Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
A. §Æt vÊn ®Ò
ViÖt Nam trªn con ®êng ph¸t triÓn cña m×nh vÒ c¶ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ®·
t¹o ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín. ChuyÓn níc ta sang mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi,
kh¾c phôc nguy c¬ tôt hËu ®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸
§Êt níc.
Muèn vËy th× bé m¸y nhµ níc tõ trung ¬ng tíi ®Þa ph¬ng ph¶i ngµy ®îc
hoµn thiÖn vµ v÷ng m¹nh. NhËn thÊy ®îc sù cÇn thiÕt vµ quan träng cña vÊn ®Ò
®ã t«i ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi vÒ “§æi míi c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý,
n©ng cao hiÖu lùc hµnh chÝnh nhµ níc cÊp x·” .
§©y lµ mét ®Ò tµi khã vµ réng, víi kiÕn thøc cña m×nh qua thêi gian
nghiªn cøu tµi liÖu tham kh¶o ®îc sù híng dÉn cña thÇy gi¸o PGS.TS Mai V¨n Bu t«i ®· hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Víi tr×nh ®é vµ kiÕn thøc cña m×nh khi thùc hiÖn
®Ò tµi nµy t«i kh«ng thÓ kh«ng cã nh÷ng thiÕu sãt trong néi dung cña ®Ò tµi. VËy
t«i rÊt mong ®îc sù th«ng c¶m cña c¸c thÇy gi¸o c« gi¸o trong toµn bé m«n, t«i
xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
Ch¬ng 1
Lý luËn chung vÒ bé m¸y qu¶n lý cÊp x·
I.Tæng quan vÒ c¬ cÊu bé m¸y qu¶n lý cÊp x·.
1. C¬ cÊu bé m¸y chÝnh quyÒn cÊp x·.
1.1 C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng.
ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng lµ mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh l·nh thæ tù qu¶n, cã mét
®¬n vÞ l·nh thæ, cã mét sè d©n c cã tæ chøc mang tÝnh nhµ níc liªn tôc, thõa kÕ,
cã quyÒn quyÕt ®Þnh vµ ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng c«ng quyÒn trªn l·nh thæ.
ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng lµ cÊp díi cña chÝnh quyÒn trung ¬ng trong hÖ thèng
thèng nhÊt, hoÆc lµ cÊp díi cña chÝnh quyÒn liªn bang vµ bang nÕu tæ chøc bé
m¸y nhµ níc theo kiÓu liªn bang.
ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®îc thµnh lËp theo hiÕn ph¸p vµ luËt quy ®Þnh ®èi víi
nh÷ng vÊn ®Ò cña ®Þa ph¬ng vµ mét sè vÊn ®Ò thuéc nhµ níc trung n«ng diÔn ra
trªn l·nh thæ nh cã quyÒn vÒ thuÕ hoÆc mét sè lo¹i lÖ phÝ.C¸c kh¸i niÖn vÒ chÝnh
quyÒn ®Þa ph¬ng ®Òu tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn mèi quan hÖ gi÷a
trung ¬ng (nhµ níc) vµ chÝnh quyÒn ®Þa vÒ vÊn ®Ò quyÒn hµnh ph¸p vµ cô thÓ lµ
quyÒn hµnh chÝnh nhµ níc. Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ vµ ph©n chia quyÒn lùc nhµ níc gi÷a c¸c cÊp t¹o ra c¸c m« h×nh kh¸c nhau cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng. Nhng
theo nhiÒu t¸c gi¶ nghiªn cøu vÒ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, dï theo ®Þnh nghÜa nµo
hoÆc theo m« h×nh nµo th× nãi chung trªn thÕ giíi ngµy nay chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cã nh÷ng ®Æc trng sau:
- Cã vïng l·nh thæ x¸c ®Þnh b»ng nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt cô thÓ sau; §ã
kh«ng ph¶i lµ ®êng biªn giíi theo kh¸i niÖm quèc gia hay cña liªn bang hoÆc cña
bang (nhµ níc thµnh viªn trong nhµ níc liªn bang);
- Cã sè d©n x¸c ®Þnh trªn dÞa bµn mét vïng l·nh thæ x¸c ®Þnh;
- Cã mét tæ chøc chÝnh quyÒn liªn tôc, mang tÝnh kÕ thõa. MÆc dï kh«ng
ph¶i lµ mét tæ chøc nh nhµ níc, nhng nã ®¶m b¶o cho sù kÕ thõa cña c¸c quyÕt
®Þnh qu¶n lý c¸c lÜnh vùc ë ®Þa ph¬ng;
- Lµ mét ph¸p nh©n c«ng ph¸p hoµn chØnh hay han chÕ;
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Cã tÝnh tù qu¶n nhÊt ®Þnh trong mçi quan hÖ víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa
ph¬ng kh¸c;
- Cã chøc n¨ng vµ quyÒn qu¶n lý nÒn hµnh chÝnh nhµ níc trªn ®¬n vÞ l·nh
thæ;
- Cã quyÒn qu¶n lý ng©n s¸ch riªng, t¹o ra thu nhËp cho chÝnh quyÒn ®Þa
ph¬ng vµ chi tiªu cho ®Þa ph¬ng.
§èi víi ViÖt Nam chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®îc ®Þnh nghÜa lµ mét ®¬n vÞ
hµnh chÝnh l·nh thæ cã ®ñ ba yÕu tè:
- Héi ®ång nh©n d©n do nh©n d©n ®Þa ph¬ng bÇu ra;
- Uû ban nh©n d©n do héi ®ång nh©n d©n bÇu ra;
- Cã ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng.
Víi c¸c quan niÖm trªn, hiÖn nay c¶ níc ta cã ba cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng;
- TØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng;
- HuyÖn, quËn, thÞ x·, thµnh phè(cÊp 2) thuéc tØnh;x·, phêng, thÞ trÊn;
thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng;
- HuyÖn, quËn, thÞ x·, thµnh phè(cÊp 2) thuéc tØnh;
- X·, phêng, thÞ trÊn;
ChÝnh phñ
61
TØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng
567
HuyÖn, quËn, thÞ x·, thµnh phè
thuéc tØnh(cÊp2)
10.181
X·, phêng, thÞ trÊn
1.1.1 Héi ®ång nh©n d©n.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
-§Þa vÞ ph¸p lý vµ vai trß cña Héi ®ång nh©n d©n: Héi ®ång nh©n d©n lµ
c¬ quan quyÒn lùc nhµ níc ë ®Þa ph¬ng, ®¹i diÖn cho ý chÝ, nguyÖn väng vµ
quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n do nh©n d©n ®Þa ph¬ng bÇu ra, chÞu tr¸ch nhiÖm tríc
nh©n d©n ®Þa ph¬ng vµ c¬ quan nhµ níc cÊp trªn th«ng qua héi ®ång nh©n, nh©n
d©n thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña m×nh vµ tæ chøc thµnh quyÒn lùc nhµ níc trªn
l·nh thæ.
Nhng cÇn ph©n biÖt, Héi ®ång nh©n d©n kh«ng ph¶i lµ c¬ quan quyÒn lùc
tèi cao nh Quèc héi, mµ lµ c¬ quan quyÒn lùc cña ®Þa ph¬ng trong ph¹m vi ®¬n vÞ
hµnh chÝnh- l·nh thæ; kh«ng ph¶i lµ c¬ quan luËt ph¸p nh Quèc héi mµ lµ c¬ quan
cã chøc n¨ng qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc ë ®Þa ph¬ng, quyÕt ®Þnh vµ ®¶m b¶o
thùc hiÖn c¸c chñ tr¬ng, biÖn ph¸p ®Ó ph¸t huy tiÒm n¨ng cña ®Þa ph¬ng, x©y
dùng vµ ph¸t triÓn c¸c mÆt...xuÊt ph¸t tõ lîi Ýt chung cña ®Êt níc vµ lîi Ých cña
nh©n d©n ®Þa ph¬ng, tr¸nh côc bé ®Þa ph¬ng chñ nghÜa.
Trong c¸c quyÕt dÞnh qu¶n lý cña m×nh, héi ®ång nh©n d©n ph¶i tu©n thñ ph¸p
luËt do c¬ quan nha níc cÊp trªn cã thÈp quyÒn ban hµnh, ®ång thêi héi ®ång
nh©n d©n cßn cã chøc n¨ng gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ theo ph¸p luËt cña c¸c c¬
quan, xÝ nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kh¸c kÓ c¶ c¸c c¬ quan cÊp trªn ®ãng t¹i ®Þa ph¬ng.
- NhiÖm vô quyÒn h¹n cña héi ®ång nh©n d©n. Héi ®ång nh©n d©n vµ uû ban
nh©n d©n ®îc tæ chøc ë tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh . Nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn
h¹n cña héi ®ång nh©n thÓ hiÖn râ vai trß, chøc n¨ng cña nã trªn c¸c mÆt: Kinh
tÕ; an ninh quèc phßng , chÝnh s¸ch d©n téc, ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa; x©y dùng
bé m¸y chÝnh quúÒn ®Þa ph¬ng. NhiÖm vô, quyÒn h¹n cña héi ®ång nh©n d©n thÓ
hiÖn trªn c¸c mÆt sau:
Ra c¸c nghÞ quyÕt vÒ c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m thihµnh hiÕn ph¸p vµ
ph¸p luËt ë ®Þa ph¬ng, kÕ hoÆch ph¸t triÓn kinh tÕ_ x· héi vµ ng©n s¸ch; vÒ an
nin. Quèc phßng ë ®Þa ph¬ng ; vÒ c¸c biÖn ph¸p æn ®Þnh vµ n©ng cao møc sèng
cña nh©n d©n; hoµn thµnh mäi nhiÖm vô cña cÊp trªn giao cho , lµm trßn nhiÖm
vô ®èi víi c¶ níc .
