Tài liệu Tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Më ®Çu * TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. Doanh nghiÖp Nhµ níc lµ thµnh phÇn kinh tÕ chñ lùc vµ ®ãng vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong suèt mÊy chôc n¨m qua DNNN gi÷ nh÷ng vÞ trÝ then chèt, ®i ®Çu øng dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ, nªu g¬ng vÒ n¨ng suÊt chÊt lîng, hiÖu qu¶ kinh tÕx· héi vµ chÊp hµnh ph¸p luËt: chi phèi nhiÒu ngµnh vµ lÜnh vùc then chèt, lµ lùc lîng nßng cèt trong t¨ng tr ëng kinh tÕ, trong x· héi vµ ®ãng gãp ng©n s¸ch Nhµ N íc, gãp phÇn quan träng träng æn ®Þnh kinh tÕ x· héi, ®ång thêi DNNN lµ lùc l îng chÝnh trong viÖc b¶o ®¶m cung cÊp s¶n phÈm vµ dÞch vô c«ng Ých chñ yÕu cña x· héi. Tuy nhiªn khi ViÖt Nam chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr êng th× c¸c DNNN ®· dÇn béc lé nh÷ng yÕu ®iÓm vµ tá ra kh«ng cã hiÖu qu¶ nh : hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh vµ søc c¹nh tranh thÊp; Kh«ng t ¬ng øng víi ®iÒu kiÖn vµ lîi thÕ cã ® îc, tèc ®é t¨ng tr ëng cña mét sè ®¬n vÞ cã biÓu hiÖn gi¶m dÇn; Kh«ng Ýt DNNN cßn û l¹i vµo sù b¶o hé, bao cÊp cña nhµ níc ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ chËm, tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu … Do ®ã g©y ra nh÷ng hËu qu¶ kh«ng tèt ( Nhµ N íc thÊt tho¸t vèn, thu nhËp cña ngêi lao ®éng thÊp, DNNN trë thµnh g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch Nhµ Níc … ) V× vËy viÖc duy tr× c¸c DNNN ë nh÷ng lÜnh vùc kh«ng quan träng lµ kh«ng cÇn thiÕt. Trong ®iÒu kiÖn tõng bíc më réng héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc, gia nhËp c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ (AFTA, WTO … ) th× viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa sèng cßn. MÆt kh¸c ®Ó gi¶m bít g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch Nhµ níc th× ®ßi hái chÝnh phñ ph¶i cã m« h×nh qu¶n lý míi. ViÖc cæ 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 phÇn ho¸ DNNN lµ mét ph¬ng c¸ch mµ nhê ®ã DN n©ng cao ® îc tÝnh tù chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi ho¹t ®éng cña m×nh, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh v× vËy viÖc ®æi míi vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp trong ®ã cã cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ phï hîp víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi DNNN nÒn kinh tÕ cña n íc ta. Do nhËn thøc ®óng vai trß, vÞ trÝ , tÇm quan träng cña cæ phÇn ho¸ DNNN ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Tõ n¨m 1992 ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN cho ®Õn n¨m 2002 ®· cæ phÇn ho¸ ®îc gÇn 900 DNNN chiÕm 18% tæng sè DNNN, víi tæng sè vèn kho¶ng 3.000 tû ®ång. Cïng víi c¶ níc, tõ n¨m 1993, tØnh Hµ T©y ®· chØ ®¹o thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ mét sè DNNN do tØnh qu¶n lý nh ng cho ®Õn 12/2002 c¶ tØnh míi chØ cã 18 DNNN ® îc CPH vµ trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. VËy nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ g× vµ lµm thÕ nµo ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ DNNN do tØnh qu¶n lý trong thêi gian tíi. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n khiÕn em ®i vµo nghiªn cøu ®Ò tµi “ cæ phÇn ho¸ DNNN trªn ®Þa bµn tØnh Hµ T©y thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p" . * KÕt cÊu cña ®Ò tµi: Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc TLTK ®Ò tµi ® îc chia lµm 3 ch¬ng: Ch¬ng 1: Cæ phÇn ho¸ DNNN Bíc ®i tÊt yÕu trong nÒn Kinh tÕ thÞ tr êng. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ DNNN trªn ®Þa b¶n tØnh Hµ T©y . Ch¬ng III: 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ DNNNtrªn ®Þa bµn tØnh Hµ T©y * Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi. - Trªn c¬ së lý luËn chung, ®Ò tµi ®¸nh gi¸ 1 c¸ch toµn diÖn toµn diÖn tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë tØnh Hµ T©y thêi gian qua, tõ ®ã nªu bËt kÕt qu¶ ®¹t ® îc,nh÷ng mÆt tån t¹i vµ nguyªn nh©n cña chóng. - §Ò xuÊt nhiÒu gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN trong tØnh trong thêi gian tíi. - Hoµn thµnh tèt ®Ò tµi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em hoµn thµnh kho¸ häc. * §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi: - §èi tîng lµ c¸c DNNN tríc vµ sau CPH. - Ph¹m vi nghiªn cøu trªn ®Þa bµn tØnh Hµ T©y vµ mét sè doanh nghiÖp kh¸c trªn c¶ níc. