Tài liệu Tội tàng trữ trái phép chất ma túy trong pháp luật hình sự việt nam (luận văn thạc sĩ luật học)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI PHAN VÂN GIANG TỘI TÀNG TRỮ TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY TRONG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - NĂM 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI PHAN VÂN GIANG TỘI TÀNG TRỮ TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY TRONG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự Mã số: 60380104 Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN TUYẾT MAI HÀ NỘI - NĂM 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi và được sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Tuyết Mai. Các số liệu, ví dụ trong Luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Giảng viên hướng dẫn TS. Nguyễn Tuyết Mai Tác giả Phan Vân Giang CỤM TỪ VIẾT TẮT BLHS BỘ LUẬT HÌNH SỰ MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 3 4. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn 4 5. Các câu hỏi nghiên cứu của luận văn 4 6. Các phương pháp nghiên cứu áp dụng để thực hiện luận văn 5 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn 5 8. Kết cấu của luận văn 6 CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỘI TÀNG TRỮ TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY 1.1. Sự cần thiết phải tội phạm hóa hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy 7 7 1.1.1. Chất ma túy và tính chất nghiêm trọng của hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy 1.1.2. Mức độ phổ biến của hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy 7 10 1.1.3. Khả năng chứng minh về mặt tố tụng đối với hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy ở Việt Nam 14 1.2. Hình sự hóa hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy theo pháp luật quốc tế và quy định của pháp luật hình sự một số nước khác 15 1.2.1. Hình sự hóa hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy theo pháp luật quốc tế 15 1.2.2. Quy định của pháp luật hình sự một số nước về hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy 20 1.3. Khái quát chung lịch sử lập pháp của pháp luật hình sự Việt Nam về tội tàng trữ trái phép chất ma túy và ý nghĩa của quy định này. 25 1.3.1. Khái quát chung lịch sử lập pháp của pháp luật hình sự Việt Nam về tội tàng trữ trái phép chất ma túy 25 1.3.2. Ý nghĩa của việc quy định về tội tàng trữ trái phép chất ma túy trong pháp luật hình sự Việt Nam KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 31 34 CHƯƠNG 2. TỘI TÀNG TRỮ TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY THEO QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ HIỆN HÀNH 2.1. Dấu hiệu pháp lý của tội tàng trữ trái phép chất ma túy 2.1.1. Dấu hiệu về chất ma túy 35 35 35 2.1.2. Dấu hiệu về hành vi khách quan của tội tàng trữ trái phép chất ma túy.......................................................................................................................36 2.1.3. Dấu hiệu lỗi 38 2.1.4. Dấu hiệu về chủ thể của tội phạm 39 2.2. Dấu hiệu định khung tăng nặng trách nhiệm hình sự 41 2.2.1. Phạm tội có tổ chức (điểm a khoản 2 Điều 194) 41 2.2.2. Phạm tội nhiều lần (điểm b khoản 2 Điều 194) 42 2.2.3. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn (điểm c khoản 2 Điều 194) 44 2.2.4. Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức để phạm tội (điểm d khoản 2 Điều 194) 45 2.2.5. Sử dụng trẻ em vào việc phạm tội (điểm e, khoản 2 Điều 194) 45 2.2.6. Tái phạm nguy hiểm (điểm p, khoản 2, Điều 194) 46 2.2.7. Các dấu hiệu định khung tăng nặng liên quan đến trọng lượng các chất ma túy 47 2.3. Hình phạt 54 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 57 CHƯƠNG 3. MỘT SỐ BẤT CẬP, VƯỚNG MẮC TRONG QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 VỀ TỘI TÀNG TRỮ TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY VÀ NHỮNG QUY ĐỊNH SỬA ĐỔI CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 2015 58 3.1. Một số bất cập, vướng mắc trong quy định của BLHS 1999 về tội tàng trữ trái phép chất ma túy và thực tiễn xét xử 58 3.1.1. Về quy định tội danh 58 3.1.2. Về quy định chất ma túy 59 3.1.3. Về quy định dấu hiệu định khung tăng nặng TNHS và hình phạt. 63 3.2. Những sửa đổi của BLHS 2015 về tội tàng trữ trái phép chất ma túy 70 3.2.1. Về quy định tội danh 70 3.2.2. Về quy định chất ma túy 71 3.2.3. Về quy định dấu hiệu định khung tăng nặng TNHS và hình phạt 73 3.2.4. Đánh giá chung và kiến nghị hoàn thiện 76 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 82 KẾT LUẬN 83 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 8 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Những năm qua mặc dù Nhà nước ta đã áp dụng nhiều biện pháp chế tài xử phạt nghiêm khắc nhưng tình hình các tội phạm về ma túy ở Việt Nam vẫn không ngừng gia tăng đặc biệt là ở các tuyến, địa bàn trọng điểm như tuyến biên giới giữa Việt Nam với Lào, Campuchia, Trung Quốc; tuyến hàng không và lan rộng ra nhiều nơi từ thành phố đến nông thôn, miền núi, hải đảo. Tội phạm ma túy lợi dụng sơ hở, thiếu sót trong kiểm soát, quản lý của các cơ quan chức năng để hoạt động với thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt, có tính chất chuyên nghiệp, có tổ chức sử dụng các phương tiện liên lạc hiện đại, công nghệ cao, thăm dò kiểm tra kỹ trước khi vận chuyển nhằm tìm cách đối phó. Trong thời gian gần đây, tình hình các tội phạm về ma túy tại Việt Nam, trong đó có tội tàng trữ trái phép (được quy định tại Điều 194 Bộ luật Hình sự năm 1999) ngày càng gia tăng về số vụ phạm tội, số người phạm tội cũng như tính chất nguy hiểm. Theo số liệu thống kê của Tòa án nhân dân tối cao từ năm 2011 đến năm 2015, trung bình mỗi năm Tòa án nhân dân các cấp trong cả nước đã xét xử 68692 vụ phạm tội về ma túy với 86860 số người phạm tội. Trong khi đó, số vụ phạm tội tàng trữ trái phép chất ma túy là 12365 vụ với 17372 người phạm tội, chiếm khoảng 18% các vụ phạm tội và 20% người phạm tội đã qua xét xử trong tổng cơ cấu tình hình các tội phạm về ma túy, chiếm một tỷ lệ rất cao1. Tệ nạn ma túy ngày càng gia tăng và phức tạp hơn gây khó khăn thách thức đối với các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng trong việc điều tra, truy tố, xét xử cũng như trong chủ động phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, bảo đảm phát hiện chính xác, nhanh chóng và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội. 1 Theo số liệu thống kê của Tòa án nhân dân tối cao từ năm 2011 đến năm 2015. 9 Các quy định của BLHS năm 1999 sửa đổi bổ sung năm 2009 về tội tàng trữ trái phép chất ma túy cho đến nay đã phát huy được hiệu quả trong công tác đấu tranh phòng chống ma túy. Tuy nhiên, các quy định của luật hình sự Việt Nam về tội tàng trữ trái phép chất ma túy còn bộc lộ nhiều khó khăn, vướng mắc cho các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử nhất là hành vi tàng trữ thường là hành vi cầu nối đan xen liên tiếp với các hành vi khác như mua bán và vận chuyển. Từ đó dẫn đến nhiều cách hiểu khác nhau, không thống nhất trong việc nhận thức về dấu hiệu pháp lý, đường lối xử lý và định tội danh đối với tội tàng trữ trái phép chất ma túy. Từ những lý do nêu trên, một vấn đề cấp thiết được đặt ra là cần phải hoàn thiện hơn nữa tội tàng trữ trái phép chất ma túy trong BLHS Việt Nam. Chính vì vậy, tôi đã lựa chọn đề tài “Tội tàng trữ trái phép chất ma túy trong pháp luật Hình sự Việt