Lêi nãi ®Çu
Trong c¸c doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cÇn thiÕt ph¶i cã 3 yÕu tè lµ t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Tµi
s¶n cè ®Þnh lµ t liÖu lao ®éng, lµ mét trong 3 yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng, ®Æc biÖt khi hiÖn nay c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt ngµy
cµng ®îc ¸p dông réng r·i th× tµi s¶n cè ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó gi¶m cêng
®é lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm t¹o nªn søc c¹nh tranh
cña doanh nghiÖp. Tµi s¶n cè ®Þnh cßn cã ý nghÜa quan träng quyÕt ®Þnh sù tån t¹i
vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
Tµi s¶n cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp, cã
gi¸ trÞ lín, thêi gian lu©n chuyÓn dµi, nªn mét ®ßi hái thiÕt yÕu lµ ph¶i tæ chøc tèt
c«ng t¸c h¹ch to¸n TSC§ ®Ó theo dâi, n¾m ch¾c t×nh h×nh t¨ng gi¶m TSC§ vÒ sè
lîng vµ gi¸ trÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§, tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, tèi ®a
ho¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp. Sö dông ®Çy ®ñ c«ng suÊt cña TSC§ gãp phÇn ph¸t
triÓn s¶n xuÊt, thu håi vèn ®Çu t nhanh ®Ó t¸i s¶n xuÊt, trang bÞ thªm vµ ®ái míi
TSC§. Khi vai trß cña TSC§ ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ
®ãng vai trß quan träng th× yªu cÇu ®èi víi viÖc qu¶n lý, tæ chøc h¹ch to¸n TSC§
cµng cao nh»m gãp phÇn sö dông hiÖu qu¶ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp.
NhËn biÕt tÇm quan träng cña c«ng t¸c h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh. §îc sù híng dÉn cña c« gi¸o TS. NguyÔn ThÞ §«ng cïng víi viÖc tham kh¶o gi¸o tr×nh, tµi
liÖu gi¶ng d¹y bé m«n kÕ to¸n vµ quyÕt ®Þnh 166/1999/Q§-BTC ban hµnh ngµy
30/12/1999
Víi néi dung nghiªn cøu tõ quyÕt ®Þnh 166/1999/Q§-BTC ban hµnh ngµy
30 th¸ng 12 n¨m 1999, s¸ch gi¸o khoa vµ tµi liÖu gi¶ng d¹y bé m«n kÕ
to¸n, tham kh¶o t¹p chÝ tµi chÝnh vµ hiÖn tr¹ng thùc tÕ cña mét sè doanh
nghiÖp, §Ò tµi nµy xin ®Ò cËp ®Õn nh÷ng néi dung sau :
I-
Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n Tµi s¶n cè
®Þnh
1
1 Vai trß vµ kh¸i niÖm Tµi s¶n cè ®Þnh
2 Ph©n lo¹i, ®Þnh gi¸ vµ x¸c ®Þnh thêi gian sö dông Tµi s¶n Cè §Þnh
3 H¹ch to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh
4 Mét sè yªu cÇu qu¶n lý TSC§
IIIIIIV-
Thùc tr¹ng vµ kiÕn nghÞ c¸c doanh nghiÖp
Mét sè Gi¶I ph¸p
KÕt luËn
2
PhÇn I : Nh÷ng Lý LuËn C¬ B¶n VÒ H¹ch To¸n TSC§
I-
Vai trß vµ Kh¸i niÖm TSC§
1- Vai trß Tµi S¶n Cè ®Þnh
TSC§ lµ mét bé phËn cña t liÖu s¶n xuÊt, gi÷ vai trß t liÖu lao ®éng chñ yÕu
cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chóng ®îc coi lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cã vai trß quan
träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, lµ ®iÒu kiÖn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
x· héi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ gãc ®é vi m«, M¸y mãc thiÕt bÞ, quy
tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt chÝnh lµ yÕu tè ®Ó x¸c ®Þnh quy m« vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt
cña doanh nghiÖp. XÐt trªn gãc ®é vÜ m«, ®¸nh gi¸ vÒ c¬ së h¹ tÇng, c¬ së vËt chÊt
kü thuËt cña toµn bé nÒn kinh tÕ lµ mÊu chèt x¸c ®Þnh nÒn kinh tÕ quèc d©n cã
thùc lùc v÷ng m¹nh hay kh«ng.
ChÝnh v× vËy trong s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp nãi riªng còng
nh cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung, TSC§ lµ c¬ së vËt chÊt vµ vai trß cùc kú
quan träng. ViÖc c¶i tiÕn, hoµn thiÖn, ®æi míi vµ sö dông hiÖu qu¶ TSC§ lµ mét
trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp nãi
riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung.
NhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vai trß cña TSC§ chÝnh lµ lý luËn ®Çu tiªn x©y dùng
nªn kh¸i niÖm vÒ TSC§.
2- Kh¸i niÖm vÒ TSC§ :
Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi vµ
cã ®Æc ®iÓm lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, TSC§ bÞ hao mßn dÇn, gi¸ trÞ cña nã ®îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi
phÝ kinh doanh vµ gi÷ nguyªn ®îc h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h háng.
3. §Æc ®iÓm cña TSC§
TSC§ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt nh thêi gian sö dông l©u dµi, tham gia vµo
nhiÒu chu kú s¶n xuÊt. Nã bÞ hao mßn dÇn tuy vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt
ban ®Çu cho ®Õn khi hÕt thêi gian sö dông. §Ó bï ®¾p ngêi ta ph¶i trÝch khÊu hao.
Tuú theo quan ®iÓm cña tõng quèc gia vµ tõng thêi kú ngêi ta cã tiªu chuÈn
cho TSC§. ViÖt nam ®a ra tiªu chuÈn cña mét TSC§ lµ:
3
- Cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn.
- Cã gi¸ trÞ tõ 5.000.000 (n¨m triÖu ®ång) trë lªn.
4. NhiÖm vô h¹ch to¸n kÕ to¸n TSC§:
H¹ch to¸n TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o c¸c nhiÖm vô chñ yÕu
sau:
- Ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp chÝnh x¸c kÞp thêi sè lîng, gi¸ trÞ TSC§ hiÖn
cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m vµ hiÖn tr¹ng TSC§ trong ph¹m vi toµn ®¬n vÞ, còng nh t¹i
tõng bé phËn sö dông TSC§, t¹o ®iÒu kiÖn cung cÊp th«ng tin ®Ó kiÓm tra, gi¸m
s¸t thêng xuyªn viÖc gi÷ g×n, b¶o qu¶n, b¶o dìng TSC§ vµ kÕ ho¹ch ®Çu t ®æi míi
TSC§ trong tõng ®¬n vÞ.
- TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c møc khÊu hao TSC§ vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh theo møc ®é hao mßn cña tµi s¶n vµ chÕ ®é qui ®Þnh.
- Tham gia lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a vµ dù to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§ vÒ chi phÝ
vµ kÕt qu¶ cña c«ng viÖc söa ch÷a.
- TÝnh to¸n ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c t×nh h×nh x©y dùng trang bÞ thªm ®æi
míi, n©ng cÊp hoÆc th¸o dì bít lµm t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ còng nh t×nh h×nh
thanh lý, nhîng b¸n TSC§.
- Híng dÉn, kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ, c¸c bé phËn phô thuéc trong c¸c doanh
nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ TSC§, më c¸c sæ, thÎ kÕ t¸n
cÇn thiÕt vµ h¹ch to¸n TSC§ ®óng chÕ ®é qui ®Þnh.
- Tham gia kiÓm tra ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ theo qui ®Þnh cña Nhµ níc vµ yªu cÇu
b¶o qu¶n vèn, tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh trang bÞ, huy ®éng b¶o qu¶n, sö dông
TSC§ t¹i ®¬n vÞ.
§Ó tæ chøc h¹ch to¸n ®óng ®¾n TSC§, viÖc ®Çu tiªn c¸c doanh nghiÖp ph¶i lµm
lµ ph©n lo¹i TSC§, x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ vµ thêi gian sö dông TSC§.
II. Ph©n lo¹i, ®¸nh gi¸ TSC§ vµ x¸c ®Þnh thêi gian sö dông TSC§.
1. Ph©n lo¹i TSC§:
Do TSC§ trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu h×nh th¸i biÓu hiÖn, tÝnh
chÊt ®Çu t, c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông kh¸c nhau, v× vËy ®Ó thuËn lîi cho
c«ng t¸c qu¶n lý vµ tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ cÇn s¾p xÕp TSC§ thµnh tõng nhãm
theo ®Æc trng nhÊt ®Þnh.
1.1 Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn
Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn TSC§ ®îc ph©n thµnh TSC§ h÷u h×nh vµ TSC§ v«
h×nh.
4
a) TSC§ h÷u h×nh: lµ nh÷ng TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ. Thuéc vÒ lo¹i
nµy gåm cã:
- Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc : lµ tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh
sau qu¸ tr×nh thi c«ng x©y dùng nh trô së lµm viÖc, nhµ kho, hµng rµo, th¸p níc,
s©n b·i, c¸c c«ng tr×nh trang trÝ cho nhµ cöa, ®êng x¸, cÇu cèng, ®êng s¾t, cÇu tÇu,
cÇu c¶ng …
- M¸y mãc, thiÕt bÞ : lµ toµn bé c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng trong ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh m¸y mãc chuyªn dïng, thiÕt bÞ c«ng t¸c,
d©y chuyÒn c«ng nghÖ, nh÷ng m¸y mãc ®¬n lÎ...
- Phîng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ truyÒn dÉn : lµ c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn vËn t¶i gåm ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®êng s¾t, ®êng thuû, ®êng bé, ®êng kh«ng ®êng èng vµ c¸c thiÕt
bÞ truyÒn dÉn nh hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng ®iÖn, ®êng èng níc, b¨ng t¶i...
- ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý : lµ nh÷ng thiÕt bÞ, dông cô dïng trong c«ng t¸c
qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh m¸y vi tÝnh phôc vô qu¶n lý,
thiÕt bÞ ®iÖn tö , dông cô ®o lêng, kiÓm tra chÊt lîng, m¸y hót Èm, hót bôi, chèng
mèi mät…
- Vên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm : lµ c¸c vên c©y l©u n¨m
nh vên cµ phª, vên chÌ, vên cao su, vên c©y ¨n qu¶, th¶m cá, th¶m c©y xanh ...
sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm nh ®µn voi, ®µn ngùa, ®µn tr©u, ®µn bß ..
- - C¸c lo¹i TSC§ h÷u h×nh kh¸c : lµ toµn bé c¸c TSC§ kh¸c cha liÖt kª vµo n¨m
lo¹i trªn nh tranh ¶nh, t¸c phÈm nghÖ thuËt ..
5
b) TSC§ v« h×nh: lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nhng cã gi¸ trÞ kinh
tÕ lín, ®¹i diÖn cho mét quyÒn hîp ph¸p nµo ®ã vµ ngêi chñ ®îc hëng quyÒn lîi
kinh tÕ. Bao gåm:
- QuyÒn sö dông ®Êt: bao gåm toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra liªn
quan ®Õn viÖc giµnh quyÒn sö dông ®Êt ®ai, mÆt níc… trong mét kho¶ng thêi gian
nhÊt ®Þnh.
- Chi phÝ thµnh lËp, chuÈn bÞ s¶n xuÊt: bao gåm c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc
thµnh lËp, chuÈn bÞ s¶n xuÊt, chi phÝ khai hoang nh chi cho c«ng t¸c nghiªn cøu
th¨m dß, lËp dù ¸n ®Çu t, chi phÝ vÒ huy ®éng vèn ban ®Çu, chi phÝ qu¶ng c¸o, khai
tr¬ng…
- B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ: lµ c¸c chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó mua l¹i
c¸c b¶n quyÒn t¸c gi¶, b»ng s¸ng chÕ hoÆc tr¶ cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, s¶n
xuÊt thö ®îc nhµ níc cÊp b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ.
- Chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn: lµ c¸c chi phÝ cho viÖc nghiªn cøu, ph¸t triÓn
doanh nghiÖp do ®¬n vÞ tù thùc hiÖn hoÆc thuª ngoµi.
- Lîi thÕ th¬ng m¹i: lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i do doanh nghiÖp
ph¶i tr¶ thªm ngoµi gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c TSC§ h÷u h×nh bëi sù thuËn lîi cña vÞ
trÝ th¬ng m¹i, sù tÝn nhiÖm ®èi víi kh¸ch hµng hoÆc danh tiÕng cña doanh nghiÖp.
- TSC§ v« h×nh kh¸c: bao gåm nh÷ng lo¹i TSC§ v« h×nh kh¸c cha qui ®Þnh
ph¶n ¸nh ë trªn nh: quyÒn ®Æc nhîng, quyÒn thuª nhµ, b¶n quyÒn t¸c gi¶, quyÒn
sö dông hîp ®ång, ®éc quyÒn nh·n hiÖu vµ tªn hiÖu…
1.2 Ph©n lo¹i TSC§ theo quyÒn së h÷u:
Theo quyÒn së h÷u, TSC§ trong doanh nghiÖp ®îc chia thµnh hai lo¹i: TSC§
tù cã vµ TSC§ ®i thuª.
