BỘ NỘI VỤ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI
TÌNH HUỐNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
LỚP BỒI DƯỠNG KIẾN THỨC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
CHƯƠNG TRÌNH CHUYÊN VIÊN CHÍNH
TẠI HÀ NỘI
Tên tình huống: “Giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất
tại thị trấn Đình Cả, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên giữa ông
Hoàng Văn Thức và bà Nguyễn Thị Lan”
Học viên : ………………….
Chức vụ:
Chuyên viên
Đơn vị:
………………….
Hà Nội, năm 201…
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành tiểu luận tình huống này, tôi xin chân thành cảm ơn sự
hướng dẫn của ……………… cùng các Thầy, Cô giảng viên, cán bộ quản lý
Trường Đại học Nội vụ Hà Nội cũng như sự động viên, hỗ trợ từ các bạn
đồng nghiệp.
Rất mong được sự góp ý của các Thầy, Cô và các bạn.
Xin trân trọng cảm ơn.
1
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
I. NỘI DUNG TÌNH HUỐNG
1.1. Hoàn cảnh xuất hiện tình huống
1.2. Mô tả tình huống
II. PHÂN TÍCH TÌNH HUỐNG
2.1. Mục tiêu phân tích tình huống
2.2. Cơ sở lý luận
2.3. Phân tích diễn biến tình huống
2.4. Nguyên nhân dẫn đến tình huống
2.5. Hậu quả của tình huống
III. XỬ LÝ TÌNH HUỐNG
3.1. Mục tiêu xử lý tình huống
3.2. Đề xuất các phương án
3.3. Các giải pháp thực hiện phương án đã chọn
IV. KIẾN NGHỊ
4.1. Kiến nghị với các cơ quan Đảng, Nhà nước
4.2. Kiến nghị với các cơ quan quản lý cấp trên
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
3
4
4
4
6
6
6
16
17
18
21
21
21
23
25
25
25
26
27
MỞ ĐẦU
Đất đai là tài nguyên đặc biệt. Trong nền kinh tế thị trường, người ta
coi đất đai là hàng hoá đặc biệt. Câu nói “tấc đất, tấc vàng” nói lên sự quý giá
ở tầm mức cao nhất của đất đai thực ra cũng không đủ. Nếu nói dưới góc độ
giá trị lịch sử - xã hội : “mỗi tấc đất đều nhuốm máu cha ông”; đất đai là
2
“giang son gấm vóc” thì sự thiêng liêng, quý giá ấy khó lấy thước đo nào mà
định giá.
Trong quá trình vận động của xã hội, nhất là trong nền kinh tế thị
trường, nhiều vấn đề bức xúc xảy ra hàng ngày. Trong đó đứng đầu là vấn đề
tranh chấp đất đai. Nguyên nhân phát sinh tranh chấp là dân không có thói
quen cắm cột mốc, quá trình sử dụng bị sai lệch hoặc chuyển nhượng, tặng
cho không làm đày đủ các thủ tục càn thiết, hợp lệ. Hệ thống hồ sơ địa chính,
đặc biệt là bản đồ địa chính chính quy chưa đày đủ, thiếu đồng bộ, thống nhất,
độ chính xác và tin cậy không cao nên gây ra những khó khăn rất lớn cho các
cấp chính quyền địa phương trong thực thi thẩm quyền quản lý theo quy định
của pháp luật, đặc biệt là ở cấp cơ sở. Nhiều vấn đề lịch sử để lại chưa được
giải quyết dứt điểm và kịp thời như việc xác định nguồn gốc, mốc giới, thời
hạn, mục đích, quy chủ sử dụng đất... đã nảy sinh nhiều bức xúc. Trong quá
trình giải quyết tranh chấp, các cơ quan chức năng gặp không ít khó khăn khi
tìm chứng cứ để xác định tính khách quan của vụ việc, thậm chí có nhiều
trường họp phải suy đoán theo lập luận của các bên. Từ đó, xảy ra nhiều tình
trạng khiếu kiện vượt cấp, kéo dài, thưa gửi nhiều nơi và qua nhiều cấp giải
quyết mà các bên vẫn khiếu nại.
Trong những năm qua, công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại trên
lĩnh vực đất đai đã có nhiều chuyển biến tích cực, giải quyết được một khối
lượng lớn vụ việc, góp phần ổn định tình hình chính trị, giữ vững an ninh, trật
tự xã hội. Tuy nhiên, tình hình tranh chấp, khiếu nại có liên quan đến đất đai
hiện nay vẫn còn diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh
chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Đây là một vấn đề nhức nhối đang được Đảng
và Nhà nước, xã hội rất quan tâm.
Việc nhận thức và vận dụng pháp luật không đúng, không thống nhất,
thậm chí sai phạm dẫn đến khiếu nại, tố cáo nhiều, công tác quản lý nhà nước
các cấp phải tập trung quá nhiều lực lượng, kinh phí để giải quyết khiếu nại,
tố cáo của công dân, gây tốn kém, mất thời gian. Có sự việc nhỏ chỉ cần giải
quyết ở cấp cơ sở là xong, nhưng thực tế việc hiểu biết và vận dụng pháp luật
3
của một số cán bộ còn chưa đúng, chưa phù hợp đã làm cho sự việc phức tạp
thêm, kéo dài thời gian, tạo ra nhiều dư luận không tốt trong quần chúng nhân
dân.