Nam” làm nội dung nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ luật học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Tội tàng trữ trái phép chất ma túy là tội phạm có tính nguy hiểm cao, được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Về mặt lý luận, đã có một số công trình liên quan tội phạm này được công bố như: Giáo trình Luật hình sự Việt Nam, tập II của Trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội, năm 2010; Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (Phần các tội phạm) của Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, năm 2002; “Bình luận khoa học Bộ luật hình sự, Phần các tội phạm, Tập IV- Các tội phạm về ma túy” của Th.S Đinh Văn Quế, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2000; “Các tội phạm về ma túy – Đặc điểm hình sự, dấu hiệu pháp lý, các biện pháp phát hiện và điều tra” của Th.S Nguyễn Phong Hòa, Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội, năm 1998. Ngoài ra, còn có các công trình khoa học khác cũng đã nghiên cứu đến Tội tàng trữ trái phép chất ma túy như: Luận án “Đấu tranh phòng chống các 10 tội phạm về ma túy ở Việt Nam” của TS. Nguyễn Tuyết Mai, công bố năm 2007 – Luận án nghiên cứu chuyên sâu tình hình, nguyên nhân, điều kiện của các tội phạm về ma túy qua đó đưa ra những giải pháp nhằm góp phần đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm về ma túy ở Việt Nam; Luận án “Trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm về ma túy trong luật hình sự Việt Nam” của TS. Phạm Minh Tuyên, công bố năm 2006 – Luận án nghiên cứu và đánh giá về đặc điểm, tình hình các tội phạm về ma túy, phân tích một cách hệ thống các chính sách hình sự đối với các tội phạm về ma túy, nguyên tắc xử lý và các hình thức trách nhiệm hình sự đối với tội phạm về ma túy, nghiên cứu cấu thành tội phạm ma túy và thực tiễn áp dụng trách nhiệm hình sự về ma túy, qua đó kiến nghị hoàn thiện các quy định trong luật hình sự… Bên cạnh đó, một số bài viết có liên quan được đăng trên các báo, tạp chí như: “Một số vấn đề liên quan đến hướng dẫn áp dụng điều 194 BLHS” của tác giả Cao Thị Oanh (tạp chí luật học số 9/2012); “Hoàn thiện các quy định của pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả phòng ngừa các tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy tại Việt Nam hiện nay của tác giả Nguyễn Huỳnh Bảo Khánh (tạp chí Khoa học pháp lý số 6/2015)… Các công trình nêu trên trong góc độ nào đó đã đề cập đến các dấu hiệu của tội tàng trữ trái phép chất ma túy, tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện và có hệ thống cơ sở hình thành, lịch sử phát triển cũng như từng hành vi hay hình phạt được áp dụng đối với tội tàng trữ trái phép chất ma túy. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là các quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam hiện hành (Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi bổ sung 2009), các văn bản hướng dẫn, các bản án xét xử trong thực tiễn và các phân tích liên quan đến quy định sửa đổi của Bộ luật hình sự 2015 (có hiệu lực kể từ ngày 01/07/2016) về tội tàng trữ trái phép chất ma túy. 11 Phạm vi nghiên cứu của luận văn tập trung nghiên cứu về tội tàng trữ trái phép chất ma túy theo quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam hiện hành (BLHS năm 1999 sửa đổi bổ sung năm 2009), theo các văn bản hướng dẫn, từ các bản án xét xử về tội tàng trữ trái phép chất ma túy trong thực tiễn và các quy định sửa đổi bổ sung có liên quan trong BLHS năm 2015. 4. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn Mục tiêu nghiên cứu của luận văn nhằm đánh giá nội dung các quy định của pháp luật hình sự hiện hành và yêu cầu hoàn thiện Bộ luật hình sự năm 1999. Để đạt được mục tiêu trên, tác giải đánh giá qua các khía cạnh sau: - Sự cần thiết của luật hình sự Việt Nam về hình sự hóa hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy cũng như tính hợp lý và tính tương thích với pháp luật quốc tế. - Đánh giá một số bất cập, vướng mắc trong quy định của BLHS năm 1999 về tội tàng trữ trái phép chất ma túy. - Đánh giá quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 với yêu cầu khắc phục những bất cập của BLHS hiện hành và đảm bảo tính tương thích với pháp luật quốc tế. 5. Các câu hỏi nghiên cứu của luận văn Để đạt được mục đích nghiên cứu, luận văn đặt ra và trả lời các câu hỏi: - Có cần thiết phải hình sự hóa hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy hay không? - Quy định về dấu hiệu pháp lý trong quy định của BLHS Việt Nam hiện hành có đảm bảo đủ căn cứ pháp lý để xử lý các hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy chưa và có đảm bảo phân định với các tội phạm khác hay chưa? - Đường lối xử lý của tội tàng trữ trái phép chất ma túy theo quy định của pháp luật hình sự Việt Nam liệu đã đảm bảo được tính nghiêm khắc? - Những sửa đổi của BLHS năm 2015 có khắc phục được những bất cập, vướng mắc của quy định Bộ luật hình sự Việt Nam hiện hành không? 12 - Để đảm bảo triển khai áp dụng BLHS năm 2015 có hiệu quả cũng như đấu tranh phòng ngừa tội tàng trữ trái phép chất ma túy thì cần tập trung vào những nội dung gì? 6. Các phương pháp nghiên cứu áp dụng để thực hiện luận văn Cơ sở lý luận của luận văn là quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và nhà nước ta về quyền công dân, quyền con người cũng như đảm bảo pháp luật phải phù hợp với cuộc sống, không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội và bảo đảm chính sách nhân đạo. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng, tiếp thu, kế thừa các thành tựu khoa học của chuyên ngành pháp lý, các nhà chuyên môn, nhà khoa học, các luận điểm nghiên cứu của các nhà khoa học, các công trình nghiên cứu, sách chuyên khảo và các bài viết chuyên ngành pháp lý được đăng trên các tạp chí. Luận văn vận dụng các nguyên tắc, phương pháp luận triết học duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin, của tư tưởng Hồ Chí Minh. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được vận dụng trong luận văn là phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống, so sánh. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng một số phương pháp tiếp cận khác như: Lịch sử, tổng hợp, quy nạp, diễn dịch... đồng thời sử dụng các văn bản pháp luật của Nhà nước như: Bộ luật Hình sự các năm 1985, 1999, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 1999 ngày 19-6-2009, Bộ luật hình sự ban hành năm 2015 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/07/2016, các Nghị quyết, Chỉ thị, Nghị định, Thông tư... làm tài liệu nghiên cứu. 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn Đây là công trình khoa học nghiên cứu ở cấp độ thạc sĩ tiếp cận một cách toàn diện và tương đối đầy đủ các vấn đề nổi cộm về tội tàng trữ trái phép chất ma túy. Kết quả nghiên cứu và đề xuất các kiến giải lập pháp của luận văn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn góp phần hoàn thiện pháp luật hình sự Việt Nam trong giai đoạn phát triển tiếp theo của đất nước đồng thời nâng cao 13 hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội tàng trữ trái phép chất ma túy ở nước ta hiện nay. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo luận văn gồm có 3 chương: - Chương 1. Một số vấn đề chung về tội tàng trữ trái phép chất ma túy - Chương 2. Tội tàng trữ trái phép chất ma túy theo Bộ luật hình sự Việt Nam hiện hành. - Chương 3. Một số bất cập trong quy định và vướng mắc trong thực tiễn xét xử của Bộ luật hình sự 1999 về tội tàng trữ trái phép chất ma túy và những quy định sửa đổi của Bộ luật hình sự 2015. 