Tài liệu Xây dựng chiến lược kinh doanh cho công ty cổ phần sông đà 5 giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI BÙI TUẤN DŨNG XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC KINH DOANH CHO CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 5 GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2013 ĐẾN NĂM 2015 LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI – 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI BÙI TUẤN DŨNG XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC KINH DOANH CHO CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 5 GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2013 ĐẾN NĂM 2015 Chuyên ngành : Kinh tế Tài nguyên Thiên nhiên và Môi trường Mã số : 60 – 31 – 16 LUẬN VĂN THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Bá Uân HÀ NỘI - 2013 LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan toàn bộ Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tác giả. Các thông tin, tài liệu trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào trước đây. Hà Nội, tháng 08 năm 2013 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Bùi Tuấn Dũng LỜI CẢM ƠN Trước hết, Tác giả xin cảm ơn các thầy cô giáo Trường Đại học Thủy lợi. Đặc biệt là các cán bộ, giảng viên khoa Kinh tế và Quản lý, phòng Đào tạo Đại học và Sau đại học đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho Tác giả hoàn thành bản luận văn này. Nhờ sự tận tình và tinh thần trách nhiệm của tập thể quý thầy, cô Tác giả đã tích lũy được những kiến thức sâu rộng để phục vụ những công việc hữu ích trong những việc làm sắp tới và trong tương lai. Qua bài Luận văn này, Tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo hướng dẫn khoa học - PGS. TS Nguyễn Bá Uân đã hết lòng ủng hộ và hướng dẫn Tác giả hoàn thành Luận văn. Cuối cùng, Tác giả cũng xin gửi tới Ban lãnh đạo Công ty Cổ phần Sông Đà 5 và cơ quan nơi công tác đã tạo mọi điều kiện về thời gian để Tác giả hoàn thành khóa học mà không gặp bất kỳ khó khăn và trở ngại nào. Vì khuôn khổ bài viết và thời gian tìm hiểu về Công ty còn hạn chế, Tác giả đã cố gắng hoàn thành bài luận một cách tốt nhất bằng kiến thức và năng lực của mình, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được những đóng góp quý báu của quý thầy cô và các bạn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 08 năm 2013 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Bùi Tuấn Dũng DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1. 1. Mô hình chiến lược kinh doanh ....................................................... 1 Hình 1. 2. Tiến trình hoạch định chiến lược kinh doanh .................................. 3 Hình 1. 3. Môi trường bên ngoài ....................................................................... 5 Hình 1. 4. Cường độ cạnh tranh trên thi trường ................................................ 9 Hình 2. 1. Mô hình tổ chức của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 ........................ 21 Hình 2. 2. Biểu đồ cơ cấu tỷ trọng sản phẩm dịch vụ theo doanh thu năm 2011 ......................................................................................................................... 22 Hình 2. 3. Biểu đồ các chỉ tiêu doanh thu, lợi nhuận của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 năm 2009, 2010, 2011, 2012 ......................................................... 23 Hình 2. 4. Ma trận yếu tố bên trong – bên ngoài ............................................ 47 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1. 1: Ma trận các yếu tố bên ngoài ......................................................... 13 Bảng 1. 2: Ma trận yếu tố bên trong ............................................................... 13 Bảng 2. 