Tài liệu Tổng quan về sa nhân tím (amomum longiligulare) trong y học cổ truyền

    COJ T@Å   K̪ P MƯƧJ COJ COJ JÝ ]QY ]QYPK PK T@Å  ]̪ KLB   A   BK ]CỷJ TẦ]-MƯƧJ F@ỄY-ėKH MƯƧJ ̪ ]@ềY FYÁ   K̪ BK MƯƧJ MƯƧJ JÝ ]QYPK ]QYPK 1 ]ờKH \YLK Tệ ZL KCÁK ]ÂB ( LBOBYB FOKH@F@HYFLQI ) ]QOKH P CỆJ Jờ ]QYPệK    KhƷƬ` cƷkh mák5 mák5 Z`kc v`åk tcj c`å  k̪5 Bl s`kc v`åk5 ]ý 5 ]cZ ]rẨk ]cỎ ]cu C`Ọk Khuyk ]cỎ TĠkc CẪo <99=7<771<1 = Fp5 MƷj-M9N1 C K  @̪ - 17<0   COJ T@Å   K̪ P MƯƧJ COJ COJ JÝ ]QYPK ]QYPK T@Å  ]̪ KLB   A   BK ]CỷJ TẦ]-MƯƧJ F@ỄY-ėKH MƯƧJ ̪ ]@ềY FYẦK BK MƯƧJ JÝ ]QYPK 1 ]ờKH \YLK Tệ ZL KCÁK ]ÂB ( LBOBYB FOKH@F@HYFLQI ) ]QOKH P CỆJ Jờ ]QYPệK Z`kc v`åk tcj c`å  k̪5 Bl s`kc v`åk5 ]ý 5 Fp5     Joktikts Khuyk ]cỎ TĠkc CẪo <99=7<771<1 = MƷj-M9N1 C K  @̪ ‚ 17<0   F@ JLB ėLK........................................................................................................... ėLK........................................................................................................... ėẴ] TậK ė..............................................................................................................< ė..............................................................................................................< ]ÝKH \YLK...............................................................................................................: \YLK...............................................................................................................: <.ėẸj Ĝ`Ịb tcjvẢt...................................................................................................: <.<.Cækc tcì`.......................................................................................................... tcì`..........................................................................................................:: <.:.WckaỜ.............................................................................................................9 1.ėẸj Ĝ`Ịb s`kc fò, s`kc tcì`.....................................................................................4 tcì`.....................................................................................4 1.<.Z`kc tcì`..........................................................................................................4 1.1.ė`Ọu n`Ỉk s`kc tcì`..............................................................................................4 tcì`..............................................................................................4 :.AỐ pcẢk mðkh vç h`ì trỎ........................................................................................<< trỎ ........................................................................................<< =.]cỎ trƷƬkh s kck ở T`Ỉt Kb vç kcu jẨu xuẩt ncẠu.........................................<1 =.<.Z kck tråk tcỎ trƷƬkh trƷƬkh tcế h``............................................................... h``..................................................................... ......<1 <1 =.1.Z kck ở T`Ỉt Kb vç Kcu jẨu xuẩt xuẩt ncẠu................................................... ncẠu.............................................. .....<: <:  AẪkh <5 AẪkh AẪkh tcỜkh nå fƷỪkh xuẩt xuẩt ncẠu Zl kcák tỮ kĊb <094 - <087 ở b`Ọk Aắj <: 9.Jìj vẩk ĜỌ n`kc tế xl cỐ` vç j jcế jỨ sẪk xuẩt.................................................<= xuẩt................................................. <= 4.]cu coẬjc, jcế a`ếk vç aẪo quẪk.........................................................................<4 quẪk.........................................................................<4 4.<.  Ql col nết nết quẪ quẪ........................................................................................<4 ........................................................................................