LỜI NÓI ĐẦU
Cïng víi sù ph¸t triÓn vµ tiÕn bé cña x· héi, c¬ chÕ thÞ trêng ra ®êi ®·
lµm cho c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ së h÷u ngµy cµng trë nªn ®a d¹ng vµ phøc
t¹p. V× thÕ chøc n¨ng kiÓm tra cña kÕ to¸n dÇn dÇn kh«ng ®¸p øng ®îc nhu
cÇu cña ngêi sö dông th«ng tin. ChÝnh v× vËy, kiÓm to¸n ra ®êi nh mét ®ßi hái
tÊt yÕu kh¸ch quan ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã. Cµng ngµy, kiÓm to¸n cµng trë nªn
cã vai trß quan träng vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, kh¼ng ®Þnh m×nh lµ mét m«n
khoa häc, mét lÜnh vùc nghiªn cøu riªng. C¬ chÕ thÞ trêng c¹nh tranh gay g¾t
®ßi hái c¸c doanh nghiÖp (DN) ph¶i nç lùc v¬n lªn tõ chÝnh b¶n th©n m×nh.
§iÒu nµy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i cã nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ ph¬ng ph¸p
qu¶n lý ®óng ®¾n ®Ó b¶o ®¶m cho viÖc kinh doanh cã hiÖu qu¶. §ã còng lµ lý
do xuÊt hiÖn lo¹i h×nh kiÓm to¸n néi bé (KTNB). Víi sù hiÖn diÖn cña m×nh,
KTNB gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ DN cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin chÝnh x¸c vÒ t×nh
h×nh ho¹t ®éng cña DN m×nh, vÒ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®îc lËp còng nh nhiÒu
b¸o c¸o kh¸c ®Ó lµm c¬ së cho viÖc qu¶n trÞ DN.
ë ViÖt Nam, ®¹i héi IX cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh: “ Kinh tÕ Nhµ níc cïng
víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c.” §iÒu ®ã cã nghÜa
lµ ngay tõ ngay tõ ®Çu qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi (CNXH) th× ®·
ph¶i quan t©m x©y dùng c¸i nÒn t¶ng cña nã. §iÒu hiÓn nhiªn kh«ng bµn c·i lµ
kinh tÕ Nhµ níc ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt. Trong ®iÒu kiÖn níc ta qu¸ ®é
lªn CNXH, c¸c DN, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kn¸c cÇn ph¶i vµ chØ cã thÓ ph¸t
triÓn trªn c¸i nÒn t¶ng lín m¹nh lµ doanh nghiÖp Nhµ níc (DNNN). V× thÕ,
h¬n hÕt, c¸c DNNN cÇn ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó kh¼ng
®Þnh vÞ trÝ chñ ®¹o. KTNB tuy lµ mét lÜnh vùc míi mÎ nhng thÝÕt nghÜ ®ã lµ
mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu vµ cã vai trß hÕt søc to lín trong viÖc ®¸nh
gi¸ tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n tÝnh tu©n thñ, ho¹t
®éng trong DN, taä niÒm tin cho nh÷ng ngêi sö dông th«ng tin vµ lµ c¬ së ®Ó
ra c¸c quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n trÞ.
Víi tinh thÇn ®ã, Chuyªn ®Ò “Mét sè vÊn ®Ò vÒ tæ chøc kiÓm to¸n néi
bé trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ë ViÖt Nam hiÖn nay” xin ®îc ®Ò cËp
®Õn nh÷ng khÝa c¹nh liªn quan ®Õn viÖc thiÕt lËp vµ hoµn thiÖn m« h×nh KTNB
ë ViÖt Nam vµ gi¶I ph¸p kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i cÇn th¸o gì. Ngoµi lêi nãi
®Çu vµ kÕt luËn, chuyªn ®Ò ®îc chia lµm hai phÇn:
PhÇn I : Nh÷ng lÝ luËn chung vÒ KTNB
PhÇn II : Thùc tr¹ng KTNB trong c¸c DNNN ë ViÖt Nam hiÖn nay vµ
mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt.
2
ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n néi bé
I.
1.
Kh¸i qu¸t chung vÒ kiÓm to¸n néi bé.
Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kiÓm to¸n néi bé (KTNB):
Ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n nãi chung ®· xuÊt hiÖn tõ l©u trªn thÕ giíi cïng
víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng vÒ kinh tÕ vµ x· héi còng nh nhiÒu mÆt kh¸c
cña mçi quèc gia . So víi kiÓm to¸n ®éc lËp vµ kiÓm to¸n Nhµ níc th× lo¹i
h×nh KTNB ra ®êi muén h¬n, b¾t ®Çu tõ n¨m 1940 míi xuÊt hiÖn kh¸i niÖm
KTNB . Nhng nã cã sù ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ ®Æc biÖt trong c«ng viÖc qu¶n
trÞ doanh nghiÖp. C¸c ®¬n vÞ kiÓm to¸n c¬ së ph¸t hiÖn ra r»ng hÖ thèng
KTNB lµ ph¬ng tiÖn qu¶n lÝ cã hiÖu qu¶ vµ lµ c«ng cô ®¾c lùc gióp c¸c nhµ
qu¶n lÝ gi¸m s¸t ®îc toµn bé ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ m×nh. Kh«ng nh÷ng thÕ,
trong c¸c c¬ quan nhµ níc viÖc h×nh thµnh c¸c bé phËn KTNB ®Ó kiÓm tra thêng xuyªn c¸c ho¹t ®éng trong c¬ quan ®ang tá ra cã nhiÒu t¸c dông thiÕt
thùc.
Víi sù lín m¹nh vµ gia t¨ng quy m« c¸c doanh nghiÖp vµi thËp niªn gÇn
®©y, tÇm quan träng KTNB còng lín m¹nh mét c¸ch t¬ng øng, lµm cho nã trë
thµnh yÕu tè chÝnh trong viÖc thiÕt lËp hÖ th«ng kiÓm so¸t vµ kiÓm tra néi bé.ë
mét sè níc, c¬ quan lËp ph¸p ®· ®a ra nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt nh»m t¹o ra
hµnh lang ph¸p lÝ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho KTNB ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn. bé phËn
KTNB ®· ph¸t triÓn cùc nhanh ë MÜ còng nh ë ch©u ¢u tõ nh÷ng n¨m 60. Sù
ph¸t triÓn nµy ®¨ ®îc khuyÕn khÝch bëi sù thµnh lËp cña tæ chøc kiÓm to¸n
néi bé (I IA) n¨m 1944 t¹i New York, tæ chøc nµy ®· x¸c ®Þnh b¶n chÊt, môc
tiªu vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña bé phËn KTNB. Tæ chøc KTNB lµ thµnh viªn
cña Liªn ®oµn kÕ to¸n quèc tÕ (IFAC), ®ång thêi nã nghiªn cøu, ®µo t¹o, båi
dìng cÊp chøng chØ cho c¸c kiÓm to¸n viªn néi bé.
2.
KiÓm to¸n néi bé lµ g×?
3
Mét c¸ch c¬ b¶n cã thÓ hiÓu KTNB lµ mét bé phËn ®îc lËp ra trong mét
®¬n vÞ,do c¸c kiÓm to¸n viªn néi bé cña ®¬n vÞ tiÕn hµnh nh»m môc ®Ých rµ
so¸t l¹i hÖ thèng kÕ to¸n vµ c¸c qui chÕ kiÓm so¸t néi bé cã liªn quan, kiÓm
tra l¹i c¸c th«ng tin kinh tÕ do kÕ to¸n cung cÊp, kiÓm tra tÝnh hiÖu lùc, tÝnh
hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng trong ®¬n vÞ. Thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t nµy
gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý cÊp cao trong ®¬n vÞ ®ã gia t¨ng ®îc quyÒn lùc cña
m×nh ®Ó qu¸n xuyÕn ®îc c¸c ho¹t ®éng ®· vµ ®ang diÔn ra trong ®¬n vÞ, bao
gåm: nh÷ng qui t¾c ®Æt ra cã ®îc tu©n thñ kh«ng? tµi s¶n cã ®îc s dông hîp lý
kh«ng?c¸n bé c«ng nh©n viªn lµm viÖc cã hiÖu qu¶ kh«ng? c¸c qui ®Þnh hiÖn
hµnh cã cßn phï hîp khi ®iÒu kiÖn thay ®æi ? x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c
b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c b¸o c¸o kh¸c.
Nh vËy, KTNB h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu qu¶n lÝ cña b¶n
th©n doanh nghiÖp. KTNB lµ chøc n¨ng ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®äc lËp vµ kh¸ch
quan c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé cña DN. Ph¹m vi cña kiÓm to¸n néi bé bao gåm
tÊt c¶ mäi mÆt ho¹t ®éng cña DN ë tÊt c¶ c¸c cÊp qu¶n lÝ kh¸c nhau. KTNB
xem xÐt, ®¸nh gi¸ vµ b¸o c¸o vÒ thùc tr¹ng cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, ®a
ra nh÷ng ph©n tÝch, kiÕn nghÞ , t vÊn mang tÝnh chuyªn ngiÖp ®Ó l·nh ®¹o DN
cã c¬ së tin cËy trong viÖc qu¶n lÝ thµnh c«ng c¸c ho¹t ®éng cña DN.
II. Chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ néi dung ho¹t ®éng cña KTNB:
KTNB lµ nhu cÇu tù th©n cña c¸c DN nªn ph¹m vi ho¹t ®éng cña nã rÊt
biÕn ®éng vµ tuú thuéc vµo qui m«, c¬ cÊu cña DN còng nh nhu cÇu qu¶n lÝ
®¬n vÞ, do vËy KTNB trong c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau lµ kh¸c nhau vµ phï
hîp víi tõng ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cña DN.
1.
Chøc n¨ng cña kiÓm to¸n néi bé.
KTNB h×nh thµnh do nhu cÇu qu¶n lÝ cho nªn chøc n¨ng cña nã còng tr¶I
qua qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao cïng víi khoa häc qu¶n lÝ kinh
tÕ, tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ cña c¸c nhµ l·nh ®¹o DN.MÆc dï theo kinh
nghiÖm cña c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn, chøc n¨ng cña KTNB
hiÖn ®¹i lµ ®¸nh gi¸ ®éc lËp hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, nhng chøc n¨ng truyÒn
thèng cña KTNB lµ xem xÐt, ®¸nh gi¸ ®é tin cËy, thèng nhÊt cña c¸c th«ng tin
tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng, ®¸nh gi¸ viÖc sö dông tiÕt kiÖm, h÷u Ých, cã hiÖu qu¶
vèn vµ tµi s¶n DN. ChÝnh v× vËy, viÖc quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô cho
KTNB cÇn ph¶i xem xÐt phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng quèc gia, tõng
khu vùc kinh tÕ, tõng ngµnh vµ tõng ®¬n vÞ.
4
2. NhiÖm vô cña kiÓm to¸n néi bé.
VÒ c¬ b¶n, nhiÖm vô cña KTNB bao gåm c¸c nhiÖm vô sau:
KiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña c¸c chøng tõ, tµi liÖu, sè liÖu kÕ
to¸n, viÖc chÊp hµnh chÕ ®é, thÓ lÖ kÕ to¸n tµi chÝnh cña nhµ níc.
KiÓm tra vµ x¸c nhËn møc ®é trung thùc, hîp lÝ cña b¸o c¸o quyÕt
to¸n do kÕ to¸n vµ c¸c bé phËn kh¸c trong DN lËp ra.
KiÓm tra x¸c nhËn gi¸ trÞ vèn gãp cña DN vµ c¸c ®èi t¸c tham gia liªn
doanh víi DN. KiÓm tra x¸c nhËn tÝnh trung thùc, hîp lÝ, ®Çy ®ñ cña
sè liÖu kÕ to¸n vµ b¸o c¸o quyÕt to¸n cña ®¬n vÞ liªn doanh.
KiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ vµ tÝnh ph¸p lÝ cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
trong ®ã cã hÖ thèng kÕ to¸n. Gi¸m s¸t sù ho¹t ®éng vµ tham gia hoµn
thiÖn chóng.
KiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ vµ tÝnh ph¸p lÝ cña quy chÕ kiÓm so¸t néi bé,
®ång thêi cã kiÕn nghÞ hoµn thiÖn c¸c quy chÕ nµy.
Th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô trªn KTNB cã tr¸ch nhiÖm híng dÉn
nghiÖp vô cho c¸n bé kÕ to¸n vµ c¸c c¸n bé nghiÖp vô kh¸c cã liªn quan, ®Ò
xuÊt c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lÝ, xö lÝ vÒ tµi chÝnh kÕ to¸n vµ c¸c néi dung xö lÝ
kh¸c.
3. QuyÒn h¹n cña kiÓm to¸n néi bé.
Do ®Æc trng cña KTNB lµ kiÓm tra, x¸c minh tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c b¸o c¸c
tµi chÝnh trong DN, tÝnh tu©n thñ vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DN nªn KTNB cã
nh÷ng quyÒn h¹n riªng ®Ó ®¶m b¶o môc ®Ých ho¹t ®éng. KTNB cã quyÒn:
Thø nhÊt, KTNB ®éc lËp víi c¸c bé phËn kh¸c trong DN, ®éc vÒ
chuyªn m«n nghiÖp vô trong ph¹m vi khu«n khæ luËt ph¸p vµ c¸c
chuÈn mùc, ph¬ng ph¸p nghiÖp vô chuyªn m«n.
Thø hai, yªu cÇu c¸c bé phËn vµ c¸c c¸ nh©n cã liªn quan cung cÊp
®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c tµi liÖu vÒ kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ c¸c tµi liÖu kh¸c
cã liªn quan tíi néi dung kiÓm to¸n .
Thø ba, cã quyÒn ®èi chiÕu x¸c minh c¸c th«ng tin kinh tÕ cã liªn
quan tíi ®èi tîng ®îc kiÓm to¸n ë trong vµ ngoµi DN.
Thø t, cã quyÒn kiÕn nghÞ víi ®èi tîng ®îc kiÓm to¸n cã biÖn ph¸p
söa ch÷a sai ph¹m vµ cã quyÒn ghi ý kiÕn cña m×nh vµo b¸o c¸o kiÓm
to¸n .
5
Thø n¨m, cã quyÒn ®Ò xuÊt víi l·nh ®¹o DN nh÷ng kiÕn nghÞ vµ biÖn
ph¸p vÒ qu¶n lý.
§ã lµ nh÷ng quyÒn h¹n c¬ b¶n cña KTNB, bªn c¹nh ®ã tuú thuéc vµo
tõng DN, tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ KTNB cã thÓ cã thªm c¸c quyÒn h¹n kh¸c.
4.
Néi dung ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n néi bé.
Rµ so¸t l¹i hÖ thèng kÕ to¸n vµ c¸c qui chÕ kiÓm so¸t néi bé cã liªn
quan,gi¸m s¸t sù ho¹t ®éng cña c¸c hÖ thèng còng nh tham gia hoµn
thiÖn chóng.
KiÓm tra c¸c th«ng tin t¸c nghiÖp, th«ng tin tµi chÝnh bao gåm viÖc rµ
so¸t l¹i c¸c ph¬ng tiÖn ®· sö dông ®Ó x¸c ®Þnh, tÝnh to¸n, ph©n lo¹i vµ
baã c¸o nh÷ng th«ng tin nµy, kiÓm tra chi tiÕt c¸c nghiÖp vô, c¸c sè d
vµ c¸c bíc c«ng viÖc.
KiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ , sù tiÕt kiÖm vµ hiÖu suÊt cña c¸c ho¹t ®éng kÓ
c¶ c¸c qui ®Þnh kh«ng cã tÝnh chÊt tµi chÝnh cña DN.
Nh vËy, lÜnh vùc chñ yÕu cña KTNB lµ kiÓm to¸n ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn
trong DN. Ngoµi ra, KTNB còng tiÕn hµnh c¸c néi dung kiÓm to¸n tu©n thñ
®Ó xem xÐt viÖc chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch, qui ®Þnh cña DN.
