Tài liệu Vị trí của việt nam trong chiến lược tái cân bằng của mỹ ở khu vực châu á thái bình dương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN DƢƠNG THỊ HỒNG THÁI VỊ TRÍ CỦA VIỆT NAM TRONG CHIẾN LƢỢC TÁI CÂN BẰNG CỦA MỸ Ở KHU VỰC CHÂU Á – THÁI BÌNH DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUAN HỆ QUỐC TẾ HÀ NỘI - 2018 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN DƢƠNG THỊ HỒNG THÁI VỊ TRÍ CỦA VIỆT NAM TRONG CHIẾN LƢỢC TÁI CÂN BẰNG CỦA MỸ Ở KHU VỰC CHÂU Á – THÁI BÌNH DƢƠNG Chuyên ngành: Quan hệ quốc tế Mã số: 60.31.02.06 LUẬN VĂN THẠC SĨ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS Đinh Thanh Tú HÀ NỘI - 2018 LỜI CAM ĐOAN T i i ự i q hự iế i ộ ủ gi ế kh h q TS Đi h Th h T . Nhữ g ố iệ ự ghi kế q ả iề ở iế i iệ g h h ới ự h ớ g h i iệ h i iệ i ự iế hiệ . Hà Nội, tháng 11 năm 2017 Học vi n th c hiện Luận v n Dƣơng Thị Hồng Thái g hự LỜI CẢM ƠN T giả T ở g kh hiề T i gửi ời ả Q hời gi hệ q ố ế Họ ì h gi ỡ h ớ g giả i gửi ời ả Đại họ Kh Q ố hâ ế họ hiệ ì h giả g ạ hời gi T hi ề ắ ế TS Đi h Th h T iệ Chí h ị kh giả h h h hấ ới Kh ạ hữ g kiế h g ời ã h h Đ ờ g Đại họ Kh ự I ạ họ Xã hội q ọ g Phó h . Bồi ỡ g Nhâ ã q ýb g q . giả ũ g i b hữ g g ời ã gi ì h họ â ỡ hự hiệ ỏ ò g biế ộ g i ạ ới iề kiệ ồ g ghiệ ố hấ h gi giả ì h gq . Hà Nội ngày 19 tháng 11 năm 2017 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Lý họ ề i ..................................................................................... 1 2. Tổ g q ì h hì h ghi 3. Mụ i hiệ 4. Đối ợ g hạ 5. Ph g h ghi 6. Cấ ủ i q ế ề i ................................. 2 ụ ủ ........................................................ 11 i ghi ủ ....................................... 11 ........................................................................ 12 ............................................................................ 12 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHIẾN LƯỢC TÁI CÂN BẰNG CỦA MỸ .... TẠI KHU VỰC CHÂU Á - THÁI BÌNH DƯƠNG ........................................ 14 1.1. Cơ sở hoạch định chiến lƣợc tái cân bằng của Mỹ tại khu v c châu Á - Thái Bình Dƣơng ...................................................................................... 14 1.1.1. Trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương.................................... 14 1.1.2. Trong nội bộ nước Mỹ ................................................................. 19 1.2. Nội dung và quá trình triển khai chiến lƣợc tái cân bằng của Mỹ tại khu v c châu Á – Thái Bình Dƣơng ........................................................... 25 1.2.1. Nội dung chiến lược tái cân bằng của Mỹ ở châu Á – Thái bình Dương ... 25 1.2.2. Các bước triển khai chiến lược tái cân bằng của Mỹ tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương............................................................................ 29 1.3. Vị trí của Việt Nam đối với Mỹ......................................................... 37 Tiểu kết Chương 1 ....................................................................................... 40 CHƯƠNG 2: VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH TRIỂN KHAI CHIẾN LƯỢC TÁI CÂN BẰNG CỦA MỸ 2.1. Việt Nam trong chính sách kinh tế, thương mại và đầu tư của Mỹ tại Đông Nam Á ................................................................................................ 42 2.2. Việt Nam trong chính sách can dự về ngoại giao và các vấn đề an ninh, quân sự tại Đông Nam Á của Mỹ .......................................................... 