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ch¬ng I Cæ phÇn ho¸ dnnn-bíc ®i tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng I: NÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ xu thÕ vËn ®éng cña c¸c DNNN trong nÒn kinh tÕ thÞ têng. 1. NÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®Æc ®iÓm vµ c¬ chÕ vËn ®éng cña nã. Kinh tÕ thÞ trêng lµ h×nh thøc kinh tÕ ë tr×nh ®é vµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸. Víi t c¸ch lµ mét hÖ thèng kinh tÕ, kinh tÕ thÞ trêng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm trong kÕt cÊu vµ c¸c liªn hÖ kinh tÕ cña nã. Thø nhÊt: VÒ mÆt kÕt cÊu nÒn kinh tÕ thÞ tr êng gåm c¸c bé phËn c¬ b¶n sau ®©y: - Bé phËn thø nhÊt bao gåm c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty, nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ ®éc lËp cã t c¸ch ph¸p nh©n, cã quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh, b×nh ®¼ng víi nhau vÒ mÆt ph¸p lý, nh ng lÖ thuéc víi nhau trong hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi, tøc lµ cã sù tån t¹i cña c¸c tæ chøc, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ víi t c¸ch lµ c¸c chñ thÓ cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng kh«ng chØ cã h×nh thøc kinh tÕ t nh©n thuÇn tuý , mµ ®ång thêi cßn cã nhiÒu h×nh thøc kinh tÕ kh¸c: kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ nhµ n íc … Nhng dï thuéc thµnh phÇn kinh tÕ nµo th× c¸c ®¬n vÞ, c¸c tæ chøc kinh tÕ còng ®Òu ®éc lËp víi nhau, cã quyÒn tù chñ trong SXKD vµ gi÷a c¸c ®¬n vÞ , c¸c tæ chøc kinh tÕ nµy cã mèi liªn hÖ trao ®æi víi nhau ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña m×nh. §©y lµ ®iÒu kiÖn ®Ó cã nÒn kinh tÕ hµng ho¸, nÒn kinh tÕ thÞ tr êng. - Bé phËn thø hai cÊu thµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr êng chÝnh lµ hÖ thèng thÞ trêng, c¸c quan hÖ thÞ tr êng, m«i trêng kinh tÕ cho sù tån t¹i vµ vËn ®éng cña c¸c chñ thÓ SXKD. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng cã c¶ mét hÖ thèng thÞ trêng gåm: ThÞ trêng hµng ho¸ t liÖu tiªu dïng, t 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 liÖu s¶n xuÊt, thÞ tr êng søc lao ®éng, thÞ tr êng tiÒn tÖ, thÞ tr êng vèn, thÞ trêng chøng kho¸n … §ã lµ hÖ thèng thÞ tr êng thèng nhÊt, kh«ng bÞ chia c¾t theo ®Þa giíi hµnh chÝnh, h¬n n÷a vÒ mét sè mÆt, mét sè lÜnh vùc nã cßn më réng g¾n liÒn víi thÞ tr êng thÕ giíi. - Bé phËn n÷a cña nÒn kinh tÕ thÞ tr êng lµ kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. §©y lµ bé phËn võa lµ ®iÒu kiÖn võa lµ biÓu hiÖn cña sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr êng. §ã chÝnh lµ hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, m¹ng l íi th¬ng m¹i, du lÞch, m¹ng th«ng tin liªn l¹c, hÖ thèng ng©n hµng, c¸c c«ng ty tµi chÝnh, b¶o hiÓm vµ c¸c tæ chøc t vÊn … - Bé phËn cuèi cïng cÊu thµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr êng lµ nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ® îc ®ã chÝnh lµ hÖ thèng thÓ chÕ ph¸p luËt t¹o nªn m«i tr êng ph¸p lý híng dÉn vµ ®iÒu chØnh c¸c hµnh vi cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ, b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ nh : quyÒn tù do kinh doanh theo ph¸p luËt, quyÒn chuyÓn nhîng tµi s¶n, quyÒn së h÷u tµi s¶n … Thø hai: Ngoµi nh÷ng ®Æc trng riªng vÒ mÆt kÕt cÊu, nÒn kinh tÕ thÞ trêng cßn cã nh÷ng ®Æc trng vÒ h×nh thøc cña c¸c quan hÖ kinh tÕ, ®ã lµ tÝnh phæ biÕn, tÝnh bao trïm cña c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. Cïng viÖc biÕn t liÖu s¶n xuÊt, t liÖu tiªu dïng, søc lao ®éng, tiÒn tÖ vµ c¸c dÞch vô thµnh hµng ho¸, th× hÇu nh mäi quan hÖ kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng ®Òu mang h×nh thøc quan hÖ tiÒn tÖ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tån t¹i mét hÖ thèng c¸c quan hÖ vµ quy luËt kinh tÕ chi phèi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ còng nh cña toµn bé nÒn kinh tÕ, trong ®ã næi bËt lµ c¸c quan hÖ vµ quy luËt: cung cÇu, c¹nh tranh, quy luËt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d , quy luËt tÝch tô t b¶n … C¸c quan hÖ vµ quy luËt nµy lµ nh÷ng yÕu tè trùc tiÕp ®iÒu tiÕt hµnh vi 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 cña chñ thÓ kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn cña thÞ trêng ®Ó x©y dùng vµ lùa chän ph ¬ng ¸n kinh doanh, hä lÊy viÖc giµnh thÕ c¹nh tranh, chiÕm lÜnh thÞ tr êng, tèi ®a ho¸ lîi nhuËn lµm môc tiªu cña viÖc s¶n xuÊt kinh doanh. ThÞ trêng ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña mäi chñ thÓ kinh tÕ vµ do ®ã còng lµ yÕu tè trùc tiÕp ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. §ã chÝnh lµ c¬ chÕ vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr êng, hay c¬ chÕ thÞ trêng. C¬ chÕ thÞ tr êng lµ c¬ chÕ ®iÒu tiÕt tù ph¸t, ®iÒu tiÕt b»ng “Bµn tay v« h×nh". ¦u thÕ cña ®iÒu tiÕt thÞ tr êng b»ng bµn tay v« h×nh lµ nã ph¸t huy tèi ®a mäi nguån lùc cña x· héi, nã kÝch thÝch sù s¸ng t¹o cña mäi chñ thÓ kinh tÕ, nh¹y bÐn linh ho¹t trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng, phong phó vµ lu«n biÕn ®æi cña thÞ tr êng. C¬ chÕ thÞ trêng víi sù ®iÒu tiÕt cña bµn tay v« h×nh lµ c¬ chÕ chän läc tù nhiªn, ®µo th¶i nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ t¹o ra søc m¹nh cho c¶ hÖ thèng doanh nghiÖp ph¸t triÓn. C¬ chÕ thÞ trêng lµ mét c¬ chÕ kÝch thÝch vµ ®iÒu tiÕt cã hiÖu qu¶, nhng c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng ph¶i lµ v¹n n¨ng, hoµn h¶o, kh«ng cã khuyÕt tËt. Trong khi kÝch thÝch tíi møc cao ®é tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o v× môc tiªu lîi nhuËn, c¬ chÕ thÞ tr êng còng kÝch thÝch ®Çu c¬, lµm cho quan hÖ cung cÇu, gi¸ c¶ thÞ tr êng kh«ng ph¶i bao giê còng ph¶n ¸nh ®óng nhu cÇu cña x· héi. Trong khi kÝch thÝch s¶n xuÊt ë nh÷ng kh©u, nh÷ng bé phËn riªng biÖt nã ®· ph¸ vì sù c©n ®èi chung, nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh th êng cña nÒn kinh tÕ, g©y nªn nh÷ng hËu qu¶ cho nÒn kinh tÕ nh khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp, « nhiÔm m«i trêng, mÊt c©n b»ng x· héi, lµm suy tho¸i ®¹o ®øc con ng êi … vµ nhiÒu hËu qu¶ kh¸c vÒ kinh tÕ x· héi. Kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr êng ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, cã hiÖu qu¶, b¶o vÖ ng êi lao ®éng, b¶o 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 vÖ m«i trêng sinh th¸i, h¹n chÕ nh÷ng ph©n cùc cña x· héi … chÝnh lµ nh÷ng yªu cÇu, lµ c¬ së kh¸ch quan cña chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc. Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm vÒ kÕt cÊu, quan hÖ kinh tÕ vµ c¬ chÕ vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr êng, Nhµ níc th«ng qua hÖ thèng ph¸p luËt vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch vÜ m« u tiªn, lùa chän nh÷ng m« h×nh kinh tÕ, nh÷ng lo¹i h×nh doanh nghiÖp ph¸t triÓn phï hîp víi kinh tÕ thÞ tr êng, ph¸t huy tèi ®a nh÷ng u thÕ cña chóng ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mét c¸ch v÷ng ch¾c ®ång thêi cã c¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa, kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt, nh÷ng hËu qu¶ mµ kinh tÕ thÞ tr êng mang l¹i. 2. Xu híng vËn ®éng cña DNNN trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 2.1: Kh¸i niÖm, vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña DNNN. Doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc kinh tÕ ® îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo ph¸p luËt víi môc ®Ých lµ lîi nhuËn. Cã nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c nhau tuú theo tiªu thøc ph©n lo¹i vµ môc ®Ých nghiªn cøu. XÐt theo gãc ®é së h÷u th× c¸c doanh nghiÖp ®îc chia thµnh: - Doanh nghiÖp thuéc së h÷u Nhµ n íc. - Doanh nghiÖp thuéc së h÷u t nh©n. - Doanh nghiÖp thuéc së h÷u tËp thÓ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng díi sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt vµ c¸c quan hÖ thÞ tr êng, ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ® îc th× c¸c doanh nghiÖp dï ë lo¹i h×nh nµo còng ph¶i ph¸t huy tèi ®a tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña m×nh ®Ó ®¸p øng vµ tho¶ m·n mét c¸ch nhanh nhËy vµ ®Çy ®ñ nhÊt c¸c nhu cÇu hÕt søc phong phó, ®a d¹ng vµ lu«n thay ®æi cña thÞ trêng. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 DNNN víi t c¸ch lµ mét tæ chøc kinh tÕ do Nhµ n íc ®Çu t vèn, thµnh lËp vµ tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng SXKD theo nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi cña Nhµ n íc ®Ò ra. Sù ra ®êi vµ tån t¹i cña c¸c DNNN ë mçi níc trªn thÕ giíi ®Òu do nh÷ng nguyªn nh©n kinh tÕ, x· héi kh¸ch quan chi phèi, do vËy vai trß cña DNNN ®èi víi c¸c n íc còng kh¸c nhau. Tuy vËy chóng ®Òu trë thµnh mét bé phËn quan träng trong c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ mçi n íc, thÓ hiÖn: - Thø nhÊt: DNNN lµ thùc lùc kinh tÕ quan träng, lµ c«ng cô h÷u hiÖu trong tay Nhµ n íc ®Ó Nhµ níc thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu chØnh cho nÒn kinh tÕ. Nh ta ®· biÕt nÒn kinh tÕ thÞ tr êng do sù t¸c ®éng cña bµn tay v« h×nh nã ®· mang l¹i cho nÒn kinh tÕ nhiÒu khuyÕt