Tài liệu Vai trò của báo chí trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc của văn hoá Việt Nam hôm nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC K HOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHẢN VÃN Ngỏ Thị Phương T h ả o VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ TRONG VIỆC GIỮ GÌN VÀ PHÁT HUY BẢN SẮC DÂN TỘC CỦA VĂN HÓA VIỆT NAM HÔM NAY C h u yên ngành : Báo chí học Mã sỏ : 5-04-30 LUẬN VĂN THẠC s ĩ KHOA HỌQ Ị Ú O CHÍ NGƯỜI HƯỚNU ƯAN K.HUA HỤL TIẾN Sĩ KHOA HỌC NGỮVẢN PHAN HỔNG GIANG HÀ NỘI -2001 MỤC LỤC ỉ ! nnc Mf'í ĐẦU I 1. Tính cấp thiết cùn vấn đề " I 2 Đối tương và phạm vi nghiên cứu 2 3. Mục đích, ý nghĩa nghiên cúu 4 4. Phương pháp nghiên cứu 4 5. Kết cấu của luận văn 1 CH Ư Ơ N G M Ộ T: B Ả N SẮ C V Á N 1I Ỏ A V I Ê T N A M * N H Ả N T l i u r 0 VÀ Q U A N NIÊM ì . Bíin sắc dân tộc và văn hóa . (S 6 1.1. Khái niệm "Bnn sắc văn hóa clíìn tộc". 1.2. B n n s n c vnn lión clAii l ộ c Iro iig q u á t iì n li " l o à n c;iu h ó a " I3 2. Qu an điểm cún Đảng và Nhà ỉ 11 rót: ta về vấn đề bnn s;ic văn hổn clAn tộc I7 2 . 1. K hẳ ng (tịnh các gió trị bản sắc CỈ1 Í1 văn hổn Viêt N;im 2.2. Phương huớng gìn giữ Víi pliát hny hàn I7 sắc v;ìnlió;i clAn lộc Việt Nam 20 3. Mối quan hệ giỡn báo chí Viêl Nam và bản sắc văn hóa 77 cbìn tộc 3.1. Nhiệm vụ cún báo chí trong việc giữ gìn và ph.il huy bản sắc văn hóa díìn tộc Viêl Nnm 24 3.2. Vai trò báo chí trong đời sống xn hội qun nhàn thức cún những người líim báo "V-1 CIIƯƠNG HAI: RÁO C ĩỉí VỚI VAI TRÒ GIĨÍC.ÌN VÀ PIIẢT ỈU ÍV RẢN SẮC DÂN TỘC CỦA NF,N văn IIÓA v iệ t n a m 30 1. Các bài lý luân về bản snc văn hổn đnn lôc VỊ 2. Phố biên kiên tliức và thòng tin về cnc hoại động văn hổn 4.^ Đ;ìm trnnli c h o n g x;1 m lini c;íc di ỉ í c h l ị c h s ú vn n h ó;i . Ii.in \ ệ đanh ỉam thắng cánh, tuyên truyền, vận đ ộ n g tôn lao VỈ1 phní hu\ t;íc ( l u n g c u n CÍÍC g i á tii v ă n hó;i VỘI t h ê 4. B:ìo vệ và phát huy các gin tii văn hon phi víil lliể 1 5. Bảo vệ thu ẩn phong mỹ tục, xây dưng đời sống văn hóa mói. đấu tranh ch ống các hoat động và xu hướng plinn văn hón 6. Báo chí tham gin tổ cliức hont dô ng vnn hón CI I UƠNG BA: MỘT s ố NIIÂN XÉT HÌNH T i m t ' ĩ 11F, IIIÈN CÙA T Á C PHẨM HẢO CHÍ VỈÊT VỀ RẢN S Ắ C V Ă N HÓA 1. Các thể loai bíío chí được sử đung II lin I . I . I . Tin ngắn 1.1.2. Tin hình 1.1.3. Tin tống hơp 1. 1.4. Tin kh ông tít 1. 1.5. Tin vnn 1.1.6. Tin tuừng thuật 1.2. Bài phó 11 ánh 1.3. Phóng sư I 4. Điều tra 1.5. Bình 11 1 Ộ11 1.6. Chuyên luận 1.7. Ký 1.8. Cihi chép I .