Tài liệu Vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh đăk lăk

1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM LÊ QUANG TRÌNH HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ QUANG TRÌNH NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP VÀ HÀNH CHÍNH VAI TRÒ CỦA LUẬT SƯ TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN TỈNH ĐĂK LĂK KHÓA IX NĂM 2018 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ QUANG TRÌNH VAI TRÒ CỦA LUẬT SƯ TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN TỈNH ĐĂK LĂK Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8.38.01.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TIẾN SĨ ĐẶNG THỊ PHƯỢNG Đăk Lăk, năm 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi dưới dự hướng dẫn của Tiến sĩ Đặng Thị Phượng. Các số liệu, tư liệu, ví dụ được trích dẫn trong luận văn này đảm bảo độ tin cậy, chính xác, trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Học Viện Khoa Học Xã Hội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Học viện Khoa học xã hội xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Học viên Lê Quang Trình MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG MỞ ĐẦU..........................................................................................................1 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA LUẬT SƯ TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH............................................................. 9 1.1. Khái niệm, đặc điểm về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính.. .9 1.2. Nội dung vai trò luật sư trong tố tụng hành chính...............................19 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến đến vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính............................................................................................................26 1.4. Các yêu cầu đặt ra đối với vai trò của Luật sư trong tố tụng hành chính 30 Tiểu kết chương 1..................................................................................... 32 Chương 2 THỰC TRẠNG VAI TRÒ CỦA LUẬT SƯ TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN TỈNH ĐĂK LĂK....................32 2.1. Khái quát về vị trí địa lý, điều kiện về kinh tế- xã hội của tỉnh Đăk Lăk và các yếu tố đặc thù ảnh hưởng đến vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính............................................................................................................32 2.2. Thực tiễn thực hiện vai trò luật sư trong tố tụng hành chính tại tỉnh Đăk Lăk..................................................................................................................39 2.3. Đánh giá chung về vai trò luật sư trong tố tụng hành chính tại tỉnh Đăk Lăk..............................................................................................................50 Tiểu kết chương 2..................................................................................... 57 Chương 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA LUẬT SƯ TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN TỈNH ĐĂK LĂK......................................................................................................59 3.1. Quan điểm về việc nâng cao vai trò luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk................................................................................ 59 3.2. Giải pháp nâng cao vai trò luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk............................................................................................... 64 KẾT LUẬN....................................................................................................79 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................81 CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TÊN CỤM TỪ ĐẦY ĐỦ BVQVLIHP ……………………….. Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp CQHC ……………………….. Cơ quan hành chính CQHCNN ……………………….. Cơ quan hành chính nhà nước ĐDTUQ ……………………….. Đại diện theo ủy quyền HĐXX ……………………….. Hội đồng xét xử HVHC ……………………….. Hành vi hành chính QĐHC ……………………….. Quyết định hành chính TAND ……………………….. Tòa án nhân dân TTHC ……………………….. Tố tụng hành chính UBND ……………………….. Ủy ban nhân dân VAHC ……………………….. Vụ án hành chính VKSND ……………………….. Viện kiểm sát nhân dân XHCN ……………………….. Xã hội chủ nghĩa XXPT ……………………….. Xét xử phúc thẩm XXST ……………………….. Xét xử sơ thẩm Số hiệu bảng DANH MỤC CÁC BẢNG Tên bảng Trang 2.1 Bảng thống kê số lượng vụ án Hành chính đã xét xử của 38 cấp dưới bị Tòa cấp trên hủy, sửa ở tỉnh Đắk Lắk từ năm 2014 – 2019 2.2 Bảng thống kê số lượng gia nhập, số luật sư rút tên, xóa 38 tên và một số người đăng ký tập sự hành nghề luật sư thuộc Đoàn luật sư tỉnh Đắk Lắk từ năm 2014 – 2019 2.3 Bảng thống kê số lượng vụ án luật sư tham gia tố tụng bào 39 chữa, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho bị can, bị cáo và đương sự ở tỉnh Đắk Lắk từ năm 2014 – 2019 2.4 Bảng thống kê số lượng thụ lý vụ án Hành chính của TAND 39 cấp sơ thẩm và phúc thẩm ở tỉnh Đắk Lắk từ năm 2014 – 2019 2.5 Bảng thống kê kết quả xét xử vụ án hành chính của TAND trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã thụ lý từ năm 2014 – 2019 39 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Bảng thống kê số lượng vụ án Hành chính đã xét xử của cấp dưới bị Tòa cấp trên hủy, sửa ở tỉnh Đắk Lắk từ năm 2014 – 2019 Năm Số vụ án đã xét xử Số vụ án bị hủy Số vụ án bị sửa 2014 143 45 39 2015 149 42 41 2016 166 39 43 2017 189 51 37 2018 225 79 45 2019 213 63 35 Tổng cộng 1085 319 240 (Nguồn: TAND tỉnh Đắk Lắk năm 2019) Bảng 2.2: Bảng thống kê số lượng gia nhập, số luật sư rút tên, xóa tên và một số người đăng ký tập sự hành nghề luật sư thuộc Đoàn luật sư tỉnh Đắk Lắk từ năm 2014 – 2019 Năm Gia nhập Rút tên Tập sự 2014 13 01 07 2015 08 01 18 2016 09 02 15 2017 19 01 08 2018 11 02 03 2019 11 0 0 Tổng cộng 71 07 51 (Nguồn: Đoàn luật sư tỉnh Đắk Lắk năm 2019) Bảng 2.3: Bảng thống kê số lượng vụ án luật sư tham gia tố tụng bào chữa, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho bị can, bị cáo và đương sự ở tỉnh Đắk Lắk từ năm 2014 – 2019 Năm Hình sự Dân sự Hành chính 2014 568 122 78 2015 456 132 85 2016 410 156 95 2017 447 183 101 2018 450 210 122 2019 512 254 158 Tổng cộng 2843 1057 639 (Nguồn: Đoàn luật sư tỉnh Đắk Lắk năm 2019) Bảng 2.4: Bảng thống kê số lượng thụ lý vụ án Hành chính của TAND cấp sơ thẩm và phúc thẩm ở tỉnh Đắk Lắk từ năm 2014 – 2019 Năm Thụ lý sơ thẩm 2014 98 45 2015 102 47 2016 114 52 2017 121 68 2018 153 72 2019 198 93 Tổng cộng 786 377 (Nguồn: TAND tỉnh Đắk Lắk năm 2019) Thụ lý Phúc thẩm Bảng 2.5: Bảng thống kê kết quả xét xử vụ án hành chính của TAND trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã thụ lý từ năm 2014 – 2019 Năm Số vụ án thụ lý Kết quả giải quyết Đã giải quyết Đình chỉ Xét xử Chuyển HS 2014 143 143 62 81 00 2015 149 149 64 85 00 2016 166 166 52 114 00 2017 189 189 53 135 01 2018 225 225 46 179 00 2019 291 213 51 162 00 Tổng 1163 1085 328 756 1 (Nguồn: TAND tỉnh Đắk Lắk năm 2019) MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Kể từ khi Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính được Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành