Tài liệu Xác định đồng thời vitamin b1, b6 và b12 trong sữa bột và sữa tươi dielac grow plus và dielac alpha gold bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN GIA HUY XÁC ĐỊNH ĐỒNG THỜI VITAMIN B1, B6 VÀ B12 TRONG SỮA BỘT VÀ SỮA TƯƠI DIELAC GROW PLUS VÀ DIELAC ALPHA GOLD BẰNG PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ LỎNG HIỆU NĂNG CAO Ngành: Hoá Phân tích Mã số: 8.44.01.18 LUẬN VĂN THẠC SĨ HÓA HỌC Giảng viên hướng dẫn khoa học: PGS.TS Mai Xuân Trường THÁI NGUYÊN - 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng trong bất cứ một công trình nào. Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Gia Huy i LỜI CẢM ƠN Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS Mai Xuân Trường người đã tận tình giúp đỡ, chỉ dẫn em trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn này. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban chủ nhiệm Khoa Hóa học và các cán bộ phòng thí nghiệm Khoa Hóa học, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho em trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Do thời gian có hạn và trình độ còn hạn chế, luận văn này không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong được sự đóng góp ý kiến của thầy cô để luận văn này được hoàn thiện hơn. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2019 Người thực hiện Nguyễn Gia Huy ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC............................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CỦA LUẬN VĂN ........................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG CỦA LUẬN VĂN ........................................................ v DANH MỤC CÁC HÌNH CỦA LUẬN VĂN ........................................................ vi MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................................................................... 3 1.1. Giới thiệu về vitamin B1 .............................................................................. 3 1.1.1.Tên gọi ........................................................................................................ 3 1.1.2. Công thức hóa học ..................................................................................... 3 1.1.3. Tính chất vật lý .......................................................................................... 3 1.1.4. Tính chất hóa học ...................................................................................... 4 1.2. Giới thiệu về vitamin B6 .............................................................................. 5 1.2.1. Tên gọi ....................................................................................................... 5 1.2.2. Công thức hóa học ..................................................................................... 5 1.2.3. Tính chất vật lý .......................................................................................... 5 1.2.4. Tính chất hóa học ...................................................................................... 6 1.3. Giới thiệu về vitamin B12 ............................................................................ 6 1.3.1. Tên gọi ....................................................................................................... 6 1.3.2. Công thức hóa học ..................................................................................... 7 1.3.3. Tính chất vật lý .......................................................................................... 7 1.3.4. Tính chất hóa học ...................................................................................... 7 1.4. Nhu cầu vitamin B1, B6, B12 và nguồn thực phẩm..................................... 8 1.5. Giới thiệu sữa Dielac Grow Plus và sữa Dielac Alpha Gold ..................... 11 1.6. Tổng quan xác định vitamin B1, B6 và B12 theo phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) ..................................................................... 12 iii 1.6.1. Phương pháp sắc ký lỏng sử dụng cột tách pha đảo RP-LC, detector UV-Vis..................................................................................................... 12 1.6.2. Phương pháp sắc ký lỏng HPLC sử dụng detector huỳnh quang ............ 13 1.6.3. Phương pháp sắc ký lỏng HPLC sử dụng detector PDA......................... 14 Chương 2: THỰC NGHIỆM ............................................................................. 16 2.1. Nội dung và phương pháp nghiên cứu ....................................................... 