Tài liệu Tổ chức hạch toán kế toán tscđ trong các doanh nghiệp

Më ®Çu S¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ c¬ së tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. ChÝnh v× vËy, ngay tõ thêi cæ xa ngêi ta ®· thÊy sù cÇn thiÕt, muèn duy tr× vµ ph¸t triÓn ®êi sèng cña m×nh vµ x· héi th× ph¶i tiÕn hµnh s¶n xuÊt vËt dïng, thøc ¨n, ®å mÆc, nhµ ë... §Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cÇn thiÕt ph¶i cã 3 yÕu tè lµ t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Tµi s¶n cè t liÖu lao ®éng - lµ mét trong 3 yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chóng ®îc coi lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cã vai trß quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ gãc ®é vi m« m¸y mãc thiÕt bÞ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt chÝnh lµ yÕu tè ®Ó x¸c ®Þnh quy m« vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. XÐt trªn gãc ®é vÜ m« ®¸nh gi¸ vÒ c¬ së h¹ tÇng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña toµn bé nÒn kinh tÕ, TSC§ lµ mÊu chèt x¸c ®Þnh nÒn kinh tÕ quèc d©n cã thùc lùc v÷ng m¹nh hay kh«ng. Tµi s¶n cè ®Þnh cã vai trß quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh do vËy yªu cÇu ®èi víi viÖc qu¶n lý, tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ còng ph¶i t¬ng xøng nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ hiÖn cã cña doanh nghiÖp. NhËn xÐt ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c h¹ch to¸n TSC§ nªn em chän ®Ò tµi: "tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp" cho ®Ò ¸n m«n häc cña m×nh. §Ò ¸n gåm c¸c phÇn: PhÇn I: Nh÷ng lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n TSC§ PhÇn II: Thùc tr¹ng tæ chøc kÕ to¸n TSC§ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n TSC§. V× thêi gian vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ nªn ®Ò ¸n cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vÒ lý luËn vµ kiÕn thøc. Em rÊt mong ®îc sù híng dÉn vµ chØ b¶o cña thÇy ®Ó ®Ò ¸n m«n häc cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! 1 Môc lôc PhÇn I: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n TSC§..................................................4 I. Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i vµ tÝnh gi¸ TSC§.....................................................4 1. Kh¸i niÖm.....................................................................................................4 2. Ph©n lo¹i.......................................................................................................4 2.1. TSC§ h÷u h×nh.................................................................................4 2.2. TSC§ v« h×nh...................................................................................5 3. TÝnh gi¸ TSC§.............................................................................................6 3.1. NguyÔn gi¸ TSC§ h÷u h×nh.............................................................6 3.1.1. NguyÔn gi¸ TSC§ h÷u h×nh mua s¾m.................................6 3.1.2. NguyÔn gi¸ TSC§ x©y dùng hoÆc tù chÕ...........................8 3.1.3. TSC§ h÷u h×nh thuª tµi chÝnh.............................................8 3.1.4. TSC§ h÷u h×nh mua díi h×nh thøc trao ®æi........................8 3.1.5. TSC§ h÷u h×nh t¨ng tõ c¸c nguån kh¸c..............................9 3.2. Nguyªn gia TSC§ v« h×nh................................................................9 3.2.1. Mua TSC§ v« h×nh riªng biÖt.............................................9 3.2.2. Mua TSC§ v« h×nh tõ viÖc s¸p nhËp doanh nghiÖp..........10 3.2.3. TSC§ v« h×nh lµ quyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n...............11 3.2.4. TSC§ v« h×nh ®îc mua níc cÊp hoÆc ®îc t¨ng, biÕu........11 3.2.5. TSC§ v« h×nh mua díi h×nh thøc trao ®æi........................11 II. C¸c chuÈn mùc kÕ to¸n TSC§................................................................12 1. C¸c chuÈn mùc kÕ to¸n TSC§..................................................................12 1.1. C¸c chuÈn mùc sè 03: TSC§ h÷u h×nh...........................................12 1.2. ChuÈn mùc sè 04: TSC§ v« h×nh...................................................14 2. C¸c chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ TSC§.................................................16 2.1. IAS 4: KÕ to¸n khÊu hao................................................................16 2.2. IAS 16: M¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ xëng.............................................16 2.3. IAS 17: Ho¹t ®éng thuª tµi s¶n ......................................................16 2.4. IAS 38: Tµi s¶n v« h×nh..................................................................17 2 PhÇn II: Thùc tr¹ng tæ chøc kÕ to¸n TSC§ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam..........19 I. Tµi kho¶n sö dông vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n TSC§ .............................19 