49 2.3. Thông qua các chính sách hợp tác trong lĩnh giáo dục, đào tạo và khoa học công nghệ nhằm thúc đẩy tầm ảnh hưởng ở Việt Nam...................... 57 2.4. Thực hiện chính sách can dự trong vấn đề dân chủ, nhân quyền ...... 60 Tiểu kết Chương 2 ....................................................................................... 61 CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ VỊ TRÍ CỦA VIỆT NAM VÀ KIẾN NGHỊ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO VIỆT NAM NHẰM TẬN DỤNG VỊ TRÍ TRONG CHIẾN LƯỢC CỦA MỸ TẠI CHÂU Á - THÁI BÌNH DƯƠNG TRONG GIAI ĐOẠN TỚI 3.1. ĐÁNH GIÁ VỊ TRÍ CỦA VIỆT NAM TRONG CHIẾN LƯỢC CỦA MỸ Ở CHÂU Á - THÁI BÌNH DƯƠNG DƯỚI THỜI TỔNG THỐNG D.TRUMP .................................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. 3.1.1 Chiến lƣợc của Mỹ ở châu Á - Thái Bình Dƣơng trong nhiệm kỳ của Tổng thống D. Trump ................................................................................. 62 3.1.1. Về thời gian triển khai ................................................................. 62 3.1.2. Về các lĩnh vực triển khai của chiến lược ..................................... 66 3.1.3. Triển vọng trong mức độ triển khai chiến lược tái cân bằng .......... 68 3.1.2. Đánh giá vị trí của Việt Nam trong chiến lƣợc của Mỹ ở châu Á – Thái Bình Dƣơng ........................................................................................ 69 3.1.2.1. Trong lĩnh vực kinh tế, thương mại và đầu tư............................. 71 3.1.2.2. Trong lĩnh vực an ninh và quân sự ............................................ 73 3.2. Kiến nghị một số giải pháp cho Việt Nam nhằm tận dụng vị trí trong chiến lƣợc tái cân bằng của Mỹ ở châu Á – Thái Bình Dƣơng trong giai đoạn tới....................................................................................................... 75 Tiểu kết Chương 3 ....................................................................................... 79 KẾT LUẬN ................................................................................................. 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................ 81 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Châu Á - Th i Bì h D giới 41% â g ồ ố ầ kh ầ ự ổ iế ế b ự ẩ T ạ ế ế không hải ộ g b g ại ệ. T g Q ố . Chiế : hữ g vấ Đối h ớ ối q hâ q ề â g ở hội h hủ ừ ộ g ạ ự ối ẩ iể q ố g kh hiề h ớ g h g ấ ớ bả h h h iể g q ủ ì h hì h Việ N 1 i â bằ g ở hế ự b h ĩ h ự hí h Mỹ ừ ại kh hí h ấ ổi ọ g hệ ki h â ề â ngày càng ợ ối ọ g ầ q hiệ g h ủ Mỹ ối ới kh ởi h ợ ĩ h ự .D q hủ ộ hâ ề hế ắ g h g ại gi hiề ị h ự …. hệ Việ - Mỹ g e ớ g g ờ gq hâ Á - Th i Bì h D i; q ới ợ ọ g; hữ g ấ g Tâ ũ g h â Việ N ự ới iệ ị hế ị - hí h ị q h hội ự ự g i h, q â hủ h ế. Với Việ N ợ g ấ hữ g Á - Th i Bì h D ằ ồ g hời ả h h ở g h , ký kế Hiệ g (TPP) ối h ớ g â ủ ì h ề ề ợ giữ Mỹ g kh hiề ề g ộ iề hiế iế q i h ủ ASEAN ự hỏ iể kh i ự Th i Bì h D q ố gi kh ự ợ ồ g bởi ự h ừ g ổi g hữ g ấ h hiế Mỹ ã ự ; hữ g ấ ọ g ủ g ợ ợ ồ g hời ắ ì hò bì h h i h kh ớ 48% iệ ợ q i ủ g ố ị hế ồ g hời kiề h í h ự g ũ g ế ế g hâ Á - Th i Bì h D ẩ í h hế ự hế giới hế kỷ XXI. g hằ hệ ới Việ N h h i ạ h hấ g bối ả h g kh ới iệ hệ hiế ạ h ề ề ki h ế ới iệ ki h ế hiế ế ới ự ại q ố hấ hế giới ọ g ề ợi í h h ối g ại ủ châu Á - Th i Bì h D ủ T hủ ạ kh g ồ g hời g ả h h ở g hợ ố hí h ụ g ộ g h hấ ự gi gQ ố ấ ớ iể ki h ế ới hiề g ốq iể ki h ế i h ạ h kế h h i h h ộ 40% diệ 65% g ồ ọ gb