tËt, c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng, lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lóc nµo còng phï hîp víi lîi Ých cña x· héi. Do vËy nÕu kh«ng ®îc ®iÒu chØnh sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp sÏ tù ph¸t vËn ®éng vµ ph¸t triÓn theo tõng xu h íng riªng, v× lîi Ých c¸ nh©n, ®iÒu nµy sÏ lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo híng mÊt c©n ®èi dÔ dÉn ®Õn suy tho¸i vµ khñng ho¶ng kinh tÕ. §Ó ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ, Nhµ n íc dïng hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch ph¸p luËt t¹o hµnh lang vµ t¹o ra sù kÝch thÝch, ®iÒu tiÕt quan träng nh»m võa ph¸t huy thÕ m¹nh vèn cã, võa ®¶m b¶o hµnh lang ph¸p lý cÇn thiÕt híng vµo môc tiªu chung. §ã lµ h íng quan träng nhÊt, song chØ riªng ®iÒu ®ã ch a ®ñ, Nhµ níc cÇn ph¶i cã mét thùc lùc kinh tÕ, mét søc m¹nh n»m ngay trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi, th«ng qua ®iÒu hµnh trùc tiÕp c¸c DNNN mµ t¸c ®éng gi¸n tiÕp vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c ph¸t triÓn theo quü ®¹o cña m×nh tõ ®ã gãp phÇn lµm cho nÒn kinh tÕ æn ®Þnh vµ t¨ng tr ëng. Thø hai: DNNN lµ c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ n íc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý x· héi cña m×nh, thÓ hiÖn: 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng, c¸c doanh nghiÖp lu«n h íng tíi môc tiªu lµ kinh doanh mang l¹i lîi nhuËn tèi ®a, do vËy hä th êng ®Çu t vµo nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc mµ cã thÓ ®¹t ® îc môc tiªu cña hä. Cßn c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc khã kh¨n mang l¹i lîi nhuËn Ýt hoÆc kh«ng cã lîi nhuËn th× hä kh«ng ®Çu t , song chÝnh c¸c ngµnh, lÜnh vùc nµy nÕu ®îc ®Çu t th× nã rÊt cã ý nghÜa hoÆc cã hiÖu qu¶ lín vÒ mÆt x· héi vµ kh«ng thÓ thiÕu ® îc khi x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn. Do vËy, ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng x· héi cña m×nh Nhµ n íc buéc ph¶i ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc trªn, ®ã lµ c¸c DNNN c«ng Ých, s¶n xuÊt vµ cung øng c¸c dÞch vô c«ng céng hoÆc phôc vô quèc phßng an ninh. Thø ba: Th«ng qua c¸c DNNN mµ Nhµ n íc t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù ph©n bè c¸c nguån lùc. Do kinh tÕ thÞ tr êng ch¹y theo lîi nhuËn vµ tù do c¹nh tranh, mÆt kh¸c c¸c nguån lùc kinh tÕ cña ®Êt n íc ph©n bè kh«ng ®Òu, v× vËy kh«ng ph¸t huy ® îc tæng thÓ c¸c nguån lùc kinh tÕ. Nhµ níc th«ng qua c¸c DNNN mµ ®iÒu chØnh vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc ph©n bè nµy trong x· héi, ®¶m b¶o ph¸t huy tèi ®a c¸c nguån lùc cña ®Êt n íc. ë ViÖt Nam, ngoµi nh÷ng vai trß trªn, DNNN gi÷ mét vai trß ®Æc biÖt quan träng, DNNN lµ nh©n tè c¬ b¶n mang ®Çy ®ñ b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa x· héi. DNNN gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nã lµm nÒn mãng, lµm nßng cèt cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n íc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng DNNN cã nh÷ng nÐt ®Æc tr ng kh¸c h¼n víi c¸c DNNN trong nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp, ®ã lµ: - DNNN lµ mét tæ chøc kinh tÕ cã ®Çy ®ñ t c¸ch ph¸p nh©n, cã quyÒn tù chñ kinh doanh, tù chñ vÒ tµi chÝnh. Nhµ n íc kh«ng can thiÖp trùc tiÕp vµ tuyÖt ®èi b»ng hÖ thèng chØ tiªu ph¸p lÖnh Nhµ n íc, mµ Nhµ níc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp th«ng qua hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt. C¸c DNNN chÞu tr¸ch nhiÖm tr íc Nhµ níc vÒ viÖc b¶o 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 toµn vµ ph¸t triÓn vèn Nhµ n íc giao, ®¶m b¶o c¸c chØ tiªu vÒ thu nép ng©n s¸ch Nhµ níc, Nhµ níc xo¸ bá bao cÊp ®èi víi DNNN. - Ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng, do ®ã c¸c DNNN chÞu sù chi phèi hoµn toµn bëi c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. DNNN ®îc quyÒn tù huy ®éng vèn vµ ®Çu t vèn, c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau vµ cã thÓ bÞ ph¸ s¶n theo luËt ph¸ s¶n nÕu kinh doanh thua lç kÐo dµi. 2.2: Xu híng vËn ®éng cña DNNN. Nh trªn chóng ta ®· nghiªn cøu, DNNN cã vai trß rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ cña mçi n íc, tuy vËy thùc tÕ cho thÊy c¸c DNNN lµm ¨n ngµy cµng kÐm hiÖu qu¶, ngay c¶ trong ®iÒu kiÖn ® îc Nhµ Níc u ®·i song c¸c DNNN vÉn lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ h¬n doanh nghiÖp t nh©n. §iÒu nµy cho thÊy nÕu c¸c n íc vÉn duy tr× nhiÒu DNNN th× sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶, ng©n s¸ch Nhµ Níc ph¶i trî cÊp cho