ng qua (§iÒu 108). §èi víi bªn nhËn b¶o ®¶m lµ TCTD cã t- c¸ch ph¸p nh©n, ®-îc Ng©n hµng Nhµ n-íc cÊp phÐp cho ho¹t ®éng tÝn dông. Ng-êi ®¹i diÖn cho TCTD tham gia quan hÖ giao dÞch b¶o ®¶m lµ Chñ tÞch H§QT. Tuy nhiªn, do TCTD thùc hiÖn viÖc kinh doanh qua hÖ thèng chi nh¸nh, m¹ng l-íi phßng giao dÞch nªn nh÷ng c¸ nh©n ®-îc Chñ tÞch H§QT uû quyÒn sÏ ®¹i diÖn cho TCTD trong giao dÞch b¶o ®¶m tiÒn vay. MÆt kh¸c, hai bªn tham gia giao dÞch b¶o ®¶m tiÒn vay ph¶i tù nguyÖn khi x¸c lËp vµ thùc hiÖn giao dÞch. BiÓu hiÖn cña sù tù nguyÖn lµ c¸c bªn cã quyÒn tho¶ thuËn mäi néi dung liªn quan ®Õn tµi s¶n b¶o ®¶m còng nh- viÖc x¸c lËp quyÒn vµ nghÜa vô cña mçi bªn mµ kh«ng bÞ Ðp buéc, cÊm ®o¸n, c-ìng Ðp ®e do¹ bëi bªn nµo. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ c¸c chñ thÓ ®-îc lùa chän tham gia hay kh«ng tham gia quan hÖ giao dÞch b¶o ®¶m. ThËm chÝ, khi ®· tham gia giao dÞch, c¸c bªn vÉn cã thÓ ®µm ph¸n ®Ó chÊm døt giao dÞch b¶o ®¶m tr-íc thêi h¹n. Do b¶n chÊt cña giao dÞch d©n sù lµ sù thèng nhÊt gi÷a ý chÝ vµ bµy tá ý chÝ, nªn ng-êi tham gia giao dÞch b¶o ®¶m ph¶i hoµn toµn tù nguyÖn trong viÖc x¸c lËp ý chÝ vµ bµy tá ý chÝ cña m×nh. V× vËy, yÕu tè tù nguyÖn cña hai bªn lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu lùc cña giao dÞch b¶o ®¶m. Môc ®Ých cña giao dÞch lµ lîi Ých mµ c¸c bªn mong muèn ®¹t ®-îc khi x¸c lËp giao dÞch. Trong giao dÞch b¶o ®¶m tiÒn vay th× lîi Ých mµ c¸c bªn “nh»m phßng ngõa vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt rñi ro cã thÓ x¶y ra trong viÖc thu håi c¸c kho¶n nî.” Theo ®Þnh nghÜa trªn th× vai trß chñ yÕu cña biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay chÝnh lµ phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro còng nh- n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña bªn vay ®èi víi viÖc hoµn tr¶ kho¶n vay, kh«ng ph¶i lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó c¸c tæ chøc tÝn dông xem xÐt cho vay ®èi víi kh¸ch hµng. ViÖc 15 x¸c ®Þnh môc ®Ých cña biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay cã ý nghÜa trong viÖc thÇm ®Þnh vµ xem xÐt ph-¬ng ¸n kinh doanh cña kh¸ch hµng, tr¸nh t×nh tr¹ng sai lÇm trong nhËn thøc chØ chó träng ®Õn tµi s¶n b¶o ®¶m tiÒn vay. Néi dung cña giao dÞch lµ tæng hîp ®iÒu kho¶n, c¸c cam kÕt trong giao dÞch quy ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c chñ thÓ tham gia giao dÞch b¶o ®¶m. Theo ®ã, c¸c bªn tham gia giao dÞch b¶o ®¶m tiÒn vay tho¶ thuËn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m mµ ph¸p luËt d©n sù quy ®Þnh. C¬ së ®Ó c¸c bªn th¶o luËn biÖn ph¸p b¶o ®¶m ¸p dông lµ ph¸p luËt hiÖn hµnh. Cô thÓ t¹i thêi ®iÓm n¨m 1995, BLDS ghi nhËn b¶y biÖn ph¸p b¶o ®¶m nh-ng ph¸p luËt chuyªn ngµnh chØ ghi nhËn ba biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay. Do vËy, c¸c bªn chØ cã thÓ lùa chän c¸c biÖn ph¸p ®-îc ghi nhËn t¹i §iÒu 3 NghÞ ®Þnh sè 178/1999/N§-CP. Giao dÞch b¶o ®¶m tiÒn vay ®-îc lËp thµnh hîp ®ång. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× nh÷ng hîp ®ång giao dÞch b¶o ®¶m liªn quan ®Õn quyÒn sö dông ®Êt, nhµ ë…ph¶i ®-îc c«ng chøng, chøng thùc. MÆt kh¸c, hîp ®ång b¶o ®¶m cã ®èi t-îng theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 1 §iÒu 12 NghÞ ®Þnh 163/2006/N§-CP vµ Kho¶n 1 §iÒu 2 NghÞ ®Þnh sè 08/2000/N§-CP ph¶i ®¨ng ký giao dÞch b¶o ®¶m. §èi víi nh÷ng tr-êng hîp ph¸p luËt quy ®Þnh th× viÖc thùc hiÖn ®Çy ®ñ quy ®Þnh vÒ h×nh thøc cña hîp ®ång lµ c¬ së ®Ó giao dÞch b¶o ®¶m cã hiÖu lùc. 1.1.2. Ph©n lo¹i: Dùa trªn c¸c tiªu chÝ kh¸c nhau, b¶o ®¶m tiÒn vay ®-îc ph©n thµnh b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh chÊt truyÒn thèng vµ kh«ng truyÒn thèng. C¸c biÖn ph¸p mang tÝnh chÊt truyÒn thèng lµ cÇm cè, thÕ chÊp, ®Æt cäc, ph¹t vi ph¹m, b¶o l·nh ng©n hµng, ký c-îc, ký quü. C¸c biÖn ph¸p kh«ng mang tÝnh chÊt truyÒn thèng nh-: (i) B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm trong tr-êng hîp kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî, ®-îc xem xÐt nh- mét h×nh thøc b¶o hiÓm tù nguyÖn. Ng-êi mua b¶o hiÓm vay vèn t¹i Ng©n hµng, doanh nghiÖp b¶o hiÓm lµ doanh nghiÖp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng hîp ph¸p, ®-îc phÐp kinh doanh b¶o hiÓm. Sù kiÖn b¶o hiÓm ph¸t sinh khi kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ 16 nî do c¸c nguyªn nh©n: kh¸ch hµng bÞ ph¸ s¶n hoÆc gÆp c¸c sù kiÖn bÊt kh¶ kh¸ng. §©y lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu bëi nã cã lîi cho tÊt c¶ c¸c chñ thÓ. §èi víi kh¸ch hµng th× nã b¶o ®¶m uy tÝn, thanh danh cña m×nh khi kh«ng thùc hiÖn ®-îc nghÜa vô; ng©n hµng th× cã nhiÒu c¬ héi nhËn l¹i kho¶n tiÒn cho vay (c¶ gèc vµ l·i) cßn c«ng ty b¶o hiÓm th× nhËn phÝ. HiÖn nay, m« h×nh nµy ®· b¾t ®Çu ®-îc ¸p dông t¹i ViÖt Nam. (ii) ChuyÓn giao quyÒn yªu cÇu ®ßi nî: BiÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay nµy ®-îc thùc hiÖn b»ng c¸ch ng©n hµng b¸n quyÒn ®ßi nî gèc vµ l·i cña kh¸ch hµng vay cho mét ng-êi kh¸c