III. M« h×nh tæ chøc kiÓm to¸n néi bé trong doanh nghiÖp.
ViÖc tæ chøc KTNB trong DN lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng cña DN. Tuy nhiªn, tuú theo qui m« cña DN mµ tæ chøc bé
phËn kiÓm to¸n cho phï hîp.Trªn c¬ së nhËn thøc vai trß cña KTNB ®Ó x¸c
®Þnh tæ chøc KTNB nªn nh thÕ nµo. VÒ vÊn ®Ò nµy, cã 3 lo¹i quan ®iÓm:
Quan ®iÓm thø nhÊt: Quan ®iÓm nµy cho r»ng bé phËn KTNB nªn ®Æt
trùc thuéc phßng kÕ to¸n díi sù chØ ®¹o cña kÕ to¸n trëng, bëi v× l©u nay
phßng kÕ to¸n DN cã chøc n¨ng kiÓm tra kÕ to¸n, kÕ to¸n trëng cã mét chøc
n¨ng lµ kiÓm so¸t viªn cña nhµ níc. M« h×nh nh sau:
Gi¸m ®èc
Bé phËn kÕ to¸n
6
C¸c phßng
(Ban) kh¸c
Bé phËn kiÓm
to¸n
Quan ®iÓm thø hai: Bé phËn KTNB nªn ®Ët trùc thuéc héi ®ßng qu¶n trÞ
mµ trùc tiÕp lµ chÞu sù chØ ®¹o cña ban kiÓm so¸t. Cã nh vËy, bé phËn KTNB
míi ph¸t huy ®îc tÝnh ®éc lËp, kÕt qu¶ KTNB míi cã tÝnh kh¸ch quan, kh¨c
phôc t×nh tr¹ng “võa ®¸ bãng Héi
võa ®ång
thæi qu¶n
cßi”.trÞTa cã m« h×nh:
Ban KiÓm so¸t
Bé phËn KTNB
Gi¸m ®èc
Bé phËn kÕ to¸n
C¸c phßng ban kh¸c
Quan ®iÓm thø ba: Bé phËn KTNB nªn ®Æt trùc thuéc G¸m ®èc, Tæng
gi¸m ®èc DN. Quan ®iÓm nµy dùa trªn c¬ së KTNB lµ mét bé phËn quan
träng cña DN, ®Æt t¹i DN, tiÕp cËn thêng xuyªn, liªn tôc víi mäi ho¹t ®éng
cña DN, ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷n sai sãt,
s¬ hë, nh÷ng ®iÓm yÕu nh»m b¸o c¸o kÞp thêi cho l·nh ®¹o ®Ó kh¾c phôc,
hoµn thiÖn. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu, vai trß cña m×nh, KTNB cÇn ph¶i ®îc ®Æt
trùc thuéc cÊp l·nh ®¹o cao nhÊt ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña DN
Héi ®ång qu¶n trÞ
Tæng Gi¸m ®èc
Bé phËn KTNB
Phßng KÕ to¸n
C¸c Phßng, ban
kh¸c
Ngµy nay, quan ®iÓm thø nhÊt kh«ng cßn phï hîp víi ®iÒu kiÖn míi cña
nÒn kinh tÕ. Lo¹i quan ®iÓm thø hai tuy ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn vÒ tÝnh ®éc lËp cña
KTNB nhng kh«ng cã tÝnh thùc tÕ v× Héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban kiÓm so¸t
kh«ng trùc tiÕp ®iÒu hµnh vµ qu¶n lÝ DN. H¬n n÷a, Héi ®ång qu¶n trÞ ë tæng
7
C¸c phßng ban kh¸c
Héi ®ång qu¶n trÞ
Bé phËn kÕ to¸n
c«ng ty nhµ níc hiÖn nay cßn nhiÒu thµnh viªn kiªm chøc. Cßn c¸ch tæ chøc
theo quan ®iÓm thø ba lµ phï hîp víi thùc tiÔn cña c¸c DNNN trong giai ®o¹n
tríc m¾t. Tuy nhiªn ngêi ®øng ®Çu bé phËn KTNB ph¶i ®îc quyÒn tù do b¸o
c¸o kÕt qu¶ kiÓm to¸n víi Ban kiÓm so¸t cña Héi ®ång qu¶n trÞ (§èi víi DN
cã héi ®ång qu¶n trÞ).
Nh vËy qua viÖc ph©n tÝch nh÷ng chøc n¨ng, ®Æc ®iÓm cña KTNB th× viÖc
h×nh thµnh KTNB trong c¸c DN trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t
triÓn ®a chiÒu, c¹nh tranh gay g¾t lµ mét ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao tÝnh ho¹t
®éng cã hiÖu qu¶ cña c¸c DN, chØ ra c¸c vÊn ®Ò, c¸c híng ®Ó hoµn thiÖn hÖ
thèng chÝnh s¸ch, hÖ thèng kÕ to¸n trong DN, ®ång thêi tuú theo mçi nhu cÇu
tù th©n, mçi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cña c¸c DN mµ cã c¬ cÊu KTNB ch phï hîp
®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña bé phËn nµy trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n vµ kiÕn nghÞ
chiÕn lîc cho c¸c nhµ qu¶n trÞ trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o c¶ ë tÇm vi m« vµ vÜ
m«.
8
ch¬ng II
Thùc tr¹ng c«ng t¸c kiÓm to¸n néi bé trong c¸c
doanh nghiÖp nhµ níc ë ViÖt Nam vµ mét sè ý kiÕn ®Ò
xuÊt hoµn thiÖn.
I.
1.
Thùc tr¹ng c«ng t¸c KTNB ë c¸c DNNN ViÖt Nam hiÖn nay:
Sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn KTNB trong c¸c DNNN ViÖt Nam hiÖn nay:
KiÓm to¸n néi bé lµ ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®îc tiÕn hµnh trong ph¹m vi
DN, do ngêi cña DN thùc hiÖn ®Ó phôc vô cho c¸c yªu cÇu qu¶n lÝ s¶n xuÊt
kinh doanh vµ qu¶n lÝ tµi chÝnh cña b¶n th©n DN. Víi môc tiªu nh vËy, ®Æc
biÖt lµ trong c¬ chÕ qu¶n lÝ tµi chÝnh hiÖn nay-DNNN ®îc quyÒn tù chñ, tù
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tµi chÝnh ®Õn møc
cao nhÊt- th× KTNB cµng lµ mét ®ßi hái cÊp b¸ch ®èi víi tÊt c¶ c¸c DNNN.
Theo NghÞ ®Þnh sè 59/N§-CP ra ngµy 3/10/1996 cña ChÝnh phñ tõ n¨m
1997 c¬ quan qu¶n lÝ tµi chÝnh c¸c cÊp sÏ kh«ng tiÕn hµnh kiÓm tra phª duyÖt
quyÕt to¸n s¶n xuÊt kinh doanh hµng n¨m cña c¸c DNNN. C¸c DNNN ph¶i
c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c sè liÖu, chØ tiªu ®·
c«ng bè. §©y lµ mét quy ®Þnh nh»m n©ng cao tÝnh tù ®äng, tù chñ, tù chÞu
tr¸ch nhiÖm cho c¸c DNNN nhng ®ång thêi còng g©y kh«ng Ýt khã kh¨n, lóng
tóng cho hä. Tõ tríc n¨m 1997, sau khi quyÕt to¸n n¨m ®îc duyÖt, l·nh ®¹o
DN hoµn toµn yªn t©m vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DN, vÒ c¸c mÆt
ho¹t ®éng vµ c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh trong n¨m v× ®· ®îc c¬ quan cã thÈm
quyÒn cña Nhµ níc x¸c nhËn. Mäi sai sãt, vi ph¹m cña DN còng ®· ®îc gi¶i
quyÕt hoÆc xo¸ bá th«ng qua viÖc duyÖt quyÕt to¸n. ChÝnh v× vËy, trong ®iÒu
kiÖn kh«ng cßn kiÓm tra phª duyÖt quyÕt to¸n hµng n¨m, KTNB víi chøc
n¨ng kiÓm tra, x¸c nhËn tÝnh trung thùc vµ hîp lÝ, hîp ph¸p cña c¸c th«ng tin
trong b¸o c¸o tµi chÝnh sÏ gióp cho l·nh ®¹o DN bít lóng tóng, yªn t©m h¬n
khi ký c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh theo c¬ chÕ míi vÒ
qu¶n lÝ tµi chÝnh DNNN.
ë ViÖt Nam hiÖn nay m« h×nh Héi ®ång qu¶n trÞ ë c¸c Tæng c«ng ty ®îc
thµnh lËp theo nghÞ ®Þnh 90/CP vµ 91/CP cã kh¸c so víi c¸c níc. Trong mçi
Tæng c«ng ty nhµ níc cßn cã Ban kiÓm so¸t trùc thuéc Héi ®ång qu¶n trÞ.
Ngoµi c¸c thµnh viªn chuyªn tr¸ch, Héi ®ång qu¶n trÞ cßn cã mét sè thµnh
viªn kiªm nhiÖm. Trong Ban kiÓm so¸t, ngoµi Trëng ban kiÓm so¸t, phÇn lín
c¸c uû viªn vµ c¸c thµnh viªn kiªm nghiÖm, cã thµnh viªn kh«ng tuéc tæng
c«ng ty. Víi bé m¸y nh vËy, ban kiÓm so¸t khã lßng thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô
vµ tr¸ch nhiÖm theo quy ®Þnh cña nhµ níc míi ®îc ban hµnh theo ®iÒu lÖ mÉu
9
cña Tæng c«ng ty nhµ níc. V× vËy ë c¸c DNNN tríc hÕt lµ c¸c Tæng c«ng ty
cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc bé phËn KTNB gióp chñ DN ®iÒu hµnh vµ qu¶n lÝ mäi
mÆt ho¹t ®éng, ®ã lµ mét nhu cÇu cÇn thiÕt vµ nªn lµm v× sù ph¸t triÓn cña DN.
2.
Thùc tr¹ng ho¹t ®éng KTNB ë níc ta trong thêi gian qua:
KiÓm to¸n néi bé cã vai trß quan träng vµ cÇn thiÕt nhng nh÷ng hiÓu biÕt
cña chóng ta vÒ lÜnh vùc nµy cßn qu¸ Ýt so víi kiÓm to¸n Nhµ níc vµ kiÓm
to¸n ®éc lËp. Trªn thùc tÕ , hÇu nh cã rÊt Ýt c¸c c«ng tr×nh hay ®Ò tµi nghiªn
cøu khoa häc mét c¸ch hÖ thèng vµ s©u s¾c vÒ KTNB .Trong ®iÒu kiÖn ®ã, víng m¾c vÒ nhËn thøc lµ lÏ ®¬ng nhiªn; viÖc triªnr khai thùc hiÖn ho¹t ®éng
KTNB ë c¸c DN l¹i cµng lóng tóng.