1: Bảng thống kê các công trình ........................................................ 18 Bảng 2. 2: Bảng kết quả hoạt động SXKD từ năm 2009 đến năm 2012 ........ 22 Bảng 2. 3: Bảng so sánh các đối thủ cạnh tranh ............................................. 32 Bảng 2. 4: Danh sách một số nhà cung cấp nguyên vật liệu chính cho Công ty Cổ phần Sông Đà 5 ......................................................................................... 34 Bảng 2. 5: Cơ cấu tài sản, nguồn vốn của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 ........ 37 Bảng 2. 6: Chỉ số tài chính của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 ......................... 38 Bảng 2. 7: Ma trận yếu tố bên ngoài của ........................................................ 43 Bảng 2. 8: Ma trận yếu tố bên trong của ......................................................... 46 Bảng 3. 1: Điện năng tiêu thụ trong các năm 2006-2009 ............................... 50 Bảng 3. 2: Tổng công suất điện giai đoạn 2010-2015 .................................... 51 Bảng 3. 3: Bảng so sánh các chiến lược có thể thực hiện ............................... 54 Bảng 3. 4: Mô hình GREAT để lựa chọn chiến lược ..................................... 55 Bảng 3. 5: Tổng hợp chi phí sản xuất thi công 1m3 bê tông ........................... 60 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBCNV: Cán bộ công nhân viên SXKD: Sản xuất kinh doanh VL: Vật liệu NC: Nhân công RCC: Bê tông đầm lăn CVC: Bê tông thường CPI: Chỉ số giá tiêu dùng trung bình của năm EPS: Chỉ số về định giá cơ bản của công ty ROA: Chỉ số lợi nhuận ròng trên tài sản của công ty ROE: Chỉ số lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu của công ty EFE: Ma trận yếu tố bên ngoài IFE: Ma trận yếu tố bên trong NXB: Nhà xuất bản MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................. LỜI CẢM ƠN.................................................................................................... PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................ CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƯỢC KINH DOANH ............ 1 1.1. Khái niệm và phân loại chiến lược kinh doanh ......................................... 1 1.1.1. Khái niệm về chiến lược kinh doanh ...................................................... 1 1.1.2. Vai trò của chiến lược kinh doanh .......................................................... 2 1.1.3. Đặc trưng cơ bản của chiến lược kinh doanh.......................................... 3 1.2. Qui trình xây dựng chiến lược kinh doanh ................................................ 3 1.2.1. Sứ mệnh hay mục đích của công ty ....................................................... 4 1.2.2. Phân tích môi trường bên trong và bên ngoài ......................................... 4 1.2.3. Xây dựng ma trận để lựa chọn chiến lược kinh doanh ......................... 12 1.2.4. Lựa chọn chiến lược kinh doanh .......................................................... 14 1.2.5. Tổ chức và thực hiện ............................................................................. 15 1.2.6. Đánh giá hiệu quả chiến lược đã lập ..................................................... 15 Kết luận Chương 1 .......................................................................................... 16 CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 5 ............................................................... 17 2.1. Giới thiệu tổng quan về Công ty Cổ phần Sông Đà 5 ............................. 17 2.1.1. Sự ra đời và phát triển của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 ...................... 17 2.1.2. Cơ cấu bộ máy tổ chức của Công ty ..................................................... 