Tài liệu Tổ chức hạch toán tài sản cố định tại xí nghiệp in nông nghiệp và cntp

môc lôc PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp I. Nguyªn t¾c chung h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp . a. Ph©n lo¹i b. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ tµi s¶n cè ®Þnh chÝnh x¸c 1. X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh 2. X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh II. H¹ch to¸n biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp . 1.Thñ tôc hå s¬ 2. Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh 3. Tµi kho¶n sö dông A. H¹ch to¸n t×nh h×nh t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh 1. H¹ch to¸n t×nh h×nh t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ 2. H¹ch to¸n t×nh h×nh t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp 3. H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh B. h¹ch to¸n gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh 1.Hach to¸n gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh 2.Hach to¸n gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh C . H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi vµ cho thuª 1.H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh t¹i ®¬n vÞ ®i thuª 2. H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh t¹i ®¬n vÞ cho thuª 3.Thuª(cho thuª ) tµi s¶n cè ®Þnh ho¹t ®éng. III . H¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh 1. Kh¸i niÖm vµ ph¬ng ph¸p tÝnh 2. Tµi kho¶n sö dông IV . H¹ch to¸n söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh 1. Trêng hîp söa ch÷a nhá 2. Trêng hîp söa ch÷a lín V. HÖ thèng sæ s¸ch sö dông ®Ó h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp. 1.Tæ chøc sæ tæng hîp h¹ch to¸n TSC§ 1.1 §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc NhËt ký chung 1.2 §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc nhËt ký sæ c¸i: 1.3 §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc chøng tõ ghi sæ. 1.4 §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc nhËt ký chøng tõ PhÇn II:T×nh h×nh tæ chøc h¹ch to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh t¹i XÝ nghiÖp in N«ng nghiÖp vµ CNTP 1 I .Kh¸i qu¸t chung vÒ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh vµ tæ chøc qu¶n lý cña XÝ nghiÖp in N«ng nghiÖp vµ CNTP 1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp 2 Tæ chøc s¶n xuÊt trong XÝ nghiÖp In n«ng nghiÖp vµ CNTP 3 Tæ chøc qu¶n lÝ trong XÝ nghiÖp In n«ng nghiÖp vµ CNTP II. Tæ chøc kÕ to¸n t¹i XÝ nghiÖp In n«ng nghiÖp vµ CNTP 1 C¬ cÊu tæ chøc kÕ to¸n t¹i XÝ nghiÖp in N«ng nghiÖp vµ CNTP 2. H×nh thøc sæ kÕ to¸n ¸p dông:Chøng tõ ghi sæ III. Thùc tÕ tæ chøc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh t¹i XÝ nghiÖp in N«ng nghiÖp vµ CNTP 1 Kh¸i qu¸t chung vÒ t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh cña xÝ nghiÖp 2 T×nh h×nh h¹ch to¸n biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh t¹i xÝ nghiÖp In n«ng nghiÖp vµ CNTP 2.1 T×nh h×nh h¹ch to¸n t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh 2.2 T×nh h×nh kÕ to¸n biÕn ®éng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh 3 Tæ chøc kÕ to¸n khÊu hao Tµi s¶n cè ®Þnh t¹i XÝ nghiÖp in N«ng nghiÖp vµ CNTP 4 KÕ to¸n söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh 5 KÕ to¸n kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ l¹i s¶n cè ®Þnh PhÇn III : Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh cña XÝ nghiÖp in N«ng nghiÖp vµ CNTP I §¸nh gi¸ t×nh h×nh tæ chøc kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh 1 §¸nh gi¸ vÒ c«ng t¸c qu¶n lý 2 §¸nh gi¸ vÒ c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh II KiÕn nghÞ ph¬ng híng hoµn thiÖn tæ chøc h¹ch to¸n Tµi s¶n ccã ®Þnh cña XÝ nghiÖp ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh . 1. VÒ ph¬ng ph¸p khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. 2. VÒ vÊn ®Ò tu©n thñ nguyªn t¾c träng yÕu trong kÕ to¸n 2 Lêi më ®Çu ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cïng sù ®æi míi thùc sù trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ - tµi chÝnh, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt. Trong sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¬ chÕ thÞ trêng buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù kh¼ng ®Þnh m×nh b»ng nh÷ng s¶n phÈm ®Çu ra nh vËy, chøng tá doanh nghiÖp ®· rÊt chó träng ®Õn viÖc ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp chÝnh lµ biÓu hiÖn cña viÖc øng dông ®ã. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín thêi gian sö dông víi ®Æc ®iÓm lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt, gi¸ trÞ ®îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh do bÞ hao mßn trong qu¸ tr×nh sö dông. