ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐH KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH TN
NGUYỄN PHƯƠNG ANH
VAI TRÒ CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TRONG
PHÁT TRIỂN KINH TẾ HỘ GIA ĐÌNH Ở THỊ XÃ
PHỔ YÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
THÁI NGUYÊN - 2019
1
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐH KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH TN
NGUYỄN PHƯƠNG ANH
VAI TRÒ CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TRONG
PHÁT TRIỂN KINH TẾ HỘ GIA ĐÌNH Ở THỊ XÃ
PHỔ YÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN
NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 8.31.01.10
LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN ĐÌNH TUẤN
THÁI NGUYÊN - 2019
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và
kết quả nghiên cứu trong luận văn là có nguồn gốc rõ ràng và hoàn toàn trung
thực, chưa một nghiên cứu nào sử dụng để bảo vệ.
Tôi xin cam đoan mọi thông tin trích dẫn sử dụng trong luận văn này tác
giả đều đã cảm ơn và ghi rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng 07 năm 2019
Tác giả luận văn
Nguyễn Phương Anh
ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Kinh tế &
Quản trị kinh doanh Thái Nguyên, Khoa Sau đại học và tập thể thầy cô giáo
giảng dạy đã giúp tôi suốt thời gian học tập tại Trường.
Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Trần Đình Tuấn đã rất tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện và hoàn thành luận văn.
Tôi xin cảm ơn Ban lãnh đạo, cán bộ các phòng, ban, ngành của Thị xã
Phổ Yên và đặc biệt là Hội LHPN Thị xã Phổ Yên cũng như các tổ chức, cá
nhân đã giúp đỡ tôi về nguồn tư liệu phục vụ cho việc thực hiện đề tài.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn nhận được sự giúp đỡ và cộng
tác của các đồng chí đồng nghiệp cùng cơ quan nơi tôi công tác. Tôi xin chân
thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo. Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của
bạn bè, gia đình và đồng nghiệp đã giúp tôi thực hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 07 năm 2019
Tác giả luận văn
Nguyễn Phương Anh
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................... vii
DANH MỤC BẢNG ..................................................................................... viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ...................................................................................... ix
MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ..................................................................... 4
5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VAI TRÒ CỦA HỘI
LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ HỘ GIA ĐÌNH
........................................................................................................................... 4
1.1. Những vấn đề lý luận cơ bản về vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong
phát triển kinh tế hộ gia đình............................................................................. 5
1.1.1. Hội Liên hiệp Phụ nữ và công tác Hội ................................................... 5
1.1.2. Khái niệm về hộ gia đình, kinh tế hộ gia đình ........................................ 7
1.1.3. Vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong phát triển kinh tế hộ gia đình 10
1.1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong phát
triển kinh tế hộ gia đình .................................................................................. 15
1.2. Kinh nghiệm để nâng cao vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong phát kinh
tế hộ gia đình ................................................................................................... 18
1.2.1. Kinh nghiệm tại một số Hội LHPN trong nước .................................... 18
1.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Hội LHPN Thị xã Phổ Yên ................ 23
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................... 24
iv
2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 24
2.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể ........................................................ 25
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 25
2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 29
2.2.3. Phương pháp phân tích đánh giá ........................................................... 29
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích ................................................................ 31
2.3.1. Nhóm chỉ tiêu phản ánh kết quả hoạt động của Hội LHPN trong phát
triển kinh tế hộ gia đình .................................................................................. 31
2.3.2. Nhóm chỉ tiêu ý kiến đánh giá hoạt động của Hội LHPN trong phát triển
kinh tế hộ gia đình ........................................................................................... 32
Chương 3: THỰC TRẠNG VAI TRÒ CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ
TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ HỘ GIA ĐÌNH Ở THỊ XÃ PHỔ YÊN