<4 4.1.. ]cu 4.1 ]cu coẬjc. coẬjc.... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ........ .......... .......... .......... ......... ......... .......<3 ..<3 4.:.. Jcế a`ếk s aỐ....... 4.: aỐ............. ........... ........... ............ ............ ............ ............ ............ ............ ............ ............ ............ ............ ...........<0 .....<0 8. Jìj jcâkc sìjc vç quy ĜỎkc...........................................................................11 3. Wck tâjc jìj vẩk ĜỌ jcỨyếu..........................................................................1: JcƷkh 15 ėỗ@ ]ƯƧKH T WCƯKH WCÌW KHC@ÅK JợY...............................1: JợY ...............................1: <.ėỜ` tƷkh khc`åk jỠu5 Z kck tâb...................................................................... tâb......................................................................1: 1: 1.WcƷkh pcìp khc`åk khc`åk jỠu................................................................. jỠu..................................................................................... ...................... 1: JcƷkh :5Nẻ] \Yạ..................................................................................................1= \Yạ..................................................................................................1= <.]ìj mứkh tcio y cỂj jộ truyỌk..............................................................................1= truyỌk..............................................................................1= 1.Aç` tcuỜj jú vỎ tcuỜj Z kck tâb........................................................................ tâb........................................................................19 19 :. Wck tâjc aç` tcuỜj jứ tcỊ5CƷkh s fứj quk tỢ tckh.......................................14 tckh....................................... 14 :.1.Jìjc mðkh5........................................................................................................18 :.9.Wck tâjc pcƷkh tcuỜj5.................................................................................... tcuỜj5....................................................................................18 18 :.4.ợkh mứkh fb sçkh5..........................................................................................18  Nẻ] FYẦK, N@ẻK KHCễ.......................................................................................13 ]Ç@ F@ỄY ]CLB NCạO     F@ JạB K   FƬ` ĜẨu t`åk, ib x`k açy t fkh nâkc trkh vç fƬ` jẪb k su sắj t` ]cs ]rẨk ]cỎ ]cu C`Ọk, khƷƬ` Ĝl cƷkh mák trj t`ếp, jc aẪo t  k̪ tækc, truyỌk ĜẬt jìj n`ếk tcỠj qu aìu ĜỊ coçk tcçkc t`Ịu fuẢk kçy. S`k jck tcçkc jẪb k jìj h`Ẫkh v`åk aỐ bk ]cj vẢt-MƷj f`Ỉu, jìj h`Ẫkh v`åk trokh cj v`åk, ak h`ìb c`Ỉu vç pckh ėço tẬo Ĝl h`Ẫkh mẬy tẬo kỌk tẪkh h`õp t` tcj tỜt t`Ịu fuẢk kçy JuỜ` jðkh x`k hỢ` fƬ` jẪb k Ĝếk h` Ĝækc, aẬk aã Ĝl ĜỐkh v`åk, Ứkh cỐ, tẬo Ĝ`Ọu n`Ỉk tỜt kcẩt ĜỊ t` coçk tcçkc ĜỌ tç` kçy.   S`k jck tcçkc jẪb k! Cç KỐ`, khçy :7 tcìkh <7 kĊb 17<0 Z`kc v`åk  Khyk ]cỎ ]cỎ TĠkc CẪo CẪo   FƧ@ JLB ėOLK   Ib fç Khuyk ]cỎ TĠkc CẪo, s`kc v`åk fp M9N1, Cj v`Ỉk P MƷj cj jý truyỌk T`Ỉt Kb, ky ib jb Ĝok5 <. ėy fç t`Ịu t`Ịu fuẢk fuẢk mo jcâkc jcâkc aẪk tck tck ib tcj c`Ỉk c`Ỉk vç coçk tcçkc tcçkc mƷ` mƷ` s cƷkh mák trj t`ếp jỨ ]Z. 1. ]`Ịu fuẢk fuẢk kç kçyy nckh nckh trðkh fẸp fẸp v` jìj jìj khc`åk khc`åk jỠu Ĝl ĜƷj ĜƷj jkh jkh aỜ trƷj trƷj Ĝú tẬ` T`Ỉt Kb. :. Jìj tckh tckh t`k vç vç sỜ f`Ỉu trokh trokh ncú ncú fuẢk fuẢk fç coçk coçk toçk jcâkc jcâkc xìj, xìj, trukh trukh tcj vç ncìjc quk. Ib x`k coçk toçk jcỎu trìjc kc`Ỉb trƷj pcìp fuẢt vỌ kcữkh jb nết kçy. Cç KỐ`, khçy :7 tcìkh <7 kĊb 17<0 Z`kc v`åk  Khuyk ]cỎ TĠkc CẪo CẪo   ėẴ] TậK ėệ T`Ỉt Kb fç bỐt trokh sỜ ât jìj \uỜj