hấ hế giới g hữ g h h h Sau khi Chiế hế giới h g biể q ự h ộ g â g i ủ ờ g gi h ị h ẽ g. T ớ ề ki h ế ớ iệ ộ í h hiế ố (gầ 3 6 ỷ g ời) 61% GDP 47% ổ g h hiề g g (CA-TBD) ới iệ ở iệ ự châu ọ g. Điề g ý ghĩ h g ợ khi hiế hự hiệ ợ i â bằ g hâ Á - Thái Bình D ới hời tân Tổ g hố g D Chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương, ủ T gQ ố ừ g ù g ới Đại hội XIII i ờ g hấ ới h h ạ h ối q ợ â ủ ội ầ iế ế iế hầ h ò g hữ g h ở kh hế họ ựb gi ủ g hí h ủ g q ố hủ hiề ự iế chúng ta nên h ối g ại ủ Mỹ ở hâ ớ ố 1 hế giới hiệ ẽ giả h â hế kỷ ớ Mỹ ở . Mặ kh i gi ị ả h g i . Qua ì h ấ ới hự hiệ ớ h g ộ i g ối hù hợ g ì h hì h ộ g" ầ ại h ối g ại ủ Mỹ ộ gí Việ N hế giới ới ị hế ị h í h ử hấ i ầ i i g ề g ồ g hời ồ g h g hí h hế giới h ối g ại g Q ố là: sáng h Lạ h ả hế giới. Mỗi ộ g h i hiế " hấ Á - Th i Bì h D hiế g í h ại ủ ới - ớ . ối g ại g gọi ọ g tâm hí h ự “Đa cường quốc” i h g ở hâ Á - Thái Bì h D gi ớ hế giới g hế “Nhất siêu đa cường” và XXI ới XIX ủ Đả g Cộ g ả T kiế "Một vành đai, một con đường" g ại gi L T g ủ Mỹ ã í h gi h g ự g bả .C ới h g hể ì ệ Tổ q ố Việ N g: “Chú trọng phát triển quan hệ hợp tác, hữu nghị, truyền thống với các nước láng giềng, thúc đẩy quan hệ với các đối tác lớn, đối tác quan trọng”1 X ấ h Đả g ề . ừ hữ g ý i q ế ị h họ ề i: “Việt Nam trong chiến lược tái cân bằng của Mỹ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương” ủ nghiên hạ ĩQ ố ế họ , chuyên ngành Q hệ Q ố hủ ề ế. 2. Tổng quan tình hình nghi n cứu li n quan đến đề tài 2.1. Tổng hợp các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài T h ạ g hữ g ộ g ghi ối g ại ủ Mỹ hí h ớ q ù g ới q hí h quan ế ấ he ề i i g ũ g 1 Đả g Cộ g ả Việ N 2016, tr. 154. g ầ ề ố hủ ề hấ hiề h ớ g ợ ở ử hội h h ối g ại ủ h ối g ại ủ Mỹ . V ì h hiề g bố g ồ g hời ớ ợ g iệ ớ ớ nói chung, chính sách hấ ợ g. Sự iề (hot) ối ới ì h ghi gq ủ ủ ì h h kh hỉ h họ giả i kh g í h h ự : Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chí h ị Q ố gi H Nội 2 ghi ù g hủ ề ủ họ giả khả . Tự h g ại h g Nhóm thứ nhất, b h ổi ủ g hâ ụ iệ i. Ti h gi g ghệ i i g ì h ủ Đại ghi h i ầ hí h Tấ ự hế giới ừ ầ ; h ế ộ q ự kh ũ g h h ối g ại ủ ớ hế kỷ XXI h g ợ ề g hữ g g ới ố khí ới ộ ề h kỳ í h ũ hiế gi h gi ị hâ Phi - T ả ề g họ hữ g ớ i h g hể kể ế ụ g L Thế M : Thế giới một góc nhìn; Thế giới một thập niên nhìn lại; í h giới hì g ghi ị ki h ế q â g hời gi hỉ h hí h g hả ả h ự ì h hì h hế giới ọ g â ề hí h hế giới Thế giới bước ngoặt lịch sử. T ợ g hâ ội ựb ới ạ g h ể biế h â : g ại ũ g h ã hội ... ủ Việ N g ì h ghi ghi ối ới ự iề ủ Mỹ ợ giới ghi h hhi h hữ g h hự h ộ g ủ gồ h g i hể hi hế giới biể í h ớ ầ ủ ỏ ì h giả ạ h ụ hể h : biế hủ ghĩ khí ố ; g Đ g; hí h biế ở U bởi hã q ủ ộ h hiề ộ g hế bả ; hệ hố g gi g ộ ắ i ; h h g ộ ; biế ộ g ị ớ Hồi gi hâ í h hí h ự ị q â g ... ự gi ki h ghiệ . Cù g ề ế q Ngọ Th h ới i â hâ ừ ộ q hệ q ố ế g ại h i giả Đỗ Th h Bì h & V g ì h: Quan hệ quốc tế thời hiện đại - những vấn đề cần đặt ra, í h bối ả h q ố hả ả h hự hế giới g h ế ạ g hữ g ế ộ ố ặ q ổi h : q hệ Ng - Mỹ; hiế ợ ố ộ g ế q hệ hệ Nh g h - T â bằ g ả h h ở g hệ q ố g giữ hủ hể g; q hệ Ng - T ớ ủ ASEAN ớ ế hiệ g gQ ố ; hâ ố Ấ Độ .... Th khả hế giới ghi h g ề ụ iệ hể kể ế hế giới ội hệ Mỹ - Li ầ ầ họ g i ố h ới gi g hq h ã ề X (hiệ ỏ khủ g bố .... Nhữ g ấ ị g ồ hệ q ố ế q Li giả ũ g ề g ại ủ h ghi g ì h: Đông Tây Nam Bắc - Diễn biến chính trong quan hệ quốc tế từ năm 1945 ới i h i hế giới giới ấ ề ề ối ờ g ại họ Tâ i i g. B hủ khả bắ b ộ hiề ề hí h ị q