Qua thời gian học tập lớp “Bồi dưỡng kiến thức quản lý Nhà nước
chương trình chuyên viên chính” do Trường Đại học Nội vụ Hà Nội giảng
dạy và tìm hiểu thực tế, tôi lựa chọn tình huống “Giải quyết tranh chấp quyền
sử dụng đất tại thị trấn Đình Cả, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên giữa ông
Hoàng Văn Thức và bà Nguyễn Thị Lan” làm chủ đề tiểu luận tình huống cuối
khóa học.
I. NỘI DUNG TÌNH HUỐNG
1.1. Hoàn cảnh xuất hiện tình huống
Vào một ngày năm 2017, trong cuộc họp giao ban, tôi được đồng chí
lãnh đạo giao nhiệm vụ trực tiếp tìm hiểu tình hình, tham gia tổ giải quyết vụ
việc tranh chấp quyền sử dụng đất tại thị trấn Đình Cả, huyện Võ Nhai, tỉnh
Thái Nguyên giữa ông Hoàng Văn Thức và bà Nguyễn Thị Lan.
4
Chúng tôi xác định giải quyết khiếu nại, tranh chấp đất đai là một trong
những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, là một trong những nội dung
của công tác quản lý Nhà nước về đất đai theo quy định của pháp luật về đất
đai. Thực hiện tốt nội dung này không những góp phần nâng cao chất lượng,
hiệu quả công tác quản lý nhà nước về đất đai, mà còn góp phần đáng kể
trong việc giữ gìn ổn định sản xuất, đời sống, phát triển kinh tế, hàn gắn tình
đoàn kết trong nội bộ nhân dân, giữ gìn an ninh, trật tự và ngăn ngừa hành vi
vi phạm pháp luật nghiêm trọng có thể xảy ra, đảm bảo trật tự xã hội cũng
như củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước, làm căn cứ để
điều chỉnh và xây dựng các chính sách quản lý phù hợp, đóng góp tích cực
vào sự phát triển chung của địa phương trong giai đoạn mới.
1.2. Mô tả tình huống
Tháng 8 năm 1994, UBND xã Thần Sa, huyện Võ Nhai nhận được đơn
xin giải quyết tranh chấp đất đai của bà Nguyễn Thị Lan trú tại thị trấn Đình
Cả, huyện Võ Nhai. Nội dung đơn trình bày việc ông Hoàng Văn Thức tranh
chấp quyền quản lý, sử dụng 3.500 m2 đất canh tác với bà Lan. Do mâu thuẫn
không dàn xếp được dẫn đến vụ việc tranh chấp nói trên.
Bà Nguyễn Thị Lan là cán bộ công nhân viên chức đã tham gia công
tác và được nghỉ him trí năm 1974 xã Thần Sa, huyện Võ Nhai. Chồng bà
(ông Bùi Văn Quang) là viên chức nhà nước, hiện đã nghỉ hưu. Hai ông bà có
năm người con đã lập gia đình riêng, trong đó ba người con gái tham gia công
tác xã hội còn hai người con trai làm mộng tại xã Thần Sa, huyện Võ Nhai.
Trong thời kỳ bao cấp tình hình kinh tế xã hội gặp nhiều khó khăn, bà
Lan đã chuyển đến thị trấn Đình Cả, huyện Võ Nhai để làm ăn và xin đăng ký
hộ khẩu thường trú tại đây từ năm 1978 cho tới nay.
Ông Hoàng Văn Thức (con ông Hoàng Văn Thắng đã mất năm 1980) là
cán bộ làm việc trong một cơ quan kinh tế của huyện được nghỉ chế độ năm
1990, vợ ông (bà Hà Thị Huệ) hiện đang công tác trong ngành giáo dục. Vợ
chồng ông bà có ba người con, con cả là giáo viên đã xây dựng gia đình, con
thứ hai phục vụ trong quân đội còn con út đang theo học phổ thông trung học.
5
Gia đình ông Thức có diện tích đất canh tác là 9.520 m2, trong đó phần
diện tích đang chanh chấp với bà Lan là 3.500 m2. Do diện tích tương đối lớn
trong khi gia đình lại ít người nên hộ ông Thức không có khả năng canh tác
hết số diện tích trên. Vào năm 1995 ông Thức đã làm thủ tục bán một phần
diện tích cho các ông, bà:
- Ông Lưu Vãn Đại: 2.640 m2 (thửa 150 tờ bản đồ địa chính số 20)
- Bà Ngô Thị Hương: 690 m2 (thửa 80 tờ bản đồ địa chính số 20).
Trong đó diện tích bán cho bà Hương là diện tích đang tranh chấp.
Khi tiến hành mua bán số mộng đất trên, ông Thức đã làm thủ tục với
chính quyền, được UBND xã Thần Sa, huyện Võ Nhai đồng ý. UBND huyện
Võ Nhai cũng đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Lưu văn
Đại và bà Ngô Thị Hương trong năm 1995. Tới năm 1996, ông Thức tiếp tục
bán cho ông Nguyễn Văn Luyện 2.040 m2, diện tích này đang nằm trong diện
tranh chấp. Việc mua bán này chưa được UBND xã Thần Sa, huyện Võ Nhai
xác nhận và cũng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Như vậy qua hai năm ông Thức đã bán cho ba hộ nói trên số ruộng với
tổng diện tích là 5.370 m2 trong đó có 2.730 m2 đất tranh chấp. Hiện nay ông
Thức còn sử dụng 4.150 m2, trong đó có 770 m2 đất đang tranh chấp với bà
Lan. Cho tới nay số diện tích trên chưa được cấp có thẩm quyền giao và cấp
giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Qua điều tra, xác minh cho thấy nguồn gốc của số ruộng đất kể trên
như sau:
Phần diện tích tranh chấp 3.500 m2 nằm trong tổng số 9.520 m2 do hộ
ông Thức sử dụng. Toàn bộ diện tích này trước đây là của ông Thắng (bố ông
Thức). Năm 1960 ông Thắng công hữu vào họp tác xã. Đến năm 1970 có thực
trạng các họp tác xã không còn hoạt động nữa, song UBND xã Thần Sa,
huyện Võ Nhai vẫn tiếp tục quản lý toàn bộ đất canh tác. Lúc đó các hộ tự sản
xuất trên diện tích của mình mà trước đây đã góp vào HTX nhưng không
được phép chuyển nhượng, gia đình ông Thắng cũng nằm trong bối cảnh đó.
