Tài liệu Tiểu luận một số vấn đề về khấu hao tài sản cố định trong doanh nghiệp

Lêi më ®Çu Nh÷ng n¨m võa qua ®Êt níc ta ®ang tõng bíc tiÕn lªn Chñ nghÜa X· héi theo ®Þnh híng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn l©u dµi. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ, hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc t¨ng cêng vµ n©ng cao chÊt lîng qu¶n lý tµi chÝnh cña Nhµ níc vµ trong qu¶n lý doanh nghiÖp. Víi tinh thÇn chung ®ã, hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp míi ®· ®îc x©y dùng phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ, yªu cÇu qu¶n trÞ kinh doanh cña doanh nghiÖp.. Tuy nhiªn, ®Ó phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh míi vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay th× hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i thêng xuyªn bæ sung, hoµn thiÖn ®Ó phï hîp víi thùc tÕ. Trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®Ò cËp hiÖn nay th× viÖc h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ còng rÊt quan träng cÇn ®îc xem xÐt, ®¸nh gi¸. Bëi c¸c doanh nghiÖp khi sö dông TSC§ ph¶i tÝnh to¸n vµ ph©n bæ dÇn gi¸ trÞ cña TSC§ vµo chi phÝ kinh doanh trong tõng kú h¹ch to¸n nh»m môc ®Ých thu håi dÇn vèn ®Çu t, ph¶n ¸nh hao mßn cña TSC§ vµ tÝnh ®ñ chi phÝ vµo chi phÝ tõng kú. XuÊt ph¸t tõ môc tiªu vµ tÇm quan träng cña c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt nªn em ®· chän ®Ò tµi: “ Mét sè vÊn ®Ò vÒ khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp” . §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: - §èi tîng nghiªn cøu: Nghiªn cøu vÊn ®Ò vÒ khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp. - Ph¹m vi nghiªn cøu: Nghiªn cøu vÊn ®Ò vÒ khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh ( QuyÕt ®Þnh 206/2003 – BTC cña bé tµi chÝnh vÒ qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§) Môc ®Ých nghiªn cøu: - Lµm râ c¬ së lý luËn, thùc tiÔn vµ sù cÇn thiÕt vÒ trÝch khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp. - Lµm râ mét sè vÊn ®Ò vÒ trÝch khÊu hao TSC§: C¸c ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao, Nguyªn t¾c trÝch khÊu hao, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n khÊu hao TSC§. - §¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ vÒ trÝch khÊu hao TSC§ theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh vÒ qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ (QuyÕt ®Þnh206/2003 – BTC cña Bé tµi chÝnh. Ph¬ng ph¸p Nghiªn cøu: - Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch 1 - Ph¬ng ph¸p tæng hîp - Ph¬ng ph¸p so s¸nh KÕt cÊu cña ®Ò ¸n: §Ò ¸n m«n häc ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, phô lôc, ®Ò ¸n m«n häc gåm 3 phÇn: PhÇn I : C¬ së lý luËn vÒ khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp PhÇn II : Mét sè vÊn ®Ò vÒ khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp PhÇn III: §¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn, gióp ®ì cña C« gi¸o Th¹c sÜ Ph¹m Minh Hång trong thêi gian em lµm ®Ò ¸n m«n häc. Trong qu¸ tr×nh viÕt ®Ò ¸n m«n häc em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ, thiÕu sãt, rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thµy c« ®Ó em tiÕp tôc häc hái nhiÒu h¬n n÷a. NguyÔn THÞ Chinh 2 Néi dung PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp I. Tiªu chuÈn, nhËn biÕt vµ ph©n lo¹i TSC§: 1. Tiªu chuÈn vµ nhËn biÕt TSC§: Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã: Lîi Ých kinh tÕ do tµi s¶n mang l¹i ®îc biÓu hiÖn ë viÖc t¨ng doanh thu, tiÕt kiÖm chi phÝ, t¨ng chÊt lîng cña s¶n phÈm, dÞch vô khi doanh nghiÖp kiÓm so¸t vµ sö dông mét t¶i s¶n nµo ®ã. Gi¸ trÞ ban ®Çu cña tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch tin cËy: Tiªu chuÈn nµy yªu cÇu mét tµi s¶n nµo ®ã muèn ®îc ghi nhËn lµ TSC§ th× ph¶i cã c¬ së kh¸ch quan ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ban ®Çu cña nã. Cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn: Tiªu chuÈn nµy nh»m cô thÓ ho¸ tiªu chuÈn thø nhÊt cña TSC§. Lîi Ých kinh kÕ trong t¬ng lai do viÖc sö dông TSC§ kh«ng ph¶i lµ trong mét n¨m tµi chÝnh mµ Ýt nhÊt lµ 2 n¨m. Cã gi¸ trÞ tõ 10 triÖu ®ång trë lªn: Theo quan ®iÓm cña chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh, mét tµi s¶n cã gi¸ trÞ tõ 10 triÖu ®ång trë lªn th× ®îc coi lµ cã gi¸ trÞ lín. 2. Ph©n lo¹i TSC§: §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i huy ®éng, ph©n phèi vµ sö dông mét khèi lîng tµi s¶n nhÊt ®Þnh. Mét lo¹i tµi s¶n nµo ®ã ®îc ghi nhËn lµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp khi nã ®¸p øng ®îc hai tiªu chuÈn c¬ b¶n lµ: Doanh nghiÖp kiÓm so¸t ®îc tµi s¶n ®ã; Dù tÝnh ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai cho doanh nghiÖp. Khi sö dông TSC§ th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n vµ ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng nguyªn gi¸ cña TSC§ vµo chi phÝ kinh doanh trong tõng kú h¹ch to¸n vµ gäi lµ khÊu hao TSC§. §Ó lµm râ vÒ vÊn ®Ò khÊu hao TSC§ cÇn ph©n lo¹i TSC§ vµ c¸c kh¸i niÖm liªn quan ®Õn vÊn ®Ò khÊu hao TSC§. 