TÍCH
CÁO PHÂN
BÁO CÁOBÁO
PHÂN
TÍCH
NGÀNH TH Y S N
M CL C
I
T ng quan ngành
2
II
Di n bi n ngành qua góc nhìn Cung – C u
2
1.
Nhu c u tiêu th th y s n
2
1.1.
Nhu c u tiêu dùng Cá tra, cá basa
4
1.2.
Th trư ng xu t kh u Tôm
5
2.
Tình hình s n xu t th y h i s n t i Vi t Nam
6
2.1.
S n xu t Cá tra, cá basa
7
2.2.
S n xu t và ch bi n tôm
9
III
nh hư ng c a vi c gia nh p WTO v i ngành th y s n
IV
Phân tích ngành theo mô hình 5 áp l c
10
V
Tri n v ng phát tri n
11
Vi
Doanh nghi p niêm y t
12
- Tháng 9/2010 -
I.
10
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
T NG QUAN NGÀNH
Năm 1981, th y s n là ngành kinh t ñ u tiên ñư c Chính ph Vi t Nam cho phép v n d ng cơ ch kinh t th
trư ng trong s n xu t và kinh doanh. ð c bi t t năm 1986, khi bư c vào th i kỳ ñ i m i, th trư ng xu t kh u th y
s n ñã ñư c m r ng và tăng trư ng v i t c ñ nhanh, m
công nghi p và khai thác ñánh b t, chăn nuôi.
ñư ng cho quá trình chuy n ñ i cơ c u trong s n xu t
V i ñư ng b bi n dài hơn 3.200 km, vùng ñ c quy n kinh t trên bi n r ng hơn 1 tri u km2, và vùng m t nư c n i
ñ a l n r ng hơn 1,4 tri u ha nh h th ng sông ngòi, ñ m phá dày ñ c. M t nư c thu c ch quy n c a Vi t Nam
ư c tính có x p x 2.000 loài th y h i s n, trong ñó có 130 loài có giá tr thương m i cao. Tr lư ng th y h i s n
c a vi t Nam ñư c ư c tính kho ng 4,2 tri u t n và ngu n tái t o là kho ng 1,73 tri u t n.
Vi t Nam có v trí ñ a lý và ñi u ki n t nhiên thu n l i t o ra th m nh n i tr i ñ phát tri n ngành công nghi p th y
s n. Xu t kh u th y s n, do ñó, tr thành m t trong nh ng lĩnh v c quan tr ng c a n n kinh t .
S n xu t, xu t kh u th y h i s n là ngành kinh t k thu t ñ c thù bao g m nhi u ho t ñ ng mang tính nông
nghi p, công nghi p cũng như thương m i, d ch v ; liên quan t i các khâu c a quá trình s n xu t như ñóng, s a
ch a thuy n cá, s n xu t lư i, ngư c , các thi t b ch bi n, b o qu n th y s n hay các ngành chăn nuôi. S n xu t
và ch bi n th y s n cũng có vai trò quan tr ng trong vi c t o ra công ăn vi c làm và an sinh xã h i. Năm 2009, s n
xu t th y s n chi m 7,65% giá tr GDP theo giá th c t , ñ ng th i th y s n là m t hàng xu t kh u quan tr ng c a
Vi t Nam.
Giá tr s n xu t th y s n theo giá th c t (ñv: t VND)
ðóng góp c a XK th y s n trong t ng giá tr XK
10,00%
140.000
9,00%
120.000
8,00%
100.000
7,00%
80.000
6,00%
5,00%
60.000
4,00%
40.000
3,00%
20.000
2,00%
-
1,00%
0,00%
2004
2005
2006
2007
2008
2009
6T2010
Ngu n: T ng c c Th ng kê
S n ph m th y s n xu t kh u c a Vi t Nam r t ña d ng v ch ng lo i, t cá fillet ñông l nh ñơn gi n t i các s n
ph m ch bi n như sushi, sashimi, ch t lư ng t t ñ ñáp ng s ñòi h i và khó tính c a các th trư ng tiêu th như
Nh t B n, Châu Á, EU. M c dù có nhi u s n ph m ña d ng v ch ng lo i, tuy nhiên, 2 s n ph m ñóng góp l n nh t
cho s phát tri n c a ngành cũng như là 2 s n ph m xu t kh u chính là Cá tra, cá basa (cá da trơn) và Tôm.
II.
DI N BI N NGÀNH QUA GÓC NHÌN CUNG – C U
1.
Nhu c u tiêu th
th y s n
Tăng trư ng dân s , cùng v i vi c xu t hi n nhi u d ch b nh gia c m, gia súc và xu hư ng chuy n sang ăn th y
s n tăng làm nhu c u th y s n cao hơn. Th trư ng tiêu th quan tâm t i th y s n như ngu n th c ăn nhi u dinh
dư ng quan tr ng.
M c tiêu th th y s n tăng lên 17 kg/ngư i/năm vào năm 2007 t 11,5kg/ngư i/năm vào năm 1980, t l này năm
2000 là 15,7 kg/ngư i/năm. FAO d báo m c tiêu th th y s n hàng năm s lên t i 18,4 kg/ngư i vào 2010 và ñ t
19,1 kg/ngư i vào năm 2020. Riêng v i các nư c phát tri n, m c thiêu th th y s n trung bình là 30 kg/ngư i.
Nh nh ng ñ c tính như ch t lư ng nguyên li u t t, s n ph m ch bi n phong phú, hàng th y s n nư c ta có kh
năng c nh tranh trên th trư ng th gi i, ñưa Vi t Nam khá n ñ nh
v trí 10 nư c xu t kh u th y s n hàng ñ u.
Ti n trình h i nh p kinh t qu c t trong th i gian t i s mang l i cho th y s n nh ng ưu ñãi hơn v thu quan.
Th tr
ng n i ñ a ch a ph i là tr ng tâm phát tri n c a ngành
Cho dù ngư i Vi t Nam có thói quen và nhu c u tiêu th th y h i s n l n nhưng xét v m t quy mô và giá tr , th
trư ng n i ñ a chưa ñóng góp nhi u cho ho t ñ ng c a ngành. Th trư ng th y h i s n tươi
Vi t Nam r t phong
phú v ch ng lo i và ti n l i cho ngư i mua khi b t c khu ch nào cũng có. Nhu c u các s n ph m ch t lư ng
cao tương ñ i th p, hơn n a, ngư i Vi t Nam ưa chu ng tiêu dùng th y s n tươi s ng hơn là các s n ph m ñông
l nh, ñóng h p, d u cá v.v. Tuy nhiên, cùng v i s phát tri n c a kinh t và thu nh p, các hình th c (s n ph m)
th y s n ch bi n s n cũng ñư c tiêu th nhi u hơn, h u h t các thành ph l n thông qua kênh siêu th và c a
Phòng Phân tích & ð u tư
2
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
hàng bán l . Hi n nay m c tiêu th th y s n bình quân trên ñ u ngư i t i Vi t Nam là 25 kg/năm (T p chí thương
m i th y s n, tháng 8/2010).
Th tr
ch t l
ng xu t kh u ti m năng, n ñ nh nh ng c nh tranh ngày càng cao và ñòi h i ña d ng hóa, nâng cao
ng s n ph m
Theo B Nông nghi p- và Phát tri n nông thôn, trong 7 tháng ñ u năm 2010, các doanh nghi p th y s n xu t kh u
ñ t kim ng ch kho ng 2,45 t USD, tăng hơn 11,63% so cùng kỳ năm 2009. Tuy hàng th y s n Vi t Nam xu t kh u
ñã có m t nhi u nư c trên th gi i nhưng cơ c u các th trư ng nhìn chung chưa có nhi u thay ñ i qua các năm.
Tính ñ n h t tháng 6/2010, EU, Nh t B n, Hoa Kỳ v n là 3 th trư ng nh p kh u thu s n l n nh t, 3 th trư ng này
chi m 59,35% giá tr xu t kh u c a c ngành, t l này năm 2005 là 69,7%. Nhìn chung, th i gian qua, th y s n
Vi t Nam có xu hư ng thu h p 3 th trư ng truy n th ng chính và bư c sang phát tri n các th trư ng m i, tuy
nhiên, các th trư ng có tính phân tán cao.