- TSC§ tù cã lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp cã quyÒn së h÷u chÝnh thøc hoÆc
®îc Nhµ níc uû quyÒn qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n ®ã. TSC§ lo¹i nµy ®îc h×nh
thµnh tõ nhiÒu nguån : Nguån vèn doanh nghiÖp, Ng©n s¸ch cÊp, cÊp trªn cÊp
nguån ®i vay, nguån vèn liªn doanh, nguån biÕu tÆng. Trong qu¸ tr×nh qu¶n lý tµi
s¶n, doanh nghiÖp ®îc quyÒn sö dông tµi s¶n ®ã theo yªu cÇu cña m×nh vµ cã thÓ
nhîng b¸n cho bªn ngoµi. §îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh
nghiÖp.
- TSC§ ®i thuª lµ TSC§ kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nhng
doanh nghiÖp ®ùoc quyÒn sö dông tµi s¶n ®ã phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh
cña ®¬n vÞ m×nh.
6
C¨n cø vµo tÝnh chÊt hîp ®ång thuª TSC§, TSC§ ®i thuª ®îc chia thµnh TSC§
thuª tµi chÝnh vµ TSC§ thuª ho¹t ®éng.
+ Víi h×nh thøc thuª TSC§ tµi chÝnh, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp
®ang cã nhu cÇu ®Çu t, nhng l¹i gÆp khã kh¨n vÒ vèn, cã kh¶ n¨ng ®æi míi ®îc
TSC§ phôc vô cho kinh doanh. Trong trêng hîp nµy, TSC§ ®îc h×nh thµnh tõ
nguån vèn vay, hîp ®ång thuª TSC§ tµi chÝnh ph¶n ¸nh sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ bao
gåm : Nguyªn gi¸ TSC§ thuª vµ phÇn l·i tiÒn vèn thuª ph¶i tr¶. Trong thêi gian
thuª, doanh nghiÖp ®îc quyÒn qu¶n lý vµ sö dông TSC§ nh nh÷ng TSC§ thuéc
quyÒn së h÷u cña m×nh vµ ph¶i trÝch khÊu hao vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ
®îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
+ §èi víi TSC§ thuª ho¹t ®éng, lµ nh÷ng TSC§ thuª kh«ng tho¶ m·n bÊt cø
®iÒu kho¶n nµo cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh, doanh nghiÖp chØ ®îc qu¶n lý sö
dung TSC§ trong thêi gian hîp ®ång vµ ph¶i hoµn tr¶ khi kÕt thóc hîp ®ång.
Doanh nghiÖp chØ ph¶i tr¶ chi phÝ thuª TSC§, cßn kh«ng ph¶i tÝnh khÊu hao, ph¶n
¸nh ngoµi b¶ng c©n ®èi tµi s¶n.
Víi c¸ch ph©n lo¹i nµy, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh møc ®é qu¶n lý vµ h¹ch to¸n
®èi víi tõng lo¹i TSC§ kh¸c nhau. Víi TSC§ tù cã, doanh nghiÖp cã quyÒn sö
dông l©u dµi, nã chiÕm tû träng lín trong toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp do vËy
cÇn t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý h¬n so TSC§ ®i thuª, doanh nghiÖp chØ cã quyÒn
qu¶n lý vµ sö dông trong thêi gian nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång ®· ký. §ång thêi cÇn
ph¶i h¹ch to¸n riªng biÖt c¸c lo¹i TSC§ tù cã, thuª tµi chÝnh hoÆc thuª ho¹t ®éng.
Ngoµi ra cã thÓ ph©n lo¹i TSC§ theo nguån h×nhthµnh, theo c«ng dông vµ t×nh
h×nh sö dông.
2- §¸nh gi¸ TSC§
§Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n TSC§, tÝnh khÊu hao TSC§ vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö
dông cña chóng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ TSC§.
2.1 C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ TSC§:
§¸nh gi¸ TSC§ lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§. TSC§ ®îc ®¸nh gi¸ lÇn
®Çu vµ cã thÓ ®¸nh gi¸ l¹i trong qu¸ tr×nh sö dông. TSC§ ®îc ®¸nh gi¸ theo
nguyªn gi¸ (gi¸ trÞ ban ®Çu), gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i.
- Nguyªn gi¸ TSC§: lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra ®Ó cã TSC§ cho
tíi khi ®a TSC§ vµo ho¹t ®éng b×nh thêng, nh gi¸ mua thùc tÕ cña TSC§, c¸c chi
phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö, l·i tiÒn vay ®Çu t cho TSC§ khi
cha bµn giao vµ ®a TSC§ vµo sö dông, thuÕ vµ lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã).
7
- Gi¸ trÞ hao mßn: lµ phÇn gi¸ trÞ TSC§ ®· mÊt ®i trong qu¸ t×nh sö dông (do
tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh, do bµo mßn cña tù nhiªn, do tiÕn bé kü
thuËt…)
- Gi¸ trÞ cßn l¹i (trªn sæ kÕ to¸n) lµ hiÖu sè gi÷a nguyªn gi¸ TSC§ vµ sè khÊu
hao luü kÕ cña TSC§ tÝnh ®Õn thêi ®iÓm x¸c ®Þnh.
2.2 – X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§:
Nguyªn gi¸ TSC§ ph¶i ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së c¸c chi phÝ hîp lý mµ doanh
nghiÖp ph¶i chi tr¶ hoÆc chÊp nhËn nî ®Ó h×nh thµnh TSC§, ph¶i cã c¨n cø kh¸ch
quan, ph¶i cã ho¸ ®¬n chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ, ph¶i c¨n cø vµo gi¸ thÞ trêng.
Nguyªn gi¸ TSC§ cã thÓ bao gåm VAT hoÆc kh«ng cã VAT tuú theo ph¬ng ph¸p
tÝnh VAT ph¶i nép cña danh nghiÖp vµ phô thuéc vµo nguån h×nh thµnh TSC§.
a) X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh:
- Tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i mua s¾m:
Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i mua s¾m (kÓ c¶ mua míi vµ cò), bao gåm:
gi¸ thùc tÕ ph¶i tr¶; l·i tiÒn vay ®Çu t cho tµi s¶n cè ®Þnh khi cha ®a tµi s¶n cè ®Þnh
vµo sö dông; c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì; c¸c chi phÝ söa ch÷a, t©n trang tríc
khi ®a tµi s¶n cè ®Þnh vµo sö dông; chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö, thuÕ vµ lÖ phÝ tríc b¹
(nÕu cã).
