Tài liệu Truyền thông không uống rượu bia khi tham gia giao thông trên báo mạng điện tử ( khảo sát báo giao thông vận tải, vov online, vietnannet từ tháng 6 2013 6 2014)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC VÀ NHÂN VĂN ĐINH THỊ THANH HOÀI TRUYỀN THÔNG “KHÔNG UỐNG RƢỢU BIA KHI THAM GIA GIAO THÔNG” TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ (Khảo sát báo: Giao thong vận tải, vov online, vietnamnet từ tháng 6/2013-6/2014) LUẬN VĂN THẠC SĨ Hà Nội - 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC VÀ NHÂN VĂN ĐINH THỊ THANH HOÀI TRUYỀN THÔNG “KHÔNG UỐNG RƢỢU BIA KHI THAM GIA GIAO THÔNG” TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ (Khảo sát báo: Giao thong vận tải, vov online, vietnamnet từ tháng 6/2013-6/2014) Chuyên ngành: BÁO CHÍ HỌC Mã số: 60.32.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ Hà Nội - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là sản phẩm do tôi nghiên cứu, chƣa đƣợc công bố ở bất cứ công trình khoa học nào. Mọi luận cứ trong luận văn là xác thực. Tác giả luận văn Đinh Thị Thanh Hoài LỜI CẢM ƠN Trƣớc tiên, tôi xin đƣợc gửi lời cảm ơn đến tất cả quý thầy cô đã giảng dạy trong chƣơng trình Cao học báo chí K16, những ngƣời đã truyền đạt cho tôi những kiến thức hữu ích về viết báo, làm cơ sở cho tôi thực hiện tốt luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Thành Lợi đã tận tình hƣớng dẫn cho tôi trong thời gian thực hiện luận văn. Mặc dù trong quá trình thực hiện luận văn có lúc không đƣợc thuận lợi nhƣng những gì thày đã hƣớng dẫn, chỉ bảo đã cho tôi nhiều kinh nghiệm trong thời gian thực hiện đề tài. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các anh, chị đã giúp đỡ tôi điều tra khảo sát để có dữ liệu làm luận văn này. Sau cùng tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè đã luôn tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt quá trình học tập cũng nhƣ thực hiện luận văn. Do thời gian có hạn và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chƣa nhiều nên luận văn còn nhiều thiếu sót, tôi rất mong nhận đƣợc ý kiến góp ý của Thầy/Cô và các anh chị học viên. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 11 năm 2014. Tác giả luận văn Đinh Thị Thanh Hoài DANH MỤC VIẾT TẮT ATGT: An toàn giao thông THPT: Trƣờng Trung học Phổ thông WHO: Tổ chức Y tế thế giới GTGT: Giao thông Vận tài UBATGTQG: Ủy ban an toàn giao thông quốc gia TS: Tiến sĩ 1 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 6 1.Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 6 2. Lịch sử nghiên cứu liên quan đến đề tài ....................................................... 8 3.Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................... 10 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 11 5. Phƣơng pháp nghiên cứu:............................................................................ 12 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài:....................................................... 14 7. Kết cấu luận văn .......................................................................................... 14 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRUYỀN THÔNG AN TOÀN GIAO THÔNG VÀ THÔNG ĐIỆP TRUYỀN THÔNG “KHÔNG UỐNG RƢỢU BIA KHI THAM GIA GIAO THÔNG” TRÊN BÁO CHÍ ............................ 16 1.1. Khái niệm về truyền thông ................................................................... 16 1.2. Truyền thông về an toàn giao thông..................................................... 