2.1. TSC§ h÷u h×nh: Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng chñ yÕu cã h×nh th¸i vËt chÊt (tõng ®¬n vÞ tµi s¶n cã kÕt cÊu ®éc lËp hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n liªn kÕt víi nhau ®Ó thùc hiÖn mét hay mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh) tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn cña TSC§ h÷u h×nh, tham gia vµo nhiÒu 3 chu kú kinh doanh nhng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu nh Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc, thiÕt bÞ,… 2.2. TSC§ v« h×nh: TSC§ v« h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, thÓ hiÖn mét lîng gi¸ trÞ ®· ®îc ®Çu t tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh, tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh, nh mét sè chi phÝ liªn quan trùc tiÕp tíi ®Êt sö dông; chi phÝ vÒ quyÒn ph¸t hµnh, b»ng ph¸t minh, b»ng s¸ng chÕ, b¶n quyÒn t¸c gi¶,… 2.3. TSC§ thuª tµi chÝnh: TSC§ thuª tµi chÝnh lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp thuª cña c«ng ty cho thuª tµi chÝnh. Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, bªn thuª ®îc quyÒn lùa chän mua l¹i tµi s¶n thuª hoÆc tiÕp tôc thuª theo c¸c ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång thuª tµi chÝnh. Tæng sè tiÒn thuª mét lo¹i tµi s¶n quy ®Þnh t¹i hîp ®ång thuª tµi chÝnh, Ýt nhÊt ph¶i t¬ng ®¬ng víi gi¸ trÞ cña tµi s¶n ®ã t¹i thêi ®iÓm ký hîp ®ång. 3. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ KhÊu hao TSC§: 3.1. Kh¸i niÖm vÒ khÊu hao TSC§: KhÊu hao TSC§ lµ viÖc tÝnh to¸n vµ ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng nguyªn gi¸ cña TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong thêi gian sö dông cña TSC§. 3.2. Kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ cña TSC§: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ cña TSC§ lµ tæng céng gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh tÝnh ®Õn thêi ®iÓm b¸o c¸o. 3.3. Kh¸i niÖm vÒ hao mßn TSC§: Hao mßn TSC§ lµ sù gi¶m dÇn gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh do tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, do bµo mßn cña tù nhiªn, do tiÕn bé kü thuËt,… trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña tµi s¶n cè ®Þnh. II. Sù cÇn thiÕt vÒ qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp: Hao mßn TSC§ lµ mét ph¹m trï mang tÝnh kh¸ch quan, muèn x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hao mßn cña mét TSC§ nµo ®ã th× c¬ së cã tÝnh kh¸ch quan nhÊt lµ th«ng qua gi¸ c¶ thÞ trêng, tøc lµ ph¶i so s¸nh gi¸ c¶ cña TSC§ cò víi TSC§ míi cïng lo¹i. Tuy nhiªn, TSC§ ®îc ®Çu t mua s¾m lµ ®Ó sö dông l©u dµi cho qu¸ tr×nh kinh doanh, do vËy, c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hao mßn TSC§ theo ph¬ng ph¸p nh trªn. NhËn thøc ®îc sù hao mßn TSC§ cã tÝnh kh¸ch quan, cho nªn khi sö dông TSC§, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n vµ ph©n bæ nguyªn gi¸ cña TSC§ vµo chi phÝ kinh doanh trong tõng kú h¹ch to¸n. Môc ®Ých cña viÖc 4 trÝch khÊu hao TSC§ lµ gióp cho c¸c doanh nghiÖp tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ sö dông TSC§ vµ thu håi vèn ®Çu t ®Ó t¸i t¹o TSC§ khi chóng bÞ h háng hoÆc thêi gian kiÓm so¸t hÕt hiÖu lùc. Nh vËy, khÊu hao TSC§ lµ mét ho¹t ®éng cã tÝnh chñ quan lµ con sè gi¶ ®Þnh vÒ sù hao mßn cña TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông. ChÝnh v× vËy, vÒ ph¬ng tiÖn kÕ to¸n, gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ ®îc tÝnh b»ng sè khÊu hao luü kÕ ®Õn thêi ®iÓm x¸c ®Þnh. Khi TSC§ b¾t ®Çu ®a vµo sö dông t¹i doanh nghiÖp th× gi¸ trÞ hao mßn coi nh b»ng kh«ng ( trõ trêng hîp TSC§ chuyÓn giao gióp c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc trong doanh nghiÖp, gi¸ trÞ hao mßn TSC§ bªn nhËn ®îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ hao mßn ghi trªn sor cña ®¬n vÞ giao). TSC§ cña doanh nghiÖp cã nhiÒu thø, nhiÒu lo¹i víi ®Æc tÝnh hao mßn kh¸c nhau, cho nªn c¸c doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao phï hîp víi tõng TSC§. Tuy nhiªn, c¸c ph¬ng ph¸p khÊu hao kh¸c nhau sÏ cho kÕt qu¶ c¸c kh¸c nhau vÒ chi phÝ khÊu hao TSC§ vµ qua ®ã ¶nh hëng ®Õn thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp. Do vËy, viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ ph¶i n»m trong khu«n khæ quy ®Þnh cña Nhµ níc. III. C¸c ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao TSC§: 1. Ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao ®êng th¼ng. Tµi s¶n cè ®Þnh tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®îc trÝch khÊu hao theo ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng. * Theo ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng, møc khÊu hao hµng n¨m cña mét TSC§ ( Mkhn) ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Møc khÊu Nguyªn gi¸ cña Tû lÖ khÊu hao n¨m = TSC§ X hao n¨m Trong ®ã: Tû lÖ khÊu hao n¨m 1 = Sè n¨m sö dông dù kiÕn * Møc trÝch khÊu hao trung b×nh th¸ng b»ng sè khÊu hao ph¶i trÝch c¶ n¨m chia cho 12 th¸ng. Trêng hîp thêi gian sö dông hay nguyªn gi¸ cña TSC§ thay ®æi, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh l¹i møc trÝch khÊu hao trung b×nh cña TSC§ b»ng c¸ch lÊy gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n chia cho thêi gian sö dông x¸c ®Þnh l¹i hoÆc thêi gian sö dông cßn l¹i ( ®îc x¸c ®Þnh lµ chªnh lÖch gi÷a thêi gian sö dông ®· ®¨ng ký trõ thêi gian ®· sö dông) cña TSC§. 