Tài liệu Bài giảng kiểm toán chương 3 các phương pháp kiểm toán

Chương 3 PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TOAÙN Phöông phaùp kieåm toaùn laø caùc bieän phaùp, thuû tuïc ñöôïc söû duïng trong coâng taùc kieåm toaùn nhaèm thöïc hieän muïc ñích kieåm toaùn ñaõ ñaët ra. Muïc tieâu chöông 3: 3.1 PHÖÔNG PHAÙP KHOA HOÏC CHUNG 3.2 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TOAÙN CÔ BAÛN 3.3 KYÕ THUÏAÂT LAÁY MAÃU KIEÅM TOAÙN 1 3.1 PHÖÔNG PHAÙP KHOA HOÏC CHUNG Phöông phaùp khoa hoïc chung cuûa caùc nhaø khoa hoïc söû duïng trong nghieân cöùu coù theå khaùi quaùt thaønh caùc böôùc sau: Choïn ñeà taøi ñieàu tra, nghieân cöùu; Laäp giaû thuyeát ñeå kieåm tra; 2 Kieåm tra, phaân tích giaû thuyeát baèng caùch thu thaäp vaø ñaùnh giaù caùc chöùng töø thích hôïp; Chaáp nhaän hay khoâng chaáp nhaän giaû thuyeát treân cô sôû caùc chöùng cöù; Laäp theâm vaø kieåm tra theâm caùc giaû thuyeát. 3 * Quy trình kieåm toaùn, nhìn chung ñöôïc tieán haønh theo trình töï nhö sau:  1. Nhaân vieân kieåm toaùn nhaän kieåm tra moät heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø quyeát ñònh caàn xem xeùt khoaûn muïc naøo;  2. Kieåm toaùn vieân ñöa caùc giaû thuyeát caàn kieåm tra;  3. Kieåm toaùn vieân thöû nghieäm, kieåm tra caùc giaû thuyeát baèng caùch tìm kieám caùc baèng chöùng vaø ñaùnh giaù noù; 4  4. Kieåm toaùn vieân ñöa ra yù kieán ñeå khaúng ñònh hay phuû nhaän giaû thuyeát veà vaán ñeà chuyeân moân ñaõ neâu leân trong baùo caùo taøi chính vaø soå keá toaùn;  5. Kieåm toaùn vieân phaûi ñöa ra yù kieán toång theå veà baùo caùo taøi chính döïa treân keát quaû kieåm tra nhöõng boä phaän, nhöõng khoaûn muïc rieâng bieät do caùc thaønh vieân trong toå kieåm toaùn ñaõ tieán haønh. 5 3.2 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TOAÙN CÔ BAÛN Hai loaïi phöông phaùp kieåm toaùn: Phöông phaùp thöû nghieäm cô baûn Phöông phaùp thöû nghieäm kieåm soaùt -> Nhaèm thu thaäp baèng chöùng kieåm toaùn 6 Caùc loaïi thöû nghieäm kieåm toaùn Nhaèm thu thaäp baèng chöùng kieåm toaùn Thöû nghieäm kieåm soaùt Thöû nghieäm cô baûn Laø vieäc kieåm tra ñeå thu thaäp baèng chöùng kieåm toaùn veà söï thieát keá phuø hôïp & söï vaän haønh höõu hieäu cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi boä. Laø vieäc kieåm tra ñeå thu thaäp baèng chöùng kieåm toaùn lieân quan ñeán BCTC nhaèm phaùt hieän ra nhöõng sai leäch troïng yeáu laøm aûnh höôûng ñeán BCTC. 7 3.2.1 Phöông phaùp thöû nghieäm cô baûn Thöû nghieäm cô baûn Laø vieäc kieåm tra ñeå thu thaäp baèng chöùng kieåm toaùn lieân quan ñeán BCTC nhaèm phaùt hieän ra nhöõng sai leäch troïng yeáu laøm aûnh höôûng ñeán BCTC.  