h` tråk tcế h`â jú khuỚk Z kck bj t kc`åk ncì pcokh pcõ. Cçkh kĊb, kƷj t vák nc` tcìj ĜƷj vç` trĊb tẩk Z kck cokh mẬ` vç trỚkh, Ĝìp Ỡkh jco kcu jẨu sỢ mứkh trokh kƷj vç xuẩt ncẠu v` h`ì trỎ n`kc tế jo. ớ kƷj t jú ncoẪkh <0 foç` Z kck tcuỐj jc` Lbobub (trokh @kmojc` Dfori Hikirf ]ob Z`xtok, <0::, C Fijobti) pck aỜ trokh rỮkh t kc`åk. C`Ỉk Ĝl  a`ết jú ât kcẩt = foç` Z kck bj cokh mẬ` ĜƷj tcu cì` quẪ, jco h`ì trỎ tcƷkh  pcẠb vç sỢ mứkh tƷkh tƷkh ĜƷkh kcu. ėúfç5 Z kck (Lbobub v`ffosub Four.) jk h` fç Z kckĜ Z kck co tcƷ (Lbobub tcyrso`miub Hhkip.). Z kck tck jo(Lbobub ovo`miub W`irriitHhkip) jk h` fç Z kck trắkh Z kck tâb (Lbobub fokh`f`hufri ].F.Xu.). Z kck fç vỎ tcuỜj qu ĜƷj mðkh kc`Ọu trokh y cj jý truyỌk WcƷkh ėkh,  ao hỚb ]rukh \uỜj, KcẢt AẪk, ]r`Ọu ]`åk, T`Ỉt Kb vç bỐt sỜ \uỜj h` ncìj. CẬt Z kck jk ĜƷj mðkh fçb h` vỎ ,t`kc mẨu cẬt Z kck jŠkh ĜƷj sỢ mứkh trokh nỰ khcỈ bỰ pcẠb ĜỊ sẪk xuẩt kƷj co, mẨu hỐ` ĜẨu vç xç pckh tcb. Z kck vỜk bj cokh rẩt kc`Ọu tråk vðkh kõ` jo jỨ kƷj t, fç foẬ` jy Ʒ  aúkh bj xik h`ữ kc`Ọu jy ncìj. Z kck trokh t kc`åk pcìt tr`Ịk rẩt bẬkc. BỘ` kĊb jỠ Ĝếk vứ tcæ khƷƬ` t vço rỮkh cì` quẪ Z kck Ĝibaìk. ]uy kc`åk, kẬk pcì rỮkh fçb kƷkh ráy vç kc`Ọu khuyåk kck ncìj Ĝl fçb <   jco khuỚk Z kck tcu ĜƷj trokh t kc`åk khçy jçkh h`Ẫb sõt. Ck kữ, mo tcu cì` t pcìt tỮ jy bj cokh mẬ` fç jcỨ yếu vç nckh jú cƷkh mák, kåk mƷj f`Ỉu Z kck jỨ T`Ỉt Kb jú h`ì trỎ xuẩt ncẠu tcẩp, mo fák kc`Ọu quẪ kok (=7-47%). ]rokh nc` Ĝú, kcu jẨu Z kck trokh kƷj vç tråk tcế h`` c`Ỉk Ĝkh jú xu tcế tĊkh tcåb vỌ sỜ fƷkh vç yåu jẨu khçy jçkh jo vỌ jcẩt fƷkh. Aở` vẢy, sokh sokh v` v`Ỉj nc` tcìj khuỚk Z kck bj t kc`åk, bở rỐkh m`Ỉk tâjc trỚkh Z kck, vẩk ĜỌ cƷkh mák nỰ tcuẢt tcu cì` Z kck fç bỐt vẩk ĜỌ jẨk ĜƷj ĜẸtr. \u khc`åk jỠu, jck fj kc`Ọu kĊb, Khçkc Fb khc`Ỉp vç T`Ỉk MƷj f`Ỉu ‚  AỐ P tế Ĝl rõt r nết fuẢk, trokh sỜ = foç` Z kck jú h`ì trỎ sỢ mứkh jo nỊ tråk, jc jú foç` Z kck tâb (Lbobub fokh`f`hufri ].F.Xu) nc` ĜƷj trỚkh jŠkh kcƷ ở jy bj t kc`åk, jú ncẪ kĊkh r co nết quẪ kc`Ọu cçkh kĊb. Jy jú tcỊ trỚkh tỮ vðkh kõ` tcẩp xuỜkh Ĝếk trukh mu vç jẪ ở ĜỚkh aẼkh ĜỌu jú tcỊ jco tcu coẬjc ncẪ quk.   T` yåu jẨu t`ếp tứj tứj coçk tẩt kcữkh mák f`Ỉu vỌ vỌ j sở nco cj vç n`kc tế, kcẼb ĜƷ jy Z kck kck tâb vço vço pcìt pcìt tr`Ịk tr`Ịk trỚkh trỚkh ở kƷj t, t, ib ĜỌ xuẩt xuẩt ĜỌ tç`5 tç`5 ‖ ]ÝKH \YLK T ZL KCÁK ]ÂB ( LBOBY ( LBOBYB B FOKH@F@HYF FOKH@F@HYFLQI  LQI ) ]QKH P COJ JÝ ]QYPK T` bứj t`åu5 - ]ýkh qu quk k vỌ jy jy Z kck kck tâb - ợkh mứkh tỮ jy Z kck tâb vço jìj aç` aç` tcuỜj y cj jý truyỌk. truyỌk. 1     JCƯKH @ 5 ]ờKH \YLK <.ėẸj Ĝ`Ịb tcjvẢt ]åk nco cj5 Lbobub cj5 Lbobub Fokhh`f`huflri Fokhh`f`huflri ].F ].F.. Xu ]åk t`ếkh t`ếkh T`Ỉt5 T`Ỉt5 Z kck tâb cy Z kck ]åk ĜỎ pcƷkh5 Bắj kàkh, Bã trà aç, MƷkh xuk s, Bắj kẾkh, Z khẨk, W Ĝooj, Fvå… <.<.Cækc tcì` Z kck, jy tck tcẪo jo <,9 - 1,9b. ]ck tråk bẸt Ĝẩt( tck ncâ s`kc) cækc tru, ĜƷƬkh nâkc 7,8 - juỜkh jứb co mç` : ‚ 4jb, hỚb kc`Ọu ĜỜt, jú vẪy bçu ku. Jú 9 ‚ 3 co tråk bỐt jứb, bçu trắkh> juỜkh co rẩt khắk. Fì aắj khoç` cækc aẨu mứj, bçu ku, mç` 1 ‚ 1,9jb, rỐkh 7,3jb, bàp khuyåk> fì aắj trokh mẬkh Ờkh, bçu ku kcẬt, mç` <,9jb, ĜẨu jc` tcçkc 1 tcuỺ kkh. ėç` co mẬkh Ờkh, mç` <,9jb coẸj ck, bçu trắkh cỚkh, ĜẨu xẾ : tcuỺ. ]rçkh co cækc Ờkh, mç` <,4 ‚ <,8jb, bẸt khoç` jú fkh tcƷ, hỚb : tcuỺ, tcuỺ h`ữ mç` <,4jb, rỐkh 7,=jb, fk ck 1 tcuỺ aåk. Jìkc b` cækc tcæ, mç` <,8 <,3jb, rỐkh 1 ‚ 1,1jb, ĜẨu jìkc b` tcƷƬkh juỐk r pcâ su> vỈt h`ữ jìkc b` bçu vçkh, nào mç` fåk Ĝếk ĜẨu jìkc b`, jú : sj tâb cỚkh. AỐ kcỎ mẬkh aẪk, mç` 7,4 ‚ 7,8jb, rỐkh 7,:jb, kcẹk> ao pcẩk 1 > trukh Ĝ` jú bço, jc` tcçkc : tcuỺ. AẨu cækc trỠkh tcuk, mç` 7,= ‚ 7,9jb> v` kcuỹ bẪkc (mẬkh jc) mç` 1 ‚ 1,9jb> ĜẨu kcuỹ mẬkh pcu. :     \uẪ mẬkh quẪ kkh, cækc trỠkh cy hẨk cækc jẨu, mç` <,: ‚ <,4jb, ĜƷƬkh nâkc <,1  ‚ <,:jb> jc` jc` tcçkc : bõ` kkh> kkh> v khoç` jú h` kh khắk, ắk, mçy> bç bçuu tâb ku> nc` h`ç hh` ` khắk at vç jcuyỊk skh bçu tâb Ĝik. CẬt kc`Ọu hỚb tỮ <: ‚ 13 cẬt xếp tcçkc : , jú ìo cẬt bçu trắkh, vỎ c` kht CẬt cækc Ĝ jẬkc, bçu ku Ĝik, jắk vỬ jú v` jy, bð` tcb jỨ t`kc mẨu Bð co quẪ5 bỐt kĊb Z kck tâb jú 1 vứ co quẪ jcâkc. Tứ tcỠ <5 Co kở tcìkh =-9, quẪ h`ç tcìkh 8-3 Tứ tcỠ 15 Co kở tcìkh 8-0, quẪ h`ç tcìkh <<-<1 Foç` m kcẨb fák ]rokh sỜ jìj foç` Z kck bj t kc`ik Ĝkh ĜƷj tcu cì` quẪ, jú = foç` su jú tcỊ kcẨb fák v` kcu5 -Z kck ( Lbobub ( Lbobub v`ffosub Four ) 5 Wck aỜ rẪ` rìj ncắp jìj tkc tcuỐj vðkh kõ` tcẩp vç trukh mu jẪ ở B`Ọk Aắj Tç B`Ọk Kb. -Z kck tck jo cy jk h` fç Z kck fƷỬ` aẰ rẩt khắk (  Lbobub ovo`miub W`iri W`iri it Hlhkip) Hlhkip) 5 pck aỜ rẪ` rìj ở bỐt sỜ tkc tcuỐj vðkh kõ` tcẩp jcỨ yếu fç pcâ Kb. -Z kck tâb ( Lbobub ( Lbobub fokh`ffhuflri fokh`ffhuflri ].F.Xu ].F.Xu) 5 Wck aỜ rẪ` rìj  < sỜ tkc tcuỐj vðkh kõ` tcẩp jcỨ yếu ở b`Ọk Kb. Jìjc pck a`Ỉt  Kcæk cækc cækc tcì` aåk khoç` vỌ mẬkh jy, mmẬkh Ậkh fì, co, co, quẪ ( kcẩt fç quẪ vç ct Ĝl nc), jcõkh tƷkh ĜỜ` h`Ờkh kcu. ]uy kc`åk, trokh = foç` tråk jc muy kcẩt ở foç` Z kck tâb jú fì aẰ cækc bìj kck mç` tråk <,9 jb. ]rokh nc` Ĝú, jẪ : foẬ` Z kck, Z kck co tcƷ vç Z kck tck jo jú fì aẰ khắk vç rẩt khắk ( mƷ` \uẪkh Khl` (jìj cuyỈk Zk Cç, Zk ]y, A ])> Aækc ėỎkc (jìj cuyỈk TĠkc ]cẬkc, ]y Zk)> Wcõ Påk (jìj cuyỈk Zk Coç, Zkh C`kc)> K`kc ]cuẢk (jìj cuyỈk K`kc Zk, Aắj Ì`)> Nok ]ub (jìj cuyỈk Khj CỚ`, Z ]cçy)> H` F` (jìj cuyỈk N‐Akh, Lk Ncå)> ėắn Fắn (jìj cuyỈk Nrkh KĊkh, Nrkh Lk, B' ėrắn, 9   Nrkh Akh, Fắn). ớ B`Ọk Aắj b` jc pcìt c`Ỉk tcẩy bj t kc`åk tẬ` bỐt Ĝ`Ịb tcuỐj tkc ]ckc Coì vç jú tcỊ jú ở jẪ Wcõ ]c vç CoçAækc. ]cế h`Ở`5 ]rukh \uỜj (CẪ` Kb) vç Fço. 1.ėẸj Ĝ`Ịb s`kc fò, s`kc tcì`   1.<.Z`kc tcì` 1.<.Z`kc  ėẸj Ĝ`Ịb s`kc tcì` jcukh jỨl jáy Zl kcák tâb5 Jy Ʒ Ạb, c` Ʒ sìkh vç jcỎu aúkh. ]cƷƬkh bj tứ tẢp tcçkc Ĝìb mçy ĜẸj tråk Ĝẩt Ạb ở vik rỮkh nâk tcƷƬkh xkc jk khuyåk s`kc cy Ĝl trở kåk tcỠ s`kc> vik aƬ jìj nci suỜ` cy tråk jìj kƷkh ráy tcẩp Ĝl a cokh, f`Ọk nỌ v` rỮkh. Z kck tâb bj t kc`åk trokh jìj quẨk xl tcỠ s`kc nỊ tråk ở jìj tkc pcâ  Kb, tcƷƬkh jú ĜỐ tçk jci tỮ <7 ‚ 47%> ĜỐ jo mƷ` 477b. ]cuỐj vðkh jú ncâ cẢu kc`Ỉt Ĝ` h`ú bð kúkh vç Ạb> kc`Ỉt ĜỐ trukh aækc ncoẪkh ck 1: J> fƷkh bƷ tỮ hẨk <.477 Ĝếk :.:77bb/kĊb> ĜỐ Ạb nckh ncâ trukh aækc tråk 37%. Jy s`kc trƷởkh pcìt tr`Ịk hẨk kcƷ qukc kĊb, kcƷkh bẬkc kcẩt vço bð bƷ Ạb. Z kck tâb r co quẪ ĜỌu cçkh kĊb. ]ì` s`kc t kc`åk jcỨ yếu aẼkh cẬt vç aẼkh jìjc bj jcỚ` tỮ tck r. Z kck tâb fç jy jú a`åk ĜỐ s`kc tcì` rỐkh, m trỚkh vç jú tcỊ trỚkh ĜƷj ở  kc`Ọu vðkh s`kc tcì` ncìj kcu, tỮ vðkh kõ` tcẩp Ĝếk trukh mu vç jẪ ở ĜỚkh aẼkh. 1.1.ė`Ọu n`Ỉk s`kc tcì`  Ncâ cẢu5 Kcæk cẢu5  Kcæk jcukh jìj foç` Z kck (trokh Ĝú jú Z kck tâb) jc tcẩy ở  vðkh jú ncâ cẢu kc`Ỉt Ĝ` (jcỨ yếu ở Jcu Ì). ]cio jìjc pck jc` t`Ịu vðkh ncâ cẢu tcio quk Ĝ`Ịb ĜỎ f tcj vẢt tcæ Z kck tâb bj t kc`åk ở T`Ỉt Kb (jcỨ yếu ở jìj tkc pcâ Kb) kẼb trokh ncu vj kc`Ỉt Ĝ` h`ú bð kúkh vç Ạb, v` c` bð bƷ vç nc ncì rù rỈt. Bð bƷ tẢp trukh vço vứ cã cy vứ cã ‚ tcu> týkh fƷkh bƷ ở trokh khƷỬkh tỮ <9:1,9bb/kĊb (Lk Ncå ‚ H` F`) Ĝếk :::0,9bb/kĊb (A ] - \uẪkh Khl`) vç ĜỐ Ạb nckh ncâ trukh aækc trokh kĊb tỮ 3<% (Zk Coç - Wcõ Påk) Ĝếk 3=% (A ] - \uẪkh \uẪkh Khl` Khl`). ). Kc`Ỉt Kc`Ỉt ĜỐ nckh ncâ ncâ trukh trukh aækc kĊb kĊb ở jìj vðkh vðkh jú Z kck kck tâb bj t kc`åk tỮ 1:,97J (Lk Ncå ‚ H` F`) Ĝếk 19,07J (Zk Coç - Wcõ P Påk). åk).  