5 Møc trÝch khÊu hao cho n¨m cuèi cïng cña thêi gian sö dông TSC§ ®îc x¸c ®Þnh lµ hiÖu sè gi÷a nguyªn gi¸ TSC§ vµ sè khÊu hao luü kÕ ®· thùc hiÖn ®Õn n¨m tríc n¨m cuèi cïng cña TSC§ ®ã. §èi víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®îc mua s¾m ®Çu t míi th× sè n¨m sö dông dù kiÕn ph¶i n»m trong kho¶ng thêi gian sö dông tèi ®a vµ tèi thiÓu do Nhµ níc quy ®Þnh. Tuy nhiªn, ®Ó x¸c ®Þnh sè n¨m sö dông dù kiÕn cho tõng TSC§ cô thÓ, doanh nghiÖp ph¶i dùa vµo nh÷ng c¨n cø chñ yÕu sau: - Tuæi thä kü thuËt cña tµi s¶n cè ®Þnh theo thiÕt kÕ. - HiÖn tr¹ng tµi s¶n cè ®Þnh ( Thêi gian tµi s¶n cè ®Þnh ®· qua sö dông, thÕ hÖ tµi s¶n cè ®Þnh, t×nh tr¹ng thùc tÕ cña tµi s¶n,…) - Tuæi thä kinh tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh: §îc quyÕt ®Þnh bëi thêi gian kiÓm so¸t TSC§ hoÆc yÕu tè hao mßn v« h×nh do sù tiÕn bé kü thuËt. 2. Ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh. Ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh ®îc sö dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc cã c«ng nghÖ ®ßi hái ph¶i thay ®æi, ph¸t triÓn nhanh vµ TSC§ ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Lµ TSC§ ®Çu t míi ( Cha qua sö dông). - Lµ c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ, dông cô lµm viÖc ®o lêng, thÝ nghiÖm. C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®îc khÊu hao nhanh nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 2 lÇn møc khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ®êng th¼ng ®Ó nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ. Tµi s¶n cè ®Þnh tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®îc trÝch khÊu hao nhanh lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ, dông cô lµm viÖc ®o lêng, thÝ nghiÖm, thiÕt bÞ vµ ph¬ng tiÖn vËn t¶i, dông cô qu¶n lý, sóc vËt, vên c©y l©u n¨m. Khi thùc hiÖn trÝch khÊu hao nhanh, doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i. Doanh nghiÖp x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§ theo quy ®Þnh t¹i ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003 Q§ - BTC cña Bé tµi chÝnh. X¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao n¨m cña TSC§ trong c¸c n¨m ®Çu theo c«ng thøc díi ®©y: Møc khÊu Gi¸ trÞ cßn l¹i Tû lÖ khÊu hao hao n¨m = cña TSC§ X nhanh Trong ®ã: Tû lÖ khÊu hao nhanh x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Tû lÖ khÊu Tû lÖ khÊu hao TSC§ HÖ sè ®iÒu hao nhanh = theo ph¬ng ph¸p ®êng X chØnh 6 (%) th¼ng Tû lÖ khÊu hao TSC§ theo ph¬ng ph¸p ®êng th¼ng x¸c ®Þnh nh sau: Tû lÖ khÊu hao 1 TSC§ theo ph¬ng = X 100 ph¸p ®êng th¼ng Thêi gian sö dông (%) cña TSC§ HÖ sè ®iÒu chØnh x¸c ®Þnh theo thêi gian sö dông cña TSC§ quy ®Þnh t¹i b¶ng díi ®©y: Thêi gian sö dông cña TSC§ HÖ sè ®iÒu chØnh (lÇn) §Õn 4 n¨m ( t < 4 n¨m) 1,5 Trªn 4 ®Õn 6 n¨m ( 4 n¨m < t < 6 n¨m 2,0 Trªn 6 n¨m ( t > 6n¨m) 2,5 Nh÷ng n¨m cuèi, khi møc khÊu hao n¨m x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p sè d gi¶m dÇn nãi trªn b»ng ( hoÆc thÊp h¬n) møc khÊu hao tÝnh b×nh qu©n gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè n¨m sö dông cßn l¹i cña TSC§, th× kÓ tõ n¨m ®ã møc khÊu hao ®îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ chia cho sè n¨m sö dông cßn l¹i cña TSC§. Møc trÝch khÊu hao hµng th¸ng b»ng sè khÊu hao ph¶i trÝch c¶ n¨m chia cho 12 th¸ng. 3. Ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao theo sè lîng, khèi lîng s¶n phÈm. Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n lîng ®îc ¸p dông ®Ó tÝnh khÊu hao c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ tho¶ m·n ®ång thêi c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm. - X¸c ®Þnh ®îc tæng sè lîng, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt theo c«ng suÊt thiÕt kÕ cña TSC§. - C«ng suÊt sö dông thùc tÕ b×nh qu©n th¸ng trong n¨m tµi chÝnh kh«ng thÊp h¬n 50% c«ng suÊt thiÕt kÕ. - Tr×nh tù thùc hiÖn ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ theo sè lîng, khèi lîng s¶n phÈm nh sau: - C¨n cø vµo hå s¬ kinh tÕ – kü thuËt cña TSC§, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh tæng sè lîng, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt theo c«ng suÊt thiÕt kÕ cña TSC§, gäi t¾t lµ s¶n lîng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ. - C¨n cø t×nh h×nh thùc tÕ s¶n xuÊt, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh sè lîng, khèi lîng s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt hµng th¸ng, hµng n¨m cña TSC§. - X¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao trong th¸ng cña TSC§ theo c«ng thøc díi ®©y: 7 Møc trÝch khÊu Sè lîng s¶n Møc trÝch khÊu hao hao trong th¸ng = phÈm s¶n xuÊt X b×nh qu©n tÝnh cho cña TSC§ trong th¸ng mét ®¬n vÞ s¶n phÈm Trong ®ã: Møc trÝch khÊu hao Nguyªn gi¸ cña TSC§ b×nh qu©n tÝnh cho = S¶n lîng theo c«ng suÊt mét ®¬n vÞ s¶n phÈm thiÕt kÕ Møc trÝch khÊu hao n¨m cña TSC§ b»ng tæng møc trÝch khÊu hao cña 12 th¸ng trong n¨m, hoÆc tÝnh theo c«ng thøc sau: Møc trÝch khÊu Sè lîng s¶n Møc trÝch khÊu hao hao n¨m cña = phÈm s¶n xuÊt X b×nh qu©n tÝnh cho TSC§ trong n¨m mét ®¬n vÞ s¶n phÈm Trêng hîp c«ng suÊt thiÕt kÕ hoÆc nguyªn gi¸ cña TSC§ thay ®æi, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh l¹i møc trÝch khÊu hao cña TSC§ ®ã. IV. KÕt cÊu vµ Néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n hao mßn TSC§. 