ố ũ g 3 ế ủ h hệ giữ Đ g b g Ng ) ế iệ ạ h i h g quan ới g ế h : ũ khí hạ ợ ề hiề hì hâ g ủ Nhi nghiê i Z bi ới g ì h: Trật tự thế giới mới thứ hai - Những vấn đề địa chính trị nan giải. Đặ biệ g ị - hí h ị hâ hi ầ í h ự ối ầ giữ g hâ bả hự g iễ ới ủ ộ kh Ai ế ợ ợi ế hả D ới g kí h ộ ở g Mỹ Ki i ge hí h ã ờ gq ố hí h ị gi ề ấ kh ủ ớ í h hí h bả i bả : i ổ ộ kỉ iệ hiề u ạ â hỏi: hí h ị hế giới ới kh g ? Ai ẽ Ki i ge ò ặ biệ hế ũ g he ạ h g ại hủ ế h ị hí h ị ý ãả hh ở g ế h h g ghệ g ối ( h ặ biệ g i họ h ã h ạ g ự hế giới g ọ g hủ q ề ớ ổ h hế giới ũ g h hủ ế ớ ẽ ế hiệ ị h ự giả ắ ủ í ị họ .V g ì h: ự ối ới b .T g giữ ị ộ g ấ bả i h q ố gi gq ã bả ự â bằ g q ề He í h ề ộ h ự ì hò bì h h gỡ hữ g bế ắ q ề ự hế giới ò ố ấ h ị hiệ ố ổ ủ giới ầ ộ ề h khố ầ ? Ai ẽ h g hời ại kh h g ại h g hi ế ạ h ấ giải ối ới h g iễ ộ ầ h ặ ộ g hế giới q ỗi ề ị h hí h ộ ự giữ biệ q ế gi ả kh h g ại gi ề hữ g ự ỗi ạ g hâ ới hữ g kh 9) ể b hế giới ộ ì h ới ?... Trật tự thế giới (World Order). Với hế giới giải ự biế ki h ế hế kỉ XXI ? Sự ụ ự hế giới giải q q ố gi họ ki h ế iề gì ? Thế giới i ề â ? C giả ộ khủ g h ả g ki h ế giả ũ g ố gắ g ả g ời hiế ợ ộ g ủ h ấ bằ g h . Ng i ị ới khối hí h ị hế giới g ời ề hí h ại hế giới g ì h kh hụ h ộ ầ ủ ỗi q ố q ố ế; h i ự ầ ờ gq ố ể hải ự hế giới ự . Phâ í h ự hế giới hi ề h S e P. H i ới g ì h: Sự va chạm giữa các nền văn minh và sự tái lập trật tự thế giới (The Clash of Civilizations and the remaking of World Order), ã ẽ ại b i h kh h h h hế giới. Về i h h g Tâ g i g Tâ ò g â bả g hâ i h g i iể h 4 h hiế hi h h g ề hâ g Tâ ể e ại h h h i bộ g é ề i h ề i h kh g i h H gi g g Tâ . T iế ụ i h g i h ủ i h h hí h ị ũ g hấ ủ hế giới g i. Ti q biể hế giới ề ì h hụ ới ủ h gq hiề ủ â giữ ự ì h hả ấ hiệ g ủ A i T ff e g i h hủ ế ổi ề ộ ầ ù g ới hữ g h g ề g Tâ g Tâ . Ô g ũ g hỉ ới ự i ị h hì h ề ại ị h g ỏ hữ g h giải hí h ự h i S g ở i h i h ề ề i h cùng h . h hự ạ g ụ ghi ội iệ hế giới g ựb h h ớ g ghi g h ể biế ụ g ì h h : Cú sốc tương lai (Future shock); Làn sóng thứ ba (The Third wave); Thăng trầm quyền lực (Power Shift); Tạo dựng một nền văn minh mới chính trị của làn sóng thứ ba (Creating a new civilization Polictics of The Third Weve). Với ụ g ì h h hữ g iễ biế i g ủ hâ g ủ ề ại hí h ã hâ ị hế giới q ề i h" ủ Cù g h ớ g iế ự ( í h i h g g hế kỷ XXI. Đặ biệ g h b" h g i g "b ổi bì h i họ T ff e ựb hiế giả hấ we ) ũ g h ì h hì h hế giới h hò bì h ạ h ự ị hế i i ộ g ủ " ò ủ ớ ớ hế kỷ XXI. ấ ề h T ff e George Friedman ới hữ g g ì h i h g hể kể ế ghi ủ biể gồ : 100 năm tới - Dự báo thế kỷ XXI (The Next 100 Years: A Forecast for the 21st Century); Thập niên tiếp theo đế chế và nền cộng hòa trong một thế giới đang thay đổi (The next decade Empire and republic in a changing world); Cuộc chiến tranh bí mật của Mỹ (America's Secret War); Tương lai của chiến tranh (Future of War) .... T ề chuyên gi kiệ ị hí h ải ố ải ụ B L ị ề ị Á-Â ừH ũ g h g í h iệ ấ ề ủ J e h S. N e of Power), ộ g g ới ộ i họ ầ ã hâ ủ q ố gi Bắ Mỹ T ầ hiệ giả ị ạ hh Kỳ ế Ng h g kh i ủ Mỹ Nh hí h hế ớ g ghệ .... Đặ biệ giế ị ầ ế M hi hữ g ấ ạ g h g ề ì hb g hữ g h í h hữ g ự hữ g q ố gi g Mỹ N Mỹ ừ ừ Thổ Nhĩ Kỳ ế Nh Bả ù g ới h : khủ g bố khủ g h ả g ả ế hiế i hí h h "ngạc nhiên" hữ g ố gắ g giấ hố g khủ g bố h g ằ hạ kh g hể kh g kể ế i ầ . hữ g ghi g ì h iể biể : Tương lai của quyền lực (The Future g hữ g ghi iể hì h ( 5 e ) h hấ hiệ ủ g. T í hq ề hữ g g g ì h ự q â ự; q ề ại q ề ự kh g hể (S ự h ể gi q ề q ề q ề q ề ự ự h g hấ ự ả