19 2.1.3. Ngành nghề kinh doanh chính .............................................................. 21 2.1.4. Giới thiệu sản phẩm của Công ty .......................................................... 21 2.2. Tình hình sản xuất kinh doanh năm 2009 đến năm 2012 của Công ty .... 22 2.3. Phân tích tình hình kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 ........... 24 2.3.1. Phân tích môi trường bên ngoài ............................................................ 24 2.3.2. Phân tích môi trường bên trong ............................................................ 36 2.3.3. Các ma trận lựa chọn chiến lược ........................................................... 42 Kết luận Chương 2 .......................................................................................... 48 CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC KINH DOANH VÀ CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN CHIẾN LƯỢC KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 5 ĐẾN NĂM 2015 ........................................................... 50 3.1. Mục tiêu của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 đến năm 2015 ...................... 50 3.1.1. Các căn cứ để xây dựng mục tiêu ........................................................ 50 3.1.2. Tầm nhìn, sứ mệnh, giá trị cốt lõi ......................................................... 52 3.2. Đề xuất chiến lược kinh doanh giai đoạn 2013 -:- 2015.......................... 53 3.2.1. Lựa chọn chiến lược kinh doanh ........................................................... 54 3.2.2. Chiến lược kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 giai đoạn từ năm 2013 đến 2015 ......................................................................................... 58 3.3. Các giải pháp thực hiện chiến lược kinh doanh giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2015 ......................................................................................................... 59 3.3.1. Nhóm giải pháp về quản trị sản xuất..................................................... 59 3.3.2. Nhóm giải pháp quản trị Marketing ...................................................... 61 3.3.3. Nhóm giải pháp quản trị nguồn nhân lực.............................................. 63 3.3.4. Nhóm giải pháp quản trị tài chính ......................................................... 66 Kết luận chương 3 ........................................................................................... 67 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 69 1. Kết luận ....................................................................................................... 69 2. Kiến nghị ..................................................................................................... 70 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 72 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hoạt động của các doanh nghiệp luôn gặp những yếu tố rủi ro mang tính chủ quan hoặc khách quan điều đó gây ảnh hưởng xấu đến hiệu quả kinh doanh. Sự gay gắt trong quá trình cạnh tranh vốn có của nền kinh tế thị trường cộng với sự khan hiếm của các nguồn lực đã khiến cho môi trường kinh doanh của doanh nghiệp ngày càng khó khăn, phức tạp, chứa đựng nhiều rủi ro. Điều này đòi hỏi mỗi doanh nghiệp phải luôn chú trọng đến xu thế biến động của môi trường kinh doanh trên thị trường rộng lớn để định ra hướng đi trong tương lai. Chiến lược kinh doanh là một công cụ hữu hiệu giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu của quá trình sản xuất kinh doanh. Thực tế, đã có những doanh nghiệp xây dựng được chiến lược kinh doanh, nhưng khi triển khai thì lại có rất nhiều vấn đề. Nguyên nhân của những vấn đề đó là do chưa thực nhận thức rõ tầm quan trọng trong chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Để tồn tại và phát triển, các doanh nghiệp phải xây dựng cho mình định hướng, chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp. Thông qua việc nghiên cứu kết hợp phân tích môi trường bên ngoài, môi trường bên trong, doanh nghiệp để có thể tận dụng tối đa các cơ hội để phát huy được những điểm mạnh đồng thời giảm thiểu những rủi ro và hạn chế điểm yếu của mình. Hơn hai mươi năm xây dựng và trưởng thành, Công ty Cổ phần Sông Đà 5 đã không ngừng phát triển về quy mô tổ chức, chức năng nhiệm vụ, cơ cấu ngành nghề, tổng giá trị sản xuất kinh doanh. Hiện nay, Công ty Cổ phần Sông Đà 5 đã và đang tham gia xây dựng nhiều công trình công nghiệp trọng điểm của đất nước như: thuỷ điện, thi công cầu đường, xây lắp công trình và sản xuất vật liệu xây dựng tiên tiến nhất. Do đó, thiết lập mục tiêu kế hoạch và chiến lược hoạt động cho Công ty để làm định hướng phát triển lâu dài bền vững, thực sự đóng vai trò quan trọng cho định hướng phát triển của Công ty nói riêng và ngành xây dựng nói chung. Chính vì lẽ đó, Tác giả đã lựa chọn đề tài “Xây dựng chiến lược kinh doanh cho Công ty Cổ phần Sông Đà 5 giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2015” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Dựa trên việc nghiên cứu cơ sở lý luận xây dựng chiến lược kinh doanh cho các doanh nghiệp xây dựng nói chung và những nhân tố ảnh hưởng tác động, luận văn tập trung xây dựng chiến lược sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 thuộc Tổng công ty Sông Đà đến năm 2015. 3. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp điều tra khảo sát thu thập số liệu; phương pháp thống kê; phương pháp hệ thống hóa, phương pháp phân tích các thông tin và số liệu thứ cấp; phương pháp chuyên gia và một số phương pháp kết hợp khác để giải quyết các vấn đề. 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 4.1. Ý nghĩa khoa học Hệ thống hóa cơ sở lý luận về chiến lược kinh doanh, phân loại chiến lược kinh doanh, quy trình xây dựng chiến lược kinh doanh trong doanh nghiệp. Đây là những kiến thức cơ bản cần thiết, là tiền đề cho những ai quan tâm đến vấn đề xây dựng chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. 4.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn cung cấp tài liệu tham khảo có tính khả thi để Công ty Cổ phần Sông Đà 5 sử dụng tham khảo trong nghiên cứu xây dựng chiến lược kinh doanh của công ty mình từ năm 2014 tới năm 2015. Từ đó, đề xuất kế hoạch thực hiện mục tiêu chiến lược giúp công ty phát triển bền vững trong môi trường kinh tế cạnh tranh và hội nhập. 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 5.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề về lý luận và thực tiễn liên quan đến việc nghiên cứu xây dựng chiến lược kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 từ năm 2013 tới năm 2015. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng chiến lược sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 từ năm 2009 đến nay để làm rõ điểm mạnh, điểm yếu của Công ty trong lĩnh vực sản xuất và thi công bê tông. 6. Kết quả dự kiến đạt được của luận văn Với mục tiêu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu của mình, kết hợp sử dụng các phương pháp: phương pháp điều tra khảo sát thu thập số liệu; phương pháp thống kê; phương pháp hệ thống hóa, phương pháp phân tích các thông tin số liệu thứ cấp; phương pháp chuyên gia và một số phương pháp kết hợp khác để giải quyết các vấn đề, luận văn dự kiến đạt được kết quả như sau: - Hệ thống hóa các cơ sở lý luận về chiến lược sản xuất kinh doanh. - Trên cơ sở phân tích hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 từ năm 2009 đến nay, luận văn tiến hành phân tích đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh trong hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 5. - Đề xuất các giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh trong sản xuất kinh doanh bê tông của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 từ năm 2013 đến năm 2015. 