Tài liệu Vận dụng quy trình kiểm toán vào kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính ( www.sites.google.com/site/thuvientailieuvip )

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT……………………………………...……....v DANH MỤC CÁC BẢNG………………………………………………...……vi DANH MỤC CÁC HÌNH……………….…………………………..………….vii LỜI MỞ ĐẦU…………………………………………………………..………..1 LỜI CẢM ƠN …………………………………………………………………...3 CAM KẾT …………………………………………………………...……….….4 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH…………………………………………………………5 1.1 Đặc điểm khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính …………………………………………..……………..5 1.1.1 Các đặc điểm chính của tiền lương và các khoản trích theo lương………...5 1.1.2 Quy trình hạch toán lương và các khoản trích theo lương……………...….6 1.1.3 Các sai phạm thường xảy ra khi kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương………………………………………………………...…8 1.2 Mục tiêu kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương ...10 1.2.1 Mục tiêu kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương …………………………………………………………………………………..10 1.2.2 Căn cứ kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính ...……………………………………………11 Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 i Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng 1.3 Quy trình kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính ……………..……………………………….12 1.3.1 Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán………………………………………...12 1.3.1.1 Lâ ̣p kế hoa ̣ch kiể m toá n tổ ng quát……………………………………...13 1.3.1.2 Thiết kế chương trình kiểm toán…………………………………….15 1.3.2 Giai đoạn thực hiện kiểm toán…………………………………………16 1.3.2.1 Thực hiện thủ tục kiểm soát đối vớ i khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương……………………………………………………………….16 1.3.2.2 Các thủ tục phân tích khi kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương……………………………………………………………….19 1.3.2.3 Các thủ tục kiểm tra chi tiết khi kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương………………………………………………………..21 1.3.3 Giai đoạn kết thúc kiểm toán…………………………………………….23 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TẠI CÔNG TY TNHH KIỂ M TOÁN VÀ ĐINH ̣ GIÁ VẠN AN – CHI NHÁNH HÀ NỘI …………...24 2.1 Đặc điểm khách hàng và sự cần thiết phải kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương ……………………………………………….24 2.1.1 Đặc điểm khách hàng của công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Vạn An – CN Hà Nội …………………………………………………………………….24 2.1.2 Sự cần thiết phải kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương ......................................................................................................25 Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 ii Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng 2.2 Quy trình kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương...26 2.2.1 Lập kế hoạch kiểm toán ………………………….………………………28 2.2.1.1 Tìm hiểu thông tin chung về khách hàng ………………………………28 2.2.1.2 Tìm hiểu thông tin về khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương …………………………………………………………………………...35 2.2.1.3 Lập chương trình kiểm toán ……………………………………………37 2.2.2 Thực hiện kiểm toán ………………………………………..…………..40 2.2.3 Kết thúc kiểm toán ……………………………………………………..52 CHƯƠNG 3 NHẬN XÉT VÀ CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VẬN DỤNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN VÀO KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY TNHH KIỂ M TOÁN VÀ ĐINH ̣ GIÁ VẠN AN – CHI NHÁNH HÀ NỘI THỰC HIỆN ...............................................................................................54 3.1 Nhận xét về việc vận dụng quy trình kiểm toán vào kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương do VACA thực hiện ..................54 3.1.1 Ưu điểm …………………………………….…………………………...54 3.1.2 Những vấn đề còn tồn tại ………………….……………………………56 3.2 Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương do VACA thực hiện ...................................59 3.2.