Tài liệu Xây dựng và sử dụng các tình huống tích hợp trong dạy học sinh thái ở trường trung học phổ thông

. . Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN DIỆU HƯƠNG XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÁC TÌNH HUỐNG TÍCH HỢP TRONG DẠY HỌC SINH THÁI HỌC Ở TRƯỜNG THPT Chuyên ngành: LL và PPDH môn Sinh học Mã số: 60.14.01.11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN PHÚC CHỈNH Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Thái Nguyên - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Phúc Chỉnh. Các số liệu trích dẫn đều có nguồn gốc rõ ràng, các kết quả trong luận văn là trung thực và chưa có ai công bố ở bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Diệu Hương i Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy hướng dẫn khoa học: PGS TS. Nguyễn Phúc Chỉnh đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện để em thực hiện luận văn. Em cũng xin chân thành cảm ơn tập thể thầy cô bộ môn Phương pháp dạy học Sinh học, Phòng Đào Tạo Trường đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ cho em nghiên cứu, học tập và hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu cùng các thầy cô giáo tổ Sinh Hóa trường: THPT Lê Văn Thịnh - Bắc Ninh đã tạo điều kiện thuận lợi và hợp tác cùng chúng tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực nghiệm đề tài. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Diệu Hương ii Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC Trang Trang bìa phụ Lời cam đoan ....................................................................................................... i Lời cảm ơn .......................................................................................................... ii Mục lục ..............................................................................................................iii Danh mục từ viết tắt trong luận văn ............................................................... iv Danh mục các bảng........................................................................................... vi Danh mục các hình .......................................................................................... vii MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 2 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI .................................................... 9 1.1. Một số vấn đề cơ bản về dạy học tích hợp .................................................. 9 1.1.1. Khái niệm tích hợp ................................................................................... 9 1.1.2. Dạy học tích hợp..................................................................................... 10 1.1.3. Quan điểm về tích hợp các môn học ...................................................... 11 1.1.4. Khái niệm năng lực ................................................................................ 13 1.1.5. Khái niệm tình huống ............................................................................. 14 1.1.6. Khái niệm vấn đề .................................................................................... 15 1.1.7. Khái niệm tình huống - vấn đề ............................................................... 17 1.1.8. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh.......................... 18 1.1.9. Mối quan hệ giữa dạy học theo tình huống tích hợp với việc hình thành và phát triển năng lực của học sinh ................................................................... 19 1.2. Tổng quan về dạy học tích hợp ................................................................. 20 1.2.1. Trên thế giới ........................................................................................... 20 1.2.2. Ở Việt Nam............................................................................................. 21 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................. 23 iii Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Chương 2. XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÁC TÌNH HUỐNG TÍCH HỢP TRONG DẠY HỌC SINH THÁI HỌC Ở TRƯỜNG THPT ..................... 25 2.1. Xây dựng các tình huống tích hợp trong dạy học sinh thái học ở trường THPT ................................................................................................................. 25 2.1.1. Phân tích nội dung, chương trình phần Sinh thái học ở trường THPT .. 25 2.1.2. Quy trình xác định các tình huống - vấn đề trong dạy học sinh thái học ở trường THPT .................................................................................................. 