7. Nội dung của luận văn Để thực hiện được các mục tiêu đặt ra, Tác giả bố trí kết cấu luận văn gồm 03 chương, Phần mở đầu và Phần kết luận. 3 chương nội dung chính của luận văn gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận về chiến lược kinh doanh Chương 2: Phân tích tình hình sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 Chương 3: Xây dựng chiến lược kinh doanh và các giải pháp thực hiện chiến lược kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 5 từ năm 2013 đến năm 2015 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƯỢC KINH DOANH 1.1. Khái niệm và phân loại chiến lược kinh doanh 1.1.1. Khái niệm về chiến lược kinh doanh Chiến lược kinh doanh là hoạch định và điều khiển các hoạt động của một công ty. Trước kia, khái niệm này thường gắn liền với lĩnh vực quân sự. Luận điểm cơ bản của chiến lược theo đó là một bên đối phương có thể đè bẹp đối thủ- thậm chí cả đối thủ mạnh hơn, đông hơn nếu họ có thể dẫn dắt thế trận và đưa đối thủ vào trận địa thuận lợi cho việc triển khai các khả năng của mình. Khi hành vi trao đổi hàng hóa ngày càng phát triển trong xã hội, chiến lược bắt đầu được vận dụng nhiều trong kinh doanh với mô hình khái quát như sau: Các sức mạnh Khám phá Áp dụng, Bên trong Vượt qua Chiến lược KD Các cơ hội Bên ngoài Ngăn chặn Các điểm yếu Các đe doạ Hình 1. 1. Mô hình chiến lược kinh doanh Các học giả có quan điểm, nhìn nhận chiến lược kinh doanh ở nhiều góc độ khác nhau. Theo Michael Porter (1996), nhà quản trị chiến lược nổi tiếng của trường đại học Harvard thì chiến lược kinh doanh được coi là nghệ thuật để cạnh tranh trên thị trường và phát triển công ty vì: “Chiến lược kinh doanh là nghệ thuật xây dựng các lợi thế cạnh tranh vững chắc để phòng thủ”. Theo 2 quan điểm về phạm trù quản lý thì chiến lược kinh doanh là một dạng kế hoạch, G.Arlleret cho rằng “Chiến lược là việc xác định những con đường và những phương tiện để đạt tới các mục tiêu đã được xác định thông qua các chính sách”. Tối thiểu có ba mức chiến lược kinh doanh được nhận diện: đối với cấp công ty đó là hướng tới mục đích và phạm vi tổng thể của tổ chức; đối với cấp đơn vị kinh doanh đó là tổng thể các cam kết và hành động giúp doanh nghiệp giành lợi thế cạnh tranh bằng cách khai thác các năng lực cốt lõi của họ vào những thị trường sản phẩm cụ thể; còn đối với các chiến lược chức năng đó là các chiến lược giúp cho các chiến lược cấp kinh doanh và cấp công ty thực hiện một cách hữu hiệu nhờ các bộ phận cấu thành trên phương diện các nguồn lực, các quá trình, con người và kỹ năng cần thiết. Một khái niệm khá rõ ràng về chiến lược kinh doanh nêu trong Giáo trình thạc sĩ quản trị kinh doanh trường Đại học Griggs như sau: “một loạt các cam kết và hành động mà một công ty sử dụng để dành được một lợi thế cạnh tranh bằng cách khai thác những năng lực cốt lõi trên một thị trường nhất định.” 1.1.2. Vai trò của chiến lược kinh doanh Chiến lược kinh doanh giúp công ty hoạch định rõ mục đích, hướng đi của mình làm cơ sở, kim chỉ nam cho mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Từ đó, giúp công ty nắm bắt kết hợp tận dụng các cơ hội kinh doanh, đồng thời có biện pháp chủ động vượt qua những nguy cơ và mối đe doạ trên thị trường cạnh tranh. Xây dựng chiến lược kinh doanh góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực, tăng cường vị thế cạnh tranh và đảm bảo cho sự phát triển bền vững của công ty. Chiến lược kinh doanh tạo ra các căn cứ vững chắc cho việc đề ra các chính sách, đưa ra các quyết định về sản xuất kinh doanh phù hợp với những biến động thị trường. 