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục lương và các khoản trích theo lương .............................................................................59 3.2.2 Những đề xuất, kiến nghị ................................................................60 Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 iii Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng 3.2.2.1 Về phía Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Vạn An- CN Hà Nội ................................................................................................................60 3.2.2.2 Về phía các cơ quan Nhà nước ......................................................64 3.2.2.3 Về phía hiệp hội nghề nghiệp ..............................................................65 3.2.2.4 Đối với kiểm toán viên ......................................................................65 3.2.2.5 Về phía các trường đào tạo nghiệp vụ kế toán, kiểm toán …………66 KẾT LUẬN …………………………………………………………………….67 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………………68 Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 iv Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VACA: Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Vạn An KTV: Kiểm toán viên BCTC: Báo cáo tài chính HTKSNB: Hệ thống kiểm soát nội bộ KSNB: Kiểm soát nội bộ BHXH: Bảo hiểm xã hội BHYT: Bảo hiểm y tế BHTN: Bảo hiểm thất nghiệp KPCĐ: Kinh phí công đoàn TNDN: Thu nhập doanh nghiệp TNCN: Thu nhập cá nhân CNV: Công nhân viên Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 v Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Một số thủ tục kiểm soát đối với khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương ………………………………………………………………...17 Bảng 1.2 Một số thủ tục phân tích đối với khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương ………………………………………………………………...20 Bả ng 2.1 Cam kế t đô ̣c lâ ̣p củ a Kiể m toá n viên...................................................27 Bảng 2.2 Bảng ước lượng mức trọng yếu cho công ty Lâm nghiệp Sóc Trăng...34 Bả ng 2.3 Chương trı̀ nh kiể m toá n khoả n mu ̣c lương và cá c khoả n trı́ch theo lương …………………………………………………………………………...38 Bả ng 2.4 Giấ y tờ là m viê ̣c E430-1 Đá nh giá sự nhấ t quá n và phù hơ ̣pcủa các nguyên tắc kế toán áp dụng …………………………………………….………41 Bảng 2.5 Giấ y tờ làm việc E430-2 – Đố i chiếu tổng hợp số liệu ……………...42 Bả ng 2.6 Giấ y tờ là m viê ̣c E430-3 ………………………………………….….43 Bả ng 2.7 Giấ y tờ là m viê ̣c E430-4 Tổ ng hơp̣ lương và chi phı́ theo thá ng ……45 Bả ng 2.8 Giấ y tờ là m viê ̣c E430-5 Kiể m tra chi tiế t bả ng lương …………......47 Bả ng 2.9 Giấ y tờ là m viê ̣c E430-5.1 – Kiể m tra viê ̣c tı́ nh toá n vàphân loa ̣i cá c khoả n trı́ch theo lương …………………………………………………………49 Bả ng 2.10 Giấ y tờ là m viê ̣c E430-5.2 – Kiể m tra viê ̣c tı́ nh thuế TNCN …..50 Bả ng 2.11 Giấ y tờ là m viê ̣c E430-7;8&9 ………………………………………51 Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 vi Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng DANH MỤC CÁC HÌNH Hı̀ nh 1.1 Quy trı̀ nh ha ̣chtoá n tiề n lương ………………………………….……..7 Hı̀ nh 1.2 Quy trı̀ nh ha ̣ch toá ncác khoản trích theo lương …………………..…..8 Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 vii Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng LỜI MỞ ĐẦU * Lý do lựa chọn đề tài Hoạt động kiểm toán độc lập đối với báo cáo tài chính là một công cụ cần thiết bảo vệ sự ổn định của nền kinh tế. Bởi chức năng của kiểm toán báo cáo tài chính là kiểm tra và xác nhận về tính trung thực và hợp lý của các tài liệu, số liệu kế toán và báo cáo tài chính của các đơn vị kế toán. Khi tổ chức một cuộc kiểm toán, chúng ta phải xác định những khoản mục trọng yếu cần chú ý nhiều hơn. Mà trong mỗi doanh nghiệp, tiền lương và các khoản trích theo lương không chỉ là khoản chi phí chiếm tỷ trọng khá lớn trong báo cáo tài chính, có ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh của doanh nghiệp mà còn là nguồn động lực khuyến khích người lao động làm việc. Vì vậy nó là một khoản mục đáng