23 1.3. Thông điệp truyền thông về an toàn giao thông .................................. 25 1.4. Thông điệp truyền thông về an toàn giao thông trên báo mạng điện tử .. 27 1.4.1. Nội dung truyền thông "không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông" ...................................................................................................... 28 1.4.2. Các yêu cầu đối với thông điệp truyền thông về an toàn giao thông .. 28 1.4.3. Vai trò của báo mạng điện tử đối với vấn đề truyền thông về “không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” .................................... 30 1.4.4. Nội dung của truyền thông "không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông" trên báo mạng điện tử .......................................................... 32 1.4.5. Hình thức truyền thông "không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông" trên báo mạng điện tử .................................................................. 33 1.4.6. Tiêu chí đánh giá hiệu quả truyền thông của báo mạng điện tử đối với thông điệp "không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông" ............ 34 2 Tiểu kết chƣơng 1............................................................................................ 36 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TRUYỀN THÔNG "KHÔNG UỐNG RƢỢU BIA KHI THAM GIA GIAO THÔNG" QUA CÁC BÁO ĐƢỢC KHẢO SÁT ....... 38 2.1. Giới thiệu báo mạng điện tử đƣợc chọn để khảo sát ............................ 38 2.1.1.Giaothongvantai.com ..................................................................... 38 2.1.2. Báo Điện tử Đài tiếng nói Việt Nam (Vov.vn) ............................. 38 2.1.3.Vietnamnet.vn ................................................................................ 39 2.2. Thông điệp "không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông" trên báo điện tử .......................................................................................................... 39 2.2.1. Bình diện nội dung ........................................................................ 41 2.2.2. Phân tích hình thức thể hiện .......................................................... 52 2.3. Đánh giá hiệu quả truyền thông về vấn đề an toàn giao thông ............ 61 2.3.1. Hiệu quả truyền thông thông qua nghiên cứu xã hội học bằng bảng hỏi .................................................................................................. 61 2.3.2. Hiệu quả thay đổi hành vi sau khi tiếp nhận thông điệp .............. 76 2.4. Đánh giá ƣu điểm và hạn chế ............................................................... 73 2.4.1.Ƣu điểm: ......................................................................................... 74 2.4.2. Hạn chế.......................................................................................... 75 2.4.3. Nguyên nhân hạn chế .................................................................... 76 Tiểu kết chƣơng 2............................................................................................ 78 Chƣơng 3: MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TRUYỀN THỐNG “KHÔNG UỐNG RƢỢC BIA KHI THAM GIA GIAO THÔNG” TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ........................................... 80 3.1. Một số vấn đề đặt ra ............................................................................. 80 3.2. Giải pháp nâng cao hơn nữa chất lƣợng hoạt động truyền thông "không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông" trên báo mạng điện tử .. 