16 2.1.1. Nội dung nghiên cứu ............................................................................... 16 2.1.2. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 16 2.2. Thực nghiệm ............................................................................................... 20 2.2.1. Dụng cụ.................................................................................................... 20 2.2.2. Hóa chất ................................................................................................... 20 2.2.3. Các dung dịch tiêm sắc ký ....................................................................... 20 2.3. Sơ đồ nghiên cứu của phương pháp phân tích ........................................... 23 Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................... 24 3.1. Khảo sát các điều kiện sắc ký ..................................................................... 24 3.1.1. Khảo sát lựa chọn bước sóng................................................................... 24 3.1.2. Khảo sát lựa chọn tốc độ dòng chảy........................................................ 25 3.1.3. Khảo sát lựa chọn tỉ lệ pha động ............................................................. 26 3.2. Đánh giá phương pháp định lượng ............................................................. 28 3.2.1. Khảo sát khoảng tuyến tính của nồng độ vitamin B1, B6, B12 .............. 28 3.2.2. Khảo sát khoảng tuyến tính của nồng độ vitamin B1, B6, B12 theo phương pháp thêm chuẩn ........................................................................ 30 3.2.3. Kiểm tra tính thích hợp của hệ thống ...................................................... 50 3.3. Xác định vitamin B1, B6, B12 trong sữa Dielac Grow Plus và sữa Dielac Alpha Gold ................................................................................... 53 3.3.1. Xác định vitamin B1, B6, B12 trong sữa bột Dielac Grow Plus và sữa bột Dielac Alpha Gold ...................................................................... 53 iv 3.3.2. Xác định vitamin B1, B6, B12 trong sữa tươi Dielac Grow Plus và sữa tươi Dielac Alpha Gold ..................................................................... 56 3.3.3. Xác định vitamin B1, B6, B12 trong sữa Dielac Grow Plus và sữa Dielac Alpha Gold theo phương pháp thêm chuẩn ................................. 61 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 72 PHỤ LỤC ........................................................................................................... 74 v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CỦA LUẬN VĂN Chữ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt ACN Acetonitrile Axetonitril HPLC High Performance Liquid Sắc ký lỏng hiệu năng Chromatography cao PDA Photometric Diode Array Dãy diod quang ReV Recovery Độ thu hồi RSD UV – Vis Relative standard deviation Độ lệch chuẩn tương đối Ultra Violet – Visble iv Phổ tử ngoại – khả kiến DANH MỤC CÁC BẢNG CỦA LUẬN VĂN Bảng 1.1: Tính chất vật lí của 3 dạng vitamin B6 ........................................... 6 Bảng 1.2. Nhu cầu cung cấp vitamin B1, B6 và B12 của người ................... 10 Bảng 2.1. Các điều kiện tiến hành sắc ký ......................................................... 19 Bảng 3.1. Bước sóng hấp thụ cực đại của vitamin B1, B6 và B12 ............... 25 Bảng 3.2. Kết quả khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của vitamin B1, B6 và B12 ...................................................................................... 28 Bảng 3.3. Xây dựng đường chuẩn vitamin B1 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Alpha Gold .................................... 31 Bảng 3.5. Xây dựng đường chuẩn vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Alpha Gold .................................... 32 Bảng 3.6. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B1 bằng phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Alpha Gold ................... 32 Bảng 3.7. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Alpha Gold ................... 33 Bảng 3.8. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Alpha Gold ................... 34 Bảng 3.9. Xây dựng đường chuẩn vitamin B1 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Grow Plus ...................................... 36 Bảng 3.10. Xây dựng đường chuẩn vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Grow Plus ...................................... 