quan tâm. Nhận thức được tầm quan trọng của kiểm toán báo cáo tài chính nói chung cũng như kiểm toán khoản mục tiề n lương và các khoản trích theo lương nói riêng, từ những kiến thức được trang bị trên giảng đường đại học và thời gian thực tập tại công ty Kiểm toán và Định giá Vạn An – Chi nhá nh Hà Nô ,̣i em viết chuyên để thực tập tốt nghiệp về đề tài: “Vận dụng quy trình kiểm toán vào kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Vạn An – Chi nhánh Hà Nội thực hiện”. * Mu ̣c tiêu nghiên cứ u Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động kiểm toán tại Công ty TNHH Kiể m toá n và Đinh ̣ giá Va ̣n An – Chi nhá nh Hà Nô ̣i mà cụ thể là kiểm toán Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 1 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng khoản mục tiền lương và cá c khoả n trı́ch theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính. Từ đó, đưa ra một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục tiền lương và cá c khoả n trı́ch theo lương tại Công ty TNHH Kiể m toá n và Đinh ̣ giá Va ̣n An – Chi nhá nh Hà Nô ̣i. * Phương phá p nghiên cứ u Đề tài được nghiên cứu dựa trên các phương pháp chủ yếu sau: - Phương pháp quan sát, điều tra, phỏng vấn và phân tích tài liệu. - Phương pháp suy luận. - Phương pháp toán học. * Kế t cấ u chuyên đề thực tập tốt nghiệp Gồm 3 chương chính: Chương 1: Cơ sở lý thuyết về kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính. Chương 2: Thực trạng vận dụng quy trình kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Vạn An – Chi nhá nh Hà Nô .̣i Chương 3: Nhận xét và các giải pháp hoàn thiện vận dụng quy trình kiểm toán vào kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty TNHH Kiể m toá n và Đinh ̣ giá Vạn An – Chi nhá nh Hà Nô .̣i Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 2 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn giáo viên hướng dẫn – thầy Th.S Lê Quang Dũng cùng các thầy cô giáo trong bộ môn kế toán - kiểm toán, viện Kế toán – Kiểm toán, trường Đại học Kinh tế Quốc dân và các anh chị trong công ty TNHH Kiể m toá n và Đi ̣nh giá Vạn An – chi nhá nh Hà Nội đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ em trong thời gian thực tập và làm chuyên đề. Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 3 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng CAM KẾT Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng em, các số liệu, kết quả nêu trong chuyên đề thực tập tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình hình thực tế của công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Vạn An – Chi nhánh Hà Nội. Hà Nội, ngày thá ng năm 2015 Sinh viên Ninh Đức Công Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 4 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1 Đặc điểm khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính 1.1.1 Các đặc điểm chính của tiền lương và các khoản trích theo lương “Tiền lương chính là phần thù lao lao động được biểu hiện bằng tiền mà doanh nghiệp trả cho người lao động căn cứ vào thời gian, khối lượng và chất lượng công việc. Về bản chất, tiền lương là biểu hiện bằng tiền của giá cả sức lao động. Tiền lương có thể được trích lập căn cứ vào khối lượng sản phẩm hoàn thành, theo thời gian hoặc theo phương pháp khác được chấp nhận. Ngoài tiền lương, người lao động còn được hưởng các khoản trợ cấp thuộc quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cũng như các khoản tiền thưởng và các khoản khác theo quy định hiện hành” ( Nguyễn Quang Quynh và Ngô Trí Tuệ, 2012). Tiền lương và các khoản trích theo lương có bốn đặc điểm chính: Thứ nhất, khoản mục này dễ xảy ra sai sót, gian lận làm ảnh hưởng trọng yếu tới các thông tin trong báo cáo tài chính. Do tiền lương và các khoản phải trích theo lương là mô ̣t khoả n chi phı́ lớ n và thườ ng chiếm một tỷ trọng đá ng kể trong tổ ng chi phı́ củ a phầ n lớ n cá c doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ. Mặt khác, mỗi doanh nghiệp lại có một chính sách lương khác nhau, cách tính lương khác nhau. Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 5 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng Thứ hai, chi phı́ tiề n lương và cá c khoả n trı́ch theo lương là một bộ phận của chi phí sản xuất, chi phı́ bá n hà ng, chi phı́ quả n lý doanh nghiê ̣p, giá vốn hàng bán ( do cấu thành giá thành sản phẩm). Vì vậy, nếu tính toá n, phân loa ̣i và phân bổ chi phí lương không hợp lý thì có thể dẫn đến sai sót trọng yếu đố i vớ i giá tri ̣ sả n phầ m dở dang, tri ̣ giá hà ng tồ n kho các chỉ tiêu chi phí và lợi nhuận trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Thứ ba, tiền lương và các khoản trích theo lương liên quan trực tiếp tới quyền lợi của người lao động. Do đó , tiền lương hơ ̣p lý có tác dụng động viên, khuyến khích công nhân viên tích cực lao động, cũ ng như giữ la ̣inguồ n nhân lực trı̀ nh đô ̣ cao cho doanh nghiê ̣p, qua đó tăng năng suất lao động và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thứ tư, tiề n lương có liên quan trưc̣ tiế p vớ i cá c nghı ̃a vu ̣ phả i thư c̣ hiê ̣n như BHXH, BHYT, KPCĐ, BHTN, thuế TNCN, thuế TNDN,… nên nế u xả y ra sai pha ̣m thı̀ có thể dẫn đế n viê ̣c phả i chiụ trá ch nhiê ̣m phá p lý . 1.1.2 Quy trình hạch toán lương và các khoản trích theo lương Mă ̣c dù mỗ i doanh nghiê ̣p có chı́ nh sá ch tiề n lương khá c nhau, nhưng vẫn có sơ đồ ha ̣ch toá n phả n á nh khá i quá t nhấ t cá ch hacḥ toá n tiề n lương và cá c khoả n trı́ch theo lương củ a đơn vi ̣như sau: Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 6 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp TK 141 GVHD: Th.S Lê Quang Dũng TK622,623,627,641,642 TK 334 Khấu trừ tiền tạm ứng thừa của CNV Tiền lương thưởng trong quỹ lương TK 1388 TK 353 Khấu trừ tiền bồi thường vật chất, tiền vay không lãi TK 3383, 3384 Tiền khen thưởng phúc lợi TK 3383 Phần BHXH, BHTN, BHYT bị khấu trừ vào lương TK 335 BHXH phải trả cho CBCNV Thuế TNCN phải nộp cho Ngân sách Nhà nước TK 335 TK 111,112 Thanh toán cho CNV TK 3388 Thanh toán lương Tiền lương lĩnh chậm lĩnh chậm Lương phép phải trả CNV TK 622 Trích trước lương phép TK 512,3331 Thanh toán cho CNV bằng hiện vật Hı̀nh 1.1 Quy trı̀nh ha ̣ch toá n tiề n lương Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 7 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng TK 338(2,3,4) TK 622,627,641,642 TK 111,112 Nộp BHXH, BHTN, BHYT, Trích KPCĐ cho cơ quan quản lý BHXH,BHTN,BHYT TK 334 TK 334 BHXH phải trả cho CNV Phần BHXH, BHTN, BHYT được khấu trừ vào lương của TK 111 TK 111,112,1388 Chi tiêu KPCĐ tại đơn vị KPCĐ vượt chi đề nghị cấp bù Hı̀nh 1.2 Quy trı̀nh ha ̣ch toá n các khoản trích theo lương 1.1.3 Các sai phạm thường xảy ra khi kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương Từ những đặc điểm chính của khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương, những sai phạm thường xảy ra khi kiểm toán khoản mục này: Phân bổ chi phí lương không hợp lý, không đúng đắn: trong quá trı̀ nh ha ̣ch toá n tiề n lương, có thể do trình độ kế toán hạn chế hoặc do gian lận để điều chỉnh chi phí trong kỳ theo một mục đích đã định nên có thể xảy ra việc tính và phân bổ tiền lương không đúng về giá tri ̣ và đố i tươṇ g. Viê ̣c tı́ nh và phân bổ chi phı́ tiề n lương khôn g đú ng đắ n và không hơ ̣p lý có thể ảnh hưởng đáng kể tới quá trính đánh giá tài sản trên bảng cân đối kế toán, như : sản phẩm dở dang, thành phẩm, công trình xây dựng cơ bản dở dang, hoặc sai lệch các chỉ tiêu trên Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 8 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng báo cáo kết quả kinh doanh, như: giá vốn hà ng bán, chi phí bán hà ng, chi phí quản lý doanh nghiệp..., từ đó là m sai lê ̣ch tớ i thuế cũ ng như lợi nhuận trong kỳ. Sai phạm về tiền lương khống : tiề n lương khố ng có thể do khai khố ng số nhân viên và khai khố ng thờ i gian là m viê ̣c hoă ̣c khố i lươṇ g sả n phẩ m, công viê ̣c hoà n thà nh. Thông thườ ng, trong mỗ i doanh nghiê ̣p thı̀người chấm công là quản đốc, tổ trưởng phân