1. Tính cấp thiết của đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Cán bộ là gốc của mọi công việc, Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém. Vì vậy, Người chỉ rõ xây dựng đội ngũ cán bộ là công việc đặc biệt quan trọng, là công việc gốc của Đảng. Thấm nhuần sâu sắc tư tưởng của Người, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong từng thời kỳ lịch sử. Đó là nhân tố có ý nghĩa quyết định đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác to lớn hơn.
Điều tra hình sự là một hoạt động mang tính đặc thù, một nhiệm vụ nặng nề, phức tạp, vừa nhằm thực hiện đấu tranh chống tội phạm theo quy định của pháp luật, vừa thực hiện chức năng nhiệm vụ được giao trong xây dựng quân đội. Hiện nay, thực hiện nhiệm vụ điều tra hình sự trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực, trong nước diễn biến phức tạp, chứa đựng những yếu tố khó lường; cách mạng Việt Nam có thời cơ lớn nhưng cũng đang đứng trước những thách thức gay gắt, đặc biệt là sự chống phá hết sức quyết liệt của các thế lực thù địch, sự tác động tiêu cực của mặt trái kinh tế thị trường và các tệ nạn xã hội… đòi hỏi phải xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong quân đội có chất lượng cao, số lượng và cơ cấu hợp lý đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Trong những năm qua, đội ngũ cán bộ điều tra hình sự được chú trọng xây dựng và từng bước trưởng thành, góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống tội phạm hình sự, giữ nghiêm kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước. Phần lớn cán bộ điều tra hình sự đã giữ vững phẩm chất, trau dồi nghiệp vụ, nêu cao tinh thần trách nhiệm hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm và tranh chấp xảy ra với tính chất nghiêm trọng, diễn biến có chiều hướng phức tạp, chất lượng công tác tư pháp nói chung, công tác điều tra hình sự nói riêng có mặt chưa ngang tầm với yêu cầu và đòi hỏi của nhân dân. Trong nhiều nguyên nhân, có nguyên nhân chủ quan cơ bản là công tác cán bộ của các cơ quan tư pháp chưa đáp ứng với yêu cầu của tình hình hiện nay. Đội ngũ cán bộ còn thiếu về số lượng, yếu về trình độ và năng lực nghiệp vụ, một bộ phân tiêu cực sa sút về phẩm chất đạo đức, làm ảnh hưởng đến kỷ cương pháp luật, giảm hiệu lực của bộ máy Nhà nước.
Trong quân đội hiện nay đang đứng trước nhiệm vụ phải nhanh chóng tổ chức lại Cơ quan Điều tra hình sự các cấp. Xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra theo những yêu cầu tiêu chuẩn mới đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ theo quy định của pháp luật và nghị quyết của Đảng.
Vì vậy việc nghiên cứu thực trạng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự, đánh giá chính xác chất lượng cán bộ, những khó khăn thuận lợi, tổng kết thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ trong những năm qua, từ đó xây dựng mục tiêu yêu cầu, tiêu chuẩn, tìm ra những giải pháp cơ bản xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự quân đội là một đòi hỏi cấp thiết hiện nay.
BẢNG Kí HIỆU VIẾT TẮT
Ban chấp hành Trung ương
BCHTƯ
Chủ nghĩa xó hội
CNXH
Công nghiệp hoá, hiện đại hoá
CNH, HĐH
Công tác đảng, công tác chính trị
CTĐ, CTCT
Đảng uỷ Quân sự Trung ương
ĐUQSTƯ
Điều tra hỡnh sự
ĐTHS
Quân đội nhân dân
QĐND
Trong sạch vững mạnh
TSVM
Vững mạnh toàn diện
VMTD
Xó hội chủ nghĩa
XHCN
2
MỤC LỤC
TRANG
3
MỞ ĐẦU
CHƯƠNG I. XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ ĐIỀU TRA HÌNH SỰ TRONG
QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM - CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN
7
1.1. Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự và những vấn đề cơ bản
về xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong Quân
1.2.
đội nhân dân Việt Nam.
Thực trạng và một số kinh nghiệm xây dựng đội ngũ cán
7
bộ điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân Việt Nam
giai đoạn hiện nay
CHƯƠNG
2.
32
MỤC TIÊU, YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CƠ BẢN XÂY
DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ ĐIỀU TRA HÌNH SỰ TRONG QUÂN
ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
2.1.
52
Những yếu tố tác động và mục tiêu, yêu cầu xây dựng
đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân
2.2.
Việt Nam giai đoạn hiện nay
Những giải pháp cơ bản xây dựng đội ngũ cán bộ điều
52
tra hình sự trong Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn
hiện nay
63
92
94
96
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
MỞ ĐẦU
3
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Cán bộ là gốc của mọi công việc,
Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém. Vì vậy, Người chỉ
rõ xây dựng đội ngũ cán bộ là công việc đặc biệt quan trọng, là công việc gốc
của Đảng. Thấm nhuần sâu sắc tư tưởng của Người, trong suốt quá trình lãnh
đạo cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ đáp
ứng yêu cầu nhiệm vụ trong từng thời kỳ lịch sử. Đó là nhân tố có ý nghĩa quyết
định đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác to lớn
hơn.
Điều tra hình sự là một hoạt động mang tính đặc thù, một nhiệm vụ nặng
nề, phức tạp, vừa nhằm thực hiện đấu tranh chống tội phạm theo quy định của
pháp luật, vừa thực hiện chức năng nhiệm vụ được giao trong xây dựng quân
đội. Hiện nay, thực hiện nhiệm vụ điều tra hình sự trong bối cảnh tình hình thế
giới, khu vực, trong nước diễn biến phức tạp, chứa đựng những yếu tố khó
lường; cách mạng Việt Nam có thời cơ lớn nhưng cũng đang đứng trước những
thách thức gay gắt, đặc biệt là sự chống phá hết sức quyết liệt của các thế lực
thù địch, sự tác động tiêu cực của mặt trái kinh tế thị trường và các tệ nạn xã
hội… đòi hỏi phải xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong quân đội có
chất lượng cao, số lượng và cơ cấu hợp lý đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Trong những năm qua, đội ngũ cán bộ điều tra hình sự được chú trọng xây
dựng và từng bước trưởng thành, góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu
quả công tác đấu tranh phòng chống tội phạm hình sự, giữ nghiêm kỷ luật quân
đội, pháp luật Nhà nước. Phần lớn cán bộ điều tra hình sự đã giữ vững phẩm
chất, trau dồi nghiệp vụ, nêu cao tinh thần trách nhiệm hoàn thành nhiệm vụ
được giao.
