Tài liệu Tổ chức công tác kế toán doanh thu bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty dệt 19-5 hà nội

Lêi nãi ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ níc ta ®· vµ ®ang ph¸t triÓn, chuyÓn dÇn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN, ®Æt díi sù qu¶n lý vÜ m« cña §¶ng vµ Nhµ níc b»ng c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt do Nhµ níc ban hµnh. Bªn c¹nh ®ã, cã nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ vÒ mäi mÆt ,song ®êi sèng KT - XH vÉn cßn kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n ... ®Æt ra do nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ c¸c d¬n vÞ kinh tÕ nãi riªng. §iÒu nµy, ®ßi hái c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp nãi riªng ph¶i tËp trung søc m¹nh, trÝ lùc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ c¶ chÝnh ®¬n vÞ kinh tÕ ®ã. ViÖc x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng lµ mét vÊn ®Ò thêng xuyªn, cÇn thiÕt ®Æt ra cho tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh. Kh¸c víi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cò tríc ®©y, vÊn ®Ò dÆt ra lµ c¸c ®¬n vÞ ph¶i s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt cho ai? gia b¸n nh thÕ nµo? h¹ch to¸n lç l·i ra sao?... l¹i trë nªn rÊt quan träng trong c¬ chÕ míi nh hiÖn nay ®èi víi tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp hiÖn nay cã quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh, b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt, tù do lùa chän ngµnh nghÒ kinh doanh tù ®a ra ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh sao cho mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt... Nh vËy nÕu ®¬n vÞ kinh tÕ nµo tæ chøc ®îc tèt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®a ra ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao th× ®¬n vÞ ®ã cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. Ngîc l¹i nÕu ®¬n vÞ nµo kh«ng lµm ®îc ®iÒu ®ã th× sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, thÊt b¹i sÏ x¶y ra lµ tÊt yÕu kh¸ch quan. Trong thùc tÕ vÊn ®Ò nµy ®· vµ ®ang ®îc chøng minh vµ ngµy cµng râ nÐt h¬n. Cïng víi viÖc ®æi míi vµ hoµn thiÖn phong c¸ch kinh doanh, lµm ¨n, c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i ®îc ®æi míi vµ hoµn thiÖn sao cho phï hîp. C«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng - x¸c 63 ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng kh«ng n»m ngoµi môc tiªu dÆt ra. NÕu ®¬n vÞ lµm tèt ®îc c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng - x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng sÏ cung cÊp dîc nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c phôc vô cho yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, sau mét thêi gian nghiªn cøu thùc tÕ t¹i C«ng ty dÖt 19/5 Hµ Néi, kÕt hîp víi kiÕn thøc ®· häc t¹i trêng, cïng víi sù híng dÉn chØ b¶o cña c¸c thÇy trong trêng vµ c¸c c« c¸c chó trong phßng tµi vô cña C«ng ty t«i ®· chän ®Ò tµi “Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i C«ng ty dÖt 19/5 Hµ Néi“ lµm ®Ò tµi nghiªn cøu. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi nh»m t×m hiÓu t×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i c«ng ty. Qua nghiªn cøu sÏ thÊy ®îc nh÷ng mÆt tèt u ®iÓm cÇn ph¸t huy vµ nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ cÇn cã biÖn ph¸p kh¾c phôc, ®Ò xuÊt nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp kÞp thêi nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng cña c«ng ty. Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, bè côc cña chuyªn ®Ò gåm 3 ch¬ng : Ch¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch¬ng 2: T×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i C«ng ty dÖt 19/5 Hµ Néi. Ch¬ng 3: Mét sè nhËn xÐt vµ ý kiÕn ®ãng gãp nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i C«ng ty dÖt 19/5 Hµ Néi. 63 Ch¬ng I Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1 Kh¸i niÖm vÒ doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng: 1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ doanh thu b¸n hµng, c¸c kho¶n lµm gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng. Nh chóng ta ®· biÕt b¸n hµng ( hay cßn gäi lµ tiªu thô ) lµ viÖc chuyÓn quyÒn së h÷u vÒ hµng ho¸, thµnh phÈm, dÞch vô, lao vô... cho kh¸ch hµng, doanh nghiÖp thu ®îc tiÒn hoÆc ®îc quyÒn thu tiÒn. Sè tiÒn mµ doanh nghiÖp thu ®îc hoÆc ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n gäi lµ doanh thu b¸n hµng. Nãi c¸ch kh¸c, doanh thu b¸n hµng lµ tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô ®· thùc hiÖn ®îc trong kú. HiÖn nay, sù c¹nh tranh vÒ hµng ho¸ s¶n phÈm... trªn thÞ trêng ®ang diÔn ra mét c¸ch gay g¾t, quyÕt liÖt. §Ó ®Èy m¹nh cho hµng s¶n xuÊt ra, thu håi nhanh chãng tiÒn hµng, doanh nghiÖp cÇn cã chÕ ®é khuyÕn khÝch ®èi víi kh¸ch hµng, cã c¸c biÖn ph¸p phï hîp kÝch thÝch lîng hµng b¸n ra. Cô thÓ lµ: NÕu hµng ho¸ cña doanh nghiÖp kÐm phÈm chÊt th× kh¸ch hµng cã quyÒn yªu cÇu doanh nghiÖp gi¶m gi¸ b¸n, bít gi¸ b¸n... C¸c kho¶n nh vËy buéc doanh nghiÖp ph¶i s½n sµng chÊp nhËn nÕu muèn cã mèi quan hÖ l©u dµi víi kh¸ch hµng. - Bít gi¸ lµ sè tiÒn doanh nghiÖp tr¶ chi kh¸ch hµng trong nh÷ng trêng hîp kh¸ch hµng mua hµng v¬Ý khèi lîng lín theo tho¶ thuËn. 63 - Gi¶m gi¸ b¸n hµng lµ sè tiÒn do©nh nghiÖp ph¶i tr¶ l¹i cho kh¸ch hµng trong trêng hîp ho¸ ®¬n b¸n hµng viÕt theo gi¸ b×nh thêng, hµng ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ b¸n nhng do chÊt lîng kÐm, kh¸ch hµng yªu cÇu gi¶m gi¸ vµ doanh nghiÖp ®· chÊp nhËn. - TrÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i lµ sè tiÒn doanh nghiÖp ph¶i tr¶ l¹i cho kh¸ch hµng trong trêng hîp hµng ®· x¸c ®Þnh lµ b¸n nhng do chÊt lîng hµng qu¸ kÐm so víi yªu cÇu, kh¸ch hµng tr¶ l¹i sè hµng ®ã. - Ngoµi c¸c kho¶n trªn c¸c kho¶n kh¸c còng lµm gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng nh thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (thuÕ xuÊt khÈu nÕu cã). Tæng doanh thu b¸n hµng khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ: bít gi¸, gi¶m gi¸, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu... chØ cßn l¹i doanh thu thuÇn cña ho¹t ®éng b¸n hµng. Ngoµi ra trong doanh thu thuÇn cña ho¹t ®éng b¸n hµng cßn bao gåm c¶ c¸c kho¶n phô gi¸, phô thu, phô tréi... 1.1.2 Kh¸i niÖm vÒ kÕt qu¶ b¸n hµng. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng lµ viÖc so s¸nh gi÷a doanh thu b¸n hµng thuÇn víi gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ b¸n hµng. ViÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng thêng ®îc tiÕn hµnh vµo cuèi kú s¶n xuÊt kinh doanh, thêng lµ cuèi th¸ng, cuèi quý, cuèi n¨m tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp. 1.2 §iÒu kiÖn ®Ó ghi nhËn mét kho¶n doanh thu b¸n hµng 63 §Ó ghi nhËn mét kho¶n doanh thu b¸n hµng, ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ ph¶i lµ: - S¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô... ®· chuyÓn giao quyÒn së h÷u cho kh¸ch hµng, ®· cung cÊp ®Çy ®ñ cho kh¸ch hµng. - §· ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n, kh«ng kÓ ®· thu tiÒn hay cha thu tiÒn Nh vËy, ®Ó ghi nhËn mét kho¶n doanh thu b¸n hµng, doanh nghiÖp cÇn ph¶i xem xÐt ®Çy ®ñ hai ®iÒu kiÖn trªn th× míi ®îc xÐt h¹ch to¸n sao cho ®óng chÝnh s¸ch chÕ ®é hiÖn hµnh. 1.3 Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng lµ thêi ®iÓm ngêi mua ®· tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn vÒ sè lîng hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· cung cÊp. Tuú theo tõng ph¬ng thøc b¸n hµng mµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng cã sù kh¸c nhau. - Hµng ®îc b¸n theo ph¬ng thøc göi hµng: theo ph¬ng thøc nµy, ®Þnh kú doanh nghiÖp göi hµng cho kh¸ch trªn c¬ së tho¶ thuËn hîp ®ång mua b¸n gi÷a hai bªn vµ giao hµng t¹i ®Þa ®iÓm ®· quy íc. Khi xuÊt kho göi hµng ®i, hµng vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp. ChØ khi nµo kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hoÆc th«ng b¸o chÊp nhËn thanh to¸n th× khi ®ã hµng míi thuéc quyÒn së h÷u vµ ghi nhËn doanh thu b¸n hµng. - Hµng ®îc b¸n theo ph¬ng thøc giao trùc tiÕp: Theo ph¬ng thøc nµy kh¸ch hµng uû quyÒn cho c¸n bé nghiÖp ®Õn nhËn hµng t¹i kho cña doanh nghiÖp b¸n hoÆc giao nhËn hµng tay ba. Ngßi nhËn hµng sau khi ký vµo chøng tõ b¸n hµng cña doanh nghiÖp th× hµng ®îc x¸c ®Þnh lµ b¸n. 63 - §èi víi ph¬ng thøc b¸n bu«n: ViÖc b¸n hµng cã thÓ thanh to¸n ngay trùc tiÕp hoÆc cha thanh to¸n th× thêi ®iÓm ghi chÐp ®ã ®äc x¸c nhËn khi nhËn tiÒn mÆt, nhËn ®îc giÊy b¸o Cã cña ng©n hµng hoÆc giÊy chÊp nhËn thanh to¸n cña kh¸ch hµng. ViÖc x¸c ®Þnh dóng ®¾n thêi ®iÓm ghi chÐp b¸n hµng sÏ lµ cho c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng b¸n hµng cña doanh nghiÖp sÏ ®îc tèt h¬n, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng vèn, t¨ng nhanh vßng quay cña ®ång vèn. 1.4 Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh mét sè kho¶n doanh thu b¸n hµng ®Æc thï vµ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. 1.4.1 Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh mét sè kho¶n doanh thu b¸n hµng ®Æc thï Theo ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng th«ng thêng th× doanh thu b¸n hµng bao gåm c¶ thuÕ GTGT hay cha cã thuÕ GTGT tuú thuéc vµo mÆt hµng cã thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT hay tuú thuéc vµo ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT cña doanh nghiÖp. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng cßn ph¶i phô thuéc vµo tõng c¸ch thøc, ph¬ng thøc b¸n hµng cô thÓ, phô thuéc vµo tõng ®iÒu kiÖn, tõng t×nh huèng mµ x¸c ®Þnh sao cho phï hîp víi chÝnh s¸ch chÕ ®é. - §èi víi hµng b¸n theo ph¬ng thøc tr¶ gãp: Doanh thu b¸n hµng lµ gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn, kh«ng bao båm l·i tr¶ chËm. 63 - §èi víi s¶n phÈm hµng ho¸ dïng ®Ó trao ®æi lÊy hµng ho¸ dÞch vô kh¸c th× doanh thu ®îc tÝnh theo gi¸ b¸n cña s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t¬ng ®¬ng t¹i thêi ®iÓm trao ®æi. - §èi víi s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra ®Ó biÕu tÆng, tiªu dïng néi bé th× doanh nghiÖp ®îc tÝnh theo gi¸ thµnh s¶n xuÊt ( hoÆc gi¸ vèn ) cña s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô ®ã. - §èi víi ho¹t ®éng b¸n hµng ®¹i lý: Doanh thu lµ kho¶n thu vÒ hoa hång ®¹i lý ( doanh nghiÖp th¬ng m¹i ) Ngoµi ra cßn mét sè ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh kÕt qu¶ doanh thu b¸n hµng kh¸c tuú thuéc vµo tõng ph¬ng thøc b¸n hµng, tõng lo¹i ngµnh, nghÒ kinh doanh ®Æc thï. ë ®©y ta chØ quan t©m ®Õn mét sè ph¬ng thøc b¸n hµng t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Còng cÇn ph¶i chó ý r»ng: - NÕu doanh nghiÖp cã ph¸t sinh doanh thu b»ng ngo¹i tÖ th× ph¶i qui ®æi ra VN§ do tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ trêng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, do ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô. - Toµn bé doanh thu b¸n hµng ph¸t sinh trong kú ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c hîp ®ång, chøng tõ hîp lÖ, chøng minh vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ trong sæ s¸ch kÕ to¸n cña doanh nghiÖp theo chÕ ®é hiÖn hµnh. 1.4.2 Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng Nh ®· nªu ë phÇn tríc kÕt qu¶ ho¹t ®éng b¸n hµng ( kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng thêng ) lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu b¸n hµng thuÇn trõ ®i c¸c kho¶n: gi¸ vèn b¸n hµng, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. 63 KÕt qu¶ b¸n hµng chÝnh lµ sè l·i ( lç ) vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng thêng. 1.5 Vai trß cña x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng §èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, viÖc x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng lµ ®Ó tiÕn hµnh tÝnh to¸n thu nhËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng thêng nh»m bï ®¾p, trang tr¶i c¸c chi phÝ ®· bá ra ®Ó t¹o nªn kho¶n doanh thu ®ã vµ x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ b¸n hµng. X¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c, ®óng ®¾n doanh thu b¸n hµng trong kú sÏ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ, tµi chÝnh, ®¾n gi¸ ®îc kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh nghÜa vô cña doanh nghiÖp víi nhµ níc vÒ c¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ nh: thuÕ GTGT hoÆc thuÕ TT§B, thuÕ xuÊt khÈu... Víi viÖc x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c kÕt qu¶ b¸n hµng lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ ®îc chÝnh x¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nghÜa vô cña doanh nghiÖp víi nhµ níc, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông vèn, lµ c¬ së ®Ó xem xÐt ®îc c¬ cÊu, tû träng ph©n phèi, sö dông hiÖu qu¶ hîp lý kÕt qu¶ kinh doanh. Nh vËy viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng phÇn nµo ®ã cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Nã cã ý nghÜa rÊt løn ®èi víi viÖc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi riªng vµ cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung. 1.6 Tæ chøc kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt doanh thu b¸n hµng - x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. 1.6.1 NhiÖm vô cña kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng - x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. 63 KÕ to¸n b¸n hµng - x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng cã nhiÖm vô chñ yÕu nh sau: - Ghi chÐp ®Çy ®ñ kÞp thêi doanh thu hµng b¸n ra trªn thÞ trêng vµ c¶ doanh thu hµng b¸n néi bé trong doanh nghiÖp, tÝnh to¸n ®óng ®¾n trÞ gi¸ vèn hµng b¸n. chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c nh»m x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ b¸n hµng. - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng mét c¸ch chÝnh x¸c theo ®óng chÝnh s¸ch chÕ ®é cña nhµ níc ban hµnh. - Cung cÊp c¸c th«ng tin chÝnh x¸c, trung thùc ®Çy ®ñ, kÞp thêi vÒ doanh thu b¸n hµng, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng phôc vô cho c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n liªn quan. §Ó lµm tèt c¸c nhiÖm vô kÓ trªn, kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng ph¶i thùc hiÖn tèt mét sè néi dung sau: - X¸c ®Þnh ®óng ®¾n thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng. - Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu vµ tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ hîp lý. - X¸c ®Þnh, tËp hîp, ph©n bæ, kÕt chuyÓn chÝnh x¸c c¸c chi phÝ thêi kú ( chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ) h¹ch to¸n ®Ó tiÕn hµnh x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. - Ph¶n ¸nh ®óng trÞ gi¸ vèn hµng b¸n theo ®óng ph¬ng ph¸p, nguyªn t¾c ®· qui ®Þnh. 1.6.2 Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt doanh thu b¸n hµng - x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp 63 §Ó thùc hiÖn ®îc kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng ph¶i thu thËp ®îc c¸c chøng tõ dïng ®Ó h¹ch to¸n ban ®Çu. c¸c chøng tõ nµy lµ c¨n cø ®Ó thùc hiÖn c¸c bíc c«ng viÖc tiÕp theo trong c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n. - Ho¸ ®¬n GTGT ( nÕu doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ). - Ho¸ ®¬n b¸n hµng ( nÕu doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ). - Ho¸ ®¬n b¸n hµng th«ng thêng. - PhiÕu thu tiÒn mÆt. - SÐc chuyÓn kho¶n. - Uû nhiÖm chi. - GiÊy b¸o Cã cña ng©n hµng. - GiÊy chÊp nhËn thanh to¸n cña kh¸ch hµng... - Vµ mét sè chøng tõ hîp lÖ kh¸c. 1.6.2.1 Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt doanh thu b¸n hµng. ViÖc tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt doanh thu ph¶i ®îc tiÕn hµnh riªng thµnh doanh thu ra bªn ngoµi vµ tiªu thô néi bé vµ c¸c kho¶n doanh thu t¬ng øng nh sau: - Doanh thu b¸n hµng. 63 - Doanh thu cña c¸c hµng ho¸ ®· b¸n, lao vô dÞch vô ®· cung cÊp bÞ tr¶ l¹i hoÆc kh«ng ®îc chÊp nhËn thanh to¸n. - Doanh thu bÞ gi¶m gi¸ do gi¶m gi¸ hµng b¸n. Ngoµi ra doanh thu b¸n hµng ra bªn ngoµi vµ doanh thu tiªu thô néi bé ph¶i ®îc tæ chøc chi tiÕt cho tõng lo¹i h×nh kinh doanh, trong tõng lo¹i l¹i ph¶i tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt cho tõng lo¹i s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô... nh»m phôc vô cho viÖc x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c kÕt qu¶ theo yªu cÇu qu¶n lý tµi chÝnh vµ lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuú thuéc vµo tõng ph¬ng thøc b¸n hµng mµ doanh thu b¸n hµng cßn ®îc tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt thµnh: - Doanh thu b¸n hµng thu tiÒn ngay. - Doanh thu b¸n hµng chÞu. - Doanh thu b¸n hµng tr¶ gãp. - Doanh thu b¸n hµng ®¹i lý ký göi... C¨n cø vµo yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp, mµ kÕ to¸n chi tiÕt doanh thu b¸n hµng cÇn ph¶i ®îc thùc hiÖn trªn c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n phï hîp víi lo¹i h×nh, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - C¸c tµi kho¶n sö dông: TK 511, 512, 531, 532 vµ mét sè Tk liªn quan kh¸c. Tuú theo yªu cÇu qu¶n trÞ mµ c¸c tµi kho¶n nµy cã thÓ më chi tiÕt ra thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp hai, cÊp ba ®Ó theo dâi tõng lo¹i doanh thu, tõng lo¹i s¶n phÈm dÞch vô... - C¸c sæ kÕ to¸n ®îc sö dông: sæ chi tiÕt doanh thu b¸n hµng, sæ chi tiÕt thanh to¸n víi kh¸ch hµng ( ngêi mua). 63 1.6.2.2 Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng ViÖc tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt kÕt qu¶ b¸n hµng cã thÓ ®îc tæ chøc cho tõng mÆt hµng, tõng s¶n phÈm, lao vô dÞch vô... tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt kÕt qu¶ b¸n hµng cÇn ph¶i ®îc tiÕn hµnh ®ång bé víi tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt doanh thu b¸n hµng, tæ chøc chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm viÖc ph©n bæ chi phÝ thêi kú: chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, x¸c ®inh trÞ gi¸ vèn hµng