......................................................................................................................... 33
3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ................................................................... 33
3.1.1. Đặc điểm địa bàn Thị xã Phổ Yến ........................................................ 33
3.1.2. Khái quát về Hội Liên hiệp Phụ nữ Thị xã Phổ Yên ............................ 37
3.1.3. Tình hình hội viên của Thị xã Phổ Yên ................................................ 41
3.2. Thực trạng vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong phát triển kinh tế hộ gia
đình ở Thị xã Phổ Yên .................................................................................... 43
3.2.1. Vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong tuyên truyền hộ gia đình phát
triển kinh tế...................................................................................................... 45
3.2.2. Vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong tổ chức tập huấn chuyển giao
khoa học kỹ thuật cho hộ gia đình .................................................................. 48
3.2.3. Vai trò của Hội LHPN trong hỗ trợ các hộ gia đình vay vốn ............... 50
3.2.4. Vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong huy động các nguồn vốn ...... 52
3.2.5. Vai trò của của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong dạy nghề và giới thiệu việc
làm ................................................................................................................... 55
3.3. Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong
v
phát triển kinh tế hộ gia đình ở Thị xã Phổ Yên ............................................. 57
3.3.1. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 58
3.3.2. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 60
3.4. Phân tích SWOT về vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong phát triển kinh
tế hộ gia đình ở Thị xã Phổ Yên ..................................................................... 63
3.5. Đánh giá chung về vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong phát triển kinh
tế hộ gia đình ở Thị xã Phổ Yên ..................................................................... 65
3.5.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 65
3.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................ 66
Chương 4: GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA HỘI ....... 67
LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ HỘ GIA ĐÌNH
Ở THỊ XÃ PHỔ YÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN ......................................... 67
4.1. Quan điểm và định hướng nâng cao vai trò của Hội Liên hiệp phụ nữ trong
phát triển kinh tế hộ gia đình ở Thị xã Phổ Yên ............................................. 68
4.2. Mục tiêu nâng cao vai trò Hội LHPN trong phát triển kinh tế hộ gia đình ở
Thị xã Phổ Yên................................................................................................ 69
4.2.1. Mục tiêu chung ...................................................................................... 69
4.2.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 70
4.3. Giải pháp nhằm nâng cao vai trò Hội LHPN trong phát triển kinh tế hộ gia
đình ở Thị xã Phổ Yên .................................................................................... 71
4.3.1. Nâng cao chất lượng, trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ Hội ........ 71
4.3.2. Đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền, giáo dục vận động phụ nữ 72
4.3.3. Giải pháp về huy động các nguồn vốn .................................................. 73
4.3. 4. Đẩy mạnh công tác tập huấn chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật .. 73
4.3.5. Tăng cường phối hợp và khai thác nguồn lực để thực hiện có hiệu quả
các chủ trương công tác Hội ........................................................................... 74
4.3.6. Tăng cường công tác đào tạo nghề cho lao động .................................. 75
4.3.7. Tổ chức thực hiện có hiệu quả các hoạt động, các chương trình và phong
vi
trào thi đua của Hội ......................................................................................... 76
4.4. Một số kiến nghị....................................................................................... 77
4.4.1. Đối với Đảng và Nhà nước ................................................................... 77
4.4.2. Đối với tổ chức Hội LHPN ................................................................... 77
KẾT LUẬN .................................................................................................... 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 81
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 83
vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Dạng viết tắt
Dạng đầy đủ
CNH
Công nghiệp hóa
GTSX
Giá trị sản xuất
HĐH
Hiện đại hóa
KCN
Khu công nghiệp
KDC
Khu dân cư
KHKT
Khoa học kỹ thuật
LHPN
Liên hiệp phụ nữ
SL
Số lượng
UBND
Uỷ ban Nhân dân