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm
và tranh chấp xảy ra với tính chất nghiêm trọng, diễn biến có chiều hướng phức
tạp, chất lượng công tác tư pháp nói chung, công tác điều tra hình sự nói riêng
có mặt chưa ngang tầm với yêu cầu và đòi hỏi của nhân dân. Trong nhiều
4
nguyên nhân, có nguyên nhân chủ quan cơ bản là công tác cán bộ của các cơ
quan tư pháp chưa đáp ứng với yêu cầu của tình hình hiện nay. Đội ngũ cán bộ
còn thiếu về số lượng, yếu về trình độ và năng lực nghiệp vụ, một bộ phân tiêu
cực sa sút về phẩm chất đạo đức, làm ảnh hưởng đến kỷ cương pháp luật, giảm
hiệu lực của bộ máy Nhà nước.
Trong quân đội hiện nay đang đứng trước nhiệm vụ phải nhanh chóng tổ
chức lại Cơ quan Điều tra hình sự các cấp. Xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra
theo những yêu cầu tiêu chuẩn mới đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ theo quy định
của pháp luật và nghị quyết của Đảng.
Vì vậy việc nghiên cứu thực trạng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự, đánh giá
chính xác chất lượng cán bộ, những khó khăn thuận lợi, tổng kết thực tiễn xây
dựng đội ngũ cán bộ trong những năm qua, từ đó xây dựng mục tiêu yêu cầu,
tiêu chuẩn, tìm ra những giải pháp cơ bản xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình
sự quân đội là một đòi hỏi cấp thiết hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan
Cán bộ và công tác cán bộ là vấn đề lớn, hết sức quan trọng luôn được
các Nhà Kinh điển của Chủ nghĩa Mác-Lê nin, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng
ta quan tâm, được đề cập trong các văn kiện, Nghị quyết, chỉ thị của Đảng.
Đồng thời, đây là vấn đề được nhiều nhà khoa học, cơ quan chức năng quan
tâm nghiên cứu. Gần đây, trên các báo, tạp chí, công trình khoa học, luận văn,
luận án, có nhiều tác giả đề cập đến vấn đề này. Tiêu biểu là: Trần Danh Bích
(1999) Xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong
giai đoạn cách mạng mới, Đề tài khoa học cấp bộ - KXB 96-09; Nguyễn Văn
Dụ (1997), “Một số vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính trị cấp
phân đội của Quân đội ta hiện nay”, Tạp chí Quốc phòng toàn dân 9/97;
Nguyễn Văn Hiệp, (2000) Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính trị phân
đội trong quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn hiện nay theo tư tưởng Hồ
Chí Minh, luận án Tiến sỹ, HVCTQS; Ngô Huy Tiếp (1999), Xây dựng đội
5
ngũ cán bộ ở đơn vị cơ sở trong Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay, Luận án Tiến sỹ, Học viện CTQG HCM.
Các đề tài, công trình trên đã đề cập từ nhiều góc độ khác nhau về xây
dựng đội ngũ cán bộ trong Quân đội. Tuy nhiên, chưa có công trình nào đề
cập một cách đầy đủ, có hệ thống vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra
hình sự trong quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay dưới góc độ xây dựng
Đảng.
Vì vậy nghiên cứu đề tài này không trùng lặp với các các công trình đã
được công bố, có ý nghĩa thiết thực cả về lý luận và thực tiễn.
3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Mục đích: Nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản về
lý luận và thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự, đề xuất các giải
pháp cơ bản nhằm đẩy mạnh việc xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự
quân đội nhân dân Việt Nam đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới.
* Nhiệm vụ:
- Phân tích làm rõ những nội dung cơ bản về đội ngũ cán bộ điều tra hình
sự quân đội và xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong quân đội hiện
nay.
- Đánh giá đúng thực trạng xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự hiện
nay.
- Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra
hình sự trong quân đội nhân dân Việt Nam đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong
thời kỳ mới.
* Đối tượng: Xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong quân đội
nhân dân Việt Nam là đối tượng nghiên cứu của đề tài.
* Phạm vi nghiên cứu: Công tác xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình
sự trong quân đội nhân dân Việt Nam từ 2000 đến nay
4. Cơ sở lý luận thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
6
* Cơ sở lý luận của đề tài: Là hệ thống lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lê
nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng cộng sản Việt Nam, Đảng uỷ quân sự Trung
ương về công tác cán bộ nói chung, cán bộ trong quân đội nói riêng, về công
tác đảng, công tác chính trị. Hệ thống chỉ thị hướng dẫn của Bộ Quốc phòng,
Tổng cục Chính trị, của Cục Điều tra hình sự về tuyển chọn, đào tạo và xây
dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự vững mạnh.
* Cơ sở thực tiễn: Là toàn bộ hiện thực xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra
hình sự của các cấp trong quân đội; tham khảo các báo cáo tổng kết, kết quả
điều tra, khảo sát thực tiễn…
* Phương pháp nghiên cứu:
Dựa trên phương pháp luận Mác-Lê nin, đề tài sử dụng chọn lọc các
phương pháp nghiên cứu của các khoa học liên ngành và chuyên ngành, trong
đó chú trọng phương pháp phân tích-tổng hợp, lô gíc lịch sử, hệ thống cấu
trúc, so sánh, tổng kết thực tiễn, điều tra khảo sát, phương pháp sử dụng
chuyên gia…
5. Ý nghĩa của luận văn
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể góp phần cung cấp thêm cơ sở
khoa học giúp cho Đảng uỷ, Thủ trưởng, cơ quan chức năng các cấp đẩy mạnh
công tác xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự quân đội có chất lượng tốt,
số lượng và cơ cấu hợp lý, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu học tập
và hoạt động của ngành Điều tra hình sự và trong các nhà trường quân đội.
6. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm: Mở đầu, hai chương, kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo và phần phụ lục.
7
Chương 1
XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ ĐIỀU TRA HÌNH SỰ TRONG
QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM - CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự và những vấn đề cơ bản về xây
dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân Việt Nam
1.1.1. Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự Quân đội nhân dân Việt Nam
* Quan niệm Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự Quân đội nhân dân Việt
Nam
Ngành Điều tra hình sự Quân đội nhân dân Việt Nam ngày nay, tiền thân là
Công an Quân pháp, được tổ chức theo Sắc lệnh số 258/SL ngày 19/11/1948 do
Chủ tịch Hồ Chí Minh ký. Trong gần sáu thập kỷ tồn tại và hoạt động, Ngành
Điều tra hình sự quân đội đã nhiều lần tách, nhập, thay đổi về tổ chức, tên gọi
nhưng nhiệm vụ điều tra tội phạm được quy định trong Sắc lệnh số 258/SL vẫn
không thay đổi. Có thể khẳng định, ở đâu có hoạt động của quân đội ta thì ở đó
có công tác Điều tra hình sự. Cán bộ, chiến sỹ làm công tác điều tra hình sự
thường xuyên tham mưu cho cấp uỷ và người chỉ huy đấu tranh phòng, chống vi
phạm, tội phạm, giữ nghiêm kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước, góp phần giữ
vững và phát huy truyền thống vẻ vang "Bộ đội Cụ Hồ". Cùng với quá trình
xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến thắng của Quân đội, xuất phát từ
yêu cầu của cuộc đấu tranh phòng chống vi phạm, tội phạm trong quân đội,
Ngành Điều tra hình sự hiện nay được tổ chức thành hệ thống bao gồm Cơ quan
Điều tra hình sự các cấp và các trại giam quân sự trong toàn quân. Theo quy
định của Bộ luật Tố tụng hình sự và Pháp lệnh Tổ chức Điều tra hình sự được
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thông qua ngày 20/8/2004, Cơ quan Điều tra hình
sự trong Quân đội nhân dân Việt Nam được tổ chức như sau:
- Cơ quan Điều tra hình sự Bộ Quốc phòng (Cục Điều tra hình sự).
- Cơ quan Điều tra hình sự (Phòng Điều tra hình sự) Bộ Tổng tham mưu,
các Tổng cục, Quân khu, Quân đoàn, Quân chủng, Bộ đội Biên phòng, Binh
8
chủng, Binh đoàn 12,16 và các Cơ quan ĐTHS các tổ chức sự nghiệp thuộc Bộ
Quốc phòng.
- Cơ quan Điều tra hình sự khu vực thuộc Bộ Tổng tham mưu, các Tổng
cục, Quân khu, Quân đoàn, Quân chủng, Bộ đội Biên phòng,Binh chủng, Binh
đoàn 12,16 và các Cơ quan ĐTHS các tổ chức sự nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng.
Theo Sắc lệnh số 258/SL ngày 19/11/1948 “Công an Quân pháp có nhiệm
vụ : 1.Truy tìm tất cả các việc phạm pháp,thuộc thẩm quyền của toà án binh ,thu
thập các tài liệu và bắt giam những người phạm pháp để giao cho Toà án binh
xét xử . 2. Thi hành các mệnh lệnh cùng bản án của Toà án binh.” [7,351 ]
Quyết định số 50/QĐ-QP ngày 21/2/1981, bổ sung nhiệm vụ Cơ quan Điều tra
hình sự các cấp trong Quân đội : "Điều tra những hành động phạm tội hình sự,
kể cả tội phản cách mạng" (4). Trên cơ sở nhiệm vụ chung trên đây,Trong các
thời kỳ khác nhau Bộ Quốc phòng đã có nhiều Quyết định sửa đổi, bổ sung và
xác định cụ thể chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các Cơ quan Điều tra hình
sự quân đội. Sau khi có Pháp lệnh Tổ chức Điều tra hình sự 2004, Bộ Quốc
phòng ra quyết định số 139/2004/QĐ-BQP Quy định Tổ chức và nhiệm vụ của
các Cơ quan Điều tra hình sự trong Quân đội.Có thể khái quát ở những nội dung
cụ thể sau:
- Quản lý tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm hình sự thuộc thẩm
quyền, tham mưu cho Đảng uỷ và chỉ huy các cấp trong công tác phòng ngừa,
đấu tranh chống vi phạm pháp luậtvà tội phạm hình sự ;
- Tiến hành điều tra các vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm
quyền xét xử của Toà án quân sự theo quy định của Pháp lệnh Tổ chức Điều tra
hình sự 2004;
- Quản lý trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ và công tác quản lý giam
giữ, giáo dục cải tạo phạm nhân trong Quân đội;
- Quản lý kho vật chứng và nhiệm vụ quản lý vật chứng của các vụ án hình
sự do các cơ quan tiến hành tố tụng trong quân đội tiến hành;
9
- Quản lý tổ chức và nghiệp vụ công tác Cảnh vệ tư pháp trong quân đội
để làm nhiệm vụ dẫn giải can phạm,bảo vệ phiên toà,bảo vệ nhân chứng,bảo vệ
các trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ,hỗ trợ việc thi hành các lệnh bắt,khám
xét,các bản án dân sự và thi hành các bản án tử hình ;
- Quản lý tổ chức và công tác giám định kỹ thuật hình sự trong quân đội;
- Thực hiện nhiệm vụ Cơ quan thường trực Ban chỉ đạo 138 của Bộ Quốc
phòng, của các đơn vị và các nhiệm vụ hành chính quân sự khác được giao [6].
Để thực hiện được những nhiệm vụ trên, đòi hỏi cơ quan Điều tra hình sự
các cấp trong Quân đội phải được xây dựng vững mạnh, đặc biệt là phải chú
trọng xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự có số lượng, cơ cấu phù hợp, có
phẩm chất và năng lực tốt.
