Tài liệu Tiểu luận tổ chức hạch toán tiền lương và các khoản tính theo lương hiện nay trong các doanh nghiệp

Lêi nãi ®Çu Trong bÊt kú mét x· héi nµo, nÕu muèn s¶n xuÊt ra vËt liÖu cña c¶i hoÆc thùc hiÖn qu¸ tr×nh kinh doanh th× vÊn ®Ò lao ®éng cña con ngêi lµ vÊn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu ®îc, lao ®éng lµ mét yÕu tè c¬ b¶n, lµ mét nh©n tè quan träng trong viÖc s¶n xuÊt còng nh trong viÖc kinh doanh. Nh÷ng ngêi lao ®éng lµm viÖc cho nh÷ng ngêi sö dông lao ®éng ®Òu nhËn ®îc th× lao ®éng díi h×nh thøc tiÒn l¬ng ®Ó s¶n xuÊt lao ®éng. Trong giai ®o¹n hiÖn nay viÖc ®¶m b¶o lîi Ých c¸ nh©n ngêi lao ®éng lµ mét ®éng lùc c¬ b¶n trùc tiÕp khuyÕn khÝch mäi ngêi ®em hÕt kh¶ n¨ng nç lùc phÊn ®Êu s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt. Sù ®æi míi s©u s¾c sÏ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, trong nÒn kinh tÕ vµ môc tiªu chiÕn l îc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n tè con ngêi ngµy cµng ®îc chó ý coi träng c¶ vÒ trÝ lùc vµ thÓ lùc. Trong ®ã, yÕu tè quyÕt ®Þnh sÏ thóc ®Èy hay k×m h·m, thËm chÝ lµm tha ho¸ con ng êi, ®ã chÝnh lµ chÕ ®é tiÒn lîng vµ chÕ ®é thëng ph¸t ®èi víi ngêi lao ®éng. ChÝnh v× vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó khuyÕn khÝch viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng viÖc ®èi víi ngêi lao ®éng ®ã lµ nhiÖm vô mµ hä ®îc giao. §iÒu ®ã phô théc rÊt nhiÒu vµo c«ng t¹i c¸c tæ chøc h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. TiÒn lîng chØ thùc sù ph¸t huy t¸c dông khi c¸c h×nh thøc tiÒn l ¬ng ®îc ¸p dông hîp lý nhÊt, s¸t thùc víi t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, sù cèng hiÕn cña mçi ngêi. ChÝnh v× lý do trªn nªn trong khu«n khæ bµi viÕt nµy em xin chän ®Ò tµi víi néi dung: “Tæ chøc h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n tÝnh theo l¬ng hiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp” Do thêi gian cã h¹n vµ kiÕn thøc, cßn h¹n nªn trong bµi viÕt khã tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt v× vËy em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý vµ nhËn xÐt cña thÇy c«. 1 PhÇn I KÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n tÝnh trªn tiÒn l¬ng I - ý nghÜa, nhiÖm vô cña h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng TiÒn l¬ng lµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi thu nhËp quèc d©n, chøc n¨ng thanh to¸n, tiÒn l¬ng nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng th«ng qua viÖc sö dông tiÒn l¬ng trao ®æi lÊy c¸c vËt sinh ho¹t cÇn thiÕt cho cuéc sèng cña ngêi lao ®éng, tiÒn l¬ng lµ mét bé phËn quan träng vÒ thu nhËp, chi phèi vµ quyÕt ®Þnh møc sèng cña ngêi lao ®éng do ®ã lµ mét c«ng cô quan träng trong qu¶n lý. Ngêi ta sö dông nã ®Ó thóc ®Èy ngêi lao ®éng trong c«ng viÖc, h¨ng h¸i lao ®éng vµ s¸ng t¹o, coi nh mét c«ng cô t¹o ®éng lùc trong lao ®éng. Do vËy qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng lµ mét néi dung quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh nã lµ nh©n tè gióp cho doanh nghiÖp hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc KH s¶n xuÊt cña m×nh. Tæ chøc tèt ho¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng cña doanh nghiÖp vµ nÒ nÕp, thóc ®Èy ngêi lao ®éng chÊp hµnh tæ kû luËt lao ®éng, t¨ng n¨ng xuÊt vµ hiÖu suÊt c«ng t¸c. ®ång thêi c«ng t¸c ra c¸c c¬ së cho viÖc t×nh l¬ng thu ®óng nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Tæ chøc c«ng ho¹t to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng gióp cho doanh nghiÖp qu¶n lý tèt quü tiÒn l¬ng, ®¶m b¶o viÖc tr¶ l¬ng vµ trî cÊp b¶o hiÓm x· héi ®óng nguyªn t¾c, ®óng chÕ ®é, khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng hoµn thµnh nhiÖm vô ®îc giao, ®ång thêi còng t¹o c¬ së cho viÖc ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chÝnh thøc. NhiÖm vô cña h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp lµ: 1. Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp sè liÖu vÒ sè lîng lao ®éng, thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng, tÝnh l¬ng vµ tÝnh trªn c¸c kho¶n theo l¬ng, ph©n bæ c¸c phÇn nh©n c«ng ®óng ®èi tîng sö dông lao ®éng. 2. Híng dÉn, kiÕm tra c¸c nh©n vieec, h¹ch to¸n ë c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c phßng ban thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu vÒ lao ®éng tiÒn l¬ng, më cöa sè cÇn thiÕt vµ h¹ch to¸n nghiÖp vô lao ®éng tiÒn l¬ng ®óng chÕ ®é, ®óng ph¬ng ph¸p. 3. LËp b¸o c¸o vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng thuéc phÇn viÖc do m×nh phô tr¸ch. 4. Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý, sö dông thêi gian lao ®éng, chi phÝ ph©n c«ng n¨ng suÊt lao ®éng, ®Ò suÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m khai th¸c, sö dông triÖt ®Ó cã hiÖu qu¶ mäi tiÒn n¨ng lao ®éng s½n cã trong doanh nghiÖp. II. Ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n vµ tæ chøc ho¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng. 1. Ph©n lo¹i lao ®éng. 2 Trong tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp th× c«ng viÖc ®Çu tiªn cã t¸c dông thiÕt thùc ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng lµ ph©n lo¹i lao ®éng. Ta cã thÓ ph©n lo¹i lao ®éng theo nghÒ nghiÖp vµ theo nhãm l¬ng. 1.1. Ph©n lo¹i theo nghÒ nghiÖp. Ph©n lo¹i lao ®éng theo nhãm nghÒ nghiÖp bao gåm: - C«ng nh©n thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt chÝnh: lµ nh÷ng ngêi lµm viÖc trùc tiÕp b»ng tay hoÆc b»ng m¸y mãc tham gi¸ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ trùc tiÕp lµm ra s¶n phÈm. - C«ng nh©n s¶n xuÊt phô, lµ nh÷ng ngêi phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lµm c¸c ngµnh nghÒ phô nh phôc vô cho c«ng nh©n trùc tiÕp hoÆc chØ tham gia mét c¸ch gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt xp. - Lao ®éng cßn l¹i gåm cã: nh©n viªn kü thuËt, nh©n viªn lu th«ng tiÕp thÞ, nh©n viªn hoµn chØnh, kÕ to¸n, b¶o vÖ.... 1.2. Ph©n lo¹i theo nhãm l¬ng. Lao ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp trong doanh nghiÖp cã nhiÒu møc l¬ng theo bËc l¬ng thang l¬ng th«ng thêng c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp cã tõ mét ®Õn 7 bËc l¬ng. - BËc 1 vµ bËc 2 bao gåm lµ phÇn lín sè lao ®éng phæ th«ng cha qua trêng líp ®µo t¹o chuyªn m«n nµo. - BËc 3 vµ bËc 4 gåm nh÷ng c«ng nh©n ®· qua mét qu¸ tr×nh ®µo t¹o. - BËc 5 trë nªn bao gåm nh÷ng c«ng nh©n ®· qua trêng líp chuyªn m«n cã kü thuËt cao. Lao ®éng gi¸n tiÕp còng cã nhiÒu bËc l¹i chia lµm nhiÒu hµnh vÝ dô nh chuyªn viªn cÊp 2... ViÖc ph©n lo¹i theo nhãm l¬ng rÊt cÇn thiÕt cho viÖc bè trÝ lao ®éng, bè trÝ nh©n sù c«ng t¸c trong doanh nghiÖp. 