+ Qu¶n lý ®Þa ph¬ng theo hiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt, c¸c v¨n b¶n cña c¬
quan nhµ níc cÊp trªn ; ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n , t¨ng cêng ph¸p
chÕ X¨ Héi Chñ NghÜa ng¨n ngõa vµ chèng c¸c biÓu hiÖn quan liªu, v« tr¸ch
nhiÖm h¸ch dÞch, cùa quyÒn, tham nhung , l·ng phÝ vµ c¸c biÓu hiÖn tiªu cùc
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kh¸c trong c¬ quan c¸n bé , viªn chøc nhµ níc trong bé m¸y chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng .
+ C¨n cø vµo chøc n¨ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña cÊp m×nh vµ xuÊt ph¸t tõ
lîi Ých chung cña ®Êt nø¬c vµ nh©n d©n ®Þa ph¬ng, héi ®ång nh©n d©n quyÕt ®Þnh
nh÷ng chñ tr¬ng vµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Þa ph¬ng vÒ
mäi mÆt, lµm trßn nghÜa vô cña ®Þa ph¬ng ®èi víi c¶ níc.
- ThÈm quyÒn cña héi ®ång nh©n d©n. ThÈm quyÒn héi ®ång nh©n d©n ®îc thÓ
hiÖn cô thÓ theo luËt tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n (söa ®æi).
+ Ra nghÞ quyªt vµ kiÓm tra viÖc thi hµnh, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña Héi ®ång
nh©n d©n cÊp díi :
+ Söa ®æi hoÆc b·i bá nh÷ng nghÞ quyÕt sai tr¸i cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp díi trùc tiÕp ;
+ Gi¸m s¸t c«ng t¸c thêng trùc cña Héi ®ång nh©n d©n , Uû ban nh©n d©n ;
+ Söa ®æi hoÆc b·i bá nh÷ng nghÞ quyÕt sai tr¸i cña Uû ban nh©n d©n cung
cÊp ;
+ Gi¸m s¸t c«ng t¸c cña toµ ¸n nh©n d©n cung cÊp .
- Thêng trùc Héi ®ång nh©n d©n. Thêng trùc Héi ®ång nh©n d©n ®îc ®Þnh
nghÜa nh lµ c¬ quanb¶o ®¶m tæ chøc ho¹t ®éng cña Héi ®ång nh©n d©n cïng cÊp;
chÞu sù gi¸m s¸t híng d·n cña héi ®ång nh©n d©n cÊp trªn, cña quèc héi. chÝnh
quyÒn ®Þa ph¬ng c¸c cÊp (héi ®ång nh©n d©n vµ uû ban nh©n d©n )_
cã chøc n¨ng qu¶n lý tËp trung, thèng nhÊt mäi c«ng viÖc qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ
níc trªn l·nh thæ; b¶o ®¶m quyÒn d©n chñ cña nh©n d©n vµ ph¸p chÕ x· héi
chñnghÜa; gi¸m s¸t mäi c¬ quan, tæ chøc doanh nghiÖp, c«ng d©n chÊp hµnh ®óng
ph¸p luËt cña nhµ níc trªn l·nh thæ bao gåm c¶ phÇn trung ¬ng qu¶n lý vµ phÇn
®Þa ph¬ng qu¶n lý; ch¨m lo x©y dùng phÇn kinh tÕ do ®Þa ph¬ng trùc tiÕp qu¶n lý;
lµm ®ñ nghÜa vô cña ®Þa ph¬ng víi nhµ níc, ch¨m lo ®êi sèng cña toµn d©n c
sèng trªn l·nh thæ b¶o ®¶m an ninh trËt tù vµ an toµn x· héi trªn l·nh thæ; qu¶n lý
vµ b¶o vÖ tµi nguyªn vµ m«i trêng b¶o ®¶m x©y dùng lùc lîng vò trang quèc
phßng toµn d©n thuéc nhiÖm vô cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng .
C¸c cÊp chÝnh thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc trªn ®Þa bµn ®èi víi mäi
doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, kh«ng ph©n biÖt kinh tÕ trung ¬ng
hay ®Þa ph¬ng.
1.1.2 Uû ban nh©n d©n.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- §Þa vÞ ph¸p lý vµ vai trß cña Uû ban nh©n d©n: Uû ban nh©n d©n do héi
®ång nh©n d©n bÇu ra, lµ c¬ quan chÊp hµnh cña héi ®ång nh©n d©n, c¬ quan
hµnh chÝnh nhµ níc ë ®Þa ph¬ng chÞu tr¸ch nhiÖm chÊp hµnh hiÕn ph¸p, luËt, c¸c
v¨n b¶n cña c¬ quan nhµ níc cÊp trªn vµ nghÞ quyÕt cña héi ®ång nh©n d©n.
Víi ®Þnh nghÜa nh trªn, Uû ban nh©n d©n cã hai t c¸ch nhng thèng nhÊt.
+Lµ c¬ quan chÊp hµnh cña Héi ®ång nh©n d©n, chÞu tr¸ch nhiÖm thi hµnh
c¸c quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång nh©n d©n vµ b¸o c¸o c«ng viÖc tríc Héi ®ång nh©n
d©n cïng cÊp vµ Uû ban nh©n d©n cÊp trªn. Héi ®ång nh©n d©n cã quyÒn b·i
miÔn c¸c thµnh viªn cña Uû ban nh©n d©n, gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng vµ söa ®æi
hoÆc b·i bá nh÷ng quyÕt ®Þnh kh«ng thÝch ®¸ng cña Uû ban nh©n d©n cïng cÊp.
Uû ban nh©n d©n chÞu sù gi¸m s¸t cña Héi ®ång nh©n d©n vµ ®«n ®èc cña Thêng
trùc nh©n d©n.
+ Lµ c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc ë ®Þa ph¬ng, nªn Uû ban nh©n d©n chÞu
tr¸ch nhiÖm kh«ng chØ chÊp hµnh nh÷ng nghÞ quýÕt cña Héi ®ång nh©n d©n cïng
cÊp mµ cßn c¶ c¸c nghÞ quyÕt cña c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn cÊp trªn thi hµnh
ph¸p luËt thèng nhÊt trªn c¶ níc. TÊt c¶ c¸c Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp chÞu sù
l·nh ®¹o thèng nhÊt cña chÝnh phñ lµ c¬ quan hµnh ph¸p cao nhÊt.
§Ó t¨ng cêng tÝnh hÖ thèng thø bËc cña bé m¸y hµnh chÝnh nhµ níc tõ
trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, Thñ tíng chÝnh phñ phª chuÈn viÖc bÇu cö, miÔn
nhiÖm, ®iÒu ®éng c¸ch chøc chñ tÞch, c¸c phã chñ tÞch Uû ban nh©n d©n tØnh, c¸c
thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng.
- NhiÖm vô, quyÒn h¹n, thÈm quyÒn cña Uû ban nh©n d©n. Thùc hiÖn chøc
n¨ng qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc trªn l·nh thæ, uû ban nh©n d©n cã c¸c nhiÖm
vô quyÒn h¹n sau:
+Tuyªn truyÒn gi¸o dôc ph¸p luËt, kiÓm tra viÖc chÊp hµnh hiÕn ph¸p, luËt
c¸c v¨n b¶n cña c¸c c¬ quan nhµ níc cÊp trªn vµ c¸c nghÞ quyÕt cña Héi dång
nh©n d©n cïng cÊp trong c¸c c¬ quan nhµ níc, c¸c tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· héi,
c¸c ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n, c«ng ®oµn ë ®Þa ph¬ng.
+ B¶o ®¶m an ninh, an toµn, trËt tù x· héi thùc hiÖn nhiÖm vô x©y dùng c¸c
lùc lîng vò trang vµ x©y dùng quèc phßng toµn d©n; qu¶n lý hé khÈu, hé tÞch ë
®Þa ph¬ng; viÖc c tró ®i l¹i cña ngêi níc ngoµi ë ®Þa ph¬ng.
+ Phßng chèng thiªn tai b¶o vÖ tµi s¶n cña nhµ níc vµ cña nh©n d©n; chèng
tham nhòng bu«n lËu, lµm hµng gi¶ vµ c¸c tÖ n¹n x· héi.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ Qu¶n lý tæ chøc biªn chÕ, lao ®éng, tiÒn l¬ng, ®µo t¹o viªn chøc, b¶o
hiÓm x· héi.
+ Tæ chøc vµ chØ ®¹o c«ng t¸c thi hµnh ¸n ë ®Þa ph¬ng.
+ Tæ chøc vµ chØ ®¹o viÖc thu chi ng©n s¸ch cña ®Þa ph¬ng; phèi hîp víi
c¸c c¬ quan h÷u quan ®Ó b¶o ®¶m thu ®óng, ®ñ, kÞp thêi c¸c lo¹i thuÕ vµ c¸c
kho¶n thu kh¸c ë ®Þa ph¬ng.