Cán bộ điều tra hình sự quân đội là một bộ phận trong đội ngũ cán bộ của
Đảng và Nhà nước Cộng hoà XHCN Việt Nam được phân công hoạt động trên
mặt trận đấu tranh phòng, chống vi phạm pháp luật, tội phạm hình sự trong
Quân đội và có liên quan đến quân đội. Là những sĩ quan quân đội nhân dân
Việt Nam được tuyển dụng, bổ nhiệm các chức danh: Điều tra viên sơ cấp,
Điều tra viên trung cấp, Điều tra viên cao cấp, Phó Thủ trưởng và Thủ trưởng
cơ quan Điều tra hình sự các cấp.
Theo quan niệm trên, đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong Quân đội bao
gồm: Điều tra viên các cấp và Thủ trưởng,Phó Thủ trưởng cơ quan Điều tra
hình sự các cấp. “Điều tra viên có ba bậc là Điều tra viên sơ cấp, Điều tra viên
trung cấp và Điều tra viên cao cấp.”[29,36].Nhiệm kỳ của Điều tra viên là năm
năm kể từ ngày được bổ nhiệm.Việc tuyển chọn,bổ nhiệm, miễn nhiệm Điều tra
viên được tiến hành chặt chẽ theo quy định của Pháp lệnh,thông qua hoạt động
của Hội đồng tuyển chọn Điều tra viên .”Hội đồng tuyển chọn Điều tra viên
trong quân đội nhân dân gồm có Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị làm Chủ tịch,
đại diện lãnh đạo Cơ quan Điều tra hình sự, Cơ quan An ninh điều tra, Cục Cán
bộ và Vụ pháp chế Bộ Quốc phòng là uỷ viên.”[39,38] .
10
Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan Điều tra hình sự các cấp: là các
Điều tra viên trung cấp, cao cấp, hoàn thành tốt nhiệm vụ, có đủ điều kiện, tiêu
chuẩn, có năng lực quản lý, chỉ huy, có kinh nghiệm tổ chức, chỉ đạo hoạt động
điều tra, có thể được xét bổ nhiệm các chức vụ Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng cơ
quan Điều tra hình sự các cấp.
Như vậy, đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong quân đội được tổ chức chặt
chẽ,xây dựng và phát triển tuần tự từng bước theo quy định của pháp luật,từ
Điều tra viên sơ cấp, trung cấp đến cao cấp, Phó Thủ trưởng,Thủ trưởng cơ
quan Điều tra hình sự.Việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức các chức vụ trên
đều do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quyết định.
Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự quân đội mang đầy đủ đặc điểm của đội
ngũ cán bộ trong quân đội, song do yêu cầu nhiệm vụ, hoạt động của đội ngũ
cán bộ điều tra hình sự thường có những đặc điểm nổi bật là:
Thứ nhất: Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự là lực lượng trực tiếp truy tìm
và điều tra làm rõ các căn cứ, chứng cứ phạm tội của các đối tượng thuộc
phạm vi quản lý của Quân đội và có liên quan đến quân đội là nhiệm vụ rất khó
khăn, phức tạp.
Khi tiến hành một vụ án hình sự đòi hỏi phải tiến hành nhiều khâu, nhiều
bước: Điều tra, truy tố và xét xử. Điều tra hình sự là khâu đầu tiên trong hoạt
động tố tụng; là cơ quan tiếp nhận thông tin ban đầu, nắm tình hình của hành vi
vi phạm pháp luật, hành vi phạm tội, truy tìm chứng cứ, nguyên nhân, điều kiện
phạm tội, tiến hành các biện pháp ngăn chặn, xác định đúng người, đúng tội;
củng cố hồ sơ đưa ra truy tố trước pháp luật. Đối tượng hoạt động của đội ngũ
cán bộ điều tra hình sự là các loại tội phạm có tổ chức và không có tổ chức với
nhiều thủ đoạn, âm mưu hết sức tinh vi, xảo quyệt, không ít các đối tượng để
che dấu chứng cứ của hành vi phạm tội, chạy tội, trốn tội… chúng sẵn sàng
dùng mọi biện pháp từ mua chuộc, lôi kéo, tống tiền đến đe doạ, thậm chí sẵn
sàng thủ tiêu cán bộ điều tra hình sự. Trong thực tế cuộc đấu tranh phòng và
chống tội phạm không ít cán bộ ngành điều tra hình sự đã anh dũng hy sinh vì
11
sự bình yên của cuộc sống. Vì vậy, người cán bộ điều tra hình sự phải hết sức
bình tĩnh, tỉnh táo, vững vàng, dũng cảm, kiên quyết nhưng phải rất khẩn
trương, linh hoạt, sáng tạo, mưu trí trong quá trình tiếp cận đối tượng, tìm kiếm
chứng cứ, xác định rõ hành vi phạm tội để đưa ra truy tố và xét xử đúng người,
đúng tội. Nếu khâu điều tra làm không tốt thì sẽ vô cùng khó khăn, thậm chí vụ
án sẽ đi vào bế tắc hoặc xét xử không đúng người, đúng tội, tạo ra oan sai, sót
lọt tội phạm gây mất lòng tin của nhân dân với các cơ quan pháp luật và trật tự
an toàn xã hội sẽ không được giữ vững.
Thứ hai, hoạt động thực hiện nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ Điều tra hình
sự diễn ra tương đối độc lập, ở nhiều địa bàn khác nhau và liên quan đến nhiều
lực lượng trong xã hội.
Thực tiễn công tác điều tra hình sự trong quân đội những năm qua đã chỉ
rõ, việc vi phạm pháp luật, tội phạm hình sự có thể xảy ra ở bất cứ khu vực nào
trong phạm vi quản lý. Việc tìm được đầy đủ chứng cứ, tang vật, dấu hiệu phạm
tội của các đối tượng đòi hỏi phải đến nhiều nơi, cả ngoài khu vực quản lý, thậm
chí trong phạm vi cả nước, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo…, phải gặp gỡ
trao đổi, xin ý kiến kiểm tra nguồn thông tin, giám định kỹ thuật hình sự thu
thập chứng cứ của nhiều lực lượng: cán bộ, đảng viên, các cơ quan có liên quan,
nhân dân, các tầng lớp khác nhau trong xã hội … bất cứ ai, tổ chức nào có thể
cung cấp, kiểm chứng thông tin, tang vật, chứng cứ liên quan đến vụ án. Người
cán bộ Điều tra hình sự phải độc lập (không thể đưa cả đơn vị, cả bộ phận điều
tra đến được) đi đến nhiều nơi, nhiều vùng khác nhau, gặp nhiều người, phải hỏi
nhiều thông tin. Trong khi đó, công tác đảm bảo cho hoạt động của cán bộ Điều
tra hình sự còn rất khó khăn: phương tiện đi lại ít, có khi phải tự túc; trang bị
phục vụ nghiệp vụ còn lạc hậu, khó khăn; kinh phí hạn hẹp, không ít các đồng
chí phải bỏ tiền lương phục vụ cho việc bám, nắm đối tượng, thu thập thông tin,
thậm chí bỏ tiền ra mua thông tin, khai thác các nhân chứng… Hoạt động trong
điều kiện như vậy đòi hỏi phải có bản lĩnh, sức khoẻ, kinh nghiệm, đặc biệt là ý
12
chí và kiến thức chuyên ngành điều tra tội phạm và khoa học pháp lý mới có thể
hoàn thành được nhiệm vụ.