2. Tæ chøc ho¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng. Tæ chøc ho¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn c«ng lao ®éng, ®· sö dông cho mét dù ¸n kinh doanh nhÊt ®Þnh lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong hÖ thèng th«ng tin chung cña h¹ch to¸n kÕ to¸n. NhiÖm vô tµi chÝnh yÕu tè s¶n xuÊt kinh doanh nµy lµ; - Tæ chøc h¹ch to¸n c¬ cÊu lao ®éng hiÖn cã trong c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh doanh vµ sù tuyÓn dông ea th¶i, thuyªn chuyÓn lao ®éng trong néi bé ®¬n vÞ theo quan hÖ cung cÇu vÒ lao ®éng cho kinh doanh. - Tæ chøc theo dâi viÖc sö dông ngêi lao ®éng t¹i c¸c n¬i lµm viÖc ®Ó cã th«ng tin vÒ sè lîng, vµ chÊt lîng lao ®éng øng víi c«ng viÖc ®· bè trÝ l¹i níi lµm viÖc. - Tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tÝnh tiÒn c«ng vµ trñ c«ng lao ®éng cho ngêi lao ®éng 6 khu«n khæ chÕ ®é tr¶ c«ng h×nh thøc tr¶ c«ng vµ ph¬ng thøc thanh to¸n tiÒn c«ng lao ®éng hiÖn ®ang ¸p dông. 3 - Tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng kÕ to¸n hîp lý trong phÇn hµnh kÕ to¸n yÕu tè lao ®éng vµ tiÒn c«ng lao ®éng. Nguyªn t¾c chung ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô tæ chøc nªn trªn vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng lµ: lùa chän vµ vµ cËn dông trong thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ mét sè lîng chøng tõ, sæ s¸ch (tµi kho¶n )néi dung ghi chÐp th«ng tin trªn sæ s¸ch vµ hÖ thèng b¸o c¸o kÕ to¸n hîp lý vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng ®ñ cho yªu cÇu qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ qu¶n lý néi bé. TiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho viÖc tæ chøc tèt hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng lµ:. - Ph¶i x©y dùng ®îc c¬ cÊu s¶n xuÊt hîp lý ®©y lµ tiÒn ®Ò cho viÖc tæ chøc lao ®éng khoa häc t¹i n¬i lµm viÖc cho tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu vÒ sö dông lao ®éng. - Thùc hiÖn tæ chøc tèt lao ®éng t¹i n¬i lµm viÖc , sù hîp lý cña viÖc bè trÝ lao ®éng t¹i vÞ trÝ lao ®éng theo kh«ng gian, thêi gian ngµnh nghÒ, cÊp bËc, chuyªn m«n...lµ ®iÒu kiÖn ®Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng ®îc chÝnh x¸c vµ trªn c¬ së ®ã tÝnh to¸n ®ñ møc tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng. - Ph¶i x©y dùng ®îc c¸c tiªu chuÈn ®Þnh møc lao ®éng cho tõng lo¹i lao ®éng, tõng lo¹i c«ng viÖc vµ hÖ thèng qu¶n lý lao ®éng chÆt chÏ c¶ vÒ mÆt tæ chøc nh©n sù, néi quy, quy chÕ, kû luËt lao ®éng. - Ph¶i x¸c ®Þnh tríc h×nh thøc tr¶ c«ng hîp lý vµ c¬ chÕ thanh toµn tiÒn c«ng thÝch hîp cã t¸c dông khÝch thÝch vËt chÊt ngêi lao ®éng nãi chung vµ lao ®éng kÕ to¸n nãi riªng. NghÜa lµ: ph¶i b»ng cahs lîng ho¸ ®îc tiÒn c«ng theo thêi gian, theo viÖc, theo kÕt qu¶ cña viÖc ®· lµm táng khu«n khæ chÕ ®é chung hiÖn hµnh. - Ph¶i x©y dùng nguyªn t¾c ph©n chia tiÒn c«ng khi nã cã liªn quan têi nhiÖn lo¹i ho¹t ®éng kinh doanh, nhiÒu lo¹i s¶n phÈm lµm ra, ®Ó tÝnh phÝ tiÒn l¬ng hîp lý c¸c gi¸ thµnh. 2.1. Tæ chøc h¹ch to¸n lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng. Tæ chøc h¹ch to¸n nghiÖp vô vÒ lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng lµ th«ng tin c¬ së ®Ó tæ chøc kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ thµnh to¸n vµ ngêi lao ®éng trong ®¬n vÞ. Tæ chøc ho¹ch to¸n ®èi tîng trªn do bé phËn tæ chøc ®¶m nhËn. ChØ tiªu th«ng tin cÇn tæ chøc thu nhËp vµ xö lý lµ. - Sè lîng lao ®éng ®îc sö dông t¨ng, gi¶m. di chuyÓn...®îc s¾p xÕp theo c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i nhÊt ®Þnh ®Ó qu¶n lý. Theo tr×nh ®é thµnh th¹o nghÒ nghiÖp, theo n¬i lao ®éng, theo nghÒ nghiÖp, theo giíi tÝnh, theo ®é tuæi ®êi tuæi nghÒ. - ChØ tiªu kÕt qu¶ lao ®éng. Thêi gian lao ®éng hao phÝ, sè l¬ng dÞch vô, s¶n phÈm hµng ho¸ ®· t¹o ra trong kho¶ng thêi gian bao nhiªu. ChØ tiªu nµy thêng ®îc lîng ho¸ trong ®¬n vÞ cho thÝch hîp (giê, ngµy, phót, c¸i, chiÕc, tÊm, Kg... lo¹i ®¬n vÞ tiÒn tÖ ®ã). Cã ®îc nh÷ng th«ng tin trªn th× chñ doanh nghiÖp míi ®¸nh gi¸ ®îc chÊt lîng lao ®éng hiÖn cã, thùc hiÖn sù tinh läc b»ng viÖc tuyÓn dông, sa th¶i ®èi víi tõng c¸ nh©n ng êi lao ®éng v× môc ®Ých kinh doanh hiÖu qu¶ h¬n. C¸c th«ng tin trªn lµ tiÒn ®Ò cho kÕ to¸n tÝnh tiÒn c«ng lao ®éng vµ thanh to¸n cho ng êi lao ®éng. 4 - §Ó cã ®îc lîng th«ng tin thø nhÊt. CÇn sö dông hÖ thèng chøng tõ gèc vµ sæ s¸ch chuyªn dïng nh, hîp ®ång lao ®éng, quyÕt ®Þnh tuyÓn dông, sa th¶i lao ®éng, giÊy cho th«i viÖc, giÊy thuyªn chuyÓn c«ng viÖc néi bé...c¸c sè lao ®éng ®îc më cho tõng lo¹i c¬ cÊy lao ®éng nh. Sæ lao ®éng h¹ch to¸n theo theo ngµnh nghÒm sæ lao ®éng h¹ch to¸n theo n¬i lµm viÖc, sæ lao ®éng h¹ch to¸n thu cÊp bËc chuyªn m«n. Tæ chøc h¹ch to¸n thêi gian (lo¹i chØ tiªu thø 2) ®îc thùc hiÖn qua hÖ thèng chøng tõ gèc nh: B¶ng chÊm c«ng, phiÕu giao nép s¶n phÈm, biªn b¶n kiÕm tra chÊt lîng s¶n phÈm. GiÊy b¸o èm, giÊy nghØ viÖc do c¸c lý do t¹m thêi kh¸c nhau. C¸c chøng tõ trªn ®îc tËp hîp, kiÓm tra vµ chuyÓn cho kÕ to¸n tÝnh tiÒn c«ng, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c liªn quan cho tõng ngêi lao ®éng. Nguyªn t¾c tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu trªn c¸c chøng tõ gèc lµ ®¬n vÞ tæ chøc lao ®éng ®¬n vÞ lµ n¬i lµm viÖc cña ngêi lao ®éng. C¸c chøng tõ gèc sö dông hoÆc do Nhµ níc ban hµnh sö dông cho néi bé ®¬n vô, nh÷ng chøng tõ cã liªn quan tíi tÝnh l¬ng (b¶ng chÊm c«ng, giÊy b¸o s¶n phÈm hµng, giÊy giao nép s¶n phÈm... ph¶i cã sù tham gia kiÓm tra khi ph¸t hµnh, ghi chÐp cac chi tiªu...cña c¸c c¬ quan tµi chÝnh, cÊp trªn cïng víi bé phËn tæ chøc, lao ®éng trong ®¬n vÞ. - §¬n vÞ sö lý sè liÖu chøng tõ gèc lµ bé phËn tæ chøc lao ®éng tiÒn l ¬ng vµ kÕ to¸n tiÒn l¬ng. T¹i ®©y chøng tõ ®îc kiÓm tra, ph©n lo¹i, ghi sæ vµ lu tr÷ theo quy ®Þnh chung cña Nhµ níc. Thñ tôc h¹ch to¸n. Tõ nh÷ng chøng tõ h¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng ®· cã ®Çy ®ñ ch÷ ký cña ng êi lËp (tæ tëng) c¸n bé kiÓm tra kü thuËt x¸c nhËn, ®îc l·nh ®¹o duyÖt y (qu¶n ®èc ph©n xëng, trëng bé phËn) c¸c chøng tõ nµy chuyÓn cho nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n xëng ®Ó tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng t¹i mçi ph©n xëng bé phËn s¶n xuÊt, nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n xëng ph¶i më sæ tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng. Trªn c¬ së c¸c chøng tõ h¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng do c¸c tæ göi ®Õn, hµng ngµy (h¹ch ®Þnh kú) nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n xëng ghi kÕt qu¶ lao ®éng cña tõng ngêi tõng bé phËn vµo sæ vµ céng sæ, lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ lao ®éng göi cho c¸c bé phËn qu¶n lý liªn qua hîp kÕt qu¶ chung toµn doanh nghiÖp. 