LỜI NÓI ĐẦU
Ngµy nay, toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ ®· trë thµnh mét xu thÕ kh¸ch quan trong
tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®·
t¹o ra nh÷ng thêi c¬ thuËn lîi cho c¸c quèc gia, c¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi ph¸t triÓn, ®ång
thêi nã còng ®em l¹i nh÷ng th¸ch thøc lín vÒ sù c¹nh tranh, kh¶ n¨ng thu hót thÞ trêng. §Ó
®øng v÷ng trªn th¬ng trêng, ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng víi s¶n phÈm chÊt lîng
cao, gi¸ thµnh h¹ th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i gi¸m s¸t tõ kh©u ®Çu ®Õn kh©u cuèi cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, tõ khi t×m ®îc nguån thu mua vËt liÖu cho ®Õn khi t×m ®îc thÞ trêng tiªu thô
s¶n phÈm ®Ó ®¶m b¶o sö dông vèn lu ®éng cã hiÖu qu¶, t¨ng nhanh tèc ®é chu chuyÓn vèn
thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch nhµ níc, c¶i thiÖn ®êi sèng ngêi lao ®éng, mang l¹i lîi
nhuËn cho doanh nghiÖp.
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi chung nguyªn vËt liÖu thêng chiÕm mét tØ träng
lín trong toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt, mét sù biÕn ®éng nhá vÒ chi phÝ nguyªn vËt liÖu còng ¶nh
hëng tíi gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× vËy, viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ nguyªn vËt liÖu, ®¶m b¶o ®Çy ®ñ
nguyªn vËt liÖu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra liªn tôc lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt, ®îc nhiÒu
doanh nghiÖp quan t©m.
Tæ chøc kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu cã ®¶m b¶o tèt th× sÏ ®¶m b¶o cho c¶ viÖc cung cÊp
vËt liÖu kÞp thêi ®ång bé cho nhu cÇu s¶n xuÊt, kiÓm tra vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc chÊp hµnh
®Þnh møc dù tr÷ vµ tiªu hao vËt liÖu, ng¨n chÆn hiÖn tîng l·ng phÝ vËt liÖu trong s¶n xuÊt,
gãp phÇn gi¶m bít chi phÝ h¹ thÊp gi¸ thµnh, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng trong
doanh nghiÖp.
NhËn thÊy vai trß quan träng cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt, díi sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o Phan Trung Kiªn em ®· lùa chän ®Ò tµi:
“Mét sè vÊn ®Ò vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt”.
I/ Sù cÇn thiÕt cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong c«ng t¸c
qu¶n lý kinh tÕ ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt
1. VÞ trÝ, vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt
BÊt kú mét doanh nghiÖp nµo khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt ®Òu ph¶i cã 3 yÕu tè c¬ b¶n,
®ã lµ:
- T liÖu lao ®éng
- §èi tîng lao ®éng
- Søc lao ®éng
1
§èi tîng lao ®éng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng hµng ®Çu mµ c¸c
doanh nghiÖp ph¶i quan t©m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ mét trong ba
yÕu tè c¬ b¶n cña s¶n xuÊt mµ biÓu hiÖn cô thÓ cña nã lµ nguyªn vËt liÖu.
VËt liÖu lµ ®èi tîng ®îc chuyÓn ho¸ do lao ®éng cã Ých cña con ngêi. Theo M¸c,
tÊt c¶ mäi vËt thÓ thiªn nhiªn xung quanh con ngêi mµ lao ®éng cã Ých cã thÓ t¸c ®éng
vµ ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi, phôc vô con ngêi ®Òu lµ ®èi tîng lao ®éng.
Nguyªn vËt liÖu nµo còng cã thÓ lµ ®èi tîng lao ®éng song kh«ng ph¶i bÊt cø ®èi tîng
nµo còng lµ nguyªn vËt liÖu. Mét ®èi tîng lao ®éng cã kh¶ n¨ng thay ®æi do lao ®éng
cña con ngêi Êy míi lµ nguyªn vËt liÖu. VÝ dô: Qu¶ b«ng tù th©n nã kh«ng ph¶i lµ
nguyªn vËt liÖu nhng nÕu chóng ®îc cung cÊp cho c«ng nghiÖp dÖt th× chóng l¹i trë
thµnh nguyªn vËt liÖu, bëi nã ®îc lao ®éng cña con ngêi t¸c ®éng vµ biÕn thµnh c¸c s¶n
phÈm chÕ biÕn, phôc vô con ngêi víi h×nh th¸i kh¸c h×nh th¸i tån t¹i ban ®Çu cña
chóng.