36 Bảng 3.11. Xây dựng đường chuẩn vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Grow Plus ...................................... 37 Bảng 3.12. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B1 bằng phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Grow Plus..................... 37 Bảng 3.13. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Grow Plus..................... 38 v Bảng 3.14. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Grow Plus..................... 39 Bảng 3.15. Xây dựng đường chuẩn vitamin B1 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Alpha Gold ................................... 41 Bảng 3.16. Xây dựng đường chuẩn vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Alpha Gold ................................... 41 Bảng 3.17. Xây dựng đường chuẩn vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Alpha Gold ................................... 42 Bảng 3.18. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B1 bằng phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Alpha Gold ................. 42 Bảng 3.19. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Alpha Gold ................. 43 Bảng 3.20. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Alpha Gold ................. 44 Bảng 3.21. Xây dựng đường chuẩn vitamin B1 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Grow Plus ..................................... 46 Bảng 3.22. Xây dựng đường chuẩn vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Grow Plus ..................................... 46 Bảng 3.23. Xây dựng đường chuẩn vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Grow Plus ..................................... 47 Bảng 3.24. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B1 bằng phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Grow Plus ................... 47 Bảng 3.25. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Grow Plus ................... 48 Bảng 3.26. Kết quả khảo sát độ tuyến tính của vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Grow Plus ................... 49 Bảng 3.27. Kết quả khảo sát thời gian lưu....................................................... 50 Bảng 3.28. Kết quả khảo sát diện tích pic ....................................................... 51 vi Bảng 3.29. Kết quả khảo sát độ lặp lại của phương pháp ............................... 52 Bảng 3.30. Kết quả phân tích sữa bột Dielac Alpha Gold .............................. 53 Bảng 3.31. Kết quả phân tích sữa bột Dielac Grow Plus ................................ 55 Bảng 3.32. Kết quả phân tích sữa tươi Dielac Grow Plus 180 mL ................. 57 Bảng 3.33. Kết quả phân tích sữa tươi Dielac Alpha Gold 180mL ................ 59 Bảng 3.34. Bảng thêm chuẩn vitamin B1 trong sữa bột Dielac Alpha Gold .... 61 Bảng 3.35. Bảng thêm chuẩn vitamin B6 trong sữa bột Dielac Alpha Gold .... 61 Bảng 3.36. Bảng thêm chuẩn vitamin B12 trong sữa bột Dielac Alpha Gold ....... 62 Bảng 3.37. Kết quả phân tích sữa bột Dielac Alpha Gold theo phương pháp thêm chuẩn............................................................................ 62 Bảng 3.38. Bảng thêm chuẩn vitamin B1 trong sữa bột Dielac Grow Plus ...... 63 Bảng 3.39 Bảng thêm chuẩn vitamin B6 trong sữa bột Dielac Grow Plus ...... 63 Bảng 3.40. Bảng thêm chuẩn vitamin B12 trong sữa bột Dielac Grow Plus .... 64 Bảng 3.41. Kết quả phân tích sữa bột Dielac Grow Plus theo phương pháp thêm chuẩn............................................................................ 64 Bảng 3.42. Bảng thêm chuẩn vitamin B1 trong sữa tươi Dielac Alpha Gold........ 65 Bảng 3.43. Bảng thêm chuẩn vitamin B6 trong sữa tươi Dielac Alpha Gold........ 66 Bảng 3.44. Bảng thêm chuẩn vitamin B12 trong sữa tươi Dielac Alpha Gold ...... 66 Bảng 3.45. Kết quả phân tích sữa tươi Dielac Alpha Gold theo phương pháp thêm chuẩn............................................................................ 67 Bảng 3.46. Bảng thêm chuẩn vitamin B1 trong sữa tươi Dielac Grow Plus .... 68 Bảng 3.47. Bảng thêm chuẩn vitamin B6 trong sữa tươi Dielac Grow Plus .... 68 Bảng 3.48. Bảng thêm chuẩn vitamin B12 trong sữa tươi Dielac Grow Plus ...... 69 Bảng 3.49. Kết quả phân tích sữa tươi Dielac Grow Plus theo phương pháp thêm chuẩn............................................................................ 69 vii DANH MỤC CÁC HÌNH CỦA LUẬN VĂN Hình 1.1. Công thức cấu tạo của vitamin B1 .............................................. 