2.2. Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n tiÒn c«ng víi ngêi lao ®éng gåm cã. + X¸c ®Þnh trÝch tù tÝnh to¸n tæng møc tuyÖt ®èi víi ngêi lao ®éng trong kú h¹n ®îc tr¶, thanh to¸n. §Ó thùc hiÖn néi dung nµy cÇn ph¶i cã ®iÒu kiÖn. * Ph¶i thu thËp ®ñ c¸c chøng tõ cã liªn quan vÒ sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng. * Ph¶i dùa vµo c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh chÕ ®é tr¶ l¬ng thëng, phô cÊp... cña Nhµ níc liªn hoµn. * Ph¶i x©y dùng h×nh thøc tr¶ c«ng thÝch hîp cho tõng lo¹i lao ®éng tríc khi ®i vµo c«ng viÖc tÝnh to¸n tiÒn c«ng. * Ph¶i lùa trän c¸ch chia tiÒn c«ng hîp lý cho tõng ngêi lao ®éng, cho c¸c lo¹i c«ng viÖc ®îc thùc hiÖn b»ng 1 nhãm ngêi lao ®éng kh¸c nhau vÒ ngµnh nghÖ, cÊp bËc, hiÖu xuÊt c«ng t¸c. 5 + X©y dùng chøng tõ thanh to¸n tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n cã liªn quan kh¸c tíi ngêi lao ®éng víi t c¸ch lµ chøng tõ “tÝnh l¬ng vµ thµnh to¸n” chøng tõ nµy ®îc hoµn thµnh sau khi thùc hiÖn ®îc sù tr¶ c«ng cho tõng ngêi lao ®éng vµ trë thµng chøng tõ gèc ®Ó ghi sæ tæng hîp tiÒn l¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi. + Lùa chän tiªu thùc thÝch hîp ®Ó ph©n bæ tiÒn l¬ng b¶o hiÓm x· héi cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ s¶n xuÊt (dùa vµo b¼ng tÝnh l¬ng) vµ gi¸n tiÕp (qua tiªu chuÈn trung gian ph©n bæ) cho ®èi tîng chÞu phÝ tiÒn l¬ng cuèi cóng lËp chøng tõ ghi sæ cho sè liÖu ®· ph©n bæ lµm v¨n cø ghi sè tæng hîp cña kÕ to¸n theo nguyªn t¾c ghi chÐp. + X©y dùng quan hÖ ghi sè tµi kho¶n theo néi dung thanh to¸n vµ tÝnh to¸n ph©n bæ tiÒn l ¬ng phï hîp víi yªu cÇu th«ng tin vÒ ®èi tîng kÕ to¸n nªn trªn. - Thñ tôc, chøng tõ h¹ch to¸n. §Ó thanh to¸n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp tõ cÊp cho ngêi lao ®éng, hµng thµnh kÕ to¸n doanh nghiÖp ph¶i lËp b¶ng thanh to¸n tiÒn lîng cho tõng tæ ®¬n vÞ ph©n xëng s¶n xuÊt vµ c¸c phßng ban c¨n cø vµo kÕt qu¶ tÝnh l¬ng cho tõng ngêi. Trªn b¶ng tÝnh l¬ng cÇn ghi râ tõng kho¶n tiÒn l¬ng (l¬ng s¶n phÈm l¬ng thêi gian), c¸c kho¶n phô cÊp tù cÊp, c¸c kho¶n khÊu trõ vµ sè tiÒn ng êi lao ®éng cßn ®îc lÜnh kho¶n thanh to¸n vÒ trî cÊp, b¶o hiÓm còng ®îc lËp t¬ng tù sau khi kÕ to¸n trëng kiÓm tra, x¸c nhËn vµ ký gi¸m ®éc duyÖt ngay. B¶ng thanh to¸n l¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi sÏ ®îc lµm c¨n cø thÎ thanh to¸n l¬ng vµ BHXH cho ngêi lao ®éng. Th«ng thêng t¹i c¸c doanh nghiÖp viÖc thanh to¸n l¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cho ngêi lao ®éng ®îc chia lµm 2 kú, kú 1 t¹m øng vµ kú 2 sÏ nhËp sè cßn l¹i sau khi ®· trõ c¸c kho¶n thanh to¸n l¬ng, thanh to¸n b¶o hiÓm x· héi, b¶ng kª danh s¸ch nh÷ng ngêi cha lÜnh l¬ng cïng víi c¸c chøng tõ vµ b¸o c¸o thu, chi tiÒn mÆt ph¶i chuyÓn kÞp thêi cho phßng kÕ to¸n ®Ó kiÓm tra ghi sæ. 6 3. ChÕ ®é lao ®éng c¸c h×nh thùc thanh to¸n tiÒn l¬ng, tiÒn thëng. 3.1. ChÕ ®é lao ®éng. HiÖn nay quan ®iÓm chØ ®¹o l©u dµi trong chÕ ®é lao ®éng vµ tiÒn l¬ng lµ thùc hiÖn ®óng quyÒn h¹n vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng. QuyÒn b×nh ®¼ng gi÷a hai bªn ®îc thùc hiÖn t«n träng quyÒn ®îc lµm viÖc vµ thêi gian lµm cña ngêi lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp, xÝ nghiÖp Nhµ níc thay dÇn viÖc tuyÓn dông vµo biÕn chÕ sang chÕ ®é hîp ®ång kh«ng thêi h¹n, dµi h¹n, ng¾n h¹n. VÒ phÝa xÝ nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng lµ thµnh viªn cña x· héi. MÆt kh¸c vÒ phÝa ngêi lao ®éng ph¶i tu©n theo nh÷ng cam kÕt trong hîp ®éng. 3.2. C¸c h×nh thøc thanh to¸n tiÒn l¬ng. 3.2.1. H×nh thøc tr¶ l¬ng thu s¶n phÈm H×nh thøc tr¶ l¬ng thu s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng thu sè lîng vµ chÊt lîng c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. §©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng phï hîp víi nguyªn t¾c ph©n phèi lao ®éng, g¾n ch¾t sè lîng lao ®éng vµ chÊt lîng lao ®éng vµ chÊt lîng lao ®éng. KhuyÕn khichs ngêi lao ®éng n©n cao n¨ng xuÊt lao ®éng gãp phÇn lµm t¨ng thªm s¶n phÈm cho x· héi mét c¸ch hîp lý trong viÖc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i x©y dùng c¸c ®Þnh møc gi¸ tiÒn l¬ng ®èi víi tõng lo¹i s¶n phÈm, tõng lo¹i c«ng viÖc mét c¸ch hîp lý. §Þnh møc lao ®éng lµ sè lao ®éng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hoÆc hoµn thµnh mét khæi lîng c«ng viÖc trong ®iÒu kiÖn lîi dông triÖt ®Ó toµn bé t liÖu vµ ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c¸c kinh nghiÖm (®Þnh møc thêi gian hoÆc lµ sè l îng ®¬n vÞ s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o trong ®¬n vÞ thêi gian (®Þnh møc s¶n lîng). §Ó cã ®Þnh møc trung b×nh tiªn tiÕn ph¶i trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c m¾t kü thuÊt, c«ng nghÖ, t×nh h×nh sö dông m¸y mãc c«ng cô, thao t¸c cña c«ng nh©n, ®Æc tÝnh cña ®èi t îng lao ®éng, ®ång thêi kÕt hîp víi kinh nghiÖm tiªn tiÕn ®Ó v¹ch ra ph¬ng ph¸p lµm viÖc hîp lý cã thÓ do thêi gian gia c«ng khi chÕ thö s¶n phÈm míi ®Ó cã tµi liÖu nghiªn cøu x©y dùng ®Þnh møc, tuú theo ®iÒu kiÖn vµ tÝnh chÊt phøc t¹p cña s¶n xuÊt tr×nh ®é hiÖn cã cña c¸n bé cã thÓ lùa chän nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Þnh møc kh¸c nhau. §Þnh møc ®Ó giao viÖc cho c«ng nh©n ph¶i rÊt cô thÓ chi tiÕt ®èi víi tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ kÌm theo c¸c ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt cô thÓ ë tõng n¬i lµm viÖc th× míi híng ®îc c«ng nh©n lµm ®óng quy tr×nh kü thuÊt, ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ cña c«ng xuÊt m¸y mãc, thùc hiÖn ph¬ng ph¸p lµm viÖc hîp lý. Nã r»ng buéc c¸n bé qu¶n lý ph¶i ®Ò cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, kh¾c phôc nh÷ng nh÷ng khã kh¨n, ®¶m b¶o ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®a ®Þnh møc vµo sö dông, ph¸t huy t¸c dông cña ®Þnh møc trong thùc tÕ s¶n xuÊt, ®éng thêi ph¶i söa ®æi ®Þnh møc vµ söa ®æi ®¬n gi¸ khi ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt cã nh÷ng thay ®æi lín. §Þnh møc lao ®éng lµ nh©n tè chñ yÕu ®Ó tÝnh ®¬n gi¸ tr¶ l¬ng ®óng ®¾n, ph¸t huy ®îc t¸c dông khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ thiÕt thùc cña chÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. 