Ọ. Phỏng vốn K 1.10. Các thể loại khác - 2. Một số cách tổ chức tác phẩm báo chí hiệu quá 2.1. Chuyên mục 2.2. Chuyên tinng 2.3. Chuyên đề 3. Đặc điểm ngôn ngữ tác phẩm báo chí 3.1 V;ÌI1 phong k í o chí 3.2. w Ảnh báo chí Trình bnv KRTIUẬN TẢI I IỆU THAM KIIẢO MỞ ĐẨU 1. Tính cấp thiết cùn vấn đề: Trong những lliập niên gần đây, phát triển luôn là môi quan lâm đăc hict cu;i các nhà lãnh dạo, các nhà hoạch định chiến lược ở các nước. Mỗi (lAn Int . mói quốc gia đã và đang tư tìm tòi, thể nghiêm, để tìm ra mộl con đường pluíi 1l icn phù hợp, nhằm đưa đất nirớc và dân tộc liến lên. Tờ năm I98X, Uy han UNI S( '< ) quốc tế đã đưa ra một chương trình lớn về (hập kỷ thê giới phát triển văn lu KÍ. trong đó ncu rõ phương ch âm “ Văn lioá và phát triển lit li;ú mặỉ gắn liên VOI nhau" và “ Phát triển cần thừa nhận văn hoá giữ một vị trí trọng tâm. mội vai trò điều tiếl xã hội" [32,3]. Nlur vậy, (rong hệ thống (ỊIIÍUI (liêm về pli.í! Irièn 1lẽn ỉlic giới đã lưu hành mộl quan niệm: Văn hoá là độ ng lực, là m ục liên cua phíít Itiên Ở Việt Nam, vai (rò của văn hoá trong phát triển đã được Đại hôi VIII cun Đản g khẳng định: “ Văn hoá là nền tảng tinh 1hân của xã hội, vừa 1Ì1 mục licii vù;i là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế- xã h ộ i ” [8,1 I0|. Các quốc gia, các (l;ìn lộc, (lù ớ hình (hái kinh lc xã hội nào cũng có nền văn lioá cun l iêng mình Rời lf\ mỗi dân tộc có phương thức hoạt độn g riêng của mình và lạo ra những gi;í Irị mang dấu ấn riêng, clÁu ẩn đó chính là híín sắc riêng của lừng ;í clAn tộc mà không tư đánh mất chính mình, đ ồ n g lioá với văn hoá C Í Í C (lítn l ó c khác. Có ý kiến cho rằng, bản sắc văn hoá chính là hán lĩnh ciAn tộc và (tè klninu định “ cái tôi” đáng tự hào của mình, dân lộc Việt N am khô ng cách gì khác h vê \ (ìn Ikuì \ icI N am (1943). Chuyển sang giai đoạn cách mạn g xã hội chù Iigliìa, Irong các ky <1,11 liỏi. Đảng ta đều đề câp đến đường lối xAy dựng và phái triển văn lióii. 'í ừ tiíiin l c>X6. trong liến trình lãnh đạo sự nghiệp đổi mới, Đảng ta đã có Nghị quyết 05 cua Ho Chính trị (khoá VI), Nghị quyết TU 4 (khoá VII) chủ yếu về những vân dô văn nghệ và quản lý văn hoá- văn nghệ. Công cuộc đổi móri lohn diện, đfiy niíinli cniìỊí nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đòi hỏi Đảng la phái có chiên lươc vAn ho;í thích hợp với (hời kỳ mới. Từ năm 1997, Đảng đà tiên hành xAy dựng và ló chức lấy ý kiến đón g góp rộng rãi của quẩn ch ún g nhân dân cho Dự thảo Nghi qnyêl Hội nghị làn thứ V BCH T ư Đảng (khoá Vĩĩĩ), thu hút sư quan tâm và trí Inc. lAm huyếl của toàn xã hội, xác định đường hướng xây dưng nền v;ìn hná (l;ìn tòi Irong Ihời kỳ mới (Nghị quyết được (hông qua ngà y 16-7-1998). R(;í bán địa với cái nến Đ ông Nam Ả cổ đại đã để lại cho văn hoá Việi Nam nlnìĩi” dăc điểm quan trọng, lạo nên nhiều né! lương đổng với Vỉín