Trong thêi gian võa qua, ë ViÖt Nam ®· xuÊt hiÖn nh÷ng nhu cÇu vµ ®iÒu
kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc thiÕt lËp hÖ thèng KTNB trong c¸c ®¬n vÞ. Tuy nhiªn v×
lµ giai ®o¹n ®Çu nªn viÖc h×nh thµnh míi ®îc rÊt Ýt vµ chËm ch¹p, chñ yÕu tËp
trung ë c¸c tæng c«ng ty lín, c¸c DN cã qui m« lín. H¬n thÕ n÷a, KTNB bíc
®Çu cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong c«ng t¸c tæ chøc vµ ho¹t ®éng, bé phËn
KTNB cßn qu¸ máng manh so víi c¶ mét khèi lîng c«ng viÖc khæng lå.Xin
lÊy m« h×nh KTNB trong mét tæng c«ng ty (TCT) tiªu biÓu: tæng c«ng ty x©y
dùng S«ng §µ.
Tæng c«ng ty x©y dùng S«ng §µ lµ mét DN cã qui m« tÇm trung b×nh
trong sè nh÷ng tæng c«ng ty 90 cña Nhµ níc, h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng h¬n 30
n¨m quavíi nhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng lín. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n sù cÇn thiÕt
cña KTNB ®èi víi sù ph¸t triÓn cña tæng c«ng ty, ngµy1/1/1998 phßng KTNB
tæng c«ng ty chÝnh thøc ra ®êi. Giai ®o¹n ®Çu, phßng KTNB gåm 5 c¸n bé cã
tr×nh ®é chuyªn m«n sau ®¹i häc chuyªn nghµnh tµi chÝnh kÕ to¸n vµ tr×nh ®é
®¹i häc, cã nhiÒu n¨m thùc tÕ c«ng t¸c trong lÜnh vùc kiÓm tra kiÓm so¸t néi
bé häc trong lÜnh vùc tµi chÝnh cña TCT. Võa x©y dùng võa ho¹t ®éng trong
n¨m1998 KTNB cña TCT ®· hoµn thµnh mét khèi läng c«ng viÖc ®¸ng kÓ. T¹i
c¸c DN thµnh viªn cña TCT trong giai ®o¹n nµy tuy cßn ®ang hoµn thiÖn vÒ
c«ng t¸c tæ chøc nhng 100% ®¬n vÞ ®· bæ nhiÖm ®îc kiÓm to¸n viªn hoÆc
thµnh lËp tæ KTNB. Song chØ cã mét sè ®¬n vÞ sím tuyÓn chän, bæ nhiÖm ®îc
kiÓm to¸n viªn ®ñ n¨ng lùc vµ æn ®Þnh tæ chøc th× ph¸t huy ®îc t¸c dông bíc
®Çu, ®ãng gãp vµo c«ng t¸c chÊn chØnh qu¶n lÝ t¹i DN,cßn l¹i phÇn lín KTNB
t¹i c¸c DN thµnh viªn trong hÖ thèng KTNB cña TCT vÉn cha thùc sù ®i vµo
ho¹t ®éng. §Ó ph¸t huy h¬n n÷a hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña KTNB, trong vµi n¨m
võa qua, TCT ®· ban hµnh qui chÕ KTNB nh»m hoµn thiÖn cho c«ng t¸c nµy.
10
Cã thÓ thÊy r»ng hiÖn nay hÖ thèng KTNB ë ViÖt Nam vÉn cha thùc sù ph¸t
triÓn mµ vÉn ë giai ®o¹n h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn. Lùc lîng kiÓm to¸n viªn
cßn qu¸ Ýt, hÖ thèng chÝnh s¸ch, qui chÕ vÒ KTNB cha ®îc x©y dùng ®ång bé,
cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu kiÓm to¸n cña DN, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cha cao. MÆc
dï vËy, hiÖn nay Nhµ níc ta ®ang khuyÕn khÝch c¸c DNNN h×nh thµnh bé
phËn KTNB trong DN. Theo ®iÒu 36, chong 5- nghÞ ®Þnh sè 59/N§-CP ngµy
3/10/1996 qui ®Þnh : “ DN tù tæ chøc KTNB b¸o caã tµi chÝnh cña m×nh hoÆc
thuª kiÓm to¸n ®éc lËp nÕu thÊy cÇn thiÕt” chÝnh lµ nh»m t¹o cho DNNN c¬
héi lùa chän viÖc cã nªn tæ chøc bé phËn KTNB trong DN hay kh«ng. MÆt
kh¸c gi÷a thùc tr¹ng ph¸t triÓn KTNB trong c¸c DNNN ë ViÖt Nam hiÖn nay
vµ nhu cÇu ®ßi hái cña nhµ níc vÒ khÝa c¹nh ph¸p lý cßn cã mét sè m©u thuÉn.
Theo ®iÓm 3, môc I- th«ng t 73 TC/TCDN ngµy 12/11/1996 cña Bé tµi chÝnh:
“ B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc lËp ®îc coi lµ hîp ph¸p, hîp lÖ khi cã ®ñ ch÷ kÝ cña
ngêi lËp, ngêi kiÓm to¸n, kÕ to¸n trëng, gi¸m ®ãc vµ ®ãng dÊu DN”, trong
®iÒu kiÖn hiÖn nay khi lùc lîng c¸n bé kiÓm to¸n vµ hÖ thèng KTNB cha thùc
sù hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu kiÓm to¸n cña tÊt c¶ c¸c
DNNN th× viÖc qui ®Þnh nh vËy lµ cha tho¶ ®¸ng.
Nh vËy xÐt vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn KTNB trong c¸c DNNN ë ViÖt Nam th×
chóng ta thÊy râ r»ng KTNB vÉn ®ang ë trong giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn, viÖc thÝ ®iÓm míi chØ dõng l¹i ë c¸c TCT, c¸c DN cã qui m« lín .ViÖc
h×nh thµnh m« h×nh KTNB nãi chung cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, lóng tóng. Tuy
nhiªn, viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng KTNB trong c¸c DNNN ë níc ta trong ®iÒu
kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét ®ßi hái cÇn thiÕt vµ tÊt yÕu v× sù tån t¹i vµ hng thÞnh cña chÝnh c¸c DNNN trong c¬ chÕ thÞ trêng canh tranh khèc liÖt.
3.
Mét sè thiÕu sãt thêng gÆp trong c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i c¸c DNNN:
Hµng n¨m bé phËn kiÓm to¸n ph¶I tiÕn hµnh kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh
tai c¸c DNNN ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, x¸c ®Þnh
nghi· vô cu¶ DN ®èi víi nhµ níc.Qua thùc tr¹ng cña c«ng t¸c kiÓm to¸n nãi
chung, c«ng t¸c kiÓm to¸n néi bé nãi riªng t¹i c¸c DNNN, ta thÊy næi lªn mét
sè vÊn ®Ò sau:
VÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§):
Kh¸i niÖm vÒ n©ng cÊp TSC§ vµ söa ch÷a TSC§ kh«ng ®îc n¾m v÷ng t¹i mét
sè DN nªn viÖc h¹ch to¸n kh«ng chuÈn x¸c. Chi phÝ n©ng cÊp TSC§ lµ nh÷ng
chi phÝ nh»m kÐo dµI thêi gian sö dông, n©ng cao n¨ng suÊt tÝnh n¨ng, t¸c
dông cña TSC§. Theo c¬ chÕ tµi chÝnh hiÖn hµnh sÏ ®îc h¹ch to¸n t¨ng gi¸ trÞ
11
nguyªn gi¸ TSC§ nhng cã DN l¹i h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
vµ ghi theo bót to¸n:
Nî TK 627, 642, 642
Cã TK 111, 112
H¹ch to¸n nh vËy lµm t¨ng gi¸ thµnh gi¶ t¹o, lµm gi¶m lîi tøc DN.Bót
to¸n trªn ph¶i söa l¹i ghi t¨ng gi¸ trÞ TSC§:
Nî TK 211
Cã TK 111,112
VÒ h¹ch to¸n söa ch÷a lín TSC§ ®èi víi ngµnh ®Æc thï nh n«ng l©m
nghiÖp nÕu chi phÝ ph¸t sinh kh«ng ®Òu gi÷a c¸c kú, c¸c n¨m mµ DN muèn
biÕt tríc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cÇn lËp kÕ
ho¹ch tÝnh tríc ®Ó tr×nh c¬ quan tµi chÝnh xem xÐt. Nhng cã mét sè DN kh«ng
tu©n theo qui ®Þnhtrªn nªn viÖc qu¶n lÝ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh gÆp khã
kh¨n.