Cơ c u th trư ng xu t kh u th y s n 6T 2010
kh u
Xu t kh u
Dân s
Canada, 1,86
%
Australia, 2,80
%
ASEAN, 4,73
%
Trung Qu c &
H ng
Kong, 5,00%
Ucraina, 1,38
%
Khác, 15,65%
EU, 24,55%
Nh t
B n, 18,23%
Hàn
Qu c, 7,41%
M , 16,57%
Nga, 1,81%
Ngu n: T p chí TMTS tháng 8/2010
`
Có th th y, Châu Âu là th trư ng quan tr ng nh t c a th y s n xu t kh u. Ngư i Châu Âu thích ăn h i s n b i giá
tr dinh dư ng cao và quan tr ng là có ngu n vitamin và khoáng ch t phong phú, hàm lư ng protein cao, trong khi
hàm lư ng cholesterol và nguyên t kim lo i th p ngu n vitamin và khoáng ch t có giá tr , r t có l i cho s c kho
con ngư i. Theo m t nghiên c u v ngư i tiêu dùng EU, 74% ngư i tiêu dùng mua s n ph m th y s n vì h nghĩ
ñ n v n ñ s c kho , 58% nghĩ ñ n v n ñ môi trư ng và 23% do s ưa thích (T p chí nghiên c u Châu Âu, s
8,2002). Hơn n a, cùng v i quá trình m r ng EU v phía ñông, ñi u ki n kinh t c a các qu c gia khu v c này
cũng như s nh y c m v i giá làm cho các s n ph m cá nư c ng t giá r c a Vi t Nam có s c tiêu th l n. Chính
vì v y, nhu c u th y s n t i th trư ng EU là khá n ñ nh.
Th trư ng Châu Á
Th y s n ch bi n c a Vi t Nam r t ñư c ưa chu ng t i Châu Á. Trong ñó, Nh t B n là nư c nh p kh u nhuy n
th ch bi n c a Vi t Nam nhi u nh t. Theo ñi u tra m i ñây c a Phòng Nông lâm th y s n và Th c ph m Nh t
B n, ngư i tiêu dùng nư c này ñã “thoáng tính” hơn trong tiêu dùng, ñ c bi t là trong vi c l a ch n th c ph m cho
các b a ăn gia ñình. Tính ñ n h t ngày 15/7/2010, Nh t B n ñã nh p trên 5 nghìn t n th y s n ch bi n các lo i t
Vi t Nam, tr giá kho ng 29 tri u USD.
Khác v i Nh t B n, Campuchia l i là nư c có nhu c u cao ñ i v i m t hàng cá ch bi n ñóng h p (tr cá ng , cá
tra) t Vi t Nam. Theo ñánh giá c a các doanh nghi p th y s n trong nư c, Campuchia là th trư ng khá d tính do
thu nh p c a ngư i dân nư c này chưa cao nên nh ng yêu c u v tiêu chu n nh p kh u không quá kh t khe. Tính
ñ n h t ngày 15/7/2010, nư c này ñã nh p trên 1,4 nghìn t n, tr giá trên 2,4 tri u USD.
Nhu c u th y s n ch bi n, ñ c bi t là cá ch bi n khác t i th trư ng Hàn Qu c cũng ngày càng tăng, trong khi s n
xu t n i ñ a c a nư c này nh ng năm g n ñây không tăng. Tính ñ n h t ngày 15/7/2010, Hàn Qu c ñã nh p trên
2,6 nghìn t n cá ch bi n khác t Vi t Nam, tr giá trên 13,8 tri u USD…
Th trư ng M
Theo nghiên c u m i ñây c a Hi p h i Ti p th Th c ph m và Hi p h i Th t M , ngư i dân nư c này ngày càng
ăn nhi u th y s n ñ c i thi n s c kh e c a mình. Nghiên c u s c mua th t hàng năm ñư c ti n hành v i 1.170
ngư i tiêu dùng trên toàn qu c cho th y, 28% ngư i tiêu dùng thư ng xuyên mua th y s n và 52% ngư i tiêu dùng
th nh tho ng mua th y s n ñ c i thi n thói quen ăn u ng c a mình.
Ngoài ra, ñ tu i khác nhau, ngư i tiêu dùng cũng có cái nhìn khác nhau v l i ích c a th y s n. 40% ngư i tiêu
dùng ñ tu i 65 và trên 65 thích ăn th y s n, trong khi ñó ch có 16% ngư i tiêu dùng
ñ tu i 18 ñ n 24 thích
ăn th y s n. M c dù tính ph bi n c a th y s n gia tăng nhưng th t bò và gia c m v n là th c ph m chính trong các
Phòng Phân tích & ð u tư
3
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
b a ăn t i c a các gia ñình M . ði u này cho th y th trư ng M là th trư ng r t ti m năng chưa khai thác ñư c
h t c a các doanh nghi p s n xu t Vi t Nam.
T
Qu c
gia
S n lư ng
Nh p
Tiêu th
cá bình
quân/ñ u
Dinh
ngư i Dinh
dư ng
cung
dư ng
c pt
t cá
tr ng
ñ ng
T tr ng
dinh dư ng
t cá/t
ñ ng v
t
dinh
t
dư ng cá/T ng
v t
dinh
d
ư ng
Th gi i
134.645.500
6,00%
5.360.579
4,60%
3.367.200
10,40%
159.371.600
6,30%
4.819.116
24,20%
M
Vi t Nam
Châu Âu
Nh t B n
t n
37.257.740
36.840.180
'000 ngư i
6.514.668
kg
16,40
grams trên ñ u ngư i m i ngày
4,50
29,00
15,60%
4.430.300
1.852.546
299.846
24,10
5,40
75,10
7,20%
76.127
1.026.585
85.029
26,40
7,30
21,70
33,70%
15.382.060
12.823.650
731.088
20,70
6,30
55,90
11,30%
4.408.956
535.183
127.897
61,20
21,90
50,10
43,60%
Ngu n: FAO fishery yearbook 2007
1.1. Nhu c u tiêu dùng cá tra, cá basa
T ñ u năm 2009 ñ n nay, xu t kh u cá tra, cá basa c a Vi t Nam ñã m r ng thêm th trư ng ra 24 qu c gia m i,
nâng t ng s các th trư ng nh p kh u cá tra, cá basa c a Vi t Nam lên 110 qu c gia và vùng lãnh th . Hi n t i, th
trư ng EU là th trư ng tiêu th nhi u nh t cá tra c a Vi t Nam, ti p theo là Nga, Ucraina, ASEAN và M . Các th
trư ng EU, và M ch y u tiêu th cá tra th t tr ng trong khi các th trư ng khác l i ưa chu ng lo i cá tra th t h ng
v i ch t lư ng th p hơn nhưng giá r . S n ph m cá tra Vi t Nam ñáp ng khá t t th hi u c a th trư ng này khi có
lư ng ch t béo th p (dư i 4,5%), m c cholesterol th p nh t so v i các lo i cá th t tr ng thông thư ng khác.
Cá tra và cá Basa ñư c các nư c nh p kh u coi như s n ph m thay th cá th t tr ng có ngu n g c t bi n mà có
giá tương ñ i th p, s n lư ng n ñ nh. Giá tr xu t kh u cá tra trong năm 2009 ñ t 1,34 t USD – gi m 7,6% so v i
2008 và kh i lư ng ñ t 607,7 nghìn t n - gi m 5,3%.
T tr ng giá tr xu t kh u cá tra theo t ng th trư ng năm 2007 – 2009 và 6T2010
250
CácTT
khác,27,89%
200
150
2007
100
2008
50
2009
0
EU,37,75%
Trung Qu c
&H ng
Kong,2,97%
Ucraina,3,02%
Nga,3,33%
M , 10,05%
ArapXeut,
3,48%
ASEAN,5,81%
Mexico,5,72%
Ngu n: Globefish.com, T p chí TMTS tháng 8/2010
Th trư ng M - câu chuy n thu ch ng phá giá
V is xâm nh p và tăng th ph n thành công c a s n ph m cá da trơn Vi t Nam gây nh hư ng t i s n xu t c a
các doanh nghi p ñ a phương, ch y u là t các bang phía Nam, ñi u này ñã khi n các doanh nghi p M ñ ñơn
ki n Vi t Nam phá giá cá tra, cá basa. Tháng 6/2003, thu ch ng bán phá giá trong m c 37% – 64% ñã ñư c áp
d ng v i s n ph m “made in Vietnam”, ñi u này ñã làm tăng giá bán t i th trư ng M và làm kim ng ch xu t kh u
m t hàng này gi m 50%, t ñó, d n t i s chuy n d ch cơ c u th trư ng. Tr i qua nhi u l n thương lư ng và th a
thu n, t i nay m c thu áp v i cá da trơn Vi t Nam ñã gi m ñư c nhi u, tuy nhiên, ñây v n là tr ng i ñáng k
cho các doanh nghi p.