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét yÕu tè ®Çu vµo ®Æc biÖt quan träng ®ßi hái ph¶i ®îc tæ chøc h¹ch to¸n tèt ®Ó thêng xuyªn theo dâi, n¾m chøc t×nh h×nh t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ, t×nh h×nh sö dông vµ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh, cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông ®Çy ®ñ hîp lý c«ng suÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh, gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thu håi vèn ®Çu t nhanh ®Ó t¸i s¶n xuÊt, trang bÞ thªm vµ ®æi míi kh«ng ngõng tµi s¶n cè ®Þnh. ChÝnh v× vËy, c«ng t¸c h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh ®îc c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt chó träng. ViÖc x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh mét c¸ch ®Çy ®ñ, tÝnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh chÝnh x¸c, h¹ch to¸n t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh, ®Æc biÖt ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª lµ mét c«ng viÖc rÊt phøc t¹p ®ßi hái kÕ to¸n ph¶i n¾m v÷ng chÕ ®é ®Ó vËn dông. NhËn thøc râ vÞ trÝ vµ ý nghÜa cña c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh vµ qua mét thêi gian nghiªn cøu thùc tÕ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh t¹i XÝ nghiÖp in N«ng nghiÖp vµ CNTP t«i chän chuyªn ®Ò: "Tæ chøc h¹ch to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh t¹i XÝ nghiÖp in N«ng nghiÖp vµ CNTP . Néi dung cña chuyªn ®Ò ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn bao gåm c¸c 3 phÇn nh sau: PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp . PhÇn II:T×nh h×nh tæ chøc h¹ch to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh t¹i XÝ nghiÖp in N«ng nghiÖp vµ CNTP PhÇn III : Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh cña XÝ nghiÖp in N«ng nghiÖp vµ CNTP 3 PhÇn I C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n tµI s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp I. Nguyªn t¾c chung h¹ch to¸n tµI s¶n cè ®Þnh Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tµi s¶n sè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh«ng gièng víi ®èi tîng lao ®éng, tµi s¶n cè ®Þnh tham gia nhiÒu chu k× kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cña nã cho ®Õn lóc h háng. Trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh, cÇn qu¸n triÖt nh÷ng nguyªn t¾c sau: X¸c ®Þnh ®èi tîng ghi tµi s¶n cè ®Þnh hîp lý §èi tîng h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh riªng biÖt, cã kÕt cÊu ®éc lËp vµ thùc hiÖn mét chøc n¨ng nhÊt ®Þnh hoÆc cã thÓ lµ mét tæ hîp liªn kÕt nhiÒu bé phËn cïng thùc hiÖn mét chøc n¨ng. Khi ®· x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng cÇn x©y dùng sè hiÖu cña tõng ®èi tîng nh»m thuËn tiÖn vµ tr¸nh nhÇm lÉn trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh. a. Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh mét c¸ch cã khoa häc Do tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i víi nhiÒu h×nh th¸i biÒu hiÖn, tÝnh chÊt ®Çu t, c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông kh¸c nhau nªn ®Ó thuËn lîicho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh cÇn ph¶i s¾p xÕp tµi s¶n cè ®Þnh theo tõng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh. Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn vµ chÊt tÝnh ®Çu t, toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh trong s¶n xuÊt chia lµm 3 lo¹i: - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: bao gåm toµn bé nhøng t liÖu lao ®éng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ, cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông theo chÕc ®é qui ®Þnh (gi¸ trÞ ≥ 5.000.000 ®ång, thêi gian sö dông ≥ 1 n¨m) - Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, ph¶n ¸nh mét lîng gi¸ trÞ mµ doanh nghiÖp ®· thùc sù ®Çu t. Theo qui ®Þnh, mäi kho¶n chi phÝ thùc tÕ cña doanh nghiÖp ®· chi ra liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ ≥ 5.000.000 ®ång vµ thêi gian sö dông ≥ 1n¨m mµ kh«ng h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh th× ®îc coi lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. - Tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª tµi chÝnh: Lµ tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp ®i thuª dµi h¹n vµ ®îc bªn cho thuª trao quyÒn qu¶n lý vµ sö dông trong hÇu 4 hÕt tuæi thä cña tµi s¶n cè ®Þnh. TiÒn cho thuª ®ñ ®Ó trang tr¶i ®îc chi phÝ cña tµi s¶n c«ng víi kho¶n lîi nhuËn tõ ®Çu t ®ã. b. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi s¶n cè ®Þnh chÝnh x¸c Trong mäi trêng hîp, tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. V× vËy, c«ng t¸c ghi sæ ph¶i ®¶m b¸o ph¶n ¸nh ®ñ 3 chØ tiªu vÒ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh lµ: nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn, gi¸ trÞ cßn l¹i: Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn Khi doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, chØ tiªu nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng bao gåm phÇn thuÕ GTGT ®Çu vµo. Ngîc l¹i, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc tµI s¶n cè ®Þnh ®îc mua s¾m dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng mÆt hµng lµ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ th× nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh l¹i bao gåm c¶ thuÕ GTGT ®Çu vµo. 1. X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh Tuú theo tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh cô thÓ, tõng c¸ch thøc hïnh thµnh, nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh sÏ ®îc x¸c ®Þnh kh¸c nhau.  §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh mua s¾m (bao gåm c¶ cò vµ míi): Nguyªn gi¸ TSC§ mua s¾m bao gåm gi¸ mua thùc tÕ ph¶i tr¶ theo ho¸ ®¬n cña ngêi b¸n céng víi thuÕ nhËp khÈu (nÕu cã) vµ c¸c kho¶n phÝ tæn míi tríc khi dïng (phÝ ch¹y thö, vËn chuyÓn,..) trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng mua, chiÕt khÊu (nÕu cã).  