Kc`Ỉt ĜỐ tỜ` jo vç tỜ` tcẩp trukh aækc ở jìj Ĝ`Ịb tƷkh ĜỜ` h`Ờkh kcu kc u ‚ khcĠ fç 4   tỮ :1 ‚ :=7J vç <4 ‚ <87J. Zokh kc`Ỉt ĜỐ tỜ` jo tuyỈt ĜỜ` jú tcỊ t` =<,87J(ZkC‚WcõPåk)vç tỜ` tcẩp tuyỈt ĜỜ` jú tcỊ xuỜkh tcẩp ở bỠj 0 7J (Lk (Lk Ncå ‚ H` F`). F`). Bð nc ở jìj Ĝ`Ịb jú Z kck tâb bj t kc`åk ở jìj tkc pcâ  Kb tcƷƬkh trðkh v` jìj tcìkh fç bð Ĝkh vç xuk khoç` b`Ọk Aắj. ]rokh týkh sỜ = ‚ 9 tcìkh bð nc Ĝú,jú 1 ‚ : tcìkh coçk toçk nckh jú bƷ, kcƷkh mo sỜkh trokh b` trƷƬkh rỮkh Ạb, Z kck tâb vák s`kc trƷởkh pcìt tr`Ịk tỜt. ėẸj  a`Ỉt fç vứ co juỜ` tcìkh : ĜẨu tcìkh tcì kh =, mo nckh aỎ bƷ, trƬ` tr Ƭ` fuk jú kắkh kåk tỸ fỈ ĜẢu quẪ jỨ jy ncì jo. ]Ữ kĊb <001 Ĝếk ky, Z kck tâb Ĝl ĜƷj tcu tcẢp ĜƷ r trỚkh ở bỐt sỜ ĜỎ  pcƷkh ở jìj jìj tkc pcâ Aắj (] (]k k FẬj ‚ Coç Aæk Aækc, c, Jck BỐkh - ėok ėok Cðkh ‚ Wcõ ]c, cuyỈk AẪo ]cắkh vç tcỎ xl Fço J` ‚ Fço J`, ėẬ` ]Ữ ‚ ]cì` Khuyåk). BẸj mð jy ĜƷj trỚkh ở b` trƷƬkh ncâ cẢu ‚ tcƬ` t`ết c` ncìj v` k` bj t kc`åk, kcƷkh Z kck tâb vák s`kc trƷởkh pcìt tr`Ịk tỜt vç r co nết quẪ kc`Ọu. ėẸj trƷkh ncâ cẢu ở kcữkh ĜỎ Ĝ`Ịb trỚkh Z kck tâb nỊ tråk fç5 Ncâ cẢu kc`Ỉt Ĝ` h`ú bð kúkh Ạb, jú bð Ĝkh fẬkc, bƷ tẢp trukh vço bð cã ‚ tcu vç bỘ` kĊb jŠkh jú < ‚ 1 tcìkh ĜƷj jo` fç nc cẬk. ]uy kc`åk bỠj ĜỐ nc cẬk ở  Ĝy nckh Ĝếk bỠj jj Ĝok kcƷ ở jìj tkc pcâ Kb. Kc`Ỉt ĜỐ nckh ncâ trukh  aækc kĊb tỮ 11,07J (tcỎ xl Fço J`) Ĝếk 1:,< 7J (Wcõ CỐ ‚ Wcõ ]c vç ]cì`  Khuyåk). Kc`Ỉt ĜỐ tỜ` jo trukh aækc tỮ :1,37J (]cì` Khuyåk) Ĝếk ::,87J (FẬj Zk ‚ Coç Aækc)> kc`Ỉt ĜỐ tỜ` tcẩp trukh aækc tỮ <1,0 7J (tcỎ xl Fço J`) Ĝếk<:,<7J (]cì` Khuyåk) vç <:,=7J (Wcõ CỐ ‚ Wcõ ]c). TỌ kc`Ỉt ĜỐ tỜ` jo tuyỈt ĜỜ` ở jìj k` trỚkh Z kck tâb ở B`Ọk Aắj tƷkh t kcƷ ở jìj Ĝ`Ịb bj t kc`åk ở jìj tkc pcâ Kb5 =< 7J (tcỎ xl Fço J`) vç =<,87J (Zk Coç - Wcõ Påk). ]rokh nc` Ĝú vỌ kc`Ỉt ĜỐ tỜ` tcẩp tuyỈt ĜỜ`, mo ở B`Ọk Aắj jú bð Ĝkh fẬkc kåk khƷỬkh tcẩp kcẩt tẬ` ]cì` Khuyåk vç Wcõ CỐ ‚ Wcõ ]c fç : 7J vç :,97J, jk ở tcỎ xl Fço J` fç <,=7J. FƷkh bƷ cçkh kĊb ở jìj Ĝ`Ịb trỚkh Z kck tâb tẬ` B`Ọk Aắj ở  bỠj trukh aækc jo ck ở jìj Ĝ`Ịb jú jy bj t kc`åk tẬ` B`Ọk Kb. KhcĠ fç tỮ <.397bb/kĊb (Wcõ CỐ ‚ Wcõ ]c) Ĝếk 1791,=bb/kĊb (]cì` Khuyåk) kcƷkh vák tcẩp ck ở At - \uẪkh Khl` (:::0,9bb/kĊb). ]úb fẬ`, ĜẸj Ĝ`Ịb j aẪk vỌ ncâ cẢu ĜỜ` v` Z kck tâb fç kỌk ncâ cẢu kc`Ỉt Ĝ` h`ú bð kúkh vç Ạb, kc`Ỉt ĜỐ trukh aækc kĊb vço ncoẪkh tråk 1: 7J. Jy Ĝib trỚkh ở jìj tkc pcâ Aắj bẸj mð jú bð Ĝkh fẬkc trƷkh ĜỜ` nào mç`, kcƷkh vák 8   s`kc trƷởkh pcìt tr`Ịk tỜt. ė`Ọu Ĝú jcỠkh t, Z kck tâb jú ncẪ kĊkh tcâjc khc` ncì jo v` Ĝ`Ọu n`Ỉk tcƬ` t`ết ở jìj vðkh t`Ịu ncâ cẢu kc`Ỉt Ĝ` h`ú bð kúkh vç Ạb tẬ` T`Ỉt Kb. ]cộ kcƷỬk kcƷỬkhh Ĝẩt Ĝl`5 Ĝl`5 Z kck tâb bj t kc`åk ở jìj tkc pcâ Kb kcæk jcukh fç ở tråk foẬ` Ĝẩt ku - Ĝ pcìt tr`Ịk tråk azk coẸj ku Ĝ pcìt tr`Ịk tråk  azk jú bðk tâjc tứ ở jck kõ` (N‐Akh ‚ H` F`, TĠkc ]cẬjc ]cẬjc ‚ Aækc ėỎkc, Zk Coç - Wcõ Påk…). ėẸj Ĝ`Ịb jcukh jỨ foẬ` Ĝẩt kçy fç jú tẨkh Ĝẩt bẸt su, tỸ fỈ cẬt sàt jo, t` xỜp, m tcẩb kƷj. Mo Ĝ`Ọu n`Ỉk kúkh vç Ạb, fẬ` jú fƷkh bƷ jo kåk aỎ rỢ tr` ncì bẬkc> jìj jcẩt sắt vç kcb xât ncú coç tk, fắkh Ĝkh kc`Ọu fçb jco Ĝẩt c` jcu, pC5 9 ‚ 4. ]uy kc`åk, Z kck tâb fç jy tcƷƬkh bj ở jcỘ Ĝẩt tcẩp (vik rỮkh, tcukh fŠkh, hẨk cçkc fkh vik suỜ`), suỜ`), kåk ở Ĝy foẬ` Ĝẩt ku - Ĝ  azk nỊ tråk ât kc`Ọu Ĝl jú s tcy Ĝý`, mo quì trækc tcƷƬkh xuyåk ĜƷj tâjc fuỰ tcåb aở` fp tcẪb bứj kåk ở tẨkh Ĝẩt bẸt jú bçu ku xìb vç ku Ĝik. Cçb fƷkh bðk vç fk týkh sỜ ncì jo, kcƷkh nf` fẬ` tcẩp.  ạkc =. Zl kcák tâb trỚkh tråk tråk Ĝẩt slu slu kƷƬkh rẮ rẮy, y, ĜỐ mỜj :7% :7% Z kck tâb trỚkh ở ]k FẬj‚Coç Aækc>Jck BỐkh- ėok Cðkh ‚ Wcõ ]c> \uk Jcu - ėẬ` ]Ữ ‚ ]cì` Khuyåk> khoẬ`  tcỎ xl Fço J` ‚ Fço J`… foẬ` Ĝẩt ở Ĝy tcuỐjkcúbdirf`tvçkh‚ĜcyĜ‚vçkh.TỌ jẩu tƷkh j aẪk jŠkh jú tỸ fỈ cẬt sàt jo, t` xỜp, m tcẩb kƷj, m aỎ rỢ tr` kcƷ foẬ` Ĝẩt Ĝ ‚ ku cy ku - Ĝ tråk 3    azk. Zokh Ĝ`Ịb ncìj a`Ỉt j aẪ aẪkk jỨ jìj foẬ` foẬ` Ĝẩt ở jjìj ìj Ĝ`Ịb nỊ tråk tråk tcƷƬkh khcão vỌ bẸt m`kc mƷỬkh, v` cçb fƷkh bðk, nf` vç fk týkh sỜ tcẩp ck (ncoẪkh :7%) so v` Ĝẩt ku - Ĝ cy Ĝ ‚ ku tråk azk. ]cj tế kçy jú tcỊ h`Ẫ` tcâjc mo Ĝẩt ĜỊ trỚkh Z kck tâb ở jìj ĜỎ Ĝ`Ịb kçy ĜỌu tcuỐj foẬ` Ĝẩt su kƷkh ráy, Ĝl a cokh fu khçy vç jú ĜỐ jcu jo, pC5 =,9 ‚ 9,7. Aở` vẢy, nc` trỚkh Z kck tâb, buỜk jú kĊkh suẩt jo pcẪ` jcỨ ĜỐkh aúk tcåb jìj foẬ`pck.  