H¹ch to¸n nguyªn vËt liªu:
Cã nh÷ng DN h¹ch to¸n t¨ng gi¸ ®Çu vµo khi mua nguyªn vËt liªu dïng
biªn nhËn thay cho ho¸ ®¬n do Bé tµI chÝnh ph¸t hµnh ®· lµm khã kh¨n cho
viÖc kiÓm so¸t chi phÝ.
ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng tu©n theo
®Þnh møc chhi phÝ thùc tÕ mµ vËn dông c¸ch kho¸n chi phÝ kh«ng ®ñ c¨n cø
tin cËy ®· lµm gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh kh«ng chÝnh x¸c.
H¹ch to¸n mét sè chi phÝ vµo gi¸ thµnh kh«ng ®óng
§ã lµ c¸c chi phÝ nh quµ biÕu, ñng hé ®oµn thÓ, c¸c c¸ nh©n. Mét sè kho¶n
kh«ng ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh nhng DN v·n thùc hiÖn
nh: DN s¶n xuÊt kinh doanh tha lç nhng vÉn trao ®ñ l¬ng cÊp bËc vµ c¸c
kho¶n phô cÊp cho c¸c chøc danh gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n trëng ®«n
vÞ tr¸i víi qui ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc.
C¸c trêng hîp h¹ch to¸n võa thõa võa thiÕu:
H¹ch to¸n kh«ng ®Çy ®ñ doanh thu (thiÕu) mét sè trêng hîp tiªu thô néi
bé quµ biÕu b»ng s¶n phÈm hµng ho¸ DN kh«ng ®a vµo doanh thu nh: ngµnh
®iÖn sö dông ®iÖn néi bé, ngµnh bu ®iÖn dïng ®iÖn tho¹i ®µm tho¹i néi bé.
H¹ch to¸n t¨ng chi phÝ kh«ng hîp lÝ: §ã lµ viÖc chi phÝ tiÒn l¬ng kh«ng
dùa vµo ®¬n gi¸ s¶n phÈm, nghiÖm thu íc khèi lîng ®· ®a vµo h¹ch to¸n, l¹i
cã trêng hîp h¹ch to¸n nh÷ng kho¶n vît ®Þnh møc tiªu hao vÒ lao ®éng, vËt t
®Ó gi¶m l·i.
12
Chøng tõ kÕ to¸n cha ®¶m b¶o qui ®Þnh
Mét sè DN lËp chøng tõ khong ®¶m b¶o tÝnh hîp lÝ, hîp lÖ, kh«ng ®ñ
nh÷ng yÕu tè qui ®Þnh cña Bé tµi chÝnh. NhiÒu DN cßn dïng ho¸ ®¬n cò ®Ó
mua b¸n vËt t, viÖc ghi chÐp trªn ho¸ ®¬n kh«ng ®óng qui ®Þnh ph¶n ¸nh mçi
bªn ho¸ ®¬n mét sè liÖu kh¸c nhau.
Chøng tõ kÕ to¸n kh«ng chuÈn mùc dÉn ®Õn nh÷ng sai sãt kh¸c lµm mÊy ®i
tÝnh trung thùc cña kÕ to¸n.
ChÊp hµnh sæ s¸ch kÕ to¸n cßn nh÷ng sai ph¹m
Cã nh÷ng DN dïng nhiÒu h×nh thøc kÕ to¸n t¹i DN (võa nhËt kÝ chøng tõ,
võa chøng tõ ghi sæ, võa nhËt kÝ chung). ViÖc chÊp hµnh chÕ ®é sæ s¸ch kÕ
to¸n nh trªn lµm cho viÖc ghi chÐp trïng lÆp, mÊt nhiÒu thêi gian, khã kh¨n
cho viÖc kiÓm tra.
Ph¬ng ph¸p vËn dông hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n cßn sai sãt
ViÖc tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu vµo gi¸ thµnh kh«ng ®îc mét sè DN
ghi vµo TK 621 chi phÝ nguyªn vËt liÖu mµ ghi th¼ng vµo chi phÝ:
Nî TK 154
Cã TK 152,153
Mét sè DN ®· h¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lÝ ( TK 641,
642 ) vµo gi¸ thµnh kh«ng ®óng víi qui ®Þnh h¹ch to¸n míi ®· ghi:
Nî TK 154
Cã TK 641,642
Theo chÕ ®é kÕ to¸n míi chi phÝ gi¸n tiÕp h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 911
x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ph¶i ghi nh sau:
Nî TK 911
Cã TK 641,642
VÒ h¹ch to¸n c«ng nî
§· cã DN dïng tµi kho¶n c«ng nî ®Ó h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh, t¹o nguån mua s¾m TSC§ vµ c¸c t¶I s¶n cho DN vµ ®· h¹ch to¸n
Nî TK154
Cã TK 332 “ph¶i tr¶ ngêi b¸n” (thùc ra lµ kh«ng cã)
Cã TK 136 “ph¶i tr¶ kh¸c” (thùc ra kh«ng cã)
Sau ®ã DN h¹ch to¸n chi phÝ mua s¾m TSC§ ®· ghi:
Nî TK 211
Cã TK111,112
§èi víi DN h¹ch to¸n ghi cã tµI kho¶n c«ng nî (nhng kh«ng cã ®èi tîng
13
tr¶) ph¶i ®îc chuyÓn thµnh l·I ho¹t ®éng kinh doanh h¹ch to¸n vµo thu nhËp
bÊt thêng ®Ótõ ®ã kÕt chuyÓn x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
Nî TK liªn quan
Cã TK 721
Sau ®ã
Nî TK 911
Cã TK 421
Trªn ®©y lµ mét sè sai sãt phæ biÕn do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ
chñ quan mang l¹i. VÒ nguyªn nh©n chñ quan dÔ thÊy lµ tr×nh ®é chuyªn m«n
nghiÖp vô cña mét sè kÕ to¸n trëng kh«ng v÷ng nªn ®· h¹ch to¸n sai néÞ
dung, ph¬ng ph¸p mµ kh«ng biÕt. Nguyªn nh©n kh¸ch quan ®em l¹i lµ do kÕ
to¸n truëng ®îc Nhµ níc bæ nhiªm nhng ®Æt t¹i DN, hëng l¬ng, sinh ho¹t vµ
c¸c quyÒn lîi kh¸c g¾n víi DN nªn kh«ng tr¸nh khái t×nh tr¹ng “ ¡n c©y nµo
rµo c©y nÊy” cã khi ph¶i nghe theo ý kiÕn chØ ®¹o cña gi¸m ®èc nªn mÊt ®i
chøc n¨ng kiÓm so¸t viªn tµi chÝnh t¹i DN. §©y lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®îc xem xÐt
nghiªm tóc ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh hîp lÝ.
II.
Nh÷ng khã kh¨n chÝnh trong viÖc h×nh thµnh kiÓm to¸n néi bé trong
c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay.
1. VÒ mÆt ph¸p lý:
T¹i ViÖt Nam, kh¸i niÖm KTNB míi chÝnh thøc xuÊt hiÖn kÓ tõ khi
ChÝnh phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 59/CP (03/10/1996) vÒ “Quy chÕ qu¶n lÝ tµi
chÝnh vµ h¹ch to¸n kinh doanh ®èi víi c¸c DNNN”.Theo ®ã c¸c b¸o c¸o tµi
chÝnh cña c¸c DNNN buéc ph¶i ®îc kiÓm to¸n bëi kiÓm to¸n viªn ®éc lËp
hoÆc kiÓm to¸n viªn néi bé. Trªn c¬ së nghÞ ®Þnh 59/ CP nµy, Bé tµi chÝnh ®·
ban hµnh quy ®Þnh sè 832 TC/ Q§/ C§KT (28/10/1997) vµ th«ng t sè
52/1998-TT-BTC (16/4/1998) nh»m ®a ra nh÷ng quy chÕ vÒ KTNB vµ tæ chøc
thùc hiÖn c«ng viÖc thiÕt lËp bé m¸y KTNB trong c¸c DNNN.Víi c¸c quy
®Þnh vµ th«ng t nµy viÖc tæ chøc bé m¸y KTNB lµ mét yªu cÇu b¾t buéc. XÐt
vÒ khÝa c¹nh ph¸p lÝ th× mäi DNNN ph¶i lËp bé phËn KTNB vµ nã cã thÓ thay
thÕ cho kiÓm to¸n ®éc lËp, tuy nhiªn KTNB phô thuéc rÊt lín vµo ngêi l·nh
®¹o cao nhÊt trong DN nªn tÝnh ®éc lËp cña KTNB cha cao vµ kÐm hiÖu qu¶.