3 Hình 1.2. Công thức cấu tạo của vitamin B6 ................................................ 5 Hình 1.3. Hidroxocobalamin ......................................................................... 7 Hình 1.4. Xianocobalamin ............................................................................ 7 Hình 1.5. Sữa Dielac Grow Plus ................................................................. 11 Hình 1.6. Sữa Dielac Alpha Gold ............................................................... 11 Hình 3.1. Sắc đồ quét phổ hấp phụ vitamin B1 .......................................... 24 Hình 3.2. Sắc đồ quét phổ hấp phụ vitamin B6 .......................................... 24 Hình 3.3. Sắc đồ quét phổ hấp phụ vitamin B12 ........................................ 24 Hình 3.4. Sắc ký đồ của hỗn hợp vitamin B1, B6, B12 ở tốc độ 0,8 mL/phút ....................................................................................... 25 Hình 3.5. Sắc ký đồ của hỗn hợp vitamin B1, B6, B12 ở tốc độ 1 mL/phút ....................................................................................... 25 Hình 3.6. Sắc ký đồ của hỗn hợp vitamin B1, B6, B12 ở tốc độ 1,2 mL/phút ....................................................................................... 26 Hình 3.7. Sắc ký đồ của hỗn hợp vitamin B1, B6, B12 tỉ lệ pha động 10:90 ............................................................................................ 26 Hình 3.8. Sắc ký đồ của hỗn hợp vitamin B1, B6, B12 tỉ lệ pha động 30:70 ............................................................................................ 27 Hình 3.9. Sắc ký đồ của hỗn hợp vitamin B1, B6, B12 tỉ lệ pha động 20:80 ............................................................................................ 27 Hình 3.10. Sắc ký đồ của hỗn hợp vitamin B1, B6, B12 .............................. 28 Hình 3.11. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B1 ........................................................ 29 Hình 3.12. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B6 ........................................................ 29 vi Hình 3.13. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B12 ...................................................... 30 Hình 3.14. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B1 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Alpha Gold ...................................................... 33 Hình 3.15. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Alpha Gold ...................................................... 34 Hình 3.16. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Alpha Gold ................................................ 35 Hình 3.17. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B1 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Grow Plus ........................................................ 38 Hình 3.18. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Grow Plus ........................................................ 39 Hình 3.19. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa bột Dielac Grow Plus ................................................. 40 Hình 3.20. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B1 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Alpha Gold ..................................................... 43 Hình 3.21. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Alpha Gold ..................................................... 44 Hình 3.22. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Alapha Gold ............................................. 45 vii Hình 3.23. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B1 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Grow Plus ....................................................... 48 Hình 3.24. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B6 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Grow Plus ..................................................... 49 Hình 3.25. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc tuyến tính giữa nồng độ và diện tích pic của vitamin B12 theo phương pháp thêm chuẩn trên nền sữa tươi Dielac Grow Plus .............................................. 50 Hình 3.26. Biểu đồ thể hiện sự chênh lệch về hàm lượng giữa lí thuyết và thực tế của các vitamin trong sữa bột Dielac Alpha Gold ..... 54 Hình 3.27. Biểu đồ thể hiện sự chênh lệch về hàm lượng giữa lí thuyết và thực tế của các vitamin trong sữa bột Dielac Grow Plus ....... 