28 2.2. Quy trình tổ chức dạy học theo tình huống tích hợp trong dạy học sinh thái học............................................................................................................... 42 2.2.1. Nguyên tắc xây dựng quy trình tổ chức học theo tình huống TH .......... 42 2.2.2. Quy trình tổ chức học theo tình huống TH trong dạy học STH ............. 45 2.2.3. Vận dụng quy trình tổ chức học theo tình huống TH trong dạy học STH48 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 77 Chương 3 THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM........................................................ 78 3.1. Mục đích - nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm .............................................. 78 3.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ............................................................. 78 3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm ............................................................ 78 3.2. Nội dung và phương pháp thực nghiệm .................................................... 78 3.2.1. Nội dung thực nghiệm ............................................................................ 78 3.2.2. Phương pháp thực nghiệm ...................................................................... 79 3.3. Phân tích kết quả thực nghiệm .................................................................. 81 3.3.1. Phân tích kết quả bài kiểm tra trong thực nghiệm.................................. 81 3.3.2 Phân tích kết quả bài kiểm tra 45 phút .................................................... 85 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................. 89 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ............................................................................. 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 93 PHỤ LỤC iv Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN STT Chữ viết tắt Đọc là 1 DHTH Dạy học tích hợp 2 ĐC Đối chứng 3 GV Giáo viên 4 GQTH -VĐ Giải quyết tình huống vấn đề 5 GQVĐ Giải quyết vấn đề 6 HS Học sinh 7 NL Năng lực 9 NT Nhóm trưởng 10 SGK Sách giáo khoa 11 SH Sinh học 12 STH Sinh thái học 13 TK Thư kí 14 TN Thực nghiệm 15 TH Tích hợp 16 TH -VĐ Tình huống - vấn đề 17 THPT Trung học phổ thông 18 VĐ Vấn đề 19 GD Giáo dục iv Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1. Kỹ thuật xác định tình huống - vấn đề .............................................. 29 Bảng 2.2. Hoạt động của GV và HS trong học theo tình huống tích hợp ........ 46 Bảng 2.3. Bảng minh họa báo cáo GQTH - VĐ Sinh vật trong môi trường sống của chúng ........................................................................................................... 52 Bảng 2.4. Bảng minh họa báo cáo GQTH -VĐ Sinh thái học quần thể............ 59 Bảng 2.5. Bảng minh họa báo cáo GQTH -VĐ Sinh thái học quần xã ............ 64 Bảng 3.1. Các chủ đề dạy thực nghiệm ............................................................. 78 Bảng 3.2. Bảng tần suất điểm kiểm tra 15 phút (%) ......................................... 81 Bảng 3.3. Bảng tần suất hội tụ tiến (f% ) điểm kiểm tra 15 phút .................... 82 Bảng 3.4. Kiểm định X điểm kiểm tra 15 phút ................................................. 83 Bảng 3.5. Phân tích phương sai điểm kiểm tra 15 phút .................................... 84 Bảng 3.6. Bảng tần suất điểm kiểm tra 45 phút (%) ......................................... 85 Bảng 3.7. Tần suất hội tụ tiến (f% ) điểm kiểm tra 45 phút ............................ 86 Bảng 3.8. Kiểm định X điểm kiểm tra 45 phút ................................................. 87 Bảng 3.9. Phân tích phương sai điểm kiểm tra 45 phút .................................... 88 vi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 1.1. Các khía cạnh của một vấn đề học tập .............................................. 17 Hình 1.2. Mối liên hệ giữa vấn đề và tình huống .............................................. 18 Hình 3.1. Biểu đồ tần suất điểm kiểm tra 15 phút ............................................. 82 Hình 3.2. Đồ thị tần suất hội tụ tiến điểm kiểm tra 15 phút .............................. 83 Hình 3.3. Biểu đồ tần suất điểm kiểm tra 45 phút ............................................. 86 Hình 3.4. Đồ thị tần suất hội tụ tiến điểm kiểm tra 45 phút .............................. 