vào ngày 03 tháng 06 năm 1996 cho đến nay, cơ sở pháp lý cho hoạt động tố tụng hành chính ngày càng được hoàn thiện. Năm 2010 Luật Tố tụng hành chính được ban hành thay cho Pháp lệnh và hiện nay Luật tố tụng hành chính năm 2015 đang có hiệu lực pháp luật và đang được áp dụng. Với quy định của pháp luật hiện hành, khung pháp lý về giải quyết các vụ án hành chính đã hoàn thiện hơn; vị trí, vai trò của Luật sư được ghi nhận và ngày càng được phát huy hiệu quả hơn trong thực tiễn. Những bước phát triển này của hoạt động tố tụng hành chính đã phần nào thể hiện một dấu hiệu đặc trưng của một nhà nước pháp quyền, thể hiện trách nhiệm của nhà nước trong việc bảo đảm quyền của công dân trong hoạt động quản ký hành chính nhà nước. Tuy nhiên để tiến tới một xã hội, một nhà nước mà “Mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân bình đẳng trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ trong tố tụng hành chính trước Tòa án” thì ngoài chủ trương, chính sách đúng đắn của Nhà nước còn cần phải nâng cao năng lực, phẩm chất, trách nhiệm của những cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng. Trong đó vai trò của Luật sư trong tố tụng hành chính ngày càng trở nên quan trọng, bởi hiện nay, theo quy định của LTTHC 2015 (Điều 19), nguyên tắc “Bảo đảm quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự” đã được ghi nhận. Đương sự có quyền tự bảo vệ hoặc nhờ luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Không ai được hạn chế quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng hành chính. Suốt khoảng thời gian qua, luật sư đóng góp một vai trò không nhỏ trong việc làm sáng tỏ bản chất sự việc, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho đương sự, bảo vệ pháp luật, nâng cao hiệu quả hoạt động xét xử các vụ án hành chính của cơ quan Tòa án. Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực và kết quả đạt được, vai trò của Luật sư trong các vụ án nói chung và trong tố tụng hành chính nói riêng vẫn còn gặp rất 1 nhiều khó khăn kể cả trong quy định của luật và trong thực tiễn hành nghề bởi rất nhiều lý do. Trước yêu cầu cải cách tư pháp của Đảng và Nhà nước trong việc đảm bảo quyền tranh tụng, việc nâng cao vị trí, vai trò của luật sư trong tố tụng nói chung và trong tố tụng hành chính nói riêng là một yêu cầu, đòi hỏi cấp thiết, đảm bảo xây dựng một nền tư pháp của đất nước dựa trên công lý và dân chủ. Vì vậy chế định về vai trò của luật sư (thể hiện qua quyền, nghĩa vụ của luật sư) là một trong những chế định cần phải hoàn thiện không những chỉ trong việc xây dựng các quy phạm pháp luật mà còn trong việc đưa những quy phạm đó vào thực tế cuộc sống. Về vấn đề này đã được ghi nhận trong Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về "một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới". Đây là vấn đề cấp thiết, cần phải nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện các phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của luật sư khi tham gia hoạt động tố tụng hành chính góp phần trong việc bảo vệ pháp chế, nâng cao chất lượng xét xử vụ án hành chính. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Cho tới nay đã có khá nhiều bài viết, các công trình nghiên cứu về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính như: Giáo trình Luật Tố tụng hành chính của Trường Đại học Luật Hà Nội; Giáo trình “Kỹ năng hành nghề luật sư tư vấn” của Học viện Tư pháp (năm 2017); Tập bài giảng “Kỹ năng tham gia giải quyết các vụ án hành chính” của Học viện Tư pháp (2012) cũng như giáo trình của các cơ sở đào tạo luật khác đã nghiên cứu về khái niệm luật sư; nghiên cứu, phân tích quy định của Bộ luật Tố tụng hành chính; về quyền, nghĩa vụ tố tụng của luật sư khi tham gia tố tụng hành chính cũng như những quy định điều chỉnh các hoạt động cụ thể của luật sư trong quá trình tố tụng. Trong cuốn sách “Hoàn thiện pháp luật về luật sư ở Việt Nam” do Nhà xuất bản chính trị quốc gia xuất bản, Luật sư Phan Trung Hoài đã nghiên cứu vấn đề: Trong một nền tư pháp dân chủ, khi mà các giá trị quyền con người được tôn vinh và là đích đến của toàn bộ hệ thống tư pháp thì hoạt động của luật sư, với sứ mệnh 2 bảo vệ công lý, công bằng xã hội được coi là một đại lượng để đánh giá uy tín và chất lượng của hoạt động tư pháp. Trong bối cảnh đó, hoàn thiện pháp luật về luật sư chính là "một đòi hỏi tự thân của nền công lý và dân chủ XHCN ở nước ta". Xuất phát từ nhu cầu đó, tác giả Phan Trung Hoài đề xuất một nhiệm vụ cấp thiết đặt ra đối với khoa học pháp lý là cần minh định các vấn đề về tổ chức và hoạt động của luật sư, vai trò của luật sư trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cũng như trong quá trình dân chủ hoá hoạt động của các cơ quan tư pháp bằng cơ cở khoa học vững chắc. Các bài viết trên các tạp chí khoa học, PGS.TS. Bùi Thị Đào đã có bài viết “Hoàn thiện Luật Tố tụng hành chính bảo đảm quyền con người, quyền công dân” trên Tạp chí nghiên cứu lập pháp, số ra ngày 01/10/2018. Trong bài viết này, thông qua một số vấn đề trọng tâm trong hoạt động tố tụng hành chính như đối tượng khởi kiện, thẩm quyền của Tòa án, hoạt đồng xem xét, xử lý văn bản quy phạm pháp luật có liên quan trong vụ án hành chính, tác giả đã phân tích những điểm tiến bộ của Luật tố tụng hành chính 2015 so với pháp luật TTHC trước đó. Đồng thời tác giả cũng đã đưa ra các giải pháp để hoàn thiện pháp luật TTHC trong việc bảo đảm có hiệu quả quyền con người, quyền công dân. Cũng nghiên cứu về pháp luật tố tụng hành chính, tác giả Đoàn Thị Ngọc Hải trong bài viết: “Những vướng mắc, bất cập của luật tố tụng hành chính và hướng đề xuất hoàn thiện” đăng ngày 11 tháng 10 năm 2018 trên Cổng thông tin điện tử của Bộ tư pháp. Trong bài viết này, tác giả Đoàn Thị Ngọc Hải đã đưa ra rất nhiều những vướng mắc, bất cập của Luật TTHC 2015 sau khi luật được đưa vào thực tiễn, trên cơ sở đó đưa ra những đề xuất, giải pháp để trong thời gian tới khi cơ quan có thẩm quyền, người trực tiếp nằm trong ban soạn thảo sửa đổi Luật nghiên cứu, tham khảo, sửa đổi Luật hoàn thiện hơn. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính: Đối với các công trình nghiên cứu, bài viết trên, các tác giả chủ yếu đã tập trung phân tích các khía cạnh khác nhau về chuyên môn. Một số công trình, bài 3 viết thì nói về vai trò của luật sư trong hoạt động tố tụng nói chung, nêu ra những tiến bộ, những thành tựu đạt được cũng như những hạn chế, rào cản đối với vai trò của luật sư trong thời gian qua và đưa ra các giải pháp khắc phục. Những công trình nghiên cứu, bài viết khác thì tập trung phân tích những hạn chế, bất cập sau đó đưa ra giải pháp hoàn thiện pháp luật tố tụng hành chính. Đây là những bài viết, công trình rất hữu ích trong quá trình nghiên cứu, học tập và hành nghề luật sư. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trên chỉ mới nghiên cứu các góc độ riêng biệt một bên là về vai trò nghề nghiệp luật sư, một bên là nghiên cứu về pháp luật tố tụng hành chính. Vì vậy, các công trình nghiên cứu và bài viết này chưa nghiên cứu một cách đầy đủ, toàn diện về vai trò của luật sư riêng đặc thù trong hoạt động tố tụng hành chính. Học viên cũng đã cố gắng tìm kiếm các công trình nghiên cứu khoa học liên quan sát đến đề tài mà học viên đang nghiên cứu nhưng học viên không tìm thấy nhiều những công trình nghiên cứu khoa học nghiên cứu về đề tài về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính. Với tư cách cá nhân, học viên cũng là một luật sư đang hoạt động hành nghề và cũng đã tham gia tố tụng trong các vụ án hành chính . Trong quá trình hành nghề, học viên cũng đã nhận thấy có nhiều vấn đề cần phải nghiên cứu sâu hơn về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính vì hiện nay đa số các công trình tập trung nghiên cứu về vai trò của luật sư trong tố tụng hình sự và dân sự mà ít có công trình nghiên cứu lớn về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính. Ngoài ra, theo xu thế phát triển tất yếu của nền tư pháp theo thời gian, một số công trình được thực hiện trước khi ban hành Luật Luật sư và Luật Luật sư sửa đổi, Luật tố tụng hành chính năm 2015 nên không còn tính thời sự; Thực trạng tham gia của luật sư trong tố tụng hành chính đã có những chuyển biến, nên cần thiết phải nghiên cứu tiệm cận hơn về mặt thời gian đối với thực trạng và vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính. Do vậy, đề tài “Vai trò của Luật sư trong trong tố tụng hành chính” rất cần được tiếp tục nghiên 4 cứu và luận giải sâu sắc hơn. Đặc biệt, theo tìm hiểu của học viên, thì chưa có nghiên cứu nào về vai trò luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn của tỉnh Đăk Lăk, đây chính là lý do để học viên chọn đề tài “Vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk” cho luận văn của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn “Vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk” - Phân tích cơ sở lý luận về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ các quy định của pháp luật và trên nền tảng khoa học pháp lý; - Phân tích các yêu cầu đặt ra đối với vai trò của luật sư trong hoạt động tố tụng hành chính; - Đánh giá thực trạng, tìm ra nguyên nhân của thực trạng về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn hành nghề tại Đăk Lăk . - Xây dựng những quan điểm và đưa ra giải pháp nhằm nâng cao vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nhiệm vụ của luận văn “Vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk” là phải nêu ra được các nội dung sau: - Nghiên cứu những vấn đề lý luận của “Vai trò của Luật sư trong tố tụng hành chính” trong đó: Làm rõ khái niệm, đặc điểm, nội dung “vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính” từ đó đưa ra các yêu cầu về mặt lý luận về “vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính” để từ đó làm cơ sở nghiên cứu những nội dung tiếp theo. - Từ những vấn đề lý luận về “vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính đi đến” Phân tích, đánh giá thực trạng (những giá trị, hiệu quả đạt được; những hạn chế, bất cập) về vai trò của luật sư trong hoạt động tố tụng hành chính hiện nay từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk. - Nêu lên những quan điểm và đề xuất những giải pháp cụ thể có tính khả thi 5 nhằm nâng cao vai trò của luật sư tố tụng hành chính. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu của luận văn “Vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk” là tập trung nghiên cứu vào hai lĩnh vực đó là hoạt động nghề nghiệp của luật sư trong tố tụng hành chính và pháp luật tố tụng hành chính. - Phạm vi nghiên cứu của luận văn là tìm hiểu các quy định của pháp luật ở Việt Nam cũng như tham khảo các quy định của pháp luật của một số nước trên thế giới, dựa trên nền tảng khoa học pháp lý từ đó phân tích về sự cần thiết của vai trò luật sư trong tố tụng nói chung và tố tụng hành chính nói riêng trong đời sống xã hội ở Việt Nam. Phân tích những yếu tố nào