+ Qu¶n lý ®Þa giíi ®¬n vÞ hµnh chÝnh ®Þa ph¬ng.
+Phèi hîp víi thêng trùc Héi ®ång nh©n d©n vµ c¸c ban cña Héi ®ång
nh©n d©n cïng cÊp chuÈn bÞ néi dung c¸c kú häp cña Héi ®ång nh©n d©n, x©y
dùng c¸c ®Ò ¸n tr×nh Héi ®ång nh©n d©n xÐt vµ quyÕt ®Þnh. §©y lµ mét nhiÖm vô
rÊt quan träng cña Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ- x·
héi cña ®Þa ph¬ng.
- Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Uû ban nh©n d©n:
- Tæ chøc: Gåm cã chñ tÞch, c¸c phã chñ tÞch vµ c¸c uû viªn, uû ban nh©n
d©n. Chñ tÞch ph¶i lµ ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n, c¸c thµnh viªn kh¸c kh«ng
nhÊt thiÕt lµ ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n, Chñ tÞch ®îc Héi ®ång nh©n d©n cïng
cÊp bÇu nhng ph¶i ®îc chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp trªn trùc tiÕp phª chuÈn.
Ho¹t ®éng cña Uû ban nh©n d©n: Uû ban nh©n d©n lµ mét thiÕt chÕ tËp
thÓ, nhng chñ tÞch Uû ban nh©n d©n l·nh ®¹o ho¹t ®éng cña ban nh©n d©n. Khi
quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña ®Þa ph¬ng. Uû ban nh©n d©n ph¶i th¶o
luËn tËp thÓ vµ ra quyÕt ®Þnh theo ®a sè. Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cã quyÒn ®×nh
chØ viÖc thi hµnh hoÆc b·i bá nh÷ng v¨n b¶n sai tr¸i cña Uû ban nh©n d©n cÊp díi: di×nh chØ viÖc thi hµnh nghÞ quyÕt sai tr¸i cña Héi ®ång nh©n d©n c¸p díi
®ång thêi ®Ò nghÞ Héi ®ång nh©n d©n cÊp m×nh b·i bá quyÕt ®Þnh ®ã.
Chñ tÞch Uû ban nh©n lµ ngêi l·nh ®¹o vµ ®iÒu hµnh c«ng viÖc cña Uû ban
nh©n d©n: chÞu tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n vÒ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô quyÒn h¹n cña
m×nh: cïng tËp thÓ Uû ban nh©n d©n chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng cña Uû ban
nh©n d©n tríc Héi ®ång nh©n d©n cïng cÊp vµ c¸c c¬ quan nhµ níc cÊp trªn. Chñ
tÞch ph©n c«ng c«ng t¸c cho phã chñ tÞch vµ c¸c thµnh viªn kh¸c cña Uû ban
nh©n d©n.
Uû ban nh©n d©n lµm viÖc theo chÕ ®é tËp thÓ, trong ®ã mçi thµnh viªn Uû
ban nh©n d©n chÞu tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n vÒ c«ng viÖc tríc Héi ®ång nh©n d©n vµ
Uû ban nh©n d©n vµ cïng víi c¸c thµnh viªn kh¸c chÞu tr¸ch nhiÖm tËp thÓ vÒ
ho¹t ®éng cña Uû ban nh©n d©n tríc Héi ®ång nh©n d©n cÊp m×nh vµ tríc c¬
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
quan nhµ níc cÊp trªn. Trong tËp thÓ Uû ban nh©n d©n, chñ tÞch Uû ban nh©n d©n
lµ ngêi ®øng ®Çu l·nh ®¹o c«ng viÖc cña Uû ban nh©n d©n, chØ ®¹o c¸c thµnh viªn
kh¸c thùc hiÖn c«ng viÖc ®îc ph©n c«ng. Uû ban nh©n d©n th¶o luËn tËp thÓ vµ
quyÕt ®Þnh theo ®a sè nh÷ng viÖc quan träng nh ch¬ng tr×nh lµm viÖc kÕ ho¹ch vµ
ng©n s¸ch; c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n vÒ kinh tÕ,
x· héi; th«ng qua b¸o c¸o cña Uû ban nh©n d©n tríc Héi ®ång nh©n d©n, ®Ò ¸n
thµnh lËp míi, s¸t nhËp, gi¶i thÓ c¸c c¬ quan chuyªn m«n; v¹ch vµ ®iÒu chØnh ®Þa
giíi c¸c d¬n vÞ hµnh chÝnh ë ®Þa ph¬ng.
Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cã mét sè nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n riªng ®îc luËt
quy ®Þnh nh: Phª chuÈn kÕt qu¶ bÇu cö cÊp giíi; ®iÒu ®éng, miÔn nhiÖm, c¸ch
chøc chñ tÞch, phã chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp giíi trùc tiÕp; phª chuÈn viÖc
miÔn nhiÖm b¸i nhiÖm c¸c thµnh viªn kh¸c cña Uû ban nh©n d©n cÊp giíi: Bæ
nhiÖm, miÔn nhiÖm , ®iÒu ®äng, c¸ch chøc, khen thëng, kû luËt c¸n bé viªn chøc
nhµ níc theo sù ph©n cÊp qu¶n lý; ®×nh chØ viÖc thi hµnh hoÆc b·i bá c¸c v¨n b¶n
sai tr¸i cña c¸c c¬ quan chuyªn m«n thuéc Uû ban nh©n d©n cÊp m×nh vµ nh÷ng
v¨n b¶n sai tr¸i cña Uû ban nh©n d©n, chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp giíi; ®×nh
chØ viÖc thi hµnh c¸c nghÞ quyÕt sai tr¸i cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp giíi trùc tiÕp
vµ ®Ò nghÞ Héi ®ång nh©n d©n cÊp m×nh b·i bá.
1.2. C¬ cÊu bé m¸y chÝnh quyÒn cÊp x·.
X· lµ ®¬n vÞ hµnh chÝnh c¬ së cã mèi quan hÖ trùc tiÕp hµng ngµy víi
nh©n d©n. quan hÖ nµy kh«ng chØ lµ mèi quan hÖ gi÷a chÝnh quyÒn víi nh©n d©n
mµ lµ mèi quan hÖ gia téc lµng xãm l©u ®êi víi tÊt c¶ nh÷ng tËp qu¸n l©u ®êi. Lµ
cÊp chÝnh quyÒn gi¶i quyÕt trùc tiÕp hµng ngµy kh«ng qua chÝnh quyÒn cÊp trung
gian kh¸c nh÷ng vÊn ®Ò d©n quyÒn d©n sinh , d©n trÝ, d©n t©m x· võa ph¶i ®¶m
b¶o ®óngph¸p luËt cña nhµ níc, chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña ®¶ng, võa ph¶i s¸t hîp
víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cô thÓ cña ®Þa ph¬ng , hiÓu th©u t×nh ®¹t lý trong mèi quan
hÖ lµng xãm.
ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cÊp x·, phêng , thi trÊn cÊp chÝnh quyÒn nµy gäi
chung lµ chÝnh quyÒn c¬ së ;µ ®¬n vÞ hµnh chÝnh l·nh thæ cã ®ñ ba yÕu tè .
- Héi ®ång nh©n d©n x· do nh©n d©n x· bÇu ra ;
- Uû ban nh©n d©n x· do héi ®ång nh©n d©n x· bÇu ra ;
- Cã ng©n s¸ch cña x·.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ChÝnh quyÒn c¬ së qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc vÒ ®êi sèng chÝnh trÞ
kinh tÕ – x· héi , an ninh, quèc phßng, ®ång thêi qu¶n lý vµ t«n träng ®Çy ®ñ
c¸c quyÒn tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ tËp thÓ còng nh kinh tÕ t nh©n, c¸ nh©n
chÝnh quyÒn x· kh«ng ®øng ra s¶n xuÊt – kinhdoanh còng nh kh«ng can thiÖp
vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ.
ChÝnh quyÒn x· cã nhiÖm vô qu¶ lý chñ yÕu vÒ mÆt hµnh chÝnh, hé tÞch,
trËt tù an toµn x· héi, gi÷ g×n ph¸p chÕ vÒ mÆt ®êi sèng x· héi trong x·.
ChÝnh quyªn cÊp x· cã mét vÞ trÝ quan träng trong hÖ thèng chÝnh quyÒn
ba cÊp ë níc ta, nèi liÒn trùc tiÕp chÝnh quyÒn víi nh©n d©n. Mét bé m¸y nhµ níc
m¹nh vµ cã hiÖu lùc ph¶i dùa trªn chÝnh quyÒn cÊp c¬ së m¹nh. Héi ®ång nh©n
d©n x· ph¶it thùc sù lµ ngêi ®¹i biÓu cho nh©n d©n ë c¬ së. Uû ban nh©n d©n x·
ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc , hiÖu lùc ë c¬ së, xö lý kÞp thêi nh÷ng yªu cÇu hµng ngµy
cña nh©n d©n. H¬n bao giê hÕt chÝnh quyÒn c¬ së thÎ hiÖn trùc tiÕp hiÖu lùc qu¶n
lý cña nhµ níc, quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n thÓ hiÖn b¶n chÊt vµ tÝnh u viÖt cña
chÕ ®é .