6
Năm 1974 bà Lan được về nghỉ hưu trí tại địa phưong. Ông Thắng đã
chia cho bà 3.500 m2 đất ruộng để canh tác tăng thêm thu nhập cho kinh tế
gia đình vốn có khó khăn. Sau đó ông Thắng đề nghị UBND xã Thần Sa,
huyện Võ Nhai chuyển số diện tích trên cho bà Lan và đã có tên trong sổ quy
chủ, sổ thuế của xã (theo báo cáo của ông Lê Văn Đăng - nguyên Chủ tịch
kiêm Bí thư Đảng uỷ xã giai đoạn 1970-1977)
Năm 1976 ông Thắng làm giấy giao ruộng cho bà Lan. Điều này được
bà Phó Chủ tịch UBND xã Thần Sa, huyện Võ Nhai ký xác nhận ngày
03/12/1976, có một số người khác chứng kiến. Theo hồ sơ, bà Lan được chia
số ruộng có diện tích là 3.500 m2 nhưng thực tế lại chỉ sử dụng 770 m2 (từ
năm 1974). số diện tích còn lại ông Thắng vẫn sử dụng, đến năm 1978 khi
phong trào được củng cố lại ông góp toàn bộ diện tích đó vào HTX.
Trên thực tế gia đình bà Lan là viên chức nhà nước, các thành viên
trong gia đình được hưởng chế độ cung cấp theo chính sách quy định. UBND
xã không đồng ý cho bà được sử dụng số diện tích ông Thắng chia cho. Tuy
vậy, do hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn hai ông bà đều đã nghỉ hưu lại
đông con, Đảng uỷ, UBND xã cũng đã xem xét và đồng ý cho bà được phép
sử dụng 770 m2 để làm kinh tế phụ (trên đất 5%) nhằm tăng thêm thu nhập và
cải thiện đời sống gia đình.
Với những lý do nêu trên, sau khi HTX đã củng cố trở lại và và hoạt
động bình thường, bà Lan vẫn được sử dụng 770 m2 mà không thu lại. Thực
tế bà quản lý, sử dụng ổn định từ năm 1974 cho đến năm 1993. Năm 1994
ông Thức tiến hành đòi lại số mộng này để sử dụng, kê khai với nhà nước,
dẫn đến việc tranh chấp với bà Lan.
Từ năm 1994 đến năm 1996 bà Lan nhiều lần làm đơn đề nghị UBND
xã Thằn Sa, huyện Võ Nhai xem xét việc ông Thức đòi lại mộng canh tác của
bà nhưng không được giải quyết. Sau đó bà làm đơn đề nghị lên UBND
huyện Võ Nhai. Vụ việc này được các cấp, các ngành chức năng giải quyết
như sau:
- Uỷ ban nhân dân xã Thần Sa, huyện Võ Nhai:
7
+ Sau khi nhận được đơn của bà Lan từ Phòng Địa chính huyện
chuyển đến, ngày 25/8/1997 UBND xã Thần Sa, huyện Võ Nhai cho mời hai
hộ đến phân tích và động viên họ dàn xếp với nhau để cùng có mộng sản xuất,
xong hai bên không đồng ý.
+ UBND xã có kết luận: " Chưa đủ căn cứ trả số mộng trên cho bà
Lan (vì biên bản xác minh và giấy tờ mua bán có mâu thuẫn), Uỷ ban nhân
dân xã vẫn giao số diện tích này cho ông Thức quản lý, sử dụng và làm nghĩa
vụ năm 1997, chờ cấp trên giải quyết...".
+ Bà Lan không nhất trí với kết luận đó và gửi đơn đề nghị UBND
huyện Võ Nhai giải quyết.
- Phòng Địa chỉnh huyện Võ Nhai:
+ Ngày 22/10/1997 sau khi điều tra xác minh Phòng Địa chính huyện
mời hai đương sự đến, Phòng Địa chính đã phân tích trên cơ sở có lý, có tình
để hai bên tự thoả thuận, thương lượng với nhau đồng thời vẫn giữ được tình
cảm hàng xóm láng giềng, nhưng đã không giải quyết được.
+ Phòng Địa chính căn cứ theo pháp luật và những chứng cứ điều tra
thu được và giải quyết như sau: Thu hồi thửa ruộng số 170 thuộc tờ bản đồ
địa chính số 20 có diện tích 770 m2 của ông Thức giao cho bà Lan quản lý, sử
dụng từ sau ngày 22/10/1997. Giao cho ông Thức được quản lý, sử dụng số
diện tích 2.730 m2 gồm hai thửa 145 và 80 thuộc tờ bản đồ địa chính số 20.