hon CĨÍC clAn 1(K ỉ )ÓHL’ Nam Á Víi sự khác biệt với văn hoá llán. Những đặc điểm đó là ncn nông nuhirp trổng lúa ntrức; tính cộng đồng, lính dAn chù, tính lự trị Ironp In (.Inh. \fi hói: loi sống (Ịiiíìn hình luôn hirórng tới sự hài hon thiên về Am tính, coi trong Víii tro ( 1 1 ;1 pliỊi nữ; xu thê ira ổn định trong lổ chức xã hội; sự coi trọng tình cám. un k' 11 hI. kín đáo; lôi ứng xứ nỉíng động, linh hoạt có khả năng Ihích nghi cat' kcl li(ip \ (>I lối tir duy long hợp tạo nôn tinh lliÀn (lung hợp rộng rãi. Tính (lung Ỉ1 '

|||<' hiện rất rõ làm thức Việt Nam. Ilay, một nct đặc biệt cùa ban sắc v;ìn h í >;I Vict Nam, llieo J. Peray, là sự "không chối lừ" về văn hníí Irong việc hâp Ihu I;í( \ <'II tổ ngoai sinh Ị39,48]. Chính diều này dã giúp nền víin hoá Vict Nam . bón atnỉi những yếu lô nội sinh luôn dược giữ gìn vững bén. còn liõp nlựin. ( l i m r n lim X được nhiều yếu tố ngoại sinh phong phú qua các cuộ c tiếp hiến văn hoá trong Ik h sử. Khả năng dung hợp là sự đúc nìl quý háu của truyền Ihống (liìn tộc. eitip óim cha ta bảo tồn toàn vẹn, có hiệu quả bản sắc độc đáo cúa văn hoá Việt Nntìi. IV k ế thừa bài học kinh nghiệm vô giá của cha ông, chúng la phải xác định đuov ncn táng cơ hản, những đặc điểm cốt lõi bản chất nhất của văn hoá Việt Nam- cũng có nghĩa là bản sắc văn hoá dân tộc, làm cơ sở để hoạch định đường hướng phái triển của đất nước, (líln lộc Irong xu Ihế mới. Vậy, Bải 1 sơ( vân hnó dân lộc Việt N ơ m là gì? Việc xác định b;in sfic v;m hoá (lAn tộc, "trước tiên, phải xác định những giá trị chù yêu Ihm nên sứt mnnh tinh thÀn to lớn của dân tộc ta từ hao đời n a y ” [54,7]. Những giá trị đó nìt nhiên và phong phú. Giáo sư Trần Văn Giàu đã nêu một báng giá Irị gồm 7 £Ìá 1 ri ( Vu tác giả cóng trình nghiên cứu "Các giá trị truyền Ihống và con người Vicỉ N;im hiện n a y ” , thuộc CTiương trình khoa học công nghệ cấp Nhà nước KX- 07, lliòng nhấl (rong những nhìn nhận về giá trị tinh tỉiổn, tính cách dAn tộc Việt Nam m;i điển hình là tinh thẩn yêu nước, kiên cường gắn hó với quc hương xứ sờ, cụ thế 1,1 với làng và nước do nhà là tế bào chung; ý thức sâu sắc và vững bền về b;’in npfi: tinh ihÀn cố kết cộng (lồng; cẩn cù, chịu thương, chịu khó, giỏi chịu dựng gi;m khổ, tình nghĩa; ứng xử linh hoại m ềm dẻo; dễ thích nghi, hội nhập...12 5 , 16-26|. Vn có lẽ còn có nhiều cách nêu bảng giá trị khác nữa. Ở dAy, ch úng lôi (iư;i ỉhco cách xem xét vấn đề một cách tổng thể của giáo sư Phan Ng ọc để lìm hiểu, klin biệl những nét đặc sắc, nổi trội của văn hoá dAn lộc Việ( Nam tliỏng qim c;u V('II tố như Tổ quốc, Gia đình, Thân phạn và Diện mạo. Ciiáo sư Phan Ngọc khẳng định: "Con người Việl Nam là con Iigirừi Tổ <|U - Xem thêm -