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ ®èi tîng lao ®éng, lµ
mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ c¬ së vËt chÊt h×nh thµnh nªn thùc
thÓ cña s¶n phÈm. Kh¸c víi t liÖu lao ®éng, vËt liÖu chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n
xuÊt kinh doanh nhÊt ®Þnh vµ toµn bé gi¸ trÞ vËt liÖu ®îc chuyÓn hÕt mét lÇn vµo chi phÝ
kinh doanh trong kú.
Do vËy díi h×nh th¸i hiÖn vËt nã lµ mét bé phËn quan träng cña tµi s¶n lu ®éng,
cßn díi h×nh th¸i gi¸ trÞ nã lµ vèn lu ®éng dù tr÷ cña doanh nghiÖp. V× vËy viÖc qu¶n lý
nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ qu¶n lý vèn s¶n xuÊt kinh doanh vµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp,
lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Nguyªn vËt liÖu kh«ng chØ ¶nh hëng ®Õn sè lîng s¶n phÈm mµ cßn ¶nh hëng lín ®Õn
chÊt lîng s¶n phÈm. Nguyªn vËt liÖu cã ®¶m b¶o chÊt lîng cao, ®óng quy c¸ch, chñng
lo¹i th× s¶n phÈm t¹o ra míi phï hîp nhu cÇu thÞ trêng, míi t¹o ra søc c¹nh tranh cao.
Bªn c¹nh chÊt lîng s¶n phÈm ®îc ®¶m b¶o th× ph¶i nãi tíi gi¸ c¶, gi¸ thµnh s¶n phÈm
ph¶i hîp lý th× doanh nghiÖp míi cã chç ®øng ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ
trêng hiÖn nay. §iÒu ®ã khiÕn doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý vËt liÖu chÆt chÏ tõ kh©u thu
mua, b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông vËt liÖu nh»m tiÕt kiÖm tèi ®a chi phÝ s¶n xuÊt, gi¶m
tiªu hao vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ nguyªn vËt
liÖu thêng chiÕm kho¶ng 50%- 70% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, nã t¸c ®éng trùc tiÕp
®Õn chØ tiªu s¶n lîng, chÊt lîng,chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm, chØ tiªu lîi nhuËn, chØ tiªu
vÒ søc s¶n xuÊt, t×nh h×nh sö dông vèn lu ®éng.
Qua ph©n tÝch trªn, tuú theo t×nh h×nh ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, kinh doanh cña tõng
doanh nghiÖp, còng nh t×nh h×nh qu¶n lý nh©n sù ë mçi doanh nghiÖp mµ lùa chän ph¬ng ph¸p b¶o qu¶n, qu¶n lý vËt liÖu sao cho phï hîp. Song nh×n chung víi ph¬ng ph¸p
nµo th× vÉn ph¶i b¶o ®¶m yªu cÇu ®Æt ra lµ: VËt liÖu cÇn ®îc qu¶n lý tèt ë c¸c kh©u
mua, b¶o qu¶n dù tr÷ vµ sö dông hîp lý, cã hiÖu qu¶.
2. §Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn hµnh
b×nh thêng th× cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch mua vµ dù tr÷ c¸c lo¹i vËt t, hµng ho¸, nguyªn vËt
liÖu hîp lý vµ ph¶i ®¶m b¶o viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng
trong ®ã vËt liÖu chiÕm tû träng lín v× vËy kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh
nghiÖp ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c ®Æc ®iÓm sau ®©y:
2
- VÒ mÆt hiÖn vËt: NVL chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt vµ khi tham gia
vµo chu kú s¶n xuÊt vËt liÖu sÏ bÞ tiªu hao toµn bé hoÆc bÞ biÕn ®æi h×nh th¸i vËt chÊt
ban ®Çu ®Ó cÊu thµnh lªn thùc thÓ s¶n phÈm.