MÆt kh¸c bé phËn KTNB tuy ®éc lËp v¬Ý c¸c bé phËn kh¸c trong DN nhng vÉn
lµ mét bé phËn trong DN nªn kh«ng thÓ hoµn toµn ®éc lËp víi DN. V× vËy b¸o
c¸o KTNB ®îc DN rÊt tin tëng nhng Ýt cã gi¸ trÞ ph¸p lÝ. ChÝnh ®iÒu nµy ®·
lµm cho c¸c DN kh«ng tÝch cùc trong viÖc bé phËn KTNB trong DN m×nh v×
14
ph¶i bá ra chi phÝ thµnh lËp mµ hiÖu qu¶ l¹i cha cao, cha t¹o ®îc niÒm tin cho
nh÷ng ngêi sö dông th«ng tin vÒ b¸ c¸o tµi chÝnh do KTNB thùc hiÖn kiÓm
to¸n.
§ång thêi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn N§ 59/CP vµ Q§ sè 832
TC/Q§/C§KT (28/10/1997) vµ th«ng t sè 52/1998/TT-BTC (16/4/1998) ®·
n¶y sinh víng m¾c r»ng cã nh÷ng DN víi quy m« ho¹t ®éng nhá, lÜnh vùc
ho¹t ®«ng ®Æc thï vµ ®éi ngò kÕ to¸n viªn ®ñ m¹nh mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i
thiÕt lËp bé m¸y KTNB. §èi víi c¸c DN cã qui m« nhá, l·nh ®¹o DN cã thÓ
kiÓm tra chÆt chÏ mäi ho¹t ®éng th× viªc thµnh lËp mét bé phËn KTNB nµy lµ
qu¸ thõa, hoµn toµn kh«ng cÇn thiÕt vµ h¹n chÕ khi thµnh lËp lµ kh«ng cã c¸n
bé lµm c«ng t¸c nµy. Nh ®· nãi, viÖc thµnh lËp bé phËn KTNB lµ nhu cÇu tù
th©n cña DN, nhiÒu trêng hîp lîi Ých tõ viÖc thiÕt lËp bé m¸y KTNB nhá h¬n
so víi chi phÝ bá ra nªn sù b¾t buéc ®èi víi toµn bé c¸c DNNN ph¶i cã bé
ph©n KTNB lµ ®iÒu kh«ng hîp lÝ. ChÝnh v× thÕ, Bé tµi chÝnh tiÕp tôc ra th«ng t
sè 171/1998/TT-BTC (22/12/1998) nh»m thay thÕ th«ng t sè 52/1998/TTBTC. Theo ®ã, viÖc tæ chøc bé m¸y KTNB lµ kh«ng b¾t buéc ®èi víi c¸c
DNNN mµ ph¶i tuú theo qui m« s¶n xuÊt kinh doanh ,®Þa bµn ho¹t ®éng, tr×nh
®é cña ®éi ngò c¸n bé kÕ to¸n ...mµ tæ chøc cho phï hîp hoÆc kh«ng cÇn tæ
chøc bé m¸y KTNB. C¸c DNNN ®· tæ chøc bé m¸y KTNB theo qui ®Þnh t¹i
th«ng t sè 52/1998/ TT-BTC th× tuú theo t×nh h×nh cô thÓ cña DN cã thÓ tiÕpp
tôc duy tr× vµ ho¹t ®éng hoÆc tæ chøc l¹i theo qui ®Þnh ë th«ng t nµy.
Nh vËy mét hÖ thèng chÝnh s¸ch cha hoµn thiÖn, triÖt ®Ó l¹i hay thay ®æi
khiÕn cho c¸c DNNN lóng tóng trong viÖc thµnh lËp bé phËn KTNB, c¸c DN
®ang thùc hiÖn theo chÝnh s¸ch nµy th× l¹i chuyÓn ®æi theo chÝnh s¸ch kh¸c
g©y l·ng phÝ tiÒn cña, c«ng søc vµ thêi gian. §ång thêi do tÝnh chÊt cha æn
®Þnh cña hÖ thèng ph¸p lÝ lµm cho c¸c DNNN chÇn chõ trong viÖc thµnh lËp
bé phËn KTNB mµ vÉn cßn ®îi tÝnh hoµn thiÖn cña hÖ thèng nµy, thÊy râ h¬n
tÝnh thiÖt h¬n khi thµnh lËp bé phËn KTNB so víi viÖc thuª kiÓm to¸n nhµ níc
hay kiÓm to¸n ®éc lËp. §©y còng lµ nh÷ng lÝ do lµm cho tiÕn tr×nh thµnh lËp
KTNB trong c¸c DNN ë níc ta cßn chËm vµ cha hiÖu qu¶.
MÆt kh¸c, t¹i ®iÒu 6, môc2, quyÕt ®Þnh 832 TC/Q§/C§kÕ to¸n ®· nªu râ:
“Bé phËn KTNB ®îc tæ chøc ®éc lËp víi c¸c qu¶n lÝ vµ ®iÒu hµnh kinh doanh
trong DN (c¶ phßng kÕ to¸n- tµi chÝnh), chÞu sù chØ ®¹o vµ l·nh ®¹o trùc tiÕp
cña (Tæng) gi¸m ®èc DN.” §©y lµ mét qui ®Þnh hoµn toµn ®óng víi nguyªn
t¾c vµ th«ng lÖ chung vÒ tæ chøc bé m¸y KTNB. Tuy vËy ®Õn th«ng t
171/1998/TT-BTC ë ®iÓm 3 l¹i cã sù “níi láng” nh sau: “tuú thuéc vµo qui
15
m« s¶n xuÊt kinh doanh ,®Þa bµn ho¹t ®éng tËp trung hay ph©n t¸n, ®iÒu kiÖn
cô thÓ cña tr×nh ®é n¨ng lùc ®éi ngò kÕ to¸n, DN cã thÓ chän lùa h×nh thøc tæ
chøc bé m¸y KTNB cho phï hîp vµ cã hiÖu qu¶ thiÕt thùc. ViÖc tæ chøc bé
m¸y KTNB kh«ng b¾t buéc ®èi víi c¸c DN. VËy ®èi víi c¸c DN tæ chøc bé
m¸t KTNB th× tæng gi¸m ®èc DN lùa chän vµ ra quyÕt ®Þnh h×nh thøc tæ chøc
bé m¸y cho phï hîp”. Theo sù níi láng nµy, nhiÒu ®¬n vÞ ®· s¸t nhËp trë l¹i
bé phËn KTNB vµo bé m¸y kÕ to¸n, tõ ®ã lµm mÊt ®i nguyªn t¾c tèi quan
träng cña tæ chøc bé m¸y KTNB lµ “®éc lËp víi c¸c bé phËn cßn l¹i vµ chØ
phô thuéc vµo ngêi l·nh ®¹o cao nhÊt cña ®¬n vÞ”. ChÝnh ®iÒu nµy ®· lµm mÊt
®i tÝnh hiÖu qu¶ trong c«ng viÖc cña KTNB do phô thuéc vaß bé phËn kÕ to¸n,
tao ra c¸I nh×n thiÕu tin tëng vµo hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña KTNB ë c¸c DN cha
thµnh lËp bé phËn KTNB, lµm cho c¸c DN nµy cha thùc sù muèn h×nh thµnh
bé phËn KTNB trong DN m×nh.
§ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu cña hÖ thèng chÝnh s¸ch ph¸p lÝ ¶nh
hëng ®Õn sù h×nh thµnh bé phËn KTNB trong c¸c DNNN ë ViÖt Nam hiÖn
nay.