56 Hình 3.28. Biểu đồ thể hiện sự chênh lệch về hàm lượng giữa lí thuyết và thực tế của các vitamin trong sữa tươi Dielac Grow Plus 180 mL ........................................................................................ 58 Hình 3.29. Biểu đồ thể hiện sự chênh lệch về hàm lượng giữa lí thuyết và thực tế của các vitamin trong sữa tươi Dielac Alpha Gold 180 mL ........................................................................................ 60 viii MỞ ĐẦU Vitamin là một nhóm các hợp chất hữu cơ, có cấu tạo hóa học rất khác nhau do đó các tính chất hóa học cũng như lí học cũng khác nhau, nhưng chúng đều giống nhau ở chỗ là rất cần thiết cho hoạt động sống của bất kỳ cơ thể nào. Hiện nay người ta đã nghiên cứu và phân lập được trên 30 loại vitamin khác nhau, đồng thời đã nghiên cứu các thành phần, cấu tạo và tác dụng sinh lý của chúng. Vitamin nhóm B bao gồm các loại: B1, B2, B3, B5, B6, B7, B8, B9, B12. Nhìn chung, vitamin nhóm B đều có tác dụng hỗ trợ quá trình sản xuất năng lượng trong cơ thể cũng như trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong tế bào. Vitamin B1 còn gọi là thiamin có vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì các hoạt động tương tác của tế bào trong cơ thể, nhất là việc sản xuất năng lượng. Trong đó các tế bào của cơ thể đã dùng oxi để chuyển hóa cacbonhydrat và các loại đường thành năng lượng. Hiện tượng thiếu hụt vitamin B1 được chuyên môn gọi là hiện tượng beri beri rất ít khi xảy ra nhưng khi xuất hiện thường kèm theo các dấu hiệu như giảm tính ngon miệng, mệt mỏi, ngại vận động, khó tiêu hóa, táo bón, lo sợ, đặc biệt các cơ bắp xuất hiện hiện tượng như có kim châm, đầu ngón chân ngón tay bị tê cứng… Vitamin B6 là một vitamin hòa tan trong nước và là một phần của nhóm vitamin B. Vitamin B6 hoạt động như một coenzym giúp chuyển hóa tryptophan thành niacin. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa chất đạm, chất béo, cacbonhydrat. Sự thiếu hụt vitamin B6 có thể gây ra nhiều triệu chứng: mệt mỏi, mất ngủ, khó chịu, rối loạn tâm thần, môi nứt nẻ, da khô, rụng tóc. Ở trẻ em thiếu vitamin B6 thường chậm lớn và có thể có những cơn co giật. Vitamin B12 rất cần thiết cho quá trình nhân lên của tế bào. Thiếu vitamin B12 ảnh hưởng một cách đặc biệt đến tất cả các mô mà trong đó quá trình nhân đôi xảy ra nhanh chẳng hạn ở máu, niêm mạc ruột non, nội mạc tử cung. Vitamin B12 tham gia vào chức năng của hệ thống thần kinh (trí nhớ, khả năng học...) và quá trình phát triển hài hòa ở trẻ em. 1 Việc xác định chính xác hàm lượng vitamin B1, B6 và B12 được bổ sung rất có ý nghĩa trong việc đảm bảo quyền lợi và sức khỏe của người tiêu dùng. Để xác định hàm lượng vitamin nhóm B trong thực phẩm và dược phẩm, có rất nhiều phương pháp phân tích đã được nghiên cứu và áp dụng để phân tích riêng rẽ hoặc đồng thời các vitamin nhóm B như phương pháp điện hóa, phương pháp động học huỳnh quang, phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao. Trong các phương pháp này, phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao HPLC, detector UV - Vis và detector PDA với cột tách C18 được sử dụng một cách rộng rãi do khả năng tách rất tốt các vitamin và đáp ứng nhu cầu cho phân tích đồng thời lượng nhỏ các vitamin nhóm B trong dược phẩm và lượng vết vitamin trong thực phẩm… Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn để tài: “Xác định đồng thời vitamin B1 và B6 và B12 trong sữa bột, sữa tươi dielac grow plus và dielac alpha gold bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao”. 2 Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Giới thiệu về vitamin B1 1.1.1.Tên gọi  Tên thông thường: Vitamin B1 hay thiamin.  Tên IUPAC: 2-[3-[(4-amino-2-metyl-pyrimidin-5-yl)metyl]-4- metylthiazol-5-yl]etanol. 1.1.2. Công thức hóa học Công thức phân tử: C12H17SON4 Khối lượng mol phân tử: 265,35 (g/mol) Hình 1.1. Công thức cấu tạo của vitamin B1 Công thức cấu tạo của vitamin B1 cho thấy nó là một dẫn xuất pyrimidin gắn với dẫn xuất thiazol qua nhóm metylen. 1.1.3. Tính chất vật lý Vitamin B1 là những tinh thể trắng nhỏ hay bột kết tinh, có mùi đặc trưng. Khi tiếp xúc với không khí, chế phẩm khan nhanh chóng hút ẩm (khoảng 4 % nước). Dung dịch trong nước có môi trường axit, nóng chảy ở 2480C và phân hủy. Vitamin B1 có tính axit, hoà tan tốt trong môi trường nước, axit axetic, nhưng khó tan trong etanol 96 % và metanol, không tan trong ete, benzen hay clorofom và chịu nhiệt khá nên không bị phân huỷ khi nấu nướng. Vitamin B1 3 nóng chảy ở 2330C - 2520C. Vitamin B1 bền trong môi trường axit, còn trong môi trường kiềm nó rất dễ bị phân huỷ khi đun nóng. Trong môi trường không phân cực vitamin B1 hấp thụ tại 2 bước sóng λmax1 = 246,9 nm và λmax2 = 264,5 nm. Vitamin B1 không ổn định với ánh sáng và độ ẩm. Mất hoạt tính trong môi trường trung tính và bazơ. Ổn định tính chất ở pH = 4. Dạng chế phẩm của vitamin B1 có thể tồn tại ở dạng thiamin monohydroclorua, thiamin mononitrat...