- VÒ mÆt gi¸ trÞ: Do chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt nªn gi¸ trÞ cña vËt liÖu
sÏ ®îc tÝnh hÕt mét lÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
3. Yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
XuÊt ph¸t tõ vai trß, ®Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ßi
hái ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ c¶ hai chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ ë mäi kh©u, tõ kh©u thu
mua, b¶o qu¶n, dù tr÷ ®Õn kh©u sö dông.
Mçi doanh nghiÖp do tÝnh chÊt ®Æc thï trong s¶n xuÊt kinh doanh nªn cÇn tu©n
thñ c¸c yªu cÇu qu¶n lý sau ®Ó nh»m phôc vô cho yªu cÇu qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp:
- §Ó tr¸nh nhÇm lÉn trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu, tríc hÕt
c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng ®îc hÖ thèng danh ®iÓm vµ ®¸nh sè danh ®iÓm cho
nguyªn vËt liÖu. HÖ thèng danh ®iÓm vµ sè danh ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu ph¶i râ rµng,
chÝnh x¸c t¬ng øng víi quy c¸ch, chñng lo¹i cña nguyªn vËt liÖu.
- §Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh liªn tôc vµ sö dông vèn tiÕt kiÖm th× doanh
nghiÖp ph¶i dù tr÷ nguyªn vËt liÖu ë mét møc ®é hîp lý. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp
ph¶i x©y dùng ®Þnh møc tån kho tèi ®a vµ tèi thiÓu cho tõng danh ®iÓm nguyªn vËt
liÖu, tr¸nh viÖc dù tr÷ qu¸ nhiÒu hoÆc qu¸ Ýt mét lo¹i nguyªn vËt liÖu nµo ®ã. §Þnh møc
tån kho cña nguyªn vËt liÖu cßn lµ c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch thu mua nguyªn vËt liÖu
vµ kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
- §Ó b¶o qu¶n tèt nguyªn vËt liÖu dù tr÷, gi¶m thiÓu h hao, mÊt m¸t, c¸c doanh
nghiÖp ph¶i x©y dùng hÖ thèng kho tµng, bÕn b·i ®ñ tiªu chuÈn kü thuËt, bè trÝ nh©n
viªn thñ kho cã ®ñ phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n ®Ó qu¶n lý nguyªn vËt
liÖu tån kho vµ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt kho, tr¸nh viÖc bè trÝ kiªm nhiÖm
chøc n¨ng thñ kho víi tiÕp liÖu vµ kÕ to¸n vËt t.
4. NhiÖm vô h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu
Qua c¬ së lý luËn trªn vµ ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m ®èc, c«ng cô qu¶n lý kinh
tÕ xuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ cña kÕ to¸n trong qu¶n lý, nhµ níc ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña kÕ
to¸n vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh sau:
- Thùc hiÖn viÖc ph©n lo¹i, ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c
chuÈn mùc kÕ to¸n ®· quy ®Þnh vµ yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp
- Tæ chøc chøng tõ, tµi kho¶n kÕ to¸n, sæ kÕ to¸n phï hîp víi ph¬ng ph¸p kÕ
to¸n hµng tån kho ¸p dông trong doanh nghiÖp ®Ó ghi chÐp, ph©n lo¹i tæng hîp sè liÖu
®Çy ®ñ, kÞp thêi sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña nguyªn vËt liÖu trong
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh nh»m cung cÊp th«ng tin ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh, x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n.
- KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch vÒ mua vËt liÖu, kÕ ho¹ch sö
dông vËt liÖu cho s¶n xuÊt
- Ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc, kÞp thêi sè lîng, chÊt lîng
vµ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu nhËp kho.
- TËp hîp vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c sè lîng vµ chÊt lîng vËt liÖu ®ång
thêi kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh ®Þnh møc tiªu hao vËt liÖu.
3
- Ph©n bæ hîp lý gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu sö dông vµo c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt- kinh doanh.
- TÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c sè lîng vµ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tån kho,
ph¸t hiÖn kÞp thêi vËt liÖu thiÕu thõa, ø ®äng, kÐm phÈm chÊt ®Ó doanh nghiÖp cã biÖn
ph¸p kÞp thêi ®Ó xö lý, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a c¸c thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra.
