Tài liệu Bài thuyết trình sử dụng phương tiện dạy học địa lý trung học phổ thông

CẤU TRÚC NỘI DUNG CHÍNH MỘT SỐ KHÁI NIỆM MỐI QUAN HỆ NGUYÊN TẮC SỬ PHƯƠNG CÁC PHƯƠNG VAI TRÒ PHƯƠNG HƯỚNG SỬ DỤNG MỘT SỐ LOẠI PHƯƠNG TIỆN DHĐL NHỮNG LƯU Ý CHUNG I. Một số khái niệm: 1. Khái niệm phương ti ện dạy học : Theo nghĩa rộ ng PTDH` là gì? • PTDH là toàn bộ các yếu tố SD vào trong quá trình DH nhằm tác động đến sự chuyển biến nội dung đạt được mục tiêu DH. hẹp Theo nghĩa • những đối tượng mang ND DH được sử PTD dụng trực tiếp vào QTDH để chuyển biến 1.HKhái niệm phương là ND hướngtiện vàodạy mục tiêu DH Có thể hiểu • PTDH là một tập hợp tất cả các PT vật chất cần thiết mà người GV và HS sử dụng trong QTDH nhằm đạt được mục đích dạy học. Đó là những công cụ giúp người GV tổ chức, điều khiển QTDH và những công cụ giúp người HS lĩnh hội tri thức cũng như tổ chức hoạt động nhận thức của mình có hiệu quả. I. Một số khái niệm: học Địa lí THPT PTDH Địa lí là một khái niệm dùng để chỉ tất cả các PT, thiết bị mà GV và HS sử dụng trực tiếp trong quá trình dạy học Địa lí, phục vụ các mục đích dạy học và giáo dục. II. Vai trò: Vai trò Đối với giáo viên Giúp GV dễ giảng bài và dễ truyề n đạt tri thức cho H S Giúp GV rèn luyện được kỹ năng cho HS Đối với học s i n h Kiể m tra, đánh giá được khả năng, nhận thức được tri thức của HS Giáo dục một số phẩm chất tốt cho HS như tính thẩm mỹ, khả năng quan sát… Giú p HS nằm vữn g được tri thứ c Tạo hứng thú học tập cho HS III. Chức năng: 1. MINH HỌA TRI THỨC: * GV sẽ trình bày nội dung bài học Địa lý bằng lời giảng, sau đó sẽ minh họa lời giảng trên các phương tiện dạy học Địa lý 2. NGUỒN TRI THỨC: GV trình bày nội dung theo hướng xây dựng các câu hỏi, bài tập gắn phương tiện, tổ chức hướng dẫn HS tự khai thác tri thức để tự nhận thức  VD: sử dụng bản đồ trong dạy học địa lí trong dạy bài phân bố khoáng sản ở Việt Nam. - Với chức năng minh họa tri thức: * Sau khi trình bày về sự phân bố khoáng sản của Việt Nam, giáo viên chỉ trên bản đồ cho học sinh thấy sự phân bố đó * Khoáng sản nước ta tập trung chủ yếu ở trung du miền núi phía bắc và ở các tỉnh như Cao Bằng, Thái nguyên, .... Mời các em quan sát trên bản đồ và chỉ vị trí phân bố đó trên bản đồ cho học sinh - Với chức năng nguồn tri thức: * Quan sát bản đồ phân bố khoáng sản Việt Nam, các em hãy cho biết các loại khoáng sản chủ yếu và phân bố của chúng? * GV nhận xét câu trả lời, chuẩn kiến thức: Khoáng sản nước ta tập trung chủ yếu ở trung du miền núi phía bắc và ở các tỉnh như Cao Bằng, Thái nguyên, .... IV. Mối quan hệ giữa PTDH và PPDH: Phương tiện, nội dung và PP luôn luôn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau :  Sự xuất hiện của phương tiện lại có thể làm nảy sinh những nội dung và phương pháp mới.  PTDH là “hình ảnh kép” của PPDH. Mỗi PPDH đòi hỏi phải có phương tiện hoạt động phù hợp, PPDH được thực hiện bằng các hoạt động với các PT cụ thể. VD: - Khi sử dụng PP bản đồ trong DH địa lý thì cần sử dụng đến PTDH là bản đồ - Khi sử dụng PT bản đồ trong môn địa lý thì cần áp dụng PP bản đồ trong dạy học. VI. MỐI QUAN HỆ GIỮA PTDH VỚI HTTCDH: * Phương tiện quy định hình thức tổ chức dạy học * Phương tiện giúp phát huy tính tích cực của hình thức tổ chức dạy học Ví dụ: • Quy định hình thức tổ chức dạy học: Với mỗi loại phương tiện lại có một hình thức tổ chức dạy học phù hợp: Với phương tiện dạy học là bản đồ: phù hợp với hình thức tổ chức dạy học theo lớp, ca nhân hoặc nhóm nhỏ. Với phương tiện dạy học là tranh ảnh địa lí có thể phù hợp với hình thức dạy học theo nhóm lớn, nhóm nhỏ…. • Phát huy tính tích cực của hình thức tổ chức dạy học: PTDH góp phần làm tăng khả năng tư duy trừu tượng của học sinh, gắn tri thức lí thuyết với lí thuyết giúp các em tiếp thu bài tốt hơn.. V. Nguyên tắ c sử dụng : 1 Sử dụng phương tiện phải phù hợp với nội dung bài học 2 Sử dụng phương tiện phải đúng lúc, đúng chỗ 3 Sử dụng phương tiện phải đúng cường độ (không nên quá 5 phút) Sử dụng phương tiện phải theo hướng phát huy tính tích cực của HS Phương tiện sử dụng phải đặt ở vị trí sao cho HS cả lớp quan sát được 4 5 6 7 Tăng cường các phương tiện tự tạo (GV tự làm ra) Sử dụng phối hợp nhiều phương tiện V. Các phương tiện dạy học địa lí chủ yếu ở trường THPT. 1. Phương tiện địa lý lớp 10 - PTDH địa lý 10 bao gồm: tranh ảnh địa lý, quả địa cầu, băng đĩa hình, bản đồ, bảng số liệu, biểu đồ.. Trong đó, những PT sử dụng trong nhiều bài học ở địa lý 10 là tranh ảnh địa lý, quả địa cầu, bảng số liệu, biểu đồ,bản đồ. Quả địa cầu Tranh ảnh địa lý Bản đồ Bảng số liệu 2. Phương tiện Địa lý lớp 11 -Bản đồ: + bản đồ tự nhiên và kinh tế các nước, khu vực + Bản đồ sơ đồ, hành chính. - Tranh ảnh - Bảng số liệu - Bảng kiến thức - Biểu đồ - Sơ đồ - Hình vẽ Trong tất cả các phương tiện trên, loại phương tiện chủ yếu trong SGK là: bản đồ, tranh ảnh và bảng số liệu. Ngoài ra còn sử dụng một số loại phương tiện như: băng(đĩa) hình; máy chiếu, máy vi tính và các phần mềm của máy tính… 3. Phương tiện địa lý lớp 12 Bản đồ Giáo khoa Lát cắt địa hình Bảng số liệu Biểu đồ Atlat địa lý Bảng kiến thức