G n ñây nh t, ngày 4/8/2010, B Thương m i M (DOC) ñưa ra k t qu cu i cùng c a ñ t xem xét hành chính thu
ch ng bán phá giá tôm nh p kh u t Vi t Nam l n th 4, giai ño n t ngày 1/2/2008 ñ n 31/1/2009 theo hư ng b t
l i cho các doanh nghi p. DOC ñã áp m c thu cho 29 công ty không ph i là b ñơn b t bu c c a Vi t Nam tăng t
2,89% lên 4,27%. Nh ng công ty còn l i n m ngoài danh sách k trên v n ph i ch u m c thu su t lên t i 25,76%.
Phòng Phân tích & ð u tư
4
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
Hi p h i Ch bi n và xu t kh u th y s n Vi t Nam (VASEP) ngày 12/9 cho bi t, nhi u doanh nghi p Vi t Nam b
tăng thu r t cao, sau khi DOC v a có quy t ñ nh sơ b k t qu ñ t xem xét hành chính thu ch ng bán phá giá cá
tra nh p kh u t Vi t Nam vào th trư ng Hoa Kỳ giai ño n t 1/8/2008 ñ n 31/7/2009. Theo ñó, nhi u doanh
nghi p Vi t Nam b áp m c thu ph i ñóng ñ n 4,22 USD/kg phi lê ñông l nh, trong khi th c t giá bán
th trư ng
M th p hơn giá ch u thu .
Ngoài M , s n ph m cá da trơn c a Vi t Nam cũng g p ph i rào c n thương m i nhi u th trư ng như Brazil, Nga
…T i th trư ng Nga, k t ngày 1/10/2010, t t c các m t hàng th y s n nh p kh u vào Nga s b áp d ng Quy
ñ nh v sinh d ch t và các tiêu chu n khác.
Giá xu t kh u
N u nhìn vào m t th i kỳ dài, có th
kh u l i có xu hư ng gi m.
th y giá cá tra nguyên li u ñang tăng d n trong khi giá cá thành ph m xu t
Giá cá tra, basa xu t kh u và giá cá nguyên li u
45.000
40.000
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
2004
2005
2006
2007
Giá cá tra nguyên li u (th tr ng)
2008
2009
2010
Giá cá tra fillet XK
Ngu n: ART ư c tính d a trên s li u s n lư ng và kim ng ch xu t kh u hàng năm, VASEP
Năm 2009, th trư ng M là nơi xu t kh u ñư c cá tra v i giá cao nh t, 3,2 USD/kg, trong khi Nga và Ukraine là 2
nư c mà doanh nghi p Vi t Nam ph i bán cá r nh t, 1,65USD/kg.
Giá cá tra fillet xu t kh u liên t c gi m trong nh ng năm g n ñây, nguyên nhân cơ b n là do t l ph ph m trong
quá trình s n xu t ngày càng gi m do k thu t ñư c nâng cao cũng như s chuy n d ch v dòng s n ph m ch
bi n. Trong ho t ñ ng ch bi n cá tra, ñ ch bi n ñư c 1kg cá tra fillet th t tr ng c n t i thi u 2,5kg cá tra nguyên
li u. Trong khi ñó, ñ có 1kg cá tra fillet th t h ng ch c n 1,7kg cá tra nguyên li u. Nhu c u v 2 dòng s n ph m này
là g n như tương ñương. ði u này gi i thích xu hư ng ñ y m nh s n xu t cá tra fillet th t h ng xu t kh u trong
nh ng năm qua.
1.2. Th trư ng xu t kh u Tôm
Cơ c u th trư ng xu t kh u tôm 6 tháng 2010
ðài
Loan, 3,16%
Các th trư ng
khác, 3,93%
Th y Sĩ, 2,46%
Australia, 3,81
%
Hàn
Qu c, 6,03%
Nh t, 31,41%
Trung Qu c &
HK, 7,87%
M , 21,42%
EU, 16,00%
Ngu n: T p chí TMTS tháng 8/2010
Tôm là m t hàng r t quan tr ng ñóng góp cho s tăng trư ng c a th y s n Vi t Nam th i gian qua. Năm 2009,
kh i lư ng xu t kh u ñ t g n 210 nghìn t n v i kim ng ch ñ t trên 1,67 t USD, tăng 9,4% v kh i lư ng và 3% v
giá tr so v i 2008 – ñây là m t hàng th y s n xu t kh u duy nh t tăng trư ng trong năm 2009. Năm 2009, Vi t
Nam xu t kh u tôm vào 82 th trư ng trong ñó Tôm sú v n là m t hàng ch l c, chi m trên 75% giá tr xu t kh u.
Tôm th chân tr ng ngày càng chi m t tr ng cao, ñ t x p x 50.000 t n v i kim ng ch c năm d ki n ñ t 300 tri u
USD.
Phòng Phân tích & ð u tư
5
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
6 tháng 2010, tôm ti p t c gi v trí m t hàng xu t kh u hàng ñ u c a Vi t Nam, ñ t giá tr 718,6 tri u USD, chi m
35,08% t ng giá tr th y s n xu t kh u. Nh t B n, M và EU là 3 th trư ng l n nh t, chi m 68,8% t ng giá tr xu t
kh u tôm.
Nh t B n là nư c nh p kh u tôm l n nh t và v n gi ñà tăng trư ng t năm 2008 t i nay. M là th trư ng l n th
hai, nhưng s n ph m ñư c ưa chu ng hơn là tôm c l n trong khi nhi u doanh nghi p ch có s n tôm c trung và
c nh , vì v y các doanh nghi p Vi t nam v n t p trung vào th trư ng Nh t B n và châu Á, châu Âu hơn. Xét theo
th trư ng ñơn l , Hàn Qu c là nhà tiêu th tôm l n th 3.
Giá tôm xu t kh u qua các năm
12,00
10,00
8,00
6,00
4,00
2,00
6T 2006
6T 2007
6T 2008
6T 2009
6T 2010
Ngu n: VASEP
Hi n nay, Nh t và M là hai th trư ng xu t kh u ñư c giá nh t c a s n ph m tôm (trung bình 9,3 – 10 USD/kg)
trong khi các th trư ng EU, Trung Qu c, ASEAN, giá xu t kh u bình quân gi a năm 2010 là 7,0 – 7,5 USD/kg.
2.
Tình hình s n xu t th y h i s n t i Vi t Nam
Năm 2009, xu t kh u th y s n suy gi m sau m t th i gian tăng trư ng dài. Kim ng ch xu t kh u năm 2009 ñ t
4,25 t USD – gi m so v i m c 4,51 t USD c a năm 2008 (1,6% v kh i lư ng và 5,7% v giá). S suy gi m di n
ra trên h u h t các th trư ng l n và truy n th ng như EU, M , Nga trong khi tăng trư ng
th trư ng châu Á
Khó khăn l n nh t v i ngành trong năm 2009 ñ n t s s t gi m nhu c u tiêu dùng cũng như giá bán, ñ c bi t là
trong 2 quý ñ u năm. Các khó khăn v n ñư c coi là “truy n th ng” cho s n xu t là ngu n nguyên li u chưa n ñ nh,
v sinh an toàn th c ph m và rào c n th trư ng t các nư c nh p kh u.
M c dù tr thành nư c xu t kh u th y s n nhi u năm nhưng các m t hàng xu t kh u ch l c c a Vi t Nam v n
ch y u là cá, tôm, nhuy n th , các lo i thu s n ñông l nh và thu s n khô. Tuy cơ c u m t hàng xu t kh u c a
nư c ta ñã ñư c b sung thêm các m t hàng có giá tr như cá ng , nghêu và m t s ñ c s n khác nhưng nhìn
chung v n còn khá ñơn ñi u. Công ngh ch bi n c a ngành th y s n Vi t Nam v n chưa ñáp ng ñ y ñ nhu c u
Phòng Phân tích & ð u tư
6
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
tiêu dùng c a th gi i. 2 m t hàng chính v n là tôm và cá tra, cá basa. Hi n nay, xu hư ng phát tri n c a ngành là
chuy n t xu t kh u các s n ph m nguyên li u và ch bi n s n sang các s n ph m giá tr gia tăng.