Tµi s¶n cè ®Þnh do bé phËn x©y dùng c¬ b¶n tù lµm bµn giao: Nguyªn gi¸ lµ gi¸ thùc tÕ cña c«ng tr×nh x©y dùng cïng víi kho¶n chi phÝ kh¸c cã liªn quan vµ thuÕ tríc b¹ ( nÕu cã).  Tµi s¶n cè ®Þnh do bªn nhËn thÇu (bªn B) bµn giao: Nguyªn gi¸ lµ gi¸ ph¶i tr¶ cho bªn B céng víi c¸c kho¶n phÝ tæn míi tríc khi dïng trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m gi¸ (nÕu cã).  Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc cÊp, ®îc ®iÒu chuyÓn ®Õn: §èi víi ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp: Nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ trÞ cßn l¹i ghi ë sæ cña ®¬n vÞ cÊp (hoÆc gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn) céng víi c¸c phÝ tæn míi tríc khi dïng mµ bªn nhËn ph¶i chi tr¶. NÕu ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc: Nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè khÊu hao luü kÕ ®îc ghi theo sæ cña ®¬n vÞ cÊp. C¸c phÝ tæn míi tríc khi dïng ®îc ph¶n ¸nh trùc tiÕp vµo chi phÝ kinh doanh mµ kh«ng tÝnh vµo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. • Tµi s¶n cè ®Þnh nhËn gãp vèn liªn doanh, nhËn tÆng thëng, viÖn trî, nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh: Nguyªn gi¸ tÝnh theo gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn cïng c¸c phÝ tæn míi tríc khi dïng. • Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª dµi h¹n: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª dµi h¹n cã thÓ tÝnh theo mét trong c¸c c¸ch sau: 5 - TÝnh theo sè nî gèc thùc tÕ ph¶i tr¶: NÕu trong hîp ®ång ghi râ sè tiÒn bªn ®i thuª ph¶i tr¶ cho c¶ giai ®o¹n thuª, ghi râ sè tiÒn l·i ph¶i tr¶ cho mçi kú th× nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª ®îc x¸c ®Þnh nh sau: Nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª = - Tæng sè nî ph¶i Tr¶ theo hîp ®ång Sè kú x Sè l·i ph¶i tr¶ thuª Mçi kú - T×nh theo sè nî gèc thùc tÕ ph¶i tr¶: C¸ch 1: PV = FV (1+r)t Trong ®ã: PV: Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tiÒn thuª (gèc) FV: Lîng tiÒn thuª ph¶i tr¶ ë 1 thêi ®Óm trong t¬ng lai (tæng sè tiÒn thuª TSC§ ph¶i tr¶) r: Tû lÖ l·i suÊt. t: Thêi gian thuª (sè kú ®i thuª). C¸ch tÝnh trªn ®©y ®îc sö dông trong nh÷ng doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh l·i gép tøc lµ l·i kú sau = (tiÒn gèc + l·i kú tríc) x l·i suÊt. Ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông víi c¸ch cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh thu håi mét lÇn c¶ gèc lÉn l·i. C¸ch 2: PV x r Sè tiÒn ph¶i tr¶ hµng kú = _____________ 11 (1+t)t C¸ch tÝnh nµy cã u ®iÓm: - Tr¸nh ®îc rñi ro võa cã nguån thu thùc tÕ hµng n¨m mét c¸ch æn ®Þnh ®èi víi ngêi cho thuª - Do sè tiÒn hµng n¨m ph¶i tr¶ b»ng nhau nªn gióp t×nh h×nh tµi chÝnh kh«ng bÞ x¸o trén. - Trong trêng hîp chuyÓn quyÒn së h÷u hoÆc b¸n l¹i tµi s¶n cè ®Þnh tríc thêi h¹n cho bªn ®i thuª th× viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cßn l¹i cha thu håi kh¸ dÔ dµng. 2. X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¶i tr¶ khi thùc hiÖn nh phÝ tæn thµnh lËp, chi phÝ cho c«ng t¸c nghiªn cøu, ph¸t triÓn, .. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh chØ thay ®æi khi doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh, söa ch÷a,n©ng cÊp tµi s¶n cè ®Þnh, th¸o gì hoÆc bæ sung mét sè bé phËn cña tµi s¶n cè ®Þnh. Khi thay ®æi nguyªn gi¸, doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n ghi râ c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i, sè khÊu hao luü kÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh vµ ph¶n ¸nh kÞp thêi vµo sæ s¸ch. . . II. H¹ch to¸n biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh 6 1 Thñ tôc vµ hå s¬ Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp thêng xuyªn biÕn ®éng. §Ó qu¶n lý tèt tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n cÇn ph¶i theo dâi chÆt chÏ, ph¶n ¸nh mäi trêng hîp biÕn ®éng t¨ng, gi¶m. Mçi khi cã tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm, doanh nghiÖp ph¶i thµnh lËp ban nghiÖm thu, kiÓm nhËn tµi s¶n cè ®Þnh. Ban nµy cïng víi ®¹i diÖn ®¬n vÞ giao tµi s¶n cè ®Þnh lËp “Biªn b¶n giao, nhËn tµi s¶n cè ®Þnh”. Biªn b¶n nµy lËp cho tõng ®èi tîng tµi s¶n cè ®Þnh. Phßng kÕ to¸n ph¶i sao cho mçi ®èi tîng mét b¶n ®Ó lu vµo hå s¬ riªng. Hå s¬ bao gåm: biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n cè ®Þnh, c¸c b¶n sao tµi liÖu kü thuËt, ho¸ ®¬n, giÊy vËn chuyÓn, bèc dì. Phßng KÕ to¸n gi÷ l¹i ®Ó lµm c¨n cø tæ chøc h¹ch to¸n tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh. C¨n cø vµo hå s¬, phßng kÕ to¸n më thÎ ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh theo mÉu thèng nhÊt. ThÎ tµi s¶n cè ®Þnh ®îc lËp 1 b¶n vµ ®Ó t¹i phßng kÕ to¸n ®Ó theo dâi, ph¶n ¸nh diÔn biÕn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông. Toµn bé thÎ tµi s¶n cè ®Þnh ®îc b¶o qu¶n tËp trung t¹i hßm thÎ, trong ®ã chia lµm nhiÒu ng¨n ®Ó xÕp thÎ theo yªu cÇu cña ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh. ThÎ tµi s¶n cè ®Þnh sau khi lËp xong ph¶i ®îc ®¨ng ký vµo sæ tµi s¶n cè ®Þnh. Sæ nµy lËp chung cho toµn doanh nghiÖp. 2. Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cã rÊt nhiÒu lo¹i, do vËy cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i ®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. cã nhiÒu c¸ch ®Ó ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh: - Ph©n lo¹i theo quyÒn së h÷u - Theo nguån h×nh thµnh - Theo c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông - Theo kÕt cÊu, ..vv. Trong ®ã ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh theo kÕt cÊu lµ ®îc dïng phæ biÕn. Theo c¸ch ph©n lo¹i theo kÕt cÊu th× tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm c¸c lo¹i sau: - Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: bao gåm nh÷ng TSC§ h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng, x©y dùng. - M¸y mãc thiÕt bÞ: Gåm toµn bé m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh - Ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ vËn t¶i, truyÒn dÉn: Gåm c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®êng bé, thuû, kh«ng, .. vµ c¸c hÖ thèng truyÒn dÉn kh¸c nh: d©y ®iÖn, èng níc, . - ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý: Gåm thiÕt bÞ, dông cô phôc vô qu¶n lý - C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm - Tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c 3. Tµi kho¶n sö dông Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, viÖc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®îc theo dâi trªn c¸c tµi kho¶n sau: 7 TK 211 “Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸. Bªn nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh the¬ nguyªn gi¸ Bªn cã: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh theo nguyªn gi¸ D nî: Ph¶n ¸nh tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã cña doanh nghiÖp. Tµi kho¶n 211 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n: 2112 - Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc 2115 - ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý 2113 - M¸y mãc thiÕt bÞ 2116 - C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ 2114 - Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn cho s¶n phÈm 2118 - Tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c TK 214 “Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp (trõ tµi s¶n cè ®Þnh thuª ng¾n h¹n). Bªn nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh (b¸n, thanh lý, .) Bªn cã: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh (do trÝch khÊu hao, ®¸nh gi¸ t¨ng, ... ) D cã: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã. TK 214 chi tiÕt thµnh: 2141 - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh 2142 - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª tµi chÝnh 2143 - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan: 331, 341, 111, .. A. H¹ch to¸n t×nh h×nh t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh 1. H¹ch to¸n t×nh h×nh t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ • Trêng hîp mua s¾m b»ng vèn chñ së h÷u KÕ to¸n ph¶n ¸nh b»ng c¸c bót to¸n Bót to¸n 1: Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ Nî 211: nguyªn gi¸ TSC§ Nî 133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã 111, 112: Tæng sè tiÒn thanh to¸n ngay (kÓ c¶ chi phÝ ph¸t sinh) Cã 331: Tæng sè tiÒn ph¶i tr¶ ngêi b¸n. Bót to¸n 2: KÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn t¬ng øng Nî 4141: NÕu dïng quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Ó ®Çu t Nî 4312: NÕu dïng quü phóc lîi ®Ó ®Çu t 8 Nî 441: NÕu dïng quü ®Çu t XD c¬ b¶n. Cã 411: nÕu dïng cho ho¹t déng kinh doanh. §èi víi nh÷ng TSC§ mµ doanh nghiÖp mua s¾m b»ng quü phóc lîi c«ng céng, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n: Bót to¸n 1: Ghi t¨ng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh Nî 211: Nguyªn gi¸ TSC§ (tæng gi¸ thanh to¸n) Cã 331: Tæng sè tiÒn ph¶i tr¶ ngêi b¸n Cã 111, 112: Tæng sè tiÒn thanh to¸n ngay (kÓ c¶ chi phÝ ph¸t sinh) Bót to¸n 2: KÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn t¬ng øng Nî 4312: NÕu dïng quü phóc lîi ®Ó ®Çu t Nî 431 (4313): NÕu dïng quü phóc lîi ®· h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh. • Trêng hîp mua s¾m b»ng vèn vay dµi h¹n KÕ to¸n chØ ph¶n ¸nh bót to¸n t¨ng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh: Nî 211: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh Nî 133: ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã 341: Sè tiÒn vay dµi h¹n ®Ó mua s¾m. Khi thanh to¸n sè tiÒn ®· vay dµi h¹n ®Ó mua s¾m, tuú theo kÕ ho¹ch sö dông nguån vèn ®Çu t, kÕ to¸n míi ghi bót to¸n kÕt chuyÓn nguån vèn t¬ng øng. • Trêng hîp mua s¾m ph¶i qua l¾p ®Æt trong thêi gian dµi KÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt theo tõng ®èi tîng. Khi hoµn thµnh hoÆc bµn giao th× míi ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. - TËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt Nî 241 (2411): TËp hîp chi phÝ thùc tÕ Nî 133 : ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ. Cã 111, 112, 331,.. : Tæng gi¸ thanh to¸n. Khi hoµn thµnh nghiÖm thu, ®a vµo sö dông: - Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§: Nî 211 (chi tiÕt tõng lo¹i) Cã 241 - KÕt chuyÓn nguån vèn Nî 4141, 441, 4312 Cã 411 • Trêng hîp t¨ng do x©y dùng c¬ b¶n bµn giao Chi phÝ ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®îc tËp hîp trªn tµi kho¶n 241 (2412), chi tiÕt theo tõng c«ng tr×nh. Khi hoµn thµnh, bµn giao ®a vµo sö dông th× kÕ to¸n ph¶i ghi t¨ng nguyªn gi¸ vµ kÕt chuyÓn nguån vèn gièng nh t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh do mua s¾m, l¾p ®Æt, 9 • Trêng hîp t¨ng do c¸c ®¬n vÞ tham gia liªn doanh gãp C¨n cø vµo gi¸ trÞ vèn gãp do 2 bªn tho¶ thuËn mµ kÕ to¸n ghi t¨ng vèn gãp vµ nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. Nî 211: Nguyªn gi¸ Cã 411 (chi tiÕt vèn liªn doanh): gi¸ trÞ vèn gãp . • Trêng hîp nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c C¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn l¹i ®îc x¸c ®Þnh t¹i thêi ®iÓm nhËn, ghi c¸c bót to¸n: Bót to¸n 1: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ nhËn vÒ Nî 211: nguyªn gi¸ (theo gi¸ trÞ nhËn vÒ) Cã 128: NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh ng¾n h¹n Cã 222: NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh dµi h¹n Bót to¸n 2: Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp vµ gi¸ trÞ cßn l¹i Nî TK liªn quan (111,112 152, 1388,…) Cã 222, 128 • Trêng hîp do chuyÓn tõ c«ng cô, dông cô thµnh tµi s¶n cè ®Þnh NÕu c«ng cô, dông cô cßn míi, cha sö dông Nî 211: nguyªn gi¸ (gi¸ thùc tÕ) Cã 153 (1531) NÕu c«ng cô, dông cô ®· qua sö dông Nî 211: Nguyªn gi¸ Cã 2141: Gi¸ trÞ ®· ph©n bæ Cã 1421: Gi¸ trÞ cßn l¹i cha trõ vµo chi phÝ. • T¨ng do ®¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh Bót to¸n 1: PhÇn chªnh lÖch t¨ng nguyªn gi¸ Nî 211 Cã 412 Bót to¸n 2: PhÇn chªnh lÖch t¨ng hao mßn (nÕu cã) Nî 412 Cã 214 • Trêng hîp ph¸t hiÖn thõa trong kiÓm kª C¨n cøa vµo nguyªn nh©n thõa cô thÓ ®Ó ghi sæ cho phï hîp theo mét trong c¸c trêng hîp ®· nªu. NÕu tµi s¶n cè ®Þnh ®ã ®ang sö dông th× cÇn ph¶i trÝch bæ sung khÊu hao. Nî c¸c TK liªn quan (627, 641, 642) Cã 214 (2141) NÕu tµi s¶n cè ®Þnh thõa lµ cña ®¬n vÞ kh¸c th× b¸o cho ®¬n vÞ chñ tµi s¶n biÕt. 10 NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc chñ tµi s¶n th× b¸o cho c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn vµ c¬ quan tµi chÝnh ®Ó xö lý. Trong thêi gian chê xö lý, kÕ to¸n theo dâi ë tµi kho¶n 338 (3381). Nî 211: nguyªn gi¸ Cã 214: Gi¸ trÞ hao mßn Cã 3381: Gi¸ trÞ cßn l¹i 2.H¹ch to¸n t×nh h×nh t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp • Trêng hîp mua s¾m b»ng nguån vèn chñ së h÷u KÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: Bót to¸n 1: Ghi t¨ng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh Nî 211: nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh Cã 331: tæng sè tiÒn ph¶i tr¶ ngêi b¸n Cã 111, 112: thanh to¸n ngay Bót to¸n 2: KÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn t¬ng øng Nî 4141: NÕu dïng quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Ó ®Çu t Nî 4312: NÕu dïng quü phóc lîi ®Ó ®Çu t Nî 441: NÕu dïng quü ®Çu t XD c¬ b¶n. Cã 411: nÕu dïng cho ho¹t ®éng kinh doanh. • Trêng hîp mua s¾m b»ng vèn vay dµi h¹n KÕ to¸n chØ ph¶n ¸nh bót to¸n t¨ng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh: Nî 211: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh Nî 133: ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã 341: Sè tiÒn vay dµi h¹n ®Ó mua s¾m. Khi thanh to¸n sè tiÒn ®· vay dµi h¹n ®Ó mua s¾m, tuú theo kÕ ho¹ch sö dông nguån vèn ®Çu t, kÕ to¸n míi ghi bót to¸n kÕt chuyÓn nguån vèn t¬ng øng. • Trêng hîp mua s¾m ph¶i qua l¾p ®Æt trong thêi gian dµi KÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt theo tõng ®èi tîng. Khi hoµn thµnh hoÆc bµn giao th× míi ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. - TËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt Nî 241 (2411): TËp hîp chi phÝ thùc tÕ Cã 111, 112, 331,.. : Tæng gi¸ thanh to¸n. Khi hoµn thµnh nghiÖm thu, ®a vµo sö dông: - Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§: Nî 211 (chi tiÕt tõng lo¹i) Cã 241 - KÕt chuyÓn nguån vèn Nî 4141, 441, 4312 11 Cã 411 • Trêng hîp t¨ng do x©y dùng c¬ b¶n bµn giao Chi phÝ ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®îc tËp hîp trªn tµi kho¶n 241 (2412), chi tiÕt theo tõng c«ng tr×nh. Khi hoµn thµnh, bµn giao ®a vµo sö dông th× kÕ to¸n ph¶i ghi t¨ng nguyªn gi¸ vµ kÕt cchuyÓn nguån vèn gièng nh t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh do mua s¾m, l¾p ®Æt. 3.H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh VÒ nguyªn t¾c, tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh còng ph¶n ¸nh theo nguyªn gi¸, còng trÝch khÊu hao vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, còng ®îc theo dâi chi tiÕt theo tõng ®èi tîng ghi tµi s¶n cè ®Þnh ë “Sæ tµi s¶n cè ®Þnh” cña d¬n vÞ. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc chia lµm c¸c lo¹i sau: - Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp: Bao gåm c¸c chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc thµnh lËp, cã gi¸ trÞ t¬ng ®èi cao víi môc ®Ých tæ chøc c¬ cÊu ®Ó hoµn thµnh viÖc s¸ng lËp doanh nghiÖp nh chi phÝ häp hµnh, qu¶ng c¸o, .. - B»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ: Lµ c¸c lo¹i chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó mua l¹i t¸c quyÒn, b»ng s¸ng chÕcña c¸c nhµ ph¸t minh hay nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu thö nghiÖm ®îc Nhµ níc cÊp b»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ. - Chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp tù thùc hiÖn hoÆc thuª ngoµi thùc hiÖn c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, ph¸t triÓn, lËp