xưởng hay trưởng phòng; người tính bảng lương là nhân viên phòng hành chính – nhân sự hoặc kế toán; người hạch toán các nghiệp vụ lương là kế toán và người chịu trách nhiệm chi lương là thủ quỹ. Nế u hê ̣ thố ng kiể m soá t nô ̣i bô ̣ đố i vớ i chu kỳ tiề n lương và nhân sự không đả m bả o hơ ̣p lý và không chă ̣t chẽ, như không đả m bả o nguyên tắ c phân công phân nhiê ̣m hơ ̣p lý , không tá ch biê ̣t giữ a cá c chứ c năng theo dõ i kế t quả lao đô ̣ng vớ i chứ c năng tı́ nh lương, phá t lương,… điề u đo dẫn đế n ngườ i quả n lý bô ̣ phâ ̣n chấ m công có thể tự chấ m công khố ng cho nhân viên đã thôi viê ̣c, nghı̉ hưu; là m khố ng hồ sơ nhân viên; hoă ̣c kê khố ng thờ i gian là m viê ̣c hoă ̣c số lươṇ g công viê ̣c, sả n phẩ m hoà n thà nh… Các sai phạm khác: Chậm thanh toán lương cho người lao động. Đây là một hình thức chiếm dụng vốn hoặc để phục vụ mục đích riêng một số cá nhân. Sai phạm trong các nghiệp vụ lương của nhân viên quản lý hành chính và ban lãnh đạo, điều hành. Tiề n lương bộ phận lãnh đạo và điều hành doanh nghiệp thường mang tính “nhạy cảm” do nhiều người trong đơn vị quan tâm. Hơn nữ a, chính nhà lãnh đạo cấp cao có thể phê chuẩn chính sách tiền lương của đơn vị. Do vậy những sai sót liên quan đến lương của ban lãnh đạo thường mang tính trọng yếu. Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 9 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng Sai phạm trong các nghiệp vụ lương của người nước ngoài. Đối với lương của người nước ngoài cũng tiềm ẩn nhiều sai phạm do thông thường, tiền lương và các khoản bả o hiể m, trơ ̣ cấ p của người nước ngoài được phê chuẩn riêng biệt, và cá c trường hợp thanh toán lương bằng ngoại tệ có thể tỷ giá ngoại tệ được áp dụng để quy đổi không hợp lý và nhất quán giữ a cá c kỳ . 1.2 Mục tiêu kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương 1.2.1 Mục tiêu kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương Mục tiêu của kiểm toán báo cáo tài chính là: “Giúp kiểm toán viên và công ty kiểm toán đưa ra ý kiến xác nhận rằng báo cáo tài chính có được lập trên cơ sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành (hoặc được chấp nhận), có tuân thủ pháp luật liên quan và có phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu hay không”( Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 200). Trên cơ sở đó, khi kiểm toán khoả n mu ̣c tiề n lương và cá c khoả n trı́ch theo lương, mục tiêu kiểm toán chung là: kiểm toán viên phải thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán thích hợp để khẳng định tính trung thực và hợp lý của các nghiệp vụ về tiền lương và các khoản trích theo lương, tất cả các thông tin trọng yếu có liên quan đến khoản mục này đều được trình bày phù hợp với các nguyên tắc kế toán, chế độ kế toán hiện hành. Để xem xét tính trung thực và hợp lý của khoản mục tiề n lương và cá c khoả n trı́ch theo lương trên báo cáo tài chính, kiểm toán viên cần xem xét các mục tiêu cụ thể:  Mục tiêu hiện hữu: xác định rằng các nghiệp vụ tiền lương và các khoản trích theo lương đã được ghi chép thì thực sự đã xảy ra và số dư trên các tài khoản này thực sự tồn tại. Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 10 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng  Mục tiêu đầy đủ: xác định tất cả các nghiệp vụ về tiền lương và các khoản trích theo lương đã xảy ra đều được ghi chép đầy đủ trong sổ sách, báo cáo kế toán.  Mục tiêu quyền và nghĩa vụ: xác định nghĩa vụ thanh toán lương và các khoản trích theo lương củ a doanh nghiê ̣p đố i vớ i công nhân viên theo đúng chế độ hiện hành.  Mục tiêu tính giá: xác định xem việc hạch toán và thanh toán tiề n lương cho người lao động có được thực hiện theo đúng đơn giá, cấp bậc, mức khoán theo đú ng vớ i hợp đồng lao động, cũ ng như đú ng vớ ithời gian làm việc và khối lượng sản phẩm hoàn thành thực tế hay không.  