+ Với kết luận trên, hai hộ không đồng ý và lại tiếp tục gửi đom đề
nghị UBND huyện Võ Nhai giải quyết.
- Thanh tra Nhà nước huyện Võ Nhai:
+ Qua thời gian nghiên cứu xem xét ngày 20/6/1999, Thanh tra nhà
nước huyện Võ Nhai có kết luận số 06/KL-XKT về việc giải quyết tranh chấp
đất nông nghiệp giữa hai hộ với các nội dung: Không công nhận việc đòi
quyền sử dụng 3.500 m2 đất nông nghiệp gồm các thửa 170, 145, 80 thuộc tờ
bản đồ địa chính số 20 của bà Nguyễn Thị Lan. Giao cho ông Hoàng Văn
Thức được quyền quản lý, sử dụng 3.500 m2 đất ở các thửa nói trên từ năm
1999.
8
+ Nhận được kết luận đó, bà Lan không đồng ý và tiếp tục gửi đom
đề nghị UBND huyện Vố Nhai giải quyết.
- Uỷ ban nhân dân huyện Võ Nhai:
+ Xét hồ sơ vụ việc, căn cứ luật đất đai năm 1993 và báo cáo kết luận
số 06/KL-XKT ngày 20/6/1999; Công văn số 22/CV-TTr ngày 15/7/2001 của
Thanh tra nhà nước huyện Võ Nhai, UBND huyện Võ Nhai ra quyết định số
125/QĐ-UB ngày 28/11/2001 giải quyết vụ tranh chấp với các nội dung sau:
Thu hồi các thửa ruộng 170, 145, 80 có diện tích 3.500 m2 ở tờ bản đồ địa
chính số 20, hiện đang có sự tranh chấp giữa hộ bà Lan và hộ ông Thức. Giao
cho ông Thức được quản lý, sử dụng 3.500 m2 đất ở các thửa đất trên kể từ vụ
mùa năm 2001.
+ Bà Lan vẫn không đồng ý với quyết định đó và tiếp tục làm đơn
khiếu nại.
+ Ngày 20/4/2002 UBND huyện Võ Nhai ra quyết định số 84/QĐUB giải quyết khiếu nại của bà Lan. Tại quyết định này, UBND huyện đã kết
luận: Quyết định giải quyết số 125/QĐ-UB ngày 28/11/2001 là phù họp với
quy định của pháp luật đất đai và không công nhận nội dung khiếu nại của bà
Lan.
+ Cả hai quyết định giải quyết của UBND huyện Võ Nhai không
được sự đồng ý của bà Lan, tiếp đó bà lại làm đơn đề nghị lên cấp trên giải
quyết.
- Trong quá trình xác minh, bà Ngô Thị Hương có làm đơn đề nghị các
cấp có thẩm quyền xem xét và cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho
bà hiện đang sử dụng diện tích 690 m2 ở thửa 80 thuộc tờ bản đồ địa chính số
20 (trước kia bà đã được cấp giấy chứng nhận, nhưng lúc đó diện tích này vẫn
đang là diện tích tranh chấp giữa bà Lan và ông Thức).
9
II. PHÂN TÍCH TÌNH HUỐNG
2.1. Mục tiêu phân tích tình huống
Mục tiêu phân tích tình huống là xác định rõ các vấn đề, mặt được cũng
như các tồn tại nhằm giải quyết dứt điểm vụ tranh chấp đất đai giữa các hộ
trên cơ sở pháp luật đất đai, nguồn gốc đất đai; đồng thời cũng tạo cơ sở nhằm
phân tích cho các bên chấp nhận một phương án giải quyết hợp lý, vừa có lý,
vừa có tình, đem lại sự công bằng và hoà thuận trong nhân dân.
2.2. Cơ sở lý luận
Trên cơ sở phân tích hồ sơ tài liệu, các văn bản hướng dẫn thi hành
Luật đất đai, có thể thấy đất đai thuộc quyền quản lý của Nhà nước, để có thể
nhận thức rõ hơn xin được đưa ra một số khái niệm như sau:
* Quản lý Nhà nước: là hoạt động của Nhà nước trên các lĩnh vực lập
pháp, hành pháp và tư pháp nhằm thực hiện các chức năng đối nội, đối ngoại
của Nhà nước.
Nói cách khác: Quản lý Nhà nước là sự tác động bằng pháp luật của các
chủ thể mang quyền lực Nhà nước tới các đối tượng quản lỷ nhằm thực hiện
các chức năng đổi nội và đối ngoại của Nhà nước. Như vậy, tất cả các cơ quan
Nhà nước đều làm chức năng quản lỷ Nhà nước.
Trong quản lý xã hội thì quản lý Nhà nước có các đặc điểm sau:
- Chủ thể quản lý nhà nứơc là các cơ quan trong bộ máy Nhà nước thực
hiện chức năng lập pháp, hành pháp, tư pháp.
- Đối tượng của quản lý Nhà nước là toàn thể nhân dân sóng và làm
việc trong phạm vi lãnh thổ quốc gia.
- Quản lý Nhà nước diễn ra trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội,
chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng, ngoại giao ... nhằm
thoả mãn nhu càu hợp pháp của nhân dân.
- Quản lý Nhà nước mang tính quyền lực Nhà nước, pháp luật là
phương tiện, công cụ chủ yếu để quản lý Nhà nước nhằm duy trì sự ổn định
và phát triển của xã hội.
10
* Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật:
- Đối với các nhà nước nói chung: pháp luật là hệ thống các quy tắc xử
sự do nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện, thể hiện ỷ chỉ của giai cấp
thống trị trong xã hội, là nhân tổ điều chỉnh các quan hệ xã hội.