ự hỉ h hí h ự gồ hữ g g ì h ề chúng ta kh g hể kh g hắ hải h hiế ự T ợ ý Ng ại ủ K kiế ở g Mỹ hụ ở g hí h C be ủ Mỹ q h ủ ã hỉ i ộ ò g â ị h ghĩ h hí h ề iề ợ ủ ề ụ D i iễ g ủ hiế g hải ối ợ ặ â bằ g ủ Mỹ ối ới kh hự h hí h T ừ ại; ự g â ghi q ố ủ ế ụ ự ụ g ì h be : Xoay trục - hí h hh ớ g g i ớ Mỹ. T b ợ kế q ả ụ iể ề ộ kế h ạ h h hữ g iề hí h ộ ề g hiế ạ hâ Á - Thái Bình hiế ấ M. giả ã hời kỳ gi ề hữ g ấ ấ hí h ị g hâ Á ề g ồ gố hế ố õi ồ g hời ề h ủ Mỹ ối ới kh ợ hí h q ề Ob giải hữ g ặ b ề hiế ồ g hời í h bối ả h hiế ; ộ g ủ Mỹ ối ới hâ Á giải hí h hế h ớ g h Đ g Á - Th i Bì h D i â bằ g; ừ hời i ộ hâ Á ối ới ; hâ ự ủ iễ biế ụ q ề i â bằ g M. C g hâ Á ủ iệ ạ g g kí h ủ ụ h iệ hiế ợ ả h h iể ợ Tương lai nghệ thuật lãnh đạo của Mỹ ở châu Á. D ới gi ộ g Q ố i i g. Điể hì h h ghi q ề trực tiếp h ặ gián tiếp ế i h g g ế ủ T ở g gọi ự hâ ỗi eg )". i h h hầ we ủ Mỹ ở hâ Á - Th i Bì h D é ự N e hâ h h h h g: “Mỹ ầ h ối g ại ủ Mỹ ủ q ề ề ể ạ g g ủ Mỹ i h (S ự g e i i g. V he Nhóm thứ hai b iề ợ hợ we ). Đặ biệ giả õ ội h ự ki h ế; q ề ự g ghệ h g i h g ở ợ ụ ố giải h hằ i hiệ ự . hiế ợ ủ Mỹ (CSIS) ới g ì h: Asia Pacific Rebalance 2025: Capabilities, Presence, and Partnershipsd (Tái cân bằng châu Á - Thái Bình Dương 2025 - khả năng, sự hiện diện và các quan hệ đối tác), ã hâ í h ghị chính sách h ự ựb h hí h hủ Mỹ hằ hâ Á - Th i Bì h D ề hiế ị h ì h hì h hế giới kh hự hiệ hiế g ạ hiệ q ả. Đồ g hời ợ “ i â bằ g” ủ Mỹ h 6 ế ự hữ g kh ế ợ “ i â bằ g” ại kh g ì h ũ g hữ g 2025. Cù g hủ ề ghi họ giả C e B P. T e e ới ghi : Balance within the rebalance: The supporting role of the U.S. military in the Asia -Pacific region” (Cân bằ g D i â bằ g: V i g) ã ò hỗ g hâ q ố gi g kh ự ự ủ Mỹ ối ới Đề ợ ủ q â ội Mỹ ở kh í h hữ g ộ g h i ụ hể ề q â hâ Á – Th i Bì h D q ố gi ộ ự g ừ hâ Á - Thái Bình ự ủ Mỹ ại hỉ i h gi ủ họ hấ g hí h ớ ới Việ N ạ g ề hiề h gq ố H V iế ợ ộ giả ợ ềq â g ì h: Chính ố ớ h g ớ g q ố A h Cộ g hò Li â T ghi gH b gĐ ổ gq Nh ề hủ ề Ng ễ V Li Bả hữ g ội hế giới ới hữ g hủ hể gồ : hí h Kỳ Cộ g hò Nhâ Ng ễ X â S ò hỗ PGS, TS. Ng ễ Thị Q ế ới h ối g ại ủ ạ h Châu Âu. Cũ g ề ố . sách đối ngoại của các nước lớn trong giai đoạn hiện nay . T kh i q ộ g q ộ hệ h kh h ối g ại ủ Hợ b g Ng Cộ g hò Ph Cộ g hò Ấ Độ à Liên minh h g hể kể ế ghi ủ D : Chiến lược đối ngoại của các nước lớn và quan hệ với Việt Nam trong hai thập niên đầu thế kỷ XXI. Trong công trình này, sau í h khi phâ ạ h ề: ị ở h ạ h ị h hiế í q i ò ủ h giả ghi h Bả Li hi i ầ Nghi gq í h hiế hệ q ố ợ gồ : Mỹ T Ấ Độ. Ng i q hế kỷ XXI ũ g ởg ớ ớ ế ối g ại bối ả h q ố hế kỷ XXI b Mi h hâ Â gh i h ợ g hâ ầ ối g ại ủ ờ gq ố ở h ạ h ị h hiế ự g ... ợ ộ khu vực học ề h hữ g i ế hí hủ gq ự ối g ại ủ ộ gQ ố b g Ng Nh Li hệ ủ Việ N ợ hiế g ố ớ ới g ì h giả T ầ Kh h ới ớ ớ ớ . g ì h: Hợp tác và cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung ở Đông Nam Á ba thập niên đầu sau Chiến tranh Lạnh ã i â hợ ạ h Mỹ - T T hâ g. T g h ASEAN. Gi í h hiế ợ ở ý h hiế ề ề ợ Mỹ - T hố g gQ ố .N Mỹ-T í h h ủ g ạ h h ị h ọ g ị ấ ở ý ở ở g hí h ề ủ hợ ạ h i h g ị hế ự gi ớ T h ị ối g ại ủ Mỹ ạ h ị ủ Mỹ 7 ở g ối g ại ủ Á ủ hợ hí h ị giữ hí h h g. C bối ả h ở Đ g N ự ổi ả g ớ . Sự biế h hiế i ợ ò ủ ổi ề ị hế ợi gQ ố ởĐ gN Áh i h i ầ hiế h ạ h. B gồ ự biế ộ g ị hế q ề T g Q ố ở Đ g N Á. Lợi í h hiế ợ T gQ ố ở Đ gN Á. Thự h ớ g hợ Mỹ - T hiế g ới hời hiế ợ Mỹ - T h hiế h ạ h. N ới hời hiế ợ Mỹ - T h ớ g hợ ới. T g h hiế ộ g ủ hợ Trung. Phả ạ h Việ N .Tì hb g hiế ợ ự h hiế h ự hâ ợ giữ ộ giả ã g kh i ầ N hiệ ố g h g hầ ổi. T biể ợ gi g h hả i g hí h h hiế h ợ Mỹ - g hí h h ủ Việ N ự giả Ng ễ H g í i . g Gi h hiế ợ ặ q ò q hệ ạ h ọ gở Đ gN ả hh ở g ủ ổi ủ q ộ g ủ h ộ ì h ế i h Á ố ớ ghi h h iể ủ Việ g h g gQ ố ề hữ g ấ h h ầ ủ Mỹ; h h giả â Tổ g hố g ớ Mỹ ầ h ổ g hố g g ì h â T g h iể h giới g bằ g; i h i h ã hội ; bi hâ ò g hb ộ ể h í h hặ g ời Mỹ bằ g ự ỷ ệ q i â i h bi ị h h g hải ố g ự 8 ừ Me i bả iệ ộ g hải khỏe ế ké .... D ể ả ể ạ g ời Mỹ ằ g ì hh h ộ g ủ hí h ớ Mỹ bị hải iế h h h ạ h g iệ g h ỏ h Mỹ ới gi h b i iế hâ khiế ki h ế Mỹ h hữ g â hỏi h : L kh g e ọ h ề g hữ g g g ị hế ủ ồạ ố ũ g rong công trình: Đã đến lúc phải cứng rắn để khôi phục ; hỉ gĐ gb ả ời h hữ g g ki h ế khủ g h ả g ghiệ gi ế ị ủ i â bằ g hâ Á - Th i Bì h D khi h k Ob g ời h T g hủ ế h h ớ g biế h gq g B giới T ớ ồ g hời hỉ i hí h i h : gi ể Á ạ h g kh ì h ạ h lại sự vĩ đại của nước Mỹ hấ h ạ h. Xu . T hiệ ớ ũ g h kh hế kỷ XXI hể hì h h ợ ạ h hiế gở Đ gN í h hữ g iễ biế õq ự Về D h hiế h ự hợ ầ ộ g ủ hợ ợ : Cạnh tranh chiến lược ở khu vực Đông Nam Á giữa một số nước lớn hiện nay ớ i hí h h hiế ạ h ạ g ợ Mỹ - T ủ ASEAN Cù g hủ ề ạ h ới ghi h hiế ị giữ Mỹ ự hợ h ạ h. Thự ợ Mỹ - T hí h ạ h kh i q g ở Đ g Á hi h ạ h ủ ASEAN ạ g g ộ ự giữ Mỹ ả ế ể ử ổi ự gi ợ ủ họ ủ h ế ki h ế Ob hả họ Ob e. V g kế h g ì h ì h ới h g iệ : Đã đến lúc phải cứng rắn. Bây giờ chính là lúc ấy. Cũ g hể hiệ kh ố T g ừ g h q ố hò g h ở hữ g g h. Đ ị q iể ã ố g ấ Đi â hâ ì bấ h g khủ g h ả g q h i hé ở hạ ầ g ghi í h ự iề hế kỷ XXI ạ ối g ại ủ D ặ kẽ ự “q è q ặ ” ủ ựq è q ặ ại; ự q è q ặ g ạ ; ựq èq ặ h ế… ề ầ ở g hí h h: "Nước Mỹ nhìn từ bên trong" ã hỉ ớ Mỹ gi õ é ế gi ụ hệ g ại ỷ ệ ội hạ iệ hí h h ối g ại ủ Mỹ g hữ g h ọ g. hỉ h hí h hể kể ế ghi ủ Bruce W. Jentleson: Chính sách đối ngoại Hoa Kỳ - Động cơ của sự lựa chọn trong thế kỷ XXI (American Foreign Policy - The Dynamics of Choice in the 21st century). Trong công trình này, giải ã i â L giải ới ộ ũ g h hâ í h ố ội g hữ g ự ở í bả họ ị h ử hì h h h hí h ủ q ì h h ạ h ị h hí h h h h g ặ h hí h h ối g ại Mỹ. h g hời kỳ h ối g ại Mỹ g hế kỷ XXI. Đối ới giới họ giả g ời h hiề hiề g g g hấ ớ g ghi ì h h : Ng ễ Th i Y cứu Hòa Kỳ ; Ng ễ Th i Y Ng ễ Th i Y H GS TS. Ng ễ Th i Y H hí h H H g h ối g ại ủ Mỹ g: Hoa Kỳ văn hóa và chính sách đối ngoại; g: Quan hệ Mỹ - Trung: Hợp tác và cạnh tranh luận giải dưới H g: Tôn giáo và việc vận dụng tôn giáo trong chính sách đối ngoại của Mỹ thời kỳ sau Chiến tranh Lạnh ... T giả ù g h ối g ại ủ Mỹ hố g B. Ob ự iể g i ầ ghi ã giải g hữ g ở h ạ h ị h hí h h h ối g ại ủ Mỹ hời kỳ Tổ g hố g G. W. B h Tổ g hệ giữ H Kỳ ới ớ ớ hí h h ối ới kh hế giới ... h q Phả h hí h q ới g - Tạ Mi h T ấ : Các vấn đề nghiên góc độ cân bằng quyền lực; Ng ễ Th i Y g ì h ẽ hệ hế kỷ XXI g h h g g h hể kể ế g giữ Việ N ghi ới Mỹ trong hai : Hướng tới xây dựng đối tác chiến lược Việt Nam - Hoa Kỳ ủ họ giả Ng X â Bì h. Trong công trình này, giả h ộ g ự ã hâ í h hữ g hâ 9 ố b g i hâ ố ội ại ộ g ế q ố iệ ế â ự gq ới. Dự hâ ừ khi h i h ủ Việ N q g họ hệ i ạ gq hệ g ại gi â h gq hệ Việ N - H Kỳ; ề ấ 05 h Kỳ g bối ả h -H ả ĩ h ự ự gq giả ì hệ ối hiế hiể ợ . The hí h ị - g ại gi ; ki h ế - ụ ạ g ồ hâ ự kh ấ ề hí h b -H gồ : Kỳ; ự b giải h ạ h gi hế h ộ ì h â g giả hữ g h h ự iể Kỳ ặ q hệ Việ N ự gq hệ ối hiế ấ ộ ụ hể. T g ới b ọ g h : ị h ối g ại Mỹ ại hâu Á; ị h ị Việ N hạ ủ q h: Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ 1994 - 2010 - H Kỳ kể ở hữ g kế q ả ghi - Hoa Kỳ he b gi i ố ở ấ gi -H hệ Việ N ĩ h ự hò g; õ b hế hệ Việ N h gi hiệ ờ g. T iệ ới ợ Việ N g ghi g ghệ gL hiế Kỳ ề iệ ợ i h– q ố Việ N q -H ại; g h Ph í h ớ bì h h ờ g h h h hệ ối giả Bùi Thị ã ề q í ủ Việ N g hí h ợ g hí h h ối g ại Mỹ khủ g h ả g ki h ế…. 