2
VÒ mÆt c¸n bé vµ quy m« cña c¸c DNNN ë níc ta hiÖn nay:
Tríc hÕt, xÐt vÒ mÆt tiªu chuÈn kiÓm to¸n viªn néi bé (KTVNB): Do
KTVNB lµ ngêi kiÓm to¸n c¸c ho¹t ®éng cña DN c¶ vÒ tµi chÝnh vµ kiÓm to¸n
ho¹t ®éng cho nªn ®ßi hái vÒ m¹t ®¹o ®øc, KTVNB ph¶i lµ ngêi th¼ng th¾n,
trung thùc, c«ng minh, nhiÖt t×nh víi c«ng viÖc, cã t¸c phong lµm viÖc thËn
träng, cã uy tÝn trong DN, ®îc l·nh ®¹o vµ quÇn chóng tin tëng. VÒ tr×nh ®é
chuyªn m«n, KTVNB ph¶i lµ nh÷ng chuyªn gia cã tr×nh ®é nghÒ ngiÖp v÷ng
vµng. Tríc hÕt, ®ã lµ nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é kÕ to¸n thµnh th¹o, cã thÓ lµ
nh÷ng c¸n bé ®· tèt nghiÖp ®¹i häc kÕ to¸n hoÆc ®¹i häc ngµnh kÕ to¸n, ng©n
hµng, tµi chÝnh nhng ®· lµm nghiÖp vô kÕ to¸n Ýt nhÊt 5 n¨m ho¨c ®· qua chøc
vô kÕ to¸n trëng ®¬n vÞ. Nãi chung vÒ mÆt nghiÖp vô, KTVNB Ýt nhÊt ph¶i t¬ng ®¬ng kÕ to¸n trëng mét ®¬n vÞ. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ , c¸n bé vÒ kiÓm
to¸n ë níc ta cha cã nhiÒu nªn nhu cÇu vÒ KTV lµ rÊt lín vµvÉn ®ang khan
hiÕm. ViÖc lËp bé phËn KTNB l¹i ph¶i héi ®ñ c¸c tiªu chuÈn ë trªn . Do vËy
hiªn nay mét sè DNNN cã qui m« nhá rÊt khã kh¨n khi thµnh lËp KTNB v×
kh«ng cã nh©n sù theo tiªu chuÈn, nhÊt lµ chän trëng phßng( trëng ban)
KTNB. §iÒu nµy dÉn ®Õn hiÖn tîng ®iÒu ®éng, lu©n chuyÓn c¸n bé kh«ng hîp
lý. RÊt nhiÒu kÕ to¸n viªn võa lµ ngêi cña bé phËn KTNB, võa kiªm nhiÖm c¶
c«ng t¸c kÕ to¸n. §©y lµ vÊn ®Ò tr¸i víi nguyªn t¾c “bÊt kiªm nhiÖm” trong
16
qui chÕ KTNB. H¬n thÕ n÷a, khi thµnh lËp bé phËn KTNB thêng lµm ph¸t
sinh t¨ng biªn chÕ, chi phÝ, ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®«ng s¶n xuÊt kinh
doanh cña DN. V× thÕ, viÖc h×nh thµnh KTNB ë c¸c DN nhá lµ rÊt khã vµ
kh«ng mÊy hiÖu qu¶.
Trong ®iÓm 4, th«ng t 171/1998/TT-BTC l¹i bæ sung thªm tiªu chuÈn cña
kiÓm to¸n viªn: “ trêng hîp KTVNB cha cã b»ng ®¹i häc chuyªn ngµnh kÕ
to¸n, tµi chÝnh hoÆc qu¶n trÞ kinh doanh th× tèi thiÓu ph¶i cã tr×nh ®é tõ trung
cÊp chuyªn ngµnh kinh tÕ tµi chÝnh hoÆc qu¶i trÞ kinh doanh, ®· c«ng t¸c thùc
tÕ trong lÜnh vùc qu¶n lý tµi chÝnh kÕ to¸n Ýt nhÊt 5 n¨m, ®· lµm viÖc t¹i DN 3
n¨m trë lªn nhng kh«ng thÊp h¬n tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n cña kÕ to¸n
trëng DN ®ã.” Trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam hiÖn nay, qui ®Þnh tiªu chuÈn
KTVNB nh vËy lµ cha thËt hîp lý. Bé m¸y ®µo t¹o cña c¸c DN cha ph¸t triÓn
nªn hÖ thèng ®µo t¹o ë c¸c trêng ®¹i häc ph¶i mang tÝnh chuyªn s©u míi cã
thÓ ®ång nhÊt tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸c cö nh©n qu¶n trÞ kinh doanh víi cö
nh©n kÕ to¸n, kiÓm to¸n. Quy ®Þnh nµy ®èi víi KTVNB cã phÇn qu¸ cao, cã
thÓ chØ phï hîp ®èi víi kiÓm to¸n trëng ®¬n vÞ. H¬n n÷a, tr×nh ®é chuyªn m«n
nghiÖp vô cña kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n cã phÇn gÇn gòi nhng kh«ng hoµn toµn
“®ång chÊt’ vµ thuéc c¸c chøc danh c«ng t¸c kh¸c nhau nªn rÊt khã so s¸nh.
Bé m¸y KTNB do ®¬n vÞ tù quyÕt ®Þnh(®îc nªu ë ®iÓm 3 cña th«ng t nµy) vµ
tiªu chuÈn KTVNB lµ “®· qua huÊn luyÖn vÒ nghiÖp vô kÕ to¸n, kiÓm tra néi
bé theo néi dung ch¬ng tr×nh thèng nhÊt cña Bé tµi chÝnh vµ ®îc cÊp chøng
chØ” (®iÒu 12 môc 4 quyÕt ®Þnh 832/ TC/ Q§/ C§KT) nªn qui ®Þnh nµy thiÕu
sù nhÊt qu¸n vµ còng kh«ng hoµn toµn cÇn thiÕt.
Nh vËy ngay trong b¶n th©n c¸c chÕ ®Þnh ph¸p lý ®· cã nh÷ng ®iÓm
kh«ng phï hîp nh vËy nªn viÖc thµnh lËp KTNB gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong
vÊn ®Ò nh©n sù.
Mét nguyªn nh©n chÝnh n÷a dÉn ®Õn sù khã kh¨n vµ chËm ch¹p trong
viÖc h×nh thµnh KTNB ë c¸c DNNN níc ta hiÖn nay lµ ®¹i ®a sè c¸c DNNN
cã qui m« nhá vµ trung b×nh. Nh ®· nãi ë trªn, viÖc thµnh lËp bé phËn KTNB
trong c¸c DN cã qui m« nhá lµ hÕt søc khã kh¨n, chØ cã c¸c DN qui m« lín,
c¸c TCT míi cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó thµnh lËp bé phËn KTNB mµ sè nµy l¹i rÊt
Ýt.
Víi nh÷ng khã kh¨n nh vËy, hiÖn nay bé phËn KTNB trong c¸c DNNN ë
ViÖt Nam cßn rÊt Ýt, tËp trung chñ yÕu vµo c¸c DN cã qui m« lín, c¸c TCT.
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh nãi chung cßn gÆp ph¶i rÊt nhiÒu trë ng¹i.
17
3.
Khã kh¨n vÒ ph¬ng tiÖn vËt chÊt, kÜ thuËt:
HiÖn nay do giíi h¹n vÒ mÆt ph¬ng tiÖn kÜ thuËt ë níc ta, do cha cã ®iÒu
kiÖn c¬ së, vËt chÊt ®Ó ¸p dông c¸c thµnh tùu cña khoa häc kÜ thuËt vµo c«ng
viÖc nªn víi mét khèi lîng c«ng viÖc kiÓm to¸n rÊt lín nh vËy trong mét DN
®ßi hái ph¶i cã KTVNB, tèn nhiÒu thêi gian, c«ng søc, tiÒn cña mµ hiÖu qu¶
kiÓm to¸n l¹i kh«ng cao. HoÆc nÕu c¸c DNNN nµo cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p
dông c¸c ph¬ng tiÖn thiÕt bÞ khoa häc kÜ thuËt vµo c«ng viÖc th× l¹i bÞ giíi h¹n
vÒ tr×nh ®é sö dông, kh«ng ph¸t huy ®îc tèi ®a c¸c tÝnh n¨ng cña c«ng cô hiÖn
®¹i, g©y l·ng phÝ gi¸ trÞ sö dông cña m¸y mãc. §©y lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò
cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®Ó ph¸t huy tÝnh hiÖu qu¶, h÷u Ých cña KTNB. Song kh«ng
ph¶i muèn gi¶i quyÕt lµ lµm ®îc ngay mét sím mét chiÒu mµ cÇn ph¶i cã thêi
gian, vËt chÊt vµ mét chiÕn lîc ph¸t triÓn ë tÇm vÜ m«.
Trªn ®©y lµ mét sè khã kh¨n vµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn thùc
tr¹ngchËm ch¹p, kÐm hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh KTNB trong c¸c
DNNN ë ViÖt Nam hiÖn nay. NhËn thøc ®¬c khã kh¨n lµ ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p
kh¾c phôc, ®ã míi chÝnh lµ môc tiªu, gèc rÔ cña mäi vÊn ®Ò.
III. Mét sè gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc kiÓm
to¸n néi bé trong c¸c DNNN ë ViÖt Nam hiÖn nay
1.
Hoµn thiÖn vÒ mÆt chÝnh s¸ch:
Ho¹t ®éng KTNB trong c¸c ®¬n vÞ cña nÒn kinh tÕ kh«ng nh÷ng t¨ng cêng hiÖu qu¶ ho¹t ®éngcña ®¬n vÞ ®ã mµ cßn t¹o ra mét sù æn ®Þnh vµ tÝnh
hiÖu qu¶ chung cho toµn bé nÒn kinh tÕ. Nhµ níc cÇn ®Þnh híng vµ t¹o ra m«I
trêng cÇn thiÕt cho lo¹i h×nh kiÓm tra kiÓm so¸t nµy ho¹t ®éng vµ ph¸t huy
hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ.TÝnh ®éc lËp vµ tÝnh kh¸ch quan cña KTNB chØ cã
thÓ ®îc ®Èm b¶o b»ng mét hµnh lang ph¸p lÝ t¬ng xøng víi chøc n¨ng vµ
nhiÖm vô cña nã. §IÒu ®ã cßn cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh c¶ tÝnh hiÖu lùc vµ tÝnh
hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng KTNB. NÕu KTNB kh«ng ®îc quy ®Þnh chÆt chÏ, hîp
lÝ sÏ cã t¸c dông ngîc l¹i, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c DN h¹ch to¸n ®éc lËp lµ
thµnh viªn cña c¸c tæng c«ng ty. Tõ thùc tiÔn trªn, vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ ph¶i
hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vÒ KTNB nh thÕ nµo ë níc ta trong thêi gian tríc m¾t.
