Tài liệu Tình huống tham vấn trên các phương tiện thông tin đại chúng về chủ đề tâm lý, tình cảm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI (CSII) KHOA CÔNG TÁC XÃ HỘI ------o0o------ BÀI TIỂU LUẬN HẾT MÔN Môn: THỰC HÀNH THAM VẤN CƠ BẢN Giảng viên bộ môn : Ths. Vũ Thị Minh Phương Họ và Tên sinh viên : Nguyễn Trọng Hoàng Ân Lớp : Đ15CT2 MSSV : 1557601010084 Chuyên ngành : Công tác xã hội Khóa : 2015 - 2019 TP. Hồ Chí Minh, tháng 01 năm 2018 1 NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ĐIỂM Ghi bằng số Chữ ký của giảng viên Ghi bằng chữ Giảng viên 1 Giảng viên 2 2 ĐỀ BÀI Tìm một tình huống tham vấn trên các phương tiện thông tin đại chúng về chủ đề tâm lý, tình cảm. Hãy: - Phân tích, nhận xét phần tham vấn của tham vấn viên trong tình huống đó. - Viết một bức thư với đề xuất tham vấn của bạn hoặc phúc trình lại một buổi tham vấn với thân chủ. BÀI LÀM 1. Tình huống tham vấn Tôi 38 tuổi, kết hôn được 14 năm. Nhan sắc của tôi cũng vào dạng dễ nhìn, nhiều người còn nói trông tôi vẫn mặn mà, hấp dẫn dù đã có hai đứa con. Trong mối quan hệ bạn bè, tôi được mọi người yêu mến, bản thân tôi cũng là người biết đối nhân xử thế. Trong công việc, tôi có nhiều người giúp đỡ. Chồng tôi tính rất vô tâm và khô khan. Bằng ấy năm sống với nhau, chưa bao giờ anh chủ động mua tặng tôi một món quà nào. Nếu tôi có trêu anh thì anh bảo: “Sống thực tế còn chả ăn ai lại còn lãng mạn”. Anh rất nóng tính và khó chịu. Tính cách của tôi và anh trái ngược hoàn toàn nhau. Tôi cũng là người phụ nữ hết lòng với gia đình nhưng chồng tôi chẳng bao giờ công nhận, anh coi như đó là nhiệm vụ đương nhiên của người phụ nữ. Thế rồi tôi đã gặp một người đàn ông khác, anh cũng đã có gia đình. Anh sống điềm đạm, tinh tế và biết chăm sóc người khác. Thực sự từ ngày gặp anh, con người tôi, tưởng đã ngủ yên trong sự chán nản mệt mỏi, bỗng dưng thay đổi. Chúng tôi đã đi chơi bên nhau thật nhiều, thậm chí đã có quan hệ tình cảm sâu sắc, như một lực hút, không thể dừng lại được. Trước đây, có nhiều người thích nhưng tôi không hề rung động cho đến ngày gặp anh. Anh cũng là người tế nhị, không bao giờ trực tiếp tìm tôi mà hay hẹn ở quán cà phê hoặc nơi nào xa cơ quan để tránh rắc rối cho tôi. Nói thật, dù đã cố gắng không bao giờ so sánh nhưng có lúc tôi đã đặt chồng tôi và anh lên bàn cân để nhìn nhận. Tôi biết mình đang phạm phải một sai lầm kinh khủng nhưng tôi không dừng lại được bởi những khát khao đang bùng cháy trong mình. Tôi phải làm sao đây? 3 Trả lời: Chị thân mến! Đọc tâm sự của chị, tôi hiểu bản thân chị cũng không muốn rơi vào hoàn cảnh “tiến thoái lưỡng nan” nhưng trong lúc này, để biết được mình phải làm gì thì chị cần có sự tỉnh táo của lý trí và sự sáng suốt của trái tim nữa. Như chị chia sẻ, chị đã có một gia đình bình yên, dù có thể không hoàn hảo như chị mong đợi bởi sự khô khan và thiếu tình cảm từ chồng mình. Chị cũng nói rằng, chừng ấy năm qua, chị vẫn có cuộc sống bình thường bên cạnh chồng cho đến khi người đàn ông kia đến và làm cho chị thay đổi. Đúng là không thể phủ nhận sự tinh tế và quan tâm của người đàn ông này là tác nhân cho sự thay đổi đó và chính là những gì chị ước ao có được từ chính chồng mình. Nhưng chị hãy thử xem xét, nếu anh ta không bước vào cuộc đời chị thì liệu chị có sẵn sàng cho một lựa chọn khác hay không? Chị chán nản về tính cách của chồng nhưng có khi nào chị thật lòng mong anh ấy thay