7 §¬n gi¸ tr¶ l¬ng ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®Þnh møc lao ®éng vµ møc l¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc, do vËy muèn c¬ ®¬n gi¸ ®óng th× ngoµi viÖc ®Þnh møc lao ®éng ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®¾n cÊp bËc c«ng viÖc chñ yÕu, c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh lµ dùa vµo c¸c yÕu tè tæ chøc vµ kü thuËt cña c«ng viÖc ph©n phèi x¸c ®Þnh cÊp bËc c«ng viÖc vµ x©y dùng bæ xung tiªu chuÈn cÊp bËc kinh tÕ lµ tiÕn hµnh ph©n tÝch néi dung cña qu¸ tr×nh lao ®éng, x¸c ®Þnh møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc nh yªu cÇu vÒ tÝnh to¸n, vÒ chuÈn bÞ lµm viÖc phôc vô n¬i lµm viÖc. C¸c ®Þnh møc lao ®éng hîp lý vµ cÊp bËc c«ng viÖc ®îc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n th× viÖc tÝnh ®¬n gi¸ tr¶ l¬ng s¶n phÈm míi chÝnh x¸c, do ®ã míi ®¶m b¶o tr¶ l¬ng ®îc c«ng b»ng, hîp lý vµ viÖc bè trÝ sö dông lao ®éng míi phï hîp víi kh¶ n¨ng thùc tÕ cña mçi ngêi. ViÖc tr¶ phï lao theo s¶n phÈm cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu h×nh thøc tuy nhiªn tuú theo t×nh h×nh s¶n xuÊt cô thÓ trong tõng ph©n xëng vµ tõng lo¹i lao ®éng cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc sau: - Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ. ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. TiÒn l¬ng tr¶ theo tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm vµ theo ®¬n gi¸ nhÊt ®Þnh (nÕu vît ®Þnh møc còng kh«ng thay ®èi ®¬n gi¸ gi¸ quyÕt ®Þnh. TiÒn l¬ng = sè l¬ng s¶n phÈm hoµn thµnh x ®¬n gi¸ tr¶ l¬ng. - Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp. ThÝch hîp víi nh÷ng c«ng nh©n phôc vô, tuy lao ®éng cña hä kh«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm nhng l¹i gi¸n tiÕp ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng cña lao ®éng trùc tiÕp, nÕu cã thÓ c¨n cø vµo kÕt qu¶ lao ®éng trùc tiÕp mµ lao ®éng gi¸n tiÕp phôc vô ®Ó t×nh l¬ng cho lao ®éng gi¸n tiÕp TiÒn l¬ng = tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp x hÖ sè hoÆc ®Þnh møc. - Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm luú tiÕn. ¸p dông ë nh÷ng kh©u quan träng, lcó s¶n xuÊt khÈn tr¬ng, ®Ó b¶o ®¶m t×nh ®ång bé vµ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh díi viÖc hoµn thµnh kÕ ho¹ch, nhng ph¶i tæ chøc tèt kh©u ®Þnh møc lao ®éng, quy ®Þnh ®óng ®¾n biÓu tû lÖ cïng tiÒn tÝnh cho s¶n phÈm vît møc, kiÓm tr¶ nghiÖp thu chÆt chÏ sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm, b¶o ®¶m hiÖu qu¶ trong khi thùc hiÖn chÕ ®é l¬ng nµy. - Tr¶ l¬ng theo h×nh thøc s¶n phÈm ¸p dông khi nh÷ng c«ng viÖc mµ xÐt giao tõng viÖc khi biÕt kh«ng cã lîi vÒ mÆt kinh tÕ, nÕu ph¶i giao c¶ khèi lîng c«ng viÖc hoÆc nhiÒu viÖc tæng hîp ph¶i hoµn thµnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, víi sè tiÒn l¬ng vµ tiªu chuÈn chÊt lîng ®îc x¸c ®Þnh tríc khi b¾t ®Çu thùc hiÖn c«ng viªc. Tãm l¹i: h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm nãi chung cã nhiÒu u ®iÓm qu¸n triÖt ®îc nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng tuy nhiªn, muèn cho h×nh thøc nµy ph¸t huy ®îc t¸c dông doanh nghiÖp ph¶i cã ®Þnh møc lao ®éng cô thÓ cho tõng c«ng viÖc, tõng cÊp bËc, bËc thî, võa cã c¨n cø kü thuËt võa phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp. Cã nh vËy tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ theo s¶n phÈm míi ®¶m b¶o ®îc tÝnh chinhs x¸c, c«ng b»n hîp lý. 3.2.2. h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian. Tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thÓ kÕt hîp víi chÕ ®é tiÒn l¬ng ®Ó khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc. 8 Trong h×nh thøc nµy c¸c chØ tiªu nh n¨ng suÊt lao ®éng chi phÝ nguyªn vËt liÖu...kh«n ¶nh hëng g× ®Õn sè lîng tiÒn l¬ng cña ngêi c«ng nh©n do ®ã nã kh«ng cã t¸c dông khÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ v× vËy h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy Ýt ®îc ¸p dông kh¸c. Nh×n chung viÖc tr¶ l¬ng theo thêi gian chØ ®îc ¸p dông cho nh÷ng ngêi lao ®éng mµ c«ng viÖc cña hä kh«ng thÓ ®Þnh møc vµ tÝnh to¸n, chÆt chÏ ®îc hoÆc ¸p dông cho nh÷ng ngêi lao ®éng mµ c«ng viÖc cña hä kh«ng ®ßi hái tµi n¨ng suÊt lao ®éng mµ ph¶i ®¶m b¶o chÊt l îng s¶n phÈm. ¸p dông cho nh÷ng ngêi lao ®éng mµ viÖc t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng Ýt phô thuéc vµo sù næ lùc cña b¶n th©n mµ do c¸c yÕu tè kh¸ch quan quy ®Þnh. + Løc thêi nãi chung ®îc tÝnh to¸n nh sau: Sè tiÒn l¬ng tr¶ thêi gian = møc l¬ng cÊp bËc x¸c ®Þnh ë mèi kh©u c«ng viÖc x sè thêi gian lµm viÖc ë mçi khÊu x hÖ thèng phô cÊp tiÒn l¬ng. 3.2.3. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo ®Þnh møc biÕn chÕ (kho¶n quü l¬ng) Trªn c¬ së s¾p xÕp theo lao ®éng, sÏ tiÕn hµnh giai kho¸n quü l¬ng cho tõng phßng ban, bé phËn theo nguyªn t¾c hoµn thµnh khèi lîng c«ng viÖc, Bé phËn nµo cã sè c«ng nh©n Ýt th× thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi sÏ cao vµ ngîc l¹i. 4. TiÒn l¬ng. Ngoµi chÕ ®é phï lao lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp cßn tiÕn hµnh x©y dùng chÕ ®é tiÒn thëng cho c¸c c¸ nh©n, tËp thÓ cã thµnh tÝch trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. TiÒn th ëng bao gåm thêng thi ®ua (lÊy tõ quü khen thëng) vµ thëng trong s¶n xuÊt kinh doanh (thêng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm thëng tiÕt kiÖm vËt ta, thëng phapp minh, s¸ng kiÕn...) Tæ chøc hîp lý vÊn ®Ò tiÒn l¬ng cã ý nghÜa rÊt quan träng nã kh«ng chØ ®¶m b¶o ®óng ®¾n viÖc ph©n phèi theo lao ®éng mµ cßn biÓu hiÖn sù vËn dông ®óng ®½n nguyªn t¾c khuyÕn khÝch s¶n xuÊt b»ng lîi Ých vÊt chÊt