- Quan hệ Nhà nước và pháp luật là mối quan hệ giữa hai yếu tố của
kiến trúc thượng tàng. Nhà nước là cơ quan duy nhất ban hành ra pháp luật và
pháp luật ban hành ra điều chỉnh cả Nhà nước. Pháp luật tiến bộ sẽ giúp Nhà
nước phát triển và ngược lại.
Trong nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam, việc điều chỉnh
các quan hệ xã hội được thực hiện theo: Pháp luật xã hội chủ nghĩa là hệ
thống các quy tắc xử sự, thể hiện ỷ chỉ của giai cẩp công nhân và nhân dân
ỉao động, dưới sự lãnh đạo của Đảng, do nhà nước xã hội chủ nghĩa ban hành
và bảo đảm thực hiện bằng sức mạnh cưỡng chế của nhà nước, trên cơ sở giảo
dục, thuyết phục mọi người tôn trọng và thực hiện. Pháp luật là cơ sở pháp lý
cho tổ chức hoạt động của tổ chức xã hội và nhà nước, là công cụ, phương
tiện để Nhà nước thực hiện quyền lực và tuân theo nguyên tắc tất cả quyền
lực đều thuộc về nhân dân.
- Hệ thống pháp luật là tổng thể các quy phạm pháp luật có mối liên hệ
nội tại thống nhất với nhau được phân định thành các chế định pháp luật, các
ngành luật và được thể hiện trong các văn bản do Nhà nước ban hành theo
những trình tự thủ tục và hình thức nhất định.
* Pháp chế - cơ sở để phát huy hiệu lực pháp luật trong quản lý Nhà
nước: Bản chất của Nhà nước sẽ được thể hiện như thế nào, sức mạnh của
Nhà nước được củng cố và tăng cường đến mức nào, hiệu lực của pháp luật
được phát huy ra sao liên quan đến vấn đề pháp chế.
Khái niệm về pháp chế được thể hiện rõ trong Hiến pháp Việt nam năm
1992. Điều 12 Hiến pháp quy định: “Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật,
không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa”. Điều này khẳng định
một trong những nội dung quan trọng của pháp chế là quản lý nhà nước bằng
pháp luật, pháp luật là cơ sở chủ yếu của quản lý Nhà nước.
11
Như vậy có thể hiểu: Pháp chế là những yêu cầu, đòi hỏi các cơ quan
Nhà nước, các tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vú trang nhân dân và
mọi công dân phải tuân thủ, chấp hành, thực hiện đúng đắn nghiêm chỉnh
pháp luật trong mọi hoạt động, hành vi, xử sự của mình; đồng thời không
ngừng đẩu tranh phòng ngừa, chổng các tội phạm và các vi phạm pháp luật
khác, xử lỷ nghiêm minh mọi vi phạm pháp luật.
Pháp chế và pháp luật xã hội chủ nghĩa có mối quan hệ mật thiết vói
nhau. Là hai khái niệm gần nhau nhưng không đồng nhất với nhau. Pháp luật
chỉ có thể phát huy hiệu lực của mình, điều chỉnh có hiệu quả các quan hệ xã
hội khi dựa trên cơ sở vững chắc của nền pháp chế và ngược lại. Pháp chế chỉ
có thể được củng cố và tăng cường khi có một hệ thống pháp luật hoàn thiện
về nội dung và hình thức. Pháp luật là tiền đề của pháp chế. Nhưng để có
pháp chế, bên cạnh hệ thống pháp luật hoàn thiện phải có sự tuân thủ, chấp
hành, sử dụng pháp luật thường xuyên liên tục, nghiêm minh của mọi cơ
quan, tổ chức và công dân.
* Quản lý hành chính nhà nước: Quản lý hành chính nhà nước là hoạt
động tác động bằng quyền lực pháp luật của nhà nước, được thực hiện bởi các
cơ quan hành chính nhà nước, có nội dung là đảm bảo sự chấp hành các văn
bản pháp luật của các cơ quan quyền lực nhà nước, nhằm tổ chức, chỉ đạo một
cách trực tiếp và thường xuyên công cuộc kinh tế, văn hoả - xã hội và hành
chỉnh - chỉnh trị. Nói cách khác quản lý hành chỉnh nhà nước là hoạt động
chấp hành - điều hành của nhà nước.
- Tính chất chấp hành thể hiện ở chỗ mọi hoạt động đều được tiến hành
trên cơ sở pháp luật và theo nguyên tắc pháp chế.
- Tính chất điều hành được thể hiện ở chỗ bảo đảm cho các văn bản
pháp luật của các cơ quan quyền lực nhà nước được thực hiện trên thực tế, các
chủ thể quản lý hành chính nhà nước phải được tiến hành hoạt động tổ chức
và chỉ đạo trực tiếp đối với các đối tượng quản lý thuộc quyền quản lý. Trong
quá trình điều hành, cơ quan hành chính nhà nước có quyền nhân danh nhà
nước ban hành ra các văn bản quy phạm pháp luật để đặt ra các quy phạm
12
pháp luật hay các mệnh lệnh cụ thể buộc các đối tượng quản lý có liên quan
phải thực hiện.
- Hoạt động điều hành là một nội dung cơ bản của hoạt động chấp hành
quyền lực nhà nước, luôn gắn với hoạt động chấp hành và cùng với hoạt động
chấp hành tạo thành hai mặt thống nhất của quản lý hành chính nhà nước.