b¸n. Qua ®©y ta cã thÓ kh¸i qu¸t vµi nÐt vÒ x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn hµng b¸n vµ viÖc tËp hîp chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp liªn quan ®Õn doanh thu hµng b¸n ra. TrÞ gi¸ vèn hµng b¸n cã thÓ tÝnh theo nh÷ng ph¬ng ph¸p kh¸c nhau, tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm h×nh thµnh vµ sù vËn ®éng cña hµng b¸n trong tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ viÖc ®¨ng ký ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thÞ trêng hµng xuÊt kho cña doanh nghiÖp. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ vèn hµng b¸n cã thÓ ®îc ¸p dông nh sau: - Ph¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n. - B×nh qu©n gia quyÒn. - B×nh qu©n ®Çu kú. - Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc. - Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc. - Ph¬ng ph¸p gi¸ ®Ých danh. - Ph¬ng ph¸p hÖ sè gi¸. 63 - Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tËp hîp trong kú ®îc kÕt chuyÓn toµn bé trõ vµo lîi nhuËn gép ®Ó tÝnh to¸n , x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng thêng ( kÕt qu¶ b¸n hµng). §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp còng nh viÖc tÝnh to¸n chi tiÕt kÕt qu¶ kinh doanh cu¶ tõng lo¹i s¶n phÈm lao vô, dÞch vô... mµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp trong nhiÒu trêng hîp ph¶i ®îc ph©n bæ cho c¶ sè s¶n phÈm ®· tiªu thô vµ sè s¶n phÈm dÞch vô cßn l¹i. ViÖc tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt kÕt qu¶ b¸n hµng cña tõng mÆt hµng, s¶n phÈm, lao vô dÞch vô... cã thÓ më kÕt hîp c¶ sæ chi tiÕt doanh thu vµ sæ chi tiÕt b¸n hµng thµnh mét sæ “ sæ tiªu thô vµ kÕt qu¶”. 1.6.3 Tæ chøc kÕ to¸n tæng hîp doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. 1.6.3.1 Tæ chøc kÕ to¸n tæng hîp doanh thu b¸n hµng. * Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông: §Ó tæ chøc kÕ to¸n tæng hîp doanh thu b¸n hµng , kÕt qu¶ doanh thu b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸c TK kÕ to¸n sau: + TK 511 - Doanh thu b¸n hµng TK 511 ®îc më ra lµm 4 TK cÊp 2 ®Ó theo dâi cho tõng lo¹i doanh thu b¸n hµng. - TK 5111 - Doanh thu b¸n hµng ho¸. - TK 5112 - Doanh thu b¸n s¶n phÈm. - TK 5113 - Doanh thu cung cÊp dÞch vô. 63 - TK 5114 - Doanh thu trî cÊp trî gi¸. TK 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé. TK 512 ®îc më ra lµm 3 TK cÊp 2 ®Ó theo dâi cho tõng lo¹i doanh thu b¸n hµng. - TK 5121 - Doanh thu b¸n hµng ho¸. - TK 5122 - Doanh thu b¸n s¶n phÈm. - TK 5123 - Doanh thu cung cÊp dÞch vô. + TK 531 - Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: TK nµy bao gåm trÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i vµ kÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i sang TK 511 hoÆc TK 512 ®Ó ghi gi¶m doanh thu b¸n hµng. + TK 532 - Gi¶m gi¸ hµng b¸n: TK nµy ph¶n ¸nh sè tiÒn gi¶m gi¸, bíi gi¸ theo gi¸ b¸n cho kh¸ch vµ kÕt chuyÓn sè tiÒn gi¶m gi¸, bít gi¸ sang TK 511 hoÆc TK 512 ®Ó ghi gi¶m doanh thu b¸n hµng. + TK 333 (1) - ThuÕ GTGT ph¶i nép. TK nµy ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo, sè thuÕ GTGT ph¶i nép, sè thuÕ GTGT ®· nép vµ cßn ph¶i nép cho NSNN. TK 333 (1) cã 2 TK cÊp 2: - TK 33311 - ThuÕ GTGT ®Çu vµo. - TK 33312 - ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu. Ngoµi ra cßn sö dông mét sè TK nh TK 111, TK 112, TK 113, TK 136.. *Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n: 63 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n doanh thu ®îc biÓu diÔn nh sau: TK 531 TK 511 (512) TK 111, TK 112 B¸n hµng thu tiÒn ngay KÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i TK 131 (136) Hµng b¸n chÞu TK 532 TK 333 (1) KÕt chuyÓn kho¶n tiÒn do gi¶m gi¸ hµng b¸n S¬ ®å h¹ch to¸n kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng 1.6.3.2 Tæ chøc kÕ to¸n tæng hîp x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. 