2.2. Những vấn đề các công trình nghiên cứu được công bố đã làm rõ L ợ ử ì h hì h ghi ghi â ừ hiế Bì h D ã i â ề h g ghi h ạ h ế g Đ gN ấ õ: Chí h ợ , chiế Á; q hể hấ : Nhữ g ì h h ối g ại ủ Mỹ kể ủ Mỹ ối ới kh hệ giữ Mỹ ới Việ N g ự hâu Á - Thái …; 2.3. Những vấn đề luận văn đi sâu làm rõ Chiế ợ ợ i â bằ g ủ Mỹ ại kh ghi he hổ biế h iế ớ ề h ủ h g ù hể ề h ề i â h g hâ g h g ới ở ế ị ộ i ẽ ị ự hâu Á - Th i Bì h D ộ g ữ g hiế ự ộ g 10 ợ h .T hi g ọ g ủ hiế giả h hấ khả g hiế ợ ọ g ủ hâ i g i ấ ợ ộ ặ i iệ i â bằ g ủ Mỹ ở kh ở h iể ề i â bằ g he iể . Th kh g ì h ghi ợ ự í ủ Việ N g h iế iể kh i hiế í ủ Việ N ề ộ h ụ hể g. D hâ Á - Th i Bì h D i: hầ hế í h iệ ộ g châu Á - Th i Bì h D g ới hiề g ự í h ự i iệ i â bằ g ủ Mỹ ở kh hiế ợ ế Việ N . 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận v n 3.1. Mục tiêu Q iệ hâ í h hữ g ội Mỹ ở hâ Á - Th i Bì h D ụ hể ề g ại gi hí h hằ bả i h g ki h ế q â Mỹ ối ới Việ N ồ g hời hỉ g g q ự… ị ộ g ủ hiế h ối g ại ủ Việ N ợ i â bằ g ủ ì h hự hiệ g kh àm rõ vai trò hữ g g hiế ộ khổ hiế ợ g hiế ợ này; i â bằ g ối ới iệ g hai h i ầ ủ h i â bằ g ủ í ủ Việ N ợ ố hí h hự hiệ hế kỷ XXI. 3.2. Nhiệm vụ Từ Phâ ụ i ghi í h g giả hâ ời châu Á - Th i Bì h D g hí h hữ g h h gi ội g hiế í h ị ng; phâ iể ọ g ủ Việ N châu Á - Th i Bì h D ợ ự ộ ố hiệ ụ : i â bằ g ủ Mỹ ại kh í ủ Việ N i â bằ g ủ Mỹ ại kh ề ặ ối ới Mỹ i h g hâ Á - Th i Bì h D g hiế ợ ự g; i â bằ g ủ Mỹ ại g. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghi n cứu của luận v n 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối ợ g ghi Th i Bì h D g; vị kh ự ; nhữ g hiệ hí h ủ ề i Chiế ợ í, vai trò ủ Việ N ộ g ủ hiế ợ h ối g ại ủ Việ N i â bằ g ủ Mỹ ại hâ Á - g hiế ợ i â bằ g ủ Mỹ ại i â bằ g ối ới iệ h ạ h ị h hự . 4.2. Phạm vi nghiên cứu 4.2.1. Về nội dung nghiên cứu: L ị h giới hạ hự hiệ Việ N ớ hiế hiế iệ ghi ợ ợ ị í ủ Việ N i â bằ g ủ Mỹ hâ gq ì hh ạ h í h ề hữ g hả g ủ . 4.2.2. Về thời gian nghiên cứu: Đề i ự họ B.Ob ắ q ề kỳ và ộ i ựb hạ i ghi ế tháng 1 ế ừ tháng 1 2009 khi ổ g hố g 2017 khi ổ g hố g Ob kế h 2025; 4.2.3. Về không gian nghiên cứu: Kh ự hâ Á - Th i Bì h D g; Đ g N 11 Á; Việ N . hiệ 5. Phƣơng pháp nghi n cứu Với ặ ự hí h hù ủ ị ề i i h hiệ gồ ghi biệ ề h ấ ghi ềq ố ợ ử ụ g h g ề ội h ợ q iể ủ g h gi g hời gi hự g g. Trên ề hí h h ghi - Th i Bì h D ụ i g ủ Mỹ h Th i Bì h D g( ả í h ế ội g iề i h g q ả ả g i â hiệ hí h ự iề hự ớ hâ ề í h ự iề h g i i gt hỉ h hí h Á g í h ối h ặ h ọ g i â bằ g hâ Á g hời gi hữ g ự b ự Đ g N h hỉ h hí h iễ ). T hỉ h hí h ối ới Việ N ộ g ủ g ủ Mỹ ới kh hữ g giải h q . í h h ớ g i â bằ g hâ Á - Việ N ừ ù iệ h . - Phương pháp đánh giá chính sách: Đâ h h gi chính sách châu Á - Th i Bì h D g ủ Mỹ iệ g i i â bằ g hâ Á - Thái Bình - Phương pháp nghiên cứu dự báo: Giúp ề iễ biế ề í q . i â bằ g hâ Á - Th i Bì h D iệ ĩ h ì h hự í h hữ g ấ - Phương pháp lịch sử và logic: Cho phép nghi â ế gq hí h q ề Mỹ họ giả i â bằ g hâ Á - Th i Bì h D ộ g ế Việ N D q : - Phương pháp phân tích và tổng hợp: Đi ừ hâ hiế ế i g h ấ q ọ g g g hời gian qua. 6. Cấu trúc của luận v n Ng i hầ Mở ầ kế ấ h h có 3 h Kế g, 9 và D h ụ i iệ h khả ợ ụ , cụ hể h sau: CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHIẾN LƯỢC TÁI CÂN BẰNG CỦA MỸ TẠI KHU VỰC CHÂU Á – THÁI BÌNH DƯƠNG: Ch g ới kh ẽ ẽ ẽ ự hâ Á – Th i Bì h D hữ g h g i ợ hâ hữ g h g i í hở h ề h g iệ ổ gq g ề hâ í h ị ề hiế ặ ở ợ T i â bằ g ủ Mỹ ội í ủ Việ N g iể kh i. Đâ trong chính sách này . 