14 CHƯƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỘI TÀNG TRỮ TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY 1.1. Sự cần thiết phải tội phạm hóa hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy Trong từng giai đoạn phát triển tương ứng của xã hội, việc tội phạm hoá trong pháp luật hình sự, nhà làm luật cho ta thấy, nếu không quy định trách nhiệm hình sự đối với loại hành vi nào đó (mà trong giai đoạn trước đây chỉ bị coi là hành vi trái đạo đức) hoặc nếu chỉ tiếp tục áp dụng chế tài pháp lý của ngành luật tương ứng khác ít nghiêm khắc hơn luật hình sự đối với loại hành vi nào đó (mà trước đây chỉ bị coi là vi phạm pháp luật) thì sẽ không còn đủ sức ngăn chặn đối với loại hành vi đó nữa; mặt khác, loại hành vi nào đó mặc dù mới xuất hiện và trước đây chưa được quy định là vi phạm pháp luật trong bất cứ ngành luật nào, nhưng do tính nguy hiểm cho xã hội cao và tính phổ biến cao mà việc thực hiện loại hành vi đó bị lên án về mặt đạo đức và bị dư luận xã hội phản ứng gay gắt nên vì vậy, loại hành vi đó phải bị tuyên bố là tội phạm. Theo từ điển Luật học, “tội phạm hóa” là hoạt động thuộc thẩm quyền của cơ quan lập pháp. Cơ quan này có trách nhiệm xác định những hành vi bị coi là có tính nguy hiểm cho xã hội đáng kể và quy định hành vi đó trong luật hình sự là tội phạm2. Sự cần thiết của tội phạm hóa hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy dựa trên các cơ sở quan trọng sau: 1.1.1. Chất ma túy và tính chất nghiêm trọng của hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy Xuất phát từ lập trường và nghề nghiệp khác nhau, con người có sự giải thích khác nhau về “chất ma túy”. Từ góc độ y học, ma túy là một loại dược phẩm, là một trong những chất dùng để phòng bệnh, duy trì sức khỏe, chữa 2 Bộ tư pháp – Viện khoa học pháp lý (2006), Từ điển Luật học, Nxb. Từ điển bách khoa, Nxb. Từ điển tư pháp, Hà Nội. 15 bệnh và làm giảm đau. Nó có thể làm cho người bệnh khôi phục và bảo vệ công năng sinh lý ở mức độ nhất định, có thể làm giảm mức độ trầm trọng thêm của một số bệnh nào đó, có thể kéo dài sinh mệnh hoặc làm cho người ta yên vui hoặc có thể có tác dụng trợ sản, tiết dục. Trong định nghĩa này ma túy cũng là dược phẩm, vấn đề là phải sản xuất, quản lý hợp lý và sử dụng chính đáng. Nếu sử dụng không chính đáng hoặc lạm dụng thì các chất được gọi là “dược phẩm” đó sẽ mất đi hàm ý, mất đi tác dụng về mặt y học, dần dần người ta coi là chất độc. Đứng trên quan điểm pháp luật mà xét, ma túy được lý giải là một chất đặc biệt, có hại nghiêm trọng đến con người và xã hội, thuộc chất bị cấm, là loại hàng hóa bị pháp luật quản lý nghiêm ngặt và khống chế sử dụng. Ngày nay, ngoài các sản phẩm của các cây thuốc phiện, cây cần sa, cây côca… còn có các chất khác được tổng hợp trong phòng thí nghiệm cũng có tính chất gây nghiện. Để phục vụ cho nghiên cứu khoa học hoặc chữa bệnh nhiều người đã cất giữ một ít chất ma túy để sử dụng hoặc để chế tạo ra các hợp chất mới, nhưng vô tình những hành vi này đã vi phạm pháp luật. Hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy có thể được thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau một cách dễ dàng, khiến cho việc quản lý, kiểm soát các hành vi này càng trở nên khó khăn hơn. Vì thế, tính chất nguy hiểm của hành vi này cũng tăng lên. Thông qua thực tiễn cho thấy, người phạm tội có thể tàng trữ trái phép chất ma túy trên xe hay những phương tiện lưu động khác. Ngược lại, có trường hợp chất ma tuý được cất giấu một nơi cố định như nhà riêng, kho… Đây là những nơi cất giấu phổ biến, rải