83 3 3.2.1. Ban hành các quy định pháp luật về hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về chống hành vi uống rƣợu bia khi tham gia giao thông ................................................................................................ 83 3.2.2. Tăng cƣờng đầu tƣ cho hoạt động truyền thông giảm thiểu hành vi tham gia giao thông khi uống rƣợu bia ................................................... 84 3.2.3. Tăng cƣờng đào tạo nguồn nhân lực phục vụ công tác truyền thông nâng cao nhận thức về "không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông" ... 85 3.2.4. Thực hiện các chiến dịch truyền thông quy mô và chuyên nghiệp .. 86 3.2.5. Tổ chức lại thông điệp................................................................... 88 3.2.6. Nâng cao chất lƣợng bài viết ........................................................ 89 3.2.7. Phối hợp thông tin giữa các đơn vị có trách nhiệm trong hoạt động truyền thông............................................................................................. 90 3.2.8. Tổ chức các phƣơng thức truyền thông tích hợp để thu hút bạn đọc ................................................................................................... 92 Tiểu kết chƣơng 3............................................................................................ 93 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 97 PHỤ LỤC ........................................................................................................ 99 4 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1: Tỷ lệ các bài chia theo đề tài phản ánh.............................................. 46 Bảng 2: Tỉ lệ sử dụng các thể loại ................................................................... 48 Bảng 3: Tỷ lệ sử dụng thông điệp trong hộp thông tin ................................... 56 Bảng 4: Tỷ lệ sử dụng thông điệp trong ngôn ngữ ......................................... 58 Bảng 5: Mức độ hấp dẫn của các yếu tố trong bài báo ................................... 65 Bảng 6: Đánh giá hiệu quả thực hiện truyền thông ........................................ 67 Bảng 7: Đánh giá thực hiện mục tiêu truyền thông ........................................ 69 Biểu đồ 1: Tỉ lệ sử dụng chi tiết ...................................................................... 51 Biểu đồ 2: Tỉ lệ thông điệp trong tit bài .......................................................... 54 Biểu đồ 3: Tỷ lệ sử dụng thông điệp trong sapo ............................................. 55 Biểu đồ 4: Tỷ lệ ảnh truyền tải thông điệp ..................................................... 59 Biểu đồ 5: Số lƣợng ngƣời đọc các báo điện tử ............................................. 62 Biểu đồ 6: Đánh giá độ hấp dẫn của các báo .................................................. 63 Biểu đồ 7: Các thông điệp đƣợc nhận biết ...................................................... 70 Biểu đồ 8: Tỉ lệ thay đổi hành vi ..................................................................... 