Thứ ba, hoạt động của đội ngũ cán bộ điều tra hình sự cần phải có sự phối
hợp chặt chẽ của các cơ quan Nhà nước, các cơ quan chuyên môn nghiệp vụ.
Đây là một đặc điểm rất nổi bật trong hoạt động của cán bộ điều tra hình
sự được pháp luật quy định. Mọi chứng cứ, chứng lý, tang vật phải bảo đảm độ
chính xác cao trên cơ sở quy định của pháp luật. Trong không ít các chứng cứ,
tang vật phải có sự xác nhận của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền; không ít
các tình tiết đòi hỏi phải có sự hỗ trợ của các ngành khoa học hình sự: nhận
dạng, in dấu vân tay, khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, xét nghiệm
các mẫu vật … không phải ngay lúc xảy ra hành vi vi phạm, phạm tội mà có khi
trải qua thời gian dài, bị tác động của các hiện tượng tự nhiên, mưa gió; bị các
đối tượng làm sai lệch sự thật… Không có sự tham gia giúp đỡ của các cơ quan
khoa học hình sự, cán bộ khoa học kỹ thuật hình sự; không có sự giúp đỡ của
cấp uỷ, chính quyền và các tầng lớp nhân dân ở các địa phương thì cán bộ điều
tra hình sự không thể thu được kết quả, không thể khẳng định được độ chính
xác, tin cậy của các thông tin. Do vậy, cán bộ điều tra hình sự phải có khả năng
phối hợp hiệp đồng với các lực lượng, hiểu biết về khoa học xã hội và nhân văn,
kiến thức về dân tộc, tôn giáo; phong tục tập quán ở mỗi vùng đất nước; có kiến
thức ngoại ngữ, biết khai thác thông tin, tổng hợp và rút ra kết luận đúng đắn,
chính xác… Đặc điểm nhiệm vụ trên đây đặt ra cho công tác đào tạo, bồi dưỡng
đội ngũ cán bộ Điều tra hình sự những yêu cầu rất cao trong việc xác định mục
tiêu, yêu cầu, nội dung hình thức và biện pháp giáo dục. Mỗi cán bộ điều tra
hình sự phải có sự nỗ lực vượt bậc mới đủ khả năng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Thứ tư, hoạt động của đội ngũ cán bộ điều tra hình sự luôn dựa trên các
chứng cứ có tính pháp lý, phải tôn trọng sự thật, tôn trọng chân lý nhưng luôn
thể hiện lòng nhân ái bao dung, vì con người.
Đây là một trong những vấn đề có tính nguyên tắc trong hoạt động điều tra
hình sự, hoạt động của cán bộ điều tra hình sự. Mọi kết luận về hành vi phạm
13
tội, tội phạm hình sự, tuy có tính đến những yếu tố như quá trình công tác, sự
cống hiến, tuổi tác… nhưng cơ bản vẫn phải dựa trên những tình tiết phạm tội,
chứng cứ, tang vật… Vì vậy, trong quá trình truy tìm, điều tra phải tôn trọng sự
thật; phải bằng mọi biện pháp nghiệp vụ để tìm đầy đủ chứng cứ, tang vật để
làm rõ sự thật, dù là một dấu hiệu nhỏ, một tia hy vọng nhỏ vẫn phải cố gắng
làm sáng tỏ. Trong quá trình đi tìm sự thật, cán bộ Điều tra hình sự tuyệt đối
không được chủ quan duy ý chí, áp đặt suy nghĩ của mình lên các sự vật hiện
tượng; phải tiếp nhận thông tin từ nhiều hướng và phân tích, so sánh giữa các
hướng với nhau để tìm ra những sự khác biệt, tìm ra manh mối… Tuyệt đối
không được làm sai lệch hồ sơ, chứng cứ, tài liệu; không được vì lợi ích cá nhân
mà có hành vi vi phạm kỷ luật, pháp luật; phải luôn vì sự công bằng, vì sự bình
yên và cuộc sống con người. Đây là vấn đề thuộc đạo đức nghề nghiệp của
người cán bộ điều tra hình sự. Vì vậy, cùng với bồi dưỡng nâng cao phẩm chất
chính trị, trình độ năng lực, trong xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự phải
hết sức chú ý bồi dưỡng rèn luyện tốt kỷ luật, tác phong làm theo pháp luật, tôn
trọng sự thật, chứng cứ và đạo đức trong sáng, lòng thương người, vì sự tiến bộ
của con người. Phải đấu tranh không khoan nhượng với mọi biểu hiện cơ hội,
thực dụng, tính toán thiệt hơn trong hoạt động điều tra của người cán bộ Điều
tra hình sự.
* Vị trí vai trò của đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong Quân đội
nhân dân Việt Nam.
Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong Quân đội có vị trí, vai trò rất quan
trọng, vị trí,vai trò đó được thể hiện trên những vấn đề cơ bản sau:
Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự là những người trực tiếp quán triệt và tổ
chức thực hiện đường lối, nhiệm vụ chính trị-quân sự của Đảng, nhiệm vụ của
Quân đội, của Cơ quan Điều tra hình sự các cấp,được thể chế bằng hệ thống
pháp luật của nhà nước.