rác ở nhiều nơi nên rất khó cho cơ quan có chức năng tìm kiếm và phát hiện ra những nơi tàng trữ này. Theo đó, chỉ chậm một phút, thậm chí một giây, số lượng ma túy gây nguy hiểm cho con người càng làm cho nhiều người nghiện thêm, gây thiệt hại cho xã hội. Hiện nay, với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, ngoài những sản phẩm có sẵn từ thiên nhiên như: thuốc phiện, coca, cần sa, ... người ta dựa vào cấu trúc hóa học của những chất có sẵn trong tự nhiên để từ đó bán tổng hợp 16 nhằm thu được các chất có cấu trúc tương tự và cũng có được những tác dụng dược lý tương tự. Mặt khác, khi nghiên cứu cấu trúc của những chất có sẵn trong tự nhiên người ta đã tổng hợp được các chất có khung cơ bản giống các chất có sẵn trong tự nhiên, có tác dụng tương tự nhưng khắc phục được các nhược điểm có thể phục vụ trong y học. Kết quả đã thu được là hàng loạt các hợp chất khác nhau, có tác dụng khác nhau được sử dụng vì mục đích y học. Tuy nhiên, do có những tính chất làm thay đổi trạng thái, ý thức, tâm trạng… của người sử dụng nên nó ngày càng bị lạm dụng ngoài mục đích y học và trở thành các chất ma túy bị cấm hoặc khuyến cáo không nên sử dụng, bởi tác hại rất lớn của các chất này đối với mọi lứa tuổi trong cộng đồng xã hội trên toàn thế giới. Vậy mà vẫn nhiều người cho rằng sử dụng các hợp chất ma túy này có thể chữa bệnh hoặc sử dụng ít thì không xảy ra vấn đề gì nên cất giữ một ít trong nhà phòng khi cần. Hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy này là hết sức nguy hiểm. Từ những phân tích trên có thể thấy, hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy bằng các hình thức khác nhau đã trực tiếp hoặc gián tiếp xâm hại đến tính mạng, sức khỏe của con người, gây suy giảm sức khỏe của người nghiện ma túy, ảnh hưởng đến sự suy giảm giống nòi. Không chỉ đe doạ đến sức khoẻ của người sử dụng, tệ nạn này còn gây những hậu quả nghiêm trọng không kém đối với xã hội. Thực tế là khi nghiện ma tuý, sức lao động của người nghiện ma tuý bị giảm sút có khi còn mất hoàn toàn khả năng lao động. Trong khi đó hơn 70% người nghiện ở độ tuổi lao động, những người trực tiếp tạo ra của cải vật chất nuôi sống và duy trì xã hội. Điều này làm ảnh hưởng rất lớn đến sức lao động của cả nền kinh tế, đồng thời gây thiệt hại nghiêm trọng đến nguồn thu của đất nước. Cũng như ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế gia đình khi người lao động trong gia đình họ mất đi một phần hoặc hoàn toàn khả năng lao động. Khi nguồn thu của gia đình không được đảm bảo, nguy cơ gia đình tan vỡ sẽ rất dễ xảy ra. Và cuối cùng chính xã hội lại phải tiếp nhận những hậu quả sau đó… 17 Nghiện ma tuý, người nghiện không chỉ dừng lại ở việc huỷ hoại sức khoẻ của chính bản thân, làm sa sút kinh tế của chính mình và của Nhà nước, họ còn gây ra những thiệt hại nặng nề về mặt đạo đức, lối sống của cộng đồng, tạo nên tình trạng bất ổn định xã hội. Do nhu cầu về ma tuý ngày càng gia tăng, trong khi kinh tế gia đình ngày càng cạn kiệt, đến khi kinh tế gia đình không thể đáp ứng nổi nhu cầu ma tuý nữa, người nghiện không còn cách nào khác là phải ra xã hội để tìm. Vì lười lao động, họ chọn con đường lừa đảo, trộm cắp, cướp giật, mại dâm… để có tiền dùng ma tuý, đồng nghĩa với việc tạo ra những tệ nạn nguy hiểm không kém như tệ nạn mại dâm, trộm cắp, cướp giật, cờ bạc, số đề… gây mất trật tự xã hội, làm tình hình tội phạm gia tăng và càng thêm phức tạp. Đồng thời với sự phát triển của thời đại công nghệ thông tin, sự giao lưu văn hóa, hội nhập quốc tế, việc trao đổi, tàng trữ chất ma túy càng trở nên dễ dàng hơn. Cùng với đó, một loạt các chất ma túy với tính chất nguy hiểm cao hơn xuất hiện ngày càng nhiều như ma túy đá, ma túy tổng hợp