72 Biểu đồ 9: Tỉ lệ gửi ý kiến phản hồi................................................................ 73 5 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ở bất kỳ quốc gia nào, ngƣời lái xe uống rƣợu bia đều bị coi là một yếu tố mang tính chất nhƣ là nguy cơ chính đối với an toàn giao thông (ATGT) đƣờng bộ. Do vậy, phòng chống uống rƣợu, bia khi lái xe đang là một vấn đề tƣơng đối cấp bách đối với an toàn giao thông đƣờng bộ trên thế giới, nhất là ở Việt Nam. Thực tế cho thấy, những kiến thức của ngƣời dân về ảnh hƣởng của rƣợu, bia đến khả năng lái xe cũng nhƣ về các hoạt động tuân thủ luật lệ giao thông còn khá kém, có thể họ chƣa đƣợc tiếp cận thông tin một cách đầy đủ, hoặc có thể nhận thức còn hạn chế. Chính vì vậy, trong những năm qua, mặc dù Chính phủ đã tăng cƣờng các hoạt động kiểm soát những yếu tố gây ảnh hƣởng đến an toàn giao thông đƣờng bộ, song hiệu quả chƣa đƣợc nhƣ mong muốn. Thời gian gần đây, vi phạm luật giao thông có biểu hiện diễn biến phức tạp, trong đó nguyên nhân liên quan rƣợu, bia đƣợc các chuyên gia đánh giá khá nghiêm trọng. Thực tế, số ngƣời không tự kiểm soát đƣợc hành động của mình sau khi uống bia rất lớn bởi nó đƣợc chứng minh số ngƣời bị tai nạn, thậm chí bị chấn thƣơng sọ não do điều khiển phƣơng tiện sau khi sử dụng rƣợu, bia luôn ở mức đáng báo động. Luật giao thông đƣờng bộ quy định: cấm hoàn toàn việc sử dụng rƣợu bia đối với lái xe ôtô khi tham gia giao thông và hạn chế đến mức rất thấp nồng độ cồn trong máu đối với ngƣời đi xe gắn máy. Đồng thời, Nghị định 34 cũng quy định rõ mức xử phạt tăng nặng đối với hành vi điều khiển phƣơng tiện tham gia giao thông có nồng độ cồn. Những ảnh hƣởng không tốt của rƣợu, bia đối với sức khỏe của con ngƣời ai cũng biết, song có một thực tế là rất ít ngƣời có thể dũng cảm từ bỏ đƣợc nó. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với những ngƣời điều khiển phƣơng tiện giao thông bởi, họ sẽ không đủ tỉnh táo làm chủ hành vi của mình. Hàng loạt những vụ tai nạn giao 6 thông đƣờng bộ xảy ra trong thời gian qua nguyên nhân bắt nguồn đều từ lái xe đã uống rƣợu, bia trƣớc khi ngồi điều khiển xe, đó là những minh chứng đau lòng về vấn nạn này. Và thực tế hiện nay, khi nói đến tác hại của việc sử dụng rƣợu, bia quá đà khi tham gia giao thông, phần lớn ngƣời dân đều nhận thức đƣợc điều này. Song để mỗi ngƣời tự ý thức để kiểm soát đƣợc hành vi của mình lại không đơn giản. Không ít ngƣời, đặc biệt là lứa tuổi thanh niên thừa nhận, họ đã có những cuộc rƣợu,bia quá đà rồi lái xe trong tình trạng say mềm đến nỗi khi tỉnh rƣợu họ không biết mình về nhà bằng cách nào…Hậu quả của những hành vi liều lĩnh đó là các vụ tai nạn gây chấn thƣơng, thậm chí những cái chết thƣơng tâm. Nhiều ngƣời uống rƣợu, bia trong khi điều khiển phƣơng tiện giao thông không chỉ mang lại tai họa cho chính mình mà còn gây tai họa cho những ngƣời khác. Luật ATGT đã quy định giới hạn nồng độ cồn cho phép đối với ngƣời điều khiển phƣơng tiện giao thông. Các lực lƣợng chức năng cũng đã có nhiều biện pháp kiểm tra nhằm hạn chế tình trạng ngƣời tham gia giao thông sử dụng rƣợu bia. Thế nhƣng mọi biện pháp sẽ chỉ là “muối bỏ bể” nếu nhƣ thiếu đi ý thức của mỗi ngƣời dân và sự tuyên truyền của các cơ quan thông tin đại chúng. Theo thống kê, mỗi năm nƣớc ta có khoảng 12.000 ngƣời chết và khoảng 37 ngàn ngƣời bị thƣơng do tai nạn giao thông và số vụ tai nạn giao thông liên quan đến bia rƣợu chiếm hơn 40%, thiệt hại về kinh tế gần 33 tỷ đồng. Nguyên nhân chủ yếu của các vụ tai nạn này là do ngƣời điều khiển phƣơng tiện đã uống rƣợu bia trƣớc khi tham ra giao thông. Để giảm thiểu thiệt hại về ngƣời và của do tai nạn gây ra, một trong những biện pháp hữu hiệu là nói “không với bia rƣợu khi tham gia giao thông”. 