[8]. 1.1.4. Tính chất hóa học Thiamin là dẫn xuất pyrimidin gắn với dẫn xuất thiazol qua nhóm metylen. Do có 3 nguyên tử N nên mang lại cho thiamin tính bazơ. Tuy nhiên 2 nguyên tử N có tính bazơ yếu. Vì vậy chế phẩm được dùng loại thiamin monohydroclorua, dung dịch của chúng trong nước có môi trường axit, chúng dễ tan trong nước và vững bền hơn thiamin bazơ. Do nguyên tử N bậc 4 nên vòng thiazol trong thiamin kém vững bền đặc biệt trong môi trường kiềm. Trong môi trường này vòng bị mở và lúc đó dễ bị oxi hóa thành các sản phẩm không có hoạt tính vitamin. Do vậy khi pha chế dung dịch thiamin phải đựng trong cốc thủy tinh trung tính, pH của dung dịch phải axit. Thiamin bị oxy hóa bởi K3[Fe(CN)6] trong môi trường kiềm tạo thành thiocrom màu vàng phát huỳnh quang màu xanh da trời. Phản ứng này được dùng để định tính thiamin và định lượng thiamin bằng phương pháp đo huỳnh quang [8]. 4 Nhóm -OH trong phân tử làm cho thiamin có thể ete hóa hay este hóa tạo thiamin panmitat, thiamin stearat, thiamin phtalat… song quan trọng nhất là tạo với H3PO4 thiamin pyrophotphat (TPP) - là coenzym xúc tác nhiều quá trình chuyển hóa trong cơ thể. 1.2. Giới thiệu về vitamin B6 1.2.1. Tên gọi  Tên thông thường: Vitamin B6 hay piridoxin.  Tên IUPAC: 4,5-đihidroximetyl-2-metylpiridin-3-ol. 1.2.2. Công thức hóa học Công thức phân tử: C8H11NO3 Khối lượng mol phân tử: 169,18 (g/mol). Hình 1.2. Công thức cấu tạo của vitamin B6 1.2.3. Tính chất vật lý Vitamin B6 là tinh thể không màu, vị hơi đắng, hòa tan tốt trong nước và trong rượu, chịu nhiệt, nhiệt độ nóng chảy ở 1600C. Vitamin B6 bền khi đun sôi trong axit hay kiềm, không bền trong môi trường có tính oxy hóa. Vitamin B6 nhạy cảm với ánh sáng, chúng phân hủy nhanh khi chiếu sáng ở môi trường kiềm hay trung tính. Vitamin B6 tồn tại ở 3 dạng: Piridoxin, Piridoxal, Piridoxamin. Ba dạng này có thể chuyển hoá lẫn nhau. 5 Bảng 1.1: Tính chất vật lí của 3 dạng vitamin B6 Tên chất Piridoxin.HCl Piridoxal.HCl Piridoxamin.HCl Khối lượng mol phân tử 205,64 303,63 241,12 Công thức (g) phân tử C8H11NO3.HCl C8H9NO3.HCl C8H12N2O2.HCl Nhiệt độ nóng chảy (0C) 204 - 206 160 226 - 227 λmax (nm) 292; 290; 253 390; 318 328; 253 1.2.4. Tính chất hóa học Do có nguyên tử N nên mang lại cho piridoxin tính bazơ. Piridoxin khả năng tác dụng với các axit tạo thành muối. Piridoxin dễ bị oxy hóa, tác nhân xúc tác quá trình này là ánh sáng tia tử ngoại, pyridoxin tác dụng với Fe (III) cho muối phức màu đỏ. Piridoxin ở dạng dẫn xuất photphat như piridoxin photphat tham gia vào các quá trình chuyển hóa axit amin, lipit, gluxit, chuyển protein sang gluxit [8]. Vitamin B6 giữ vai trò đặc biệt trong chuyển hóa axit amin. Vitamin B6 Ngoài ra, vitamin B6 còn tham gia vào quá trình tách CO 2 của các axit amin và liên quan đến cân bằng năng lượng cơ thể. Các phản ứng chuyển hóa liên quan đến sự hình thành chất trung gian thần kinh và các chất điều hòa khác: taurine, histamine… 1.3. Giới thiệu về vitamin B12 1.3.1. Tên gọi Tên thông thường: Vitamin B12 hay cobalamin. Tên IUPAC: α-(5,6-dimetylbenzimidazolyl)cobanmitxianide. 6 1.3.2. Công thức hóa học Công thức phân tử: C16H88CoN14O14P Khối lượng mol phân tử: 1355,37 (g/mol). Vitamin B12 thường tồn tại ở hai dạng: xianocobalamin hoặc hidroxocobalamin. Hình 1.3. Hidroxocobalamin Hình 1.4. Xianocobalamin 1.3.3. Tính chất vật lý Vitamin B12 thường ở trạng thái kết tinh, có kích thước rất nhỏ, có màu đỏ sẫm, không mùi, không vị. Vitamin B12 tan tốt trong nước, không tan trong các dung môi hữu cơ như ete, axeton, benzen, clorofom. Vitamin B12 bền trong bóng tối ở nhiệt độ thường, khá bền với nhiệt. Vitamin B12 dễ bị phân hủy bởi ánh sáng. Khi tiếp xúc với kim loại nặng dễ bị mất hoạt tính và không bền trong môi trường kiềm (pH > 7). 1.3.4. Tính chất hóa học Vitamin B12 là vitamin nhóm B duy nhất có nguyên tử kim loại trong phân tử, có cấu tạo phức tạp. Có thể chia thành hai phần: Phần thứ nhất gồm 4 nhân pyrol, giữa nhân là nguyên tử coban hóa trị III, các nhân này đã bị thế bởi các nhóm metyl, axetamit, propionamit. Phần 7