Cơ c u m t hàng xu t kh u th y s n 6 tháng 2010
Nhuy n
th , 8,96%
Hàng ch bi n
, 4,34%
H is n
khác, 0,74%
Các lo i cá
khác, 10,43%
Tôm, 35,08%
Cá
ng , 7,59%
Cá
tra, 31,88%
Ngu n: T p chí TMTS tháng 8/2010
S c c nh tranh c a th y s n Vi t Nam hi n v n n m chi phí giá thành do có chi phí nhân công r , quy mô s n
xu t l n, t giá cũng là m t y u t h tr ngành. M c dù có l ch s phát tri n lâu, hình thành công nghi p ch bi n,
nhưng kh năng ki m soát và phát tri n m t cách có quy ho ch c a th y s n Vi t Nam v n là tương ñ i khó khăn.
H u h t các công vi c ñư c th c hi n khá th công, d a trên n n t ng ñ i ngũ lao ñ ng ñông ñ o và chi phí lao
ñ ng r .
S phát tri n m nh m th i gian qua c a ngành th y s n là nh t i 2 s n ph m nuôi: cá tra và tôm trong khi phát
tri n và quy ho ch ngu n cung nguyên li u, giá c và ch t lư ng v n luôn là v n ñ thư ng tr c; các s n ph m
ñánh b t như cá ng , b ch tu c cũng tương ñ i ñáng k . H th ng giao thông, th i ti t không thu n l i, quy ho ch
nuôi tr ng th y h i s n chưa h p lý và rào c n thương m i t các th trư ng xu t kh u là nh ng nhân t t o ra tính
bi n ñ ng m nh trong ho t ñ ng c a các doanh nghi p ngành.
Các doanh nghi p có quy mô lao ñ ng t 700 – 1.000 nhân công ñư c x p vào lo i nh , doanh nghi p có 2.000
nhân công là c trung bình. Các công nhân ph i có kh năng l ng cá thu n th c, ñ m b o không sót th t cá.
Tuy nhiên, các tiêu chu n v sinh an toàn th c ph m ñư c áp d ng tương ñ i nghiêm ng t trong quá trình s n xu t
ñ ñáp ng ñòi h i cao và ch t ch t i các th trư ng nh p kh u nư c ngoài.
Các công ty Vi t Nam chưa xây d ng và qu ng bá hình nh c a mình m t cách chuyên nghi p và ñ y ñ , nh t là
trong giai ño n ngành th y s n ñang mu n xây d ng các th trư ng m i bên c nh 3 th trư ng truy n th ng. Tuy
nhiên, thay cho vi c t p trung phát tri n s n ph m th m nh thì các doanh nghi p Vi t Nam l i hay ñưa ra nh ng
l i gi i thi u v kh năng cung c p m i s n ph m mà khách hàng yêu c u, ñi u này th t là không th ! Vì v y, n u
ch nhìn vào nh ng gì h qu ng cáo v mình, th t khó ñ có th nh n ra s khác bi t gi a các doanh nghi p s n
xu t th y s n.
2.1. S n xu t cá tra, basa
Cá tra, cá basa ñư c nuôi t i vi t Nam t nh ng năm 60 c a th k trư c, tuy nhiên, ngành ch bi n cá tra xu t
kh u ch phát tri n t năm 2002, sau khi t ch ñư c con gi ng và ch ñ nuôi công nghi p. Có ñư c s thành
công như hi n nay là do s n ph m cá tra ñã ñáp ng ñư c nhu c u tiêu dùng c a khách hàng nư c ngoài v các
tiêu chu n an toàn th c ph m và giá c c nh tranh hơn so v i các s n ph m cá th t tr ng khác.
Cá tra, cá basa là lo i cá nư c ng t d nuôi, ít b nh, sinh s n nhi u, và thích h p v i ñi u ki n môi trư ng vùng
nư c t i khu v c ð ng b ng sông C u Long (ðBSCL). Cá tra (Pangasius Hypophthalmus) và cá basa (Pangasius
Bocourti) là cá da trơn, còn ñư c g i v i tên cá b ng do ph n b ng cá to và nhi u m , s ng
vùng h lưu sông
Mekong. Cá tra không v y, s ng trong nư c ng t ho c nư c l n ng ñ mu i t 7-10, cá có thân dài, lưng xám
ñen, b ng hơi b c, râu dài. Cá basa cũng là cá da trơn, thân dài, chi u dài chu n b ng 2,5 l n chi u dài thân; ñ u
cá basa ng n, hơi tròn, d p b ng, trán r ng, mi ng h p.
Mùa sinh s n c a cá basa là t tháng 1 t i tháng 7, c a cá tra t tháng 2 t i tháng 10. Mùa nuôi th và thu ho ch
quanh năm, nhưng các h thư ng th cá t p trung vào tháng 5-6 dương l ch và thu ho ch sau kho ng 6 tháng nuôi
th . Các hình th c nuôi ph bi n là thâm canh, bán thâm canh v i các mô hình nuôi bè, nuôi trong ao h m, nuôi
c n và ñăng qu n. K thu t nuôi tr ng trong h ao ho c nuôi cá bè trên sông Mekong ñư c phát tri n t cu i th p
niên 80, tuy nhiên ch có th y s n ñư c nuôi tr ng trong tr i gi ng n i ñư c s d ng ñ xu t kh u b i cá nuôi trong
ao thư ng không ngon b ng.
Phòng Phân tích & ð u tư
7
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
Vùng nguyên li u
T nh ng năm 50 c a th k trư c, ngh nuôi cá tra, cá basa ñã xu t hi n t i ðBSCL và b t ñ u phát tri n m nh t
cu i năm 90 khi các doanh nghi p tìm ñư c th trư ng xu t kh u cũng như quy trình s n xu t, nuôi con gi ng ñư c
hoàn thi n v m t khoa h c, nuôi thâm canh cho năng su t cao.
ð ng b ng sông C u Long là nơi cung c p g n như 100% nguyên li u cá tra c a Vi t Nam. 13 t nh c a vùng ñ u
nuôi cá tra, t p trung vào cu i ngu n sông Ti n và sông H u. 3 t nh có s n lư ng nuôi l n nh t là An Giang, ð ng
Tháp và C n Thơ. V i 6.000ha nuôi cá tra t i ðBSCL, s n lư ng cá nguyên li u cung c p cho ngành trong năm
2008 kho ng 1,2 tri u t n. Tháng 5/2009, di n tích nuôi th cá tra, basa
nư c ta ch b ng 60% di n tích cùng kỳ
năm 2008, x p x 3.690 ha. Ph n di n tích còn l i ñã b b không vì ngư i nuôi không ñ ni m tin v ñ u ra. Cũng
như ñ c ñi m chung c a ngành, nguyên nhân d n t i s b p bênh trong kim ng ch xu t kh u n m
vi c ngu n
cung cá nguyên li u gi m. Trong khi trên th gi i, nhu c u v cá tra, cá basa
h u h t các th trư ng ñ u r t cao.
Do s phát tri n t phát, thi u quy ho ch, nên m t hàng này luôn
tình tr ng m t cân ñ i cung - c u, v i nhi u
bi n ñ ng.
Di n tích nuôi tr ng cá tra 2008 - 2009
STT
Khu v c ðBSCL
1
2
3
4
An Giang
ð ng Tháp
C n Thơ
Khác
T ng
Di n tích
Di n tích 2009*
S n lư ng 2008
(ha)
(t n)
2008 (ha)
1.250
1.400
300.000
950
1.250
285.000
750
1.300
160.000
1.390
2.050
455.000
6.000
4.340
1.200.000
Ngu n: T ng h p, *: ART ư c tính
Nguyên li u cá tra ñư c chia làm 3 lo i chính theo th
Lo i 1
Lo i 2
Lo i 3
quân
0,8kg - 1kg
1kg - 1,7kg
0,8kg - 1,7kg
t gi m d n v ch t lư ng.
Màu s c
Chú thích
Th t tr ng
Th t h ng
Giá th p hơn 5% so v i lo i 1
Th t vàng
Giá th p hơn 5% so v i lo i 2
Ngu n: VASEP
Tr ng lư ng bình
Nguyên
li ñúng
u
Cá
tra nuôi
k thu t t ch ñ ăn th c ăn công nghi p ñ n vùng nuôi có ñi u ki n thay nư c thư ng xuyên s
cho ra th t tr ng. Nh ng vùng nuôi có m t ñ thay nư c th p, th c ăn t ch có ch a rau xanh thì cá tra s có màu
vàng. Cá tra th t h ng ho c ñ là nh ng con cá tra th tr ng quá l a n ng trên 1 kg.