3 1.1.3. Đặc trưng cơ bản của chiến lược kinh doanh Chiến lược kinh doanh xác định rõ những mục tiêu cơ bản và phương hướng kinh doanh của công ty trong từng thời kỳ. Tính định hướng của chiến lược nhằm đảm bảo cho công ty phát triển liên tục và vững chắc trong môi trường kinh doanh thường xuyên đầy biến động. Mặt khác, chiến lược kinh doanh đảm bảo huy động tối đa kết hợp tối ưu việc khai thác, sử dụng các nguồn lực của công ty trong hiện tại và tương lai. Từ đó, giúp phát huy những lợi thế và nắm bắt cơ hội để dành ưu thế trong cạnh tranh. Với đặc thù chiến lược kinh doanh được phản ánh liên tục trong suốt cả một quá trình, chiến lược kinh doanh luôn có tư tưởng tiến công, giành thắng lợi trên thương trường kinh doanh và thường được xây dựng trong một thời kỳ dài từ 3, 5, 10 năm hoặc xa hơn. 1.2. Qui trình xây dựng chiến lược kinh doanh Tiến trình hoạch định chiến lược kinh doanh được mô tả theo các bước ở hình 1.2. Sứ mệnh hay mục đích của doanh nghiệp Phân tích Môi trường bên ngoài Phân tích Môi trường bên trong (S, W) Lựa chọn chiến lược Kiểm tra và đánh giá kết quả thực hiện Thông tin phản hồi Hình 1. 2. Tiến trình hoạch định chiến lược kinh doanh 4 1.2.1. Sứ mệnh hay mục đích của công ty Micheal Porter giải thích sự cần thiết của viễn cảnh trong cạnh tranh “bởi vì nếu người ta không có được viễn cảnh rõ ràng về việc làm thế nào để trở thành hoàn toàn đổi mới và độc đáo, đáp ứng các yêu cầu của khách hàng khác nhau một cách hơn hẳn so với đối thủ cạnh tranh thì họ sẽ bị nuốt sống bởi tính quyết liệt của cạnh tranh”. Lý luận và thực tiễn chỉ ra rằng: bất kỳ một viễn cảnh khả thi nào đều phải thể hiện tư tưởng cốt lõi của công ty. Bởi lẽ viễn cảnh được cấu thành bởi các giá trị cốt lõi kết hợp hệ thống các nguyên tắc và nguyên lý hướng dẫn. Viễn cảnh cung cấp một sự kiên định về mục đích để công ty tồn tại. Nhưng viễn cảnh không thể hiện các chiến lược, bước đi hay phương pháp mà công ty dùng để theo đuôỉ mục đích. Sứ mệnh chính là cơ sở để đáp ứng cho viễn cảnh. Bản tuyên bố sứ mệnh tạo ra nền tảng cho toàn bộ công tác hoạch định chiến lược. Nó là điểm tham chiếu để đánh giá các mục tiêu chiến lược của tổ chức. Một bước quan trọng của quá trình xây dựng tuyên bố sứ mệnh là phải nêu được định nghĩa kinh doanh của công ty, từ đó xác định nhiệm vụ của công ty chính là định hướng vào khách hàng, xác định lĩnh vực và ngành kinh doanh của công ty. 1.2.2. Phân tích môi trường bên trong và bên ngoài Môi trường là những yếu tố, lực lượng, thể chế tồn tại có tác động, ảnh hưởng đến hoạt động và kết quả hoạt động của tổ chức. Vai trò của việc phân tích môi trường là tạo cơ sở căn bản cho việc hoạch định hoặc khẳng định lại chức năng và nhiệm vụ của tổ chức. Môi trường kinh doanh của tổ chức bao gồm môi trường bên ngoài và môi trường bên trong. 1.2.2.1. Phân tích các yêu tố môi trường bên ngoài Rà soát môi trường đòi hỏi nghiên cứu tổng quát tất cả các yếu tố của môi trường bên ngoài. Nhờ rà soát, doanh nghiệp nhận ra sớm các dấu hiệu về 5 sự thay đổi tiềm ẩn trong môi trường và phát hiện ra thay đổi đang diễn ra một cách rõ ràng. Theo dõi môi trường tức là quan sát các thay đổi của môi trường để nhận ra các khuynh hướng quan trọng nảy sinh từ những dấu hiệu mà việc rà soát môi trường đã phát hiện. Bằng việc theo dõi, công ty sẽ chuẩn bị tốt hơn cho việc đưa ra sản phẩm hay dịch vụ mới vào những thời điểm thích hợp để giành lợi thế cạnh tranh có thể từ các cơ hội nhận được. Môi trường chính trị luật pháp Môi trường toàn cầu Môi trường kinh tế Môi trường nội bộ doanh nghiệp Môi trường công nghệ Môi trường nhân khẩu học Môi trường văn hoá xã hội Hình 1. 