1. Tµi kho¶n sö dông: Tµi kho¶n 214 - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh + Tµi kho¶n 2141 – Hao mßn TSC§ h÷u h×nh + Tµi kho¶n 2142 – Hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh + Tµi kho¶n 2143 – Hao mßn TSC§ v« h×nh + Tµi kho¶n 2147 – Hao mßn BÊt ®éng s¶n ®Çu t 2. KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh tµi kho¶n hao mßn TSC§. * Bªn nî: - Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn TSC§ gi¶m do c¸c lý do gi¶m TSC§ nh thanh lý, nhîng b¸n, ®iÒu ®éng cho ®¬n vÞ kh¸c, gãp vèn liªn doanh,… - Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn bÊt ®éng s¶n ®Çu t gi¶m. * Bªn cã: - Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn TSC§ t¨ng do trÝch khÊu hao TSC§; do ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ hoÆc do ®iÒu chuyÓn TSC§ ®· sö dông gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng c«ng ty hoÆc c«ng ty… - Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn TSC§ do tÝnh hao mßn cña nh÷ng TSC§ dïng cho ho¹t ®éng sù nghiÖp, dù ¸n, phóc lîi. - Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn bÊt ®éng s¶n ®Çu t t¨ng do trÝch khÊu hao hoÆc do chuyÓn sè khÊu hao luü kÕ cña bÊt ®éng s¶n chñ së h÷u sö dông thµnh bÊt ®éng s¶n ®Çu t. 8 Hao mßn TSC§ cã bèn tµi kho¶n cÊp hai: a. Tµi kho¶n 2141 – Hao mßn TSC§ h÷u h×nh: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ h÷u h×nh trong qu¸ tr×nh sö dông do trÝch khÊu hao ( hoÆc tÝnh hao mßn) TSC§ vµ nh÷ng kho¶n t¨ng, gi¶m hao mßn kh¸c cña TSC§ h÷u h×nh. b . Tµi kho¶n 2142 – Hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ thuª tµi chÝnh do trÝch khÊu hao ( hoÆc tÝnh hao mßn) TSC§ thuª tµi chÝnh vµ nh÷ng kho¶n t¨ng, gi¶m hao mßn kh¸c cña TSC§ thuª tµi chÝnh. c. Tµi kho¶n 2143 – Hao mßn TSC§ v« h×nh: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ v« h×nh trong qu¸ tr×nh sö dông do trÝch khÊu hao ( hoÆc tÝnh hao mßn) TSC§ v« h×nh vµ nh÷ng kho¶n lµm t¨ng, gi¶m hao mßn TSC§ v« h×nh kh¸c. d. Tµi kho¶n 2147 – Hao mßn bÊt ®éng s¶n ®Çu t: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn bÊt ®éng s¶n ®Çu t trong qu¸ tr×nh n¾m gi÷ chê t¨ng gi¸, cho thuª ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. V. Nguyªn t¾c trÝch khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp. 1. Mäi TSC§ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh ®Òu ph¶i trÝch khÊu hao, møc trÝch khÊu hao TSC§ ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh trong kú kÓ c¶ TSC§ ®ang thÕ chÊp, cÇm cè cho thuª. 2. Ph¬ng ph¸p khÊu hao ¸p dông cho tõng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän vµ ®¨ng ký ph¶i thùc hiÖn nhÊt qu¸n trong suèt qu¸ tr×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh ®ã. 3. ViÖc x¸c ®Þnh thêi gian khÊu hao cña mét TSC§ ph¶i dùa vµo khung thêi gian sö dông theo quy ®Þnh thèng nhÊt trong chÕ ®é tµi chÝnh. Trêng hîp doanh nghiÖp muèn x¸c ®Þnh thêi gian khÊu hao kh¸c víi nh÷ng quy ®Þnh ®ã th× ph¶i ®îc sù ®ång ý cña Bé tµi chÝnh. Trêng hîp ®Æc biÖt (nh n©ng cÊp hay th¸o dì mét hay mét sè bé phËn cña TSC§) th× doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n nªu râ c¸c c¨n cø lµm thay ®æi thêi gian sö dông vµ ®¨ng ký l¹i thêi gian sö dông míi cña TSC§ víi c¬ quan tµi chÝnh trùc tiÕp qu¶n lý. 4. Doanh nghiÖp tù x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§ v« h×nh trong kho¶ng thêi gian kh«ng qu¸ 20 n¨m. Riªng thêi gian sö dông cña quyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n lµ thêi h¹n ®îc phÐp sö dông ®Êt theo quy ®Þnh. 5. ViÖc trÝch hoÆc th«i trÝch khÊu hao TSC§ ®îc thùc hiÖn b¾t ®Çu tõ ngµy (theo sè ngµy cña th¸ng) mµ TSC§ t¨ng, gi¶m hoÆc ngõng tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh. 9 6. TSC§ ®· khÊu hao hÕt mµ vÉn ®îc sö dông cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp th× còng kh«ng ®îc trÝch khÊu hao n÷a. 7. TSC§ cha khÊu hao hÕt ®· h háng ph¶i thanh lý th× phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i ®îc xö lý thu håi mét lÇn ( coi nh mét nghiÖp vô bÊt thêng). 