7 Theo nghiên cứu của tác giả, nếu chỉ xét từ giác độ đƣa tin của báo giới về vấn đề này, chúng ta không khó nhận ra rằng, các bài viết trên báo in cũng nhƣ báo mạng điện tử liên quan đến an toàn giao thông nhƣ uống rƣợu bia, đội mũ bảo hiểm khi lái xe còn nhiều hạn chế, thiếu chiều sâu và cụ thể, ảnh hƣởng không nhỏ đến hoạt động tăng cƣờng nhận thức của ngƣời dân về hạn chế uống rƣợu, bia khi lái xe và khi tham gia giao thông. Chính vì lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài: Truyền thông “ không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” trên báo mạng điện tử (Khảo sát báo điện tử Giao thông vận tải, báo điện tử Đài tiếng nói Việt Nam và báo điện tử Vietnamnet từ tháng 6/2013 đến tháng 6/2014) để thực hiện nghiên cứu trong khuôn khổ luận văn thạc sĩ chuyên ngành báo chí học. Với hy vọng, những đề xuất, kiến nghị nâng cao chất lƣợng tin, bài cho báo mạng điện tử và tính chuyên nghiệp cho nhà báo viết về vấn đề này sẽ góp phần nâng cao nhận thức và hiểu biết của ngƣời dân, từ đó giúp họ hiểu và tuân thủ luật giao thông, hạn chế uống rƣợu, bia khi lái xe, góp phần thúc đẩy xã hội phát triển bền vững. 2. Lịch sử nghiên cứu liên quan đến đề tài 2.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc Đã có nhiều tác giả nghiên cứu về vấn nạn giao thông ở nƣớc ta, các tác giả cũng chỉ tập trung nghiên cứu ở góc độ an toàn giao thông chung chung mà chƣa đề cập đến vấn đề uống rƣợu bia khia tham gia giao thông. Nhƣ tác giả Mai Phƣơng học viên trƣờng Đại học Luật Hà Nội đã nghiên cứu đề tài “Thực trạng và giải pháp cho vấn đề giao thông”, năm 2011. Nội dung tiểu luận cuả của tác giả chỉ nêu khái quát về thực trạng tai nạn giao thông ở nƣớc ta và nghiên cứu tìm ra các giải pháp nhằm kiềm chế tai nạn giao thông. 8 Tác giả Phạm Quang Ngọc giáo viên trƣờng THPT Đống Đa – Hà Nội nghiên cứu đề tài “ý thức của ngƣời tham gia giao thông và trách nhiệm của các cơ quan chức năng” năm 2010: Trong bài viết này tác giả đã nêu bật đƣợc ý thức của ngƣời dân khi tham gia giao thông là quá kém vì không biết nhƣờng nhịn nhau. Phóng nhanh, vƣợt ẩu gây tai nạn và trách nhiệm của các nhà chức trách khi xử lý các vi phạm này. Tác giả nêu một số giải pháp cần thực hiện để giúp ngƣời tham gia giao thông hiểu luật và chấp hành nghiêm luật giao thông. Tác giả Lê Thị Thùy Hƣơng Đại học Cần Thơ nghiên cứu đề tài “Quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ Thành phố Cần Thơ”Luận văn tốt nghiệp năm 2009 . Nội dung bài viết của tác giả đã tập trung phân tích tình hình thực tế quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông và đƣa ra những phƣơng hƣớng và giải pháp nâng cao quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông. Bài viết của tác giả: Nguyễn Văn Đức – Hoàng Hoa Thám – Hà Nội có nhan đề “học sinh sinh viên vi phạm luật ngày càng báo động” bài viết trên trang báo mạng điện tử Vnexpress năm 2012. Trong nội dung bài viết tác giả chỉ ra những con số về vi phạm luật giao thông đƣờng bộ của học sinh sinh viên và giải pháp đƣa ra cho các nhà quản lý để hạn chế tình trạng này. Ngoài ra còn rất nhiều các đề tài nghiên cứu của nhiều tác giả khác về vấn đề giao thông nhƣng trong phạm vi có hạn, tác giả chỉ nêu một số điển hình tác giả nghiên cứu sâu về vấn đề “không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” trên báo mạng điện tử 2.2. Tình hình nghiên cứu ở nƣớc ngoài Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã nghiên cứu đề tài “ Chống ách tắc ở các nƣớc trên thế giới” năm 2011 bài đƣợc đăng trên báo Vietnamnet.vn. Nội dung nghiên cứu phản ánh tình hình tai nạn giao thông của các nƣớc trên thế 9 giới và nguyên nhân gây ách tắc, từ đó đƣa ra những giải pháp chống ách tắc cho từng nƣớc trên thế giới và giải pháp giảm tai nạn giao thông. Ngoài ra, WHO còn nghiên cứu và viết bài “Tình hình tai nạn giao thông trên thế