có thể tác động đến vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính hiện nay ở Việt Nam nói chung và thực tiễn tỉnh Đăk Lăk nói chung. Trên cơ sở phạm vi và đối tượng nghiên cứu, luận văn đưa ra những giá trị, hiệu quả đạt được; những hạn chế, bất cập trong quy định của pháp luật cũng như thực tiễn tham gia tố tụng hành chính của luật sư. Luân văn đưa ra những quan điểm, giải pháp để nâng cao vị trí, vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính ở Việt Nam nói chung và thực tiễn tại tỉnh Đăk Lăk nói riêng 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Cơ sở lý luận của Luận văn “Vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk” là dựa vào phương pháp luận là phép biện chứng duy vật. Luận văn còn được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng ta về nhà nước và pháp luật trong lĩnh vực tố tụng hành chính. Luận văn cũng dựa trên lý luận của các công trình nghiên cứu, các bài viết có liên quan đến đề tài nghiên cứu của luận văn. Ngoài ra luận văn còn tiếp cận, 6 nghiên cứu các vấn đề mới nhằm giải quyết các vấn đề đó từ góc độ của khoa học pháp lý, khoa học hành chính. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết mục tiêu đề ra trên cơ sở đối tượng và phạm vi nghiên cứu đã được xác định, trong quá trình thực hiện luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp phân tích Được sử dụng nhằm làm rõ những vấn đề về lý luận cũng như thực tiễn đối với những vấn đề được nghiên cứu trong đề tài. Phương pháp này được học viên sử dụng để ra các nhận định sau khi đánh giá các dữ liệu thu thập được, đưa ra tính đúng, sai; mặt tích cực và tiêu cực; những thành tựu đạt được và hạn chế đối với từng vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp nghiên cứu lịch sử Được sử dụng để nghiên cứu về lược sử nền tố tụng hành chính, cơ chế tài phán hành chính của Việt Nam trong giai đoạn trước đây. - Phương pháp so sánh Được sử dụng để đối chiếu, so sánh về đối tượng điều chỉnh, phương pháp điều chỉnh của tố tụng hành chính với đối tượng điều chỉnh, phương pháp điều chỉnh của các ngành luật khác; đối chiếu, so sánh vai trò của Luật sư trong tố tụng hành chính với vai trò của Luật sư trong tố tụng dân sự và tố tụng hình sự. - Phương pháp thống kê Được sử dụng để đưa ra các con số, số liệu trong hoạt động nghề Luật sư. - Phương pháp tổng hợp Để đưa ra những nhận định, kết luận dựa trên tổng hợp những nội dung đã phân tích, nghiên cứu. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn Ý nghĩa lý luận: Toàn bộ luận văn “Vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk” là kết quả của quá trình tìm tòi, nghiên cứu của 7 học viên về những nội dung liên quan đến vai trò của luật sư từ các nghiên cứu khoa học pháp lý, từ các quy định của pháp luật cũng như thực tiễn hành nghề. Nội dung của Luận văn này bao gồm những quan điểm, lý luận của học viên dựa trên quy định của pháp luật, gắn với thực tiễn hành nghề của đội ngũ luật sư nói chung và thực tiễn hành nghề luật sư của học viên nói riêng khi tham gia các vụ án hành chính góp phần vào công tác nghiên cứu khoa học pháp lý trong lĩnh vực luật sư và tố tụng hành chính. Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn “Vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk” cũng có thể được xem là một tài liệu để tham khảo khi nói về vai trò của Luật sư gắn với hoạt động xét xử của Tòa án, bởi luận văn ngoài việc ghi nhận những kết quả đã đạt được thì cũng đã phát hiện ra những thiếu sót, bất cập hiện nay trong việc đảm bảo và nâng cao vị trí, vai trò của Luật sư theo đúng tinh thần cải cách tư pháp của Đảng và Nhà nước. 7. Kết cấu của luận văn Kết cấu của luận văn gồm các nội dung sau: - Phần mở đầu - Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính. - Chương 2: Thực trạng vai trò luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk - Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk - Phần kết luận - Tài liệu tham khảo 8 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA LUẬT SƯ TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH 1.1. Khái niệm, đặc điểm về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính 1.1.1.Khái niệm về vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính. Trước khi đi nghiên cứu khái niệm “vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính” chúng ta cần làm rõ các khái niệm “luật sư”, “tố tụng hành chính”, từ việc nghiên cứu các khái niệm đó sẽ đưa ra khái niệm “vai trò của luật sư trong tố tụng hành chính” - Khái niệm luật sư Về khái niệm luật sư, theo cách hiểu dân gian thì “Luật” ở đây là luật pháp, còn “sư” nghĩa là thầy, như dân gian vẫn thường gọi là thầy cãi. Mặc dù vậy, hai khái niệm này chỉ đề cập tới một chức năng cụ thể của luật sư, đó là hoạt động tranh tụng, và như vậy thì hai khái niệm này không định nghĩa được một cách khái quát, toàn diện về khái niệm luật sư. Khác với quan niệm trên, có quan điểm khác lại cho rằng “Luật sư là người hành nghề liên quan đến lĩnh vực pháp luật khi có đủ tiêu chuẩn, điều kiện hành nghề theo quy định của pháp luật mỗi quốc gia”. Tuy nhiên, khái niệm này lại quá rộng, chưa đủ nội hàm để phân biệt được luật sư với những chức danh tư pháp khác như kiểm sát viên (công tố viên), thẩm phán,… Cho tới nay, hầu hết pháp luật các nước trên thế giới không đặt ra khái niệm về luật sư mà chỉ quy định các tiêu chuẩn, điều kiện để trở thành một luật sư. Tiêu chuẩn phổ biến để được công nhận luật sư là: 9 - Là công dân ở nước sở tại; - Có bằng cử nhân luật; - Có phẩm chất đạo đức tốt. Ở Việt Nam, khái niệm luật sư bắt đầu được đưa vào quy định của pháp luật kể từ Pháp lệnh Luật sư năm 2001. Theo Điều 1 của Pháp lệnh: “Luật sư là người có đủ điều kiện hành nghề theo quy định của Pháp lệnh này và tham gia hoạt động tố tụng, thực hiện tư vấn pháp luật, các dịch vụ pháp lý khác theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của họ theo quy định của pháp luật.” Sau đó khi Luật Luật sư 2006 ra đời, khái niệm luật sư vẫn tiếp tục được quy định cụ thể tại Điều 2 như sau: “Luật sư là người có đủ tiêu chuẩn, điều kiện hành nghề theo quy định của Luật này, thực hiện dịch vụ pháp lý theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức (sau đây gọi chung là khách hàng).” Điều 10 Luật Luật sư còn bổ sung thêm quy định về tiêu chuẩn của luật sư, đó là: “Công dân Việt Nam trung thành với Tổ quốc, tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, có phẩm chất đạo đức tốt, có bằng cử nhân luật, đã được đào tạo nghề luật sư, đã qua thời gian tập sự hành nghề luật sư, có sức khoẻ bảo đảm hành nghề luật sư thì có thể trở thành luật sư”. Theo quy định của Luật Luật sư năm 2006 được sửa đổi bổ sung năm 2012, về khái niệm luật sư có nhiều cách hiểu khác nhau và có thể chia thành ba quan điểm như sau: Thứ nhất, Luật sư là người có Chứng chỉ hành nghề luật sư và Thẻ luật sư, nhưng phải thực hiện dịch vụ pháp lý theo yêu cầu của khách hàng. Thứ hai, người đủ tiêu chuẩn theo quy định của Điều 10 Luật Luật sư và được Bộ Tư pháp cấp Chứng chỉ hành nghề luật sư là Luật sư. Thứ ba, một người được công nhận là luật sư khi có đủ tiêu chuẩn, điều kiện hành nghề luật sư, cụ thể là được cấp Chứng chỉ hành nghề và Thẻ luật sư, do đó khi một người được cấp Chứng chỉ hành nghề thì chưa phải là luật sư. 10