2. VÞ trÝ cña chÝnh quyÒn cÊp x· ®èi víi nÒn hµnh chÝnh quèc gia.
ChÝnh quyÒn c¬ së qu¶n lý mäi mÆt c«ng t¸c hµnh chÝnh nhµ níc ë c¬ së nh»m
®¶m b¶o cho hiÕn ph¸p, ph¸p luËt ®îc t«n träng vµ chÊp hµnh nghªm chØnh ë c¬
së; ®¶m b¶o quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n lao ®éng ; ®¶m b¶o quyÒn hîp ph¸p
còng nh nghÜa vô cña c«ng d©n ; ch¨m lo ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n
d©n trong x·, ®éng viªn mäi c«ng d©n lµm trßn mäi nghÜa vô ®èi víi nhµ níc.
X©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c phÇn quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch trong ph¹m vi
nhiÖm vô vµ kh¶ n¨ng cña x· nh :sù nghiÖp gi¸o dôc , v¨n ho¸, y tÕ, x· héi, s¶n
xuÊt vµ thÞ trêng, ch¨m lo ®êi sèng, qu¶n lý ng©n s¸ch x·, lµm nghÜa vô ®èi víi
nhµ níc vµ ®èi víi cÊp trªn;trùc tiÕp x©y dùng vµ qu¶n lý nh÷ng c«ng tr×nh c«ng
céng phôc vô sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi trªn ®Þa bµn c¬ së.
Qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc ë c¬ së lµ qu¶n ký hé tÞch trËt tù an tßan x·héi
,qu¶n ký hµnh chÝnh –kinh tÕ ®èi víi c¸c hé ®¬n vÞ s¶n xuÊt –kinh doanh c¬
b¶n vµ c¸c tæ chøc hîp t¸c ; qu¶n lý ng©n s¸ch x·.
Víi t c¸ch lµ chÝnh quyÒn nhµ níc ë ®Þa ph¬ng , Héi ®ång nh©n d©n,Uû
ban nh©n d©n x· cã quyÒn gi¸m s¸t, kiÓm tra c¸cho¹t ®éng kinh tÕ, v¨n ho¸ x·
héi trong ph¹m vi x· cña mäi ®¬n vÞ, mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o chÝnh
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
s¸ch,ph¸p luËt, gi÷ g×n ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa, ®¶m b¶o quyÒn lîi chung cña
nhµ níc vµ quyÒn lîi chung cña nh©n d©n trong x·.
II. Sù TÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i ®æi míi c¬ cÊu bé m¸y chÝnh
quyÕn cÊp x·.
1.sù tÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i ®æi míi c¬ cÊu bé m¸y chÝnh quyÒn cÊp
x·.
ViÖt nam trong nh÷ng n¨m ®æi míi, bíc ®Çu ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu
rÊt quan träng, vît qua nhiÒu khã kh¨n, thö th¸ch æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕx· héi, gi÷ v÷ng vµ t¨ng cêng chÝnh trÞ ®a ®Êt níc c¬ b¶n ra khái t×nh tr¹ng hñng
ho¶ng.Theo sè liÖu cña ng©n hµng thÕ giíi th× nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ (GDP)
cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n ®æi míi t¨ng b×nh qu©n 8,2% (1991- 1995) s¶n
xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng 13,3%, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng 4,5%, kim ng¹ch xuÊt
khÈu t¨ng 20% l¹m ph¸t gi¶m tõ 67,1% (1991) xuèng 14,4% (1994) vµ 12,7%
(1995). Thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ quan hÖ
®èi ngo¹i, më réng sù hîp t¸c nhiÒu mÆt víi c¸c níc nhÊt lµ c¸c níc trong khu
vùc vµ c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, tham gia vµo tæ chøc asean víi t c¸ch lµ
mét thµnh viªn ®Çy ®ñ (1995), b×nh thêng ho¸ quan hÖ víi Mü sau nhiÒu n¨m ®èi
®Çu tÝnh ®Õn nay, tæng sè vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n ®Çu t níc ngoµi lªn ®Õn
kho¶ng 18 tû USD. Víi nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc bíc ®Çu vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ
®· t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò ®a ®Êt níc sang mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi, kh¾c phôc
nguy c¬ tôt hËu, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn h¹i ho¸ ®Êt níc. Trong giai ®o¹n
ph¸t triÓn míi nÒn hµnh chÝnh ViÖt Nam, tuy ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo thùc
hiÖn c«ng cuéc ®æi míi nhng cßn nhiÒu mÆt non yÕu. Cha thÝch hîp víi nh÷ng
thay ®æi nhanh chãng do thÞ trêng g©y ra. Bé m¸y nhµ níc cßn qu¸ cång kÒnh,
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cha cao nÆng nÒ vÒ quan liªu cùa quyÒn, n¨ng lùc, phÈm chÊt
c¸c bé phËn c«ng chøc cha t¬ng xøng víi nh÷ng yªu cÇu cña nhiÖm vô trong giai
®o¹n míi… Tríc t×nh h×nh ®ã, víi tiªu ®Ò “ TiÕp tôc x©y dùng vµ hoµn thiÖn níc
Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam träng t©m lµ c¶i c¸ch mét bíc nÒn hµnh
chÝnh”. C¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ níc ta, ph¶i tiÕn hµnh ®ång thêi trªn c¶ ba mÆt
(1). C¶i c¸ch thÓ chÕ hµnh chÝnh; (2). C¶i c¸ch tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh nhµ níc nh»m n©ng cao hiÖu lùc hiÖu qu¶; (3)C¶i c¸ch c«ng vô, n©ng cao n¨ng lùc vµ
lµm s¹ch ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc .
V× vËy, viÖc ®æi míi tæ chøc c¬ cÊu bé m¸y qu¶n lý , n©ng cao hiÖu lùc
hµnh chÝnh nhµ níc ë x· lµ thùc sù kh¸ch quan tÊt yÕu t¸c ®éng lín ®Õn sù ph¸t
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
triÓn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña ®Êt níc. Bëi v×, hÖ thèng cÊu tróc hµnh chÝnh l·nh
thæ níc ta theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 118 hiÕn ph¸p n¨m 1992 bao gåm 4 cÊp: cÊp
trung ¬ng, cÊp tØnh( Bao gåm c¸c tØnh vµ c¸c thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng);
CÊp huyÖn ( HuyÖn, quËn, c¸c thµnh phè, thÞ x· thuéc tØnh); CÊp x· ( Bao gåm
c¸c x·, phêng vµ thÞ trÊn ). Trong hÖ thèng tæ chøc hµnh chÝnh bèn cÊp nµy, x· lµ
®¬n vÞ hµnh chÝnh thÊp nhÊt cã vai trß vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng. Kh«ng chØ trong
c¬ cÊu tæ chøc quyÒn lùc nhµ níc mµ cßn lµ yÕu tè chi phèi m¹nh mÏ ®êi sèng
chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi cña céng ®ång d©n c vµ chñ thÓ ngêi d©n trong
®Þa bµn. chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chØ râ “ cÊp x· lµ cÊp gÇn gòi nh©n d©n nhÊt, lµ
nÒn t¶ng cña hµnh chÝnh cÊp x· lµm ®îc viÖc th× mäi viÖc ®Òu xong xu«i”.
2. Môc tiªu cña viÖc ®æi míi c¬ cÊu bé m¸y chÝnh quyÒn cÊp x·.
C¬ quan hµnh chÝnh cÊp x· lµ cÊp tæ chøc thùc hiÖn vµ lµ cÊp c¬ së cña nÒn
hµnh chÝnh nhµ níc c¬ cÊu tæ chøc cña bé m¸y hµnh chÝnh cÊp x· kh«ng chØ x©y
dùng dùa trªn chøc n¨ng nhiÖm vô qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc cña cÊp nµy, mµ
cÇn tÝnh tíi sè lîng, tr×nh ®é, kinh nghiÖp, kÜ n¨ng cña ®éi ngò c¸n bé s½n cã.
Chøc n¨ng, nhiÖm vô c¸c bé phËn cÊu thµnh vÒ mÆt tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh
cÊp x· g¾n víi nhiÖm vô cña mçi c¸ nh©n trong tæ chøc nµy. xuÊt ph¸t tõ nh÷ng
yªu cÇu kh¸ch quan, ®Ó tiÕn hµnh c¶i c¸ch bé m¸y hµnh chÝnh nhµ níc tinh gän,
Ýt ®Çu mèi, thùc hiÖn nghiªm tóc nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ c«ng khai ho¸ c¸c
ho¹t ®éng: gi¶i quyÕt nhanh, nh¹y, kÞp thêi, hîp t×nh hîp lý, cã hiÖu qu¶ nhiÖm
vô chÝnh trÞ, c¶i c¸ch tæ chøc bé m¸y c¬ quan hµnh chÝnh cÊp x· nh»m môc tiªu:
Chøc n¨ng cña bé m¸y hµnh chÝnh phï hîp, ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña chøc
n¨ng qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc ë cÊp nµy vµ kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng
dÞch vô hµnh chÝnh c«ng, tõ chøc n¨ng, nhiÖm vô, môc tiªu qu¶n lý ®Ó tæ chøc bé
m¸y qu¶n lý t¬ng øng. Mçi bé phËn chuyªn m«n chøc n¨ng chuyªn m«n trong
bé m¸y qu¶n lý hµnh chÝnh chøc n¨ng kÐp: tham mu cho Uû ban nh©n d©n thùc
hiÖn vai trß ra quyÕt ®Þnh vµ phôc vô Uû ban nh©n d©n thùc hiÖn vai trß hµnh
chÝnh.