Nội dung của hoạt động quản lý hành chính nhà nước được cụ thể hoá
thông qua các mục tiêu, nhiệm vụ, chức năng hoạt động cụ thể của từng cơ
quan hành chính Nhà nước, từng ngành, từng cấp và toàn thể hệ thống hành
chính Nhà nước.Các cơ quan hành chính Nhà nước với thẩm quyền được xác
định, với cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ công chức tương ứng thực hiện
chức năng hành pháp hoạt động trên tất cả các mặt và lĩnh vực, trong đó có
quản lý hành chính Nhà nước về đất đai.
* Ngành luật đất đai: khái niệm về ngành luật đất đai ở Việt nam như
sau: Tổng hợp các quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành nhằm thiết lập
quan hệ đất đai trên cơ sở chế độ sở hữu toàn dân về đất đai và sự bảo hộ đầy
đủ của Nhà nước đổi với các quyền của người sử dụng đất tạo thành một
ngành luật quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt nam, đó là ngành luạt đất
đai.
* Chế độ quản lý Nhà nước về đất đai: Hoạt động quản lý Nhà nước về
đất đai không chỉ chú trọng đến việc hình thành và kiện toàn cơ quan quản lý
Nhà nước về đất đai; mà điều có ý nghĩa quan trọng và thiết thực hơn cả là
xác định nội dung quản lý đất đai một cách cụ thể, phù họp và thực hiện nội
dung đó trên thực tế thật triệt để.
* Luật đất đai: Là tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan
hệ về chiếm hữu, sử dụng, định đoạt số phận pháp lý của đất đai giữa Nhà
nước và người sử dụng đất; nhằm mục đích sử dụng đất đai họp lý, hiệu quả.
Bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước và người sử dụng đất.
Nhận thấy được ý nghĩa to lớn của hoạt động quản lý Nhà nước về đất
đai; pháp luật về đất đai trong thời gian qua đã không ngừng được sửa đổi, bổ
sung và điều chỉnh các nội dung quản lý Nhà nước về đất đai cho phù họp với
13
yêu càu mới của nền kinh tế xã hội.Trên cơ sở kế thừa và phát triền các nội
dung về quản lý Nhà nước đã được ghi nhận trong Luật đát đai 1993; luật đất
đai 2003 đặc biệt quan tâm đến một số nội dung quan trọng trước thực tế cuộc
sống đòi hỏi càn phải quản lý mà pháp luật đất đai trước đây chưa đề cập hoặc
đề cập chưa cụ thể, rõ ràng như: thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm đát đai;
giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai.
2.3. Phân tích diễn biến tình huống
Trên cơ sở phân tích hồ sơ tài liệu, các văn bản hướng dẫn thi hành
Luật đất đai, có thể thấy tính chất phức tạp của vụ việc tranh chấp đất đai nói
trên, vụ việc có nhiều tình tiết phức tạp, diễn biến kéo dài nhiều năm, qua
nhiều cấp ngành xử lý, giải quyết, song chưa dứt điểm, gây dư luận không tốt
trong nhân dân.
Về tranh chấp đất đai, tại khoản 2 điều 38 luật đất đai năm 1993 đã quy
định: "Các tranh chấp về quyền sử dụng đất mà người sử dụng đất không có
giấy chứng nhận của cơ quan có thẩm quyền thì do UBND giải quyết theo
quy định sau đây:
- UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh giải quyết các tranh
chấp giữa cá nhân, hộ gia đình với nhau, giữa cá nhân hộ gia đình với tổ chức,
giữa tổ chức với tổ chức nếu các tổ chức đó thuộc quyền quản lý cuả mình.
- UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Tmng ương giải quyết các tranh
chấp, giữa tổ chức với tổ chức, giữa tổ chức với hộ gia đình, cá nhân nếu tổ
chức đó thuộc quyền quản lý của mình hoặc Tmng ương.
- Trong trường hợp không đồng ý với quyết định của UBND đã giải
quyết tranh chấp, đương sự có quyền khiếu nại lên cơ quan hành chính Nhà
nước cấp trên. Quyết định của cơ quan hành chính nhà nước cấp trên trực tiếp
có hiệu lực thi hành...”.
Sau khi xác minh, thu thập hồ sơ, nghiên cứu tài liệu có liên quan đến
vụ việc, đối chiếu với quy định của Luật đất đai, các văn bản pháp quy được
ban hành và phân tích điều kiện, hoàn cảnh thực tế của hai gia đình, có thể rút
ra nhận xét sau:
14
- Về nguồn gốc đất của ông Thức: Diện tích đất tranh chấp 3.500 m2
nguyên trước đây là của ông Thắng – bố ông Thức sử dụng. Trải qua các thời
kỳ thay đổi chính sách đất đai của Nhà nước, diện tích đó không thuộc quyền
quản lý của ông Thắng nữa. Mặt khác, khi có chủ trương thay đổi vể hình
thức tổ chức quản lý trong nông nghiệp thì bản thân ông Thức cũng chưa
được cấp có thẩm quyền giao đất sản xuất nông nghiệp. Lúc này ông Thức sử
dụng diện tích trên với ý nghĩa là đất cũ của cha để lại. Mặt khác khi ông
Thắng mất năm 1980 không có di chúc thừa kế để lại cho ông Thức. Như vậy
số diện tích trên chưa thuộc quyền sử dụng hợp pháp của ông Thức.