Mục tiêu phân loại và trình bày: xác định các chi phí lương và các khoản trích theo lương phải được trình bày trên các tài khoản, chỉ tiêu thích hợp, tức là việc phân bổ lương vào đúng đối tượng chịu chi phí. 1.2.2 Căn cứ kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính Các nguồn thông tin, tài liệu làm căn cứ kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương chủ yếu bao gồm: - Các quy định, chế độ pháp lý liên quan đến tiền lương và các khoản trích theo lương mà doanh ngiệp áp dụng. Các quy định, quy chế và thủ tục kiểm soát nội bộ như quy chế tuyển dụng và phân công lao động: quy định về quản lý và sử dụng lao động, quy chế tiền lương, tiền thưởng, quy định về tính lương,phát lương cho người lao động, nguyên tắc phân công phân nhiệm trong kế toán Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 11 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương, quy định về quản lý và lưu trữ hồ sơ nhân viên… - Các tài liệu làm căn cứ pháp lý cho các nghiệp vụ phát sinh như: hợp đồng lao động, thanh lý hợp đồng lao động, các tài liệu về định mức lao động, tiền lương, kế hoạch (dự toán) chi phí nhân công… - Sổ kế toán tổng hợp và chi tiết của các tài khoản liên quan như : Sổ cái tài khoản và sổ chi tiết của các tài khoản TK 334; TK 338 (3382, 3383, 3384); TK 622; TK 627; TK 642; TK 333; TK 111; TK 112; TK 138… - Các chứng từ kế toán có liên quan: bảng chấm công, bảng thanh toán tiền lương, bảng thanh toán BHXH, bảng kê thanh toán tiền thưởng và các khoản khác cho công nhân viên, bảng phân bổ tiền lương và các khoản trích theo lương; phiếu chi lương, các khoản trích theo lương… 1.3 Quy trình kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính Để đảm bảo tính hiệu quả, tính kinh tế và tính hiệu lực của từng cuộc kiểm toán cũng như để thu thập bằng chứng kiểm toán đầy đủ và có giá trị làm căn cứ cho kết luận của kiểm toán viên về tính trung thực và hợp lý của số liệu trên BCTC, cuộc kiểm toán thường được tiến hành theo quy trình gồm ba giai đoạn như sau: lập kế hoạch và thiết kế các phương pháp kiểm toán, thực hiện kế hoạch kiểm toán, hoàn thành cuộc kiểm toán và công bố báo cáo kiểm toán. 1.3.1 Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán Việc lập kế hoạch kiểm toán không chỉ xuất phát từ yêu cầu chính của cuộc kiểm toán nhằm chuẩn bị những điều kiện cơ bản trong công tác kiểm toán, cho Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 12 Lớ p: Kiểm toán 53B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: Th.S Lê Quang Dũng cuộc kiểm toán mà còn là nguyên tắc cơ bản trong công tác kiểm toán đã được quy định thành chuẩn mực và đòi hỏi các KTV phải tuân theo đầy đủ nhằm đảm bảo tiến hành công tác kiểm toán có hiệu quả và chất lượng. Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán bao gồm: lập kế hoạch kiểm toán tổng quát và thiết kế chương trình kiểm toán. 1.3.1.1 Lâ ̣p kế hoa ̣ch kiể m toá n tổ ng quát Kế hoa ̣ch kiể m toá n tổ ng quát cho khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương bao gồ m:  Thu thập các thông tin về tı̀ nh hı̀ nh hoa ̣t đô ̣ng, kinhdoanh củ a khá ch hà ng bao gồ m: - Nhữ ng thông tin chung về : nề n kinh tế , luâ ̣t phá p,… và đă ̣c điể m ngà nh nghề kinh doanh có ả nh hưở ng đế n hoa ̣t đô ̣ng củ a đơn vi, ̣ và có khả năng ả nh hưở ng đế n khoản mục tiền lương và cá c khoả ntrı́ ch theo lương. - Các thông tin liên quan đến khoản mục lương và các khoản trích theo lương: thông tin về hội đồng quản trị, ban giám đốc, kế toán trưởng, thủ quỹ… chính sách tiền lương và chính sách kế toán mà đơn vị khách hàng sử dụng để hạch toán lương và các khoản trích theo lương, việc tổ chức nhân sự, theo dõi và quản lý công nhân viên trong doanh nghiệp.  Tìm hiểu về hê ̣ thố ng kế toá n và hê ̣ thố ng kiể m soá t nô ̣ibô ̣ đố i vớ i lương và cá c khoả n trı́ch theo lương. Cụ thể, KTV cần tìm hiểu được quy trình tổ chức hạch toán lương của đơn vị khách hàng, xem xét tính bất kiêm nhiệm giữa các khâu chấm công, tính lương và thanh toán lương có được đảm bảo không. Đây là công việc cần thiết phải thực hiện trong các cuộc kiểm toán, từ đó KTV có thể Sinh viên: Ninh Đức Công Mã sinh viên: CQ530475 13 Lớ p: Kiểm toán 53B