viii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Số lượng mẫu điều tra hộ tại các điểm điều tra .............................. 27
Bảng 3.1. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất một số ngành kinh tế .............. 36
Bảng 3.2. Tình hình Ban Chấp hành Hội LHPN Thị xã Phổ Yên .................. 40
Bảng 3.3. Tình hình rà soát hội viên năm 2018 .............................................. 41
Bảng 3.4. Tình hình hội viên Hội LHPN Thị xã Phổ Yên .............................. 42
Bảng 3.5. Tổng hợp kết quả khảo sát .............................................................. 44
Bảng 3.6. Công tác tuyên truyền về phát triển kinh tế.................................... 46
Bảng 3.7: Đánh giá của hội viên về công tác tuyên truyền............................. 47
Bảng 3.8: Đánh giá về tập huấn chuyển giao KHKT ..................................... 49
Bảng 3.9: Công tác hỗ trợ các gia đình vay vốn ............................................. 50
Bảng 3.10: Đánh giá về công tác hỗ trợ các gia đình vay vốn ....................... 52
Bảng 3.11: Công tác huy động vốn và cho vay phát triển kinh tế .................. 54
Bảng 3.12: Đánh giá công tác huy động vốn và cho vay phát triển kinh tế ... 54
Bảng 3.13. Công tác triển khai hoạt động dạy nghề và giới thiệu việc làm ... 56
Bảng 3.14: Đánh giá về công tác triển khai các hoạt động dạy nghề và giới thiệu
việc làm ........................................................................................................... 57
Bảng 3.15. Kinh phí cấp cho hoạt động của Hội ............................................ 61
Bảng 3.16. Chế độ phụ cấp cho cán bộ Chi hội .............................................. 62
Bảng 3.17. Phân tích SWOT ........................................................................... 63
Bảng 3.18. Đánh giá chung của hộ gia đình về vai trò của Hội ..................... 65
ix
DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 3.1. Bản đồ hành chính Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên................. 35
Sơ đồ 3.2. Cơ cấu tổ chức Hội LHPN Thị xã Phổ Yên .................................. 39
Sơ đồ 3.3. Các hoạt động đánh giá thực trạng vai trò của Hội LHPN ............ 43
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xã hội ngày càng phát triển, vai trò của người phụ nữ ngày càng được
khẳng định và nâng cao. Không chỉ dừng lại ở vai trò là người vợ, người mẹ,
người lao động hỗ trợ cho gia đình, lực lượng sản xuất cho xã hội mà người
phụ nữ còn tham gia vào công tác quản lý, lãnh đạo, nắm giữ các chức vụ chủ
chốt của nhiều tổ chức, doanh nghiệp. Và hơn cả, họ đem lại nhiều thành quả
và đóng góp tích cực giúp địa phương, đất nước phát triển trên mọi lĩnh vực:
kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng… Tuy nhiên, không phải ở đâu
và lúc nào vai trò của người phụ nữ cũng được phát huy, bởi các quan điểm
truyền thống về phụ nữ, về bình đẳng giới vẫn còn tồn tại ở các nước kém phát
triển như Việt Nam.
Hội LHPN Việt Nam được thành lập đã đánh dấu bước ngoặt lịch sử, ghi
nhận một đoàn thể quần chúng tập hợp các tầng lớp phụ nữ được hoạt động hợp
pháp và công khai nhằm đoàn kết, động viên lực lượng phụ nữ đóng góp tích
cực vào sự nghiệp cách mạng của đất nước. Hội LHPN Việt Nam là một tổ
chức chính trị - xã hội, là một thành tố trong hệ thống chính trị của nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Nghị quyết Trung ương 8, khóa VI). Trải qua
quá trình hoạt động hơn 80 năm, Hội đã có những đóng góp đáng kể từ công
cuộc chung tay xây dựng, kiến thiết đất nước và đến nay là công cuộc công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hội LHPN Việt Nam không chỉ hoạt động
chính trị, Hội còn là đầu mối quy tụ, tổ chức thực hiện những hoạt động xã hội
sâu rộng trong mọi tầng lớp phụ nữ tạo nên sức mạnh tổng hợp nhằm thực hiện
mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Hội
luôn quan tâm thu hút các tầng lớp phụ nữ tham gia thực hiện các hoạt động
nhân đạo từ thiện, các hoạt động xã hội phù hợp với yêu cầu xã hội trong từng
giai đoạn lịch sử cụ thể.
Thị xã Phổ Yên có diện tích tự nhiên là 258,869 km2, dân số là trên 17,1
2
vạn người, trong đó có hơn 50% dân số là nữ giới. Là địa phương có vị trí địa
lý thuận lợi, tiếp giáp với thủ đô Hà Nội và các tỉnh lân cận. Phổ Yên là địa bàn
lớn mạnh thu hút được nhiều doanh nghiệp đầu tư trong nước và quốc tế, kể
như: công ty điện tử Sam Sung electronic, nhà máy gạch Prime, nhà máy sữa
Elovi, công ty Mani Hà Nội… theo số liệu thống kê năm 2018 của Hội Phụ nữ
Thị xã Phổ Yên, số hộ gia đình hội viên trên địa bàn 18 xã, phường của thị xã
là 328 chi hội có 15.242 hội viên; có tổng số hộ trên địa bàn là 39.047 hộ, trong
đó hộ có phụ nữ trên 18 tuổi là 38.538 hộ, có 1.093 phụ nữ là đảng viên và các
đối tượng khác.Thực tế cho thấy, trong những năm qua, phụ nữ trên địa bàn thị
xã Phổ Yên đã có rất nhiều cống hiến cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa
phương. Tuy nhiên, vẫn có nhiều khó khăn, cản trở trên địa bàn để người phụ
nữ có thể đóng vai trò quan trọng trong công tác phát triển kinh tế hộ gia đình.