Nguyªn gi¸ = Gi¸ mua + Chi phÝ tríc khi sö dông – Gi¶m gi¸ (nÕu cã)
- Tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®Çu t x©y dùng:
Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®Çu t x©y dùng (c¶ tù lµm vµ thuª ngoµi): lµ
gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh x©y dùng theo quy ®Þnh t¹i §iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t - x©y
dùng hiÖn hµnh, c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan vµ lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã)
Nguyªn gi¸ = Gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh + Chi phÝ tríc khi sö dông
- TSC§ nhËn vèn gãp liªn doanh
Nguyªn gi¸ TSC§ nhËn vèn gãp liªn doanh bao gåm: gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸
thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn; c¸c chi phÝ t©n trang, söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh;
c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö, lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã) mµ bªn
nhËn ph¶i chi ra tríc khi ®a vµo sö dông.
Nguyªn gi¸ = Gi¸ trÞ vèn gãp + Chi phÝ tríc khi sö dông
- Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc cÊp, ®îc ®iÒu chuyÓn ®Õn.
8
Nguyªn gi¸ TSC§ ®îc cÊp, ®îc ®iÒu chuyÓn ®Õn bao gåm: gi¸ trÞ cßn l¹i trªn
sæ kÕ to¸n cña TSC§ ë c¸c ®¬n vÞ cÊp, ®¬n vÞ ®iÒu chuyÓn hoÆc gi¸ trÞ theo ®¸nh
gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn vµ c¸c chi phÝ t©n trang; chi phÝ söa ch÷a; chi
phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö; lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã)... mµ bªn nhËn
tµi s¶n ph¶i chi ra tríc khi ®a TSC§ vµo sö dông.
Nguyªn gi¸ = Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ trªn sæ ®¬n vÞ cÊp hoÆc ®¸nh gi¸ l¹i
cña Héi ®ång + Chi phÝ tríc khi sö dông.
Riªng nguyªn gi¸ TSC§ ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n
phô thuéc trong doanh nghiÖp lµ nguyªn gi¸ ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ bÞ ®iÒu chuyÓn phï
hîp víi bé hå s¬ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ã. §¬n vÞ nhËn TSC§ c¨n cø vµo nguyªn
gi¸, sè khÊu hao luü kÕ,. gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n vµ bé hå s¬ cña TSC§ ®ã
®Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ
to¸n cña TSC§ vµ ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n. C¸c chi phÝ cã liªn quan tíi viÖc ®iÒu
chuyÓn TSC§ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc kh«ng h¹ch to¸n
t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ mµ h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh trong kú.
b) X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh:
Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh lµ tæng chi phÝ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra
®Ó cã TSC§ v« h×nh: chi phÝ vÒ ®Êt sö dông; chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp; chi
phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn; chi phÝ vÒ b»ng ph¸t minh, b»ng s¸ng chÕ, mua b¶n
quyÒn t¸c gi¶, nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ; chi phÝ vÒ lîi thÕ kinh doanh.
c) X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh:
Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ thuª nh ®¬n vÞ
chñ së h÷u tµi s¶n bao gåm: gi¸ mua thùc tÕ; c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì c¸c
chi phÝ söa ch÷a, t©n trang khi ®a tµi s¶n cè ®Þnh vµo sö dông chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y
thö, thuÕ vµ lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã)..
PhÇn chªnh lÖch gi÷a tiÒn thuª tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i tr¶ cho ®¬n vÞ cho thuª
nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®ã ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh phï hîp víi
thêi h¹n cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh.
Theo quy ®Þnh ban hµnh, viÖc theo dâi, qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§
ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ vµ gi¸ trÞ
cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña TSC§:
Gi¸ trÞ cßn l¹i trªn = Nguyªn gi¸ TSC§ - Sè khÊu hao luü kÕ
9
sæ kÕ to¸n TSC§
cña TSC§
Nguyªn gi¸ TSC§ trong doanh nghiÖp chØ ®îc thay ®æi trong c¸c trêng hîp
sau:
- §¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh
- N©ng cÊp tµi s¶n cè ®Þnh
- Th¸o dì mét hay mét sè bé phËn cña TSC§.
Khi thay ®æi nguyªn gi¸ TSC§, doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n ghi râ c¸c
c¨n cø thay ®æi vµ x¸c ®Þnh l¹i c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ
to¸n, sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ vµ tiÕn hµnh h¹ch to¸n theo c¸c quy ®Þnh hiÖn
hµnh.
3- X¸c ®Þnh thêi gian sö dông TSC§
§iÒu kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ , ®ã lµ x¸c
®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§
- §Ó x¸c ®Þnh thêi gian sö dông TSC§ h÷u h×nh, c¨n cø vµo c¸c tiªu chuÈn díi
®©y :
+ Tuæi thä kü thuËt cña TSC§ theo thiÕt kÕ
+ HiÖn tr¹ng TSC§ (thêi gian TSC§ ®· qua sö dông, thÕ hÖ TSC§, t×nh tr¹ng
thùc tÕ cña tµi s¶n...)
+ Tuæi thä kinh tÕ tµi s¶n cè ®Þnh.
- X¸c ®Þnh thêi gian sö dông TSC§ v« h×nh: Doanh nghiÖp tù x¸c ®Þnh thêi
gian sö dông TSC§ v« h×nh trong kho¶ng thêi gian tõ 5 n¨m ®Õn 40 n¨m.
II. H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng cña TSC§
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, TSC§ cña doanh nghiÖp thêng xuyªn biÕn ®éng.
§Ó qu¶n lý tèt TSC§, kÕ to¸n cÇn ph¶i theo dâi chÆt chÏ, ph¶n ¸nh mäi trêng hîp
biÕn ®éng t¨ng, gi¶m TSC§. Khi cã TSC§ t¨ng thªm do bÊt kú nguyªn nh©n nµo,
doanh nghiÖp ®Òu ph¶i lËp biªn b¶n nghiÖm thu, kiÓm nhËn TSC§. Sau ®ã phßng
kÕ to¸n lËp hå s¬ TSC§ gåm biªn b¶n giao nhËn TSC§, c¸c b¶n sao tµi liÖu kü
thuËt, c¸c ho¸ ®¬n, giÊy vËn chuyÓn. C¨n cø vµo hå s¬ phßng kÕ to¸n më thÎ ®Ó
h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§ theo mÉu thèng nhÊt råi ®¨ng ký vµo sæ TSC§. Sæ TSC§
10
®îc lËp chung cho toµn doanh nghiÖp 1 quyÓn vµ cho tõng ®¬n vÞ sö dông mçi n¬i
1 quyÓn ®Ó theo dâi.