Các nư c Tây Âu, Châu M thư ng ưa chu ng lo i cá th t tr ng do ñã có thói quen ăn các lo i cá th t tr ng khác
như cá tuy t, cá rô phi. Trong khi ñó, các nư c ðông Âu, Asean l i thích ăn cá th t h ng do giá r hơn. Th trư ng
cho cá tra th t vàng ch y u là tiêu th n i ñ a.
Giá nguyên li u
Bi n ñ ng giá cá tra nguyên li u
Cá ñư c cho ăn th c ăn t
ch là ch y u, bên c nh ñó là th c ăn viên v i thành ph n ch y u là cám và cá t p.
T năm 2003 ñ n nay giá thành nuôi cá tra ngày m t tăng nhanh, giá thành s n xu t cá tra ñã tăng trên 3,5 l n (t
Phòng Phân tích & ð u tư
8
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
4.500ñ ng/kg lên 16.000ñ ng/kg), trong khi giá bán cá ch tăng g n 2,3 l n (t
7.000 ñ ng/kg lên 16.000 ñ ng/kg).
T ñ u năm 2010 ñ n nay giá th c ăn có ít nh t 5 l n tăng giá, v i t ng m c tăng t 800 - 1.000 ñ ng m t kg,
trong khi giá cá ch tăng kho ng 1.000 - 1.200 ñ ng/kg. Giá thành nuôi cá tra hi n
m c 15.500 - 16.000 ñ ng m t
kg, trong khi giá bán cũng ch tương ñương, ngư i nuôi không có lãi.
Trình ñ công ngh s d ng th p, ch y u d a vào lao ñ ng
Quy trình s n xu t cơ b n
Xây d ng vùng nuôi cá t
cá gi ng, th c ăn
Quy trình s n xu t cá tra
1 Ti p nh n cá nguyên li u
2 Sơ ch cá (b ñ u, r a)
3 L ng th t (fillet)
4 L t da
5 S a cá, ch nh hình + lo i b ký sinh trùng
6 Ki m tra ký sinh trùng, quay thu c
7 R a bán thành ph m + phân lo i
8 X p khuôn + C p ñông, tách ñông, m băng
9 Bao gói + B o qu n kho l nh
Quy trình ch bi n ph ph m (d u cá, m
cá, b t cá)
1 ð u, xương, th t v n, m
2 Phân lo i + sơ ch
3 Xay thô
4 Phơi + S y khô
5 Nghi n thành b t cá, n u m cá
6 ðóng gói
ho c N u - H p Tinh ch , cô ñ c, l c, ép t o thành d u cá, b t cá
Phân ph i cho ngư i tiêu dùng
Cơ c u giá tr trong chu i s n ph m cá tra
0,01 USD/100con
0,85 -0,9 USD/1 kg
0,04 USD/1kg nguyên con
2,0 - 2,8 USD/kg phile ñi EU
8 - 11 USD/kg phile
2.2. S n xu t và ch bi n tôm
T i nay Tôm v n là loài có vai trò quan tr ng, ñóng góp cho s phát tri n c a ngành th y s n Vi t Nam nói chung
và xu t kh u th y s n nói riêng. Tôm nuôi có 2 s n ph m chính là tôm sú và tôm chân tr ng, trong ñó t l tôm chân
tr ng gia tăng trong th i gian g n ñây, nhưng tôm sú v n là s n ph m xu t kh u cơ b n. Năm 2002, giá tr xu t
kh u th y s n ñ t hơn 2 t USD, trong ñó xu t kh u tôm ñông l nh chi m 47%. T tr ng tôm trong cơ c u xu t
kh u các năm 2004 -2006 gi m d n, h t 6 tháng 2010, giá tr xu t kh u tôm chi m 35% t ng kim ng ch xu t kh u.
Vùng nguyên li u
Cũng như cá tra, ña s các ao nuôi tr ng tôm t p trung
các t nh mi n Nam (70-80%) như B n Tre, Kiên Giang,
Trà Vinh, Sóc Trăng, Cà Mau, B c Liêu, trong ñó Cà Mau là “v a tôm” c a c nư c. Cà Mau là m t trong nh ng
vùng có tr lư ng tôm r t l n, có di n tích m t nư c và r ng ng p m n l n, có th y tri u nên ít b ô nhi m. Di n
tích nuôi Cà Mau ch y u là nuôi qu ng canh, nuôi th t nhiên nên có tôm s ch và kích c l n. Toàn t nh hi n
có di n tích nuôi th y s n chi m 31%, s n lư ng tôm nuôi chi m 30%, kim ng ch xu t kh u chi m 20% so v i c
Phòng Phân tích & ð u tư
9
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
nư c. Do ñi u ki n thiên nhiên phù h p, t nh Cà Mau ñã phát tri n ngh nuôi tôm dư i tán r ng ng p m n
các
huy n ð m Dơi, Ng c Hi n và Cái Nư c. Mô hình nuôi ch y u là qu ng canh v i các gi ng loài t nhiên như tôm
th , b c, ñ t...
Di n tích và s n lư ng nuôi tôm c nư c
Ch tiêu
Di n tích (ha)
2000
283.610
2001
448.996
2002
489.475
2003
555.693
2004
592.805
2005 (ư c)
604.479
S n lư ng (t n)
97.628
156.636
189.184
234.412
290.797
330.826
% so v i t ng
s n lư ng nuôi
tr ng th y s n
16,9%
21,9%
22,0%
22,0%
23,2%
21,4%
Ngu n: B Th y s n (nay là B NN&PTNT)
Công ngh nuôi tôm Vi t Nam trong 20 năm qua ñã ñ t ñư c nh ng ti n b ñáng k .
Vi t Nam ñã t n t i c 3
hình th c nuôi tôm là qu ng canh, bán thâm canh và nuôi thâm canh. Tuy nhiên, hình th c nuôi tôm ch y u v n là
qu ng canh c i ti n. Các h th ng nuôi tôm sinh thái, nuôi tôm h u cơ và nuôi theo mô hình GAP cũng ñã xu t hi n
Vi t Nam, nhưng m i quy mô nh mang tính ch t th nghi m. Bên c nh ñó, trong quá trình nuôi tôm hi n nay ñ
tránh r i ro do giá th p khi vào v , ngư i nuôi tôm ñã bi t áp d ng khoa h c k thu t như: nuôi r i v , nuôi trái v .
Tuy v y, ngh nuôi tôm Vi t Nam ñang ph i ñ i m t v i nhi u thách th c, nh hư ng ñ n tính b n v ng c a
ngành. ðó là các tác ñ ng kinh t , xã h i, môi trư ng c a vi c nuôi tôm và g n ñây là các v n ñ v rào c n ch t
lư ng s n ph m và tranh ch p thương m i gi a các nư c xu t kh u và nh p kh u. Vi c chuy n ñ i quá nhanh m t
di n tích l n ru ng lúa, ru ng mu i năng su t th p và ñ t hoang hóa ven bi n sang nuôi tôm kéo theo các v n ñ
b t c p v cung ng v n ñ u tư, con gi ng, k thu t công ngh , qu n lý môi trư ng, ki m soát d ch b nh, quy
ho ch và phát tri n cơ s h t ng. Nuôi tôm v n mang tính t phát, thi u quy ho ch, ch y theo l i ích trư c m t.
Ngoài m t s doanh nghi p ñã tham gia vào ngành nuôi tôm, góp ph n ñ y nhanh ti n ñ công nghi p hóa – hi n
ñ i hóa, ñem l i nh ng chuy n bi n r t ñáng k
vùng nông thôn ven bi n, nuôi tôm Vi t Nam ch y u v n do
các nông h th c hi n quy mô s n xu t nh . Không ch ñúng trong lĩnh v c s n xu t tôm, ñây cũng là ñi m y u
c a c ngành th y s n Vi t Nam nói chung.
III.
nh hư ng c a vi c gia nh p WTO v i ngành th y s n
Gia nh p WTO, ngành xu t kh u th y s n ñư c hư ng l i t vi c các hàng rào thu quan ñư c h d n; ví d , thu
nh p kh u cá tra ñông l nh vào th trư ng Nh t ñ i v i các nư c thu c WTO là 3,5% so v i m c bình thư ng 5%,
ñ i v i th trư ng M là 0% so v i m c 5,5 cent/kg; nhi u nư c bi t ñ n s n ph m cá tra Vi t Nam và các doanh
nghi p nư c ngoài cũng quan tâm ñ u tư vào ngành này.
Tuy nhiên, ngành cũng g p m t s khó khăn nh t ñ nh như xu th và yêu c u c a th trư ng th y s n th gi i ngày
càng kh t khe v ch t lư ng và an toàn v sinh th c ph m, b o v môi trư ng, truy nguyên ngu n g c s n ph m
(IUU). Yêu c u ña d ng hóa s n ph m và th trư ng ñang ngày càng t o s c ép lên s phát tri n c a ngành: c th
là gi m b t l thu c vào m t th trư ng, m t s n ph m, gi m r i ro vì n u s n ph m t t, giá ph i chăng, thì dù
nơi
nào, lúc nào, hàng th y s n nư c ta v n chi m ưu th . Như v y, t p trung nâng cao ch t lư ng s n ph m, ña d ng
hóa s n ph m, xác ñ nh th trư ng m c tiêu, và gi m giá thành là s l a ch n duy nh t c a doanh nghi p ch bi n
th i gian t i.
IV.
Phân tích ngành theo mô hình 5 áp l c
Áp l c t nhà cung c p
m c trung bình th p
Do tính y u kém v quy ho ch vùng nguyên li u cũng như do tính t phát c a các h nuôi tr ng, doanh nghi p s n
xu t ñang d n t ch vùng nguyên li u và th c ăn th y s n ñ hư ng t i ñ m b o n ñ nh s n xu t. Ví d , t i An
Giang, 10 doanh nghi p xu t kh u cá tra l n nh t ñã t cung c p ñư c 40% nguyên li u và ký h p ñ ng v i khách
hàng truy n th ng là 42%. Bên c nh ñó, m c dù vùng nguyên li u t p trung t i vùng ðBSCL nhưng s g n k t gi a
các h nuôi là r t th p, ñi u này khi n giá th y s n nuôi không n ñ nh và ña ph n là b doanh nghi p ép giá. Có th
th y, trong chu i phân chia l i nhu n t cá tra, ngư i nuôi ch nh n ñư c r t ít, nhà ch bi n xu t kh u nh n ñư c
kho ng 25% giá bán trong khi nhà phân ph i ñư c hơn 70%.
Tuy v y, do s thi u h t v nguyên li u, các h nuôi t o ñư c s c ép tăng giá nguyên li u khi doanh nghi p s n
xu t c n g p nguyên li u ñ ñáp ng yêu c u t phía khách hàng.
Áp l c t ngư i mua r t cao
Nhìn vào xu hư ng gi m giá xu t kh u cá tra, tôm, cũng có th th y ph n nào s c m nh c a ngư i mua. T i t ng
Phòng Phân tích & ð u tư
10
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
th trư ng, khách hàng thư ng t p trung vào m t s nhà buôn th y s n l n ho c t p ñoàn siêu th như Wal-mart,
Metro, Carrefour, Cysco v.v. Cũng vì v y, kênh phân ph i thư ng do các ñ i tư ng này n m gi . Doanh nghi p Vi t
Nam luôn ph i ñi u ch nh quy trình nuôi, ch bi n s n ph m ñ theo k p các tiêu chu n v s n ph m do các nư c
nh p kh u ñưa ra. S n ph m th y s n có s khác bi t gi a các doanh nghi p r t ít nên khách hàng r t d thay ñ i
ngu n nguyên li u ñ u vào.
Áp l c t s n ph m thay th
m c trung bình
S n ph m thay th ña d ng, tuy nhiên, thói quen s
th
d ng c a ngư i tiêu dùng gi m b t áp l c t
s n ph m thay
Trong năm 2007, theo t ch c Nông – lương qu c t (FAO), s n lư ng th y s n xu t kh u toàn th gi i ñ t 54 tri u
t n v i giá tr giao d ch ñ t 93,5 t USD, tăng 67,7% t năm 2000 t i 2007. Các lo i ñư c tiêu th nhi u nh t là
tôm, cá h i, cá ñáy, cá thu v.v. S n ph m cá th t tr ng ñư c tiêu th m nh trên th gi i ngoài cá tra (Pangasius) còn
có cá ñáy (Groundfish), cá h i (Salmon) và cá rô phi (Tilapia).
S n ph m cá tra Vi t Nam ti p t c có s tăng trư ng m nh v s n lư ng và giá tr xu t kh u trong các năm qua
m t ph n nh vào giá r , m t ph n là do khai thác và nuôi tr ng m t s s n ph m cơ b n các nư c khác s t
gi m và ph c v nhu c u tiêu dùng n i ñ a.
Nhu c u v i các lo i tôm size l n r t nhi u, nhưng kích c tôm nuôi t i Vi t Nam v n ph n l n là trung bình và nh .
Áp l c c nh tranh t nh ng ñ i th m i r t cao
Ngành s n xu t th y s n t i Vi t Nam ch y u là gia công hàng ñông l nh xu t kh u, v n ñ u tư cho m t nhà máy
không quá cao; ñ xây d ng m t nhà máy ch bi n cá tra v i công su t 150 t n nguyên li u/ngày c n kho ng 60 t
VND; công ngh s d ng trong ngành th p, ch y u d a vào lao ñ ng nhi u và r
các vùng nông thôn. Do ñó,
các rào c n v công ngh , v n và s n ph m là r t th p.
Tuy nhiên, t su t l i nhu n biên trong ngành ch bi n cá tra
m c trung bình 5% - 6%. Vì v y, kh năng tham gia
c a các doanh nghi p khác ngành là r t ít. Tuy nhiên, s c nh tranh có th ñ n t 3 ñ i tư ng:
Nh ng h nuôi v i quy mô l n có kh năng tích lũy v n và ñ u tư máy móc ñ hình thành nhà máy ch
bi n nh m kéo dài chu i giá tr gia tăng.
Nhà phân ph i th y s n nư c ngoài cũng t ch c h th ng cung c p nguyên li u riêng t i Vi t Nam nh m
gi m chi phí trung gian và ki m soát t t ch t lư ng s n ph m, ví d như Metro.
Doanh nghi p c a các nư c khác, ñ c bi t là nh ng nư c có ñi u ki n t
khai thác th y s n như Thái Lan, Indonesia, Bangladesh, Trung Qu c…
nhiên thu n l i, có truy n th ng
C nh tranh n i b ngành cao
S phá giá là m t trong nh ng nguyên nhân chính khi n giá xu t kh u liên t c gi m nh ng năm g n ñây.
Bên c nh ñó, ña ph n các doanh nghi p ch quan tâm tăng m nh công su t ch bi n nhưng các h th ng kho l nh
lưu tr thành ph m, cung ng nguyên li u l i r t h n ch . ði u này l i càng làm tăng s c ép lên thu mua nguyên
li u, tiêu th s n ph m và tính c nh tranh.
Ngoài ra, th trư ng phát tri n nhanh, m nh t i m c c n có m t tác ñ ng t phía qu n lý ñ ñưa ngành s n xu t và
xu t kh u th y s n phát tri n có h th ng, n ñ nh và b n v ng hơn. V dài h n, s phát tri n kinh t s khi n cho
nhu c u th y h i s n ngày càng phong phú, ña d ng và kh t khe hơn cùng v i s phát tri n c a m t s ngu n s n
ph m thay th ; m c c nh tranh s càng kh c li t hơn.
V.
Tri n v ng phát tri n
S n lư ng th y s n nuôi tr ng th gi i d báo c n tăng trư ng bình quân 4,5%/năm trong giai ño n 2010-2015 ñ
ñáp ng ñư c nhu c u c a th trư ng, tuy nhiên s n lư ng th y s n nuôi tr ng l i ñang có xu hư ng ch ng l i t
năm 2008 và t o s c ép l n lên ngu n cung th y s n th gi i. Chính vì v y, s n ph m th y s n Vi t Nam v i l i th
v giá s v n gi ñư c th trư ng và n ñ nh theo hư ng nâng cao ch t lư ng trong nh ng năm ti p theo. Tuy
nhiên, ñi m y u c a ngành n m m t th trư ng nguyên li u chưa có quy ho ch t ng th h p lý và rào c n vào các
th trư ng qu c t ngày càng tăng lên.
K ho ch năm 2010 giá tr xu t kh u th y s n
t USD. Giá tr xu t kh u cá tra ñ t 1,5 t USD.
Nh m m c tiêu phát tri n th y s n b n v ng, di n tích nuôi tr ng th y s n c a c nư c v n gi nguyên
m c 1,1 tri u ha v i s n lư ng ư c ñ t 2,8 tri u t n. Trong ñó s n lư ng cá tra chi m t l cao nh t 1,2
tri u t n.