87 vii Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lí do lựa chọn đề tài 1.1. Xuất phát từ quan điểm chỉ đạo đổi mới giáo dục Trong giai đoạn hiện nay, để đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa – hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục và đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học” [6]. Từ tinh thần đó, các yếu tố của quá trình giáo dục trong nhà trường trung học cần được tiếp cận theo hướng đổi mới. Việc chuyển từ chương trình định hướng nội dung dạy học sang chương trình định hướng năng lực là định hướng trọng tâm. Trong đó, tích hợp là một trong những quan điểm chỉ đạo trong việc xây dựng chương trình giáo dục phổ thông Việt Nam sau 2015 để cụ thể hóa nội dung đề ra trong Nghị quyết của Đảng lần thứ XI: “Đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học ở tất cả các cấp, bậc học. Tích cực chuẩn bị để từ sau năm 2015 thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới” [6]. 1.2. Xuất phát từ những ưu điểm của dạy học tích hợp Dạy học tích hợp (DHTH) là một quan điểm dạy học nhằm hình thành và phát triển ở học sinh những năng lực (NL) cần thiết trong đó có NL vận dụng để giải quyết có hiệu quả các tình huống thực tiễn. Thực tiễn giáo dục ở nhiều nước trên thế giới, trong đó có khu vực Đông Nam Á đã chứng tỏ việc thực hiện quan điểm tích hợp (TH) làm tăng tính hiệu quả của hoạt động giáo dục, làm cho học sinh (HS) gắn kiến thức với thực tiễn, 2 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn HS không chỉ có những kiến thức, kĩ năng riêng lẻ mà còn phát triển NL giải quyết những vấn đề phức tạp và làm cho việc học tập trở nên có ý nghĩa hơn. Thực tế cuộc sống cho thấy, mọi sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và xã hội đều ít nhiều có mối liên hệ với nhau; nhiều sự vật, hiện tượng có những điểm tương đồng và cùng một nguồn cội…. Không thể giải quyết một vấn đề và nhiệm vụ nào của lý luận và thực tiễn mà không sử dụng phối hợp, tổng hợp kĩ năng đa ngành của nhiều lĩnh vực khác nhau. Không phải ngẫu nhiên mà ngày càng xuất hiện các môn khoa học “liên ngành”. DHTH trong nhà trường sẽ giúp HS học tập thông minh và vận dụng sáng tạo kiến thức, kĩ năng, phương pháp của khối lượng tri thức toàn diện, hài hòa và hợp lý trong giải quyết tình huống khác nhau trong cuộc sống hiện đại. DHTH còn giúp phân biệt cái cốt yếu với cái ít quan trọng hơn. Cái cốt yếu phải là những NL cơ bản cần cho người học vận dụng vào xử lý những tình huống cụ thể [9]. Với những ưu điểm của DHTH, nhiều nước trên thế giới đã đưa vào trường trung học các môn học mang tính TH, chẳng hạn như ở Australia: nội dung học tập của HS phổ thông gồm tám lĩnh vực học tập chính thức: Nghệ thuật; Tiếng Anh; Giáo dục thể chất; Ngoại ngữ; Toán; Khoa học tự nhiên (Lí, Hóa, Sinh); Khoa học xã hội và nhân văn (Văn, Sử, Địa) và môi trường; Công nghệ. Tổ chức như vậy sẽ giảm được một số môn học trong nhà trường. 1.3. Xuất phát từ đặc điểm phần Sinh thái học ở trường THPT Sinh thái học (STH) là một khoa học nghiên cứu các mối quan hệ của sinh vật với sinh vật và sinh vật với môi trường ở mọi cấp độ tổ chức, từ cá thể, quần thể đến quần xã sinh vật và hệ sinh thái [13]. STH tích hợp với tất cả các lĩnh vực nghiên cứu sinh học và dựa vào đó những nhà quản lý có thể đưa ra các quyết định về môi trường. Sinh thái 3 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn học là phương thức cho chiến lược phát triển bền vững của xã hội con người, có những thành tựu to lớn được ứng dụng vào những lĩnh vực của đời sống con người như nâng cao năng suất vật nuôi, cây trồng trên cơ sở cải tạo các điều kiện sống của chúng; hạn chế và tiêu diệt các địch hại, bảo vệ đời sống vật nuôi, cây trồng và đời sống con người; thuần hóa và di giống các loài sinh vật; khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên, duy trì đa dạng sinh học và phát triển tài nguyên thiên nhiên cho sự khai thác bền vững; bảo vệ và cải tạo môi trường sống cho con người và các loài sống tốt hơn [13]. Dựa trên kiến thức về hệ sinh thái, chương trình STH đã đề cập đến các vùng sinh thái chính trên trái đất, có liên quan đến đặc điểm khí hậu, tạo nên những sinh cảnh riêng biệt. Mỗi hệ sinh thái đều chứa đựng những điều kiện sống và sự thích nghi riêng của các sinh vật sống ở đó. Chương trình cũng đề cập việc ứng dụng kiến thức STH trong khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường, nhằm đánh giá đúng tác dụng của các nguồn tài nguyên chính trong sinh quyển và hậu quả của việc sử dụng không hợp lý tài nguyên thiên nhiên, từ đó đề xuất những biện pháp khắc phục, giữ được sự cân bằng sinh thái. Với những đặc điểm trên thì STH có rất nhiều tiềm năng để DHTH, nhằm nâng cao hiệu quả dạy học và phát triển NL cho HS. Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn đề tài: Xây dựng và sử dụng các tình huống tích hợp trong dạy học sinh thái học ở trường THPT. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đặc điểm, nội dung phần STH ở trường trung học phổ thông (THPT) để xây dựng và sử dụng các tình huống TH trong dạy học SH nhằm 4 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn nâng cao hiệu quả dạy học, giúp HS phát triển NL vận dụng kiến thức và xử lý tình huống. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Các tình huống TH trong dạy học phần STH ở trường THPT. 3.2. Khách thể nghiên cứu Quá trình dạy học phần STH ở trường THPT. 4. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng và sử dụng tình huống TH trong dạy học STH ở trường THPT sẽ góp phần nâng cao hiệu quả dạy học, giúp HS phát triển NL vận dụng kiến thức và xử lý tình huống. 5. Nhiệm vụ và nội dung nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học tích hợp - Phân tích các NL cần hình thành và phát triển cho HS THPT thông qua dạy học các tình huống TH - Xây dựng quy trình xác định các tình huống -vấn đề trong dạy học STH - Xây dựng các tình huống TH trong dạy học SH ở trường THPT - Xây dựng và vận dụng quy trình tổ chức học theo tình huống TH trong dạy học STH 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1 Phương pháp nghiên cứu lí luận - Nghiên cứu những tài liệu cơ bản về DHTH, dạy học theo định hướng phát triển NL HS, phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học tích cực, 5 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn các văn kiện của Đảng và Nhà nước cũng như các đề tài nghiên cứu khoa học có liên quan để làm rõ cơ sở lý luận của đề tài. - Nghiên cứu nội dung, chương trình sách giáo khoa (SGK) phần STH SH 12 ở THPT, các sách tham khảo và các tài liệu liên quan đến đề tài. 6.2. Phương pháp điều tra quan sát - Điều tra thực trạng về vận dụng dạy học tình huống TH trong dạy học SH ở một số trường THPT tỉnh Bắc Ninh. Dự giờ, tổng kết, rút kinh nghiệm. - Tham khảo ý kiến đồng nghiệp, HS về việc vận dụng các tình huống TH trong dạy học SH nhằm nâng cao chất lượng dạy học và đạt hiệu quả, chất lượng học tập của HS THPT. - Tham khảo ý kiến của một số giáo viên (GV) và chuyên gia về khoa học giáo dục về tính khả thi của các tình huống TH được xây dựng. Trao đổi và lấy ý kiến của các cán bộ quản lý của một số trường THPT về những thuận lợi và khó khăn trong việc triển khai xây dựng và giảng dạy các tình huống TH trong dạy học SH. - Tiến hành trao đổi trực tiếp với GV giảng dạy bộ môn Vật lí, Hóa học, SH ở các trường THPT để tìm hiểu quan điểm trong thiết kế tình huống TH, các phương pháp mà họ đã sử dụng cùng với những thuận lợi và khó khăn mà họ thường gặp trong quá trình thiết kế kế hoạch bài học cho các tình huống TH. 6.3. Thực nghiệm sư phạm Dạy thực nghiệm 3 chủ đề trên lớp trong đó có vận dụng các tình huống TH trong dạy học SH nhằm nâng cao chất lượng dạy học và đạt hiệu quả, chất lượng học tập đối với HS đề xuất trong luận văn nhằm đánh giá tính khả thi và tính hiệu quả của đề tài. 6.4. Thống kê toán học 6 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Dùng phương pháp thống kê toán học bằng phần mềm Microsoft Excel để xử lí số liệu trước và sau khi thực nghiệm. 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Giới hạn nghiên cứu: Nghiên cứu xây dựng các tình huống TH trong dạy học phần STH SH 12 ở trường THPT. - Phạm vi nghiên cứu: Trường THPT Lê Văn Thịnh thuộc tỉnh Bắc Ninh. 8. Những điểm mới của đề tài - Xây dựng được quy trình xác định các tình huống TH trong dạy học STH ở trường THPT. - Xây dựng được các tình huống TH trong dạy học STH SH12 ở trường THPT - Xây dựng và vận dụng được quy trình tổ chức học theo tình huống TH trong dạy học STH ở trường THPT 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu và kết luận nội dung của luận văn được trình bày trong ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của đề tài; Chương 2: Xây dựng và sử dụng các tình huống tích hợp trong dạy học STH ở trường THPT; Chương 3: Thực nghiệm sư phạm. 7 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 8 http://www.lrc.tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Một số vấn đề cơ bản về dạy học tích hợp 1.1.1. Khái niệm tích hợp TH trong tiếng Anh được viết là integration – một từ gốc Latinh (integer) có nghĩa là toàn bộ, toàn