đổi và biết cách góp ý tích cực để chồng chị thay đổi hay chỉ chờ đợi một cách bị động mà thôi? Chồng chị có thể giống như rất nhiều người đàn ông khác, thường coi vai trò của người vợ là giữ gìn tổ ấm nên có thể anh ấy đã sơ xuất khi không nhận thấy trách nhiệm của mình ở đâu. Có rất nhiều người cũng thiếu hoàn hảo như vậy. Vì vậy có chắc chắn người đàn ông đang mang lại cho chị hạnh phúc, anh ta đối xử với vợ khi ở nhà có tinh tế, ân cần không? Và liệu anh ta có mang lại cho chị cảm giác ấm cúng và an toàn khi ở cạnh không? Họ đã có gia đình, và chị cũng vậy. Có thể cả hai đang đến với nhau vì những gì còn thiếu trong gia đình mình nhưng còn tất cả những điều khác liệu chị đã hình dung ra chưa? Người đàn ông đó có thể tinh tế với chị thì họ cũng có thể sẽ làm như thế với nhiều phụ nữ khác. Hơn nữa, ngoài tình cảm và sự quan tâm, chị còn mong muốn điều gì hơn thế không? Và người chị yêu có thể mang lại cho chị một gia đình thật sự hay chỉ là những giây phút tạm thời bên ngoài hôn nhân mà thôi? Hãy thử nhớ lại, trong 14 năm qua, điều gì đã giữ chân chị ở lại với chồng mình? Là trách nhiệm, tình yêu thương con cái hay cả tình cảm của chị dành cho chồng nữa? Không ai là người hoàn hảo, cũng không có người nào là lý tưởng. Mọi 4 thứ chỉ trọn vẹn khi mình chấp nhận được những ưu, khuyết điểm ở người bạn đời và cùng giúp nhau thay đổi. Còn nếu như chồng chị không thể đáp ứng được những mong đợi của chị, chị có thể tìm một giải pháp khác cho cuộc hôn nhân này hơn là sự lừa dối làm tổn thương tình cảm của anh ấy. Tôi biết chị cũng rất dằn vặt về những hành động này nhưng có lẽ bản thân chị chưa thực sự muốn dừng lại. Hãy lý trí để xem xét, chị lựa chọn cuộc sống an toàn không trắc trở hay một cuộc sống thay đổi và nhiều sóng gió hơn? Liệu người đàn ông kia có dám bỏ vợ để đến với chị không? Liệu khi chung sống với anh ta, chị có chắc chắn được hạnh phúc trọn vẹn không hay là sẽ rơi vào đau khổ khác? Chẳng thể có câu trả lời trước cho câu chuyện của chị, vì vậy mọi chuyện chị phải lựa chọn. Lựa chọn nào cũng có được và mất nhưng tất cả sẽ phụ thuộc vào những mong muốn và hoàn cảnh thực tế của chị. Chúc chị sáng suốt. (Nguồn: Chuyên mục “Tâm lý hôn nhân gia đình” Thứ ba, ngày 22/12/2015 – http://tamlyphucngan.vn/danh-muc/ngoai-tinh/nga-vao-vong-tay-nguoi-dan-ong-khacvi-chong-kho-khan.htmt) 2. Các thông tin về thân chủ - Hoàn cảnh sống: Thân chủ trong tình huống tham vấn trên năm nay 38 tuổi, đã kết hôn được 14 năm, đang sống cùng chồng và 2 con. - Vấn đề đang gặp phải: Chồng chị là một người đàn ông vô tâm, khô khan, thiếu lãng mạn, ít quan tâm đến vợ (...“Chồng tôi tính rất vô tâm và khô khan. Bằng ấy năm sống với nhau, chưa bao giờ anh chủ động mua tặng tôi một món quà nào. Nếu tôi có trêu anh thì anh bảo: “Sống thực tế còn chả ăn ai lại còn lãng mạn”. Anh rất nóng tính và khó chịu.”). Trong khi chị đang rất cần một người chồng biết quan tâm và lo lắng cho chị, thì chị gặp được một người đàn ông đã có gia đình và anh ấy cũng hết mực quan tâm, chia sẽ về nhiều điều trong cuộc sống cùng chị. Hai người đã nãy sinh tình cảm với nhau (...