- §èi víi mçi thø vËt liÖu ph¶i x©y dùng ®Þnh møc dù tr÷, x¸c ®Þnh râ giíi h¹n
®Þnh møc tèi thiÓu, tèi ®a ®Ó ng¨n ngõa c¸c trêng hîp thiÕu nguyªn vËt liÖu phôc vô
cho s¶n xuÊt hay t×nh tr¹ng ø ®äng vèn.
- X©y dùng ®Þnh møc tiªu hao vËt liªô, kh«ng ngõng c¶i tiÕn, hoµn thiÖn ®Ó ®¹t
®Þnh møc tiªn tiÕn.
C«ng t¸c kÕ to¸n vËt liÖu cã mét vai trß hÕt søc quan träng trong c«ng viÖc qu¶n
lý vËt liÖu, cung cÊp sè liÖu cho viÖc kÕ to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm tõ ®ã
gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý vËt liÖu ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh kÞp thêi, chÝnh x¸c. Gióp cho
doanh nghiÖp cã kÕ ho¹ch thu mua, dù tr÷ nguyªn vËt liÖu tr¸nh t×nh tr¹ng lµm gi¸n
®o¹n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Do ®ã cÇn tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, ®ång
thêi tõ c¸c th«ng tin ®ã mµ doanh nghiÖp míi biÕt t×nh h×nh sö dông vèn lu ®éng, tõ ®ã
cã biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng, t¨ng nhanh vßng quay cña vèn
lu ®éng vµ t×nh h×nh qu¶n lý, sö dông nguyªn vËt liÖu ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
II/ néi dung kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp
s¶n xuÊt
1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu
Nguyªn vËt liÖu sö dông trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø cã vai trß
c«ng dông kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt- kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, ®ßi hái
c¸c doanh nghiÖp ph¶i ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu th× míi tæ chøc tèt viÖc qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu.
* C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp th× nguyªn
vËt liÖu ®îc chia thµnh c¸c lo¹i sau:
- Nguyªn vËt liÖu chÝnh: Lµ nguyªn liÖu, vËt liÖu mµ sau qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ
biÕn sÏ cÊu thµnh h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau th× sö
dông nguyªn vËt liÖu chÝnh kh«ng gièng nhau: ë doanh nghiÖp c¬ khÝ nguyªn vËt liÖu
lµ: s¾t, thÐp,...; doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®êng nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ c©y mÝa, cßn
doanh nghiÖp s¶n xuÊt b¸nh kÑo nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ ®êng, nha, bét,...Cã thÓ s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp nµy lµ nguyªn vËt liÖu cho doanh nghiÖp kh¸c...§èi víi nöa
thµnh phÈm mua ngoµi víi môc ®Ých ®Ó tiÕp tôc gia c«ng chÕ biÕn ®îc coi lµ nguyªn
vËt liÖu chÝnh vÝ dô: doanh nghiÖp dÖt mua sîi vÒ ®Ó dÖt v¶i.
- VËt liÖu phô: Lµ nh÷ng vËt liÖu chØ cã t¸c dông phô trî trong s¶n xuÊt, ®îc sö
dông kÕt hîp víi vËt liÖu chÝnh ®Ó hoµn thiÖn vµ n©ng cao tÝnh n¨ng, chÊt lîng s¶n
phÈm hoÆc ®îc sö dông ®Ó ®¶m b¶o cho c«ng cô lao ®éng ho¹t ®éng b×nh thêng, hoÆc
dïng ®Ó phôc vô cho nhu cÇu kü thuËt, nhu cÇu qu¶n lý ( thuèc nhuém, thuèc tÈy,
thuèc chèng rØ, xµ phßng, ...)
- Nhiªn liÖu, n¨ng lîng : Lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu cã t¸c dông cung cÊp nhiÖt lîng
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh ®¸, than, x¨ng, dÇu, bïn, cñi, h¬i ®èt, khÝ
®èt,...Nhiªn liÖu trong c¸c doanh nghiÖp thùc chÊt lµ mét lo¹i vËt liÖu phô, tuy nhiªn nã
®îc t¸ch ra thµnh mét lo¹i riªng v× viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu dïng nhiªn liÖu chiÕm mét tû
4
träng lín vµ ®ãng vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nhiªn liÖu còng cã
yªu cÇu vµ kü thuËt qu¶n lý hoµn toµn kh¸c víi c¸c lo¹i vËt liÖu phô th«ng thêng.