1. Tµi kho¶n sö dông.....................................................................................19 1.1. Tµi kho¶n 211: TSC§ v« h×nh........................................................19 1.2. Tµi kho¶n 212: TSC§ ®i thuª tµi chÝnh..........................................19 1.3. Tµi kho¶n 213: TSC§ v« h×nh........................................................20 1.4. Tµi kho¶n 214: Hao mßn TSC§.....................................................20 2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n...............................................................................21 2.1. H¹ch to¸n TSC§ h÷u h×nh..............................................................21 2.2. H¹ch to¸n TSC§ v« h×nh................................................................26 2.3. H¹ch to¸n TSC§ ®i thuª tµi chÝnh..................................................31 2.4. H¹ch to¸n khÊu hao TSC§.............................................................33 2.4.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§................................................33 2.4.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n khÊu hao TSC§.......................................34 2.5. H¹ch to¸n söa ch÷a TSC§..............................................................36 2.5.1. TËp hîp söa ch÷a nhá, mang tÝnh b¶o dìng................................36 2.5.2. TËp hîp söa ch÷a mang tÝnh phôc håi ........................................37 2.5.3. TËp hîp söa ch÷a mang tÝnh n©ng cÊp........................................37 3. S¬ ®å h¹ch to¸n TSC§..............................................................................37 3.1. S¬ ®å h¹ch to¸n TSC§ h÷u h×nh.....................................................37 3.2. S¬ ®å h¹ch to¸n TSC§ v« h×nh.......................................................44 II. Tæ chøc sæ kÕ to¸n....................................................................................57 1. Quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ TSC§....................................................57 2. Chøng tõ sö dông.......................................................................................57 3. S¬ ®å h¹ch to¸n..........................................................................................58 PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n TSC§ ......61 I. NhËn xÐt ®¸nh gi¸ chung...........................................................................61 II. Mét sè ®Ò xuÊt...........................................................................................61 1. Møc xÐt nguyªn gi¸ TSC§.........................................................................62 2. Xö lý ®¸nh gi¸ l¹i TSC§........................................................................... 63 3. X¸c ®Þnh thêi gian tÝnh khÊu hao TSC§..................................................64 3 PhÇn I: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n TSC§ I. Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i vµ tÝnh gi¸ TSC§ 1. Kh¸i niÖm TSC§ lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông dµi. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®îc dÞch chuyÓn tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. TSC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h háng. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam c¸c tµi s¶n ®îc ghi nhËn lµ TSC§ ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ 4 tiªu chuÈn sau: + Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã. + Nguyªn gi¸ tµi s¶n ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch tin cËy + Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn 1 n¨m + Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh 2. Ph©n lo¹i 2.1. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt do doanh nghiÖp n¾m gi÷ ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (chuÈn mùc 03) c¸c tµi s¶n ®îc ghi nhËn lµ TSC§ h÷u h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ 4 tiªu chuÈn trªn. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp ®îc chia lµm c¸c lo¹i + Nhµ cöa , vËt kiÕn tróc: Bao gåm nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®îc h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng; x©y dùng nh trô së lµm viÖc, nhµ kho, hµng rµo, th¸p níc, bÕn c¶ng, ®êng x¸, cÇu cèng... phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. 