Qua thời gian công tác và nghiên cứu các vấn đề liên quan đến phụ nữ, nhiều
câu hỏi được đưa ra cho các cấp Hội phụ nữ là: Vai trò quản lý của Hội Liên
hiệp phụ nữ (Hội LHPN) trong công tác phát triển kinh tế hộ gia đình hiện nay
như thế nào?; Những thuận lợi và khó khăn để người phụ nữ có thể thực hiện
được vai trò của mình?; Những yếu tố tác động đến việc nâng cao vai trò của
người phụ nữ như thế nào?; Để nâng cao vai trò của Hội LHPN trong công tác
phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa bàn Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên
cần thực hiện những giải pháp gì?. Để có thể trả lời các câu hỏi đặt ra trên địa
bàn trên, tôi đã thực hiện nghiên cứu đề tài: “Vai trò của Hội Liên hiệp Phụ
nữ trong phát triển kinh tế hộ gia đình ở Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên”
nhằm góp phần khẳng định vị thế và vai trò của Hội LHPN Thị xã trong công
tác phát triển kinh tế hộ gia đình và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Từ đánh giá và phân tích thực trạng, tác giả đưa ra các giải pháp để nâng
cao vai trò của Hội LHPN trong phát triển kinh tế hộ gia đình nhằm nâng cao
3
thu nhập, đảm bảo chất lượng đời sống và góp phần phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống các cơ sở lý luận và các kinh nghiệm thực tiễn về vai trò của
Hội LHPN trong công tác phát triển kinh tế hộ gia đình.
- Đánh giá thực trạng vai trò của Hội LHPN trong phát triển kinh tế hộ gia
đình trên địa bàn Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2016-2018.
- Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến vai trò của Hội LHPN trong phát
triển kinh tế hộ gia đình tại địa bàn Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.
- Đưa ra các giải pháp để nâng cao vai trò quản lý của Hội LHPN trong
phát triển kinh tế hộ gia đình trong giai đoạn tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về thực
trạng của Hội LHPN trong phát triển kinh tế hộ gia đình tại địa bàn Thị xã Phổ
Yên, tỉnh Thái Nguyên.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Đề tài được nghiên cứu tại Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái
Nguyên.
- Về thời gian: Số liệu nghiên cứu được thu thập trong giai đoạn 20162018. Số liệu sơ cấp được tiến hành điều tra trong năm 2019.
- Về nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu vai trò của Hội LHPN trong phát
triển kinh tế hộ gia đình Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên theo các nội dung:
Vai trò của Hội LHPN trong công tác tuyên truyền hộ gia đình phát triển kinh
tế; Vai trò trong tổ chức tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật cho hộ gia
đình; Vai trò trong hỗ trợ các hộ gia đình vay vốn; Vai trò của Hội LHPN trong
huy động các nguồn vốn và cho vay phát triển kinh tế; Vai trò của hội LHPN
trong triển khai các hoạt động đào tạo nghề và giới thiệu việc làm; Chỉ ra những
kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân; từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao
4
vai trò của Hội LHPN trong phát triển kinh tế hộ gia đình ở Thị xã Phổ Yên
trong giai đoạn tới.
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn
- Luận văn góp phần hệ thống hoá một số vấn đề lý luận và thực tiễn đối
với phụ nữ và vai trò của Hội LHPN trong phát triển kinh tế - xã hội nói chung
và phát triển kinh tế gia đình, kinh tế địa phương nói riêng.
- Thông qua việc nghiên cứu và phân tích, đánh giá thực trạng các hoạt
động của Hội và vai trò của Hội LHPN trong công tác phát triển kinh tế hộ gia
đình tại Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên để đề xuất những giải pháp chung
nhằm nâng cao vai trò của Hội LHPN trong công tác phát triển kinh tế hộ gia
đình và phát triển kinh tế địa phương.