Sæ tµi s¶n cè ®Þnh
§¬n vÞ
Lo¹i tµi s¶n
Sè
TT
1
Chøng tõ
SH NT
2
Ghi t¨ng tsc®
Tªn,
Níc
N¨m
®Æc
s¶n
®a
®iÓm, xuÊt
vµo
ký
sö
hiÖu
dông
3
Ngêi ghi sæ
(Ký, hä tªn)
TSC§
4
5
6
Sè
hiÖu
TS cè
®Þnh
7
Ng.
gi¸
TS
Cè
®Þnh
8
KhÊu hao tsc®
KH ®·
KhÊu hao
Tû lÖ Møc tÝnh ®Õn
KH
khÊu khi ghi
(%)
hao gi¶m
Ghi gi¶m TSC§
Chøng tõ
Lý
SH
NT
do
gi¶m
TSC§
9
10
11
12
13
14
KÕ to¸n trëng
(Ký, hä tªn)
1.Tµi kho¶n sö dông:
§Ó kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m TSC§ , kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n
sau:
Tµi kho¶n 211 - TSC§ h÷u h×nh. Tµi kho¶n nµy sö dông ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ
t×nh h×nh biÕn ®éng cña nh÷ng TSC§ trong doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸.
Bªn Nî: - Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ cña TSC§ h÷u h×nh t¨ng do ®îc cÊp, mua s¾m,
XDCB hoµn thµnh bµn giao, do c¸c ®¬n vÞ tham gia liªn doanh gãp vèn, do ®îc
biÕu tÆng, viÖn trî…
- §iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ cña TSC§ do x©y l¾p, trang bÞ thªm, do c¶i
t¹o, n©ng cÊp.
- §iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ do ®¸nh gi¸ l¹i.
Bªn Cã: - Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ cña TSC§ gi¶m do ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ
kh¸c, nhîng b¸n, thanh lý hoÆc ®em gãp vèn liªn doanh.
- Nguyªn gi¸ gi¶m do th¸o dì bít mét sè bé phËn hoÆc do ®¸nh gi¸ l¹i.
Sè D Nî: Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh hiÖn cã ë ®¬n vÞ.
Tµi kho¶n 211 cã c¸c tµi kho¶n cÊp 2 ®îc më ®Ó theo dâi chi tiÕt:
+ TK 2112 - Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc
11
+ TK 2113 - M¸y mãc, thiÕt bÞ
+ TK 2114 - Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn
+ TK 2115 -ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý
+ TK 2116 - C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm
+ TK 2118 - TSC§ h÷u h×nh kh¸c.
Tµi kho¶n 212 - TSC§ thuª tµi chÝnh. Tµi kho¶n nµy sö dông ®Ó ph¶n ¸nh sè liÖu
hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña TSC§ doanh nghiÖp ®i thuª ®Ó sö dông, viÖc
kÕ to¸n TSC§ nµy cña doanh nghiÖp ph¶i theo dâi riªng biÖt.
Tµi kho¶n 213 – TSC§ v« h×nh : Tµi kho¶n nµy sö dông ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã
vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña nh÷ng TSC§ v« h×nh trong doanh nghiÖp .
Bªn Nî: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh t¨ng thªm
Bªn Cã: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nhgi¶m trong kú
Sè D Nî: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh hiÖn cã ë doanh nghiÖp.
- TSC§ v« h×nh còng më tµi kho¶n cÊp 2 ®Ó theo dâi chi tiÕt cho tõng lo¹i TSC§
v« h×nh cã nh÷ng ®Æc tÝnh kinh tÕ kh¸c nhau :
+ TK 2131 - QuyÒn sö dông ®Êt
+ TK 2132 - Chi phÝ thµnh lËp, chuÈn bÞ s¶n xuÊt
+ TK 2133 - B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ
+ TK 2134 - Chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn
+ TK 2135 - Chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹I
+ TK 2138 - TSC§ v« h×nh kh¸c.
Tµi kho¶n 214 - Hao mßn TSC§. Tµi kho¶n nµy ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ
hao mßn, ®ång thêi còng lµ sæ trÝch khÊu hao cña c¸c lo¹i TSC§ mµ ®¬n vÞ ®îc
quyÒn qu¶n lý sö dông.
Bªn Nî: Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ gi¶m do c¸c lý do gi¶m TSC§ (thanh lý, nhîng
b¸n, chuyÓn ®i n¬i kh¸c).
Bªn Cã : Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ t¨ng do trÝch khÊu hao TSC§, do ®¸nh gi¸
l¹i TSC§.
D Cã: Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ hiÖn cã ë ®¬n vÞ.
TK 214 cã 3 TK cÊp 2 ®Ó theo dâi sè hao mßn cña tõng lo¹i tµi s¶n :
+ TK 2141 – Hao mßn TSC§ h÷u h×nh
+ TK 2142 – Hao mßn TSC§ ®i thuª
12
+ TK 2143 – Hao mßn TSC§ v« h×nh.
Ngoµi ra ®Ó ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña TSC§ vµ trÝch khÊu hao TSC§, cßn quy
®Þnh sö dông c¸c TK cã liªn quan nh : TK 111, 112, 241, 331, 341, 411, 441, 128,
222, 228, 627, 641, 642.
Nguyªn t¾c chung trong kÕ to¸n TSC§ :
- ViÖc ghi chÐp trªn c¸c TK ph¶n ¸nh c¸c TK ( 211, 212, 213 ) lµ theo nguyªn gi¸.
- ViÖc h¹ch to¸n khÊu hao ®ång thêi víi h¹ch to¸n hao mßn TSC§
- ChØ ®iÒu chØnh nguyªn gi¸ TSC§ khi cã quyÕt ®Þnh d¸nh gi¸ l¹I TSC§ cña cÊp
cã thÈm quyÒn.
2. H¹ch to¸n t¨ng TSC§
2.1- H¹ch to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh
Tr×nh tù kÕ to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh trong mét sè trêng hîp chñ yÕu nh sau :
2.1.1 - TSC§ h÷u h×nh ®îc cÊp, ®îc ®iÒu chuyÓn tõ ®¬n vÞ kh¸c hoÆc biÕu tÆng:
Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh
Cã TK 411 - Nguån vèn kinh doanh
2.1.2- Mua s¾m TSC§ h÷u h×nh (TSC§ míi hoÆc mua l¹i TSC§ ®· sö dông)
+ C¨n cø c¸c chøng tõ mua TSC§ (ho¸ ®¬n, phiÕu chi...), kÕ to¸n x¸c ®Þnh nguyªn
gèc, lËp hå s¬ TSC§, lËp biªn b¶n giao nhËn TSC§ vµ ghi sæ :
Nî TK 211 - TiÒn mÆt
Cã TK 111 - TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ ngêi b¸n
Cã TK 341 - Vay dµI h¹n...