khiến cho mức độ nguy hiểm của hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy càng lên ở mức báo động, gây bức xúc dư luận và là câu hỏi khó cho các lực lượng chức năng, các cơ quan có thẩm quyền để triệt phá các hành vi phạm tội này. Với những tác động xấu của hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy nói trên ảnh hưởng tới mọi mặt của đời sống xã hội, chúng ta đã thấy được mức độ nghiêm trọng của hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy là rất đáng kể. Vì vậy, rất cần thiết phải có các quy phạm pháp luật điều chỉnh về vấn đề này, nhằm ngăn chặn sự phát triển, đồng thời dần loại bỏ nó ra khỏi xã hội, tiến tới xây dựng một xã hội trong sạch không có ma tuý. 1.1.2. Mức độ phổ biến của hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy Từ hàng ngàn năm trước Công nguyên, nhiều Bộ lạc trên thế giới đã biết làm cho tinh thần sảng khoái và chống mệt mỏi bằng cách ăn hoặc hút một số loại cây cỏ có chứa chất gây nghiện như cây thuốc phiện ở Châu Á, cây Cô ca ở Nam Mỹ và cây Cần sa, cây Khát ở Châu Phi. Ban đầu, các loại 18 cây này được sử dụng trong các nghi lễ với mục đích ma thuật, vui thú và sau đó là được sử dụng để chữa bệnh. Dần dần những người sử dụng bị lệ thuộc vào các loại cây này, họ phải sử dụng nhiều lần trong ngày với số lượng tăng lên, cho đến khi họ không thể rời bỏ được chúng. Chất gây nghiện của các loại cây cỏ đã tạo cho họ ảo giác đê mê, tạo cảm giác hưng phấn bay bổng… Năm 1880 Amep chứng minh cocain có tác dụng gây tê tại chỗ, cũng vào thời gian này bác sỹ tâm thần người Do Thái là Dicmun Frơt dùng cocain để chữa bệnh nghiện thuốc phiện và morphin, nhưng ít lâu sau người ta phát hiện ra những tai họa của nó vì bản thân cocain cũng là chất gây nghiện mạnh. Nhìn theo dòng lịch sử của Việt Nam, ma túy xâm nhập vào nước ta đã khiến hàng trăm người bị nghiện, số lượng và các hành vi tàng trữ ma túy ngày càng tăng lên. Theo đó, các loại cây có chất ma túy được du nhập vào Việt Nam đầu tiên là cây thuốc phiện. Cây này được trồng nhiều ở các tỉnh phía Bắc Việt Nam vào những năm 1600. Ban đầu cây thuốc phiện được coi là một thứ hoa dược có thể chữa được một số loại bệnh như bệnh phong thấp, đường ruột, giảm đau. Nhưng sau đó, người ta cũng thấy tác hại to lớn của nó. Thời kỳ đầu xuất hiện những hương ước, quy chế ở các thôn bản về cấm sử dụng thuốc phiện, cấm trồng và giữ trong nhà để sử dụng. Tuy nhiên hiệu lực của nó còn rất hạn chế, tình trạng trồng cây thuốc phiện và nghiện hút vẫn có chiều hướng lan tràn rất nhanh. Đến thời thực dân Pháp xâm lược, Pháp đã hợp pháp hoá việc buôn bán, sử dụng thuốc phiện ở nước ta coi đó là công cụ để cai trị nước ta cũng như tìm kiếm lợi nhuận một cách đơn giản, hiệu quả nhất. Ngày 28/12/1861, Tướng hải quân Pháp Bonnar đã ban hành văn bản gồm 84 điều quy định việc mua bán, sử dụng thuốc phiện tại Nam Kỳ (thuộc địa Pháp). Vì thế, việc sử dụng cất giữ các chất gây nghiện, thuốc phiện (Là một dạng của ma túy) ngày càng diễn ra phổ biến và thường xuyên hơn) Đây là một giai đoạn mà sự lan tràn tệ nạn ma tuý diễn ra công khai, trầm trọng, trong đó có cả các hành vi cất giữ (hiện nay gọi là tàng trữ ma túy) để sử dụng đã để lại cho dân tộc ta hậu quả nặng nề mà ngày nay chúng ta đang phải kiên quyết loại bỏ. 19 Sau khi miền Bắc hoàn toàn giải phóng, ngày 25/3/1977, Hội đồng Chính phủ đã ban hành Nghị định 76/NĐ-CP về chống buôn lậu thuốc phiện; Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Nội vụ cũng đã ban hành các Thông tư hướng dẫn áp dụng pháp luật khi điều tra, truy tố, xét xử tội phạm nói chung và tội phạm buôn lậu thuốc phiện nói riêng. Tuy nhiên, các hành vi liên quan đến ma túy như tàng trữ càng xảy ra phổ biến hơn. Đến