8. §èi víi TSC§ kh«ng tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh nh : TSC§ kh«ng cÇn dïng, cha cÇn dïng ®· cã quyÕt ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp doanh nghiÖp ®îc ®a vµo cÊt tr÷, b¶o qu¶n, ®iÒu ®éng cho doanh nghiÖp kh¸c, TSC§ phôc vô cho ho¹t ®éng phóc lîi,… th× kh«ng ph¶i trÝch khÊu hao. 9. QuyÒn sö dông ®Êt l©u dµi lµ TSC§ v« h×nh ®Æc biÖt, doanh nghiÖp ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh theo nguyªn gi¸ nhng kh«ng ®îc trÝch khÊu hao. 10. C¸c doanh nghiÖp ®îc sö dông toµn bé sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ ®Ó t¸i ®Çu t, thay thÕ, ®æi míi TSC§; khi cha cã nhu cÇu ®Çu t t¸i t¹o l¹i TSC§, doanh nghiÖp cã quyÒn sö dông linh lo¹t sè khÊu hao luü kÕ phôc vô cho yªu cÇu kinh doanh cña m×nh. 10 PhÇn II: kÕ to¸n khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp I. Bµn vÒ khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp: 1. Bµn vÒ tiªu chuÈn nhËn biÕt TSC§: Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt nam (VAS) sè 3 th× c¸c tµi s¶n ®îc ghi nhËn lµ TSC§ h÷u h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ bèn tiªu chuÈn: Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã; Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy; Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn mét n¨m; Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Cßn theo QuyÕt ®Þnh 206/2003/Q§ - BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé trëng Bé Tµi chÝnh ban hµnh chÕ ®é qu¶n lý sö dông vµ trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, quy ®Þnh “ Thêi gian sö dông tõ mét n¨m trë lªn” vµ gi¸ trÞ tõ 10.000.000 ®ång ( mêi triÖu ®ång) trë lªn. Quy ®Þnh vÒ thêi gian sö dông gi÷a chuÈn mùc ( trªn mét n¨m) víi chÕ ®é tµi chÝnh ( tõ mét n¨m) ®· kh«ng thèng nhÊt lµm cho kÕ to¸n doanh nghiÖp rÊt lóng tóng khi x¸c ®Þnh TSC§ h÷u h×nh. Do vËy, thêi gian sö dông TSC§ h÷u h×nh nªn ®îc quy ®Þnh lµ “ íc tÝnh trªn 1 n¨m” v× nÕu tõ 1 n¨m th× trong n¨m s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng cÇn ghi nhËn TSC§ h÷u h×nh ®Ó khÊu hao dÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. 2. Bµn vÒ ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§: ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 3 còng quy ®Þnh ba ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ HH gåm: Ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng; Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn; Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè lîng s¶n phÈm. Theo ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng, sè khÊu hao hµng n¨m kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n. Theo ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn, sè khÊu hao gi¶m dÇn hµng n¨m trong suèt thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n. Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè lîng s¶n phÈm dùa trªn tæng sè ®¬n vÞ s¶n phÈm íc tÝnh tµi s¶nm cã thÓ t¹o ra. Ph¬ng ph¸p khÊu hao do doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®Ó ¸p dông cho tõng TSC§ h÷u h×nh ph¶i ®îc thùc hiÖn nhÊt qu¸n, trõ khi cã sù thay ®æi trong c¸ch thøc sö dông tµi s¶n ®ã. Nhng theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§ - BTC th× quy ®Þnh doanh nghiÖp ®îc lùa chän c¸c ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao phï hîp víi tõng lo¹i TSC§ cña doanh nghiÖp. NÕu ph©n lo¹i TSC§ cña doanh nghiÖp bao gåm c¸c lo¹i nh sau: Lo¹i 1: Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc Lo¹i 2 : M¸y mãc, thiÕt bÞ,… 11 Lo¹i 3 : Ph¬ng tiÖn vËn t¶i Lo¹i 4: ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý Lo¹i 5 : Vên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm Lo¹i 6 : C¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c. Nh vËy, Doanh nghiÖp lùa chän c¸c ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao phï hîp víi lo¹i TSC§ h÷u h×nh lµ hîp lý. NÕu phï hîp víi tõng thø TSC§ h÷u h×nh th× rÊt ph©n t¸n, viÖc theo dâi rÊt phøc t¹p. VÒ ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng theo chuÈn mùc kÕ to¸n sè 3 quy ®Þnh: TSC§ h÷u h×nh tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®îc trÝch khÊu hao theo ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng. C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®îc khÊu hao nhanh nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 2 lÇn møc khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ®êng th¼ng ®Ó nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ. TSC§ h÷u h×nh tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®îc trÝch khÊu hao nhanh lµ: m¸y mãc, thiÕt bÞ, dông cô lµm viÖc ®o lêng, thÝ nghiÖm; thiÕt bÞ vµ ph¬ng tiÖn vËn t¶i; dông cô qu¶n lý; sóc vËt, vên c©y l©u n¨m. Khi thùc hiÖn trÝch khÊu hao nhanh, doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i. 3. Bµn vÒ C«ng thøc tÝnh khÊu hao TSC§: Møc trÝch khÊu hao n¨m cña TSC§ Nguyªn gi¸ cña TSC§ = Thêi gian sö dông Nguyªn gi¸ cña TSC§ lµ toµn bé c¸c chi phÝ cña doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã ®îc TSC§ tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®a tµi s¶n ®ã vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. Nguyªn gi¸ TSC§ ®îc h×nh thµnh do: mua s¾m, tù x©y dùng hoÆc tù chÕ, trao ®æi, biÕu tÆng,… ®îc x¸c ®Þnh theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 3. Kh«ng Ýt ý kiÕn cho r»ng c«ng thøc trªn ph¶i lµ “ Gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao” trø kh«ng thÓ lµ “ Nguyªn gi¸ TSC§”. Nh vËy, “ Gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao” lµ Nguyªn gi¸ TSC§ trõ ®i gi¸ trÞ thanh lý íc tÝnh cña tµi s¶n ®ã. Gi¸ trÞ thanh lý lµ gi¸ trÞ íc tÝnh thu ®îc khi hÕt thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n, sau khi trõ ®i chi phÝ thanh lý íc tÝnh. Thêi gian sö dông ghi trong c«ng thøc ph¶i lµ thêi gian sö dông h÷u Ých. §ã lµ thêi gian mµ TSC§ ph¸t huy ®îc t¸c dông cho s¶n xuÊt, kinh doanh, ®îc tÝnh b»ng thêi gian mµ doanh nghiÖp dù tÝnh sö dông TSC§ hoÆc sè lîng s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp dù tÝnh thu håi ®îc tõ viÖc sö dông tµi s¶n. 12 Doanh nghiÖp c¨n cø vµo khung thêi gian sö dông c¸c lo¹i TSC§ ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 206/2003/Q§ - BTC vµ c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt sö dông TSC§ cña ®¬n vÞ m×nh ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian sö dông h÷u Ých. §Ó phï hîp vµ nhÊt qu¸n víi chuÈn mùc kÕ to¸n sè 3 th× c«ng thøc trÝch khÊu hao TSC§ theo ph¬ng ph¸p ®êng th¼ng sÏ lµ: Møc trÝch khÊu Nguyªn Gi¸ trÞ thanh lý íc tÝnh hao n¨m cña gi¸ gèc cña TSC§ TSC§ = TSC§ - Thêi gian sö dông h÷u Ých (Gi¸ trÞ thanh lý íc tÝnh cña TSC§ sau khi trõ ®i chi phÝ thanh lý íc tÝnh). 4. Bµn vÒ ChÕ ®é tÝnh khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp: Khi doanh nghiÖp sö dông TSC§ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, doanh nghiÖp ph¶i ®¨ng ký chÕ ®é tÝnh khÊu hao TSC§ víi c¬ quan thuÕ ngay t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh tµi s¶n th× chi phÝ khÊu hao míi ®îc tÝnh vµo chi phÝ hîp lý. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 vµ 5, ®iÒu 9, môc III QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§ - BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tµi chÝnh ban hµnh ChÕ ®é qu¶n lý, sñ dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ th×: Mäi tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh ®Òu ph¶i trÝch khÊu hao. Møc trÝch khÊu hao TSC§ ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. ViÖc trÝch hoÆc th«i trÝch khÊu hao TSC§ ®îc thùc hiÖn b¾t ®Çu tõ ngµy ( Theo sè ngµy th¸ng ) mµ tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng, gi¶m hoÆc ngõng tham gia ho¹t ®éng kinh doanh. Còng theo ®iÒu 13 cña QuyÕt ®Þnh 206/2003/Q§ - BTC nãi trªn, c¨n cø kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn ¸p dông quy ®Þnh cho tõng ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao TSC§, doanh nghiÖp ®îc lùa chän c¸c ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao phï hîp víi tõng lo¹i TSC§ cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ph¶i ®¨ng ký ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao TSC§ mµ doanh nghiÖp lùa chän ¸p dông víi c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý tríc khi thùc hiÖn trÝch khÊu hao. Trêng hîp viÖc lùa chän cña doanh nghiÖp kh«ng trªn c¬ së cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh th× c¬ quan thuÕ cã tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o cho doanh nghiÖp biÕt ®Ó thay ®æi ph¬ng ph¸p khÊu hao cho phï hîp. Ph¬ng ph¸p khÊu hao ¸p dông cho tõng TSC§ mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän vµ ®¨ng ký ph¶i thùc hiÖn nhÊt qu¸n trong suèt qu¸ tr×nh sö dông TSC§ ®ã. 13 II. H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp: 1. H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ h÷u h×nh, TSC§ v« h×nh vµ TSC§ thuª tµi chÝnh: 1.1.§Þnh kú tÝnh, trÝch khÊu hao TSC§ h÷u h×nh, v« h×nh vµ thuª tµi chÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh cã liªn quan, ghi: Nî TK 623 – Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng (6234) Nî TK 627 – Chi phÝ s¶n xuÊt chung (6274) Nî TK 641 – Chi phÝ b¸n hµng (6414) Nî TK 642 – Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (6424) Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ (2141, 2142, 2143) 1.1.1.Trêng hîp cÊp trªn huy ®éng vèn khÊu hao hoÆc ®iÒu chuyÓn vèn khÊu hao cho ®¬n vÞ kh¸c ( ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ níc). 1.1.2.Trêng hîp vèn khÊu hao huy ®éng ®îc hoµn tr¶ l¹i: - Khi nép vèn khÊu hao, ghi: Nî TK 136 – Ph¶i thu néi bé ( 1368) Cã TK 111 – TiÒn mÆt Cã TK 112 – TiÒn göi Ng©n hµng. - Khi ghi nhËn l¹i sè vèn khÊu hao ®îc hoµn tr¶, ghi bót to¸n ngîc l¹i. 1.1.3.Trêng hîp vèn khÊu hao huy ®éng kh«ng ®îc hoµn tr¶: - Khi nép vèn khÊu hao cho cÊp trªn hoÆc ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c, ghi: Nî TK 411 – Nguån vèn kinh doanh Cã TK 111 – TiÒn mÆt Cã TK 112 – TiÒn göi Ng©n hµng 1.1.4.Trêng hîp cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c vay vèn khÊu hao, ghi: Nî TK 128 - §Çu t ng¾n h¹n kh¸c Nî TK 228 - §Çu t dµi h¹n kh¸c Cã TK 111, 112… 1.2.TSC§ ®· sö dông, nhËn ®îc do ®iÒu chuyÓn trong néi bé Tæng c«ng ty, c«ng ty ghi: Nî TK 211 – TSC§ h÷u h×nh ( Nguyªn gi¸) Cã TK 411 – Nguån vèn kinh doanh ( Gi¸ trÞ cßn l¹i) Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ (2141) ( Gi¸ trÞ hao mßn) 1.2.1.