vµ b»ng c¸ch nµy ng©n hµng cã thÓ nhËn ®-îc mét kho¶n tiÒn (b»ng gèc céng l·i vay trõ mét sè phÇn tr¨m nhÊt ®Þnh). BiÖn ph¸p nµy th«ng th-êng ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp kh¸ch hµng cã dÊu hiÖu nghi ngê vÒ kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî hoÆc do nÒn kinh tÕ cã thÓ cã nh÷ng biÕn ®éng nhÊt ®Þnh, l¹m ph¸t cã thÓ bÞ ®Èy lªn cao. HiÖn nay, Ng©n hµng Nhµ n-íc ®· ban hµnh Quy chÕ sè 59/2006/QCNHNN vÒ mua b¸n nî gi÷a c¸c TCTD lµm c¬ së cho viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô trªn. B¶o ®¶m tiÒn vay h÷u h×nh vµ b¶o ®¶m tiÒn vay v« h×nh. NÕu nh- ®èi t-îng cña b¶o ®¶m tiÒn vay h÷u h×nh lµ b¶o ®¶m b»ng nh÷ng tµi s¶n hiÖn h÷u cña ng-êi ®i vay nh- c¸c ®éng s¶n, bÊt ®éng s¶n th× ®èi t-îng cña b¶o ®¶m tiÒn vay v« h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n phi vËt chÊt cña ng-êi ®i vay nh- c¸c tè quyÒn, c¸c giÊy tê cã gi¸…Nh÷ng giÊy tê nµy ®­îc ph¸t hµnh v× quyÒn lîi cña ng©n hµng hoÆc ®-îc chuyÓn giao cho ng©n hµng víi tÝnh c¸ch lµ b¶o ®¶m cho mét kho¶n tiÒn øng tr-íc. HiÖn nay, theo ph¸p luËt ViÖt Nam th× tµi s¶n v« h×nh rÊt ®a d¹ng: quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, quyÒn së h÷u t¸c phÈm nghÖ thuËt, khoa häc… HÇu hÕt c¸c n-íc ®Òu chia b¶o ®¶m thµnh hai lo¹i c¨n b¶n lµ b¶o ®¶m ®èi nh©n. Theo ®ã, biÖn ph¸p b¶o ®¶m ®èi nh©n “lµ biÖn ph¸p cho phÐp chñ nî cã mét ng-êi m¾c nî thø hai bªn c¹nh ng-êi m¾c nî chÝnh. §èi víi tµi s¶n cña mçi ng-êi m¾c nî, Chñ nî chØ thùc hiÖn quyÒn cña mét chñ nî cã b¶o ®¶m 17 nh­ng hä l¹i cã hai thay v× mét khèi tµi s¶n b¶o ®¶m cho viÖc tr¶ nî” [17, tr 15]. Trong tr-êng hîp kho¶n nî ®¸o h¹n, chñ nî kh«ng ®ßi ®-îc nî ë ng-êi nµy, th× chñ nî cã thÓ ®ßi ë ng-êi cßn l¹i. ViÖc b¶o ®¶m ®èi nh©n t¨ng thªm kh¶ n¨ng ®-îc ®Òn bï lîi Ých cho Chñ nî, bëi lÏ trªn thùc tÕ rÊt hiÕm khi hai ng-êi m¾c nî ®Òu kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Theo ph¸p luËt d©n sù ViÖt Nam th× b¶o l·nh ®-îc xem lµ biÖn ph¸p b¶o ®¶m ®èi nh©n víi t- c¸ch mét biÖn ph¸p ®éc lËp. B¶o l·nh ®-îc thiÕt lËp bëi sù gÆp gì ý chÝ gi÷a ng-êi b¶o l·nh vµ ng-êi nhËn b¶o l·nh. Do ®ã, xÐt vÒ b¶n chÊt, b¶o l·nh cã ®Çy ®ñ yÕu tè cña mét hîp ®ång chø kh«ng ph¶i lµ giao dÞch mét bªn. Tuy nhiªn, ®©y lµ mét hîp ®ång ®¬n vô v× chØ cã ng-êi b¶o l·nh vµ ng-êi cã nghÜa vô trong hîp ®ång nµy [17, tr 20]. B¶o ®¶m ®èi vËt kh¸c b¶o ®¶m ®èi nh©n ë chç nã ®em l¹i cho chñ nî c¸c quyÒn ®Æc biÖt trªn mét hoÆc nhiÒu tµi s¶n cña con nî. Néi dung