- Kết quả nghiên cứu luận văn là dữ liệu giúp cho các cơ quan của địa
phương đặc biệt là Hội LHPN Thị xã Phổ Yên tham khảo trong việc tham mưu
về chính sách liên quan đến phụ nữ và huy động phụ nữ tham gia xây dựng
kinh tế cho gia đình và kinh tế của địa phương trong quá trình thực hiện công
nghiệp hóa – hiện đại hóa, hội nhập với nền kinh tế thế giới. Luận văn là công
trình nghiên cứu khoa học có ý nghĩa thiết thực về mặt lý luận và thực tiễn, là
tài liệu hỗ trợ Hội LHPN Thị xã Phổ Yên đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao
vai trò của Hội LHPN trong phát triển kinh tế hộ trên địa bàn Thị xã.
5. Bố cục của luận văn
Luận văn được chia thành 4 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ
trong phát triển kinh tế hộ gia đình.
Chương 2. Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3. Thực trạng vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong phát triển
kinh tế hộ gia đình ở Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.
Chương 4. Giải pháp nhằm nâng cao vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ
trong phát triển kinh tế hộ gia đình ở Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VAI TRÒ CỦA HỘI
5
LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ HỘ GIA ĐÌNH
1.1. Những vấn đề lý luận cơ bản về vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong
phát triển kinh tế hộ gia đình
1.1.1. Hội Liên hiệp Phụ nữ và công tác Hội
1.1.1.1. Khái niệm Hội Liên hiệp Phụ nữ
Theo Điều lệ Hội LHPN Việt Nam thì “Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam
(tên tiếng Anh là Vietnam Women’s Union, viết tắt VWU) là tổ chức chính trị xã hội trong hệ thống chính trị, đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp, chính
đáng của các tầng lớp phụ nữ Việt Nam; mục đích hoạt động vì sự bình đẳng,
phát triển của phụ nữ. Hội là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, thành
viên của Liên đoàn phụ nữ Dân chủ quốc tế và Liên đoàn các tổ chức phụ nữ
ASEAN. Hội tham gia tích cực trong các hoạt động vì hòa bình, đoàn kết hữu
nghị giữa các dân tộc và tiến bộ xã hội trên toàn thế giới”. (Điều lệ Hội LHPN
Việt Nam, 2012).
Hội LHPN Việt Nam tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc “tự nguyện,
dân chủ, liên hiệp, thống nhất hành động”. Cơ quan lãnh đạo Hội LHPN các
cấp do bầu cử lập ra, tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ.
Hội LHPN Việt Nam chia thành các cấp:
“- Cấp Trung ương;
- Cấp Tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và tương đương (gọi chung
là cấp tỉnh);
- Cấp Huyện, quận, Thị xã, Thành phố trực thuộc Tỉnh và tương đương
(gọi chung là cấp huyện);
- Cấp Xã, phường, thị trấn và tương đương (gọi chung là cấp cơ sở).
Bộ phận chuyên trách của Hội cấp Trung ương, tỉnh, huyện là nơi tham
mưu, hỗ trợ, giúp việc cho Ban Chấp hành, Đoàn Chủ tịch hoặc Ban Thường
vụ cùng cấp. (Điều lệ Hội LHPN Việt Nam, 2012).”
Sau khoảng 80 năm thành lập, xây dựng và phát triển, Hội Liên hiệp phụ
6
nữ Việt Nam trải qua 12 kỳ Đại hội đại biểu Phụ nữ toàn quốc. Đại hội đại biểu
phụ nữ toàn quốc lần thứ XII (nhiệm kỳ 2017-2022) khai mạc vào ngày
07/3/2017 với chủ đề “Đoàn kết - Đổi mới - Bình đẳng - Hội nhập” với 1.153
đại biểu tham dự, là những người đại diện cho các dân tộc, tôn giáo, các tầng
lớp phụ nữ với nhiều độ tuổi, ngành nghề công tác tại khắp mọi miền khác nhau
trên cả nước.
1.1.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Hội Liên hiệp Phụ nữ
Hội Liên hiệp Phụ nữ có chức năng, nhiệm vụ sau:
“Về chức năng:
- Đại diện chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của các
tầng lớp phụ nữ, tham gia xây dựng Đảng, tham gia quản lý Nhà nước.