Khoç`` r, Z kc  Khoç kck k tâb Ĝib tr trỚk Ớkhh tcâ khc` khc`Ỉb Ỉb tråk Ĝẩt pc pcðð s skh skh CỚkh CỚkh (TƷƬk (TƷƬk ]rukh tb KJ Fb ėẸj ZẪk vç ]rukh tb Jy tcuỜj Cç KỐ` ở ]ckc ]ræ - tcuỐj T`Ỉk MƷj f`Ỉu), f`Ỉu), jy vák s`kc trƷở trƷởkh kh pcìt tr`Ịk tr`Ịk aækc tcƷƬkh vç r co nết quẪ kc`Ọu. ė`Ọu Ĝú jcỠkh b`kc, Z kck tâb jŠkh jú ncẪ kĊkh tcâjc khc` jo ĜỜ` v` bỐt sỜ foẬ` Ĝẩt jú quì trækc fẢp ĜỎ ncìj kcu. <.<. Z`kc fò  Kcu jẨu kƷỞj vç ĜỐ Ạb5 Ạb5 KƷj  KƷj vç ĜỐ Ạb nckh ncâ fç bỐt kck tỜ s`kc tcì` quk trkh ĜỜ` v` quì trækc s`kc trƷởkh pcìt tr`Ịk jỨ jy Z kck tâb. KcƬ jú kƷj, r Z kck tâb b` cẩp tcứ ĜƷj jìj jcẩt cữu j vç jcẩt ncoìkh coç tk trokh kƷj ĜỊ tcj c`Ỉk quì trækc ĜỚkh coì. ]rokh kcữkh tcìkh bð nc ở jìj tkc  pcâ Kb, jy jy Z kck bj bj t kc`åk ở rỮkh vák tcj c`Ỉk tcoìt c` kƷj ĜỊ bìt fì vç s`kc trƷởkh pcìt tr`Ịk tỜt fç mo kƷj khẨb vç ĜỐ Ạb trokh nckh ncâ tỮ quẨk xl rỮkh jukh jẩp. ėỜ` v` Z kck tâb trỚkh tẬ` tkc Coç Aækc, Wcõ ]c, Fço J` vç ]cì`  Khuyåk, yåu jẨu vỌ tƷ` kƷj nc` b` trỚkh trỚkh ĜƷj ĜƷ fåk cçkh ĜẨu. Zo sìkc tỸ fỈ sỜkh vç bj jcỚ` ở c` f trỚkh ncìj kcu jco tcẩy5 F trỚkh tẬ` ]k FẬj ‚ Coç Aækc vço juỜ` tcìkh 1 ĜẨu tcìkh : kĊb <001, mo tcƬ` t`ết bð xuk jú bƷ pcðk, nckh jẨk tƷ`, tỸ fỈ sỜkh vç ĜẬt tỮ 0< ‚ 04,=%. ]rokh nc` Ĝú, F trỚkh tẬ` xl \uk Jcu - ėẬ` ]Ữ tkc ]cì` Khuyåk vço juỜ` tcìkh << ĜẨu tcìkh <1 kĊb 177=, fõj kçy ât bƷ vç Ĝẩt nc. BẸj mð ĜƷj tƷ` khy su nc` trỚkh kcƷkh tỸ fỈ sỜkh vç bj jcỚ` jc jú 34,=%, tcẢb jcâ jk tcẩp ck ở jcỘ nckh tƷ` ĜƷj.  Kcu jẨu kƷj ĜỜ` v` jy Z kck nc` b` b ` trỚkh fç rẩt quk trkh. KƷj tƷ` sẲ fçb jco Ĝẩt ở hỜj ĜƷj fãk jcẸt ck (so v` nckh tƷ`). BẸt ncìj, kƷj fçb jco Ĝẩt Ạb, muy træ jco jìj kcìkc Z kck tâb fuk ĜƷj tƷ`, tẬo Ĝ`Ọu n`Ỉk r r 0   vç bj jcỚ`. Zu nc` jy Z kck tâb Ĝl bj vç jco Ĝếk suỜt quì trækc s`kc trƷởkh vỌ su, bẸj mð nckh jẨk tƷ`, kcƷkh mo jú cỈ tcỜkh r jcðb pcìt tr`Ịk rẩt bẬkc kåk jú ncẪ kĊkh cõt ĜƷj kc`Ọu kƷj khẨb trokh Ĝẩt. ėẸj a`Ỉt nc` Z kck tâb Ĝl pcìt tr`Ịk tcçkc tcẪb mçy ĜẸj (su 1 kĊb tuý`), jcõkh jk jú ncẪ kĊkh h`ữ kƷj jco Ĝẩt. ]uy kc`åk, jy Z kck tâb nckh jcỎu ĜƷj khẢp õkh fu khçy.TçotcƬ` nỺrco, kếu hẸp trƬ` bƷ sẲ Ẫkc cƷởkh t` ncẪ kĊkh tcứ pcẩk vç tỸ fỈ nết quẪ. ė`Ọu Ĝú jú tcỊ h`Ẫ` tcâjc bỐt pcẨk tẬ` so vứ co tcìkh = ‚ 9 tcu ĜƷj kc`Ọu quẪ hẩp = fẨk so v` vứ co tcìkh 8 ‚ 3 jú bƷ kc`Ọu (jy trỚkh ở jìj tkc b`Ọk Aắj).  Kcu jẨu ìkc sìkh5 sìkh5 Ìkc sìkh ĜỜ` v` Z kck tâb jŠkh fç bỐt kck tỜ s`kc tcì` jẨk vç ĜỨ. Jú ìkc sìkh jy b` tcj c`Ỉk ĜƷj quì trækc qukh cp vç ĜỚkh coì. ]rokh b` trƷƬkh t kc`åk, Z kck tâb tcƷƬkh bj xik mƷ` tìk kcữkh jy aứ` vç jy hỘ, v` ĜỐ tçk jci tỮ <7 ‚ 47%> tcẢb jcâ jú jcỘ t` 87%. ]uy kc`åk, ở ĜỐ tçk jci tråk =7% jy s`kc trƷởkh bẬkc vỌ jc`Ọu jo. ]Ậ` bỐt f trỚkh ở xxll \uk Jcu, cuyỈk ėẬ` ]Ữ tkc ]cì` Khuyåk, mo aỎ jci aúkh t` 47 ‚ 87%, jc`Ọu jo jy ĜẬt t` 1,9 ‚ :b. ở jìj f trỚkh ncìj v` ĜỐ tçk jci 17 ‚ :7% jy jc jo tỮ <,4 ‚ 1,1b> bẢt ĜỐ sỜ kcìkc tråk bỐt bàt vukh =9 ‚ 97 kcìkc (kc`Ọu ck ở f jci aúkh 87%) vç sỜ jứb co jŠkh mçy ĜẸj vç kc`Ọu ck t` 17% so v` f aỎ jci aokh kc`Ọu.  KhƷj fẬ` tẬ` bỐt b Ốt f trỚkh v` m`Ỉk tâjc ck :.777b1, jc jú jy jci aúkh xukh qukc, Z kck trỚkh ở h`ữ hẨk kcƷ nckh ĜƷj jci aúkh trj t`ếp. ]rokh 1 kĊb ĜẨu ĜẨu vỌ bỠj ĜỐ ĜỐ s`kc s`kc trƷởkh trƷởkh pcìt pcìt tr`Ịk tr`Ịk nàb ck ck jìj f jci jci aú aúkh kh tỮ 17 17 ‚  =7%. Jc`Ọu jo jy jy trukh aækc aækc jc ĜẬt <,9b (coẸj tcẩp ck), ck), kcƷkh vák tcẩy r co quẪ, quẪ, tcẢbjc tcẢbjcâj âjoc ockt kt` `:7% :7%so sov` v`fa faỎjc Ỏjciaú iaúkhk khkc`Ọ c`Ọu(47‚ u(47‚ 87%). 87%). ėỜ` v` jy bj t kc`åk tråk Ĝẩt su kƷkh ráy (xl N‐Qookh, cuyỈk N‐Akh, tkc H` F`), bẸj mð nckhj nckhjúj újyj yjcia ciaúkh úkhtrj trjt`ếp t`ếp(kcƷ (kcƷkhĜẩ khĜẩtẠb tẠb),Z ),Z kck tâb ở Ĝy vák tẬo tcçkc Ĝìb mçy ĜẸj vvçç jú kc`Ọu co quẪ.  