Goàm hai thuû tuïc: thuû tuïc phaân tích ñaùnh giaù toång quaùt (goïi taét laø thuû tuïc phaân tích) vaø thuû tuïc kieåm tra chi tieát caùc nghieäp vuï vaø soá dö 8 3.2.1.1 Thuû tuïc phaân tích ñaùnh giaù toång quaùt - VSA 520 Khaùi nieäm  Thuaät ngöõ ñöôïc duøng trong chuaån möïc laø “Quy trình phaân tích”  Laø vieäc phaân tích caùc soá lieäu, thoâng tin, caùc tyû suaát quan troïng, qua ñoù tìm ra nhöõng xu höôùng, bieán ñoäng vaø tìm ra nhöõng moái quan heä coù maâu thuaãn vôùi caùc thoâng tin lieân quan khaùc hoaëc coù söï cheânh leäch lôùn so vôùi giaù trò ñaõ döï kieán. 9 Kyõ thuaät vaø nguoàn döõ lieäu Caùc phöông phaùp phaân tích chuû yeáu Phaân tích xu höôùng (Trend Analysis) Phaân tích tyû soá (Ratio Analysis) Phaân tích döï baùo (Expectation Analysis) Caùc nguoàn döõ lieäu cho phaân tích Soá lieäu kyø naøy - kyø tröôùc Soá lieäu thöïc teá - keá hoaïch Soá lieäu ñôn vò - Bình quaân ngaønh Soá lieäu taøi chính - Phi taøi chính 10 Phaân tích xu höôùng 500 400 300 Naêm 2001 200 Naêm 2002 100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Bieåu ñoà bieán ñoäng doanh thu qua caùc thaùng naêm 2002, so vôùi 2001. Nhaän xeùt? 11 Phaân tích tyû soá  Moät thí duï • X laø moät coâng ty thöông maïi. Naêm nay, tyû leä laõi goäp cuûa ñôn vò suït giaûm töø 20% xuoáng coøn 14%. • Döï ñoaùn caùc khaû naêng? • Caùc thuû tuïc kieåm toaùn caàn thieát? 12 Caùc tyû soá quan troïng       Tyû soá nôï Heä soá thanh toaùn hieän haønh Soá voøng quay haøng toàn kho Soá voøng quay nôï phaûi thu ROS, ROA, ROE Moái quan heä giöõa caùc tyû soá 13 Phaân tích döï baùo Trong naêm 2007, chi phí laõi vay phaûi traû theo soå saùch laø 390 trieäu ñoàng. Tình hình dö nô vay nhö sau (tyû ñoàng ) Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Dö nôï 2 3 4 2 1 4 2 3 2 1 4 8 Laõi suaát 20% naêm. Haõy xem xeùt söï hôïp lyù cuûa chi phí laõi vay soå saùch. Dö nôï vay bình quaân : 36 tyû : 12 = 3 tyû Chi phí laõi vay hôïp lyù : 3 tyû x 20% = 600 trieäu Keát luaän : Chi phí laõi vay theo soå saùch laø 390 trieäu laø khoâng hôïp lyù, caàn kieåm tra chi tieát ñeå tìm hieåu nguyeân nhaân. 