Lµ mét thµnh tè c¬ b¶n n»m trong mét chÝnh thÓ tæ chøc vµ hÖ thèng c¸c
c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc tõ trung ¬ng ®Õn cÊp x·, vÒ môc tiªu hµnh chÝnh bé
m¸y ph¶i hoµn chØnh vµ chØ huy l·nh ®¹o thèng nhÊt.
Ph©n ®Þnh râ ph¹m vi tr¸ch nhiÖm trong qu¶n lý ph©n cÊp rµnh m¹ch, râ rµng
nhiÖm vô vµ thÈm quyÒn qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc ®èi víi cÊp x·.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Thèng nhÊt gi÷a chøc n¨ng nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n lµba yÕu tè t¹o ®iÒu kiÖn cho
nhau. NÕu chØ cã nhiÖm vô mµ kh«ng cã tr¸ch nhiÖm ( nhiÖm vô) ®Ó®i tíi chç
l¹m dông quyÒn lùc, kh«ng lµm hÕt tr¸ch nhiÖm. Trong tæ chøc qu¶n lý hµnh
chÝnh ph¶i ®Ønh râ chøc n¨ng nhiÖm vô, thÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm, quan hÖ trªndíi,ngang-däc cho c¶ tæ chøc cho tõng bé phËn c¸ nh©n. t¨ng cêng tÝnh chuyªn
m«n chuyªn nghiÖp ho¸ c¸c chøc danh do yªu cÇu cña nhiÖm vô chÝnh trÞ l©u dµi
thiÕt thùc quy ®Þnh.
T¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ hµnh chÝnh. Tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh
cÊp x· ph¶i tinh gi¶m tiÕt kiÖm hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi.
Ch¬ng 2
Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng
cña chÝnh quyÒn x· níc ta hiÖn nay
1. Nh÷ng bÊt cËp trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn c¬ së ë
x·.
1.1 vÞ trÝ cña héi ®ång nh©n d©n trong ho¹t ®éng thùc tiÔn.
HiÕn ph¸p, luËt tæ chøc H§ND vµ UBND kh¼ng ®Þnh H§ND lµ c¬ quan
quyÒn lùc nhµ níc ë ®Þa ph¬ng, ®¹i diÖn cho ý chÝ, nguyÖn väng vµ quyÒn lµm
chñ cña nh©n d©n. trªn c¬ së quy ®Þnh cña hiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt,ph¸p lÖnh vÒ
nhiÖm vô, quyÒn h¹n cô thÓ cña Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n ®· x¸c
®Þnh nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Héi ®ång nh©n d©n x·, phêng, thÞ trÊn. Víi c¸c
nhiÖm vô quyÒn h¹n trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, v¨n ho¸, an ninh, quèc phßng,
thùc hiÖn chÝnh s¸ch d©n téc vµ t«n gi¸o, lÜnh vùc thi hµnh ph¸p luËt, lÜnh vùc
x©y dùng chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, lÜnh vùc gi¸m s¸t, Héi ®ång nh©n d©n x· vÒ
mÆt h×nh thøc ph¸p lý, cã kh¸ nhiÒu quyÒn quyÕt ®Þnh. Nhng trªn thùc tÕ Héi
®ång nh©n d©n x· vÉn kh«ng kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh trong ho¹t ®éng thùc
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
tiÔn vµ thùc chÊt vÉn lµ c¬ quan nÆng vÒ h×nh thøc vµ kh«ng thùc quyÒn. ®iÒu nµy
®îc thÓ hiÖn râ nÐt vÒ c¸c ph¬ng diÖn:
- VÒ tæ chøc: Héi ®ång nh©n d©n kh«ng cã c¬ cÊu tæ chøc thÝnh hîp, ®ñ
kh¶ n¨ng vÒ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña
m×nh( Héi ®ång nh©n d©n x· mÆc dï cã ®ñ chñ tÞch, phã chñ tÞch H§ND nhng l¹i
kh«ng ®îc h×nh thµnh bé phËn thêng trùc H§ND, kh«ng cã c¸c ban H§ND nh ë
cÊp huyÖn vµ cÊp tØnh).
- VÒ ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng cña Héi ®ång nh©n d©n x· lµ c¸c kú häp theo
luËt Héi ®ång nh©n d©n häp thêng lÖ mçi n¨m hai kú. Héi ®ång nh©n d©n x· tuy
còng häp hai kú theo luËt ®Þnh nhng mçi lÇn thêng lµ mét ngµy. víi kú häp chØ
kÐo dµi trong mét ngµy, víi c¸c thñ tôc khai m¹c vµ bÕ m¹c cã tÝnh chÊt h×nh
thøc nhng l¹i chiÕm nhiÒu thêi gian, do vËy thêi gian dµnh ®Ó c¸c ®¹i biÓu th¶o
luËn c¸c vÊn ®Ò thuéc ch¬ng tr×nh nghÞ sù cña kú häp l¹i rÊt Ýt.Do vËy, chÊt lîng
c¸c kú häp chung lµ h¹n chÕ vµ h×nh thøc.
- Qua kh¶o s¸t thùc tÕ cho thÊy, Héi ®ång nh©n d©n x· th¶o luËn vµ quyÕt
®Þnh c¸c vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh nhng vÒ thùc chÊt lµ th¶o luËn vµ
quyÕt dÞnh c¸c vÊn ®Ò mµ ®¶ng Uû ®· th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh. NhiÒu nghÞ quyÕt
cña Héi ®ång nh©n d©n x· lµ sù viÕt l¹i nghÞ quyÕt cña ®¶ng Uû.
- Uy tÝn vµ ¶nh hëng cña Héi ®ång nh©n d©n x· trong ®êi sèng lµng x· kh¸
thÊp. KÕt qu¶ kh¶o s¸t “ HÖ thèng chÝnh trÞ cÊp x· nh×n tõ gãc ®é ngêi d©n chØ ra
r»ng, gi÷a ba thiÕt chÕ trong hÖ thèng chÝnh trÞ lµ H§ND, UBND x· vµ ®¶ng Uû
x·, ngêi d©n tá ra gÇn gòi nhÊt ®èi víi UBND. Cßn ®èi víi H§ND mét tæ chøc
cã chøc n¨ng nhiÖm vô quan träng lµ ®¹i diÖn cho ý chÝ, nguyÖn väng vµ lîi Ých
ngêi d©n trong lµng, x· th× d©n chóng l¹i quan hÖ Ýt.
1.2. Uû ban nh©n d©n tÝnh chÊp hµnh vµ tÝnh chÊt hµnh chÝnh.
§èi víi Uû ban nh©n d©n tÝnh chÊp hµnh vµ tÝnh chÊt hµnh chÝnh kh«ng ®îc cô thÓ do vËy, trong mçi quan hÖ víi Héi ®ång nh©n d©n x·, Uû ban nh©n d©n
x· gÇn nh n¾m quyÒn chñ ®éng. TÝnh chÊt h×nh thøc cña c¸c nghÞ quyÕt do
H§ND x· th«ng qua ®· kh«ng t¹o ra ®îc c¸c c¬ së thùc tiÔn ®èi víi viÖc chÊp
hµnh cña Uû ban nh©n d©n. sù yÕu kÐm trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng cØa Héi ®ång
nh©n d©n x· ®· ®Æt Héi ®ång nh©n d©n x· vÒ thùc chÊt lÖ thuéc vµo Uû ban nh©n
d©n, kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña Héi ®ång nh©n d©n x· ®èi víi ho¹t ®éng cña Uû ban
nh©n d©n lµ rÊt h¹n chÕ.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
MÆt kh¸c, víi tÝnh chÊt lµ c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc ë x· Uû ban nh©n
d©n l¹i ho¹t ®éng gÇn nh lµ mét c¬ quan thô ®éng, chñ yÕu lµm theo c¸c chØ thÞ,
mÖnh lÖnh cña cÊp trªn. tÝnh chÊt hµnh chÝnh nhµ níc ë ®¬n vÞ c¬ së nh ®· ®ßi
hái c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc ph¶i ®îc tæ chøc cã tÝnh gän nhÑ, linh ho¹t, ®ñ
kh¶ n¨ng øng phã kÞp thêi c¸c t×nh huèng qu¶n lý. Nhng luËt tæ chøc H§ND,
UBND ®Þa ph¬ng l¹i quy ®Þnh UBND lµ mét tæ chøc tËp thÓ, ho¹t ®éng theo chÕ
®é Uû ban lµ chñ yÕu. TÝnh chÊt héi ®ång trong tæ chøc cña c¬ quan hµnh chÝnh
nhµ níc ë cÊp x· ®· tiÕp tôc biÕn c¬ quan nµy thµnh mét lo¹i c¬ quan nghÞ bµn,
häp, th¶o luËn nhiÒu mµ ho¹t ®éng cô thÓ lµ Ýt, kÐm hiÖu qu¶ vµ kh«ng kÞp thêi.
§iÒu ®¸ng b¸o ®éng lµ ë chç vai trß, tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n cña c¸c chøc vô trong
c¬ cÊu tæ chøc Uû ban nh©n d©n do kh«ng ®îc x¸c ®Þnh râ nªn rÊt khã kh¨n xñ lý
tr¸ch nhiÖm c¸n bé c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ níc trªn ®Þa bµn kÐm hiÖu qu¶,
g©y ra nhiÒu tiªu cùc dÉn ®Õn bÊt b×nh trong quÇn chóng. Sù ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm
vÉn cßn lµ hiÖn tîng phæ biªn trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan hµnh
chÝnh nhµ níc ë nhiÒu x·.