Trong cơ quan Điều tra hình sự các cấp, đội ngũ cán bộ điều tra hình sự bao
gồm Điều tra viên sơ cấp, Điều tra viên trung cấp, Điều tra viên cao cấp. Một số
14
đồng chí Điều tra viên trung cấp, cao cấp được bổ nhiệm giữ các cương vị lãnh
đạo, chỉ huy cơ quan là những người trực tiếp tổ chức chỉ huy cơ quan và tiến
hành các hoạt động điều tra hình sự theo thẩm quyền. Trên cơ sở quán triệt
đường lối, nhiệm vụ chính trị,quân sự của Đảng, đội ngũ cán bộ điều tra hình sự
phải trực tiếp tổ chức và tiến hành nhiệm vụ điều tra hình sự theo phạm vi,
quyền hạn, trách nhiệm được giao. Kết quả điều tra, truy tố, xét xử các vụ án
phụ thuộc rất lớn vào phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ điều tra hình sự.
Hiệu quả công tác, độ tin cậy, chính xác của các thông tin, chứng cứ, tang vật và
các kết luận của cán bộ điều tra sẽ là cơ sở bảo đảm cho các cơ quan truy tố và
xét xử đúng người đúng tội; góp phần giữ vững kỷ luật, pháp luật, xây dựng
quân đội vững mạnh. Vì vậy, để phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ điều tra
hình sự trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ
phải hướng trọng tâm vào việc xác định nội dung, lựa chọn các giải pháp phù
hợp bồi dưỡng nâng cao trình độ mọi mặt, đặc biệt là phẩm chất cách mạng và
trình độ trí tuệ, năng lực chuyên môn giỏi cho đội ngũ cán bộ Điều tra hình sự.
Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự là lực lượng nòng cốt trong xây dựng tổ
chức đảng, xây dựng cơ quan và các tổ chức trong cơ quan Điều tra hình sự
vững mạnh.
Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự là lực lượng nòng cốt trong thành phần của
cơ quan Điều tra hình sự, là đảng viên của các chi bộ, đảng bộ; không ít các
đồng chí giữ cương vị chủ trì lãnh đạo, chỉ huy trong đảng bộ, chi bộ và cơ
quan; thành viên chủ chốt của các tổ chức. Vì vậy, đội ngũ cán bộ điều tra hình
sự là người trực tiếp quán triệt đường lối, chính sách, nghị quyết của trên, tham
gia với tổ chức đảng quyết định các chủ trương biện pháp lãnh đạo; trực tiếp tổ
chức triển khai thực hiện các chủ trương biện pháp đã được quyết định, bảo đảm
xây dựng đảng bộ, chi bộ, cơ quan vững mạnh hoàn thành mọi nhiệm vụ được
giao. Tính đúng đắn của các chủ trương biện pháp lãnh đạo của cấp uỷ, tổ chức
đảng; sự phù hợp trong kế hoạch công tác và cách thức tổ chức thực hiện nhiệm
vụ của cơ quan; chương trình hành động của các tổ chức; mức độ hoàn thành
15
nhiệm vụ, trước hết là nhiệm vụ điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự phụ
thuộc một cách quyết định vào phẩm chất, năng lực, phương pháp tác phong
công tác của đội ngũ cán bộ điều tra hình sự, của Thủ trưởng, Phó thủ trưởng cơ
quan điều tra hình sự. Thực tiễn công tác điều tra hình sự trong những năm qua
đã chứng minh, ở cơ quan nào đội ngũ cán bộ nói chung, đội ngũ cán bộ điều tra
hình sự nói riêng có đủ phẩm chất, năng lực được sự lãnh đạo của cấp uỷ đoàn
kết thống nhất, sự chỉ đạo sát thực của Thủ trưởng, thì ở cơ quan đó hoàn thành
tốt nhiệm vụ; Đảng bộ, chi bộ đạt TSVM, các tổ chức vững mạnh hoàn thành tốt
chức năng nhiệm vụ. Ngược lại, nếu đội ngũ cán bộ điều tra hình sự yếu kém về
phẩm chất, năng lực, chỉ lo toan tính cá nhân thì ở đó các tổ chức không phát
huy được sức mạnh tập thể, hiệu quả hoàn thành nhiệm vụ thấp.
Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự còn là lực lượng dữ trữ chiến lược, sẵn
sàng đáp ứng yêu cầu phát triển đội ngũ cán bộ ngành điều tra hình sự và của
quân đội.
Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự là lực lượng chiếm tỷ lệ khá đông trong
đội ngũ cán bộ ngành điều tra hình sự và là bộ phận rất quan trọng trong đội ngũ
cán bộ quân đội. Đây là lực lượng được đào tạo rất cơ bản, toàn diện, có trình
độ chuyên môn cao, không chỉ đáp ứng yêu cầu công tác đấu tranh phòng và
chống tội phạm hình sự và có khả năng sẵn sàng đảm nhiệm các cương vị khác
trong các ngành khác của Quân đội và của Đảng, Nhà nước cộng hoà XHCN
Việt Nam khi cần thiết. Điều này đã được thực tiễn khẳng định, không ít cán bộ
điều tra hình sự khi được điều chuyển sang các ngành khác, bổ nhiệm các chức
vụ cao hơn ở các đơn vị khác của Quân đội đều đã hoàn thành tốt cương vị,
chức trách, có đóng góp lớn trong xây dựng quân đội; không ít các đồng chí
được chuyển ra các cơ quan tư pháp của Nhà nước đã trở thành lực lượng cốt
cán, góp phần xây dựng các cơ quan đó vững mạnh. Vì vậy, xây dựng đội ngũ
cán bộ điều tra hình sự có số lượng, cơ cấu phù hợp, chất lượng tốt không chỉ
đáp ứng cho nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm hiện nay mà còn chuẩn
bị cán bộ cho sự phát triển nhiệm vụ trong những năm tới nặng nề, khó khăn
16
hơn, không chỉ trong quân đội mà của cả nước. Mỗi cán bộ điều tra hình sự cần
nhận rõ vị trí vai trò quan trọng đó để không ngừng phấn đấu vươn lên nâng cao
phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
* Yêu cầu cơ bản về phẩm chất năng lực,phương pháp tác phong công
tác của đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong QĐND Việt Nam hiện nay.