§¸nh gi¸ l¹i TSC§ theo quyÕt ®Þnh cña Nhµ níc: - Trêng hîp ®¸nh gi¸ t¨ng nguyªn gi¸ vµ ®¸nh gi¸ t¨ng hao mßn cña TSC§ , ghi: Nî TK 211 – TSC§ h÷u h×nh (PhÇn nguyªn gi¸ t¨ng) 14 Cã TK 412 – Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n ( PhÇn gi¸ trÞ cßn l¹i t¨ng) Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ (2141) ( PhÇn gi¸ trÞ hao mßn TSC§ t¨ng) - Trêng hîp ®¸nh gi¸ gi¶m nguyªn gi¸ vµ ®¸nh gi¸ gi¶m hao mßn cña TSC§, ghi: Nî TK 412 – Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n ( PhÇn gi¸ trÞ cßn l¹i gi¶m) Nî TK 214 – Hao mßn TSC§ ( PhÇn hao mßn TSC§ gi¶m) Cã TK 211 – TSC§ h÷u h×nh ( PhÇn nguyªn gi¸ gi¶m) NÕu cã ®iÒu chØnh gi¸ trÞ ®· hao mßn: - Trêng hîp ®iÒu chØnh t¨ng gi¸ trÞ hao mßn, ghi: Nî TK 412 – Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ - Trêng hîp ®iÒu chØnh gi¶m gi¸ trÞ hao mßn, ghi: Nî TK 214 – Hao mßn TSC§ Cã TK 412 – Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n 1.2.2.Trêng hîp gi¶m TSC§ th× ®ång thêi viÖc ghi gi¶m nguyªn gi¸ TSC§ ph¶i ghi gi¶m gi¸ trÞ ®· hao mßn cña TSC§. 1.2.2.1.§èi víi TSC§ dïng cho ho¹t ®éng sù nghiÖp, ch¬ng tr×nh dù ¸n, khi tÝnh hao mßn vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m, ghi: Nî TK 466 – Nguån kinh phÝ ®· h×nh thµnh TSC§ Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ 1.2.2.2.§èi víi TSC§ dïng cho ho¹t ®éng v¨n ho¸, phóc lîi, khi tÝnh hao mßn vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m, ghi: Nî TK 431 – Quü khen thëng, phóc lîi ( TK 4313 – Quü phóc lîi ®· h×nh thµnh TSC§) Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ Trêng hîp vµo cuèi n¨m tµi chÝnh doanh nghiÖp xem xÐt l¹i thêi gian trÝch khÊu hao vµ ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ v« h×nh nÕu cã sù thay ®æi møc khÊu hao cÇn ph¶i ®iÒu chØnh sè khÊu hao ghi trªn sæ kÕ to¸n nh sau: - NÕu do thay ®æi ph¬ng ph¸p khÊu hao vµ thêi gian khÊu hao TSC§ v« h×nh, mµ møc khÊu hao TSC§ v« h×nh t¨ng lªn so víi sè ®· trÝch trong n¨m, sè chªnh lÖch khÊu hao t¨ng, ghi: Nî TK 627,641,642 (Sè chªnh lÖch khÊu hao t¨ng) 15 Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ (2143) - NÕu do thay ®æi ph¬ng ph¸p khÊu hao vµ thêi gian khÊu hao TSC§ v« h×nh, mµ møc khÊu hao TSC§ v« h×nh gi¶m so víi sè ®· trÝch trong n¨m, sè chªnh lÖch khÊu hao gi¶m, ghi: Nî TK 214 – Hao mßn TSC§(2143) Cã TK 627, 641, 642 (Sè chªnh lÖch khÊu hao gi¶m) 2. H¹ch to¸n khÊu hao BÊt ®éng s¶n ®Çu t: 2.1 §Þnh kú tÝnh, trÝch khÊu hao bÊt ®éng s¶n ®Çu t ®ang n¾m gi÷ chê t¨ng gi¸, ®ang cho thuª ho¹t ®éng, ghi: Nî TK 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n (Chi tiÕt chi phÝ kinh doanh B§S ®Çu t) Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ ( 2147 – Hao mßn B§S ®Çu t) 2.2 Trêng hîp gi¶m gi¸ bÊt ®éng s¶n ®Çu t th× ®ång thêi víi viÖc ghi gi¶m nguyªn gi¸ bÊt ®éng s¶n ®Çu t ph¶i ghi gi¶m gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ cña bÊt ®éng s¶n ®Çu t. KÕ to¸n trong tõng trêng hîp cô thÓ nh sau: 2.2.1. Khi chuyÓn tõ bÊt ®éng s¶n chñ së h÷u sö dông thµnh bÊt ®éng s¶n ®Çu t c¨n cø vµo hå s¬ chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông, ghi: Nî TK 217 – BÊt ®éng s¶n ®Çu t Cã TK 211 – TSC§ h÷u h×nh Cã TK 213 – TSC§ v« h×nh §ång thêi kÕt chuyÓn sè hao mßn luü kÕ ( §èi víi nh÷ng bÊt ®éng s¶n chñ së h÷u sö dông ®· trÝch khÊu hao), ghi: Nî TK 214 – Hao mßn TSC§ ( TK 2141, 2143) Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ ( TK 2147 – Hao mßn bÊt ®éng s¶n ®Çu t ) 2.2.2. Khi ®i thuª tµi chÝnh víi môc ®Ých ®Ó cho thuª theo mét hoÆc nhiÒu hîp ®ång thuª ho¹t ®éng, nÕu tµi s¶n thuª ®ã tho¶ m·n tiªu chuÈn lµ bÊt ®éng s¶n ®Çu t, c¨n cø vµo hîp ®ång thuª tµi chÝnh vµ c¸c chøng tõ liªn quan, ghi: Nî TK 217 – BÊt ®éng s¶n ®Çu t Cã TK 111, 112, 315, 342 Khi hÕt h¹n thuª tµi s¶n tµi chÝnh a. NÕu tr¶ l¹i bÊt ®éng s¶n ®Çu t thuª tµi chÝnh ®ang ph©n lo¹i lµ bÊt ®éng s¶n ®Çu t, ghi: Nî TK 214 – Hao mßn TSC§ ( 2147 – Hao mßn B§S §t) 16 Nî TK 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n ( Sè chªnh lÖch gi÷a nguyªn gi¸ bÊt ®éng s¶n ®Çu t thuª vµ sè khÊu hao luü kÕ). Cã TK 217 – BÊt ®éng s¶n ®Çu t ( Nguyªn gi¸) b. NÕu mua l¹i bÊt ®éng s¶n thuª tµi chÝnh ®ang ph©n lo¹i lµ bÊt ®éng s¶n ®Çu t chuyÓn thµnh bÊt ®éng s¶n chñ së h÷u sö dông, ghi: Nî TK 211 – TSC§ h÷u h×nh Nî TK 213 – TSC§ v« h×nh Cã TK 217 – BÊt ®éng s¶n ®Çu t Cã TK 111, 112 ( Sè tiÒn ph¶i tr¶ thªm) §ång thêi kÕt chuyÓn sè hao mßn luü kÕ, ghi: Nî TK 214 – Hao mßn TSC§ ( 2147 – Hao mßn B§S §t) Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ ( TK 2141, 2143) 2.2.3. KÕ to¸n ghi gi¶m nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña bÊt ®éng s¶n ®Çu t , ghi: Nî TK 214 – Hao mßn TSC§ ( 2147 – Hao mßn B§S §t) Nî TK 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n ( Gi¸ trÞ cßn l¹i cña bÊt ®éng s¶n ®Çu t) Cã TK 217 – BÊt ®éng s¶n ®Çu t ( Nguyªn gi¸ cña bÊt ®éng s¶n ®Çu t) 2.2.4. KÕ to¸n chuyÓn bÊt ®éng s¶n ®Çu t thµnh hµng tån kho hoÆc thµnh bÊt ®éng s¶n chñ së h÷u sö dông: ViÖc chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông gi÷a bÊt ®éng s¶n ®Çu t víi bÊt ®éng s¶n chñ së h÷u sö dông hoÆc hµng tån kho kh«ng lµm thay ®æi gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi s¶n ®îc chuyÓn vµ kh«ng lµm thay ®æi nguyªn gi¸ cña bÊt ®éng s¶n ®Çu t trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. - Trêng hîp bÊt ®éng s¶n ®Çu t chuyÓn thµnh hµng tån kho khi chñ së h÷u cã quyÕt ®Þnh söa ch÷a, c¶i t¹o n©ng cÊp ®Ó b¸n. Khi cã quyÕt ®Þnh söa ch÷a, c¶i t¹o, n©ng cÊp bÊt ®éng s¶n ®Çu t ®Ó b¸n kÕ s¶n tiÕn hµnh kÕt chuyÓn gi¸ trÞ cßn l¹i cña bÊt ®éng s¶n ®Çu t vµo TK 156 (Hµng ho¸) Nî TK 156 – Hµng ho¸ (1567 – Hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n: Gi¸ trÞ cßn l¹i cña bÊt ®éng s¶n ®Çu t) Cã TK 217 – BÊt ®éng s¶n ®Çu t ( Nguyªn gi¸) - Trêng hîp chuyÓn bÊt ®éng s¶n ®Çu t thµnh bÊt ®éng s¶n chñ së h÷u sö dông, ghi: Nî TK 211, 213 17 Cã TK 217 – BÊt ®éng s¶n ®Çu t §ång thêi ghi: Nî TK 214 – Hao mßn TSC§ ( 2147 – Hao mßn B§S §t) Cã TK 214 – Hao mßn TSC§ ( Chi tiÕt TK 2141, 2143). 18 PhÇn III: §¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ Th«ng qua mét sè vÊn ®Ò vÒ khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh vÒ qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ ( QuyÕt ®Þnh sè 206/2003 – BTC cña Bé tµi chÝnh) em cã ®a ra mét sè ®¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ vÒ trÝch khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp nh sau: I. §¸nh gi¸ chung: 1. Nh÷ng thuËn lîi: Víi môc ®Ých cña viÖc trÝch khÊu hao TSC§ lµ gióp cho c¸c doanh nghiÖp tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ sö dông TSC§ vµ thu håi vèn ®Çu t ®Ó t¸i t¹o TSC§ khi chóng bÞ h háng hoÆc thêi gian kiÓm so¸t hÕt hiÖu lùc. ChÝnh v× vËy, viÖc trÝch khÊu hao theo quyÕt ®Þnh sè 206/2003 – BTC cã nh÷ng u ®iÓm so víi chÕ ®é tµi chÝnh cò ( QuyÕt ®Þnh 166). - VÒ gi¸ trÞ: Theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§ - BTC th× TSC§ cã gi¸ trÞ tõ 10 triÖu ®ång trë lªn, theo quyÕt ®Þnh sè 166 th× gi¸ trÞ TSC§ tõ 5 triÖu ®ång trë lªn. - VÒ c¸ch tÝnh khÊu hao: Theo quyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§ - BTC th× khÊu hao trßn ngµy; TSC§ t¨ng ngµy nµo th× tÝnh khÊu hao lu«n ngµy ®ã, TSC§ gi¶m ngµy nµo th× th«i tÝnh khÊu hao ngµy ®ã. Trong khi QuyÕt ®Þnh sè 166 cò th× tÝnh khÊu hao trßn th¸ng; TSC§ t¨ng th¸ng nµy th× th¸ng sau míi tÝnh khÊu hao. TSC§ gi¶m th¸ng nµy th× th¸ng sau míi th«i tÝnh khÊu hao. - VÒ khung khÊu hao cña c¸c TSC§: Theo quyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§ BTC th× thêi gian trÝch khÊu hao nhanh h¬n, cßn theo quyÕt ®Þnh 166 cò th× thêi gian trÝch khÊu hao TSC§ chËm. Nh vËy chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh vÒ viÖc trÝch khÊu hao TSC§ theo quyÕt ®Þnh sè 206 /2003/Q§ - BTC cña Bé tµi chÝnh ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp lµ phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. V× trÝch khÊu hao TSC§ theo quyÕt ®Þnh míi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp thu håi ®îc vèn ®Çu t vµo TSC§ nhanh h¬n ®Ó t¸i t¹o TSC§. 2. Nh÷ng h¹n chÕ, khã kh¨n: Theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh vÒ trÝch khÊu hao TSC§ (QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§ - BTC) th× ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao ®êng th¼ng ®îc tÝnh nh sau: Møc khÊu Nguyªn gi¸ Tû lÖ khÊu hao hao n¨m = cña TSC§ X n¨m 19 Tû lÖ khÊu hao n¨m 1 = Sè n¨m sö dông dù kiÕn Trong khi theo KÕ to¸n Quèc tÕ th× ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao ®êng th¼ng ®îc tÝnh nh sau: Gi¸ trÞ ph¶i Møc khÊu hao Gi¸ trÞ Tû lÖ khÊu khÊu hao = = ph¶i X hao b×nh Sè n¨m dù n¨m khÊu hao qu©n kiÕn sö dông Gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao = Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ thu håi íc tÝnh khi thanh lý Nh vËy, ph¬ng ph¸p khÊu hao theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh cña ViÖt Nam th× viÖc tÝnh Møc khÊu hao n¨m kh¸c víi Møc tÝnh khÊu hao n¨m cña KÕ to¸n Quèc tÕ lµ: Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam, gi¸ trÞ thu håi ®îc tõ viÖc thanh lý TSC§ ®· ®îc h¹ch to¸n vµo thu nhËp kh¸c. Do ®ã, kh«ng ph¶i trõ vµo gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao. C¬ së ®Ó trÝch khÊu hao dùa vµo Nguyªn giaTSC§. II. Mét sè kiÕn nghÞ: Khi c¸c doanh nghiÖp sö dông TSC§ ph¶i tÝnh to¸n vµ ph©n bæ nguyªn gi¸ TSC§ vµo chi phÝ kinh doanh trong tõng kú h¹ch to¸n, tøc ph¶i tÝnh khÊu hao TSC§. ViÖc tÝnh khÊu hao TSC§ víi môc ®Ých thu håi dÇn vèn ®Çu t, ph¶n ¸nh hao mßn cña TSC§ vµ tÝnh ®ñ chi phÝ vµo chi phÝ trong kú. V× vËy ®Ó thu håi nhanh vèn ®Çu t TSC§ vµ t¸i t¹o TSC§ th× viÖc trÝch khÊu hao cho c¸c TSC§ trong doanh nghiÖp ph¶i nhanh h¬n. Bªn c¹nh ®ã th× Nhµ níc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p h÷u hiÖu h¬n n÷a trong viÖc trÝch khÊu hao TSC§ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tèt h¬n. Nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p mµ nhµ níc ®a ra nh chÝnh s¸ch hç trî, gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn khÊu hao tµi s¶n nhanh vµ ®¬n gi¶n. 20