Nghiªn cøu thùc tr¹ng c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt níc ta vÒ chÝnh quyÒn
®Þa ph¬ng cho thÊy chøc n¨ng, nhiÖm vô, thÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp
chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng tõ tØnh, huyÖn,x· ®Òu cßn chung chung thiÕu ®Þnh lîng
®Þnh tÝnh cho c¸c cÊp chÝnh quúÒn. ChÝnh quyÒn cÊp x· vÒ mÆt h×nh thøc ph¸p lý,
quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm dêng nh rÊt nhiÒu nhng hÇu hÕt l¹i kh«ng x¸c ®Þnh cô
thÓ. ®Æc biÖt cha cã sù ph©n biÖt gi÷a hai nhãm nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña chÝnh
quyÒn c¬ së lµ qu¶n lý nhµ níc vµ quyÒn tù qu¶n c¬ së. ChÝnh sù lÉn lén gi÷a
quyÒn h¹n, nhiÖm vô gi÷a qu¶n lý nhµ níc vµ tù qu¶n ë c¬ së ®· kh«ng ph¸t huy
®îc vai trß cña chÝnh quyÒn c¬ sö vÒ ph¬ng diÖn qu¶n lý nhµ níc vµ ph¬ng diÖn
tù qu¶n. ®iÒu nµy ®· ®Èy kh«ng Ýt chÝnh quyÒn c¬ së vµo t×nh tr¹ng ®èi víi cÊp
trªn th× ®èi phã, thùc hiÖn nhiÖm vô cèt cho song chuyÖn, b¸o c¸o sai sù thËt; ®èi
víi d©n chóng trong lµng x· th× quan liªu cùa quyÒn, xa rêi nh©n vµ khi cã ®iÒu
kiÖn th× tham « bßn rót sù ®ãng gãp cña d©n ®Ó trôc lîi c¸ nh©n.
1.3 Sù xuÊt hiÖn chøc danh trëng th«n.
Sù xuÊt hiÖn chøc danh“trëng th«n” ë c¸c x· còng ®ang lµm biÕn ®æi kh¸
lín c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè trong hÖ thèng chÝnh trÞ ë c¬ së, ®Æc biÖt mèi
quan hÖ gi÷a chÝnh quyÒn á c¬ së víi d©n chóng.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Th«n, Êp b¶n lµ mét khu vùc ®îc h×nh thµnh theo ®Þa lý tù nhiªn vµ truyÒn
thèng v¨n ho¸ trong céng ®ång lµng,x· ViÖt Nam. Trëng th«n chÞu mét sè tr¸ch
nhiÖm thùc hiÖn nhiÖm vô quan träng trong ph¹n vi do Uû ban nh©n d©n x· giao.
Th«n, Êp b¶n kh«ng ph¶i lµ mét cÊp chÝnh quyÒn nhµ níc. Tõ khi cã chøc
danh trëng th«n th× viÖc truyÒn ®¹t c¸c chÝnh s¸ch chñ tr¬ng cña §¶ng vµ ph¸p
luËt cña nhµ níc ®· nhanh chãng xuèng tíi d©n vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chÝnh
quyÒn ®Ò ra ®îc kÞp thêi h¬n cã hiÖu qu¶ h¬n.
Trong thêi gian võa qua, c¸c x· ®· biÕt ph¸t huy t¸c dông cña trëng th«n
®Ó gióp cho viÖc qu¶n lý nhµ níc ë th«n b¶n tèt h¬n. hµng th¸ng trëng th«n ®Þnh
kú b¸o c¸o c«ng t¸c cho UBND x· vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc UBND x· vÒ
c«ng t¸c ®îc x· giao. Trëng th«n ®îc tham gia c¸c cuéc häp do cÊp trªn triÖu tËp
vµ phèi hîp víi ®oµn thÓ trong dÞa bµn x· còng nh c¸c thµnh viªn UBND x· ®îc
ph©n c«ng theo dâi côm th«n, ¸p b¶n ®Ó hoµn thµnh tèt c¸c c«ng viÖc ®îc giao.
Nhng do cha cã nh÷ng v¨n b¶n cô thÓ quy ®Þnh c¸c mèi quan hÖ gi÷a trëng th«n
vµ UBND x· nªn ho¹t ®éng cña trëng th«n, Êp b¶n cßn lóng tóng. ViÖc truyÒn ®¹t
chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña ®¶ng, ph¸p luËt cña nhµ níc cã nhanh gän h¬n , nhng
do tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ tiÕp cËn v¨n b¶n cßn h¹n chÕ nªn viÖc truyÒn ®¹t rÊt khã
kh¨n. tiªu chuÈn, chÕ ®é cña trëng th«n theo quy ®Þnh cña nghÞ ®Þnh chÝnh phñ,
c¸c chøc danh kh¸c trong ®ã cã trëng th«n lµ 80 ngh×n ®ång/ th¸ng. Víi sè phô
cÊp Ýt nh vËy nªn c¸c trëng th«n ngoµi phÇn c«ng viÖc ®îc giao cßn ph¶i tham gia
s¶n xuÊt ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng nªn chÊt lîng c«ng viÖc kh«ng cao. Trong viÖc xö
lý c«ng viÖc ®îc giao, mét sè trëng th«n do cha ®îc tËp huÊn, båi dìng nªn viÖc
phèi hîp víi c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng ®Ó gi¶i quyÕt mét sè viÖc cô thÓ cßn lóng
tóng, cha ph¸t huy ®îc søc m¹nh tæng hîp cña hÖ thèng chÝnh trÞ trªn ®Þa bµn
th«n xãm.
§iÒu quan träng cÇn ®îc lu ý lµ vÞ trÞ trÝ cña trëng th«n vµ ho¹t ®éng cña
trëng th«n ngoµi c¸c t¸c dông tÝch cùc vÉn ®ang ®Æt ra nh÷ng bÊt cËp trong thùc
tiÔn tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn c¬ së. ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn ë c¸c xu
híng sau:
- ChÝnh quyÒn x· cã thiªn híng dån c¸c c«ng viÖc cã liªn quan ®Õn d©n
chóng xuèng c¸c trëng th«n, biÕn trëng th«n thµnh n¬i g¸nh chÞu c¸c nhiÖm vô
vèn theo luËt thuéc tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn x·. xu híng nµy cã nguy c¬
biÕn chÝnh quúªn x· thµnh mét chÝnh quyÒn cÊp trung gian, xa dÇn nh©n d©n, c¸n
bé x· trë nªn quan liªu, th«n trë thµnh mét cÊp qu¶n lý hµnh chÝnh “BÊt ®¾c dÜ”
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
mét ®¬n vÞ c¬ së m¬ hå vÒ ®Þa vÞ ph¸p lý.trëng th«n , tõ ngêi ®¹i diÖn d©n
chóng ,do d©n bÇu lªn ®îc thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô vµ nhu cÇu tù qu¶n céng
®ång ,trë thµnh ngêi ®¹i diÖn cho chÝnh quyÒn x· thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng mang
tÝnh quyÒn lùc nhµ níc.
- Sù ®ïn ®Èy c¸c c«ng viÖc tõ cÊp x· xuèng trëng th«n buéc c¸c trëng th«n
ph¶i ®Çu t nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc cho c«ng viÖc chung cña th«n xãm trong
lóc c¸c trëng th«n l¹i ®îc hëng rÊt Ýt c¸c chÕ ®é ®·i ngé tõ phÝa nhµ níc, kh«ng
gièng nh c¸n bé cÊp x·. “T×nh tr¹ng ngêi lµm nhiÒu hëng Ýt” ®· t¹o nªn kh«ng Ýt
sù so ®o cña mét sè trëng th«n vÒ chÕ ®é ®·i ngé. H¬n n÷a, nguy c¬ “hµnh chÝnh
ho¸” th«n t¹o h×nh ¶nh th«n nh mét cÊp hµnh chÝnh c¬ së ®· t¹o ra t©m lý ®ßi
quyÒn lîi cña mét sè trëng th«n, thËm chÝ mét sè vÞ ®øng ®Çu c¸c bé phËn thuéc
c¸c thiÕt chÕ trong hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së nh chi bé, chi héi phô n÷,chi ®oµn
thanh niªn, cùu chiÕn binh còng mong muèn ®îc hëng chÕ ®é ®·i ngé tõ ng©n
s¸ch nhµ níc.
- Nh÷ng bÊt cËp nµy cÇn ®îc xem xÐt gi¶i m· trong c¸c nç lùc x©y dùng
mét m« h×nh tæ chøc kh«n hîp lý ®Ó võa ®¶m b¶o nªu cao tr¸ch nhiÖm cña chÝnh
quyÒn c¬ së, võa ®¶mb¶o ph¸t huy tèt c¸c tiÒm n¨ng tù qu¶n c«ng céng.
1.4. ChÝnh quyÒn x· lµmét cÊp chÝnh quyÒn hoµn chØnh nhng l¹i cha thËt
sù lµ mét cÊp ng©n s¸ch ®Çy ®ñ.