Phòng Phân tích & ð u tư
m c khá th n tr ng và kh năng cao là s ñ t ñư c là 4,5
11
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
Chi n lư c phát tri n ngành Th y s n Vi t Nam ñ n năm 2020 bao g m các n i dung c th sau:
o
Năm 2015, s n lư ng tăng 2,76%/năm, kim ng ch xu t kh u ñ t 6,0 t USD;
o
ð n năm 2020, kim ng ch xu t kh u ñ t 7,0 t USD.
Thu n l i
Nhu c u th y s n tăng trong năm 2010 cùng v i s
Phá giá VND là nhân t r t thu n l i cho xu t kh u nói chung và xu t kh u th y s n nói riêng,
Ch trương h tr xu t kh u – tr ng tâm trong m c tiêu tăng trư ng kinh t c a Chính Ph ,
ph c h i c a kinh t toàn c u,
Năng l c s n xu t c a Vi t Nam cao và v n chưa ñư c khai thác h t,
V i cá tra, cá basa, hi n nay th trư ng Châu Âu ñang chuy n sang s d ng cá tra t Vi t Nam. Bên c nh
ñó, các quy ñ nh m i t th trư ng này v vi c qu n lý ch t ch và h n ch thu s n ñánh b t, nh ñó s n
ph m cá tra nuôi tr ng c a Vi t Nam s có ưu th trong vi c chi m lĩnh th trư ng.
Ti m năng phát tri n các s n ph m th y s n ch
ASEAN v.v.
Nh t B n là th trư ng tiêu th tôm l n nh t c a Vi t Nam, t 2010, hơn 800 m t hàng th y s n c a Vi t
Nam vào Nh t B n s ñư c hư ng thu su t 0%, xu t kh u sang nư c này s tăng trư ng t t.
Ti m năng th trư ng M ñ n t xu hư ng ăn nhi u th y s n hơn ñ c i thi n s c kh e c a ngư i dân
M ; trong khi t i th trư ng ðông Âu, giá r là l i th c nh tranh l n cho cá tra Vi t Nam.
bi n, ñ c bi t sang các th trư ng m i như Hàn Qu c,
Thách th c
VI.
Khó khăn ñ c trưng c a ngành kéo dài qua nhi u năm chưa x
Giá nguyên li u s n xu t s tăng cao so v i năm 2009 do các chi phí như nguyên li u, ñi n, nư c, th c ăn
chăn nuôi,
Th i ti t di n bi n khá ph c t p có kh năng nh hư ng l n t i ngành,
V is phát tri n c a ngành cá tra và th y s n Vi t Nam, vi c các nư c khác ñ t rào c n ñ h n ch s n
ph m Vi t Nam xâm nh p th trư ng nư c h s luôn là r i ro hi n h u và ti m n v i các doanh nghi p.
T i th trư ng EU, xu t kh u th y s n Vi t Nam tr nên khó khăn hơn khi khi quy ñ nh IUU b t ñ u ñi vào
th c ti n t 2010 (EU yêu c u t t c lô hàng h i s n khai thác ph i có gi y ch ng nh n khai thác h p pháp,
n u thi u s không ñư c phép xu t vào EU). Trong khi doanh nghi p Vi t Nam khai thác th y s n, chưa
quen ghi nh t ký khai thác th y s n theo quy ñ nh. Cũng theo quy ch Ch ng nh n th y s n khai thác xu t
kh u vào th trư ng châu Âu, các công ty ch bi n th y s n xu t kh u ph i ñăng ký xác nh n th y s n khai
thác ñ i v i các lô s n ph m ñư c ch bi n t nguyên li u thu mua.
Th trư ng M ch a ñ ng r i ro phân lo i cá tra vào ch ng lo i catfish. Ngoài ra còn m t s rào c n khác
như quy ñ nh v tr ng lư ng t nh, ñi u ki n nuôi cá tra Vi t Nam ph i gi ng v i bên M v.v.
lý ñư c là thi u nguyên li u s n xu t,
DOANH NGHI P NIÊM Y T VÀ QUAN ðI M ð U TƯ
Quan ñi m ñ u tư: B ng nh ng phân tích
trên, chúng tôi cho r ng Th y s n là ngành có m c h p d n ñ u tư
trung bình xu t phát t tính b t n ñ nh ñ n t c th trư ng tiêu th l n các y u t c a s n xu t. Tuy nhiên, trong
s các doanh nghiêp niêm y t thu c ngành th y s n, chúng tôi v n ñánh giá cao các doanh nghi p sau:
CTCP Th y s n Mekong – Mã ch ng khoán AAM
CTCP Th y s n B n Tre – Mã ch ng khoán ABT
CTCP TH y s n C u Long An Giang – Mã ch ng khoán ACL
CTCP Th y h i s n Minh Phú - Mã ch ng khoán MPC
CTCP Th y s n Vĩnh Hoàn - Mã ch ng khoán VHC
ðây là các doanh nghi p có tài chính t t, hi u qu ho t ñ ng cao, có kh năng ch ñ ng m t ph n ngu n nguyên
li u. Vi c nghiên c u ho t ñ ng c a t ng doanh nghi p c th s ñư c chúng tôi ñ c p trong các báo cáo khác.
Phòng Phân tích & ð u tư
12
B
ÁO CÁO PHÂN TÍCH
CH S
AAM
2007
TS l i nhu n g p
13,46%
11,94%
15,81%
2008
2009
2007
2008
17,09%
20,42%
14,61% 12,87%
2007
2009
16,07%
HO T ð NG 5 DOANH NGHI P TIÊU BI U
ABT
ACL
MPC
VHC
2008
2009
2007
2007
2008
2009
25,99% 18,63% 19,40%
2008
2009
20,56%
17,06%
11,83% 16,32%
TS LN sau thu
6,04%
8,20%
7,19%
-4,05%
6,74%
9,11%
2.588
2.760
36.012
15.571
ROE
17,73%
ROA
EPS
BVPS
KN thanh toán HH
KN thanh toán nhanh
Vòng quay HTK
Vòng quay các kho n
ph i tr
Vòng quay các kho n
ph i thu
Chu kỳ luân chuy n
thành ti n
N vay/TTS
45,49%
N vay/VCSH
88,51% 119,87%
N ph i tr /TTS
47,98%
0,60% 11,33%
9,13%
-1,32% 7,85%
6,73%
0,86% 16,71% 13,72%
22,32% 24,35%
0,80% 14,43%
9,44%
-1,68% 10,93% 14,19%
297
4.631
6.225
(544)
3.469
3.199
34.684
27.708 45.380
13.432
15.542 13.136
10,33%
20,65% 30,21%
31,94%
16,93% 18,28%
13,72%
8.019
4.399
6.386
38.842 14.561
19.993
11,01%
7,51%
50,87%
6,61%
26,78%
18,22%
7,75%
7.940
5.289
Value
P/B
15.607
19.750
11,77
1,54
8,58
0,85
6,88
1,65
5,11
0,72
1,36
1,84
1,08
1,32
3,90
1,19
1,85
0,58
3,89
1,48
3,02
0,90
2,10
1,52
1,12
1,65
1,18
0,82
7,70
7,84
6,64
3,37
7,06
3,52
11,17
13,45
4,17
6,45
5,38
6,94
11,38
8,31
5,30
27,87
51,82
20,39
39,55
16,42
38,84
16,32
15,28
17,05
22,24
52,70
13,80
19,44
23,54
8,64
3,86
2,62
4,20
4,93
5,87
13,36
4,43
5,66
8,11
7,60
3,46
8,30
3,04
3,21
3,11
128,86
178,77
124,08
172,93
91,59
121,56
92,73
67,75
111,11
88,16
166,37
70,13
133,36
142,06
144,07
1,12
1,11
1,19
2,16
Doanh thu/VCSH
16,72%
12,97
1,74
10,73
1,38
0,00%
0,00%
2,12% 18,47%
49,72% 43,95% 23,38%
0,00%
0,00%
2,45% 26,86%
89,78% 40,13% 172,87% 93,56%
6,24%
6,56% 13,66% 30,75%
56,41% 48,95% 39,54%
Doanh thu/TTS
