Tài liệu Tìm hiểu tính tích cực nhận thức trong việc giải bài toán có lời văn của học sinh lớp 5 một số trường tiểu học tại tp hcm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ------------------------------------- Nguyễn Thị Trang Nhung TÌM HIỂU TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC TRONG VIỆC GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN CỦA HỌC SINH LỚP 5 MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI TP HCM Chuyên ngành: TÂM LÝ HỌC Mã số: 603180 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. HUỲNH VĂN SƠN Thành phố Hồ Chí Minh - 2012 MỤC LỤC MỤC LỤC ........................................................................................ 2 DANH MỤC CÁC BẢNG .............................................................. 4 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ......................................................... 6 MỞ ĐẦU ........................................................................................... 7 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI............................................................................... 7 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU....................................................................... 9 3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ....................................................................... 9 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU ................................... 9 5. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU ................................................................ 10 6. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................. 10 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................ 10 8. NHỮNG ĐÓNG GÓP LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ............................. 12 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC TRONG VIỆC GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN .......... 13 1.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC ......................................................................................................................... 13 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu về tính tích cực nhận thức tại nước ngoài.............13 1.1.2. Lịch sử nghiên cứu về tính tích cực nhận thức tại Việt Nam ...............17 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................................... 22 1.2.1. Tính tích cực nhận thức ...........................................................................22 1.2.2. Toán học ở bậc Tiểu học và bài toán có lời văn ở học sinh lớp 5 .........41 1.2.3. Tính tích cực nhận thức của học sinh trong việc giải bài toán có lời văn ...............................................................................................................................55 1.2.4. Một số đặc điểm tâm lý - nhận thức của học sinh Tiểu học ..................59 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH LỚP 5 TRONG VIỆC GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN ........................................................................................ 67 2.1. KHÁI QUÁT VỀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG ........ 67 2.1.1. Mục đích, nội dung nghiên cứu ...............................................................67 2.1.2. Phương pháp nghiên cứu .........................................................................67 2.1.3. Vài nét về khách thể nghiên cứu .............................................................73 2.2. THỰC TRẠNG TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH LỚP 5 TRONG VIỆC GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN ........................... 74 2.3. MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN THỰC TRẠNG TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH LỚP 5 TRONG VIỆC GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN ................................................................................................. 93 2.3.1. Nguyên nhân xét từ phía học sinh ...........................................................93 2.3.2. Nguyên nhân xét từ phía giáo viên ........................................................101 2.3.3. Nguyên nhân xét từ yêu cầu của bài toán có lời văn ...........................107 CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP TÂM LÝ - SƯ PHẠM NHẰM NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH LỚP 5 TRONG VIỆC GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN................................................................... 110 3.1. KHÁI QUÁT VỀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM.... 110 3.1.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................110 3.1.2. Khách thể thực nghiệm ..........................................................................110 3.1.3. Nhiệm vụ thực nghiệm ...........................................................................110 3.1.4. Một số biện pháp nâng cao tính tích cực nhận thức trong việc giải bài toán có lời văn của học sinh lớp 5 ....................................................................111 3.1.5. Tổ chức nghiên cứu thực nghiệm ..........................................................119 3.2. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP TÂM LÝ - SƯ PHẠM NHẰM NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH LỚP 5 TRONG VIỆC GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN .... 122 3.2.1. Kết quả nghiên cứu trước thực nghiệm ................................................122 3.2.2. Kết quả nghiên cứu sau khi thực nghiệm .............................................127 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................... 141 KẾT LUẬN .................................................................................................. 141 KIẾN NGHỊ ................................................................................................. 143 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 145 DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Xếp loại các mức độ tính tích cực nhận thức nói chung trong việc giải bài toán có lời văn .................................................................................. 62 Bảng 2.2. Xếp loại các mức độ của từng loại tính tích cực nhận thức trong việc giải bài toán có lời văn .......................................................................... 63 Bảng 2.3. Tổng quan về mẫu nghiên cứu ..................................................... 66 Bảng 2.4. Tính tích cực nhận thức trong việc giải bài toán có lời văn của học sinh lớp 5 ....................................................................................................... 67 Bảng 2.5. Kết quả các loại tính tích cực nhận thức ...................................... 70 Bảng 2.6. Mức độ các loại tính tích cực nhận thức trong việc giải bài toán có lời văn của học sinh lớp 5 ............................................................................. 80 Bảng 2.7. Thực trạng tính tích cực nhận thức khi giải bài toán có lời văn của học sinh nam và nữ........................................................................................ 83 Bảng 2.8. Tính tích cực nhận thức của học sinh nam và học sinh nữ xét theo từng loại ......................................................................................................... 84 Bảng 2.9. Mức độ của các biểu hiện hứng thú khi học sinh giải bài toán có lời văn ................................................................................................................. 88 Bảng 2.10. Việc thực hiện các bước giải bài toán có lời văn của học sinh . 91 Bảng 2.11. Nhận định của giáo viên về các biểu hiện của tính tích cực nhận thức ................................................................................................................ 97 Bảng 2.12. Thực trạng sử dụng các biện pháp của giáo viên ....................... 98 Bảng 3.1. Tính tích cực nhận thức nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm trước thực nghiệm ....................................................................................... 115 Bảng 3.2. Điểm trung bình của học sinh về các loại tính tích cực nhận thức ở nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm....................................................... 117 Bảng 3.3. Điểm trung bình về tính tích cực nhận thức của học sinh nam và nữ ở nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm ................................................... 118 Bảng 3.4. Điểm trung bình chung về tính tích cực nhận thức của nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm ....................................................................... 119 Bảng 3.5. Điểm trung bình về các loại tính tích cực nhận thức ở nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm ....................................................................... 122 Bảng 3.6. Điểm trung bình về tính tích cực nhận thức của học sinh nam và nữ ở nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm ................................................... 130 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Thực trạng tính tích cực nhận thức của học sinh lớp 5 trong việc giải bài toán có lời văn .................................................................................. 70 Biểu đồ 2.2. Điểm trung bình các loại tính tích cực nhận thức .................... 72 Biểu đồ 2.3. Mức độ các loại tính tích cực nhận thức trong việc giải bài toán có lời văn của học sinh lớp 5 ......................................................................... 82 Biểu đồ 2.4. Mức độ hứng thú khi học sinh giải bài toán có lời văn ........... 90 Biểu đồ 3.1. Các mức độ tính tích cực nhận thức của nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm trước thực nghiệm ........................................................ 116 Biểu đồ 3.2. Tính tích cực nhận thức của học sinh lớp 5 trong việc giải bài toán có lời văn trước và sau thực nghiệm ................................................... 121