3. Môi trường bên ngoài 1. Môi trường chung Là các phương diện rộng lớn trong xã hội có ảnh hưởng tới ngành và các công ty trong ngành. Môi trường chung mang tính vĩ mô gồm các yếu tố như nhân khẩu học, kinh tế, chính trị - pháp lý, văn hóa - xã hội, công nghệ và toàn cầu. Những thay đổi trong môi trường chung có thể có tác động trực tiếp tới bất kỳ lực lượng nào đó trong ngành, làm biến đổi sức mạnh tương đối đến các thế lực khác và với chính nó, cuối cùng là làm thay đổi tính hấp dẫn của 6 một ngành. Vì vậy, việc phân tích môi trường bên ngoài giúp cho tổ chức biết được mình đang đối diện với những thách thức và cơ hội gì để có được định hướng phát triển đúng đắn. Các yếu tố kinh tế Môi trường kinh tế chỉ ra bản chất và định hướng của nền kinh tế trong đó doanh nghiệp hoạt động. Đây là yếu tố quan trọng nhất trong các yếu tố của môi trường vĩ mô. Nó ảnh hưởng trực tiếp đối với sức hút tiềm năng của các chiến lược khác nhau. Như vậy, doanh nghiệp cần phải nghiên cứu môi trường kinh tế bao gồm cả việc nghiên cứu các nhân tố quan trọng như: tỷ lệ tăng trưởng của nền kinh tế, lãi suất, tỷ suất hối đoái, tỷ lệ lạm phát để nhận ra các thay đổi, khuynh hướng và các hàm ý chiến lược của yếu tố quan trọng này. Các yếu tố chính trị - luật pháp Yếu tố thể hiện sự ổn định của thể chế chính trị, hiến pháp, các chính sách của nhà nước trực tiếp tác động đến các môi trường sản xuất và kinh doanh của ngành hay của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp nên phân tích kỹ càng các chính sách quản lý của nhà nước, các điều luật liên quan đến hoạt động kinh doanh hoặc các chế độ ưu đãi đặc biệt, các rào cản thương mại… Các yếu tố văn hóa xã hội Đây là yếu tố liên quan đến thái độ của xã hội và các giá trị văn hóa bởi chúng tạo nên nền tảng xã hội. Đó là sự thay đổi về quan niệm sống, mức sống, thói quen tiêu dùng, kỳ vọng về nghề nghiệp, tỷ lệ tăng dân số, sự dịch chuyển dân số, tính đa dạng của lực lượng lao động, truyến thống, tín ngưỡng, phong tục tập quán…vv. Khi các nhân tố này thay đổi sẽ tạo ra các cơ hội, thách thức hay mối đe dọa cho ngành hay doanh nghiệp. Các yếu tố nhân khẩu học 7 Phân đoạn nhân khẩu học trong môi trường vĩ mô liên quan đến dân số, cấu trúc tuổi, phân bố địa lý, cộng đồng các dân tộc và phân phối thu nhập. Đây là phần cần phân tích trên nền tảng toàn cầu bởi tác động tiềm ẩn của nó còn vượt qua cả biên giới quốc gia và nhiều doanh nghiệp cạnh tranh trong điều kiện toàn cầu. Các yếu tố công nghệ Công nghệ là yếu tố cực kỳ quan trọng đối với lợi thế cạnh tranh của một doanh nghiệp, nó là động lực chính trong toàn cầu hoá. Công nghệ có cho phép các sản phẩm và dịch vụ được sản xuất với giá rẻ hơn và tiêu chuẩn chất lượng cao hơn. Công nghệ có thể cung cấp cho người tiêu dùng và doanh nghiệp các sản phẩm và dịch vụ mới hơn như hoạt động ngân hàng trực tuyến, điện thoại di động thế hệ mới…Công nghệ mới thay đổi việc phân phối sản phẩm trong hệ thống kinh doanh. Ngoài ra nó còn mang lại cho các doanh nghiệp cách giao tiếp mới với người tiêu dùng. Tuy nhiên, có thể nói rằng thay đổi công nghệ làm cho các sản phẩm hiện có bị lạc hậu và đồng thời tạo ra hàng loạt khả năng về sản phẩm mới. Như vậy, sự thay đổi công nghệ bao gồm cả sáng tạo và hủy diệt, cả cơ hội lẫn mối đe dọa. Yếu tố toàn cầu Phân đoạn toàn cầu bao gồm các thị trường toàn cầu có liên quan, các thị trường hiện tại đang thay đổi, các sự kiện chính trị quốc tế quan trọng, các đặc tính thể chế và văn hóa cơ bản trên thị trường toàn cầu. Do toàn cầu hóa các thị trường kinh doanh tạo ra cả cơ hội lẫn thách thức nên các doanh nghiệp cần nhận thức rõ về các đặc tính khác biệt văn hóa xã hội và thể chế của các thị trường toàn cầu. 2. Môi trường ngành Michael Porter, nhà hoạch định chiến lược và cạnh tranh hàng đầu thế giới hiện nay đã cung cấp một khung lý thuyết để phân tích môi trường