-Do vËy, trªn thùc tÕ chÝnh quyÒn x· ho¹t ®éng trªn c¬ së chÕ ®é tµi chÝnh
c«ng kh«ng t¬ng thÝch. Tuy luËt ng©n s¸ch nhµ níc ®· quy ®Þnh chÝnh quyÒn x·
cã ng©n s¸ch ®îc ph©n cÊp nguån thu, nhiÖm vô chi nhng nguån thu kh«ng t¹o
kh¶ n¨ng thóc ®Èy nç lùc cña chÝnh quyÒn x· nh»m hoµn thiÖn t×nh tr¹ng ng©n
s¸ch. Sù bao cÊp cã tÝnh b×nh qu©n cña nhµ níc ®èi víi ng©n s¸ch x· ®· cã t¹o
t©m lý “chê ®îi” ®îc cÊp ph¸t ë kh«ng Ýt chÝnh quyÒn c¬ së. Do vËy, ë nh÷ng n¬i
cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ tèt, lÉn nh÷nh n¬i Ýt cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh
quyÒn x· cha thùc sù chñ ®éng ph¸t huy néi lùc, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh©n d©n ph¸t
huy s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch x· theo ph¬ng thøc “lµm
nhiÒu hëng nhiÒu lµm Ýt hëng Ýt”.
TÝnh kh«ng hoµn chØnh vÒ cÊp ng©n s¸ch cña chÝnh quyÒn c¬ së ,sù yÕu
kÐm vÒ tæ chøc bé m¸y vµ n¨ng lùc c¸n bé lµm cho c«ng t¸c ®iÒu hµnh ng©n s¸ch
x· lóng tóng vµ khã kh¨n. cho ®Õn nay theo Bé tµi chÝnh míi kho¶ng 20% sè x·
tù c©n ®èi tµi chÝnh, 40% x· c©n ®èi ®îc mét phÇn vµ 40% gÇn nh ph¶i lÖ thuéc
hoµn toµn nguån bæ sung tõ ng©n s¸ch cÊp trªn. mÆc dï nguån kinh phÝ qu¶n lý
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
( chi thêng xuyªn ) ®îc ph©n bæ cho x· b×nh qu©n 300 triÖu ®ång cho 17 ®Õn 25
®Þnh biªn. ®©y lµ sè kinh phÝ kh«ng nhá nhng do qu¸ nhiÒu chøc danh ®îc c¸n
bé, c¸c nghµnh bè trÝ thªm nªn nguån kinh phÝ bÞ chi tr¶ ph©n t¸n giµn tr¶i. Trªn
80% ng©n s¸ch x· dïng chi tr¶ c¸c kho¶n sinh ho¹t phÝ, c¸c kho¶n phô cÊp (tõ 20
®Õn 370 nghin ®ång/ngêi 1 th¸ng). Do vËy, t×nh tr¹ng ng©n x· lu«n c¨ng th¼ng,
kh«ng cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
trªn ®Þa bµn.
1.5. T×nh tr¹ng bÊt cËp trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng.
T×nh tr¹ng bÊt cËp trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn nãi riªng lµ
hËu qu¶ cña nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan.
VÒ mÆt kh¸ch quan, n«ng th«n ViÖt Nam vÉn cha vît qua t×nh tr¹ng l¹c
hËu vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi. G¸nh nÆng cña hËu qu¶ chiÕn tranh vµ c¬ chÕ
kinh tÕ tËp trung, quan liªu bao cÊp tríc ®©y vÉn cßn chi phèi c¸c mÆt ®êi sèng
n«ng th«n. sù lóng tóng cña kinh tÕ n«ng th«n tríc c¸c quy luËt cña kinh tÕ thÞ trêng ®ang lµm cho ®êi sång cña hµng triÖu n«ng d©n ngµy cµng khã kh¨n. con ®êng vµ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n trong xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ
thÞ trêng cha ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ vµ nhÊt qu¸. Trong bèi c¶nh nh vËy chÝnh quyÒn
c¬ s¬ tÊt yÕu rÊt khã kh¨n thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh.
MÆt kh¸c, tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm truyÒn thèng cña lµng x· ViÖt Nam víi c¸c
phong tôc tËp qu¸n “®Êt lÒ quen thãi” c¸c quan hÖ phøc t¹p vÒ dßng hä, vÒ lîi Ých
còng ®· t¸c ®éng kh«ng Ýt ®Õn c¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ
ë c¬ së nãi chung vµ chÝnh quyÒn x· nãi riªng.
Tuy nhiªn, trong sù yÕu kÐm, bÊt cËp cña chÝnh quyÒn c¬ së ë n«ng th«n,
c¸c nguyªn nh©n chñ quan lµ c¬ b¶n. C¸c nguyªn nh©n chñ quan cña t×nh tr¹ng
nay cã thÓ ®îc t×m hiÓu vµ ph©n tÝch trªn nhiÒu gãc ®é vµ ph¬ng diÖn. Nhng tËp
trung l¹i cã thÓ kh¸i qu¸t ë nh÷ng nguyªn nh©n sau:
a- Cho ®Õn nay, trong khoa häc ph¸p lý vÒ tæ chøc nhµ níc chóng ta vÉn
cha cã mét nhËn thøc ®Çy ®ñ, khoa häc vµ ®óng ®Ên vÒ kh¸i niÖm chÝnh quyÒn c¬
së. Do vËy, trong nhËn thøc vµ trong thùc tiÔn chÝnh quyÒn c¬ së ®îc quan niÖm
lµ chÝnh quyÒn thÊp nhÊt, lµ “cÊp díi” cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng
kh¸c.Lµ cÊp díi nªn chÝnh quyÒn c¬ së mét mËt nhËn ®îc sù l·nh ®¹o tõ cÊp tØnh,
cÊp huyÖn mËt kh¸c trë thµnh n¬i ph¶i g¸nh chÞu mäi nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm qu¶n
lý nhµ níc, vèn theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt lµ thuéc tr¸ch nhiÖm cña cÊp tØnh
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hay cÊp huyÖn. Quan niÖm c¬ së lµ n¬i mäi ®êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p
luËt cña nhµ níc ®îc thùc hiÖn, lµ ®Þa chØ ®Õn cña c¸c chñ tr¬ng vµ gi¶i ph¸p ®æi
míi hay c¶i c¸ch ®· dÉn ®Õn quan niÖm chÝnh quyÒn c¬ së lµ c«ng cô cña chÝnh
quyÒn cÊp trªn cã nghÜa vô thùc hiÖn kh«ng chØ c¸c chØ thÞ, mÖnh lÖnh cña cÊp
trªn mµ c¶ nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm vµ c«ng viÖc cña cÊp trªn. trong thùc tÕ, kh«ng
Ýt c¸c c¬ quan nhµ níc ë Trung ¬ng, ë tØnh, huyÖn, quan niÖm chÝnh quyÒn c¬ së
lµ “c¸i phiÔu” thu, høng c¸c c«ng viÖc tõ cÊp trªn ®Ó triÓn khai, gi¶i quyÕt b»ng
c¸c ph¬ng tiÖn, søc lùc ë c¬ së. ChÝnh v× thÕ, kh«ng Ýt chÝnh quyÒn ë c¬ së l¹i r¬i
vµo t×nh tr¹ng “tr¨m d©u ®æ ®Çu t»m”, lµ n¬i mµ tÊt c¶ c¸c cÊp ®Òu ngã tíi, lµ
c«ng cô mµ c¸c cÊp ®Òu sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô, chøc tr¸ch cña m×nh.
C«ng viÖc v× thÕ mäi lóc, mäi n¬i ®Òu dån xuèng c¬ së, yªu cÇu c¬ së gi¶i quyÕt,
cßn kh«ng Ýt c¬ quan cÊp trªn chØ ®¹o, kiÓm tra qua quýt, ngåi ®îi kÕt qu¶ bao
c¸o vµ ghi nhËn thµnh tÝch.
ChÝnh quyÒn c¬ së víi bé m¸y tæ chøc cã h¹n, ®éi ngò c¸n bé h¹n chÕ vÒ
nhiÒu ph¬ng diÖn, mét ng©n s¸ch kh«ng cã kh¶ n¨ng tùc©n ®èi l¹i ph¶i høng chÞu
g¸nh nÆng cña c¸c ho¹t ®éng nh»m thùc hiÖn chØ thÞ, mÖnh lÖnh vµ c¶ tr¸ch
nhiÖm cÊp trªn nªn khã cã thÓ hoµ thµnh ®îc nhiÖm vô mét c¸ch thùc tÕ vµ hiÖu
qu¶.
b- Trong lÞch sö x©y dùng vµ ph¸t triÓn chÝnh quyÒn lµng x· cña c¸c céng
®ång ngêi ViÖt tríc ®©y, tÝnh chÊt tù qu¶n lu«n ®îc kh¼ng ®Þnh vµ ph¸t huy. Tuy
nhiªn m« h×nh tæ chøc chÝnh quyÒn c¬ së ®Þa ph¬ng nãi chung vµ chÝnh quyÒn c¬
së ®Þa ph¬ng nãi riªng ®Òu Ýt tËp trung vµo tÝnh tù qu¶n.