thể. TH là sự phối hợp các hoạt động khác nhau, các thành phần khác nhau của một hệ thống để bảo đảm sự hài hòa chức năng và mục tiêu hoạt động của hệ thống ấy. Theo từ điển Tiếng Việt, TH là sự kết hợp những hoạt động, chương trình hoặc các thành phần khác nhau thành một khối chức năng. Theo từ điển Giáo dục học, TH là hành động liên kết các đối tượng nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau trong cùng một kế hoạch dạy học. TH là sự kết hợp có hệ thống các kiến thức có liên quan và kiến thức môn học thành một nội dung thống nhất, gắn bó chặt chẽ với nhau dựa trên những mối liên hệ về lý luận và thực tiễn được đưa vào bài học [10]. Theo PGS.TS Dương Tiến Sỹ, TH được hiểu là sự hợp nhất hay sự nhất thể hóa đưa tới một đối tượng mới như là một thể thống nhất giữa các thành phần của đối tượng, nó không phải một phép cộng mang tính cơ học những thuộc tính của các thành phần ấy. Như vậy, TH có hai thuộc tính cơ bản liên hệ mật thiết với nhau, quy định lẫn nhau là tính liên kết và tính toàn vẹn. Tính liên kết tạo nên một thực thể toàn vẹn, không còn sự phân chia giữa các thành phần. Tính toàn vẹn thể hiện ở mối quan hệ hữu cơ dựa trên sự thống nhất nội tại của các thành phần liên kết ấy. Sẽ không thể gọi là TH nếu các thành phần 9 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn đó chỉ là sự sắp đặt bên cạnh nhau mà không có mối quan hệ hữu cơ giữa các thành phần đó [12]. Theo PGS.TS Nguyễn Phúc Chỉnh, TH kiến thức là sự liên kết, kết hợp, lồng ghép tri thức của các khoa học khác nhau thành một tập hợp kiến thức thống nhất. DHTH là quá trình trong đó có sự lồng ghép, liên hệ những tri thức khoa học, những quy luật chung gần gũi với nhau, qua đó người học không chỉ lĩnh hội được tri thức khoa học của môn học chính mà cả những tri thức của khoa học được TH. Từ đó, hình thành cho người học cái nhìn khái quát hơn đối với các khoa học có cùng đối tượng nghiên cứu, đồng thời có được phương pháp xem xét vấn đề một cách logic, biện chứng [3]. Như vậy, “TH là sự kết hợp một cách hữu cơ, có hệ thống các kiến thức, khái niệm thuộc các môn học khác nhau thành một nội dung thống nhất, dựa trên các mối liên hệ về lí luận và thực tiễn được đề cập trong các môn học đó” [12]. 1.1.2. Dạy học tích hợp A.V. Baez (nguyên chủ tịch tổ chức IUNC), cho rằng các khoa học trở thành “tích hợp” khi chúng không còn bị “phân chia” nữa. Mọi sự vật hiện tượng vốn đã tồn tại là một thực thể toàn vẹn. Con người nghĩ ra cách “phân chia” chúng để mở rộng dần phạm vi hiểu biết của mình. Như vậy, sự “phân chia” đó chỉ là hình thức mang tính nhân tạo, không phải bản chất của sự tồn tại [3], [12]. Còn theo Hội nghị tại Maryland 4/1973 thì khái niệm dạy học TH các nhà khoa học còn bao gồm cả việc dạy học tích hợp các khoa học với công nghệ học. Định nghĩa này nhấn mạnh sự phục thuộc lẫn nhau giữa hiểu biết khái niệm và nguyên lý khoa học với ứng dụng thực tiễn. 10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Tuy có những cách định nghĩa khác nhau nhưng chúng lại thống nhất biện chứng với nhau ở tư tưởng chính là việc thực hiện một mục tiêu “kép” trong dạy học (một là mục tiêu dạy học thông thường của một bài học, hai là mục tiêu được TH trong nội dung bài học đó). Các nhà giáo dục (GD) đã khẳng định rằng: Đến nay không còn là lúc bàn đến vấn đề cần hay không, mà chắc chắn là cần phải dạy học tích hợp. Đây cũng là ý kiến kết luận của Hội đồng liên quốc gia về giảng dạy khoa học, với sự bảo trợ của UNESCO tổ chức tại Varna (Bungri) “Hội nghị tích hợp việc giảng dạy các khoa học” tháng 9/1968. Như vậy, DHTH có thể hiểu đó là một quan điểm dạy học nhằm hình thành và phát triển ở HS những NL cần thiết trong đó có NL vận dụng kiến thức để giải quyết có hiệu quả các tình huống thực tiễn. Điều đó cũng có nghĩa là đảm bảo cho mỗi HS biết vận dụng kiến thức được học trong nhà trường vào các hoàn cảnh mới lạ, khó khăn, bất ngờ; qua đó trở thành một người công dân có trách nhiệm, một người lao động có NL. DHTH đòi hỏi việc học tập ở nhà trường phổ thông phải được gắn với các tình huống của cuộc sống sau này mà HS có thể phải đối mặt và chính vì thế nó trở nên có ý nghĩa đối với HS. Như vậy, DHTH sẽ phát huy tối đa sự trưởng thành và phát triển cá nhân mỗi HS, giúp các em thành công trong vai trò người chủ gia đình, người công dân, người lao động tương lai. 1.1.3. Quan điểm về tích hợp các môn học Theo Xavier Roegierscó 4 cách tích hợp môn học: Cách 1: Những ứng dụng chung cho nhiều môn học, được thực hiện ở cuối năm học hay cuối cấp học. 11