4 + M¸y mãc, thiÕt bÞ: Gåm toµn bé m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh nh m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng t¸c, d©y truyÒn c«ng nghÖ, thiÕt bÞ ®éng lùc. + ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý: Gåm c¸c thiÕt bÞ dông cô phôc vô qu¶n lý nh thiÕt bÞ ®iÖn tö, m¸y vi tÝnh, fax... + Ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ vËn t¶i, truyÒn dÉn: Gåm c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn vËn t¶i, ®êng s¾t, ®êng thuû, ®êng bé, ®êng kh«ng, ®¬ng èng vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn nh hÖ thèng ®iÖn, níc, b¨ng t¶i... + C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm: Gåm c¸c lo¹i c©y l©u n¨m (chÌ, cao su, cµ phª, cam...) sóc vËt lµm viÖc (tr©u, bß, ngùa, voi...) cµy kÐo vµ sóc vËt cho s¶n phÈm (tr©u, bß s÷a...). + Tµi s¶n cè ®Þnh phóc lîi: Gåm tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho nhu cÇu phóc lîi c«ng céng (nhµ nghØ, nhµ ¨n, nhµ v¨n ho¸, s©n bãng, thiÕt bÞ thÓ thao...). + Tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c: Gåm nh÷ng TSC§ cha ph¶n ¸nh vµo c¸c lo¹i trªn nh tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cÇn dïng cha cÇn dïng, tµi s¶n cè ®Þnh chê thanh lý, nhîng b¸n, c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt, s¸ch chuyªn m«n, tranh ¶nh... 2.2. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nhng x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ vµ do doanh nghiÖp n¾m gi÷ sö dông trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cung cÊp dÞch vô hoÆc cho c¸c ®èi tîng kh¸c thuª. Phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (chuÈn mùc 04) c¸c tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc ghi nhËn lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ 4 tiªu chuÈn trªn. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc chia thµnh c¸c lo¹i: + Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp: Gåm c¸c chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc thµnh lËp, cã gi¸ trÞ t¬ng ®èi cao víi môc ®Ých tæ chøc c¬ cÊu ®Ó hoµn thµnh viÖc s¸ng lËp doanh nghiÖp nh chi phÝ häp hµnh, qu¶ng c¸o, khai 5 tr¬ng... c¸c chi phÝ nµy kh«ng cã mèi liªn quan víi nhau. + QuyÒn sö dông ®Êt: ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra cã liªn quan ®Õn viÖc giµnh quyÒn sö dông ®Êt ®ai, mÆt níc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång. + B¶n quyÒn t¸c gi¶: lµ tiÒn chi phÝ thï lao cho t¸c gi¶ vµ ®îc nhµ níc c«ng nhËn cho t¸c gi¶ ®éc quyÒn ph¸t hµnh vµ b¸n c¸c t¸c phÈm cña m×nh. 3. TÝnh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh Trong mäi trêng hîp, tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. Do vËy viÖc ghi sæ ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®îc tÊt c¶ 3 chØ tiªu vÒ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh lµ nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn 3.1. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh 3.1.1. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua s¾m Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh mua s¾m bao gåm gi¸ mua (trõ (-) c¸c kho¶n ®îc chiÕt khÊu th¬ng m¹i hoÆc gi¶m gi¸) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®îc hoµn l¹i) vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a tµi s¶n vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông nh: chi phÝ chuÈn bÞ mÆt b»ng, chi phÝ vËn chuyÓn vµ bèc xÕp ban ®Çu. Chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö (trõ (-) c¸c kho¶n thu håi vÒ s¶n phÈm, phÕ liÖu do ch¹y thö chi phÝ chuyªn gia vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c. §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh h×nh thµnh do ®Çu t x©y dùng theo ph¬ng thøc giao thÇu, nguyªn gi¸ lµ gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh ®Çu t, x©y dùng, c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c vµ lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã). Trêng hîp mua tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh lµ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc g¾n liÒn víi quyÒn sö dông ®Êt th× gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ph¶i ®îc x¸c ®Þnh riªng biÖt vµ ghi nhËn lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. 6 Trêng hîp tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua s¾m ®îc thanh to¸n theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®ã ®îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua tr¶ ngay t¹i thêi ®iÓm mua, kho¶n chªnh lÖch gi÷a tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n vµ mét lo¹i s¶n phÈm hay dÞch vô nµo cña doanh nghiÖp. + B»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ: lµ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó mua l¹i t¸c quyÒn, b»ng s¸ng chÕ cña c¸c nhµ ph¸t minh hay nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu thö nghiÖm ®îc Nhµ níc cÊp b»ng s¸ng chÕ. + Chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn: lµ c¸c lo¹i chi phÝ mµ doanh nghiÖp tù thùc hiÖn hoÆc thuª ngoµi thùc hiÖn c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, ph¸t triÓn, lËp kÕ ho¹ch dµi h¹n nh»m ®em l¹i lîi Ých l©u dµi cho doanh nghiÖp. C¸c dù ¸n nghiªn cøu nµy cã nhiÒu kh¶ n¨ng sinh lîi vµ nhiÒu c¬ may thµnh c«ng, trong ®ã chi phÝ ph¶i tËp hîp riªng ®îc cho tõng dù ¸n ph©n bæ sau nµy. Trêng hîp dù ¸n thÊt b¹i, c¸c chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn t¬ng øng lËp tøc ®îc khÊu hao hÕt. + Lîi thÕ th¬ng m¹i: lµ kho¶n chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm ngoµi gi¸ thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh bëi c¸c yÕu tè thuËn lîi cho kinh doanh nh vÞ trÝ th¬ng m¹i, sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng, d¸nh tiÕng cña doanh nghiÖp, sù cÇn cï vµ tr×nh ®é thµnh th¹o cña c«ng nh©n viªn... + QuyÒn ®Æc nhîng (hay quyÒn khai th¸c): gåm c¸c chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i ®Ó mua ®Æc quyÒn thùc hiÖn khai th¸c c¸c nghiÖp vô quan träng hoÆc ®éc quyÒn s¶n xuÊt, tiªu thô mét lo¹i s¶n phÈm theo c¸c hîp ®ång ®Æc nhîng ®· ký kÕt víi Nhµ níc hay mét ®¬n vÞ nhîng quyÒn cïng víi c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn ®Æc quyÒn (hoa hång, giao tiÕp, thñ tôc ph¸p lý...) + QuyÒn thuª nhµ: lµ chi phÝ ph¶i tr¶ cho ngêi thuª nhµ tríc ®ã ®Ó ®îc thõa kÕ c¸c quyÒn lîi vÒ thuª nhµ theo hîp ®ång hay theo luËt ®Þnh. + Nh·n hiÖu: gåm c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ ®Ó mua l¹i nh·n hiÖu hay tªn nh·n hiÖu nµo ®ã. Thêi gian cã Ých cña nh·n hiÖu th¬ng m¹i kÐo 7 dµi suèt thêi gian nã tån t¹i, trõ khi cã dÊu hiÖu mÊt gi¸ (s¶n phÈm, hµng ho¸ mang nh·n hiÖu ®ã tiªu thô chËm, doanh sè gi¶m...) gi¸ mua tr¶ ngay ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ theo kú thanh to¸n, trõ khi sè chªnh lÖch ®ã ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh (v¨n ho¸) theo quy ®Þnh cña chuÈn mùc kÕ to¸n (chi phÝ ®i vay). C¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh nh: chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh, chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ ch¹y thö vµ c¸c chi phÝ kh¸c... nÕu kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc mua s¾m vµ ®a tµi s¶n cè ®Þnh vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông th× kh«ng ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. C¸c kho¶n lç ban ®Çu do m¸y mãc kh«ng ho¹t ®éng ®óng nh dù tÝnh ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. 3.1.2. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ (+) chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö. Trêng hîp doanh nghiÖp dïng s¶n phÈm do m×nh s¶n xuÊt ®Ó chuyÓn thµnh tµi s¶n cè ®Þnh th× nguyªn gi¸ lµ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã céng (+) c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc ®a tµi s¶n cè ®Þnh vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông trong c¸c trêng hîp trªn, mäi kho¶n l·i néi bé kh«ng ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ cña tµi s¶n ®ã. C¸c chi phÝ kh«ng hîp lý, nh nguyªn liÖu, vËt liÖu, l·ng phÝ, lao ®éng hoÆc c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c sö dông vît qu¸ møc b×nh thêng trong qu¸ tr×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ kh«ng ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. 3.1.3. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh thuª tµi chÝnh Trêng hîp ®i thuª tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh theo h×nh thøc thuª tµi chÝnh, nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña chuÈn mùc kÕ to¸n "thuª tµi s¶n". 3.1.4. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua díi h×nh thøc trao ®æi Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua díi h×nh thøc trao ®æi víi 8 mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh kh«ng t¬ng tù hoÆc tµi s¶n ®îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh nhËn vÒ hoÆc gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®em trao ®æi, sau khi ®iÒu trØnh c¸c kho¶n tiÒn hoÆc t¬ng ®¬ng tiÒn tr¶ thªm hoÆc thu vÒ. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua díi h×nh thøc trao ®æi mvíi mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh t¬ng tù hoÆc cã thÓ h×nh thµnh do ®îc b¸n ®Ó ®æi lÊy quyÒn së h÷u mét tµi s¶n t¬ng tù (t¶i s¶n t¬ng tù kú tµi s¶n cã c«ng dông t¬ng tù, trong cïng lÜnh vùc kinh doanh vµ cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng trong c¶ hai trêng hîp kh«ng cã bÊt kú kho¶n l·i hay lç nµo ®îc ghi nhËn trong qu¸ tr×nh trao ®æi. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh nhËn vÒ ®îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh ®em l¹i trao ®æi vÝ dô: viÖc trao ®æi c¸c tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh t¬ng tù nh trao ®æi m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, c¸c c¬ së dÞch vô hoÆc tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh kh¸c. 3.1.5. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh t¨ng tõ c¸c nguån kh¸c Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®îc tµi trî, ®îc biÕu tÆng, ®îc ghi nhËn ban ®Çu theo gi¸ trÞ hîp lý ban ®Çu. Trêng hîp kh«ng ghi nhËn theo gi¸ trÞ hîp lý ban ®Çu th× doanh nghiÖp ghi nhËn theo gi¸ trÞ danh nghÜa céng (+) c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a ra tµi s¶n vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. 3.2. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh 3.2.1. Mua tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh riªng biÖt Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mua riªng biÖt, bao gåm gi¸ mua (tõ (-) c¸c kho¶n ®îc chiÕt khÊu, th¬ng m¹i hoÆc gi¶m gi¸), c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®îc hoµn l¹i) vf c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a tµi s¶n vµo sö dông theo dù tÝnh. Trêng hîp quyÒn sö dông ®Êt ®îc mua cïng víi nhµ cöa, vËt kiÕn tróc trªn ®Êt th× gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ph¶i ®îc x¸c ®Þnh riªng biÖt vµ ghi nhËn lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. 9 Trêng hîp tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mua s¾m ®îc thanh to¸n theo ph¬ng thøc tr¶ chËm nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua tr¶ ngay t¹i thêi ®iÓm mua, kho¶n chªnh lÖch gi÷a tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n vµ gi¸ mua tr¶ ngay ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt; kinh doanh theo kú h¹n thanh to¸n trõ khi sè chªnh lÖch ®ã ®îc tÝnh vµo nguyª gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh (vèn ho¸) theo quy ®Þnh cña chuÈn mùc kÕ to¸n "chi phÝ ®i vay". NÕu tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh h×nh thµnh tõ viÖc trao ®æi thanh to¸n b»ng chøng tõ liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u vèn cña ®¬n vÞ, nguyªn gi¸ lµ gi¸ trÞ hîp lý cña c¸c chøng tõ ®îc ph¸t hµnh liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u vèn. 3.2.2. Mua tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh tõ viÖc s¸p nhËp doanh nghiÖp Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh s¸p nhËp doanh nghiÖp cã tÝnh chÊt mua l¹i lµ gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®ã vµo ngµy mua. Doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh nguyªn gia tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mét c¸ch ®¸ng tin cËt ®Ó ghi nhËn tµi s¶n ®ã mét c¸ch riªng biÖt. Gi¸ trÞ hîp lý cã thÓ lµ: - Gi¸ niªm yÕt t¹i thÞ trêng ho¹t ®éng - Gi¸ cña nghiÖp vô mua b¸n tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh t¬ng tù NÕu kh«ng cã thÞ trêng ho¹t ®éng cho tµi s¶n th× nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc x¸c ®Þnh b»ng kho¶n tiÒn mµ doanh nghiÖp lÏ ra ph¶i tr¶ vµo ngµy mua tµi s¶n trong ®iÒu kiÖn nghiÖp vô ®ã ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së kh¸ch quan dùa trªn c¸c th«ng tin, tin cËy hiÖn cã, trêng hîp nµy doanh nghiÖp cÇn c©n nh¾c kÕt qu¶ cña c¸c nghiÖp vô ®ã trong mèi quan hÖ t¬ng quan víi c¸c tµi s¶n t¬ng tù. Khi s¸p nhËp doanh nghiÖp tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc ghi nhËn nh sau: Bªn mua: tµi s¶n ghi nhËn lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh nÕu tµi s¶n ®ã ®¸p øng ®îc ®Þnh nghÜa vÒ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh vµ tiªu chuÈn ghi nhËn tµi s¶n 10 cè ®Þnh v« h×nh, kÓ c¶ trêng hîp tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®ã kh«ng ®îc ghi nhËn trong b¸o c¸o tµi chÝnh cña bªn b¸n tµi s¶n. NÕu tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc mua th«ng qua viÖc s¸p nhËp doanh nghiÖp cã tÝnh chÊt mua l¹i, nhng kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc nguyªn gi¸ mét c¸ch ®¸ng tin cËy th× tµi s¶n ®ã kh«ng ®îc ghi nhËn lµ mét tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh riªng biÖt mµ ®îc h¹ch to¸n vµo lîi thÕ th¬ng m¹i. Khi kh«ng cã thÞ trêng ho¹t ®éng cho tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc mua th«ng qua viÖc s¸p nhËp doanh nghiÖp cã tÝnh chÊt mua l¹i, th× nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ gi¸ trÞ mµ t¹i ®ã nã kh«ng t¹o ra lîi thÕ th¬ng m¹i cã gi¸ trÞ ©m ph¸t sinh vµo ngµy s¸p nhËp doanh nghiÖp. 3.2.3. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ quyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ quyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n khi ®îc giao ®Êt hoÆc sè tiÒn tr¶ khi nhËn chuyÓn nhîng sö dông ®Êt hîp ph¸p tõ ngêi kh¸c, hoÆc gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt nhËn gãp vèn liªn doanh. Trêng hîp quyÒn sö dông ®Êt ®îc chuyÓn nhîng cïng víi mua nhµ cöa vËt kiÕn tróc, trªn ®Êt th× gi¸ trÞ cña nhµ cöa, vËt kiÕn tróc ph¶i ®îc x¸c ®Þnh riªng biÖt vµ ghi nhËn lµ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. 3.2.4. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc Nhµ níc cÊp hoÆc ®îc tÆng, biÕu Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc Nhµ níc cÊp hoÆc ®îc tÆng, biÕu ®îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý ban ®Çu céng (+) c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a tµi s¶n vµo sö dông theo dù tÝnh. 3.2.5. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mua díi h×nh thøc trao ®æi Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mua díi h×nh thøc trao ®æi víi mét tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh kh«ng t¬ng tù hoÆc tµi s¶n kh¸c ®îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh nhËn vÒ hoÆc b»ng víi gi¸ trÞ hîp cña tµi s¶n ®em trao ®æi, sau khi ®iÒu chØnh c¸c kho¶n tiÒn hoÆc t¬ng ®¬ng tiÒn tr¶ thªm hoÆc thu vÒ. 11 Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mua díi h×nh thøc trao ®æi víi mét tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh t¬ng tù hoÆc cã thÓ h×nh thµnh do ®îc b¸n ®Ó ®æi lÊy quyÒn së h÷u mét tµi s¶n t¬ng tù (tµi s¶n t¬ng tù lµ tµi s¶n cã c«ng dông t¬ng tù trong cïng lÜnh vùc kinh doanh vµg cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng). Trong c¶ 2 trêng hîp kh«ng cã bÊt kú kho¶n l·i hay lç nµo ®îc ghi nhËn trong qu¸ tr×nh trao ®æi. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh nhËn vÒ ®îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®em trao ®æi. II. C¸c chuÈn mùc kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh 1. C¸c chuÈn kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh cña ViÖt Nam 1.1. ChuÈn mùc sè 03: TSC§ h÷u h×nh ChuÈn mùc sè 03 ®îc ban hµnh vµ c«ng bè theo quyÕt ®Þnh sè 149/2001 Q§- BTC ngµy 31/12/2001 cña Bé trëng Tµi chÝnh * Môc ®Ých cña chuÈn mùc nµy lµ quy ®Þnh vµ híng dÉn c¸c nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh gåm: tiªu chuÈn tµi s¶n cè ®Þnh thêi ®iÓm ghi nhËn, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ban ®Çu, chi phÝ ph¸t sinh sau ghi nhËn ban ®Çu, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ sau ghi nhËn ban ®Çu, khÊu hao, thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh vµ mét sè quy ®Þnh kh¸c lµm c¬ së kÕ to¸n vµ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. * ChuÈn mùc nµy ¸p dông cho kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh, tõ khi cã chuÈn mùc kÕ to¸n quy ®Þnh cho phÐp ¸p dông nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n kh¸c cho tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. * C¸c thuËt ng÷ trong chuÈn mùc nµy ®îc biÓu hiÖn nh sau: Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt do doanh nghiÖp n¾m gi÷ ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. 12 Nguyªn gi¸: lµ toµn bé c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã ®îc tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®a tµi s¶n ®ã vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. KhÊu hao: lµ sù ph©n bæ mét c¸ch hÖ thèng gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh trong suèt thêi gian sö dông h÷u Ých. Gi¸ trÞ phÈu khÊu hao: lµ nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ghi trªn b¸o c¸o tµi chÝnh trõ (-) gi¸ trÞ thanh lý íc tÝnh cña tµi s¶n ®ã. Thêi gian sö dông h÷u Ých: lµ thêi gian mµ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ph¸t huy ®îc t¸c dông cho s¶n xuÊt, kinh doanh ®îc tÝnh b»ng. • Thêi gian mµ doanh nghiÖp dù tÝnh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh hoÆc • Sè lîng s¶n phÈm hoÆc c¸c ®¬n vÞ tÝnh t¬ng tù mµ doanh nghiÖp dù tÝnh thu ®îc tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã. Gi¸ trÞ thanh lý: mµ íc tÝnh thu ®îc trao ®æi gi÷a c¸c bªn cã ®Çy ®ñ hiÓu biÕt trong sù trao ®æi ngang gi¸. Gi¸ trÞ cßn l¹i: lµ nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh sau khi trõ (-) sè khÊu hao luü kÕ cña tµi s¶n ®ã. Gi¸ trÞ cã thÓ thu håi: lµ gi¸ trÞ íc tÝnh thu ®îc trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n, bao gåm cã gi¸ trÞ thanh lý cña chóng. * Tiªu chuÈn ghi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh C¸c tµi s¶n ®îc ghi nhËn lµ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi c¶ 4 tiªu chuÈn ghi nhËn sau: a. Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã b. Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy c. Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn 1 n¨m d. Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh 13 1.2. ChuÈn mùc sè 04: tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ChuÈn mùc sè 04 ®îc ban hµnh vµ c«ng bè theo quyÕt ®Þnh sè 149/2001 Q§-BTC ngµy 31/10/2001 cña Bé trëng Bé tµi chÝnh. * Môc ®Ých cña chuÈn mùc nµy lµ quy ®Þnh vµ híng dÉn c¸c nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh gåm: tiªu chuÈn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh thêi ®iÓm ghi nhËn, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ban ®Çu, chi phÝ ph¸t sinh sau khi nhËn ban ®Çu, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ sau khi nhËn ban ®Çu, khÊu hao, thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh vµ mét sè quy ®Þnh kh¸c lµm c¬ së ghi sæ kÕ to¸n vµ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. * ChuÈn mùc nµy ¸p dông cho kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh trõ khi cã chuÈn mùc kÕ to¸n kh¸c quy ®inhj cho phÐp ¸p dông nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n kh¸c cho tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. * C¸c thuËt ng÷ trong chuÈn mùc nµy ®îc hiÓu nh sau: Tµi s¶n : lµ mét nguån lùc a. Doanh nghiÖp kiÓm so¸t ®îc vµ b. Dù tÝnh ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng li cho doanh nghiÖp tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: lµ tµi s¶n kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nhng x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ vµ do doanh nghiÖp n¾m gi÷, sö dông trong s¶n xuÊt, kinh doanh, cung cÊp dÞch vô hoÆc cho c¸c ®èi tîng kh¸c thuª phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. Nghiªn cøu: lµ ho¹t ®éng t×m kiÕm ban®Çuvµ cã kÕ ho¹chdc tiÕn hµnh nh»m ®¹t ®îc sù hiÓu biÕt vµ tri thøc khoa häc hoÆc kü thuËt míi. TriÓn khai: lµ ho¹t ®éng øng dông nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu hoÆc tri thøc khoa häc vµo mét kÕ ho¹ch hoÆc thiÕt kÕ ®Ó s¶n xuÊt, s¶n phÈm míi hoÆc ®îc c¶i tiÕn mét c¸ch c¬ b¶n tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt hoÆc sö dông mang tÝnh th¬ng m¹i c¸c vËt liÖu, dông cô, s¶n phÈm c¸c quy tr×nh, hÖ thèng hoÆc ®îc míi. 14 Nguyªn gi¸: lµ toµn bé c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã ®îc tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®a tµi s¶n ®ã vaß sö dông theo dù tÝnh. KhÊu hao: lµ viÖc ph©n bæ cã hÖ thèng gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh trong suèt thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n ®ã. Gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao: lµ nguyªn gi¸c cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ghi trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, trõ (-) gi¸ trÞ thanh lý íc tÝnh cña tµi s¶n ®ã. Thêi gian sö dông h÷u Ých: lµ thêi gian mµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ph¸t huy ®îc t¸c dông cho s¶n xuÊt, kinh doanh, ®îc tÝnh b»ng: a. Thêi gian mµ doanh nghiÖp dù tÝnh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh hoÆc b. Sè lîng s¶n phÈm, hoÆc c¸c ®¬n vÞ tÝnh t¬ng tù mµ doanh nghiÖp dù tÝnh thu ®îc tõ viÖc sö dông tµi s¶n. Gi¸ trÞ thanh lý: lµ gi¸ trÞ íc tÝnh thu ®îc khi hÕt thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n sau khi tõ (-) chi phÝ thanh lý íc tÝnh. Gi¸ trÞ cßn l¹i: lµ nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh sau khi trõ (-) sè khÊu hao luü kÕ cña tµi s¶n ®ã. Gi¸ trÞ hîp lý: lµ gi¸ trÞ tµi s¶n cã thÓ ®îc trao ®æi gi÷a c¸c bª cã ®Çy ®ñ hiÓu biÕt trong sù trao ®æi ngang gi¸. ThÞ trêng ho¹t ®éng: lµ thÞ trêng tho¶ m·n ®ång thêi ba ®iÒu kiÖn sau: a. C¸c s¶n phÈm ®îc b¸n trªn thÞ trêng cã tÝnh t¬ng ®ång b. Ngêi mua vµ ngêi b¸n cã thÓ t×m thÊy nhau vµo bÊt kú lóc nµo. c. Gi¸ c¶ c«ng khai * Tiªu chuÈn ghi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh Mét tµi s¶n v« h×nh ®îc ghi nhËn lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi - §Þnh nghÜa vÒ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh vµ 15 - Bèn tiªu chuÈn ghi nhËn sau + Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai do tµi s¶n ®ã mang l¹i + Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh ®¸ng tin cËy + Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn 1 n¨m + Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh 2. C¸c chuÈn mùc kÕ to¸n Quèc tÕ vÒ tµi s¶n cè ®Þnh 2.1. IAS 4: KÕ to¸n khÊu hao ChuÈn mùc nµy ®îc ¸p dông trong kÕ to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh nã ®îc ¸p dông víi tÊt c¶ c¸c tµi s¶n cã thÓ khÊu hao. C¸c tµi s¶n cã thÓ khÊu hao chiÕm mét phÇn quan träng trong c¸c tµi s¶n cña nhiÒu doanh nghiÖp. KhÊu hao cã thÓ lµ mét ¶nh hëng quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh vµ thÓ hiÖn vÞ trÝ tµi chÝnh, kÕt qu¶ c¸c ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nµy. ChuÈn mùc nµy ®Ò cËp tíi viÖc x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña tµi s¶n, gi¸ trÞ thu håi vµ c¸c ph¬ng ph¸p khÊu hao. 2.2. IAS16 M¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ xëng ChuÈn mùc nµy ®îc x©y dùng n¨m 1982 vµ ®îc söa ®æi c¸c n¨m 1993, 1998. ChuÈn mùc nµy ®Ò cËp tíi c¸ch thøc h¹ch to¸n m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ xëng c¸c vÊn ®Ò chñ ®¹o trong c¸ch h¹ch to¸n m¸y mãc, thiÕt bÞ nhµ xëng lµ thêi gian ghi nhËn cña tµi s¶n, x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ cña tµi s¶n vµ c¸c chi phÝ khÊu hao sÏ ®îc ghi nhËn liªn quan tíi chóng chuÈn mùuc nµy ®ßi hái mét m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ xëng ®îc ghi nhËn nh mét tµi s¶n khi nã tho¶ m·n ®Þnh nghÜa vµ tiªu chuÈn ghi nhËn mét tµi s¶n trong "c¸c quy ®Þnh chung vÒ lËp vµ tr×nh bµy c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh". 