KcƷ vẢy jú tcỊ ncẺkh ĜỎkc rẼkh, ìkc sìkh fç kck tỜ jẨk tc`ết jỨ jy. Zokh v` ĜỐ tìk jci tỮ <7 ‚ 17% (coẸj :7%) jú fẲ fç tcâjc cp kcẩt jco Z kck tâb s`kc trƷởkh pcìt tr`Ịk bẬkc. ]rokh trƷƬkh cp jú kcữkh Ĝìb Z kck tâb bj mçy ĜẸj, nckh jú jy jci aúkh trj tr j t`ếp bç vák s`kc trƷởkh pcìt tr`Ịk tỜt fç mo ở  xukh qukc Ĝú (ở ĜƷƬkh a`åk) jú kcữkh jy hỘ cy jy aứ`. Tẩk ĜỌ quk trkh kcẩt ở Ĝy jcâkc fç b` trƷƬkh Ĝẩt jk ĜỨ Ạb. Tæ tcế jcƷ ao h`Ƭ tcẩy Z kck <7   tâb xuẩt c`Ỉk ở kcữkh k` Ĝẩt nc jẼk.  Kcu jẨu vỌ m`kc mƷỬkh ncoìkh5 Jy Z kck tâb bj t kc`åk jŠkh kcƷ trỚkh ĜỌu jẨk jìj jcẩt cữu j vç jcẩt ncoìkh ĜỊ jco jy s`kc trƷởkh vç pcìt tr`Ịk.  Kcữkh jcẩt kçy fç mo fp tcẪb bứj vç jìj sẪk pcẠb tcỠ jẩp tỮ ĜỐkh vẢt rỮkh jukhjẩp.   ]cj tế trỚkh Z kck tâb tråk Ĝẩt su kƷkh ráy tẬ` khoẬ`  tcỎ xl Fço J` vç \uk Jcu - ėẬ` ]Ữ ‚ ]cì` Khuyåk Ĝl jcỠkh b`kc v`Ỉj jukh jẩp tcåb ėẬb, Fk, Nf` tckh qu aúk pck WKN h`õp jco jy r co quẪ tỜt. F trỚkh tẬ` ]k FẬj ‚ Coç Aækc kĊb <001 nckh aúk tcõjKWN, su 19 ‚ 14 tcìkh (nỊ tỮ nc` trỚkh) b` tcẩy co quẪ vứ ĜẨu. ]rokh nc` Ĝú, jìj f trỚkh ở \uk Jcu - ėẬ` ]Ữ ‚ ]cì` Khuyåk b` jc <3 ‚ <0 tcìkh (nỊ tỮ nc` trỚkh) Ĝltcẩy r co quẪ vç tỸ fỈ sỜ ncúb jú co quẪ jŠkh jo ck :7-=7%. Tẩk ĜỌ kçy jk pcứ tcuỐj vço jìj kck tỜ ncìj, kcƷkh jcắj jcắk kcu jẨu Fk W179 fç quk trkh ĜỜ` v` quì trækc ĜẬu quẪ vç jco quẪ jú cẬt jcắj. Z kck fç jy trỚkh fẩy quẪ, aở` vẢy trokh quì trækc jcĊb súj jẨk jcõ  jukh jẩp tcåb jìj jcẩt cữu j, jcẩt ncoìkh trokh Ĝú nckh tcỊ tc`ếu pck fk. :.AỐ pcẢk mðkh vç h`ì trỎ :.<.AỐ pcẢk mðkh vç t`åu jcuẠk jcẩtfƷỪkh   AỐ pcẢk mðkh5 Fç quẪ h`ç Ĝl pc` cy sẩy nc, aúj r fẩy khuyåk ncỜ` cẬt. CẬt rƬ` r jŠkh ĜƷj sỢ mứkh. ]`åu jcuẠk jcẩt fƷỪkh5 ]cio \u` ĜỎkc jỨ MƷj ė`Ịk T`Ỉt Kb (1771)5 - CẬt nc nc jk khuyåk khuyåk jẪ ncỜ`, ncỜ`, cæ cækc kc trỠkh trỠkh cy cækc hẨk hẨk trk, trk, bçu ku Ĝik. ]Ỹ fỈ cẬt rƬ` r mƷ` <7%. ėỐ Ạb jk fẬ` mƷ`<=%. - \uk sìt tỮk tỮkhh cẬt rƬ` r`åkh rẲ tcẩy aỌ bẸt cẬt kkcẹk cẹk (kếu cẬt fẩy tỮ qu quẪẪ kok sẲ jú aỌ bẸt kcĊk kcio), bçu ku Ĝik> jú vỎ jy, bð` tcb jỨ t`kc mẨu. - Cçb fƷkh t`kc t`kc mẨu trokh cẬt ĜĜẬt Ật tỸ fỈ tråk<,9%. tråk<,9%. ]cçkc pcẨk coì cỂj5 ]ro ]rokh kh cẬ cẬtt Z kck kck tâ tâb b jú tcçkc tcçkc pcẨk pcẨk jcỨ yếu fç t`kc t`kc mẨu, v` v` cçb fƷkh fƷkh tråk <,0%. Wck Wck tâjc t`k t`kcc mẨu Ĝl xìj xìj ĜỎkc ĜƷj ĜƷj <: cp jcẩt jcẩt ncìj nc ìj kcu kcu.. ėú fç5 fç5 j jbp bpco corr (:8,= (:8,=% % tr trok okhh t`kc t`kc mẨu), mẨu), aokyf aokyf jit jitt t jbpcik (8,=%), (8,=%), aorkio aorkioff (4,=%), f`bokik (4,:%), (4,:%), (:4, (:4,<% <%), ), -p`kik (1,:%), (1,:%), -byrjik (<,4%), (<,4%), f`kfo f`kfoof of (7,8%), (7,8%), -pciffkmrik -pciffkmrik (7,:%), (7,:%), p-jybik (7,1%), (7,1%), <<    p`kik (7,<%), -tcueiki (vết), -jryopcyfik -jryopcyfi k (vết). :.1.H`ì trỎ H`ì trỎ n`kc tế 5 Z kck fç foẬ` mƷj f`Ỉu jú h`ì trỎ sỢ mứkh trokh kƷj vç xuẩt ncẠu jo. Cçkh kĊb, tỮ khuỚk Z kck bj b j t kc`åk ở T`Ỉt Kb Ĝl nc` tcìj tcu bu ĜƷj ncoẪkh <77-:77 tẩk (quẪ nc) sỢ mứkh trokh kƷj vç vç` trĊb tẩk xuẩt ncẠu. H`ì tcu bu Z kck tẬ` jcỘ trukh aækc tỮ :7.777Ĝ Ĝếk =7.777Ĝ/nh quẪ nc (jẪ v). H`ì xuẩt ncẠu 07.777Ĝ Ĝếk <17.777Ĝ/ nh nc ( 8/kĊb1774). ]ìj mứkh mƷỪj fò5 ]`kc mẨu Z kck (jìj foç` tråk) jú tìj mứkh Ỡj jcế coẬt ĜỐkh ĜỐ kh jỨ jỨ jìj jìj fo foẬ` Ậ` v` nc ncuẠ uẠk5 k5  Alj`ffus suat`f`s suat`f`s,  Alj`ffus byjo`mis byjo`mis,,  M`pjojjus  pkiubok`lii,  Byjoaljtir  pkiubok`l  Byjoaljtir`ub `ub tuairjufos`s, tuairjufos`s,  Wrotuis vufhlr`s, vufhlr`s, Zc`hiffl mysiktir`li mysiktir`li,, Zlfbokiffl typc`> typc`> m`Ỉt bâp tråk Iktlboia tråk Iktlboiall boscnowsn`` boscnowsn`` v` kỚkh ĜỐ Ỡj jcế tcẩp.  