1.6.3.2.1 C¸c tµi kho¶n ®îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n + TK 421 - Lîi nhuËn cha ph©n phèi: TK nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh doanh ( lç / l·i ) vµ t×nh h×nh ph©n phèi kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 63 + TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh : TK nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t d«ng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp trong kú h¹ch to¸n. + TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n: TK nµy ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn hµng ho¸, dÞch vô lao vô ®· b¸n ( ®îc chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc ®· thanh to¸n ) vµ kÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n sang TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. + TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng. Trong qu¸ tr×nh lu th«ng , tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô, doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c kho¶n chi phÝ: Chi phÝ bao gãi s¶n phÈm , b¶o qu¶n hµng ho¸, chi phÝ vËn chuyÓn, tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o... C¸c chi phÝ nµy gäi lµ chi phÝ b¸n hµng TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh vµ kÕt chuyÓn c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thu s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô. §Ó theo dâi chi tiÕt c¸c kho¶n chi b¸n hµng, TK 641 ®îc chi ra lµm 7 TK cÊp 2 nh sau: - TK 6411 Chi phÝ nh©n viªn: ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn ®ãng gãi, b¶o qu¶n, v©n chuyÓn s¶n phÈm hµng ho¸... vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l¬ng quy ®Þnh. - TK 6412 Chi phÝ vËt liÖu: ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ vÒ vËt liÖu, bao b× dïng ®Ó ®ãng gãi s¶n phÈm hµng ho¸, chi phÝ vËt liÖu dïng cho b¶o qu¶n bèc v¸c nhiªn liÖu cho vËn chuyÓn hµng ho¸ , s¶n phÈm , vËt liÖu dïng cho söa ch÷a TSC§... 63 - TK 6413 - Chi phÝ dông cô ®å dïng: ph¶n ¸nh chi phÝ vÒ c«ng cô, dông cô ®å dïng ®o lêng, tÝnh to¸n lµm viÖc... trong kh©u tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ , dÞch vô. - TK 6414 - Chi phÝ khÊu hao TSC§: Ph¶n ¸nh chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng cho kh©u tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô nh: Nhµ kho, cöa hµng, ph¬ng tiÖn bèc dì... - TK 6415 - Chi phÝ bao hµng s¶n phÈm hµng ho¸ : Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ bá ra ®Ó söa ch÷a, bao hµng s¶n phÈm tæng thêi gian quy ®Þnh vÒ b¶o hµnh. - TK 6416 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ vÒ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho kh©u tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ : Chi phÝ thuª mua TSC§, thuª kho, b·i , vËn chuyÓn bèc v¸c... - TK 6427 Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ nh÷ng chi phÝ cho viÖc qu¶n lý kinh doanh , qu¶n lý hµnh chÝnh vµ phôc vô chung liªn quan kh¸c ®Õn ho¹t ®éng cña c¶ doanh nghiÖp TK642: dïng ®Ó ph¶n ¸nh , tËp hîp vµ kÕt chuyÓn c¸c chi phÝ qu¶n lý kinh doanh , qu¶n lý hµnh chÝnh vµ phôc vô chung liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¶ doanh nghiÖp . TK642 cã 8 tµi kho¶n cÊp 2 -TK6421- Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý : ph¶n ¸nh ccs kho¶n chi vÒ tiÒn l¬ng , phô cÊp