Xuất phát từ yêu cầu của nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm, giữ
gìn kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước, từ yêu cầu biên chế tổ chức; căn cứ
vào tiêu chuẩn Điều tra viên đã được xác định trong Pháp lệnh tổ chức Điều tra
hình sự 2004, xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong quân đội phải đáp
ứng các yêu cầu về phẩm chất và năng lực,phương pháp tác phong công tác của
đội ngũ cán bộ điều tra hình sự cụ thể sau:
Về phẩm chất , năng lực của cán bộ điều tra hình sự trong quân đội.
Quán triệt tiêu chuẩn chung của cán bộ của Đảng đã được quy định trong
Nghị quyết trung 3 (khoá VIII) và tiêu chuẩn cán bộ quân đội; trong Nghị quyết
số 94 của Đảng uỷ quân sự Trung ương vào điều kiện cụ thể hoạt động của
ngành Điều tra hình sự quân đội, người cán bộ điều tra hình sự trong Quân đội
phải có những yêu cầu sau về phẩm chất, năng lực :
Về phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng:
Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự phải tuyệt đối trung thành với Đảng, với
Tổ quốc, với nhân dân và Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH, sẵn sàng hy sinh, phấn đấu cho sự
nghiệp cách mạng, cuộc sống bình yên của quần chúng, nhân dân. Có niềm tin
vào sự lãnh đạo của Đảng, vào thắng lợi của sự nghiệp đổi mới. Kiên quyết
chấp hành triệt để đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, chỉ thị, nghị
quyết của cấp trên. Phải có ý chí quyết tâm thực hiện mọi nhiệm vụ được giao,
không lùi bước trước bất cứ khó khăn, gian khổ nào.
Có nhãn quan chính trị sắc bén, tinh thần cảnh giác cách mạng cao độ, xác
định rõ kẻ thù, đối tượng, kiên quyết, chủ động trong đấu tranh với các quan
điểm, hành động sai trái, chống phá của các thế lực thù địch, tội phạm hình sự;
17
luôn đứng vững trên vị trí của người cán bộ duy trì và bảo vệ pháp luật để hành
động, bảo vệ và giữ nghiêm kỷ luật quân đội, pháp luật nhà nước, không dao
động, hữu khuynh, né tránh.
Có ý thức tổ chức kỷ luật cao, tôn trọng và làm theo pháp luật, kỷ luật,
điều lệnh, điều lệ quy định. Luôn giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong đơn vị,
giữ gìn mối quan hệ đoàn kết quân dân, đi đầu trong mọi công việc; không lợi
dụng chức vụ, quyền hạn và tính chất nghề nghiệp mà toan tính vụ lợi cá nhân:
tham ô, lãng phí, nhận hối lộ …; phải luôn cảnh giác trước mọi sự mua chuộc,
lôi kéo của các đối tượng hình sự, phải thực sự "Cần kiệm liêm chính, chí công
vô tư".
Luôn tích cực tự giác học tập rèn luyện nâng cao trình độ năng lực toàn
diện để hoàn thành nhiệm vụ chức trách. Đảng ta đã chỉ rõ: "Mọi cán bộ, đảng
viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo chủ chốt, phải có kế hoạch thường xuyên học
tập, nâng cao trình độ lý luận chính trị, kiến thức và năng lực hoạt động thực
tiễn. Học tập là nghĩa vụ bắt buộc đối với mọi cán bộ, đảng viên và phải được
quy định thành chế độ. Lười học tập, lười suy nghĩ, không thường xuyên tiếp
nhận những thông tin mới, những hiểu biết mới, cũng là biểu hiện của sự thoái
hoá" [11, 140-141]. Mỗi cán bộ điều tra hình sự phải có quyết tâm cao, có kế
hoạch học tập nghiêm túc và thực hiện triệt để. Kiên quyết khắc phục tư tưởng
thoả mãn dừng lại, lười học tập, suy nghĩ.
Về trình độ năng lực:
Trình độ năng lực là yếu tố cơ bản, quyết định đến mức độ hoàn thành
nhiệm vụ của cán bộ; là yêu cầu quan trọng trong tiêu chuẩn cán bộ. Để có đủ
khả năng hoàn thành nhiệm vụ, cán bộ điều tra hình sự phải có kiến thức toàn
diện cả về chính trị, quân sự và chuyên môn nghiệp vụ ngành Điều tra hình sự
và khoa học tội phạm theo quy định. Trước hết, cán bộ điều tra hình sự phải
nắm vững đường lối chính trị, quân sự của Đảng, pháp luật của nhà nước, điều
lệnh, Điều lệ của Quân đội, các quy định của nhà nước, Bộ Quốc phòng; có
trình độ hiểu biết cơ bản về Chủ nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
18
khoa học xã hội và nhân văn; có hiểu biết về quân sự, hoạt động quân sự, truyền
thống quân đội, dân tộc; phải giỏi về chuyên ngành điều tra hình sự ,tội phạm
học và những kiến thức có liên quan, có khả năng sử dụng các phương tiện kỹ
thuật phục vụ cho hoạt động điều tra tội phạm; Phải năng động, sáng tạo công
tác, có tính quyết đoán, độc lập xử lý các tình huống trong quá trình truy tìm
chứng cứ, tang vật vụ án; có khả năng phát huy vai trò các tổ chức, các lực
lượng có liên quan để thực hiện nhiệm vụ, nhất là các cơ quan chính quyền, các
tổ chức xã hội và nhân dân các địa phương; có hiểu biết về phong tục, tập quán,
ngôn ngữ, chữ viết của các dân tộc, các cộng đồng dân cư phục vụ cho nhiệm
vụ; có khả năng phối hợp, hiệp đồng hoạt động với các cơ quan, chuyên ngành
nghiệp vụ kỹ thuật khác phục vụ cho khai thác, truy tìm thủ phạm… Người cán
bộ điều tra hình sự phải thực sự là người cán bộ chuyên môn giỏi, người sĩ quan
ưu tú, người đảng viên mẫu mực.