1.1. Cơ sở hoạch định chiến lược tái cân bằng của Mỹ tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương 1.2. Nội dung và quá trình triển khai chiến lược tái cân bằng của Mỹ tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương 12 1.3. Vị trí của Việt Nam đối với Mỹ CHƯƠNG 2: VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH TRIỂN KHAI CHIẾN LƯỢC TÁI CÂN BẰNG CỦA MỸ: Ch hiế ợ h ạ ộ g g ẽ i â i â bằ g ủ Mỹ g hâ í h ủ q ố gq hâ í ủ Việ N ì h h ạ h ị h hí h iể kh i. Nhằ õ â hỏi ghi í h hí h ới g h í h ị hì ủ ủ g h ũ g h ềbi h g h h ạ h ị h hí h ẽ h Mỹ ợi ủ Mỹ. 2.1. Việt Nam trong chính sách kinh tế, thương mại và đầu tư của Mỹ tại Đông Nam Á 2.2. Việt Nam trong chính sách can dự về ngoại giao và các vấn đề an ninh, quân sự tại Đông Nam Á của Mỹ 2.3. Thông qua các chính sách hợp tác trong lĩnh giáo dục, đào tạo và khoa học công nghệ nhằm thúc đẩy tầm ảnh hưởng ở Việt Nam 2.4. Thực hiện chính sách can dự trong vấn đề dân chủ, nhân quyền CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ VỊ TRÍ CỦA VIỆT NAM VÀ KIẾN NGHỊ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO VIỆT NAM NHẰM TẬN DỤNG VỊ TRÍ TRONG CHIẾN LƯỢC CỦA MỸ TẠI CHÂU Á - THÁI BÌNH DƯƠNG TRONG GIAI ĐOẠN TỚI: Ch g ẽ â bằ g g ế. Từ gq ựb ọ g ề ị hù hợ h gi í ủ Việ N h Việ N ụ hể ề ị í ủ Việ N h giữ h ạ h ị h hiế ề g g i ủ g i hiế ợ g hiế ợ iể kh i ợ T i â bằ g ũ g h ũ g h kiế ghị hữ g hí h i hự iể h . 3.1. Đánh giá vị trí của Việt Nam trong chiến lược của Mỹ tại châu Á – Thái Bình Dương trong giai đoạn tới 3.2. Kiến nghị một số giải pháp cho Việt Nam nhằm tận dụng vị trí trong chiến lược tái cân bằng của Mỹ ở châu Á – Thái Bình Dương trong giai đoạn tới 13 Chƣơng 1 TỔNG QUAN VỀ CHIẾN LƢỢC TÁI CÂN BẰNG CỦA MỸ TẠI KHU VỰC CHÂU Á - THÁI BÌNH DƢƠNG 1.1. Cơ sở hoạch định chiến lƣợc tái cân bằng của Mỹ tại khu v c châu Á Thái Bình Dƣơng 1.1.1. Trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương 1.1.1.1. Thay đổi của bối cảnh khu vực châu Á - Thái Bình Dương C ối hế kỷ XX b ớ châu Á – Th i Bì h D giới hấ hữ g g hữ g h g g ớ g h h i Chí h ự q â ã hữ g iể hí h â : ò ớ ế i ầ ựq â g iệ hữ g h iề ổi ớ ủ hế kỷ XXI kh ự ủ q ố gi hế iế ại kh ối q hệ q ố ự . The ổi b ế. a) Châu Á – Thái Bình Dương đang trở thành đầu tàu phát triển kinh tế mới của thế giới Hiệ kh ự hâ Á – Th i Bì h D ki h ế ủ hế giới ới ợi hế g ồ hụ ội ị ộ g ụ ớ b h g ẽ h hế giới. B b g g kh ẻh g ự g ối ự ò i. Hầ hế ố ộ e ợ ựb ẽ iế ế 2030 hể h g hì ố h kh ộ g ại h g ự q ở g ủ kh ự iế ìở ụ GDP ố ộ g i ợ ựb g iể ố iể h ại ở g ki h ế h h hấ g hâ Á Th i Bì h D g bì h ở g ớ ợ g g ế 4%/ hấ hế giới.2 Theo “FAA Aerospace Forecast Fiscal Years 2010-2030” ủ Cụ kế h ạ h hí h h H g kh g i hâ Á Th i Bì h D hấ kh h “The outlook for Energy: A view to 2030” ủ 2030 ụ gi ki h ế hâ Á - Th i Bì h D iể M bi iế ẻ ới ổi… Kh g hỉ hấ hế giới hiệ ủ ki h ế hế giới ề hố g hấ ở iể g ở h h ầ ộ g ớ ề ki h ế ở g ki h ế ớ ộ g ự E ủ g hế giới ới ố b g h ộ bộ gi g ộ iế g ụ ở g ì g bì h h g Mỹ hì ừ kh ự 4 6%/ “Xu hướng toàn cầu 2030: Những thế giới khác” 2h ://e e g .g / i e / /fi e /2014/03/f8/ ee 08_ i . f ¹ https://www.faa.gov/data_research/aviation/aerospace_forecasts/20102030/ e i /2010%20F e %20D . f g 25/11/2017. 14 ố ế ộ g 2030 ởng nhanh ¹. Kh g hữ g hế b ợ Hội Đồ g Tì h b g 20/11/2017 Q ố