ph¶i tr¶ cho ban gi¸m ®èc, nh©n viªn c¸c phßng , ban cña doanh nghiÖp vµ trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l¬ng nh©n viªn qu¶n lý theo quy ®Þnh 63 -TK6422-Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý : ph¶n trÞ gi¸ thùc tÕ c¸c lo¹i vËt liÖu , nhiªn liÖu xuÊt dïng cho ho¹t ®éng qu¶n lý cña ban gi¸m ®èc vµ c¸c phßng ban, nghiÖp vô cña doanh nghiÖp TK6423- Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng : ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ vÒ dông cô, ®å dïng v¨n phßng dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý chung cña doanh nghiÖp . TK6424- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : ph¶n ¸nh khÊu hao cña nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh dïng chung cho c¸c doanh nghiÖp nh v¨n phßng lµm viÖc , kho tµng , vËt kiÕn tróc , ph¬ng tiÖn truyÒn dÉn TK6425- C¸c kho¶n thuÕ phÝ vµ lÖ phÝ: ThuÕ nhµ ®Êt , thuÕ m«n bµi vµ c¸c kho¶n phÝ nh phÝ giao th«ng cÇu phµ TK6426- Chi phÝ dù phßng : ph¶n ¸nh c¸c kho¶n trÝch dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho , dù phßng ph¶i thu khã ®ßi TK6427- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : c¸c kho¶n chi vÒ dÞch vô mua ngoµi thuÕ nhµ , tiÒn ®iÖn níc, thuª tµi s¶n cè ®Þnh dïng chung cho c¶ doanh nghiÖp TK6428- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: c¸c kh¶on chi kh¸c b»ng tiÒn ph¸t sinh ngoµi c¸c kh¶on ®· kÓ trªn ®©y: chi phÝ héi nghÞ , tiÕp kh¸ch , c«ng t¸c phÝ , chi ®µo t¹o c¸n bé , tr¶ l·i tiÒn vay . Néi dung vµ kÕt cÊu c¸c tµi kho¶n ®îc c¸c doanh nghiÖp sö dông theo ®óng nh tinh thÇn cña quyÕt ®Þnh 1141 TC/Q§/C§KT cña Bé tµi chÝnh ban hµnh ngµy 1/11/1995 63 TK 632 TK 911 KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn Hµng b¸n trong kú TK 511 KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn B¸n hµng bªn ngoµi TK 641.642 TK 512 KÕt chuyÓn CPBH, CPQLDN KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn p.bæ cho sè hµng b¸n trong kú hµng b¸n néi bé TK 142 (2) K.chuyÓn CPBH, CPQLDN Cßn l¹i cña kú tríc ®Ó x¸c TK 421 (2) kÕt chuyÓn lç cña ho¹t ®éng b¸n hµng KÕt qu¶ kú nµy 1.6.3.3 HÖ thèng sæ kÕ to¸n tæng hîp doanh thu b¸n hµng-x¸c ®Þnh b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ. §Ó ph¶n ¸nh ®îc ¸p dông c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n tæng hîp ®Ó ghi chÐp , ph¶n ¸nh . Tuú thuéc vµo tõng doanh nghiÖp , qui m« , ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh yªu cÇu qu¶n lý, tr×nh ®é nghiÖp vô c¸n bé kÕ to¸n còng nh trang bÞ ph¬ng tiÖn kü thuËt, tÝnh to¸n xö lý th«ng tin mµ lùa chän, vËn dông h×nh thøc kÕ to¸n vµ hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n nh»m cung cÊp th«ng tin kÞp thêi, 63 ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c kÕ to¸n. Còng nh vËy, tæ chøc kÕ to¸n doanh thu b¸n hµng - x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng còng ph¶i phô thuéc vµo viÖc vËn dông h×nh thøc kÕ to¸n cña doanh nghiÖp mµ hÖ thèng sæ kÕ to¸n cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c h×nh thøc kÕ to¸n. Tõ ®ã, qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn sè liÖu gi÷a c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng - x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng còng ph¶i kh¸c nhau. HiÖn nay, trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thêng sö dông c¸c hØnh thøc kÕ to¸n: H×nh thøc kÕ to¸n chøng tõ ghi sæ - H×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chøng tõ - H×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung - H×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký sæ c¸i 63