“Chúng tôi đã đi chơi bên nhau thật nhiều, thậm chí đã có quan hệ tình cảm sâu sắc, như một lực hút, không thể dừng lại được.”) và chị không biết phải làm như nào cho đúng. 5 - Các nguy cơ có thể gặp: Trong tình huống này, thân chủ có thể gặp 2 vấn đề chính, đó là: + Nếu thân chủ tiếp tục cuộc hôn nhân trên thì thân chủ vẫn sẽ sống trong cảnh thiếu thốn sự quan tâm, yêu thương, lo lắng, chia sẻ từ chồng mình. Không được đáp ứng nhu cầu về tình cảm. + Nếu chị đến với người đàn ông kia thì sẽ có 2 gia đình bị tan vỡ (gia đình của chị và gia đình của người đàn ông kia). Vấn đề về con cái và tâm lý về sau cũng không được đảm bảo. - Khả năng ứng phó của thân chủ: Thân chủ đang nhận thức được vấn đề của mình. Tuy nhiên, thân chủ không thể kìm chế được cảm xúc và vẫn đang tiếp tục mối quan hệ tình cảm với người đàn ông đó (...“Tôi biết mình đang phạm phải một sai lầm kinh khủng nhưng tôi không dừng lại được bởi những khát khao đang bùng cháy trong mình.”). - Nhu cầu trước mắt và lâu dài của thân chủ: Nhu cầu trước mắt của thân chủ là đang cần sự quan tâm từ người chồng của mình và nhu cầu lâu dài của thân chủ là có được một mái ấm gia đình thật sự, được yêu thương, lo lắng và chia sẻ. - Những tiềm năng, thế mạnh của thân chủ: Thân chủ là một người hòa đồng, được nhiều bạn bè yêu mến, biết “đối nhân xử thế” và được nhiều người giúp đỡ. Thân chủ là người sống tình cảm, luôn hết lòng với gia đình mình (...“Trong mối quan hệ bạn bè, tôi được mọi người yêu mến, bản thân tôi cũng là người biết đối nhân xử thế. Trong công việc, tôi có nhiều người giúp đỡ”; “...Tôi cũng là người phụ nữ hết lòng với gia đình...”). 3. Nhận xét về phần tham vấn của tham vấn viên trong tình huống trên Trong phần trả lời về vấn đề của thân chủ, tham vấn viên nhận định được đúng vấn đề mà thân chủ đang gặp phải (...“Như chị chia sẻ, chị đã có một gia đình bình yên, dù có thể không hoàn hảo như chị mong đợi bởi sự khô khan và thiếu tình cảm từ chồng mình. Chị cũng nói rằng, chừng ấy năm qua, chị vẫn có cuộc sống bình thường bên cạnh chồng cho đến khi người đàn ông kia đến và làm cho chị thay đổi.”). Bày tỏ sự thấu cảm của mình trước vấn đề của thân chủ (“Tôi biết chị cũng rất dằn vặt về những hành động này...”). 6 Tham vấn viên chia sẻ hết sức chân thành về những gì mà thân chủ đang băn khoăn bằng tâm huyết của người làm nghề tham vấn. Cũng có thể thấy, tham vấn viên vận dụng được một số kỹ năng để giúp thân chủ nhìn nhận lại vấn đề một cách bao quát hơn. Tuy nhiên, ca tham vấn trong tình huống trên là một ca tương đối khó, vấn đề của thân chủ khá nhạy cảm và ảnh hưởng trực tiếp tới nhiều người. Chính vì thế, không dễ dàng gì cho một nhà tham vấn có thể tham vấn hoàn hảo cho chị ấy. Hẳn là chỉ có những nhà tham vấn là chuyên gia, có nhiều năm kinh nghiệm trong nghề mới có được một bài tham vấn tốt trong tình huống trên. Và thực tế, trong phần tham vấn này, ta có thể dễ dàng nhận thấy tham vấn viên đã mắc khá nhiều lỗi trong bài tham vấn của mình, điều đó có thể tác động không tốt tới suy nghĩ và cảm xúc của thân chủ hơn. Ví dụ như: - Có quá nhiều câu hỏi dành cho thân chủ, đặc biệt là câu hỏi đóng. Thậm chí, chỉ trong hai đoạn văn đầu mà tham vấn viên đặt liên tiếp 4 câu hỏi đóng cho thân chủ (“Nhưng chị hãy thử xem xét, nếu anh ta không bước vào cuộc đời chị thì liệu chị có sẵn sàng cho một lựa chọn khác hay không?”; “...anh ta đối xử với vợ khi ở nhà có tinh tế, ân cần không?”; “...liệu anh ta có mang lại cho chị cảm giác ấm cúng và an toàn khi ở cạnh không?”; “...ngoài tình cảm và sự quan tâm, chị còn mong muốn điều gì hơn thế không?”; ...v...v...). Những câu hỏi đặt nhiều như vậy sẽ làm cho thân chủ bị rối, hoảng loạn từ đó suy nghĩ tiêu cực về vấn đề. - Thứ hai, bằng việc bình phẩm, phán xét và chỉ trích các hành vi của thân chủ, tham vấn viên đã không tuân thủ nguyên tắc tôn trọng và chấp nhận thân chủ (...