- Đoàn kết, vận động phụ nữ thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước; vận động xã hội thực hiện bình đẳng giới.
Về nhiệm vụ:
- Tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, lý tưởng cách mạng, phẩm
chất đạo đức, lối sống; đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật
của Nhà nước;
- Vận động các tầng lớp phụ nữ chủ động, tích cực thực hiện đường lối,
chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tham gia xây dựng
Đảng, Nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc; vận động, hỗ
trợ phụ nữ nâng cao năng lực, trình độ, xây dựng gia đình hạnh phúc; chăm lo
cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của phụ nữ;
- Tham mưu đề xuất, tham gia xây dựng, phản biện xã hội và giám sát việc
thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước
có liên quan đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của phụ nữ, gia đình và
trẻ em;
- Xây dựng, phát triển tổ chức Hội vững mạnh;
- Đoàn kết, hợp tác với phụ nữ các nước, các tổ chức, cá nhân tiến bộ trong
7
khu vực và thế giới vì bình đẳng, phát triển và hòa bình”. (Điều lệ Hội LHPN
Việt Nam, 2012).
1.1.1.3. Vị trí của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong phát triển kinh tế hộ gia đình
Chiếm 50,6% dân số trong cả nước và có khoảng 48,3% là lực lượng lao
động (Tổng cục thống kê, 2017), phụ nữ Việt Nam đã và đang có những đóng
góp hết sức quan trọng trong quá trình phát triển của đất nước. Điều này đã
được khẳng định trong “báo cáo Hội nghị thượng đỉnh phụ nữ” diễn ra tại Hà
Nội vào năm 2008 cũng như trong “báo cáo của Ban chấp hành Trung ương
Hội LHPN Việt Nam tại Đại hội đại biểu phụ nữ toàn quốc lần thứ XII” (Hội
LHPN Việt Nam, 2017). Phụ nữ ngày càng có vai trò và thế mạnh trong phát
triển kinh tế hộ gia đình tại các khu vực nông thôn do phụ nữ chiếm 50,2% lực
lượng lao động nông lâm nghiệp và đang có nhiều đóng góp tích cực cho các
phong trào xây dựng nông thôn mới; phụ nữ hỗ trợ nhau, cùng nhau phát triển
kinh tế hộ gia đình, cũng nhau giảm nghèo, bảo vệ môi trường, phát triển kinh
tế vùng nông thôn.
Để có được những đóng góp quan trọng đó thì không thể không nhắc tới
vai trò hết sức quan trọng của hội LHPN ở các địa phương trong việc tổ chức các
phong trào, các hoạt động thi đua, tuyên truyền, hỗ trợ. Từ đó, nhận thức người
phụ nữ được nâng cao và phát huy vai trò của họ trong phát triển kinh tế - xã hội
ở các địa phương (Tạp chí khoa học Nông nghiệp Việt Nam, 2018).
1.1.2. Khái niệm về hộ gia đình, kinh tế hộ gia đình
1.1.2.1. Hộ gia đình
Theo “từ điển ngôn ngữ Mỹ” thì: “Hộ là tất cả những người sống chung
trong một mái nhà. Nhóm người đó bao gồm người chung huyết tộc và những
người làm ăn chung”. (Oxford Press, 1987).
Luật Đất đai quy định “Hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan
hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân
và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được
8
Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển
quyền sử dụng đất” (Luật đất đai, 2013).
Còn trong Bộ Luật dân sự, khái niệm Hộ gia đình không được định nghĩa
một cách chính thức, mà chỉ khẳng định Hộ gia đình có thể là chủ thể trong
quan hệ pháp luật dân sự “Hộ gia đình mà các thành viên có tài sản chung, cùng
đóng góp công sức để hoạt động kinh tế chung trong sản xuất nông, lâm, ngư
nghiệp hoặc một số lĩnh vực sản xuất, kinh doanh khác do pháp luật quy định
là chủ thể khi tham gia quan hệ dân sự thuộc các lĩnh vực này” (Luật Dân sự,
2005).