kÕ ho¹ch dµi h¹n nh»m ®em l¹i lîi Ých l©u dµi cho doanh nghiÖp. C¸c dù ¸n nghiªn cøu nµy cã kh¶ n¨ng sinh lîi vµ nhiÒu c¬ may thµnh c«ng, trong ®ã chi phÝ ph¶i tËp hîp riªng ®îc cho tõng dù ¸n ph©n bæ sau nµy. Trêng hîp dù ¸n thÊt b¹i, c¸c chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn t¬ng øng ®îc lËp tøc khÊu hao hÕt. - Lîi thÕ th¬ng m¹i: Lµ kho¶n chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm ngoµi gi¸ thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh bëi c¸c yÕu tè thuËn lîi cho kinh doanh nh: vÞ trÝ th¬ng m¹i, sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng, danh tiÕng cña doanh nghiÖp, sù cÇn cï vµ tr×nh ®é thµnh th¹o cña c«ng nh©n viªn - QuyÒn ®Æc nhîng (hay quyÒn khai th¸c): Bao gåm c¸c chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ ®Ó mua ®Æc quyÒn thùc hiÖn khai th¸c cac nghiÖp vô quan träng hoÆc ®éc quyÒn s¶n xuÊt tiªu thô mét lo¹i s¶n phÈm theo c¸c hîp ®ång ®Æc nhiÖm ®· ký kÕt víi Nhµ níc hay mét ®¬n vÞ nhîng quyÒn cïng víi c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn ®Æc quyÒn. - QuyÒn thuª nhµ: Lµ chi phÝ ph¶i tr¶ cho cho ngêi thuª nhµ tríc ®ã ®Ó ®îc thõa kÕ c¸c quyÒn lîi vÒ thuª nhµ theo hîp ®ång hay luËt ®Þnh. - Nh·n hiÖu: Bao gåm c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ ®Ó mua l¹i tªn hay nh·n hiÖn nµo ®ã. Thêi gian cã Ých cña nh·n hiÖu th¬ng m¹i kÐo dµi trong suèt thêi gian tån t¹i, trõ khi cã dÊu hiÖu mÊt gi¸. - QuyÒn sö dông ®Êt: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra cã liªn quan ®Õn viÖc giµnh quyÒn sö dông ®Êt ®ai, mÆt níc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh theo hîp dång. 12 - B¶n quyÒn t¸c gi¶: Lµ tiÒn chi phÝ thï lai cho t¸c gi¶ vµ ®îc Nhµ níc c«ng nhËn cho t¸c gi¶ ®éc quyÒn ph¸t µnh vµ b¸n t¸c phÈm cña m×nh. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n • §Æc ®iÓm: Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh cña doanh nghiÖp mÆc dÇu b¶n th©n chóng kh«ng cã h×nh d¹ng nhng cã thÓ chøng minh sù hiÖn diÖn cña chóng b»ng nh÷ng vËt h÷u h×nh. TÊt c¶ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh cã ®Æc ®iÓm tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh, gi¸ trÞ cña chóng còng ®îc chuyÓn dÇn vµo chi phÝ kinh doanh trong tõng kú. • Tµi kho¶n sö dông: Tµi kho¶n 213 - Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. Tµi kho¶n 213 chi tiÕt lµm 6 tiÒu kho¶n: 2131 – QuyÒn sö dông ®Êt 2134 – Chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn 2132 – Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp 2135 – Chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹I 2133 – B»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ 2138 – TµI s¶n cè ®Þnh vo h×nh kh¸c • H¹ch to¸n t¨ng TSC§ trong qu¸ tr×nh thµnh lËp, chuÈn bÞ kinh doanh KÕ to¸n ph¶i tËp hîp toµn bé chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸tr×nh thµnh lËp doanh nghiÖp ghi c¸c bót to¸n: Nî 241 (2412): TËp hîp chi phÝ thùc tÕ Nî 133 (1332): ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã c¸c TK liªn quan (111, 112, 331, .. Khi kÕt thóc qu¸ tr×nh ®Çu t, bíc vµo kinh doanh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ nµy ®îc ghi nhËn nh mét tµi s¶n cña doanh nghiÖp thay cho viÖc ghi gi¶m vèn ®Çu t. Nî 213 (2132) Cã 241 §ång thêi nÕu sö dông vèn chñ së h÷u th× ghi: Nî TK liªn quan (414, 431, 441) Cã 411 • T¨ng tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh do bá tiÒn mua b»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ, ®Æc nhîng, quyÒn sö dông ®Êt (quyÒn thuª ®Êt) KÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: Bót to¸n 1: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm Nî 213(2131, 2133, 2138, ..): nguyªn gi¸ Nî 133 (1332): ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã c¸c TK liªn quan (111, 112, 311, ..) Bót to¸n 2: KÕt chuyÓn nguån vèn t¬ng øng Nî TK liªn quan (414, 441, 431) Cã 411 • T¨ng tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh do ®Çu t nghiªn cøu, ph¸t triÓn nh»m phôc vô lîi Ých l©u dµi cña doanh nghiÖp 13 KÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: Bót to¸n 1: TËp hîp chi phÝ ®Çu t, nghiªn cøu (theo tõng dù ¸n) Nî 241(2412,): Chi phÝ thùc tÕ Nî 133 (1332): ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã c¸c TK liªn quan (111, 112, 331, ..) Bót to¸n 2: KÕt chuyÓn gi¸ trÞ ®Çu t, nghiªn cøu khi kÕt thóc qu¸ tr×nh nghiªn cøu: Nî 2133: NÕu ®îc Nhµ níc c«ng nhËn lµ ph¸t minh, s¸ng chÕ Nî 2134: NÕu kh«ng ®îc c«ng nhËn lµ ph¸t minh nhng ®îc coi lµ s¸ng kiÕn ¸p dông t¹i doanh nghiÖp Nî 627: NÕu dù ¸n thÊt b¹I (ph©n bæ dÇn hoÆc ph©n bæ mét lÇn) Cã 241: KÕt chuyÓn chi phÝ ®Çu t, nghiªn cøu Bót to¸n 3: KÕt chuyÓn nguån vèn Nî 414, 413, 441, Cã 411 • T¨ng tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh do ph¶i chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹I KÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n Bót to¸n 1: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ tµI s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm Nî 211: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh Nî 213 (2135): Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh 14 S¬ ®å h¹ch to¸n t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh do mua s¾m, XD c¬ b¶n bµn giao, . TK 111, 112, . TK 211, 213 SD: xxx Thanh to¸n ngay (kÓ c¶ phÝ tæn míi) ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. TK1332 Nguyªn gi¸ TK 331 Ph¶ tr¶ Nb¸n Tr¶ tiÒn NB TSC§ t¨ng trong kú TK 411 NhËn cÊp ph¸t, tÆng thëng, liªn doanh TK 414, 413, . §Çu t b»ng vèn CHS TK 111, 112, . C¸c trêng hîp t¨ng kh¸c (nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh, ®¸nh gi¸ t¨ng) B. H¹ch to¸n gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh 1. H¹ch to¸n gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp gi¶m do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau: nhîng b¸n, thanh lý, ..vv. • Nhîng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh KÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: Bót to¸n 1: Xo¸ sæ TSC§ Nî 214 (2141): Gi¸ trÞ hao mßn Nî 821: Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã 211: nguyªn gi¸ Bót to¸n 2: Ph¶n ¸nh doanh thu nhîng b¸n TSC§ Nî TK liªn quan (111, 112, 131,..) Cã 721: Doanh thu nhîng b¸n kh«ng cã thuÕ Cã 333: ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép 15 Bót to¸n 3: TËp hîp chi phÝ nhîng b¸n Nî 821: Chi phÝ nhîng b¸n Cã 331, 111, 112 • Thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh KÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: Bót to¸n 1: Xo¸ sæ TSC§ Nî 214 (2141): Gi¸ trÞ hao mßn Nî 821: Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã: 211: nguyªn gi¸ Bót to¸n 2: Ph¶n ¸nh sè thu håi tõ thanh lý TSC§ Nî TK 111, 112, 131,..: Thu håi b»ng tiÒn Nî 152, 153: Thu håi nguyªn vËt liÖu nhËp kho Cã 721: Thu nhËp vÒ thanh lý Cã 333: ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép Bót to¸n 3: TËp hîp chi phÝ thanh lý Nî 821: Chi phÝ thanh lý Cã 331, 111, 112 • Gi¶m do chuyÓn thµnh c«ng cô, dông cô nhá Trong trêng hîp nµy, kÕ to¸n cÇn ph¶i c¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó ghi c¸c bót to¸n cho phï hîp: NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i nhá, kÕ to¸n sÏ ph©n bæ vµo chi phÝ kinh doanh Nî 214: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî 627: TÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî 641: TÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng Nî 642: TÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã 211: nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i lín sÏ ®a vµo chi phÝ tr¶ tríc ®Ó ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh Nî 214: gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî 142: Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã 211: nguyªn gi¸ TSC§ NÕu tµi s¶n cè ®Þnh cßn míi, cha sö dông th× kÕ to¸n ghi: Nî 153: NÕu nhËp kho Nî 142: NÕu ®em sö dông Cã 211: nguyªn gi¸ TSC§ 16 • Tr¶ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh cho c¸c bªn tham gia liªn doanh Khi hÕt h¹n hîp ®ång liªn doanh, hoÆc khi c¸c bªn tham gia liªn doanh rót vèn, nÕu doanh nghiÖp tr¶ l¹i vèn gãp liªn doanh b»ng tµi s¶n cè ®Þnh, ngoµi viÖc ghi gi¶m vèn kinh doanh, kÕ to¸n cßn ph¶i xãa sæ tµi s¶n cè ®Þnh giao tr¶. Khi trao tr¶ tµi s¶n cè ®Þnh, nÕu ph¸t sinh chªnh lÖnh gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i theo sæ s¸ch víi ®¸nh gi¸ th× phÇn chªnh lÖch sÏ ®îc kÕ to¸n ph¶n ¸nh ë tµi kho¶n 412. KÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: Bót to¸n 1: Xo¸ sæ tµi s¶n cè ®Þnh Nî 411 (chi tiÕt vèn liªn doanh): Gi¸ trÞ cßn l¹i Nî 214: Gi¸ trÞ hao mßn Nî (cã)412): phÇn chªnh lÖch do ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ (nÕu cã) Bót to¸n 2: Thanh to¸n nèt sè vèn liªn doanh cßn l¹i Nî 411 (chi tiÕt vèn liªn doanh) Cã 111, 112, 338, ... : PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp víi gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ giao tr¶ l¹i. • ThiÕu tµi s¶n cè ®Þnh ph¸t hiÖn qua kiÓm kª C¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª tµi s¶n cè ®Þnh, kÕ to¸n ghi nhËn gi¸ trÞ tµi s¶n thiÕu cha râ nguyªn nh©n, chê xö lý: Nî 214: Gi¸ trÞ hao mßn Nî 1381: Gi¸ trÞ thiÕu chê xö lý Cã 211: nguyªn gi¸ TSC§ 2. H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh H¹ch to¸n t¬ng tù h¹ch to¸n gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. Trong trêng hîp trÝch ®ñ khÊu hao th× ph¶i xo¸ sæ tµi s¶n cè ®Þnh Nî 213: Gi¸ trÞ hao mßn Cã 213: nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh t¹I doanh nghiÖp do gãp vèn liªn doanh, thiÕu, mÊt, .. 17 TK 211, 213 TK 214 Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ gi¶m do c¸c nguyªn nh©n Gi¸ trÞ thiÖt h¹I do thiÕu mÊt ( theo gi¸ trÞ cßn l¹I) Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m do c¸c nguyªn nh©n kh¸c TK 1381 TK 222, 128 Gi¸ trÞ vèn gãp ®îc liªn doanh x¸c nhËn Kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i lín h¬n gi¸ trÞ vèn gãp TK412 TK 411 Tr¶ l¹i vèn gãp liªn doanh vèn CP, vèn cÊp ph¸t, S¬ ®å h¹ch to¸n gi¶m TSC§ do nhîng b¸n thanh lý TK 211, 213 SD: x Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m do nhîng b¸n, thanh lý TK 214 Gi¸ trÞ hao mßn Gi¸ trÞ cßn l¹i TK 821 TK 111, 112, 331 C¸c CP liªn quan ®Õn thanh lý, nhîng b¸n TK 721 TK 33311 VAT ph¶i nép TK 111, 112, 152, C¸c kho¶n thu liªn quan ®Õn nhîng b¸n, thanh lý c. H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµI vµ cho thuª Khi doanh nghiÖp thÊy r»ng ®Çu t mua s¾m (hoÆc sö dông) tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng hiÖu qu¶ b»ng viÖc ®i thuª ngoµi hoÆc doanh nghiÖp kh«ng ®ñ vèn ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh th× doanh nghiÖp cã thÓ ®i thuª ( hoÆc cho thuª) tµi s¶n cè ®Þnh. Mét giao dÞch vÒ cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh th× ph¶i tho¶ m·n 1 trong 4 ®IÒu kiÖn sau th× ®îc coi lµ thuª dµi h¹n: - Khi kÕt thóc hîp ®ång cho thuª, bªn thuª ®îc nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª hoÆc ®îc tiÕp tôc thuª theo tho¶ thuËn - Khi kÕt thóc hîp ®ång, bªn thuª ®îc sù quyÒn lùa chän mua tµi s¶n thuª theo gi¸ danh nghÜa thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cu¶ tµi s¶n thuª t¹i thêi ®iÓm mua l¹i. - Thêi h¹n cho thuª Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian cÇn thiÕt ®Ó khÊu hao tµi s¶n - Tæng sè tiÒn thuª tµi s¶n ph¶i tr¶ Ýt nhÊt ph¶i t¬ng ®¬ng víi gi¸ cña tµi s¶n ®ã trªn thÞ trêng t¹i thêi ®iÓm ký hîp ®ång 18 1. H¹ch to¸n t¹i ®¬n vÞ ®i thuª a. Tµi kho¶n sö dông §Ó theo dâi t×nh h×nh ®i thuª TSC§ dµi h¹n, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 212 Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh. Bªn nî: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª dµi h¹n t¨ng thªm Bªn cã: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®ang thuª dµi h¹n gi¶m do tr¶ cho bªn cho thuª hoÆc mua l¹i. D nî: Nguyªn gi¸ TSC§ ®ang thuª dµi h¹n. TK 212 Më chi tiÕt theo tõng tµi s¶n ®i thuª • Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n Khi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi, c¨n cø vµo chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi: Nî 212: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh t¹i thêi ®iÓm thuª Nî 133 (1332): ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã 342: Tæng sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ NÕu tµI s¶n cã ®Þnh ®i thuª ®îc dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hay kh«ng chÞu thuÕ th× kÕ to¸n ghi: Nî 212: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª Cã 342: Tæng sè tiÒn thuª ph¶i tr¶. §Þnh kú, c¨n cø vµo hãa ®¬n dÞch vô cho thuª tµi chÝnh, x¸c ®Þnh sè tiÒn ph¶t tr¶ kú nµy cho bªn cho thuª. Trªn c¬ së ®· cã, tÝnh ra sè l·i thuª t¬ng øng. Nî 342: Sè nî gèc ph¶i tr¶ kú nµy Nî 642: Sè l·i thuª ph¶i tr¶ kú nµy Cã 111, 112, .. Tæng sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ (hoÆc ®· tr¶) kú nµy. Cuèi kú trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª theo chÕ ®é quy ®Þnh tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh Nî 627, 641, 642, : Cã 214: Sè khÊu hao ph¶i trÝch. §ång thêi x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ kú nµy theo hãa ®¬n dÞch vô cho thuª tµi s¶n: Nî 3331: Trõ vµo thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép Cã 133: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ. Sè phÝ cam kÕt sö dông vèn ph¶i tr¶ hoÆc ®· tr¶ cho bªn cho thuª ghi: Nî 642: T¨ng chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã 111, 112, 342 Khi kÕt thóc hîp ®ång thuª tµi s¶n, nÕu doanh nghiÖp tr¶ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh cho bªn ®i thuª: Nî 1421: chuyÓn gi¸ trÞ cßn l¹i cha khÊu hao hÕt nÕu cã. 19 Nî 214: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Cã 212: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª. Khi kÕt thóc hîp ®ång thuª tµi s¶n, nÕu doanh nghiÖp ®îc quyÒn së h÷u l¹i tµi s¶n ®i thuª Bót to¸n 1: KÕt chuyÓn nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh Nî 211, 213: Cã 212: nguyªn gi¸ Bót to¸n 2: KÕt chuyÓn gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî 214( 2142): Cã 214 (2141, 2143): gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ. NÕu doanh nghiÖp ®îc mua l¹i tµi s¶n cè ®Þnh ®· thuª Nî 211, 2113: Gi¸ trÞ tr¶ thªm Cã TK liªn quan (111, 112, ..) 2. H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh t¹i ®¬n vÞ cho thuª Khi cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh, quyÒn së h÷u vÉn thuéc bªn cho thuª, do vËy kÕ to¸n ph¶i më sæ chi tiÕt theo dâi c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª. Theo chÕ ®é quy ®Þnh, bªn cho thuª kh«ng ph¶i chÞu thuÕ GTGT ®èi víi dÞch vô cho thuª tµi s¶n. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo khi mua tµi s¶n cè ®Þnh ®· nép do bªn ®i thuª tr¶ dÇn trong thêi gian cho thuª theo nguyªn t¾c ph©n bæ ®Òu cho thêi gian thuª. Khi mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh víi môc ®Ých cho thuª, kÕ to¸n cña ®¬n vÞ ghi Nî 211, 213: Nguyªn gi¸ tµI s¶n cè ®Þnh Nî 133( 1338): sè thuÕ GTGT ®Çu vµo t¬ng øng Cã TK liªn quan(111, 112, 331, ..): Tæng gi¸ thanh to¸n cña TSC§ Khi giao tµi s¶n cè ®Þnh cho bªn ®i thuª, kÕ to¸n bªn cho thuª ghi Nî 228: Gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª Nî 214(2141, 2143): Gi¸ trÞ hao mßn (nÕu cã) Cã 211, 213: nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh cho thª Cã 241: chuyÓn gi¸ trÞ XDCB hoµn thµnh sang cho thuª §Þnh kú theo hîp ®ång cho thuª, ph¶n ¸nh sè thu vÒ ho¹t ®éng cho thuª: Nî TK liªn quan (111, 112, 131, ..) Tæng sè thu theo ®Þnh kú Cã 711: Thu vÒ cho thuª TSC§ (gèc + l·i) Cã 138 (1388): ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña TSC§ cho thuª ph©n bæ tõng kú. §ång thêi ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª ph¶i thu håi trong qu¸ tr×nh ®Çu t t¬ng øng víi tõng kú Nî 811 Cã 228 NÕu chuyÓn quyÒn së h÷u, b¸n cho bªn ®i thuª tríc khi hÕt h¹n hîp ®ång thuª 20