nh»m ®éng viªn mäi ngêi lao ®éng ph¸t huy tÝch cùc, s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt nã lµ ®ïn dÈy kinh tÕ cã t¸c dông thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn víi chi phÝ Ýt nhÊt mµ l¹i mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. ViÖc tæi chøc tiÒn l¬ng cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau. - Ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn, t×nh h×nh vµ yªu cÇu cô thÓ trong s¶n xuÊt tõng n¬i tõng giai ®o¹n cô thÓ ®Ó quy ®Þnh vµ ¸p dông chÕ ®é thëng cho hîp lý, thÝch hîp. - Ph¶i tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ khi ¸p dông tiÒn thëng. - X©y dùng tiªu chuÈn thëng cô thÓ râ rµng hîp lý ®¶m b¶o sats víi møc ®é cèng hiÕu vêi khÝch thÝch ngêi lao ®éng võa ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng.. 5. Quü l¬ng. 5.1. Quü l¬ng. Trong h¹ch to¸n tiÒn l¬ng c¸c nhµ m¸y xÝ nghiÖp, doanh nghiÖp thêng sö dông quü l¬ng ®Ó tr¶ cho ngêi lao ®éng. Quü l¬ng trong xÝ nghiÖp lµ toµn bé tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trî cÊp phô cÊp cã tÝnh chÊt nh l¬ng. 9 * L¬ng chÝnh: lµ toµn bé kho¶n tiÒn l¬ng vµ phô cÊp cã tÝnh chÊt nh l¬ng mµ xÝ nghiÖp tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian tham gia s¶n xuÊt, hoÆc thùc hiÖn nhiÖm vô ®îc giao t¹i xÝ nghiÖp. * L¬ng phô: lµ kho¶n tiÒn l¬ng, phô cÊp, trî cÊp tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian mµ ngêi lao ®éng lµm viÖc kh¸c mµ vÉn ®îc hëng l¬ng theo chÕ ®é lao ®éng quy ®Þnh. VÝ dô: nh tiÒn l¬ng nghØ phÐp, l¬ng trong thêi gian t¹m nghØ viÖc hoÆc ®îc huy ®éng ®i tËp qu©n sù nghiªn cøu häc tËp. 5.2. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh quü l¬ng thùc hiÖn ë Doanh nghiÖp. Quü l¬ng thùc hiÖn. - Quü l¬ng cña Gi¸m ®èc, Phã gi¸m ®èc, KÕ to¸n trëng. - Quü l¬ng thùc hiÖn x¸c ®Þnh theo ®¬n gi¸ cña tiÒn l¬ng + Quü l¬ng cña gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n trëng. - Quü l¬ng thùc hiÖn x¸c ®Þnh theo ®¬n gi¸ cña tiÒn l¬ng. = x + (Quü l¬ng bæ xung lµ quü tiÒn l¬ng tr¶ cho thêi gian kh«ng tham gia s¶n xuÊt theo chÕ ®é ®îc hëng tiÒnl¬ng cho ngêi lao ®éng nh nghØ phÐp n¨m, nghØ theo chÕ ®é lao ®éng n÷, héi häp, häc tËp vµ lµm c«ng t¸c x· héi.) = x (Tæng doanh thu thùc hiÖn vµ tæng chi phÝ thùc hiÖn ®· lo¹i trõ c¸c yÕu tè t¨ng gi¶m do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan, ®îc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh). = x =ﾧ =x (Tæng doanh thu thùc hiÖn ph¶i lo¹i trõ c¸c yÕu tè t¨ng gi¶m do nguyªn nh©n kh¸ch quan). 6. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ tiÒn l¬ng. Theo nghÞ ®Þnh sè 26/CP ngµy 23 - 5 - 1993 cña chÝnh phñ quy ®Þnh t¹m thêi vÒ chÕ ®é tiÒn l¬ng cña c¸c doanh nghiÖp, liªn bé lao ®éng - th¬ng binh vµ x· héi tµi chÝnh tiÒn híng dÉn thùc hiÖn nh sau: 6.1 §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm (hoÆc s¶n phÈm quy ®æi) §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh = a1 + a2 + a3 Trong ®ã : - a1: TiÒn l¬ng theo ®¬n vÞ s¶n phÈm ë cacs nguyªn c«ng, c«ng ®o¹n trong quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm (c¸ nh©n hay tæ, ®éi). 10 - a2: TiÒn l¬ng tr¶ theo thêi gian cho c«ng nh©n chÝnh vµ phô trî ë nh÷ng kh©u cßn l¹i trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt c«ng nghÖ s¶n phÈm ®îc ph©n bæ cho ®¬n vÞ. - a3: TiÒn l¬ng cña nh÷ng ngêi lµm chuyªn m«n, nghiÖp vô thõa hµnh, tiÒn l¬ng theo chøc vô vµ phô cÊp chøc vô cña lao ®éng qu¶n lý ®îc ph©n phèi cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. §îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc sau: KH = Trong ®ã: + KH: Lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng. + VKH : Lµ quü tiÒn l¬ng KÕ ho¹ch tÝnh theo chÕ ®é cña xÝ nghiÖp (Kh«ng bao gåm l¬ng gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc vµ kÕ to¸n trëng) ®îc tÝnh b»ng tæng sè lao ®éng ®Þnh biªn hîp lý nh©n víi l¬ng b×nh qu©n theo chÕ ®é kÓ c¶ hÖ sè vµ møc phô cÊp l¬ng. + Tæng sè doanh thu theo kÕ ho¹ch bao gåm toµn bé sè tiÒn thu ®îc vÒ tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ kinh doanh dÞch vô chÝnh vµ phô theo quy ®Þnh. + Tæng chi phÝ theo kÕ ho¹ch bao gåm toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý, hîp lÖ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm, phÝ lu th«ng vµ c¸c kho¶n ph¶i nép ng©n s¸ch theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña nhµ níc (trõ thuÕ lîi tøc). 6.3. §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn lîi nhuËn: §îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc sau: KH = Trong ®ã: + KH: Lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng + VKH: Lµ quü tiÒn l¬ng KH. + PKH: Lµ lîi nhuËn KH x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña nhµ níc. 6.4. §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh theo doanh thu: §îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc sau: KH = Ph¬ng ph¸p nµy chØ phï hîp víi c¸c xÝ nghiÖp, doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng æn ®Þnh kh«ng thÓ tÝnh ®îc ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng theo 1trong 3 ph¬ng trªn. ViÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ tiÒn l¬ng cho phï hîp víi tÝnh chÊt cña s¶n phÈm dÞch vô vµ ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp lµ quan träng, v× ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng lµ c¬ së t¹o nguån tiÒn mÆt cÇn thiÕt tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng theo kú h¹n. 7. C¸c kho¶n trî cÊp Ngoµi nh÷ng kho¶n tiÒn ®îc nhËn lµ tiÒn l¬ng tiÒn thëng ngêi lao ®éng cßn ®îc hëng c¸c kho¶n trî cÊp thuéc phóc lîi x· héi, trong ®ã cã BHXH, BHYT, KPC§. §Æc biÖt cïng víi sù chuyÓn ®éng cØa toµn bé nÒn kinh tÕ ®Êt níc trong thêi kú më cña, BHXH còng cã c¬ héi thÓ hiÖn vai trß vÞ trÝ víi 11 tÇm ho¹t ®éng réng lín vµ ý nghÜa nh©n v¨n s©u s¾c do vËy c«ng viÖc h¹ch to¸n quü BHXH trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp lµ yÕu tè quan träng kh«ng thÓ thiÕy ®îc. 7.1. TiÒn tói BHXH, BHYT, KPC§. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh vµ c¨n cø vµo quü l¬ng thùc tÕ tr¶ cho CNV doanh nghiÖp tÝnh ra c¸c kho¶n sau: - BHXH: TrÝch 10% trong tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho CNV trong ®ã: + Doanh nghiÖp chÞu 15% ®a vµo c¸c tµi kho¶n chi phÝ cã liªn quan ®Õn ®èi tîng tr¶ l¬ng. + CNV chÞu 5% ®îc tÝnh trõ vµo l¬ng th¸ng. - BHYT: TrÝch 3% trªn tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ CNV trong ®ã: + Doanh nghiÖp chÞu 2% ®a vµo c¸c tµi kho¶n CF liªn quan. + CNV chÞu % khÊu trõ vµo tiÒn l¬ng. - KPC§: TrÝch 2% ®a vµo c¸c tµi kho¶n CF cã liªn quan. 7.2. Kho¶n ph¶i nép vµ chi tr¶. - VÒ BHXH: Doanh nghiÖp ph¶inép 17% cho c¬ quan BHXH tØnh, thµnh phè ®Ó c¬ quan nµy chi c¸c kho¶n: trî cÊo hu trÝ, tö tuÊt, èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, doanh nghiÖp göi l¹i 3% ®Ó chi tr¶ trùc tiÕp cho CNV trong nh÷ng trêng hîp tù cÊp èm ®au, thai s¶n ... - VÒ BHYT: nép 3% cho c«ng ty BHYT tØnh, thµnh phè ®Ó c¬ quan nµy chi tr¶, thanh to¸n cho CNV trong TN kh¸m, ch÷a bÖnh, viÖn phÝ, thuèc thang t¹i c¸c bÖnh viªn mµ CNV doanh nghiÖp cã ®¨ng ký BHYT. - KPC§: Nép 1% lªn liªn ®oµn lao ®éng cÊp trªn ®Ó c¬ quan nµy cho c¸c kinh phÝ phôc vô cho quyÒn lîi CNV vµ doanh nghiÖp göi l¹i 1% ®Ó chi trùc tiÕp c¸c kinh phÝ ph¸t sinh t¹i c«ng ®oµn doanh nghiÖp (phÇn nµy do c«ng ®oµn c¬ së qu¶n lý). III. Tæ chøc h¹ch to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch thep l¬ng trong doanh nghiÖp. 1. HÖ thèng tµi kho¶n sö dông. §Ó theo dâi t×nh h×nh thanh to¸n tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c víi ngêi lao ®éng, t×nh h×nh trÝch lËp, sö dông quü BHXH, BHYT, KPC§ ... KÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau; * TK 334: Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn. - C«ng dông: Tk nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thanh to¸n víi CNV cña doanh nghiÖp vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp, BHXH, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n thu vÒ thu nhËp cña hä. - KÕt cÊu: Bªn nî: - C¸c kho¶n khÊu trõ vµo tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng cña CNV. - TiÒn l¬ng vµ tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ®· tr¶ cho c«ng nh©n viªn chøc. 12 - TiÒn l¬ng c«ng nh©n viªn chøc cha nhËn chuyÓn vµo Tk thÝch hîp. Bªn cã: - TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. D nî: (nÕu cã) Sè tr¶ thõa cho CNV chøc. D cã: tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶c«ng nh©n viªn chøc. * TK 338: Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c. - C«ngdông: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶, ph¶i nép cho c¬ quan ph¸p luËt, cho c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ x· héi, cho cÊp trªn vÒ KPC§, BHXH, BHYT, c¸c kho¶n khÊu trõ vµo l ¬ng theo quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n (tiÒn nu«i con khi ly dÞ, nu«i con ngoµi gi¸ thó. ¸n phÝ ... )gi¸ trÞ TS thõa chê xö lý, c¸c kho¶n vay mîn t¹m thêi nhËn ký quü,ký cîc ng¾n h¹n, c¸c kho¶n thu hé, gi÷ hé, DT nhËn tríc. 13 - KÕt cÊu: Bªn nî: - C¸c kho¶n ®· nép cho c¬ quan qu¶n lý c¸c quü. - C¸c kho¶n ®· chi vÒ KPC§. - Xö lý gi¸ trÞ tµi s¶n thõa. - ThuÕ ph¶i nép tÝnh trªn DT nhËn tríc. - C¸c kho¶n ®· tr¶, ®· nép kh¸c. Bªn cã: - C¸c kho¶n ph¶i nép, ph¶i tr¶ hay thu hé. - Gi¸ trÞ tµi s¶n thõ© chê xö lý. - Sè ®· nép, ®· tr¶ lín h¬n sè ph¶i nép ph¶i tr¶ ®îc hoµn l¹i. D nî (nÕu cã): Sè tr¶ thõa, nép thõa, vît chi ®îc thanh to¸n. D cã: Sè tiÒn cÇn ph¶i tr¶, ph¶i nép hay gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý. + TK 338: Chi tiÕt lµm trong tiÓu kho¶n. + 3381: Tµi s¶n chê gi¶i quyÕt. + 3382: KPC§. + 3383: BHXH. + 3384 BHYT. + 3387: Doanh thu nhËn tríc. + 3388: Ph¶i nép kh¸c. Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông 1 sè TK kh¸c cã liªn quan trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nh 11, 112, 152, 155, 156, 511 ... 2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: 2.1. KhÝ tÝnh ra tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ CNV trong kú KT ghi: Nî TK 622: TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ CNV s¶n xuÊt trùc tiÕp. Nî TK 627: TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ CNV s¶n xuÊt ph©n xëng. Nî TK 641: TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn b¸n hµng. Nî TK 642: TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp. 2.2. Khi tÝnh ra sè tiÒn thëng ph¶i tr¶ CNV. Nî TK 4311: Thëng thi ®ua. Nî TK 622, 627, 6411, 6421: Thëng trong s¶n xuÊt kinh doanh (tõ quü l¬ng) Cã TK 334: Tæng sè tiÒn thëng ph¶i tr¶. 2.3. TÝnh BHXh, BHYT, KPC§. 14 Nî TK liªn quan (622, 6271, 6411, 6421) phÇn tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh (193). Cã TK 338 (3382, 3383, 3384) tæng sè KPC§, BHXH, BHYT ph¶i trÝch. 2.4. Sè BHXH ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho CNV. Nî TK 338 (3383). Cã TK 334. 2.5. C¸c kho¶n khÊu trõ vµo thu nhËp cña CNV. Nî TK 334: Tæng sè c¸c kho¶n khÊu trõ. Cã TK 333 (3338): ThuÕ thu nhËp ph¶i nép Cã TK 141: Sè t¹m øng trõ vµo l¬ng. Cã TK 138: C¸c kho¶n båi thêng vËt chÊt thiÖt h¹i 2.6. Thanh to¸n thï lao (tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng) b¶o hiÓm x· héi, tiÒn thëng cho CNV. Nî TK 334: C¸c kho¶n ®· thanh to¸n. Cã TK 111: Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. Cã TK 112: Thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n. Cã TK 511: Thanh to¸n b»ng s¶n phÈm, hµng ho¸. 2.7. Nép BHXH, BHYT, KPC§. Nî TK 338 (3382, 3383, 3381) Cã TK liªn quan (111, 112 ...) 2.8. ChØ tiªu KPC§ ®Ó l¹i doanh nghiÖp. Nî TK338 (3382) Cã TK liªn quan (11, 112) 2.9. Cuèi kú kÕt chuyÓn sè tiÒn CNV ®i v¾ng cha lÜnh. Nî TK 334. Cã Tk 338 (3388). 2.10. Trêng hîp sè ®· tr¶, ®· nép vÒ KPC§, b¶o hiÓm x· héi (kÓ c¶ sè vît chi) lín h¬n sè ph¶i tr¶, ph¶i nép, khi ®îc cÊp bï ghi. Nî TK 111, 112: Sè tiÒn ®îc cÊp bï ®· nhËn. Cã TK 338 (3382, 3383) sè ®îc cÊp bï. 15 2.11. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt thêi vô ®Î tr¸nh biÕn ®éng vÒ cæ phÇn gi÷a c¸c kú th× ngêi ta tiÕn hµnh viÖc tÝnh tríc tiÒn l¬ng phÐp cña CN s¶n xuÊt hµnh th¸ng theo kÕ ho¹ch th× kÕ to¸n tÝnh vµo CT = SXKD tiÒn l¬ng gãp cña CNSX (tÝnh tríc). TiÒn l¬ng tÝnh tríc = Tû lÖ tÝnh tríc x TiÒn l¬ng thùc tÕ ph¶i tr¶ trong kú. KÕ to¸n ghi sæ: Nî TK 622 Cã TK 335. 2.12. Sè tiÒn l¬ng nghØ phÐp thùc tÕ ph¶i tr¶ lµ: Nî TK 335. Cã TK 334. C¸c bót to¸n vÒ tÝnh to¸n BHXH, BHYT, KPC§ h¹ch to¸n t¬ng tù nh c¸c doanh nghiÖp kh¸c. 2.13. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp tiÒn l¬ng vµ BHXH, BHYT, KPC§ TK 111, 138 TK 622, 6271, 641 TK 334 (1) (5) Tæng sè TK 335 c¸c kho¶n ph¶i TK 3383, 3384 (12) (11) tr¶ CNV TK 4311 thùc (3) tÕ (2) trong kú TK 338 (3382 - 3384 (3) TK 111, 112, 511 (4) (6) TK 338 (3382 - 3384) (10) (7) PhÇn II 16 Thùc tr¹ng, thùc hiªn chÕ ®é tiÒn l¬ng, BHXH, BHYT, KPC§ hiÖn nay vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn I. Thùc tr¹ng. Díi t¸c ®éng tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ thÞ trêng, trong bèi c¶nh khi mµ c¸c doanh nghiÖp ®îc tù chñ vÒ mÆt tµi chÝnh, viÖc tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng ngµy cµng mang tÝnh chÊt n¨ng ®éng cao vµ cã sù ph©n ho¸ râ rÖt. ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ®îc ban hµnh cña nhµ níc ®· thùc hiÖn 1 bíc lªn tiÒn tÖ ho¸ l¬ng, gi¶m bít sè thang l¬ng, b¶ng l¬ng vµ c¸c chÕ ®é phô cÊp, hÖ thèng tiÒn l¬ng ®Ó phøc t¹p h¬n, ®¸p øng ®îc 1 phÇn ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. §Ó n¾m ®îc t×nh h×nh thùc tÕ lµm c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. Liªn bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi, tµi chÝnh, kÕ to¸n vµ ®Çu t, thanh tra Nhµ níc, kiÓm to¸n nhµ níc, ban vËt gi¸ chÝnh phñ vµ tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam ®· tæ chøc, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng tæ chøc, lao ®éng tiÒn l¬ng vµ thu nhËp cña trªn 340 doanh nghiÖp trung ¬ng 8 ®Þa ph¬ng thuéc tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ n¨m ë 61 tØnh, thµnh phè, tõ c¸c doanh nghiÖp lín, lîi nhuËn vµ thu nhËp cao ®Õn doanh nghiÖp nhá, lµm ¨n thua lç, tiÒn l¬ng vµ thu nhËp thÊp. T×nh h×nh c¬ b¶n nh sau: 1. MÆt tÝch cùc: - TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn chuyÓn xÕp l¬ng theo ®óng quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh sè 26/CP ngµy 23/5/1993 cña chÝnh phñ. HÖ thèng l¬ng, b¶ng l¬ng míi cã t¸c dông trong viÖc ph©n phèi thu nhËp cña ngêi lao ®éng vµ viÖc xÕp l¬ng míi ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®¸nh gi¸ l¹i tr×nh ®é, chÊt lîng ®éi ngò lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn ®ñ h¬n vÒ chi phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh hoÆc chi phÝ lu th«ng, b¶o ®¶m viÖc thu nép BHXH vµ BHYT thùc hiÖn thèng nhÊt vµ thuËn lîi h¬n. tiÒn l ¬ng vµ thu nhËp ®· thËt sù trë thµnh ®éng lù ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¾p xÕp l¹i tæ chøc, nhiÒu ngµnh nghÒ, t¨ng trëng s¶n xuÊt, gi¶m chi phÝ, t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt Kp vµ gãp phÇn qu¶n lý tèt ho¹t ®éng s¶n xuÊt, KP. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp kh«ng cßn ¨n vµo vèn, khai th¸c víi hiÖu suÊt cao m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÒn vèn, t¨ng lîi nhuËn vµ ph©n nép ng©n s¸ch nhµ níc. §ång thêi t¨ng tiÒn l¬ng vµ thu nhËp cho ngêi lao ®éng. Doanh nghiÖp còng ®îc chñ ®éng h¬n trong viÖc ký kÕt hîp ®ång lao ®éng vµ ph©n phèi tiÒn l¬ng, tiÒn thëng. - ViÖc giao ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng theo ph©n cÊp qu¶n lý lµ 1 chñ tr¬ng ®óng vµ cÇn thiÕt. - C¸c doanh nghiÖp cã thu nhËp cao, æn ®Þnh th× sæ s¸ch kÕ to¸n râ rµng, nÒ nÕp, thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi Nhµ níc , nép ng©n s¸ch lín, lîi nhuËn cao, kû luËt lao ®éng ®îc duy tr× nghiªm tóc, tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng ®èi víi s¶n xuÊt vµ tµi s¶n c«ng ®îc n©ng cao. 2. MÆt tån t¹i. - ChÕ ®é tiÒn l¬ng cña khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh, chñ yÕu lµ møc l¬ng tèi thiÓu ph¶i thùc hiÖn nh khu vùc hµnh chÝnh,sù nghiÖp do ®ã kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp Nhµ n íc ®îc phÐp ®iÒu chØnh yÕu tè tiÒn l¬ng, trong khi c¸c doanh nghiÖp liªn doanh vµ t nh©n l¹i ®îc lîi thÕ chñ ®éng ®iÒu chØnh møc l¬ng tèi thiÓu ®Ó tÝnh tiÒn c«ng phï hîp víi gi¸ c¶ søc lao ®éng trªn thÞ tr êng, cho nªn cã nhiÒu c¬ héi ®Ó c¹nh tranh víi doanh nghiÖp Nhµ níc, thu hót nhiÒu lao ®éng tµi n¨ng tõ doanh nghiÖp Nhµ níc sang doanh nghiÖp cña hä. 17 - NhiÒu doanh nghiÖp kh«ng cã hÖ thèng ®Þnh møc lao ®éng hoÆc cã nhng ®· l¹c hËu, kh«ng ®îc bæ xung, söa ®æi, ®iÒu chØnh hîp lý, dÉn ®Õn viÖc tuyÓn dông vµ sö dông lao ®éng cßn tuú tiÖn, chñ quan kh«ng cã c¬ së ®Ó x©y dùng ®óng kÕ ho¹ch sö dung kinh doanh vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng. - TiÒn l¬ng vµ thu nhËp gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã sù chªnh lÖch kh¸ lín. NÕu lÊy sè liÖu kiÓm tra tiÒn l¬ng, thu nhËp n¨m 1995 cña 340 doanh nghiÖp ®Ó so s¸nh th× thu nhËp b×nh qu©n lµ 1100000 ®ång/ th¸ng, doanh nghiÖp cã thu nhËp cao nhÊt lµ 4560000 ®ång/ th¸ng, thÊp nhÊt lµ 104000 ®ång /th¸ng, chªnh lÖch nhau 44 lÇn. TiÒn l¬ng vµ thu nhËp trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn. Nhng trªn thùc tÕ nÕu ®i s©u vµo ph©n tÝch vÊn ®Ò tiÒn l¬ng vµ thu nhËp hiÖn nay cßn cã yÕu tè cha hîp lý, kh«ng hoµn toµn tr¶ theo gi¸ trÞ søc lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, kh«ng b¶o ®¶m c«ng b»ng, x· héi khã chÊp nhËn. - Tõ n¨m 1985 ®Õn nay, ®· cã kho¶ng trªn 10% doanh nghiÖp nî l¬ng c«ng nh©n, do viÖc qu¶n lý, tr¶ l¬ng cña c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp, x¶y ra nhiÒu sai sãt trong viÖc thùc hiÖn h¹ch to¸n kÕ to¸n vÒ l¬ng vµ ph©n phèi tiÒn l¬ng, ®a sè doanh nghiÖp Nhµ níc kh«ng cã c¬ chÕ tr¶ l¬ng thëng phï hîp ®Ó khuyÕn khÝch nhiÒu ngêi lao ®éng giái. 18 3. Nguyªn nh©n cña tån t¹i: - Do hÖ thèng tiÒn l¬ng khu vùc s¶n xuÊt. Kinh doanh ¸p dông cøng nh hÖ thèng l¬ng cña khu vùc hµnh chÝnh, sù nghiÖp cho nªn khi gi¸ sinh ho¹t t¨ng vµ gi¸ tiÒn c«ng lao ®éng trªn thÞ tr êng biÕn ®éng, tiÒn l¬ng tèi thiÕu cña khu vùc s¶n xuÊt,kinh doanh kh«ng ®îc ®iÒu chØnh t¬ng xøng lµm chi phÝ tiÒn l¬ng h¹ch to¸n trong gi¸ thµnh hoÆc chi phÝ lu th«ng kh«ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng, trong khi c¸c chi phÝ lµ lµ yÕu tè “®éng” th¬ng xuyªn ®îc ®iÒu chØnh theo gi¸ c¶ thÞ trêng. - T¬ng quan gi÷a th«ng sè tiÒn l¬ng víi n¨ng xuÊt lao ®éng th«ng qua ®Þnh møc lao ®éng trong hÖ thèng chÕ ®é tiÒn l¬ng ngµy tõ ®Çu quy ®Þnh ®· kh«ng hîp lý tiÒn l¬ng kh«ng t¬ng øng víi gaias trÞ søc lao ®éng. §Ó cã ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng vµ thu nhËp b¶o ®¶m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, nh»m æn ®Þnh,s¶n xuÊt kinh doanh c¸c nhµ doanh nghiÖp ph¶i t×m c¸ch h¹ ®Þnh møc, khai t¨ng lao déng KH, t¨ng cËp bËc c«ng viÖc vµ tÝnh thªm, tÝnh tróng v× yÕu tè ngoµi quy ®Þnh cña nhµ níc. râ rµng c¬ chÕ tiÒn l¬ng, ®iÒu biÕt lµ møc l¬ng tèi thiÓu ®Ó tÝnh ®¬n gi¸ qu¸ thÊp, kh«ng phï hîp víi, buèc c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n c¸c l·i ph¶i nãi dèi Nhµ níc. - C¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l¬ng th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh vµ giao ®¬n gi¸ tuy ®· ®îc thùc hiÖn nhng ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n cßn s¬ hë, thiÕu chÆt chÏ vµ giao trªn c¸c chØ tiªu kh«ng qu¶n lý ® îc (tæng thu trù t¨ng chi cha cã l¬ng, lîi nhuËn) ®Ó tiÒn l¬ng thùc hiÖn cña doanh nghiÖp vît nhiÒu lÇn so víi KH mét trong c¸c yÕu tè quan träng ®Ó x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng lµ ®Þnh møc lao ®éng l¹i th¶ næi, ®Ó c¸c ®¬n vÞ ®iÒu chØnh mét c¸ch tuú tiÖn. Do ®ã mÆt b»ng ®¬n gi¸ chªnh lÖch kh«ng hîp lý gi÷a c¸c ngµnh c¸c vïng, c¸c doanh nghiÖp, cã t×nh tr¹ng doanh nghiÖp nµo khai sai nhiÒu th× cã thu nhËp cao. - NhiÒu s¶n phÈm cha ®îc x¸c ®Þnh duyÖt ®¬n gi¸ cïng cha ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së v÷ng ch¾c, cßn mang nÆng tÝnh h×nh thøc, c¸c c¬ quan qu¶n lý thêng chÊp nhËn theo ®Ò nghÞ cña doanh nghiÖp, kh«ng cã c¬ chÕ kiÓm tra, kiÓm so¸t, n¾m ®îc thùc chÊt cña t×nh h×nh. Cïng víi tiÒn l¬ng, BHXH chiÕm mét vÞ trÝ quan träng ®èi víi cuéc sèng cña ngêi lao ®éng, 9 th¸ng qua c¶ níc cã thªm 267 239 lao ®éng tham gia BHXH, sè lao ®éng ®Õn cuèi n¨m 1998 lªn ®Õn 3.888.525 ngêi. Tæng thu BHXH c¶ níc tÝnh ®Õn cuèi th¸ng 9 - 1998 lµ 2.531.854 triÖu ®ång (®Æt 71% kÕ ho¹ch n¨m) toµn ngµnh xÐt duyÖt 31.345 ®èi tîng c¸c chÕ ®é hu trÝ tö tuÊt, TNLDD BNN, ngoµi ra cã 64.060 ngêi ®îc hëng chÕ ®é trî cÊp BHXH mét lÇn. ChuyÓn ®éng râ rÖt cña ngµnh BHXH thêi gian qua lµ ph¸t triÓn c«ng t¸c BHXH ®· cÊp ®îc 3.802.998 sè BHXH ®¹t 85,8% KH n¨m, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ®¬n vÞ SDL§, toµn ngµnh BHXH ®· cÊp vµ ®ang xóc tiÕn m¹nh mÏ cña c¸ch hµnh chÝnh ®Ó c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ ngêi lao ®éng mÊt thêi gian. ®i ®Çu triÓn khai vµ c¸c h×nh nµy lµ c¸c tØnh: Hµ t©y HN, TPHNM, bµ Rþa - Vòng tÇu, H¶i phßng. ¸p dông m« h×nh trªn ngµnh BHXH nhËn ®îc sù ®ång t×nh may hÖ cña hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ SPL§ trong c¶ níc. MÆc dï vËy, ho¹t ®éng BHXH cßn gÆp mét sè khã kh¨n vµ cßn cã nhiÒu viÖc lµm cha tèt, nh:. - NhiÒu chñ doanh nghiÖp trong vµ ngoµi quèc doanh cè tÝnh lÈn tr¸nh hoÆc khai gian sè lao ®éng dµi h¹n thµnh hîp ®ång thêi vô hoÆch ho¹t ®éng ng¾n h¹n ®Ó tr¸nh nép BHXH do ®ã c«ng nh©n viªn kh«ng ®îc thanh to¸n chÕ ®é, trong khi l¬ng thµnh cña hä tÝnh nép 5%. Cã nhiÒu trêng hîp nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, n¨m nµy dÉn lªn n¨m kh¸c. VÝ dô C«ng ty thuû s¶n xuÊt khÈu Hµ tÜnh ®· lµm C«ng ty gi¸m sè nî h¬n kh¸c tû ®éng, C«ng ty mÊt kh¶ n¨ng thanh 19 to¸n, buéc UBND tØnh ph¶i ra quyÕt ®Þnh gi¶i thÓ. Theo sè thuû s¶n Hµ tÜnh tÝnh ®Õn nay C«ng ty ®ang cßn nî BHXH 192 triÖu ®ång, hµng lo¹t ngêi kh«ng cã sæ BHXH, C«ng ty cã 68 ngêi lao ®éng mçi th¸nh hä tù chÝch 5% sè tiÒn lîng cña m×nh ®Ó nép cho ®¬n vÞ ®ãng BHXH, vËy mµ sè tiÒn nµy ®îc l·nh ®¹o ®¬n vÞ “s¸ng t¹o” ®a vµi vèn kinh doanh ®Ó ®i ®Õn kÕt côc hai trêng chÕt, 7 trêng sinh ®Ó kh«ng ®îc hëng mét ®ång trî cÊp, khi C«ng ty d¶i thÓ ®· cã 13 ngêi nghØ hu, vµ v× ngêi xin ®îc viÖc ë ®¬n vÞ míi, nhng ®Òu bÞ ¸ch t¾c bëi cha cã sæ BHXH, c¬ quan BHXH ph¶i t¨ng v× kh«ng cã thu th× kh«ng co chi, thÕ lµ “tr¨m d©u” ®æ lªn ®Çu ngêi lao ®éng trªn ®©y chØ lµ 1 vÞ dô. - TriÓn khai c«ng t¸c BHXH ®Õn víi c¸c tæ chøc doanh nghiÖp vµ lao ®éng NQD vÉn cßn cã nhiÒu khã kh¨n trë ng¹i, ph©n tÝch n¾m b¾t bÒ s©u, c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®i vµo c¬ së cßn yÕu, cha thÓ hiÖn râ mét ph¬ng ph¸p c«ng t¸c cã hiÖu lùc. II. BiÖn ph¸p nh»m t¨ng cêng qu¶n lý vµ ph©n phèi quü tiÒn l¬ng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ë doanh nghiÖp. §Ó t¨ng cêng qu¶n lý vµ ph©n ph«i quü tiÒn l¬ng mét cahch cã hiÖu qu¶ ë doanh nghiÖp cÇn ph¶i hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nãi chung vµ h¹ch to¸n kÕ to¸n tiÒn l ¬ng nãi riªng, ph¶i c¨n cø vµo m« h×nh chung trong h¹ch to¸n, nh÷ng quy ®Þnh vÒ ghi chÐp, lu©n chuyÓn chøng tõ cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó lµm sao cho c¸c th«ng tin kÕ to¸n ph¶i phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr êng, phôc vô cho yªu cÇu cña ®¬n vÞ minh. ViÖc tæ chøc hîp lý c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l¬ng, sÏ t¹o sù kÕt hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c h¹ch to¸n trong bé m¸y kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp. Tæ chøc hîp lý qu¸ tr×nh ho¹ch to¸n ban ®Çu bao gåm khÊu lËp chøng tõ vµ lu©n chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n lµ nh÷ng minh chøng b»ng giÊy tê vÒ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh vµ thùc sù hoµn thiÖn th«ng qua viÖc lËp chøng tõ mµ kÕ to¸n cã thÓ kiÓm tra ® îc tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh. Tõ nh÷ng yªu cÇu thùc tÕ trªn em xin ®a ra mét sè ý kiÕn sau: - Trong viÖc lËp chøng tõ liªn quan ®Õn tiÒn l¬ng, kÕ to¸n tiÒn l¬ng ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè nh ngµy th¸nh ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ, sè chøng tõ ®Ó tiÖn cho viÖc kiÓm tra. - Tæ chøc viÖc lËp vµ lu©n chuyÓn chøng tõ, tõ c¸c bé phËn cña m×nh sao cho kÞp thêi ®Ò phßng kÕ to¸n tµi chÝnh c¬ thÓ lËp b¸o trong c¸c ®îc nhanh chãng, viÖc gi¸m s¸t ®îc thêng xuªn vµ cã hÖ thèng. - Trong viÖc ho¹ch to¸n, tÝnh to¸n tiÒn l¬ng, BHXH ë ngµnh tµi chÝnh kinh tÕ lÉn thèng kª nghiÖp vô tµi c¸c phßng ban khi söa ch÷a ph¶i th«ng b¸o cho nh÷ng ngêi cã liªn quan biÕt ®Ó khi h¹ch taons vµ ghi sæ ®îc thèng nhaant, ®Çy ®ñ, kh«ng lµm l·ng phÝ thêi gian vµ søc lùc. - Doanh nghiÖp nªn thµnh lËp mét bé phËn kiÓm tra sö lý chøng tõ ®Ó viÖc h¹ch to¸n, thanh to¸n l¬ng ®îc chÝnh x¸c ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu qu¶ Bé phËn nµy ph¶i lµ nh÷ng c¸n bé kÕ to¸n cã tr×nh ®é chuyªn m«n, lµm viÖc nghiªm tóc. - Trong viÖc ghi sæ doanh nghiÖp nªn ¸p dông ®óng c¸c mÉu sæ tr×nh tù quy ®Þnh ghi sæ nh bé quy ®Þnh ®Ó tiÖn cho viÖc kiÓm tra, xam xÐt. 20