+ Trêng hîp dïng nguån vèn ®Çu t XDCB vµ c¸c quü doanh nghiÖp mua s¾m
TSC§ th× ®ång thêi víi viÖc ghi t¨ng TSC§ ph¶i cã bót to¸n ®iÒu chuyÓn nguån
vèn nh sau :
Nî TK 414 - Quü ph¸t triÓn kinh doanh
Nî TK 441 - Nguån vèn ®Çu t XDCB
Cã TK411 - Nguån vèn kinh doanh
2.1.3- C«ng tr×nh XDCB hoµn thµnh, nghiÖm thu vµ bµn giao ®a vµo sö dông:
+ C¨n cø gi¸ trÞ quyÕt to¸n c«ng tr×nh, ghi:
Nî TK 241 XDCB dë dang
Cã 411 Nguån vèn kinh doanh
13
2.1.4- Trêng hîp TSC§ t¨ng do nhËn cña c¸c ®¬n vÞ kh¸c gãp vèn liªn doanh
C¨n cø biªn b¶n giao nhËn TSC§, biªn b¶n, hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh vµ
c¸c chøng tõ liªn quan ®Ó ghi :
Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh
Cã TK 411 - Nguån vèn kinh doanh
2.1.5 - NhËn l¹i TSC§ h÷u h×nh tríc ®©y ®· gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c
C¨n cø gi¸ trÞ TSC§ do hai bªn liªn doanh ®¸nh gi¸ khi bµn giao ®Ó ghi t¨ng
TSC§ h÷u h×nh vµ ghi gi¶m gi¸ trÞ vèn gãp liªn doanh:
Nî TK 211- TSC§ h÷u h×nh
Cã TK 128 - §Çu t ng¾n h¹n kh¸c
Cã TK 222 - Gãp vèn liªn doanh
2.2 H¹ch to¸n t¨ng TSC§ v« h×nh :
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè trêng hîp chñ yÕu:
2.2.1 Mua TSC§ v« h×nh
Nî TK 213- TSC§ v« h×nh
Cã TK 111 -TiÒn mÆt
Cã TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 141 -T¹m øng
Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
2.2.2 - T¨ng TSC§ v« h×nh lµ chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i :
Chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i thêng g¾n liÒn víi TSC§ h÷u h×nh v× vËy ®îc h¹ch
to¸n t¨ng cïng víi gi¸ trÞ TSC§ h÷u h×nh :
Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh)
Nî TK 213 - TSC§ v« h×nh (2135) (chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i)
Cã TK 111 - TiÒn mÆt
Cã TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
2.2.3 - Gi¸ trÞ TSC§ v« h×nh lµ c¸c chi phÝ h×nh thµnh trong mét qu¸ tr×nh (chi
phÝ thµnh lËp, chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn...)
V× cã qu¸ tr×nh ®Çu t nªn c¸c chi phÝ nµy tríc hÕt ph¶i ®îc tËp hîp ë TK 241 XDCB dë dang, ®Õn khi kÕt thóc ®Çu t, tÝnh ®îc nguyªn gi¸ TSC§ míi ghi t¨ng
TSC§ v« h×nh
+ TËp hîp chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh
14
Nî TK 241 - XDCB dë dang
Cã TK 111 - TiÒn mÆt
Cã TK 112 - TiÌn göi ng©n hµng
Cã TK 334 - Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
Cã TK 338 - Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c
+ Khi kÕt thóc ®Çu t, x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ :
Nî TK 213 - TSC§ v« h×nh
Cã TK 241 - XDCS dë dang (2412)
Trêng hîp doanh nghiÖp sö dông nguån vèn XDCB hoÆc c¸c quü cña doanh
nghiÖp ®Ó mua s¾m, ®Çu t TSC§ v« h×nh th× ngoµi c¸c bót to¸n nãi trªn, kÕ to¸n
cßn ph¶i kÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn kinh doanh vµ ghi gi¶m nguån vèn ®Çu t
XDCB, c¸c quü cña doanh nghiÖp t¬ng tù phÇn h¹ch to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh
2.2.3 - NÕu nhËn vèn cæ phÇn, vèn liªn doanh b»ng TSC§ v« h×nh :
Nî TK 213 – TSC§ v« h×nh
Cã TK 411 - Nguån vèn kinh doanh
2.3 – H¹ch to¸n t¨ng TSC§ thuª tµi chÝnh
§èi víi TSC§ thuª tµi chÝnh, ph¶i qu¶n lý vµ kÕ to¸n riªng biÖt trong qu¸ tr×nh
thuª, chØ khi chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n míi ®îc ghi vµo TSC§ h÷u h×nh hoÆc
TSC§ v« h×nh cña doanh nghiÖp.
Theo h×nh thøc thuª TSC§ tµi chÝnh, bªn ®i thuª ghi sæ kÕ to¸n gi¸ trÞ TSC§
theo nguyªn gi¸ t¹i thêi ®iÓm ®i thuª nh lµ ®· ®îc mua vµ ghi nî dµi h¹n toµn bé
gi¸ trÞ hîp ®ång thuª (bao gåm phÇn nguyªn gi¸ TSC§ thuª vµ phÇn l·i trªn vèn
thuª tµi s¶n). Trong qu¸ tr×nh sö dông, bªn ®i thuª cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, b¶o
qu¶n, gi÷ g×n, söa ch÷a vµ trÝch khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ SXKD nh ®èi víi c¸c
TSC§ tù cã cña doanh nghiÖp. §Þnh kú bªn ®i thuª ph¶i tr¶ tiÒn thuª TSC§ theo
quy ®Þnh cña hîp ®ång.
Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh ®îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo ph¬ng thøc thuª
(thuª mua, thuª trùc tiÕp, thuª qua c«ng ty cho thuª tµi s¶n...) vµ tuú thuéc vµo néi
dung ghi trªn hîp ®ång thuª.
3. H¹ch to¸n gi¶m TSC§
3.1- H¹ch to¸n gi¶m TSC§ h÷u h×nh
15
TSC§ h÷u h×nh cña ®¬n vÞ gi¶m ®i nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau : nhîng b¸n,,
mÊt, ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª, ®em gãp vèn liªn doanh, ®iÒu chuyÓn cho c¸c
®¬n vÞ kh¸c...