năm 1980, tình hình tàng trữ, vận chuyển, mua bán, sử dụng ma túy ở nước ta có chiều hướng gia tăng, đặc biệt là tình trạng tàng trữ không chỉ có thuốc phiện mà còn là các chất ma túy khác từ biên giới vào nước ta và từ nước ta đi một số nước trên thế giới, do ảnh hưởng của các nước khu vực và các nước có đường biên giới cùng với nước ta3. Hiện nay, trong thời kỳ hội nhập quốc tế, đất nước ta phát triển về mọi mặt, hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy càng trở nên phổ biến hơn. Việc tàng trữ có thể dễ dàng để dưới các vật dụng như: thuốc lá, kẹo cao su, kẹo…Địa điểm tàng trữ cũng có thể là va li, đồ dùng, nhà ở, cơ quan… Đặc biệt, hiện nay khi số lượng người nghiện ma túy càng ngày càng gia tăng, thu hút sự quan tâm của toàn xã hội thì điều này đồng nghĩa với những người tàng trữ và có hành vi tàng trữ chất ma túy ngày càng gia tăng. Bởi lẽ, hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy để phân biệt với các hành vi mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy là tàng trữ không phải vì mục đích mua bán các chất cấm này mà chủ yếu là sử dụng. Nếu năm 1995 cả nước mới chỉ có khoảng 68 nghìn người nghiện ma túy, chủ yếu là nghiện thuốc phiện tập trung ở các tỉnh miền núi phía Bắc, thì đến năm 2005 số người nghiện là 12.800 người phân bố tại tất cả 63 tỉnh, thành phố cả nước; đến năm 2015, tổng số người nghiện 3 Hoàng Anh (2015), “Chính sách hình sự đối với tội phạm ma túy qua các thời kỳ”, trên trang web http://tiengchuong.vn. Ngày truy cập 10/7/2016 20 ma túy tăng lên khoảng 204.400 người, trong đó 19% là người nghiện ma túy tổng hợp4. Như vậy, với số lượng người nghiện ma túy càng tăng mạnh qua các năm, thì cũng tồn tại một số lượng lớn những người tàng trữ ma túy dưới các hình thức khác nhau để phục vụ nhu cầu của bản thân và được tích trữ, có khả năng gián tiếp gây nghiện cho người khác, hủy hoại môi trường sống xã hội, làm suy giảm giống nòi. Không chỉ riêng ở Việt Nam mà đây còn là tình trạng chung nhức nhối của cả toàn cầu. Theo Cơ quan phòng chống Ma Tuý và Tội Phạm của Liên hợp quốc – UNODC năm 2014, ước tính trên thế giới có 15,4 triệu người lệ thuộc vào các chất dạng thuốc phiện và 17,2 triệu người lệ thuộc vào amphetamines (theo Louisa Degenhardt, Harvey Whiteford & Wayne D. Hall, 2014). Nhóm nghiện chích ma túy với 12,7 triệu người trên thế giới có nguy cơ cao lây nhiễm các bệnh qua đường máu như HIV (chiếm 13% số người tiêm chích ma tuý) và viêm gan C (50%)5. Cũng trong năm đó, trên thế giới có gần 250 triệu người từ 15 - 64 tuổi sử dụng ma túy. Tuy con số này không tăng nếu xét theo tỷ lệ dân số thế giới nhưng số người nghiện ma túy đã lên đến con số kỷ lục 29 triệu người so với 27 triệu người trong báo cáo trước đó 4 năm. Ngoài ra, có khoảng 12 triệu người tiêm chích ma túy, trong đó có gần 1,7 triệu người bị nhiễm HIV. Ma túy làm từ cây cần sa vẫn thuộc loại thuốc gây nghiện phổ biến nhất thế giới với trên 180 triệu người sử dụng. Việc sử dụng ma túy tiếp tục gây ra những hậu quả nghiêm trọng lên sức khỏe của con người. Mặc dù số ca tử vong liên quan đến ma túy trên toàn thế giới không tăng, số ca tử vong vì ma túy trong năm 2014 là 207.000 người. Theo đó, trên thế giới, cứ mỗi giờ trôi qua lại có 23 người chết vì ma túy6. 4 N.H (2007), “Số người nghiện ma túy tăng gấp 3 sau 20 năm” tại địa chỉ http://www.baogiaothong.vn ngày truy cập 10/7/2016. 5 “Tổng quan và số liệu thống kê” tại địa chỉ http://vaac.gov.vn/mmtvietnam/vi/professionals/overviewstatistics/ ngày truy cập 20/7/2016. 6 “Số người nghiện ma túy trên thế giới tăng kỷ lục” tại địa chỉ http://vtv.vn/suc-khoe/so-nguoi-nghien-matuy-tren-the-gioi-tang-ky-luc-20160624155320747.htm ngày truy cập 22/7/2016.