“Chị chán nản về tính cách của chồng nhưng có khi nào chị thật lòng mong anh ấy thay đổi và biết cách góp ý tích cực để chồng chị thay đổi hay chị chỉ chờ đợi một cách bị động mà thôi?”; “...chị hãy thử xem xét, nếu anh ta không bước vào cuộc đời chị thì liệu chị có sẵn sàng cho một lựa chọn khác hay không?!”) - Thứ ba, tham vấn viên có lúc chưa tập trung hoàn toàn vào thân chủ, tham vấn viên đã bàn luận sang vấn đề của người chồng thay vì phải phân tích cho thân chủ hiểu rõ hơn về các vấn đề mà thân chủ có thể gặp phải. Chính vì thế, tham vấn viên đã vi phạm vào nguyên tắc thân chủ trọng tâm (...“Chồng chị có thể giống như rất nhiều người đàn ông khác, thường coi vai trò của người vợ là giữ gìn tổ ấm nên có thể anh 7 ấy đã không nhận thấy trách nhiệm của mình ở đâu. Có rất nhiều người cũng thiếu hoàn hảo như vậy. Vì vậy có chắc chắn người đàn ông đang mang lại cho chị hạnh phúc, anh ta đối xử với vợ khi ở nhà có tinh tế, ân cần không?”) - Thứ tư, trong bài tham vấn của mình gửi cho thân chủ, tham vấn viên đã sử dụng một số một số câu nói làm tăng nặng vấn đề, mang tính chất định hướng theo quan điểm cá nhân (“...tôi hiểu bản thân chị cũng không muốn rơi vào hoàn cảnh “tiến thoái lưỡng nan” nhưng trong lúc này...”; “...người chị yêu có thể mang lại cho chị một gia đình thật sự hay chỉ là những giây phút tạm thời bên ngoài hôn nhân mà thôi?”; “Hãy lý trí để xem xét, chị lựa chọn cuộc sống an toàn không trắc trở hay một cuộc sống thay đổi và nhiều sóng gió hơn? Liệu người đàn ông kia có dám bỏ vợ để đến với chị không? Liệu khi chung sống với anh ta, chị có chắc chắn được hạnh phúc trọn vẹn không hay là sẽ rơi vào đau khổ khác?”) những câu nói đại loại như vậy làm thân chủ cảm thấy hoang mang về sự chọn lựa của mình, thân chủ cảm thấy bất an, suy nghĩ nhìu hơn, mất lòng tin vào tình yêu và sự chia sẽ lẫn nhau trong cuộc sống hôn nhân gia đình. 4. Thư tham vấn gửi thân chủ Gửi chị thân mến! Em tên Hoàng Ân – là nhân viên tham vấn của phòng tham vấn ULSA2. Trong tuần vừa rồi em có nhận được thư của chị gửi đến chúng em. Trước hết em xin cảm ơn chị vì đã tin tưởng vào dịch vụ tham vấn từ trung tâm tham vấn tâm lý của em. Qua nội dung bức thư, em được biết vấn đề mà chị đang gặp phải đó là chồng chị ít quan tâm đến chị, anh ấy là một người khá vô tâm, khô khan và thiếu lãng mạn. Mong muốn hiện nay của chị là chồng mình sẽ quan tâm và chia sẽ với mình nhiều hơn. Trong khi chị đang thiếu thốn tình cảm và rất cần một người biết quan tâm, lo lắng thì chị gặp được một người đàn ông đã có gia đình và anh ấy hết mực quan tâm, chia sẽ về nhiều điều trong cuộc sống cùng chị. Từ đó, hai người đã nãy sinh tình cảm với nhau và bây giờ chị đang băn khoăn không biết phải làm như thế nào. Chị thân mến, em nghĩ rằng ai trong hoàn cảnh của chị cũng sẽ có những băn khoăn, đắn đo như thế này và cũng chỉ có những người phụ nữ luôn khao khát sự yêu thương, mong muốn có được một mái ấm gia đình, một người chồng chở che mới có 8 được những cảm xúc giống chị hiện nay. Em rất thấu hiểu về những nỗi buồn và sự thất vọng của chị về anh ấy. Đối với một người phụ nữ việc thiếu thốn tình thương yêu từ chồng như vậy, thật sự là điều đáng buồn phải không