Mäi trêng hîp gi¶m TSC§ h÷u h×nh ®Òu ph¶i lµm ®Çy ®ñ thñ tôc, x¸c nhËn
®óng c¸c kho¶n thiÖt h¹i, chi phÝ vµ thu nhËp (nÕu cã) vµ tuú trêng hîp cô thÓ sÏ
ghi sæ nh sau :
3.1.1 -Trêng hîp nhîng b¸n TSC§
TSC§ nhîng b¸n lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cÇn dïng hoÆc sö dông kh«ng cã hiÖu
qu¶. Khi nhîng b¸n TSC§, ph¶i lµm ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc cÇn thiÕt (quyÕt ®Þnh, biªn
b¶n, hîp ®ång...)
+ C¨n cø c¸c chøng tõ nhîng b¸n liªn quan, kÕ to¸n ghi sæ tiÒn b¸n TSC§ ®· thu
hoÆc ph¶i thu nh mét kho¶n thu nhËp bÊt thêng:
Nî TK 111 - TiÒn mÆt
Nî TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng
Nî TK 131 - Ph¶i thu kh¸ch hµng
Cã TK 721 - Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh
+ C¨n cø biªn b¶n giao nhËn TSC§, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¶m nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao
mßn vµ ghi vµo phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cha thu håi cña TSC§ nh kho¶n chi phÝ bÊt thêng:
Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (PhÇn gi¸ trÞ hao mßn)
Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt thêng (PhÇn gi¸ trÞ cßn l¹i)
Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸ TSC§)
+ C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn nhîng b¸n TSC§ (nÕu cã ph¸t sinh) còng ®îc tËp hîp
nh c¸c chi phÝ bÊt thêng :
Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt thêng :
Cã TK 111 - TiÒn mÆt
Cã TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 141 - T¹m øng
+ NÕu TSC§ ®em nhîng b¸n ®îc h×nh thµnh tõ vèn vay ng©n hµng th× sè tiÒn thu
®îc do nhîng b¸n TSC§ tríc hÕt ph¶i tr¶ ®ñ vèn vay vµ l·i vay cho ng©n hµng vµ
c¸c ®èi tîng kh¸c. Khi tr¶ nî vèn vay, ghi:
Nî TK 315 - Nî dµi h¹n ®Õn h¹n tr¶
Nî TK 341 - Vay dµi h¹n
Cã TK 111 - TiÒn mÆt
16
Cã TK 112 - TiÒn gØ ng©n hµng
3.1.2 KÕ to¸n thanh lý TSC§
TSC§ thanh lý lµ c¸c TSC§ bÞ h háng kh«ng thÓ tiÕp tôc sö dông ®îc, nh÷ng
TSC§ l¹c hËu vÒ mÆt kü thuËt hoÆc kh«ng phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÈt , kinh
doanh mµ kh«ng thÓ nhîng b¸n ®îc.
Khi cã quyÕt ®Þnh thanh lý, doanh nghiÖp ph¶i lËp Ban thanh lý TSC§ ®Ó tæ
chøc viÖc thùc hiÖn thanh lý vµ lËp “Biªn b¶n thanh lý TSC§” theo mÉu quy ®Þnh.
Biªn b¶n thanh lý ®îc lËp hai b¶n, mét b¶n giao cho ®¬n vÞ cã TSC§ thanh lý, 1
b¶n chuyÓn cho phßng kÕ to¸n ®Ó theo dâi vµ ghi sæ kÕ to¸n.
+ C¨n cø biªn b¶n thanh lý TSC§, ghi gi¶m nguyªn gi¸ TSC§ vµ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ
cßn l¹i cha thu håi nh mét kho¶n chi phÝ bÊt thêng.
Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (phÇn gi¸ trÞ ®· hao mßn)
Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt thêng (phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i )
Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸ )
+ Thu nhËp vÒ thanh lý ®îc ghi sæ nh thu nhËp bÊt thêng:
Nî TK 111, 112 - b¸n thu tiÒn
HoÆc Nî TK 152, 153 - Thu phÕ liÖ, phô tïng, dông cô
HoÆc Nî TK 131- Thu nhËp thanh lý cha thu
Cã TK 721 - C¸c kho¶n thu nhËp bÊt thêng
+ C¸c chi phÝ vÒ thanh lý TSC§ (NÕu cã)
Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt thêng
Cã TK 111, 112, 141 - Chi b»ng tiÒn
Cã TK 152, 153 - Chi b»ng vËt liÖu, c«ng cô, dông cô
Cã TK 334, 338 –Ph¶i tr¶ CNV
NÕu TSC§ thanh lý b»ng vèn vay ng©n hµng, kÕt qu¶ thanh lý ph¶i ®îc dïng ®Ó
tr¶ nî vèn vay t¬ng tù nh ®èi víi trêng hîp nhîng b¸n.
3.1.3 KÕ to¸n gãp vèn tham gia liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c b»ng TSC§ h÷u h×nh.
TSC§ cña doanh nghiÖp mang ®i gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c ®îc coi lµ
mét ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh dÓ kiÕm lêi. C¸c tµi s¶n nµy ®îc ®¸nh gi¸ theo gi¸
trÞ vèn gãp do c¸c bªn liªn doanh tho¶ thuËn, chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ gãp ®îc chÊp
nhËn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 412 - Chªnh lÖch
®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n.
17
+ Trêng hîp gi¸ trÞ vèn gãp ®îc ®¸nh gi¸ cao h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§
Nî TK 128 - §Çu t ng¾n h¹n
Nî TK 222 - Gãp vèn liªn doanh (theo gi¸ trÞ vèn gãp)
Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (phÇn gi¸ trÞ hao mßn)
Cã TK 412 - Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n
Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸)
+ Trêng hîp gi¸ trÞ vèn gãp ®îc ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh thÊp h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña
TSC§
Nî TK 128 - §Çu t nh¾n h¹n kh¸c
Nî TK 222 - Gãp vèn liªn doanh (gi¸ trÞ gãp ®îc x¸c ®Þnh)
Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (phÇn gi¸ trÞ hao mßn)
Nî TK 412 - Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n (nguyªn gi¸)
Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸)
3.1.3 - KÕ to¸n TSC§ bÞ mÊt vµ ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª:
Mäi trêng hîp TSC§ bÞ mÊt, ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª ®Òu ph¶i lËp biªn b¶n,
x¸c ®Þnh nguyªn nh©n vµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng vµ sö lý ®óng theo chÕ
®é qu¶n lý tµi chÝnh cña Nhµ níc.