- Phô tïng thay thÕ: Lµ c¸c chi tiÕt, phô tïng dïng ®Ó söa ch÷a vµ b¶o dìng
TSC§.
- VËt liÖu vµ thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n: Lµ c¸c lo¹i vËt liÖu, thiÕt bÞ phôc vô cho
ho¹t ®éng x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n, t¸i t¹o tµi s¶n cè ®Þnh.
- VËt liÖu kh¸c: Lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu ®Æc chñng cña tõng doanh nghiÖp hoÆc phÕ
liÖu thu håi tõ thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh.
H¹ch to¸n theo c¸ch ph©n lo¹i nãi trªn ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¶n ¸nh tæng qu¸t
vÒ mÆt gi¸ trÞ ®èi víi mçi lo¹i nguyªn vËt liÖu. §Ó ®¶m b¶o thuËn tiÖn, tr¸nh nhÇm lÉn
cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ ®èi víi tõng thø nguyªn vËt liÖu,
trªn c¬ së ph©n lo¹i theo vai trß vµ c«ng dông cña nguyªn vËt liÖu, c¸c doanh nghiÖp
ph¶i tiÕp tôc chi tiÕt vµ h×nh thµnh nªn “Sæ danh ®iÓm vËt liÖu”, thèng nhÊt tªn gäi, ký
m· hiÖu, quy c¸ch, sè hiÖu, ®¬n vÞ tÝnh, gi¸ h¹ch to¸n cña tõng danh ®iÓm nguyªn vËt
liÖu.
* C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh: nguyªn vËt liÖu ®îc chia lµm hai nguån:
- Nguyªn vËt liÖu nhËp tõ bªn ngoµi: Do mua ngoµi, nhËn vèn gãp liªn doanh,
nhËn biÕu tÆng,...
- Nguyªn vËt liÖu tù chÕ: do doanh nghiÖp tù s¶n xuÊt . VÝ dô: doanh nghiÖp chÕ
biÕn chÌ cã tæ chøc ®éi trång chÌ cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho bé phËn chÕ biÕn.
C¸ch ph©n lo¹i nµy lµm c¨n cø cho viÖc lËp kÕ ho¹ch thu mua vµ kÕ ho¹ch s¶n
xuÊt nguyªn vËt liÖu , lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ nguyªn vËt liÖu nhËp kho.
* C¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña nguyªn vËt liÖu cã thÓ chia nguyªn
vËt liÖu thµnh:
- Nguyªn vËt liÖu dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh gåm:
+ Nguyªn vËt liÖu dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm.
+ Nguyªn vËt liÖu dïng cho qu¶n lý ë c¸c ph©n xëng, dïng cho bé
phËn b¸n hµng, bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp.
- Nguyªn vËt liÖu dïng cho nhu cÇu kh¸c:
+ Nhîng b¸n;
+ §em gãp vèn liªn doanh;
+ §em quyªn tÆng.
2. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu
TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ mét c«ng t¸c quan träng trong viÖc tæ chøc h¹ch
to¸n nguyªn vËt liÖu. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ dïng tiÒn ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña
nguyªn vËt liÖu. Theo quy ®Þnh cña ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 02- Hµng tån kho- Hµng
tån kho ®îc tÝnh theo gi¸ gèc. Trêng hîp gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc thÊp h¬n gi¸
gèc th× ph¶i tÝnh theo gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc, cô thÓ:
- Gi¸ gèc hµng tån kho bao gåm: Chi phÝ thu mua, chi phÝ chÕ biÕn vµ c¸c chi phÝ
liªn quan trùc tiÕp kh¸c ph¸t sinh ®Ó cã ®îc hµng tån kho ë ®Þa ®iÓm vµ tr¹ng th¸i
hiÖn t¹i.
- Chi phÝ mua cña hµng tån kho bao gåm: Gi¸ mua, c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®îc hoµn l¹i,
chi phÝ vËn chuyÓn, bèc xÕp, b¶o qu¶n trong qu¸ tr×nh mua hµng vµ c¸c chi phÝ
kh¸c cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc mua hµng tån kho. C¸c kho¶n chiÕt khÊu th¬ng
5
m¹i vµ gi¶m gi¸ hµng mua kh«ng ®óng quy c¸ch, phÈm chÊt ®îc trõ khái chi phÝ
mua.