4,77%
3,37%
6,58%
20,99%
5,85%
6,77%
2.788
2.742
42.361
13.064
1,33
1,27
1,42
3,06
1,27
1,39
1,47
2,84
1,03
2,11
1,50
3,62
P/E
4,37%
8,24% 28,47%
50,19%
56,66%
55,75% 40,18%
4,92% 10,04% 47,06% 140,17% 195,71%
11,15%
17,98%
1,23
2,01
1,38
6,23
39,50%
1,01
1,77
1,83
1,23
2,93
4,26
Ngu n: Artex
Phòng Phân tích & ð u tư
58,14%
65,83%
71,05%
54,78%
1,65
1,17
4,62
4,05
13
B
ÁO CÁO PHÂN TÍCH
TH NG KÊ CH S
STT
Tên Công Ty
TH TRƯ NG
Mã
C phi u
T VND
%
VND
VND
L n
L n
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Th y s n Mekong
27.541
Th y s n B n Tre
43.910
Th y s n CL An Giang
21.769
Th y s n Gò ðàng
15.946
Th y s n An Giang
49.224
Th y s n Nam Vi t
22.326
NTACO
13.723
H i s n Basaco
9.126
Th y s n B c Liêu
14.799
CADOVIMEX Vi T NAM
22.771
Lâm th y s n B n Tre
19.454
Th y s n Sao Ta
19.255
Th y s n Hùng Vương
25.962
ð u tư & TM Th y s n
13.417
Th y h i s n Minh Phú
16.143
Th y s n Ngô Quy n
11.914
Th y s n S 1
23.934
Th y s n s 4
21.638
Th y s n Vĩnh Hoàn
18.507
Th y h i s n Vi t Nh t
10.448
AAM 11.339.860
5,20
ABT 11.212.970
4,99 1,21
ACL
9.455.556
4,16
1,54
AGD
8.000.000
11,77 2,04
AGF 12.859.290
9,45 0,58
ANV 65.605.250
(22,17) 0,79
ATA
10.000.000
4,90 1,95
BAS
9.600.000
(20,52) 0,99
BLF
5.000.000
23,82 0,91
CAD
8.000.000
18,55
FBT
11.405.880
(1,13) 0,52
FMC
7.220.100
7,76
0,75
HVG 65.999.970
5,83 1,00
ICF
12.807.000
7,76 0,94
MPC 69.983.100
10,58
NGC
1.200.000
7,35
1,53
SJ1
3.517.200
6,78
1,05
TS4
9.463.402
6,69
1,39
VHC 42.449.860
7,74 1,90
VNH
8.023.071
10,48 1,21
283,5
0,91
601,0
0,00%
4.810
33,37%
10.613
368,5
17,69%
8.059
261,6
0,00%
2.779
366,5
23,74%
3.016
1.161,2
19,44%
(798)
267,0
0,00%
5.451
86,4
0,00%
(439)
67,5
0,59%
567
101,6
0,56
114,9
9,36%
685
6,44%
(9.037)
104,7
12,34%
1.869
1.709,4
12,19%
4.444
163,9
2,13%
1.649
2.576,0
2,28
21,8
12,69%
3.478
0,06%
2.476
84,6
13,63%
3.719
346,1
28,28%
4.501
1.626,6
10,28%
4.547
101,1
0,03%
1.203
Ngu n: Stox
Phòng Phân tích & ð u tư
14
B
ÁO CÁO PHÂN TÍCH
CH TIÊU TÀI CHÍNH CƠ B N
6 tháng 2010 (t VND, %)
ho ch 2010
2009 (t VND)
K
STT
Tên Công Ty
Doanh
L i
thu nhu n
Th y s n Mekong
94,62
AAM
52,51
232,19
540,00
(186,47)
45,00
27,16
10,0%
19,69%
11,70%
363,93
314,21
463,38
2
Th y s n B n Tre
ABT
306,83
(243,26)
63,19
20,72%
20,59%
537,00
440,45
543,92
101,32
90,93
550,00
80,00
11,3%
ACL
519,55
(426,38)
41,16
17,93%
7,92%
613,94
177,75
720,14
122,82
47,60
1.110,00
70,40
9,0%
19,39%
6,11%
304,84
128,08
505,25
13,46%
3,51%
1.209,94
626,97
14,46%
5,88%
2.200,10
1.470,03
1.859,35
27,29%
12,27%
497,46
128,22
436,22
8,08%
-16,59%
199,43
92,61
83,79
15,11%
0,94%
338,28
72,33
355,73
0,33%
1.195,38
175,71
1092,25
-1,11%
-9,46%
585,09
234,45
806,26
5,35%
0,03%
623,41
152,04
940,08
15,36%
5,11%
3.790,46
1.712,07
3.087,28
3,82%
367,19
191,18
443,23
8,22%
2.222,37
1.087,95
3.093,51
8,69%
1,39%
58,43
16,57
125,49
18,80%
7,71%
106,43
75,70
158,56
20,58%
13,52%
366,75
172,46
290,06
17,16%
7,42%
1.516,26
651,13
2.771,00
13,17%
138,74
83,83
73,58
4
Th y s n Gò ðàng
AGD
250,02
(201,53)
15,27
22,23
660,00
30,00
0,0%
5
71,02
Th y s n CL An
Th y s n An Giang
AGF
815,79
(705,97)
28,64
106,00
14,44
1.500,00
60,00
7,0%
Th y s n Nam Vi t
ANV
735,70
(629,34)
43,24
(40,95)
(127,71)
2.286,00
70,50
5,1%
NTACO
ATA
229,66
(166,99)
28,19
77,79
36,21
570,00
55,00
11,2%
H i s n Basaco
BAS
30,79
(28,30)
(5,11)
CADOVIMEX Vi T
6,07
(3,73)
222,00
4,50
0,0%
Th y s n B c Liêu
BLF
201,22
(170,82)
1,89
41,70
0,78
416,00
6,00
0,0%
Th y s n Hùng
NAM
CAD
538,86
(447,34)
1,78
16,98%
130,234
(6,05)
1200
14,8
11,8%
Lâm
n Tre
Ththy hy si sn nBMinh
(20,13)
FBT
164,00
(165,82)
(15,51)
(87,10)
843,43
14,53
0,0%
Th y s n Sao Ta
FMC
387,85
(367,09)
107
50,78
13,96
1.050,00
15,00
13,8%
6
7
8
10
9
13
ð u tư & TM Th y
14
15
sau thu
1
Giang
3
Mã
11
12
Vương
Th y h i s n Vi t
20
s n
Phú
16
17
18
19
HVG
1,857,59
(1,572,30)
519,42
294,90
6.000,00
94,95
450,00
100,92
(82,28)
3,86
18,47%
72,88
28,89
530,00
30,06
0,0%
MPC
1,943,27
(1,763,72)
451,91
242,86
3.500,00
264,50
Th y s n Ngô Quy n
NGC
60,75
(55,47)
842
12,68
3,75
-
-
8,2%
Th y s n S 1
SJ1
84,50
(68,61)
6,51
19,29
10,39
150,00
7,50
6,0%
Th y s n s 4
TS4
175,15
(139,11)
23,67
41,23
26,85
450,00
26,25
5,0%
Th y s n Vĩnh Hoàn
VHC
1,476,16
(1,222,86)
109,49
452,20
207,98
-
-
8,5%
Nh t
0,0%
ICF
159,79
9,24%
0,0%
VNH
31,07
(19,22)
4,09
38,12%
22,89
9,65
-
-
0,0%
Ngu n: Stox
Phòng Phân tích & ð u tư
1.334,30
15
C t c
BÁO CÁO PHÂN TÍCH
Công ty C ph n Ch ng khoán Artex (ART)
Phòng Phân tích và ð u tư
S 2A Ph m Sư M nh,Hoàn Ki m, Hà N i
Tel: 84.4.39 368 368
Fax: 84.4.39 368 367
Website: www.artex.com.vn
Email:
[email protected]
Khuy n cáo
Báo cáo c a Công ty C ph n Ch ng khoán Artex (ART) ch ñ dùng cho m c ñích tham kh o. Quý
khách không nên d a vào nh ng thông tin này cho b t kỳ m c ñích gì, bao g m, nhưng không gi i
h n, vi c ra quy t ñ nh ñ u tư. ART/ñ i tác/nhà cung c p d ch v c a ART không ch u b t kỳ trách
nhi m nào v nh ng thi t h i tr c ti p, gián ti p, do b x ph t, do ng u nhiên, do m t tình hu ng ñ c
bi t hay mang tính h qu nào phát sinh t , ho c do liên h theo m t cách nào ñó v i vi c s d ng
B n tin th trư ng c a ART hay d a vào nh ng thông tin ñư c cung c p trên ñó.
Phòng Phân tích & ð u tư
16
.DOCX 
17 
66 
113 