chị? Với tất cả những gì chị đã dành cho chồng thì không khó hiểu khi hiện tại chị rơi vào trạng thái tâm lý chán nản, mệt mỏi vì những nỗ lực của mình đều vô ích. Việc chị có tình cảm với người đàn ông khác cũng là lẽ thường tình bởi mưu cầu hạnh phúc là quyền cơ bản và cảm xúc không thể tránh khỏi của mỗi người. Nhưng có lẽ những quan điểm xã hội về người vợ trong gia đình đang làm cho chị dằn vặt và khó xử về điều đó. Tuy nhiên, mọi sự có thể không tốt nhưng không có nghĩa là không có hướng giải quyết chị ạ! Trước tiên, chị phải lấy lại tinh thần và nghỉ xem phải làm gì để tìm lại hạnh phúc đã có. Như chị chia sẻ thì rõ ràng hạnh phúc gia đình của chị không được tốt lỗi phần nhiều là ở chồng chị. Điều đó đã khiến mối quan hệ của vợ chồng chị ngày càng xấu đi. Qua cảm nhận của em thì việc thay đổi được chồng là điều không hề dễ dàng chút nào nhất là khô khan, ít quan tâm đã là tính cách của anh ấy bấy lâu nay. Nhưng dù gì, chị và anh ấy cũng đã có một khoảng thời gian khá lâu để tìm hiểu rồi đến với nhau như bây giờ nên chắc hẳn phần nào chị cũng hiểu con người anh ấy ra sao. Thế nên, em tin chắc chị sẽ biết cách tác động vào đâu và như thế nào là hiệu quả nhất để giúp anh ấy thay đổi tích cực hơn. Trong thư, em chưa thấy chị nhắc đến việc chị đã từng có bày tỏ với anh về những mong muốn của mình hay chưa. Nếu chưa từng, thì chị hãy thử bày tỏ với anh ấy mong muốn và cảm xúc của chị. Điều đó đôi khi sẽ giúp chồng chị hiểu được những gì anh ấy làm đang khiến chị buồn và thất vọng. Còn đối với vấn đề của chị và người mà chị đang có tình cảm hiện tại, việc hai anh chị hay liên lạc với nhau, những cuộc trò chuyện, gặp mặt, thường xuyên đi chơi tại những quán cafe ở xa như chị có chia sẻ. Theo em nghĩ đó vẫn chưa phải là biểu hiện rõ ràng cho việc chị đang ngoại tình – điều khiến chị cảm thấy mình đã phạm phải sai lầm khủng khiếp từ trước đến nay. Có lẽ chị cũng nên nhìn nhận sâu hơn nữa tình cảm của chị và anh ấy hiện nay đang ở mức độ nào? Cần thiết hơn nữa, chị và anh ấy có thể bày tỏ với nhau về những tình cảm của hai người dành cho nhau là như thế nào! Dựa vào đó chị có thể biết được tình cảm thật sự của anh ấy dành cho chị hiện tại ra sao để có cách ứng xử phù hợp hơn. 9 Việc quan trọng không kém là chị cũng cần chăm sóc nhiều hơn cho bản thân, giữ gìn sức khoẻ thật tốt và chăm sóc cho các con của mình. Hy vọng với những chia sẻ của em, chị sẽ tự có cho mình những hướng giải quyết thật vẹn toàn cho vấn đề hiện tại của chị. Cũng hy vọng rằng, em với chị có cơ hội gặp gỡ nhau, để chúng ta có những chia sẽ cụ thể hơn, sát hơn và cùng nhau đưa ra được giải pháp tốt nhất cho cuộc sống sắp tới của chị. Chúc chị và gia đình nhiều sức khỏe, một mùa xuân mới thật nhiều niềm vui và hạnh phúc. Thân mến! TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. http://tamlyphucngan.vn/danh-muc/ngoai-tinh/nga-vao-vong-tay-nguoi-dan-ongkhac-vi-chong-kho-khan.htmt (Chuyên mục “Tâm lý hôn nhân gia đình” Thứ ba, ngày 22/12/2015 – Ngã vào vòng tay người đàn ông khác vì chồng khô khan) 2. TS. Bùi Thị Xuân Mai – Ths. Nguyễn Thị Thái Lan (2012) Giáo trình Tham vấn, NXB Lao động – Xã hội. 3. GS. TS. Trần Thị Minh Đức (2011) Giáo trình Tham vấn tâm lý, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. 4. http://tamsu.sunnycare.vn/quy-tac-tham-van-dao-duc-hanh-nghe/ (Nguyên tắc tham vấn – Đoàn chuyên gia tâm lý Sunny Care) 10