Theo Luật hôn nhân và gia đình “Gia đình là tập hợp những người gắn bó
với nhau do hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc do quan hệ nuôi dưỡng, làm
phát sinh các nghĩa vụ và quyền giữa họ với nhau theo quy định”. (Luật hôn
nhân và gia đình, 2014).
Như vậy, có nhiều quan điểm về hộ gia đình, tuy nhiên có thể nói chung
“hộ gia đình là tập hợp những người có quan hệ vợ chồng, họ hàng huyết thống,
cùng chung nơi ở và một số sinh hoạt cần thiết khác như ăn, uống…”.
Tuy nhiên, trong thực tế xã hội cũng có một số trường hợp đặc biệt như
có thành viên trong hộ gia đình cùng sinh hoạt chung nhưng không có họ hàng
huyết thống.
1.1.2.2. Kinh tế hộ gia đình
Từ khi Bộ chính trị ban hành “Nghị quyết số 10/NQ-TW năm 1988 về đổi
mới quản lý kinh tế nông nghiệp”, với mục đích “giải phóng sức sản xuất trong
nông nghiệp, nông thôn chuyển giao đất đai và các tư liệu sản xuất khác cho hộ
nông dân quản lý và sử dụng lâu dài”, thì các hộ nông dân đã tự mình thực hiện
các hoạt động trong sản xuất nông nghiệp, tức là thừa nhận hộ gia đình là “đơn
vị kinh tế cơ sở” (gọi là kinh tế hộ gia đình). Từ đó, các hộ gia đình tự mình
thực hiện mọi hoạt động trong quá trình sản xuất kinh doanh, toàn quyền quyết
định trong việc sản xuất, mua sắm vật tư kỹ thuật, sử dụng lao động, hợp tác
9
kinh doanh sản xuất và bán các sản phẩm do họ làm ra (Mai Thị Thanh Xuân
và Đặng Thị Thu Hiền, 2013).
“Kinh tế hộ nông dân là hình thức tổ chức kinh tế cơ sở của nền sản xuất
xã hội, trong đó các nguồn lực như đất đai, lao động, tiền vốn và tư liệu sản
xuất được coi là chung để tiến hành sản xuất. Có chung ngân quỹ, ở chung nhà,
ăn chung, mọi quyết định trong sản xuất kinh doanh và đời sống là tùy thuộc
vào chủ hộ, được nhà nước thừa nhận, hỗ trợ và tạo điều kiện phát triển”.
(Nguyễn Thu Hằng, 2008).
Từ các phân tích trên, có thể hiểu “Kinh tế hộ gia đình là một tổ chức kinh
doanh thuộc sở hữu của hộ gia đình, trong đó các thành viên có tài sản chung,
cùng đóng góp công sức để hoạt động kinh tế chung trong sản xuất nông, lâm,
ngư nghiệp hoặc một số lĩnh vực sản xuất, kinh doanh khác do pháp luật quy
định”.
Như vậy, sự phát triển và tồn tại của kinh tế hộ gia đình là phụ thuộc vào
lao động của gia đình, họ cùng nhau khai thác nguồn tài nguyên và đất đai mình
sở hữu nhằm phát triển sản xuất, nâng cao mức sống. Một đặc tính của kinh tế
hộ gia đình là họ không có tư cách pháp nhân; chủ hộ là người sở hữu, nhưng
đồng thời là người trực tiếp lao động, tùy và từng hoàn cảnh và điều kiện họ có
thể thuê mướn thêm lao động. Do đặc thù chung của các hộ gia đình là thường
có vốn ít, không tập trung vào ngành nghề cụ thể hoặc sản xuất với quy mô
nhỏ… nên kinh tế hộ có tính ổn định không cao.
Kinh tế hộ gia đình đóng vai trò hết sức quan trọng trong quá trình phát
triển kinh tế ở nông thôn. Bởi đây là nơi chứa đựng nhiều nguồn nhân lực và
nguồn lực để phát triển. Họ nắm giữ và sở hữu các tài sản, tư liệu sản xuất và
các nguồn thu nhập. Do vậy, kinh tế hộ là nhân tố chủ yếu trong kinh tế nông
nghiệp nông thôn tại mọi thời đại và phát triển kinh tế hộ là điều cần thiết và
tất yếu để phát triển kinh tế xã hội của đất nước. (Mai Thị Thanh Xuân và Đặng
Thị Thu Hiền, 2013)
- Xem thêm -