chÝnh cña c¸c quyÒn nµy trong quan niÖm cña luËt häc ph-¬ng T©y lµ quyÒn -u tiªn vµ quyÒn theo ®uæi. QuyÒn -u tiªn gióp chñ nî ®-îc phÐp nhËn tiÒn thanh to¸n tõ gi¸ b¸n c¸c tµi s¶n, lµ vËt b¶o ®¶m, tr-íc tÊt c¶ c¸c chñ nî kh«ng cã b¶o ®¶m. Cßn quyÒn theo ®uæi gióp cho chñ nî lu«n cã ®-îc tµi s¶n b¶o ®¶m ®Ó b¸n mµ thu håi nî ®Õn h¹n dï quyÒn së h÷u ®ã cã thÓ qua tay nhiÒu ng-êi dï nî ch-a ®Õn h¹n ®ßi. Tuy nhiªn, nÕu quyÒn -u tiªn ®-îc thõa nhËn cho tÊt c¶ c¸c chñ nî cã b¶o ®¶m ®èi vËt, th× quyÒn ®eo ®uæi chØ ®-îc dù liÖu cho mét sè chñ nî ®Æc biÖt, mét khi viÖc thùc hiÖn quyÒn nµy cã c¬ së hiÖn thùc vµ nhÊt lµ kh«ng g©y ph-ong h¹i ®Õn quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng-êi thø ba. Theo c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ViÖt Nam trong lÜnh vùc ng©n hµng th× b¶o ®¶m tiÒn vay ®-îc ph©n lo¹i thµnh b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n vµ kh«ng b»ng tµi s¶n. Cô thÓ, §iÒu 3 NghÞ ®Þnh 178/1999/N§-CP liÖt kª b¶o ®¶m tiÒn vay b»ng tµi s¶n bao gåm: (i) CÇm cè, thÕ chÊp tµi s¶n cña kh¸ch hµng vay; (ii) B¶o l·nh b»ng tµi s¶n cña bªn thø ba; (iii) B¶o ®¶m b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay vµ B¶o ®¶m tiÒn vay kh«ng b»ng tµi s¶n. 18 Ngoµi ra, theo BLDS n¨m 2005 th× b¶o ®¶m tiÒn vay bao gåm: CÇm cè tµi s¶n; ThÕ chÊp tµi s¶n; §Æt cäc; Ký c-îc; Ký quü vµ b¶o ®¶m kh«ng cã tµi s¶n: B¶o l·nh; TÝn chÊp (§iÒu 318 BLDS n¨m 2005). 1.1.3. Quan hÖ cña giao dÞch b¶o ®¶m tiÒn vay vµ hîp ®ång tÝn dông HiÖn nay trong giíi luËt häc cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy. Mét sè häc gi¶ cho r»ng quan hÖ gi÷a hai hîp ®ång nµy lµ quan hÖ chÝnh phô. Mét sè kh¸c cã quan ®iÓm hai hîp ®ång nµy cã quan hÖ ®éc lËp víi nhau. Theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, ®iÒu 15 NghÞ ®Þnh sè 163/2006/N§-CP quy ®Þnh “Hîp ®ång cã nghÜa vô ®-îc b¶o ®¶m bÞ v« hiÖu mµ c¸c bªn ch-a thùc hiÖn hîp ®ång ®ã th× giao dÞch b¶o ®¶m chÊm døt; nÕu ®· thùc hiÖn mét phÇn hoÆc toµn bé hîp ®ång cã nghÜa vô ®-îc b¶o ®¶m th× giao dÞch b¶o ®¶m kh«ng chÊm døt, trõ tr-êng hîp cã tho¶ thuËn kh¸c; Giao dÞch b¶o ®¶m v« hiÖu kh«ng lµm chÊm døt hîp ®ång cã nghÜa vô ®-îc b¶o ®¶m, trõ tr-êng hîp cã tho¶ thuËn kh¸c. Hîp ®ång cã nghÜa vô ®-îc b¶o ®¶m bÞ huû bá hoÆc ®¬n ph-¬ng chÊm døt thùc hiÖn mµ c¸c bªn ch-a thùc hiÖn hîp ®ång th× giao dÞch b¶o ®¶m chÊm døt; nÕu ®· thùc hiÖn mét phÇn hoÆc toµn bé hîp ®ång cã nghÜa vô ®-îc b¶o ®¶m th× giao dÞch b¶o ®¶m kh«ng chÊm døt, trõ tr-êng hîp cã tho¶ thuËn kh¸c. Giao dÞch b¶o ®¶m bÞ huû bá hoÆc ®¬n ph-¬ng chÊm døt thùc hiÖn kh«ng lµm chÊm døt hîp ®ång cã nghÜa vô ®-îc b¶o ®¶m, trõ tr-êng hîp cã tho¶ thuËn kh¸c; Trong tr-êng hîp giao dÞch b¶o ®¶m kh«ng chÊm døt theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 1 vµ 3 th× bªn nhËn b¶o ®¶m cã quyÒn xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m ®Ó thanh to¸n nghÜa vô hoµn tr¶ cña bªn cã nghÜa vô ®èi víi m×nh.” Nh- quy ®Þnh trªn th× quan hÖ gi÷a hîp ®ång b¶o ®¶m vµ hîp ®ång tÝn dông kh«ng ph¶i quan hÖ chÝnh phô bëi theo Kho¶n 4 §iÒu 406 BLDS n¨m 2005 th× hiÖu lùc cña hîp ®ång phô phô thuéc vµo hiÖu lùc cña hîp ®ång chÝnh. Trong khi ®iÒu luËt trªn quy ®Þnh Khi hîp ®ång tÝn dông bÞ v« hiÖu, bÞ ®¬n ph-¬ng chÊm døt hay bÞ hñy bá th× kh«ng dÉn ®Õn hîp ®ång b¶o ®¶m v« hiÖu mµ tïy thuéc vµo hµnh vi c¸c bªn ®· thùc hiÖn hay ch-a thùc hiÖn 19 c¸c nghÜa vô ®-îc ghi nhËn t¹i Hîp ®ång tÝn dông. Theo t«i, hîp ®ång b¶o ®¶m tiÒn vay vÉn cã sù phô thuéc t-¬ng ®èi víi hîp ®ång tÝn dông bëi trong c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång b¶o ®¶m tiÒn vay lu«n lu«n cã c©u: “ Hîp ®ång nµy ®­îc lËp ®Ó b¶o ®¶m cho nghÜa vô …..®­îc ghi nhËn t¹i Hîp ®ång tÝn dông sè…. ký ngµy……”. H¬n n÷a, viÖc ph¸t sinh, thay ®æi, chÊm døt hîp ®ång b¶o ®¶m tiÒn vay ®Òu phô thuéc vµo sù thay ®æi cña Hîp ®ång tÝn dông. Khi kh¸ch hµng cßn d- nî th× TCTD sÏ kh«ng bao giê chÊp thuËn cho bªn b¶o ®¶m chÊm døt hîp ®ång b¶o ®¶m tiÒn vay tr-íc thêi h¹n trõ khi bªn b¶o ®¶m thay thÕ b»ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m kh¸c. Râ rµng, trong tr-êng hîp nµy chØ lµ thay thÕ tµi s¶n b¶o ®¶m cßn quan hÖ b¶o ®¶m tiÒn vay vÉn duy tr×. MÆt kh¸c, t«i kh«ng ®ång ý víi quy ®Þnh t¹i §iÒu 15 BLDS n¨m 2005 vÒ c¬ së chÊm døt hay kh«ng chÊm døt cña h¬p ®ång b¶o ®¶m bëi c¸c lý do sau: Thø nhÊt, khi xem xÐt c¸c c¨n cø chÊm døt hîp ®ång cÇm cè, thÕ chÊp t¹i §iÒu 339, §iÒu 367 BLDS n¨m 2005, chóng ta hoµn toµn kh«ng thÊy c¨n cø nh- §iÒu 15 NghÞ ®Þnh 163/2006/N§-CP. Thø hai, gi¶ sö, khi c¸c bªn ®· thùc hiÖn mét phÇn hoÆc toµn bé nghÜa vô trong Hîp ®ång tÝn dông nh-ng hîp ®ång b¶o ®¶m vi ph¹m mét trong c¸c ®iÒu kiÖn vÒ hiÖu lùc cña Hîp ®ång quy ®Þnh t¹i §iÒu 122 BLDS n¨m 2005 th× viÖc x¸c ®Þnh hiÖu lùc cña Hîp ®ång b¶o ®¶m tiÒn vay sÏ c¨n cø vµo quy ®Þnh nµo? Hîp ®ång b¶o ®¶m sÏ bÞ v« hiÖu theo §iÒu 127 BLDS n¨m 2005 vÒ hîp ®ång d©n sù v« hiÖu hay “kh«ng chÊm døt” khi c¸c bªn ®· thùc hiÖn mét phÇn nghÜa vô