2.3. IAS 17 ho¹t ®éng thuª tµi s¶n ChuÈn mùc nµy x©y dùng n¨m 1982 vµ söa ®æi n¨m 1994, 1997 chuÈn mùc nµy ph©n ®Þnh cho bªn thuª, bªn ®i thuª vµ c¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n thÝch hîp vµ c«ng khai ¸p dông liªn quan tíi thuª tµi chÝnh vµ thuª ho¹t ®éng, 16 chuÈn mùc nµy cã thÓ ¸p dông kÕ to¸n víi tÊt c¶ c¸c lo¹i thª tµi s¶n trõ trêng hîp. - Tho¶ thuËn vÒ khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn nh dÇu khÝ, gas kim lo¹i vµ c¸c quyÒn khai th¸c kho¸ng s¶n kh¸c. - Tho¶ thuËn sö dông b¶n quyÒn nh quay phim, thu video, nh¹c kÞch quyÒn t¸c gi¶, b»ng s¸ng chÕ vµ b¶n quyÒn. ChuÈn mùc nµy kh«ng ¸p dông cho c¸c tho¶ thuËn ho¹t ®éng dÞch vô kh«ng cã chuyÓn quyÒn sö dông tµi s¶n tõ mét bªn hîp ®ång víi bªn kia. 2.4. IAS 38: Tµi s¶n v« h×nh Môc tiªu cña chuÈn mùc nµy lµ ®Ó quy ®Þnh ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¸c tµi s¶n v« h×nh kh«ng ®îc ®Ò cËp riªng biÖt trong chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ kh¸c, chuÈn mùc nµy yªu cÇu doanh nghiÖp ghi nhËn tµi s¶n v« h×nh chØ khi ®¸p øng ®îc tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh chuÈn mùc nµy cïng ghi gi¸ trÞ ®îc ghi chÐp cu¶ tµi s¶n v« h×nh vµ yªu cÇu mét sè gi¶i tr×nh chi tiÕt cÇn lËp cho tµi s¶n v« h×nh. ChuÈn mùc nµy ®îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong viÖc h¹ch to¸n tµi s¶n v« h×nh ngo¹i trõ. - Tµi s¶n v« h×nh ®· ®îc quy ®Þnh trong c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ kh¸c. - C¸c tµi s¶n tµi chÝnh, nh ®· ®Þnh nghÜa trong chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ 32, c¸c c«ng cô tµi chÝnh: gi¶i tr×nh vµ chó thÝch chi tiÕt. - C¸c quyÒn khai th¸c kho¸ng s¶n vµ chi phÝ th¨m dß hoÆc khai th¸c vµ t¸ch läc c¸c kho¸ng s¶n, dÇu khÝ tù nhiªn vµ kho¸ng s¶n tù nhiªn t¬ng tù kh«ng cã tÝnh t¸i t¹o. - Tµi s¶n v« h×nh ph¸t sinh trong c¸c C«ng ty b¶o hiÓm tõ c¸c hîp ®ång víi nh÷ng ngêi cã hîp ®ång b¶o hiÓm. 17 - NÕu mét chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ kh¸c ®Ò cËp ®Õ méc lo¹i tµi s¶n v« h×nh cô thÓ, doanh nghiÖp ¸p dông chuÈn mùc ®ã thay cho chuÈn mùc nµy, ch¼ng h¹n chuÈn mùc nµy kh«ng ¸p dông ®èi víi. + Tµi s¶n v« h×nh ®îc doanh nghiÖp kinh doanh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh b×nh thêng + Chi phÝ thuÕ chê ph©n bæ cho kú sau + Tµi s¶n thuª thuéc ph¹m vi cña IAS 17, tµi s¶n thuª + Tµi s¶n ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n phóc lîi cña nh©n viªn + Lîi thÕ th¬ng m¹i ph¸t sinh tõ viÖc s¸p nhËp doanh nghiÖp - Tµi s¶n tµi chÝnh ®· ®Þnh nghÜa trong IAS 32, c«ng cô tµi chÝnh: Gi¶i ph¸p vµ chó thÝch chi tiÕt, viÖc ghi nhËn vµ ®Þnh gi¸ mét sè tµi s¶n tµi chÝnh ®îc quy ®Þnh trong IAS 27 c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp vµ h¹ch to¸n kÕ to¸n c¸c kho¶n ®Çu t vµo c¸c C«ng ty trùc thuéc IAS 28. H¹ch to¸n kÕ to¸n c¸c kho¶n ®Çu t vµo c¸c C«ng ty thµnh viªn IAS 31 b¸o c¸o tµi chÝnh c¸c ho¹t ®éng liªn doanh. 18 PhÇn II: thùc tr¹ng tæ chøc kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam I. Tµi kho¶n sö dông vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh 1. Tµi kho¶n sö dông 1.1. Tµi kho¶n 211 - tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh Tµi kho¶n 211 dïng ®Ó ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp hiÖn cã biÕn ®éng t¨ng, gi¶m trong kú. Bªn Nî: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh theo nguyªn gi¸ (mua s¾m, x©y dùng, cÊp ph¸t...) Bªn Cã: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh theo nguyªn gÝ (thanh lý, nhîng b¸n, ®iÒu chuyÓn...) D Nî: nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh hiÖn cã Tµi kho¶n 211 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n 2112: Nhµ cöa vËt kiÕn tróc 2113: M¸y mãc thiÕt bÞ 2114: Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn 2115: ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý 2116: C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm 2118: Tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n cã liªn quan nh tµi kho¶n 214, 331, 341, 111, 112... 1.2. Tµi kho¶n 212-tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª tµi chÝnh Bªn Nî: ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª dµi h¹n t¨ng thªm 19 Bªn Cã: ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®ang thuª dµi h¹n gi¶m do tr¶ cho bªn thuª hoÆc mua l¹i. D Nî: nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®ang thuª dµi h¹n 1.3. Tµi kho¶n 213- tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh t¨ng thªm Bªn Nî: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh gi¶m trong kú Bªn Cã: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh gi¶m trong kú D Nî: Nguyª gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh hiÖn cã Tµi kho¶n 213 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n 2131: QuyÒn sö dông ®Êt 2132: quyÒn ph¸t hµnh 2133: b¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ 2134: nh·n hiÖu hµng ho¸ 2135: phÇn mÒm m¸y vi tÝnh 2136: giÊy phÐp vµ giÊy phÐp nhîng quyÒn 2138: tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh kh¸c 1.4. Tµi kho¶n 214-hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh Tµi kho¶n 214 dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp (trõ tµi s¶n cè ®Þnh thuª ng¾n h¹n) Bªn Nî: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh (thanh lý, nhîng b¸n...) Bªn Cã: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh (do trÝch khÊu hao, ®¸nh gi¸ t¨ng...) D Cã: gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã Tµi kho¶n 214 chi tiÕt thµnh 2141: hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh 20