DNNN lín vµ cã thÓ dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ Nhµ Níc. Cã thÓ ®a ra c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ cña c¸c DNNN, xÐt trªn quan hÖ qu¶n lý ®èi víi chóng: Thø nhÊt: DNNN lu«n ®îc sù b¶o vÖ, trî cÊp cña Nhµ N íc, kh«ng ph¶i chÞu søc Ðp kinh tÕ cao v× vËy DNNN kh«ng t×m biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶, kh«ng cã sù g¾n bã, r»ng buéc lîi Ých vËt chÊt cña c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n víi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN. Thø hai: C¸c DNNN thêng ho¹t ®éng trong sù kiÓm so¸t qu¸ chÆt chÏ vµ sù ¸p ®Æt cøng nh¾c vÒ nhiÒu mÆt cña Nhµ N íc. §iÒu ®ã lµm gi¶m ®i tÝnh chñ ®éng, n¨ng ®éng s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Mét sè DNNN kh¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 kinh doanh mang tÝnh chÊt vµ vÞ trÝ ®éc quyÒn kh«ng cã m«i tr êng c¹nh tranh lµm mÊt ®éng lùc quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Thø ba: C¸c c¸n bé qu¶n lý cña DNNN do sù bæ nhiÖm, s¾p xÕp cña cÊp trªn nªn thêng thiÕu nh÷ng ngêi c¸n bé qu¶n lý ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cã tr×nh ®é vµ n¨ng lùc thùc sù. Thø t: C¸c DNNN thêng ph¶i ®¶m nhiÖm nhiÒu tr¸ch nhiÖm x· héi, thËm chÝ lµ nh÷ng g¸nh nÆng x· héi. T×nh tr¹ng kinh doanh thua lç, kÐm hiÖu qu¶ cña c¸c DNNN diÔn ra ë hÇu hÕt c¸c n íc trªn thÕ giíi. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng ®ã, trong kho¶ng gi÷a thËp niªn 80, trªn thÕ giíi ®· cã xu h íng kh¸ phæ biÕn lµ tõ bá c¸c DNNN. H¬n 60 n íc ®· tuyªn bè “tõ bá” DNNN: ë Ph¸p 200 DNNN, ë Hµ Lan 75 DNNN, ë Thuþ §iÓn 75 DNNN.... ë ViÖt Nam viÖc gi¶i bµi to¸n DNNN ®ang ngµy cµng béc lé nh÷ng yÕu ®iÓm cña nã, th× Nhµ n íc ®· chØ ®¹o viÖc s¾p xÕp vµ chuyÓn ®æi DNNN ®Ó t¨ng c êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nµy. Trong ®ã CPH lµ biÖn ph¸p kh¸ phæ biÕn. ë c¸c níc kh¸c nhau c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy lµ kh¸c nhau. Trªn thÕ giíi viÖc gi¶i “ bµi to¸n” DNNN thùc tÕ ®· diÔn ra theo 3 h íng sau ®©y: Thø nhÊt: B¸n tµi s¶n cña c¸c DNNN nh»m thu vÒ cho ng©n s¸ch cña chÝnh phñ mét kho¶n thu ®¸ng kÓ. Ch¼ng h¹n ë Anh n¨m 1987 thu vÒ 3,75 tû b¶ng Anh nhê b¸n tµi s¶n cña c¸c DNNN. ë Ph¸p, Italia còng ®· thu vÒ hµng chôc tû USD do b¸n c¸c tµi s¶n cña c¸c DNNN. Thø hai: ¸p dông nh÷ng nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m c¶i tiÕn qu¶n lý c¸c DNNN. §ã lµ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ®Æt gi¸m ®èc DN vµo c¸c t×nh huèng, ®iÒu kiÖn gièng nh gi¸m ®èc c¸c Doanh nghiÖp t nh©n, giao cho hä môc tiªu th ¬ng m¹i, thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ réng 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 r·i, g¾n thu nhËp víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh doanh nghiÖp , t¸ch c¸c môc tiªu x· héi khái c¸c môc tiªu th ¬ng m¹i, Ýt nhÊt lµ trªn ph ¬ng diÖn tµi chÝnh, tøc lµ Nhµ N íc bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i do DN ph¶i ®¶m nhiÖm, nh÷ng nhiÖm vô x· héi do yªu cÇu cña ChÝnh Phñ. Thø ba: Gi¶m tû träng c¸c DNNN, Nhµ N íc chØ gi÷ nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc thiÕt yÕu ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c chøc n¨ng cña m×nh. C¸c DNNN cßn l¹i th× ® îc t nh©n ho¸ hay cæ phÇn ho¸. II: Sù cÇn thiÕt ph¶i cæ phÇn ho¸ DNNN. 1. C«ng ty cæ phÇn vµ nh÷ng u ®iÓm cña nã. 1.1: LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn C«ng ty cæ phÇn ra ®êi trªn c¬ së nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ cao, ®Æc biÖt lµ x· héi ho¸ vÒ vèn. Do ®ã viÖc nghiªn cøu lÞch sö h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn lµ rÊt cÇn thiÕt cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn. LÞch sö h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn trªn thÕ giíi chia thµnh 3 h×nh th¸i, b¾t ®Çu tõ h×nh th¸i s¬ khai cho ®Õn h×nh th¸i chung vèn ®Õn h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn. + H×nh th¸i kinh doanh mét chñ: Dïng ®Ó chØ c¸c lo¹i doanh nghiÖp, trong ®ã së h÷u cña ng êi chñ t nh©n ®îc duy tr× vµ ph¸t triÓn b»ng lao ®éng cña b¶n th©n hoÆc thuª mín víi vèn liÕng s½n cã. H×nh thøc nµy gåm 2 lo¹i: kinh doanh theo ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN vµ kinh doanh theo ph ¬ng thøc hµng ho¸ nhá. Gi÷a chóng tuy cã sù kh¸c nhau vÒ ®Æc ®iÓm, vÒ môc ®Ých kinh doanh, nhng l¹i lµ sù kÕ tiÕp kh¸ch quan, tÊt yÕu cña cïng mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn dùa trªn së h÷u t nh©n. H×nh th¸i kinh doanh mét chñ ngµy cµng