Khoç` r, Z Z kck jk jú tìj mứkh ffçb çb cẬ sỜt. sỜt. ]cio quk k`Ỉb jỨ P cj jý truyỌk ( Fâkc kb aẪk tcẪo jỨ CẪ` ]cƷkh Flk kh tcà nỸ <3), Z kck jú vỎ jy, bð` tcb, tâkc ẩb> tìj mứkh vço : n`kc tcẢk, tỺ, vỎ> tìj mứkh k trukh, cçkc ncâ, jc tcỜkh, nc` vỎ, t`åu tcj, ktc`. Jýkh mứkh fçb tcuỜj5 Z kck ĜƷj sỢ mứkh kc`Ọu ĜỊ fçb tcuỜj trokh P cj jý truyỌk, kcẼb nâjc tcâjc tcâjc t`åu coì> jcữ Ċk uỜkh nck nckhh t`åu, aỎ kk bỢ, Ĝu mẬ mçy, Ĝu aứkh mo fẬkc,  jcẪy, n`ết fỹ, sẠy tc`, aỈkc jo cuyết ìp, jo jcofistirofbìu… FƷkh mðkh : ‚ 4 hb bỐt khçy vç tcƷƬkh pcỜ` cp v` jìj vỎ tcuỜj ncìj. C`Ỉk Ĝl tcỜkh nå ĜƷj ncoẪkh 47 aç` tcuỜj ncìj kcu jú sỢ mứkh Z kck.  Khoç` r, CẬt Z kck jk ĜƷj mðkh fçb h` h` vỎ. ]`kc mẨu Z kck mðkh trokh nỰ khcỈ bỰ pcẠb.   =.]cỎ trƷƬkh s kck ở T`Ỉt Kb vç kcu jẨu xuẩt ncẠu =.<.Zl kcák tråk tcỎ trƷỒkh tcế  h`Ở`  h`Ở` Z kck fç quẪ h`ç pc` nc, aúj v fẩy jẪ ncỜ` cẬt. ]åk tcƷkh bẬ` jỨ Z kck fç JLQMLBB. Jú = foẬ` cẬt tcƷkh pcẠb su5 <1   - Z kck cẬt ju ju (foẬ` <)5 tcu cì` cì` nc` quẪ vçkh sáb, nẲ h` tcƷ, tcƷ, aúj tcẩy rúj v, quẪ jk jỠkh, cẬt c` vçkh, h`ữ jú jcẩb Ĝik coẸj ku vçkh, kcẩb cẬt jú vỎ jcu, jykỚkh - Z kck kok (foẬ` 1) 1)55 cì` sb cẬt jk trắkh cy c` c` vçkh jú vết kc kcĊk, Ċk, vỎ jy kcƷkh nckhjcu. - Z kck vứk (foẬ` (foẬ` :)5 quẪ vứk mo tcu cì` vỌ nckh pc pc` ` sẩy khy coẸj coẸj pc` sẩy ở kc`Ỉt ĜỐ jo ck 99 7j, ât jy. - Z kck ĜƷƬkh ĜƷƬkh (foẬ` (foẬ` =) 5 ĜỊ quì jcâk 9-8 khçy khçy b` cì`, cì`, quẪ bỌb jú vỎ kht cết jy, ât t`kc mẨu, ncú aẪo quẪk væ mâkc, m Ạb bỜj. Wc` vç` khçy fẬ` Ạb fẬ`, r` vứk r jú bçuĜik. ]råk tcế h``, Z kck ĜƷj mðkh fçb tcuỜj vç h` vỎ. Jìj kƷj xuẩt ncẠu Z kck jcỨ yếu fç5 @kmokis` (hẨk <777 tẩk/kĊb), ]cì` Fk vç Bfys` (vç` trĊb tẩk /kĊb). Jìj kƷj kcẢp ncẠu Z kck jỨ ncu vj ėkh Kb Ì hỚb jú5 KcẢt AẪk, ]rukh \uỜj, CỚkh Nkh, jìj kƷj Jcu Áu vç Aắj BỰ. H`ì Z kck tråk tcỎ trƷƬkh tcế h`` mo ĜỐkh tỮ 9.977-4.977 YZM/tẩk nc. Kcu jẨu mƷj f`Ỉu Z kck tråk tcế h``, bỘ` kĊb Ʒj tâkc t` vç` khçk tẩk. Kcu jẨu kçy jú xu cƷkh khçy bỐt kc`Ọu ck. =.1.Zl =.1. Zl kcák ở T`Ỉt Klb vç Kcu jẨu xuẩt ncẠu ]rƷj kĊb <089, nc` m`Ỉk tâjc rỮkh jcƷ aỎ pcì coẬ` khc`åb trkh, Z kck  pck aỜ rỐkh rl` vç trữ fƷkh tƷkh ĜỜ` fk. Kcç kƷj ĜỐj quyỌk tcu bu, xuẩt ncẠu r`åkh b`Ọk Aắj bỘ` kĊb jŠkh xuẩt ncẠu tỮ vç` jcứj Ĝếk cçkh trĊb tẩk Z kck nc. KcƷkh Ĝếk jìj kĊb hẨk Ĝy mo m`Ỉk tâjc rỮkh aỎ tcu cẰp kckc jcúkh v`Ỉj nc` tcìj aẪo vỈ jy Z kck nckh ĜƷj jcõ  tỜt kåk sẪk fƷkh Z kck xuẩt ncẠu h`ẪbmẨk.  AẪkh <5 AẪkh AẪkh tcỜkh nå fƷỪkh xuẩt xuẩt ncẠu Zl kcák tỮ kĊb <094 - <087 ở b`Ọk Aắj FƷkh FƷkh  KĊb xuẩt  KĊ xuẩt <094 ncẠu <07 b <04 ncẠu <7= tẩk : tẩk <:   <098 87 <04 83 <093 tẩk 4: = <04 tẩk =0 <090 tẩk <77 9 <04 tẩk <9 <047 tẩk :< 4 <04 tẩk 14 <04< tẩk 8= 8 <04 tẩk :< <041 tẩk <73 3 <04 tẩk 99 tẩk 0 <08 tẩk 80 7 tẩk  Kcu jẨu Z kck jco xuẩt ncẠu jỨ jỨ T`Ỉt Kb fç ncì fk. KĊb <00: KcẢt AẪk jú kcu jẨu 377 tẩk. KĊb <009, jkh ty xuẩt kcẢp ncẠu Ptế (AỐ P ]ế) Ĝl ĜẸt nế coẬjc tcu bu 477 tẩk… Zokh tråk tcj tế, T`Ỉt Kb jcƷ ao h`Ƭ Ĝìp Ỡkh ĜƷj. BẸt ncìj, trokh jìj kĊb hẨk Ĝy v`Ỉj auk aìk, jŠkh kcƷ sẪk xuẩt bẸt cçkh kçy jk aỎ tcẪ ký` væ sẪk fƷkh jcƷ jo. T`Ỉj auk aìk tcu bu xuẩt ncẠu pcẨk fk mo tƷ tcƷkh kắb h`ữ, Kcç kƷj nckh ĜỐj quyỌk quẪk f kcƷ tcƬ` ao jẩp trƷj Ĝy. Tâ mứ, tẬ` 1 tkc Aắj NẬk vç Jo AẼkh vço kĊb 1777 t`Ọb kĊkh Z Kck ncì fk kcƷkh c`Ỉk ky nc` Ĝếk vứ tcu coẬjc jú ncoẪkh tråk17 tƷ tcƷkh Ĝ` tcu bu sẪk pcẠb tẬ` jìj jc, su Ĝú tẢp trukh bkh fåk a`åk h`` aìk jco jìj tƷ tcƷkh ]rukh \uỜj.   9.Jìj vẩk ĜỌ n`kc tế xl cỐ` vç j jcế jỨ sẪk xuẩt Jco Ĝếk ky v`Ỉj tcu cì`, jcế a`ếk aẪo quẪk sẪk pcẠb jcỨ yếu tcio pcƷkh  pcìp tcỨ jkh. T` fj fƷkh jcỨ yếu fç pcứ kữ, trẾ ib (07%) vço rỮkh t kc`åk tcu cì` rỚ` Ĝib aìk tƷ` coẸj pc` nc quẪ Ĝib aìk ở jc coẸj jco khƷƬ` Ĝ` tcu bu. Zu nc` tcu bu khƷƬ` t b` t`ếk cçkc jcế a`ếk (pc`, sẩy, pck foẬ`, aẪo quẪk) rỚ` Ĝib aìk r tcỎ trƷƬkh. Nc` tcu cì` khƷƬ` mk tcƷƬkh trkc tcỨ vço rỮkh tcu tƷ` nc` quẪ jcâk tcuẨk <=