- Về nguồn gốc đất của bà Lan: Tuy được ông Thắng chia cho 3.500
m2 đất, được UBND xã Thần Sa, huyện Võ Nhai xác nhận, có tên trong sổ
quy chủ của xã vào năm 1976, song bà Lan chỉ sử dụng diện tích 770 m2 từ
năm 1974 đến năm 1993. Nhu vậy diện tích 2.730 m2 còn lại không thuộc
quyền quản lý sử dụng của bà Lan, do vậy không thể giao số diện tích này cho
bà Lan.
- Việc UBND xã Thần Sa, huyện Võ Nhai đồng ý để ông Thức chuyển
nhượng đất nông nghiệp cho các hộ ông Luyện và bà Hương trong lúc diện
tích chuyển nhượng đó đang có tranh chấp là trái pháp luật (quy định tại
khoản 3 điều 30 Luật đất đai năm 1993).
- Tại điều 2, luật đất đai năm 1993 quy định: "Nhà nước không thừa
nhận việc đòi lại đất đã giao cho người khác sử dụng trong quá trình thực hiện
chính sách đất đai của Nhà nước ...". Như vậy việc ông Thức đòi lại diện tích
770 m2 đất nông nghiệp mà bà Lan đang sử dụng là trái với quy định này.
- Tại điều 6 khoản 7 Nghị định 64/CP ngày 27/9/1993 của Chính phủ
quy định việc giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn định,
lâu dài vào mục đích sản xuất nông nghiệp như sau: "Đối tượng được giao đất
nông nghiệp là nhân khẩu nông nghiệp thường trú tại địa phưong. Đối với cán
bộ, công nhân viên chức nhà nước nghỉ mất sức, phải nghỉ việc do tinh giản
biên chế chỉ được hưởng trợ cấp một lần... Nếu có nhu càu sử dụng đất để sản
xuất nông nghiệp thì UBND xã, phường căn cứ vào quỹ đất của địa phương
15
xét và đề nghị UBND huyện, thị xã, thành phố giao đất...". Tại điểm 1 điều 5
của Chỉ thị số 06/CT-TU ngày 20/4/1990 của Tỉnh uỷ Bắc Thái (trước đây) và
Quyết định số 106/QĐ-ƯB của UBND tỉnh Bắc Thái ban hành ngày
09/5/1990 có quy định: Ruộng đất là sở hữu của Nhà nước, không có khái
niệm mộng ông cha, mộng tổ, mộng cũ. Không giao mộng đất cho hộ phi
nông nghiệp... Như vậy, căn cứ các quy định nêu trên cho thấy việc giải quyết
của UBND huyện Võ Nhai tại quyết định số 125/QĐ-UB ngày 28/11/2001 là
không đúng pháp luật.
- Trong quá trình xem xét giải quyết vụ tranh chấp, các cấp các nghành
chức năng của huyện Võ Nhai đã thiếu thận trọng, thiếu hiểu biết về pháp luật
đất đai, do đó có những sai sót trong việc xử lý giải quyết, gây ra tranh chấp
kéo dài và ngày càng phức tạp.
- Bản thân ông Thức cũng như vợ ông Thức đều là cán bộ viên chức
nhà nước, không thuộc đối tượng được giao đất nông nghiệp theo quy định tại
Nghị định 64/CP ngày 27/9/1993. Đối với số diện tích trước đây ông Thắng
(bố ông Thức) theo chính sách đất đai của Nhà nước đã góp vào HTX có
nghĩa là toàn bộ số đất đó trở thành tài sản của HTX, do HTX quản lý, sử
dụng và thực hiện các chính sách theo quy định. Bởi vậy việc ông Thức đòi
quyền sử dụng đối với số diện tích trên là không được thừa nhận. Hơn nữa,
trên thực tế cho thấy gia đình ông Thức không có nhu cầu sử dụng đất nông
nghiệp, thể hiện qua việc ông đã bán đi tổng số 5.370 m2 đất cho ba hộ. Cho
nên UBND huyện Võ Nhai có quyết định giao 3.500 m2 đất nông nghiệp cho
ông Thức sử dụng là không phù họp với quy định của pháp luật.
2.4. Nguyên nhân dẫn đến tình huống
Bản thân nhũng người là đối tượng sử dụng đất đang tranh chấp như đã
nêu trên nằm ở khu vực địa bàn thuộc vùng sâu , vùng xa của một huyện miền
núi nên sự hiểu biết của họ về chế độ, chính sách, quy định của pháp luật về
đất đai còn rất nhiều điểm bị hạn chế. Một mặt do nguyên nhân chủ quan là tự
bản thân họ chưa có ý thức, tức là không chủ động tìm hiểu . Mặt khác còn do
công tác tổ chức nhằm tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về
16
chế độ, chính sách, quy định pháp luật nhà nước về đất đai của cơ quan chức
năng trên các phương tiện thông tin đại chúng tại địa phương chưa được thực
hiện một cách thường xuyên, liên tục và triệt để.
Ngoài ra, chính bản thân các phòng, ban, cơ quan chức năng tại địa
phương cũng chưa nắm bắt các quy định của luật đất đai; các hướng dẫn chế
độ, chính sách về đất đai tại các văn bản dưới luật.Trình độ, năng lực về
chuyên môn , nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ còn nhiều hạn chế
2.5. Hậu quả của tình huống
Tình trạng tranh chấp đất đai diễn ra ngày càng căng thẳng. Trong quá
trinh xem xét giải quyết vụ tranh chấp, các cấp các nghành chức năng của
huyện Võ Nhai đã thiếu thận trọng, thiếu hiểu biết về pháp luật đất đai, do đó
có những sai sót trong việc xử lý giải quyết, gây ra khiếu kiện kéo dài và ngày
càng phức tạp. Không giải quyết dứt điểm được vụ tranh chấp đất đai giữa các
hộ trên, gây nên dư luận không tốt trong quần chúng.