giới và những con số đáng báo động năm 2012 bài đƣợc đăng trên Vietnamnet.vn. Ở bài nghiên cứu này WHO chỉ ra những nguyên nhân của các vụ tai nạn là do lái ẩu và phóng nhanh và số ngƣời chết, bị thƣơng do tai nạn giao thông gây ra, sau đó đƣa ra một số giải pháp để hạn chế tình trạng này. Tiến sĩ Nguyễn Thành Lợi cũng đã có bài nghiên cứu gửi cho WHO, nghiên cứu của tác giả có nội dung “ Tai nạn giao thông đƣờng bộ liên quan đến lạm dụng rƣợu bia và ngƣời điều khiển phƣơng tiện”. Trong bài nghiên cứu này tác giả đã có con số cụ thể về số ngƣời chết và bị thƣơng liên quan đến uống rƣợu bia, cùng với đó tác giả cũng nêu các con số cụ thể về thiệt hại kinh tế khi tai nạn giao thông do rƣợu bia gây ra. Ngoài ra tác giả còn một số giải pháp nhằm làm giảm tai nạn giao thông do uống rƣợu bia gây ra. Qua tìm hiểu có nhiều tác giả trong nƣớc và nƣớc ngoài đã có những đề tài nghiên cứu cho WHO về tình hình tai nạn giao thông và trật tự an toàn giao thông nhƣng chƣa có tác giả nào đề cập đến truyền thông “ Không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” . Hy vọng, đề tài này sẽ là tài liệu hữu ích để cho mọi ngƣời tham khảo khi nghiên cứu về vấn đề này, đặc biệt là trong quá trình thực tiễn hoạt động báo chí về giao thông. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hóa khung lý thuyết về truyền thông, tác giả phân tích và đánh giá thực trạng đƣa tin về truyền thông “không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” 3 tờ báo mạng điện tử nhƣ thế nào, bao gồm nội dung và hình thức truyền thông về vấn đề trên, đồng thời chỉ ra những ƣu điểm, hạn 10 chế và nguyên nhân của những hạn chế, đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lƣợng tin, bài viết về truyền thông “không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” cho báo mạng điện tử và tính chuyên nghiệp cho nhà báo viết về vấn đề này, từ đó giúp công chúng dễ tiếp nhận thông tin về truyền thông “không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” một cách toàn diện và hữu ích để thay đổi hành vi và nâng cao nhận thức khi tham gia giao thông. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt đƣợc mục đích nghiên cứu nói trên, luận văn giải quyết một số nhiệm vụ sau: Hệ thống các tài liệu nghiên cứu có liên quan, thống nhất khung lý thuyết sử dụng để phân tích; Phân tích thực trạng truyền thông “ Không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” ở ba tờ báo mạng điện tử có nội dung liên quan đến vấn đề này trong thời gian 12 tháng; Phân tích những cách thức đƣa tin về vấn đề an toàn giao thông, uống rƣợu, bia khi lái xe trên các tờ báo đƣợc khảo sát; Khảo sát thái độ tiếp nhận của ngƣời đọc đối với các tin bài mang thông điệp truyền thông "khuông uống rƣợu bia khi tham gia giao thông" để bƣớc đầu rút ra một số kết luận về hiệu quả và các mặt còn tồn tại của truyền thông "không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông" trên báo mạng điện tử Việt Nam. Dựa trên kết quả phân tích nội dung, tác giả đề xuất chiến lƣợc truyền nhằm nâng cao hiệu quả truyền thông và tăng cƣờng ý thức chấp hành luật lệ giao thông cho ngƣời dân, đồng thời giúp các cơ quan báo mạng điện tử xây dựng kế hoạch truyền thông phù hợp với tình hình cụ thể của cơ quan mình. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tƣợng nghiên cứu 11 Truyền thông “Không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” trên các trang báo mạng điện tử đƣợc lựa chọn để nghiên cứu. Trong đó các bài viết mang thông điệp truyền thông kể trên đƣợc chọn lọc và khảo sát để đánh giá chất lƣợng và hiệu quả hoạt động truyền thông này trên các báo mạng điện tử đã đƣợc lựa chọn để khảo sát. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Khách thể nghiên cứu bao gồm: báo điện tử Giao thông vận tải (giaothongvantai.com.vn), báo điện tử Đài Tiếng nói Việt Nam ( vov.vn) và báo điện tử Vietnamnet(vietnamnet.vn) trong thời gian từ tháng 6 năm 2013 tới tháng 6 năm 2014. Tuy nhiên, các bài đƣợc lựa chọn nghiên cứu đƣợc chọn lọc dựa trên hệ thống từ khóa đƣợc đƣa ra (tham khảo Phụ lục 1). 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp luận - Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác – Lênin về phép biện chứng duy vật, chủ nghĩa duy vật lịch sử, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về báo chí và lý thuyết truyền thông. - Quán triệt đƣờng lối, quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc về giữ gìn trật tự ATGT, truyền thông nâng cao nhận thức về ATGT trên các phƣơng tiện truyền thông đại chúng. - Tham khảo và kế thừa hệ thống các quan điểm lý luận, kết quả nghiên cứu khoa học của các tác giả đi trƣớc thuộc về lĩnh vực báo chí, xã hội học và nghiên cứu dƣ luận xã hội. 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: Tác giả luận văn cứu tập trung đọc và nghiên cứu các văn bản liên quan tới truyền thông và ATGT, các sách viết về truyền thông, các văn bản quy phạm pháp luật về ATGT, các văn bản chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng và Nhà nƣớc về công tác đảm bảo trật tự 12 ATGT, các văn bản quy phạm pháp luật quy định về hành vi uống rƣợu bia khi tham gia giao thông và một số nghiên cứu khoa học có liên quan của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nƣớc để nhằm có cái nhìn khái quát, toàn diện về vấn đề nghiên cứu mà đề tài đặt ra. Phƣơng pháp phân tích văn bản: Nghiên cứu sử dụng phƣơng pháp phân tích tài liệu (phân tích nội dung) các bài viết về không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông đƣợc đăng tải trên các báo mạng điện tử gồm: giaothongvantai.com.vn, vov.vn, vietnamnet.vn. Các bài báo đƣợc thu thập trong thời gian từ tháng 6/2013 đến tháng 6/2014. Với thời gian chọn mẫu trong vòng 12 tháng, tác giả hi vọng đánh giá đƣợc thực trạng truyền thông về vấn đề không uống rƣợu, bia khi tham gia giao thông trên báo mạng hiện nay ở Việt Nam. Phƣơng pháp thống kê: Nghiên cứu sử dụng phƣơng pháp thống kê, qua đó tổng hợp và so sánh các bài viết về không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông đƣợc đăng tải trên các báo mạng gồm: giaothongvantai.com.vn , vietnamnet.vn,vov.vn. Qua các bài báo đƣợc thu thập trong thời gian từ tháng 6/2013 đến tháng 6/2014 ngƣời viết mong muốn tổng hợp những số liệu đƣa tin về hoạt động truyền thông "không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông" của từng báo, từ đó đƣa đến cái nhìn toàn cảnh về tình hình truyền thông "không uống rƣợu, bia khi tham gia giao thông" trên các trang báo và đƣa ra đƣợc những nguyên nhân và giải pháp cho thực trạng truyền thông về vấn đề "không uống rƣợu, bia khia tham gia giao thông" trên báo mạng hiện nay ở Việt Nam và hiệu quả của hoạt động truyền thông đó. Phƣơng pháp nghiên cứu xã hội học bằng bảng hỏi: Đề tài thiết kế bảng hỏi và phát 200 phiếu đến hai đối tƣợng chính là nam giới đang học tập và sinh sống tại Hà Nội để khảo sát và thu thập câu trả lời. Nam giới là đối chính của thông điệp "không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông". Đề tài 13 cũng hi vọng có thể mở rộng đối tƣợng khảo sát ở một nghiên cứu khác, có quy mô và mức độ rộng hơn. Phƣơng pháp phỏng vấn sâu: Lựa chọn 10 nhà báo trực tiếp viết về đề tài này và một số nhà quản lý báo chí để phỏng vấn sâu tại ba cơ quan báo chí có ấn phẩm báo mạng điện tử đƣợc lựa chọn (kết quả trả lời trong phần phụ lục). Ƣu tiên lựa chọn ngƣời đƣợc phỏng vấn từ các báo đƣợc chọn mẫu phân tích nội dung và những tờ báo có tính đại diện. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài: 6.1. Ý nghĩa lý luận: Về mặt lý luận, đề tài bƣớc đầu hệ thống hóa cơ sở lý luận truyền thông ATGT và thông điệp truyền thông về "không uống rƣợu, bia khi tham gia giao thông"; Bổ sung một số quan niệm mới về truyền thông và sử dụng thông điệp " không uống rƣợu, bia khi tham gia giao thông" và vấn đề ATGT. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho công tác nghiên cứu về an toàn giao thông, về thông tin an toàn giao thông trên báo chí mà cụ thể là trên các báo: giaothongvantai.com.vn, vov.vn và vietnamnet.vn. Từ đó giúp các nhà báo viết về vấn đề này có thể nâng cao chất lƣợng thông tin về không uống rƣợu, bia khi tham gia giao thông nói riêng và an toàn giao thông nói chung và góp phần xây dựng và phát triển an toàn giao thông Việt Nam. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn có nội dung gồm ba chƣơng. Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về truyền thông an toàn giao thông và thông điệp truyền thông “không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” trên báo chí. 14 Chƣơng 2: Thực trạng sử dụng thông điệp truyền thông “không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” qua các báo đƣợc khảo sát. Chƣơng 3: Một số vấn đề đặt ra và giải pháp nâng cao hiệu quả truyền thông “không uống rƣợu bia khi tham gia giao thông” trên báo mạng điện tử. 15 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRUYỀN THÔNG AN TOÀN GIAO THÔNG VÀ THÔNG ĐIỆP TRUYỀN THÔNG “KHÔNG UỐNG RƢỢU BIA KHI THAM GIA GIAO THÔNG” TRÊN BÁO CHÍ 1.1. Khái niệm về truyền thông Trong cuốn sách “ Cơ sở lý luận báo chí” của tác giả Nguyễn văn Dững có nêu định nghĩa về truyền thông nhƣ sau: Truyền thông là quá trình liên tục trao đổi thông tin, tư tưởng, tình cảm …, chia sẻ kỹ nămg và kinh nghiệm giữa hai hoặc nhiều người với nhau để gia tăng hiểu biết về môi trường xung quanh, nhằm thay đổi nhận thức, tiến tới điều chỉnh hành vi và thái độ phù hợp với nhu cầu phát triển của cá nhân, của nhóm hoặc của cộng đồng xã hội nói chung, bảo đảm sự phát triển bền vững. Dƣới góc độ tiếp cận của xã hội học, truyền thông là một trong những dạng căn bản nhất của hành vi con ngƣời. Theo Cooley “ đó là cơ chế để các liên hệ của con ngƣời tồn tại và phát triển”. Ngƣời ta cho rằng “ truyền thông là một phạm trù cơ bản, qua đó các hệ thống xã hội đƣợc hình thành, phát triển. Thông qua truyền thông các thành tố xã hội, hệ thống con ngƣời, các hệ thống xã hội bao gồm cả hệ thống nhỏ, hệ thống lớn liên tiếp đƣợc cải biến và phân hóa. Thông qua truyền thông các giá trị và chuẩn mực đƣợc chuyển giao và xã hộ hóa. Mẫu truyền thông ảnh hƣởng tới các diễn biến hành động hình thành và củng cố các hệ thống xã hội. Với ý nghĩa đó truyền thông đƣợc xem là một thao tác xã hội. [ 11, tr 15] Truyền thông là hiện tƣợng xã hội ra đời và phát triển cùng với quá trình hình thành và phát triển xã hội loài ngƣời. Nó là sản phẩm của xã hội, là yếu tố kết nối và là động lực kích thích sự phát triển của xã hội loài ngƣời; đồng thời là tiêu chí đánh giá trình độ phát triển; chỉ báo thể hiện diện mạo văn hóa mỗi con ngƣời, nhóm ngƣời, cộng đồng ngƣời và mỗi quốc gia. Quá 16