ph¸t triÓn theo nh÷ng quy luËt kinh tÕ tån t¹i cña nÒn s¶n xuÊt TBCN th× quy m« tÝch tô vµ tËp trung t b¶n ngµy cµng lín h¬n. Víi môc ®Ých kinh doanh lµ ngµy cµng thu ® îc lîi nhuËn cao vµ 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 sù chi phèi bëi hai cùc c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn, qu¸ tr×nh trªn ®· lµm cho t b¶n nhá lÇn lît bÞ t b¶n lín ®¸nh b¹i. + H×nh thøc kinh doanh chung vèn: Sù ra ®êi cña h×nh thøc nµy ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸, thÞ tr êng thÕ giíi ngµy cµng më réng, quy m« bu«n b¸n s¶n xuÊt ®ßi hái tËp trung t b¶n ngµy cµng cao, c¸c nhµ t b¶n c¸ biÖt kh«ng tù m×nh ®¸p øng ® îc n÷a. Khi xuÊt hiÖn h×nh th¸i nµy dÇn dÇn chiÕm lÜnh c¸c ngµnh träng yÕu, quy m« lín. §©y lµ b íc tiÕn ho¸ trong chÕ ®é tÝn dông tõ ph ¬ng thøc kinh doanh chñ yÕu dùa vµo vay mîn sang ph¬ng thøc kinh doanh chñ yÕu dùa vµo gãp vèn. V× vËy, xÐt vÒ mÆt së h÷u, h×nh th¸i kinh doanh chung vèn lµ tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi c«ng ty cæ phÇn víi t c¸ch lµ sù chung vèn cña nhiÒu ng êi cïng tham gia qu¶n lý, kinh doanh, cïng chia sÎ lîi nhuËn vµ rñi ro theo phÇn vèn gãp. + H×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn : ChÝnh sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña chÕ ®é tÝn dông ®· gãp phÇn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tËp trung t b¶n b»ng viÖc thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vµ di chuyÓn c¸c lo¹i vèn, t¨ng nhanh quy m« s¶n xuÊt kinh doanh vµ thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ho¸ së h÷u trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng TBCN. Nhê ®ã t¹o c¬ së cho viÖc h×nh thµnh thÞ trêng vèn ®Çu t vµ th«ng qua ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng ®· gãp phÇn t¹o tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi CTCP. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n ®· gióp cho c¸c c«ng ty më réng vµ x©m nhËp m¹nh mÏ vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ thÞ tr êng TBCN. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña CTCP ®· ®¸nh dÊu sù chuyÓn híng nÒn kinh tÕ tõ tr¹ng th¸i vay m în chñ yÕu qua ng©n hµng hoÆc 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 chung vèn sang huy ®éng vèn trªn thÞ tr êng tµi chÝnh, c«ng ty cæ phÇn vµ thÞ trêng tµi chÝnh cã quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, t¸c ®éng vµo nhau cïng ph¸t triÓn, tr¶i qua thêi gian, h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn, ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng ho¸. S¬ ®å 1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn H×nh th¸i KD mét chñ H×nh th¸i KD chung vèn H×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn 1.2:VÞ trÝ, t¸c dông cña c«ng ty cæ phÇn C«ng ty cæ phÇn lµ mét h×nh thøc tæ chøc phæ biÕn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cã vai trß lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ tr êng. C«ng ty cæ phÇn cã nhiÒu t¸c dông: - Thø nhÊt: Nã lµm râ ®îc quan hÖ gi÷a Nhµ níc vµ Doanh nghiÖp, lµm râ quan hÖ gi÷a quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ quyÒn qu¶n lý Doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho Doanh nghiÖp tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tù chñ huy ®éng vèn. - Thø hai: ChÕ ®é cæ phÇn t¹o ®iÒu kiÖn c¶i t¹o ho¹t ®éng cña Doanh nghiÖp. - Thø Ba: T¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh thóc ®Èy ®¬n vÞ ph¸t triÓn l©u dµi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸n bé c«ng nh©n viªn g¾n bã víi doanh nghiÖp, ph¸t huy kh¶ n¨ng ®ãng gãp x©y dùng Doanh nghiÖp. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Thø t: ChÕ ®é cæ phÇn t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh thÞ tr êng chøng kho¸n, cho phÐp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò khan hiÕm vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn. - Thø n¨m: ChÕ ®é cæ phÇn cho phÐp gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a c¸c lîi Ých kinh tÕ (Nhµ N íc, C«ng ty vµ c¸c c¸ nh©n) thùc hiÖn tèt nguyªn t¾c c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng tr íc ph¸p luËt. 1.3. B¶n chÊt cña c«ng ty cæ phÇn a. Mét sè kh¸i niÖm Theo th«ng t sè 104/1998/TT-BTC c¸c kh¸i niÖm thuéc vÒ CTCP gåm cã c¸c kh¸i niÖm nh sau: - C«ng ty cæ phÇn : lµ Doanh nghiÖp trong ®ã cã cæ ®«ng cïng nhau gãp vèn, cïng tham gia qu¶n lý, cïng chia lîi nhuËn, cïng chÞu rñi ro t¬ng øng víi phÇn vèn gãp cña m×nh. - Cæ phÇn lµ sè vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty ® îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau. - Cæ phÇn chi phèi cña Nhµ N íc : Lµ c¸c lo¹i cæ phÇn ®¸p øng mét trong 2 ®iÒu kiÖn sau: + Cæ phÇn cña Nhµ N íc chiÕm h¬n 50% tæng sè cæ ®«ng c«ng ty. + Cæ phÇn cña Nhµ Níc chiÕm Ýt nhÊt gÊp 2 lÇn cæ phÇn cña cæ ®«ng lín nhÊt kh¸c trong c«ng ty. - Cæ phÇn ®Æc biÖt cña Nhµ Níc: lµ cæ phÇn cña Nhµ N íc trong c«ng ty mµ Nhµ Níc kh«ng cã cæ phÇn chi phèi nh ng cã quyÒn quyÕt ®Þnh mét sè vÊn ®Ò quan träng cña c«ng ty ® îc ghi trong ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn. - Cæ ®«ng: lµ nh÷ng c¸ nh©n, ph¸p nh©n së h÷u cæ phÇn cña c«ng ty cæ phÇn. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Cæ phiÕu: lµ lo¹i chøng chØ cã gi¸ trÞ do c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh ®Ó x¸c nhËn quyÒn së h÷u cæ phÇn cña cæ ®éng. - §¹i héi ®ång cæ ®«ng: Lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cao nhÊt cña C«ng ty gåm tÊt c¶ c¸c cæ ®«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. - Héi ®ång qu¶n trÞ: Lµ c¬ quan qu¶n lý c«ng ty cã toµn quyÒn nh©n danh C«ng ty ®Ó quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn môc ®Ých, quyÒn lîi cña C«ng ty, trõ nh÷ng vÊn ®Ò thuéc ®¹i héi ®ång cæ ®«ng. - Gi¸m ®èc (tæng gi¸m ®èc): lµ ng êi ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh hµng ngµy cña c«ng ty vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr íc héi ®ång qu¶n trÞ vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ® îc giao. - Ban kiÓm so¸t: lµ tæ chøc cña c«ng ty cã tr¸ch nhiÖm thay mÆt cæ ®«ng kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng cña c«ng ty, chñ yÕu lµ vÊn ®Ò tµi chÝnh. b. §Æc ®iÓm cña c«ng ty cæ phÇn. * XÐt vÒ mÆt tµi chÝnh. §Æc trng cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Ó ph©n biÖt c«ng ty cæ phÇn víi c¸c lo¹i h×nh tæ chøc kinh tÕ kh¸c lµ vèn cña c«ng ty cæ phÇn ® îc chia thµnh nhiÒu phÇn. §iÒu nµy rÊt thuËn lîi, bëi nh÷ng ®èi t îng cã sè tiÒn tÝch luü nhá kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn thµnh lËp doanh nghiÖp hay mét lo¹i h×nh kinh doanh nµo th× viÖc xuÊt hiÖn C«ng ty cæ phÇn ®· t¹o cho hä c¬ héi ®Çu t mét c¸ch cã lîi vµ an toµn cho nh÷ng kho¶n vèn nhá nhng gép l¹i trë thµnh rÊt lín th«ng qua c¸ch mua cæ phiÕu. H×nh thøc cæ phiÕu cã søc hÊp dÉn riªng mµ c¸c h×nh thøc kh¸c kh«ng cã, bëi v×: 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - ViÖc mua cæ phiÕu kh«ng nh÷ng ®em l¹i cho cæ ®«ng lîi tøc cæ phÇn mµ cßn høa hÑn mang ®Õn cho cæ ®«ng mét kho¶n thu nhËp ngÇm nhê viÖc gia t¨ng trÞ gi¸ cæ phiÕu khi C«ng ty lµm ¨n cã hiÖu qu¶. - C¸c cæ ®«ng cã quyÒn tham gia qu¶n lý theo ®iÒu lÖ cña C«ng ty vµ ®îc ph¸p luËt ®¶m b¶o, ®iÒu ®ã lµm cho quyÒn së h÷u cña cæ ®«ng trë nªn cô thÓ vµ cã søc hÊp dÉn h¬n. - Cæ ®«ng cã quyÒn u ®·i h¬n trong viÖc mua cæ phiÕu míi ph¸t hµnh cña C«ng ty tr íc khi ®em b¸n réng r·i cho c«ng chóng. B¶n th©n C«ng ty cæ phÇn ® îc ph¸p luËt thõa nhËn nh mét ph¸p nh©n ®éc lËp, t¸ch rêi víi c¸ nh©n gãp vèn vµ ng êi kiÓm so¸t nã, t¸ch quyÒn së h÷u víi quyÒn qu¶n lý vµ sö dông. Nh÷ng ng êi ®ãng vai trß së h÷u trong c«ng ty cæ phÇn cã thÓ trùc tiÕp ®øng ra kinh doanh hoÆc lµ uû th¸c chøc n¨ng ®ã cho bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty. * XÐt vÒ së h÷u. C«ng ty cæ phÇn cã nhiÒu chñ së h÷u. H×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn ®· thùc hiÖn t¸ch quan hÖ së h÷u víi quyÒn qu¶n lý vµ sö dông t¹o h×nh th¸i x· héi ho¸ së h÷u. Nh÷ng ng êi ®ãng vai trß së h÷u trong c«ng ty cæ phÇn kh«ng trùc tiÕp ®øng ra kinh doanh mµ uû th¸c chøc n¨ng ®ã cho bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty. PhÇn lín c¸c cæ ®«ng kh«ng tham gia trùc tiÕp qu¶n lý mµ giao cho bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cïng mäi quan hÖ giao dÞch. Chñ së h÷u chØ thùc hiÖn quyÒn së h÷u cña m×nh trªn c¸c mÆt: - Thu lîi tøc cæ phÇn trªn c¬ së kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng ty. - QuyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh chiÕn l îc cña c«ng ty khi tham gia ®¹i héi cæ ®«ng th«ng qua ®iÒu lÖ, ph ¬ng ¸n x©y dùng. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Kh«ng ®îc trùc tiÕp rót vèn tõ c«ng ty, nh ng cã thÓ chuyÓn nhîng quyÒn së h÷u cña m×nh th«ng qua b¸n cæ phiÕu. * XÐt vÒ mÆt ph¸p lý. C«ng ty cæ phÇn cã t c¸ch ph¸p nh©n ®éc lËp. C«ng ty cã ®ñ t c¸ch lµ bªn “nguyªn” cã quyÒn yªu cÇu luËt ph¸p xö lý nh÷ng c¸ nh©n, tæ chøc x©m ph¹m ®Õn quyÒn lîi cña C«ng ty. C«ng ty còng cã thÓ lµ bªn “bÞ ®¬n” cã thÓ bÞ toµ ¸n truy tè khi C«ng ty vi ph¹m lîi Ých cña c¸ nh©n, cña tæ chøc kinh tÕ nµo ®ã hoÆc vi ph¹m luËt ph¸p g©y ra thiÖt h¹i cho x· héi. C¸c cæ ®«ng – ngêi gãp vèn cho C«ng ty chØ cã tr¸ch nhiÖm víi cam kÕt tµi chÝnh cña C«ng ty vµ ® îc giíi h¹n b»ng sè tiÒn mµ hä ®ãng gãp díi h×nh thøc mua cæ phiÕu vµ c¸c cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm tµi chÝnh trong ph¹m vi sè tiÒn ®· ®Çu t vµo c«ng ty mµ kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm v« h¹n. Nhê ®Æc ®iÓm nµy c«ng ty cæ phÇn ®· kh¾c phôc ®îc nh÷ng trë ng¹i quan träng mµ c¸c h×nh thøc kinh doanh kh¸c kh«ng thùc hiÖn ® îc nh tr¸nh m¹o hiÓm cho toµn bé sè tµi s¶n cña m×nh, cæ phiÕu ®· t¹o sù tin t ëng vµ chñ ®éng ®Çu t cña nh÷ng ngêi cã vèn kh«ng e ng¹i víi nh÷ng hËu qu¶ tµi chÝnh cã thÓ x¶y ra víi toµn bé tµi chÝnh gia ®×nh hä. * XÐt vÒ mÆt tæ chøc qu¶n lý. C¬ cÊu tæ chøc cña C«ng ty cæ phÇn ph¶n ¸nh rÊt râ ®Æc ®iÓm vÒ sù ph©n ®Þnh gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn qu¶n lý kinh doanh. QuyÒn së h÷u tèi cao ®èi víi C«ng ty thuéc vÒ §¹i héi cæ ®«ng, th êng ®îc tæ chøc mçi n¨m mét lÇn ®Ó lùa chän vµ b·i miÔn héi ®ång qu¶n trÞ, quyÕt ®Þnh söa ®æi ®iÒu lÖ C«ng ty, ph©n chia lîi nhuËn, ph¸t hµnh cæ phiÕu bÇu ban kiÓm so¸t, cßn toµn bé ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh thuéc vÒ Ban gi¸m ®èc ®iÒu hµnh, tæng gi¸m ®èc (Gi¸m ®èc) cã thÓ lµ ngêi cña c«ng ty hoÆc ng êi ®îc thuª tõ bªn ngoµi, 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Gi¸m ®èc kh«ng lµm viÖc theo nhiÖm kú mµ lµm viÖc theo hîp ®ång ký kÕt víi Héi ®ång qu¶n trÞ. S¬ ®å 2: S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty cæ phÇn §¹i héi cæ ®«ng Héi ®ång qu¶n trÞ Ban kiÓm so¸t Gi¸m ®èc(hoÆc tæng gi¸m ®èc ®iÒu hµnh) Phã gi¸m ®èc (Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh) Phã gi¸m ®èc (Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh) Phã gi¸m ®èc (Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh) Víi c¬ cÊu tæ chøc nµy ®· t¹o ra mét m« h×nh qu¶n lý rÊt chÆt chÏ vµ hiÖu qu¶, thÝch øng víi nÒn kinh tÕ thÞ tr êng ngµy cµng ph¸t triÓn.Phßng Phßng Phßng (ban ) (ban ) (ban ) chuyªn c. ¦uchuyªn ®iÓm cña c«ng ty cæ phÇn chuyªn so víi DNNN. m«n m«n m«n Phßng (ban ) chuyªn m«n Phßng (ban ) chuyªn m«n Nh ®· ph©n tÝch ë trªn ta thÊy m« h×nh CTCP cã nh÷ng u ®iÓm c¬ b¶n so víi DNNN nh sau: - H×nh thøc CTCP cã kh¶ n¨ng huy ®éng vèn lín h¬n DNNN. - CTCP cã c¬ cÊu tæ chøc ho¹t ®éng chÆt chÏ h¬n DNNN. - H×nh thøc CTCP cã kh¶ n¨ng ph¸t huy tÝnh tù chñ, tÝnh s¸ng t¹o, tÝnh tù gi¸c cña nh÷ng ng êi gãp vèn t¹o thµnh søc m¹nh tËp thÓ v÷ng ch¾c h¬n gióp c«ng ty cã thÓ ph¸t triÓn l©u dµi. - ViÖc ph¸t triÓn m« h×nh CTCP sÏ t¹o tiÒn ®Ò tèt ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n vµ gi¶i bµi to¸n khan hiÕm vèn ë ViÖt Nam. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 2. TÝnh tÊt yÕu cña cæ phÇn ho¸ DNNN. 2.1: Kh¸i niÖm cæ phÇn ho¸ DNNN. - XÐt vÒ mÆt h×nh thøc: Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ Nhµ n íc b¸n mét phÇn hay toµn bé gi¸ trÞ cæ phÇn cña m×nh trong DNNN cho c¸c ®èi tîng lµ tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n íc hoÆc cho c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n cña doanh nghiÖp b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau ®Ó h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn. - XÐt vÒ mÆt thùc chÊt: Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ ph ¬ng thøc thùc hiÖn x· héi ho¸ së h÷u, chuyÓn h×nh thøc kinh doanh mét chñ víi së h÷u Nhµ níc trong Doanh nghiÖp thµnh c«ng ty cæ phÇn víi nhiÒu chñ së h÷u ®Ó t¹o ra m« h×nh Doanh nghiÖp phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña kinh doanh hiÖn ®¹i. Tãm l¹i cæ phÇn ho¸ DNNN lµ qu¸ tr×nh chuyÓn DNNN víi së h÷u Nhµ níc thµnh c«ng ty cæ phÇn víi h×nh thøc së h÷u nhiÒu ng êi. 2.2: C¸c h×nh thøc CPH cña ViÖt Nam. XuÊt ph¸t tõ chñ tr¬ng cña Nhµ níc ®Ò ra, ®ång thêi ®øng trªn quan ®iÓm hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ xö lý hµi hoµ lîi Ých gi÷a Nhµ níc, doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng, Nhµ níc ®· ®a ra m« h×nh CPH víi c¸c h×nh thøc sau: H×nh thøc 1: Gi÷ nguyªn vèn Nhµ níc hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp, ph¸t hµnh cæ phiÕu thu hót thªm vèn. H×nh thøc 2: B¸n mét phÇn vèn Nhµ n íc hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp. H×nh thøc 3: B¸n toµn bé vèn Nhµ n íc hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp. H×nh thøc 4: Thùc hiÖn h×nh thøc 2 vµ 3 kÕt hîp víi ph¸t hµnh cæ phiÕu thu hót thªm vèn. 20