17
III. XỬ LÝ TÌNH HUỐNG
3.1. Mục tiêu xử lý tình huống
Mục tiêu xử lý tình huống là giải quyết dứt điểm vụ tranh chấp đất đai
giữa các hộ trên và giúp các bên hiểu, chấp nhận một phương án giải quyết
hợp lý, vừa có lý, vừa có tình, đem lại sự công bằng theo pháp luật và sự hoà
thuận trong nhân dân.
3.2. Đề xuất các phương án
Qua quá trình xem xét, phân tích hồ sơ tài liệu, các số liệu xác minh,
thu thập được, có thể nghĩ đến một số phương án giải quyết vụ việc tranh
chấp trên như sau:
* Phương án 1: Giao cho bà Lan quản lý và sử dụng diện tích 3.500 m2
đất nông nghiệp.
Phương án này không hợp lý vì mặc dù bà Lan đã được ông Thắng (bố
ông Thức) chia cho 3.500 m2 và đã có tên trong sổ quy chủ của xã, tuy nhiên
bà Lan từ năm 1974 đến năm 1993 chỉ sử dụng diện tích 770 m2 ở thửa 170
thuộc tờ bản đồ địa chính số 20. Do đó không thể giao số diện tích 3.500 m2
này cho bà Lan. Hơn nữa bà Hương hiện nay đang sử dụng diện tích 690 m2
ở thửa 80, tờ bản đồ địa chính số 20 đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, hàng năm bà vẫn đóng và nộp thuế đầy đủ.
* Phương án 2: Giao cho ông Thức quản lý và sử dụng diện tích 3.500
m2 đất nông nghiệp.
Phương án này cũng không hợp lý vì diện tích 3.500 m2 trước đây là
của ông Thắng (bố ông Thức) sử dụng, qua các thời kỳ thay đổi chính sách
đất đai của Nhà nước, diện tích đó không thuộc quyền quản lý của ông Thắng
nữa. Mặt khác, khi có chủ trương thay đổi vể hình thức tổ chức quản lý trong
nông nghiệp thì bản thân ông Thức cũng chưa được cấp có thẩm quyền giao
đất sản xuất nông nghiệp. Lúc này ông Thức sử dụng diện tích trên với ý
nghĩa là đất cũ của cha để lại. Mặt khác khi ông Thắng mất năm 1980 không
có di chúc thừa kế để lại cho ông Thức. Trong quá trình sử dụng đất ông Thức
18
đã bán cho bà Hương diện tích 690 m2. Như vậy số diện tích trên không
thuộc quyền sử dụng hợp pháp của ông Thức.
* Phương án 3: Xuất pháp từ điều kiện hoàn cảnh thực tế của ông
Hoàng Văn Thức và bà Nguyễn Thị Lan, có thể tính đến việc giao quyền quản
lý và sử dụng đất cho bà Lan 770 m2, ông Thức 2.040 m2. Đồng thời để tránh
tình trạng tranh chấp đất đai sau này giữa ông Thức, bà Lan và bà Hương (do
bà Hương đã có đơn đề nghị cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) đề
nghị các cơ quan có thẩm quyền hợp thức hoá chính thức diện tích 690 m2
cho bà Hương để bà Hương yên tâm quản lý và sử dụng diện tích đất đó.
Trên cơ sở phân tích hồ sơ tài liệu, chứng cứ, căn cứ các quy định của
pháp luật đất đai, tôi đề xuất lựa chọn phương án 3. Theo tôi, đây là phương
án hợp pháp, hợp lý nhất. Thực hiện theo phương án này sẽ giải quyết dứt
điểm được vụ tranh chấp đất đai giữa các hộ trên, đem lại sự công bằng trong
xã hội và sự hoà thuận trong nhân dân.
3.3. Các giải pháp thực hiện phương án đã chọn
Giải pháp thực hiện phương án chọn được đề xuất gồm:
- Cơ quan chức năng có trách nhiệm giải quyết khiếu nại của bà Lan là
Sở Tài Nguyên và Môi trường Thái Nguyên. Sở Tài nguyên và Môi trường
Thái Nguyên lập hồ sơ chi tiết vụ việc và đề nghị UBND tỉnh như sau:
+ Ra quyết định huỷ bỏ Quyết định giải quyết số 125/QĐ-UB ngày
28/11/2001 về việc giải quyết tranh chấp đất đai và Quyết định số 84/QĐ-UB
ngày 20/3/2002 về việc giải quyết khiếu nại đối với bà Nguyễn Thị Lan của
UBND huyện Võ Nhai
+ Không chấp nhận việc bà Nguyễn Thị Lan đòi quyền sử dụng đối
với diện tích 3.500m2 đất nông nghiệp do ông Hoàng Văn Thắng chia cho bà
vào năm 1976 (vì các căn cứ đã phân tích ở trên)
- Căn cứ các quy định tại Nghị định số 64/CP ngày 27/9/1993 và Nghị
định số 85/1999/NĐ-CP ngày 28/8/1999 quy định và bổ sung một số điều về
việc giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn định, lâu dài
vào mục đích sản xuất nông nghiệp, hộ bà Lan không thuộc diện đối tượng
19
- Xem thêm -
.DOC 
26 
3181 
107 