t¹i hîp ®ång tÝn dông (Kho¶n 1 §iÒu 15 NghÞ ®Þnh sè 163/2006/N§-CP). NÕu xem xÐt vÒ gi¸ trÞ ph¸p lý cña v¨n b¶n th× sÏ thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña BLDS n¨m 2005, tuy nhiªn, NghÞ ®Þnh sè 163/2006/N§-CP ra ®êi ®Ó h-íng dÉn chi tiÕt trong lÜnh vùc giao dÞch b¶o ®¶m. MÆt kh¸c, thãi quen cña ng-êi ¸p dông ph¸p luËt th-êng tu©n theo c¸c quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh. Nh- vËy, NghÞ ®Þnh sè 163/2006/N§-CP ®· kh«ng ®¸p øng yªu cña c¸c chñ thÓ tham gia giao dÞch b¶o ®¶m. 20 Thø ba, khi xem xÐt hîp ®ång b¶o ®¶m tiÒn vay víi t- c¸ch lµ mét hîp ®ång ®éc lËp th× hîp ®ång b¶o ®¶m tiÒn vay ph¶i cã ®èi t-îng. Trong tr-êng hîp Hîp ®ång tÝn dông v« hiÖu hoÆc bÞ huû bá th× kh«ng lµm ph¸t sinh nghÜa vô tõ c¸c hîp ®ång nµy nªn Hîp ®ång b¶o ®¶m kh«ng cã ®èi t-îng, do vËy, hîp ®ång nµy sÏ chÊm døt hiÖu lùc (Kho¶n 5 §iÒu 424 BLDS n¨m 2005). Ngoµi ra, ®iÒu 15 NghÞ ®Þnh sè 163/20006/N§-CP còng cÇn lùa chän tõ ng÷ cho chÝnh x¸c vµ phï hîp víi BLDS n¨m 2005. Cô thÓ, kh«ng nªn dïng thuËt ng÷ “hîp ®ång b¶o ®¶m kh«ng chÊm døt” dÉn ®Õn nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau nh­ hîp ®ång cã thÓ bÞ tr× ho·n, ®×nh chØ, t¹m ®×nh chØ…vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña c¸c tr-êng hîp nµy lµ kh¸c nhau. Do vËy, c¸c nhµ lµm luËt cÇn nghiªn cøu vµ ®-a ra c¸c quy ®Þnh cã tÝnh kh¶ thi. 1.2. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vÒ tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay 1.2.1. Kh¸i niÖm: Tµi s¶n h×nh thµnh trong t-¬ng lai lµ tµi s¶n thuéc së h÷u cña bªn b¶o ®¶m sau thêi ®iÓm nghÜa vô ®-îc x¸c lËp hoÆc giao dÞch b¶o ®¶m ®-îc giao kÕt. Tµi s¶n h×nh thµnh trong t-¬ng lai bao gåm c¶ tµi s¶n ®· ®-îc h×nh thµnh t¹i thêi ®iÓm giao kÕt giao dÞch b¶o ®¶m nh-ng sau thêi ®iÓm giao kÕt giao dÞch b¶o ®¶m míi thuéc së h÷u cña bªn b¶o ®¶m. Tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay lµ mét d¹ng cña tµi s¶n h×nh thµnh trong t-¬ng lai. Do vËy, ta còng cã thÓ ®Þnh nghÜa tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay lµ “tµi s¶n thuéc së h÷u cña bªn b¶o ®¶m sau thêi ®iÓm nghÜa vô ®-îc x¸c lËp hoÆc giao dÞch b¶o ®¶m ®-îc giao kÕt. Tµi s¶n h×nh thµnh trong t-¬ng lai bao gåm c¶ tµi s¶n ®· ®-îc h×nh thµnh t¹i thêi ®iÓm giao kÕt giao dÞch b¶o ®¶m nh-ng sau thêi ®iÓm giao kÕt giao dÞch b¶o ®¶m míi thuéc së h÷u cña bªn b¶o ®¶m.” 1.2.2. §Æc ®iÓm: 1.2.2.1. Tµi s¶n ch-a thuéc së h÷u cña bªn b¶o ®¶m t¹i thêi ®iÓm x¸c lËp giao dÞch 21