vÒ ph¬ng diÖn nhËn thøc chÝnh quyÒn cÊp trªn ®Òu chØ nhÊn m¹nh ®Õn vai
trß qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc cña chÝnh quyÒn c¬ së, xem chÝnh quyÒn c¬ së lµ
c«ng cô thùc thi quyÒn lùc nhµ níc ë ®Þa bµn c¬ së. Do vËy, Héi ®ång nh©n d©n
x· vÉn tiÕp tôc ®îc kh¼ng ®Þnh lµ c¬ quan quyÒn lùc ë ®Þa ph¬ng, chø kh«ng ph¶i
lµ c¬ quan tù qu¶n ë c¬ së. Do chØ nhÊn m¹nh ®Õn viÖc thùc thi c«ng quyÒn cña
bé m¸y chÝnh quyÒn x·, trong nhËn thøc suy nghÜ cña d©n chóng lµng x·, chÝnh
quyÒn x· lµ bé m¸y c«ng cô nhµ níc cÊp trªn ®îc lËp ra ®Ó qu¶n lý hä. Hä xem
chÝnh quyÒn x· lµ h×nh ¶nh thu nhá cña nhµ níc, chø kh«ng ph¶i lµ ph¬ng thøc
®Ó d©n chóng thùchiÖn tù qu¶n céng ®ång. Trong tÇm s©u nhËn thøc, ngêi d©n
vÉn cha thËt sù nh×n nhËn chÝnh quyÒn x· mµ ®¹i diÖn lµ Héi ®ång nh©n d©n do
chÝnh hä bÇu ra lµ mét bé m¸y thËt sù cña d©n, do d©n, v× d©n. Hä vÉn xem sù
quan hÖ víi chÝnh quyÒn lµ viÖc bÊt ®¾c dÜ, khi ph¶i ®Õn Uû ban nh©n d©n ®Ó xin
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®îc gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc cã liªn quan ®Õn hä vµ ®Æc biÖt ®Õn ®Ó xin phÐp ®îc
sö dông c¸c quyÒn mµ theo ph¸p luËt vèn lµ quyÒn ®¬ng nhiªn cña hä. Nh÷ng
“barie” t©m lý vÉn ®ang c¶n trë sù tin tëng cña d©n chóng trong lµng x· ®èi víi
bä m¸y chÝnh quyÒn lµm cho sù g¾n bã, ñng hé cña d©n chóng ®èi víi bé m¸y
chÝnh quyÒn c¬ së ë n«ng th«n trë nªn h×nh thøc. ®Æc biÖt trong c¸c ®iÒu kiÖn
hiÖn nay, khi bé m¸y chÝnh quyÒn ë mét sè n¬i ®ang trong t×nh tr¹ng quan liªu
ho¸ nÆng, mét sè c¸n bé c¬ së d· trë thµnh c¸c «ng “quan c¸ch m¹ng” víi nhiÒu
c¨n bÖnh tham «, tham nhòng, h¸ch dÞch, cöa quyÒn th× sù ñng hé cña d©n chóng
®èi víi chÝnh quyÒn cµng trë nªn b¸o ®éng. Mét khi chÝnh quyÒn cha thËt sù lµ
cña d©n, cha thËt sù trong lßng d©n th× kh«ng thÓ lµ mét chÝnh quyÒn m¹nh, dÉu
r»ng vÒ lý thuyÕt nhµ níc ta víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn lu«n ®îc nhÊn m¹nh lµ cña
d©n, do d©n, v× d©n.
c- VÒ ph¬ng diÖn ph¸p luËt, cã thÓ thÊy r»ng, toµn bé hÖ thèng chÝnh
quyÒn ®Þa ph¬ng c¸c cÊp hiÖn nay ë níc ta ®Òu ®ag ®îctæ chøc vµ ho¹t ®oäng
trªn mét c¬ së ph¸p lý thiÕu cô thÓ c¶ vÒ ®Þnh tÝnh. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn
hµnh vÒ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cha ®îc ®æi míi, ®· kh«ng t¹o ®îc c¸c hµnh lang
ph¸p lý phï hîp cho chÝnh quyÒn c¬ së ë n«ng th«n ho¹t ®éng. ThËt ra sù lóng
tóng kÐm hiÖu qu¶ cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng nãi chung, cña chÝnh quyÒn c¬ së
ë n«ng th«n nãi riªng cã nguån gèc tõ c¸c bÊt cËp trong b¶n th©n ph¸p luËt vÒ
Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp. C¸c bÊt cËp nµy dÔ dµng nhËn
thÊy trong c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vµ cã thÓ kh¸i qu¸t ë c¸c ®iÓm
sau:
- Kh«ng cã c¸c ®¹o luËt cô thÓ cho tõng cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®·
nhÊt thÓ ho¸ tÝnh chÊt, c¬ cÊu tæ chøc, nhiÖm vô, chøc n¨ng ë chÝnh quyÒn ®Þa
ph¬ng c¸c cÊp. ®èi víi chÝnh quyÒn c¬ së sù ph©n biÖt gi÷a x·, phêng, thÞ trÊn vµ
m« h×nh tæ chøc, nhiÖm vô,chøc n¨ng cha cã sù ph©n biÖt râ rµng.
-NhiÒu chøc n¨ng, nhiÖm vô cña chÝnh quyÒn c¬ së cha cã sù ®Þnh híng vµ
®Þng tÝnh cô thÓ. QuyÒn h¹n cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng trong viÖc thùc thi quyÒn
lùc nhµ níc trªn ®Þa bµn vµ trong lÜnh vùc thùc hiÖn quyÒn tù qu¶n céng ®ång d©n
c vÉn cßn lÉn lén, g©y lóng tóng cho chÝnh quyÒn trong thùc tiÔn ho¹t ®éng.
-NhiÒu tæ chøc trong hÖ thèng chÝnh trÞ ë c¬ së cha ph¸t huy ®îc vai trß, vÞ
trÝ cña m×nh trong cuéc sèng lµng, x·. ®¶ng uû x· lóng tóng trong néi dung ho¹t
®éng, ph¬ng thøc l·nh ®¹o chÝnh quyÒn. Do vËy, cã n¬i §¶ng uû bao biÖn lµm
thay chÝnh quyÒn, l¹i kh«ng Ýt n¬i vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng uû bÞ lu mê tríc vai
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
trß cña chÝnh quyÒn. Sù yÕu kÐm trong vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng uû ®· kh«ng
t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn. §Æc biÖt c¸c tæ
chøc chÝnh trÞ, x· héi ë x· nh mÆt trËn tæ quèc, ®oµn thanh niªn, phô n÷, héi
n«ng d©n ®îc tæ chø ho¹t ®éng theo khu«n theo lèi “hµnh chÝnh” vµ hÇu nh ®·
“hµnh chÝnh ho¸” lÖ thuéc vµo chÝnh quyÒn mÊt kh¶ n¨ng kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t
®éng cña chÝnh quyÒn. Vai trß ®¹i diÖn cho quyÒn lîi cña c¸c héi viªn, tËp hîp
quÇn chóng thùc hµnh d©n chñ ë c¬ sö cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi nhiÒu n¬i
bÞ lu mê. Do vËy, kh¶ n¨ng tËp hîp quÇn chóng bÞ h¹n chÕ. QuÇn chóng Ýt quan
t©m ®Õn tæ chøc héi cña m×nh, vµ xem c¸c tæ chøc chÝnh trÞ-x· héi ë c¬ së lµ “
c«ng cô cña chÝnh quyÒn”. Do vËy, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ-x· héi ë n«mg th«n, ë
mét sè n¬i ®· gãp phÇn t¹o ra sù cång kÒnh cña bé m¸y, t¨ng møc ®é quan liªu
ho¸ bé m¸y chÝnh quyÒn, lµm cho chi phÝ hµnh chÝnh ë c¬ së t¨ng lªn nhng hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng l¹i kh«ng t¬ng xøng. B¶n th©n mét sè tæ chøc chÝnh trÞ x· héi ë c¬
së l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸i hîp quÇn chóng, thiÕu sù g¾n bã, s©u s¾c víi quÇn
chóng. V× vËy, kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn cÇu nèi gi÷a quÇn chóng vµ chÝnh
quyÒn. Thùc tiÔn ho¹t ®éng cñamét sè tæ chøc chÝnh trÞ x· héi c¬ së ë n«ng th«n
cho thÊy, ®èi víi quÇn chóng, mét sè tæ chøc kh«ng ®ãng ®îc vai trß ®¹i diÖn, ®èi
víi chÝnh quyÒn l¹i kh«ng lµm ®îc nh©n tè g¾n kÕt chÝnh quyÒn víi nh©n d©n,
gãp phÇn n©ng cao uy tÝn cña chÝnh quyÒn trong nh©n d©n còng nh ®¶m b¶o sù
kiÓm tra, gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®èi víi ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn trong c¸c mÆt
cña cuéc sèng lµng x·. ChÝnh v× vËy sù yÕu kÐm trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña
mét sè tæ chøc chÝnh trÞ x· héi ë c¬ së còng chÝnh lµ nguyªn nh©n t¹o ra sù yÕu
kÐm cña chÝnh quyÒn c¬ së ë kh«ng Ýt vïng n«ng th«n.
d- Sù yÕu kÐm cña kh«ng Ýt chÝnh quyÒnc¬ së ë n«ng th«n cßn cã nguyªn
nh©n trùc tiÕp tõ sù nghÌo nµn, thiÕu thèn c¸c ®iÒu kiÖn tèi thiÓu cÇn thiÕt cho
ho¹t ®éng c«ng quyÒn trªn ®Þa bµn c¬ së.
20
.DOC 
34 
78 
114 