1.1.VÒ chÝnh s¸ch vÜ m«:
C¸c v¨n b¶n Nhµ níc, nghÞ ®Þnh, th«ng t híng dÉn… cña c¸c c¬ quan
cã thÈm quyÒn, nhÊt lµ cña bé Tµi chÝnh cÇn ph¶i râ rµng vÒ quy chÕ
18
KTNB vµ kiÓm to¸n ®éc lËp, kh«ng nªn ®Ó c¸c DN cã thÓ hiÓu KTNB
còng gièng nh kiÓm to¸n ®éc lËp vµ thùc thi nh nhau.
CÇn sím ban hµnh vÒ c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ViÖt Nam .
Tæ chøc c¸c ®oµn kh¶o s¸t ë níc ngoµi vÒ KTNB ®Ó n©ng vÞ trÝ KTNB
ngang tÇm mét ph©n hÖ kiÓm to¸n cho c¸c kiÓm to¸n trëng cña c¸c
TCT cã nhu cÇu víi nguån kinh phÝ cña c¸c TCT ®ãng gãp ®Ó häc tËp
kinh nghiÖm vÒ KTNB ë c¸c níc cã diÒu kiÖn t¬ng tù.
KÕt hîp viÖc söa ®æi vµ bæ sung nh÷ng ®iÓm ®· nªu ë trªn víi viÖc më
réng ph¹m vi ¸p dông ®Ó n©ng cÊp vµ hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ®· ra
thµnh NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ ban hµnh qui chÕ mÉu vÒ KTNB
theo nghÞ ®Þnh nµy.
§Ó cho b¸o c¸o tµi chÝnh cña DNNN mang tÝnh ph¸p lý cao, Bé tµi
chÝnh cÇn cã qui ®Þnh vµ híng dÉn viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n ®éc lËp
®èi víi DNNN. Nh thÕ b¸o c¸o tµi chÝnh cña DN chØ ®îc c«ng khai vµ
cã tÝnh ph¸p lý khi ®· cã x¸c nhËncña kiÓm to¸n ®éc lËp, cßn x¸c
nhËn cña KTNB chñ yÕu cã gi¸ trÞ trong néi bé DN. V× vËy,c¸c cÊp
còng cÇn xem xÐt thªm vÒ vÊn ®Ò nµy.
1.2. VÒ qu¶n lÝ vi m«:
DN ph¶i cã kÕ ho¹ch x©y dùng bé phËn KTNB, nhÊt lµ c¸c DN cã
nhiÒu chñ së h÷u nh c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn. nh»m thùc hiÖn
t«t môc tiªu cña hÖ thèng kiÓm so¸t DN.
CÇn thùc hiÖn nghiªm tóc qui chÕ KTNB mµ Bé tµi chÝnh ®· ban
hµnh.
Cã thÓ DNNN cã qui m« nhá gÆp khã kh¨n khi bè trÝ nh©n sù cho bé
phËn KTNB, nhÊt lµ trëng phßng ( trëng ban) KTNB, nhng nhÊt thiÕt
kh«ng ®îc bè trÝ nh©n viªn KTNB kiªm nhiÖm c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i
DN nh thùc tÕ ph¸t sinh ë mét sè DN hiÖn nay .
CÇn x©y dùng qui chÕ ho¹t ®éng t¹i c«ng ty riªng cho bé phËn KTNB,
®Ó bé phËn nµy thùc hiÖn thuËn lîi nhiÖm vô cña KTNB.
2.
Hç trî vÒ mÆt ®µo t¹o vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c ®Ó n©ng cao vµ ph¸t
triÓn ®éi ngò kiÓm to¸n viªn néi bé.
19
VÊn ®Ò tæ chøc c¸n bé lµ yÕu tè quyÕt ®Þnhhsù thµnh c«ng trong ho¹ch
®Þnh chÝnh s¸ch. §Ó cã mét ®éi ngò c¸n bé, cÇn cã sù quan t©m ®Æc biÖt ®Õn
båi dìng, ®µo t¹o t¬ng xøng, nhÊt lµ víi ®éi ngò ®Çu ngµnh kÕt hîp sö dông
chuyªn gia níc ngoµi ë mét sè kh©u c«ng viÖc vµ mét sè lÜnh vùc cÇn thiÕt.
Theo qui ®Þnh 237 TC/Q§/C§KT ngµy 19/3/1994 cña Bé tµi chÝnh vÒ qui chÕ
thi tuyÓn vµ cÊp chøng chØ kiÓm to¸n ®éc lËp qui ®Þnh ng¬× dù thi ph¶i ®¹t yªu
cÇu c¶ 8 m«n thi b¾t buéc míi ®îc cÊp chøng nhËn tróng tuyÓn kiÓm to¸n
viªn. §èi víi KTVNB hiÖn nay cha cã qui ®Þnh cô thÓ. Tuy nhiªn, trang bÞ
nh÷ng kiÕn thøc vµ nghiÖp vô chuyªn m«n cho KTVNB còng cÇn ®¹t ®îc
nh÷ng ®iÒu kiÖn t¬ng ®¬ng nh thÕ.
Ngoµi ra, còng cÇn chó ý lµ c¸n bé cña DN cö ra nªn yªu cÇu vµ bíc ®i
trong c«ng viÖc båi dìng nghiÖp vô cho ®éi ngò nµy cã thÓ kh«ng nhÊt thiÕt
ph¶i gièng hÖt víi yªu cÇu båi dìng thi tuyÓn kiÓm to¸n viªn ®éc lËp.
KTVNB cÇn ®îc tuyÓn chän tõ bé phËn kÕ to¸n tµi vô vµ ®îc huÊn luyÖn, ®µo
t¹o thªm ®Ó quay trë l¹i lµm kiÓm to¸n néi bé cho DN.Cã nh vËy míi ®¶m b¶o
cho KTVNB n¾m ch¾c t×nh h×nh cña ®¬n vÞ vµ kh«ng lµm t¨ng biªn chÕ, ¶nh
hëng ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ trong ®iÒu kiÖn c¸c DNNN
hiÖn ®ang gÆp khã kh¨n v× d«i thõa lao ®éng.
Trong khi ChÝnh phñ t¹o ra c¸c c¬ së ph¸p lý cho nghÒ kiÓm to¸n tån t¹i
vµ ph¸t triÓn th× viÖc tæ chøc chuyªn m«n trong qu¶n lý nghÒ kiÓm to¸n cã
mét tr¸ch nhiÖm lín lao trong viÖc ch¨m lo cho c¸c lîi Ých cña kiÓm to¸n viªn;
thiÕt lËp duy tr× vµ theo dâi c¸c yªu cÇu ®èi víi viÖc vµo nghÒ, tæ chøc hoÆc
gi¸m s¸t c¸c k× thi chuyªn m«n ®Ó cÊp giÊy phÐp hµnh nghÒ kiÓm to¸n , gi¸m
s¸t viÖc tu©n thñ c¸c yªu cÇu vÒ gi¸o dôc chuyªn m«n thêng xuyªn; theo dâi
®¸nh gi¸ n¨ng lùc, viÖc chÊp hµnh bé luËt ®¹o ®øc vµ khi cÇn thiÕt th× ¸p dông
biÖn ph¸p kØ luËt ®èi víi nh÷ng ngêi kh«ng tu©n thñ, ®ång thêi gióp cho c¸c
kiÓm to¸n viªn cËp nhËt kiÕn thøc, tiÕp cËn víi sù ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp cña
quèc gia còng nh quèc tÕ. Cã nh vËy míi ®¶m b¶o cho hÖ thèng KTNB ho¹t
®éng cã hiÖu qu¶ vµ thiÕt thùc h¬n ®èi víi DN.
3.
VÒ chÝnh s¸ch vËt chÊt vµ ph¬ng tiÖn kÜ thuËt:
Do ®ßi hái ®èi víi kiÓm to¸n viªn lµ ph¶i trung thùc, chÝnh x¸c nªn cÇn
ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch ®·i ngé thÝch hîp ®èi víi c¸c kiÓm to¸n viªn ®Ó c¸c
kiÓm to¸n viªn cã ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt, an t©m h¬n trong c«ng viÖcvµ tr¸nh
®îc n¹n tham nhòng, thiÕu trung thùc cña kiÓm to¸n viªn, gióp cho ho¹t ®éng
kiÓm to¸n ngµy cµng cã hiÖu qu¶.
20
- Xem thêm -
.DOC 
23 
30 
106 