Trình độ năng lực cán bộ điều tra hình sự được Pháp lệnh Tổ chức ĐTHS
2004 quy định cụ thể như sau:Người có phẩm chất chính trị,đạo đức tốt, liêm
khiết và trung thực, có trình độ đại học an ninh, đại học cảnh sát hoặc đại học
Luật, có chứng chỉ nghiệp vụ điều tra, có thời gian làm công tác thực tiễn theo
qui định của pháp lệnh tổ chức ĐTHS, có sức khoẻ bảo đảm hoàn thành nhiệm
vụ được giao thì có thể được bổ nhiệm làm Điều tra viên.Đồng thời quy định cụ
thể trình độ năng lực từng cấp
-Người có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt có thời gian công tác pháp luật
từ bốn năm trở lên là sỹ quan quân đội tại ngũ, có khả năng điều tra các vụ án
thuộc loại tội phạm ít nghiêm trọng, nghiêm trọng thì có thể được bổ nhiệm làm
Điều tra viên sơ cấp. Điều tra viên sơ cấp ít nhất năm năm, có khả năng điều tra
các vụ án thuộc loại tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng và có khả
năng hướng dẫn các hoạt động điều tra của Điều tra viên sơ cấp thì có thể được
bổ nhiệm làm Điều tra viên trung cấp. Điều tra viên trung cấp ít nhất là năm
năm , có khả năng nghiên cứu, tổng hợp đề xuất biện pháp phòng, chống tội
phạm, có khả năng điều tra các vụ án thuộc loại tội phạm rất nghiêm trọng, đặc
19
biệt nghiêm trọng, phức tạp, có khả năng hướng dẫn các hoạt động điều tra của
Điều tra viên sơ cấp, Điều tra viên trung cấp thì có thể được bổ nhiệm làm Điều
tra viên cao cấp.
- Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan Điều tra hình sự các cấp: là các Điều
tra viên trung cấp, cao cấp, hoàn thành tốt nhiệm vụ, có đủ điều kiện, tiêu
chuẩn, có năng lực quản lý, chỉ huy, có kinh nghiệm tổ chức, chỉ đạo hoạt động
điều tra.
Về phương pháp tác phong công tác:
Phương pháp tác phong công tác là biểu hiện của phẩm chất, năng lực;
được kết tinh từ phẩm chất, năng lực và ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả hoàn
thành nhiệm vụ. Phương pháp tác phong công tác là tổng thể các phương pháp,
biện pháp, cách thức mà người cán bộ điều tra hình sự sử dụng để thực hiện
nhiệm vụ. Cán bộ điều tra hình sự là người trực tiếp điều tra các vụ phạm tội, vi
phạm pháp luật trong quân đội và có liên quan. Vì vậy đòi hỏi người cán bộ
điều tra hình sự làm việc phải hết sức khoa học, sâu sát, cụ thể, tỉ mỉ,tuân theo
pháp luật, tôn trọng chứng cứ, sự thật, cảm hoá được đối tượng, biết hoà mình
trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, biết lắng nghe ý kiến quần chúng nhân dân; biết
tổng hợp thông tin và rút ra kết luận chính xác. Người cán bộ điều tra hình sự
phải thật sự gương mẫu về mọi mặt, trung thực, thẳng thắn, thật thà, nói đi đôi
với làm, khiêm tốn, cầu thị.Đối với tội phạm phải kiên quyết, khôn khéo,đấu
tranh đến cùng để tìm chứng cứ,hành vi vi phạm,tội phạm bảo vệ sự công minh
của pháp luật.
1.1.2. Những vấn đề cơ bản về xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình
sự trong Quân đội nhân dân Việt Nam
* Quan niệm về xây dựng đội ngũ cán bộ điều tra hình sự trong Quân đội
nhân dân Việt Nam.
Cán bộ và công tác cán bộ có vị trí vai trò đặc biệt quan trọng, là nhân tố
quyết định sự thành bại của cách mạng. V.I. Lê nin đã khẳng định rằng: "Trong
lịch sử chưa hề có một giai cấp nào giành được quyền thống trị, nếu nó không
20
đào tạo ra được trong hàng ngũ của mình những lãnh tụ chính trị, những đại
biểu tiên phong có đủ khả năng tổ chức và lãnh đạo phong trào" [22, 473].
Chủ tịch Hồ Chí Minh, người trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cách mạng Việt
Nam; đồng thời là người sáng lập và rèn luyện Đảng ta đã sớm nhận rõ vai trò
to lớn của đội ngũ cán bộ và tầm quan trọng của công tác xây dựng đội ngũ cán
bộ. Người chỉ rõ: "Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay
kém" [24, 273] và "huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng" [24, 269].
Trung thành và vận dụng sáng tạo các quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lê
nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ, trong suốt
quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn khẳng định: "Cán bộ là nhân tố
quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của
đất nước và chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng" [12, 66].
Chính vì vậy, trong hơn 70 năm qua, Đảng ta luôn quan tâm, chăm lo xây dựng
đội ngũ cán bộ của Đảng có đầy đủ phẩm chất và năng lực đáp ứng với yêu cầu
nhiệm vụ trong từng thời kỳ, từng giai đoạn cách mạng.
Bước vào thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, trong bối
cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến nhanh chóng, phức tạp và chứa đựng
những yếu tố khó lường, cách mạng Việt Nam có thời cơ thuận lợi lớn, nhưng
cũng đang đứng trước những khó khăn thách thức không thể xem thường đang
đặt ra những yêu cầu mới cao hơn cho công tác xây dựng đội ngũ cán bộ của
Đảng. Vì vậy, Đảng ta đã xác định: "Nhiệm vụ chính trị mới rất nặng nề, khó
khăn và phức tạp, đòi hỏi Đảng ta phải xây dựng được một đội ngũ cán bộ
ngang tầm góp phần thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc XHCN" [3, 66].
Đội ngũ cán bộ điều tra hình sự quân đội là một bộ phận quan trọng trong
đội ngũ cán bộ của Quân đội, của Đảng và Nhà nước Cộng hoà XHCN Việt
Nam, hoạt động trong lĩnh vực quân sự, trực tiếp tham gia vào nhiệm vụ đấu
tranh và chống các loại tội phạm hình sự, góp phần giữ nghiêm kỷ luật quân
đội, pháp luật Nhà nước, góp phần xây dựng các đơn vị và quân đội vững mạnh,
- Xem thêm -