+ Trêng hîp cã ngay quyÕt ®Þnh xö lý cña cÊp cã thÈm quyÒn c¨n cø “ Biªn b¶n
xö lý TSC§ thiÕu “ ®· ®îc duyÖt vµo hå s¬ TSC§, kÕ to¸n x¸c ®Þnh phÇn gi¸ trÞ
thiÖt h¹i (nguyªn gi¸ - sè ®· khÊu hao) ®Ó ghi vµo c¸c tµi kho¶n phï hîp, ®ång
thêi ghi gi¶m nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§:
Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (phÇn gi¸ trÞ hao mßn)
Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) (phÇn båi thêng vËt chÊt)
Nî TK 411 - Nguån vèn kinh doanh (nÕu ®îc ghi gi¶m ng. vèn)
Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt thêng (nÕu DN chÞu tæn thÊt)
Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸)
+ Trêng hîp ph¶i chê quyÕt ®Þnh xö lý, tríc hÕt ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tæn thÊt vµo
kho¶n chê gi¶i quyÕt:
Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (2141) (phÇn gi¸ trÞ hao mßn)
Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1381 tµi s¶n thiÕu chê xö lý)
Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸)
18
+ Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý sÏ ghi sæ c¸c tµi kho¶n liªn quan nh trêng hîp xö lý
ngay :
Nî TK 139 - Ph¶i thu kh¸c (1388) (nÕu b¾t båi thêng)
Nî TK 411 - Nguån vèn kinh doanh (nÕu ghi gi¶m vèn)
Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt thêng (nÕu DN chÞu tæn thÊt)
Cã TK 138 - Ph¶I thu kh¸c (1381)
3.2 - KÕ to¸n gi¶m TSC§ thuª tµi chÝnh
Khi kÕt thóc hîp ®ång thuª TSC§, tuú thuéc c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång, kÕ
to¸n h¹ch to¸n gi¶m TSC§ theo c¸c trêng hîp sau :
- NÕu doanh nghiÖp ®îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u hoÆc ®îc mua l¹i TSC§ thuª :
+ Trêng hîp ®îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u : Ghi gi¶m TSC§ thuª tµi chÝnh vµ ghi
t¨ng TSC§ thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh
Nî TK 213 - TSC§ v« h×nh
Cã TK 212 - TSC§ thuª tµi chÝnh
+ §ång thêi chuyÓn hao mßn TSC§ ®i thuª thµnh hao mßn TSC§ cña doanh
nghiÖp, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 2142 - Hao mßn TSC§ ®i thuª
Cã TK 2141 - Hao mßn TSC§ h÷u h×nh
Cã TK 2143 - Hao mßn TSC§ v« h×nh
+ Trêng hîp ph¶i chi thªm tiÒn ®Ó mua TSC§, sè chi phÝ nµy ®îc tÝnh nhËp vµo
nguyªn gi¸ TSC§ ®ã:
Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh
Nî TK213 - TSC§ v« h×nh
Cã TK 111 - TiÒn mÆt
Cã TK112 - TiÒn göi ng©n hµng
+ Trêng hîp doanh nghiÖp tr¶ l¹i TSC§ cho bªn cho thuª khi kÕt thóc hîp ®ång
thuª, c¨n cø biªn b¶n giao nhËn TSC§ ®Ó ghi gi¶m TSC§ thuª tµi chÝnh
Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (2142)
Cã TK 212 - TSC§ thuª tµi chÝnh
+ NÕu khÊu hao cha hÕt th× ph¶i trÝch khÊu hao cho ®ñ ®Ó tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh
19
PhÇn 2 : Thùc tr¹ng doanh nghiÖp
Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ nuíc ta hiÖn nay, nh÷ng tÝch cùc ®æi míi nÒn kinh
tÕ víi quan ®iÓm " X©y dùng tiÒm lùc kinh tÕ vµ c¬ së vËt chÊt-kü thuËt ®¸p øng
®îc yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn: kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi ; c«ng nghiÖp s¶n
xuÊt t liÖu s¶n xuÊt quan träng, c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao, c«ng nghiÖp quèc
phßng; nÒn n«ng nghiÖp tiÕn tíi hiÖn ®¹i, c¸c dÞch vô c¬ b¶n; tiÒm lùc khoa häc vµ
c«ng nghÖ " ®i kÌm víi viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh khuyÕn khÝch s¶n
xuÊt trong níc ph¸t triÓn, thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, t¹o
m«i trêng thuËn lîi thu hót ®Çu t níc ngoµi ®· ¶nh hëng rÊt lín tíi quan ®iÓm cña
tõng doanh nghiÖp trong Tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ cña c¸c ngµnh, c¸c
cÊp vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.
Trong khi chuÈn mùc kÕ to¸n quèc gia cha hoµn chØnh, sù ph©n biÖt r¹ch rßi gi÷a
quan ®IÓm vÒ h¹ch to¸n thuÕ vµ h¹ch to¸n tµi chÝnh doanh nghiÖp ®ang cÇn ®îc
lµm râ. §ång thêi víi viÖc c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nhiÒu vÒ sè lîng,
®ang lín dÇn vÒ quy m«, nh÷ng tranh c·i cña c¸c doanh nghiÖp vÒ chÕ ®é qu¶n lý
h¹ch to¸n TSC§ vÉn cßn lµ vÊn ®Ò nan gi¶i. Kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi c¸c kiÕn
nghÞ cña doanh nghiÖp ngay khi Bé Tµi ChÝnh ban hµnh quyÕt ®Þnh 166/1999/Q§BTC ngµy 30/12/1999 thay thÕ quyÕt ®Þnh 1062/TC-Q§. Trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy,
em xin tr×nh bµy nh÷ng kiÕn nghÞ liªn quan tíi Tæ chøc h¹ch to¸n T¨ng, Gi¶m
TSC§ tãm t¾t nh sau :
1- TÝnh to¸n Nguyªn gi¸ TSC§
2- Xö lý, ®¸nh gi¸ l¹i TSC§
3- X¸c ®Þnh thêi gian tÝnh khÊu hao TSC§
PhÇn nµy sÏ ®Ò cËp ®Õn víng m¾c cña doanh nghiÖp ë khÝa c¹nh :
- Møc xÐt nguyªn gi¸ TSC§
- C¸ch tÝnh nguyªn gi¸ TSC§ cho thuª.
1. Møc xÐt nguyªn gi¸ TSC§
Víi ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi
nh÷ng h×nh thøc tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng, ®an xen, hçn hîp do vËy kh¶ n¨ng
vµ quy m« ®Çu t më réng s¶n xuÊt còng nh tr×nh ®é qu¶n lý TSC§ ë mçi doanh
nghiÖp lµ kh¸c nhau. §¬n cö nh nãi ®Õn c¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh
20
- Xem thêm -
.DOC 
25 
40 
74 