14 Tình huoáng 1 Sau khi phoûng vaán Ban giaùm ñoác, kieåm toaùn vieân bieát ñôn vò coù moät soá khoaûn vay öu ñaõi vôùi laõi suaát thaáp laø 10% naêm. Keát quaû tính toaùn laïi : Laõi suaát 20% : Dö nôï vay bình quaân 1 tyû, chi phí laõi vay öôùc tính laø 200 trieäu Laõi suaát 10% : Dö nôï vay bình quaân laø 2 tyû, chi phí laõi vay öôùc tính laø 200 trieäu Toång chi phí laõi vay öôùc tính laø 400 trieäu Keát luaän : Chi phí laõi vay 390 trieäu hôïp lyù Tình huoáng 2 Keát quaû kieåm tra cho thaáy moät soá khoaûn chi phí laõi vay cuûa Ngaân haøng X chöa ghi cheùp laø 195 trieäu . Sau khi ñieàu chænh sai soùt naøy, chi phí laõi vay ñaõ ñieàu chænh: 390 trieäu + 195 trieäu = 585 trieäu thì hôïp lyù. 15 Thuû tuïc phaân tích (thí duï 2) Soá lieäu naêm tröôùc : Saûn phaåm A B Khaùc Coäng Doanh thu theo baùo caùo naêm nay : Doanh thu 20.000 28.000 2.000 50.000 63.200 Döõ lieäu töø boä phaän kinh doanh veà tình hình tieâu thuï naêm nay Saûn phaåm Giaù baùn Saûn löôïng A Taêng 20% Taêng 10% B Giaûm 3% Taêng 30% Khaùc Taêng töø 1% ñeán 7% Taêng töø 10% ñeán 15% 16 Doanh thu öôùc tính naêm nay : Saûn phaåm A : Doanh thu naêm tröôùc : Taêng leân do saûn löôïng : ( 20.000 x 10% ) Taêng leân do giaù baùn : ( 22.000 x 20% ) Doanh thu öôùc tính naêm nay : Saûn phaåm B : Doanh thu naêm tröôùc : Taêng leân do saûn löôïng :(28.000 x 30%) Giaûm do giaù baùn : ( 36.400 x3%) Doanh thu öôùc tính naêm nay : Saûn phaåm khaùc : Doanh thu naêm tröôùc : Taêng do saûn löôïng : ( 2.000 x 12,5%) Taêng do giaù baùn : ( 2.250 x 4%) Doanh thu öôùc tính naêm nay : Toång doanh thu öôùc tính naêm nay : Doanh thu theo baùo caùo naêm nay : Cheänh leäch : 20.000 2.000 4.400 26.400 28.000 8.400 (1.092) 35.308 2.000 250 90 2.340 64.048 63.200 848 17 Thuû tuïc phaân tích (thí duï 3) Chi phí hoa hoàng keá hoaïch 2007 : Chi phí hoa hoàng thöïc teá 2007 : Cheânh leäch : ? 12.000 17.000 5.000 Phöông phaùp xaùc ñònh chi phí keá hoaïch Hoa hoàng KH = Tyû leä hoa hoàng bình quaân 07 x Doanh thu döï kieán = 1,2% x 1.000.000 ? Caùc thay ñoåi trong ñieàu kieän ( doanh thu, chính saùch hoa hoàng ) Doanh thu thöïc teá : 1.100.000 Chính saùch hoa hoàng khoâng ñoåi ( Saûn phaåm A : 2%. Saûn phaåm B 1% ). Phaûi xem xeùt cô caáu doanh thu 18 Chi phí hoa hoàng thöïc teá öôùc tính : 1. Tyû leä hoa hoàng bình quaân thöïc teá : Saûn phaåm Tyû leä hoa hoàng A B Coäng 2% 1% Tyû leä hoa Cô caáu Cô caáu Tyû leä hoa doanh hoàng bình doanh thu hoàng bình quaân 08 08 quaân 07 thu 07 20% 80% 100% 0,4% 0,8% 1,2% 60% 40% 100% 1,2% 0,4% 1,6% 2. Chi phí hoa hoàng öôùc tính : 1,6% x 1.100.000 = 17.600 Cheânh leäch so vôùi soå saùch : 17.600 – 17.000 = 600 Keát luaän : Chi phí hoa hoàng 17.000 laø hôïp lyù 19 Phaïm vi aùp duïng thuû tuïc phaân tích  PHAÛI aùp duïng trong giai ñoaïn laäp keá hoaïch  COÙ THEÅ aùp duïng trong giai ñoaïn thöïc hieän kieåm toaùn  PHAÛI aùp duïng trong giai ñoaïn soaùt xeùt toång theå BCTC 20