- Chi phÝ chÕ biÕn hµng tån kho bao gåm nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn s¶n
phÈm s¶n xuÊt nh: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh, chi
phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ nguyªn, vËt liÖu
thµnh thµnh phÈm.
- Chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c ®îc tÝnh vµo gi¸ gèc hµng tån kho bao gåm c¸c
kho¶n chi phÝ kh¸c ngoµi chi phÝ thu mua vµ chi phÝ chÕ biÕn hµng tån kho.
Nh vËy phï hîp víi chuÈn mùc kÕ to¸n hµng tån kho trong c«ng t¸c h¹ch to¸n
nguyªn vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp, nguyªn vËt liÖu ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ.
Gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu lµ lo¹i gi¸ ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¸c chøng tõ
hîp lÖ chøng minh c¸c kho¶n chi hîp ph¸p cña doanh nghiÖp ®Ó t¹o ra NVL. Gi¸ thùc
tÕ cña NVL nhËp kho ®îc x¸c ®Þnh tuú theo tõng nguån nhËp.
a) TÝnh gi¸ NVL nhËp vµo:
* Nguyªn t¾c tÝnh:
- Thêi ®iÓm tÝnh gi¸ lµ khi doanh nghiÖp ®· kiÓm nhËn NVL nhËp kho hoÆc ®a
vµo sö dông kh«ng qua kho.
- ChØ tiªu tÝnh gi¸ lµ gi¸ thùc tÕ ®îc h×nh thµnh dùa trªn c¨n cø cã tÝnh kh¸ch
quan vµ cã chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ.
- TÝnh gi¸ dùa trªn c¬ së dån tÝch.
-
KÕt hîp hµi hoµ nguyªn t¾c phï hîp vµ nguyªn t¾c träng yÕu khi xö lý chi
phÝ thu mua.
* TÝnh gi¸ NVL theo c¸c ph¬ng thøc h×nh thµnh:
- §èi víi nguyªn vËt liÖu mua ngoµi: Gi¸ thùc tÕ nhËp kho bao gåm :Gi¸ mua,
c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®îc hoµn l¹i, chi phÝ vËn chuyÓn bèc xÕp, b¶o qu¶n trong qu¸ tr×nh
mua hµng vµ c¸c chi phÝ kh¸c liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc mua vËt t, trõ ®i c¸c kho¶n
chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸.
+ §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ mua
lµ gi¸ cha cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
+ §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, hoÆc sö
dông cho c¸c môc ®Ých phóc lîi, dù ¸n,...th× gi¸ mua bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
- §èi víi NVL thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn:
Gi¸ thùc tÕ nhËp kho = TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt kho thuª ngoµi gia
c«ng chÕ biÕn + Sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ngêi nhËn gia c«ng chÕ biÕn + c¸c chi phÝ vËn
chuyÓn, bèc dì khi giao nhËn.
- §èi víi NVL tù s¶n xuÊt:
Gi¸ thùc tÕ NVL nhËp kho = Gi¸ thµnh s¶n xuÊt vËt liÖu tù gia c«ng chÕ biÕn
- §èi víi NVL nhËn vèn gãp liªn doanh hoÆc cæ phÇn:
Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu nhËp kho lµ gi¸ trÞ ®îc c¸c bªn tham gia gãp vèn thõa nhËn
+ chi phÝ kh¸c ph¸t sinh liªn quan ®Õn tiÕp nhËn vËt t.
- NhËp vËt t do ®îc cÊp: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t nhËp kho lµ gi¸ ghi trªn
biªn b¶n giao nhËn + c¸c chi phÝ ph¸t sinh khi giao nhËn.
- NhËp vËt t do ®îc biÕu tÆng, ®îc tµi trî: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nhËp kho lµ gi¸ trÞ
hîp lý + c¸c chi phÝ kh¸c ph¸t sinh.
6
- §èi víi NVL vay, mîn t¹m thêi cña ®¬n vÞ kh¸c: Gi¸ thùc tÕ nhËp kho tÝnh
theo gi¸ thÞ trêng hiÖn t¹i cña sè NVL ®ã.
- PhÕ liÖu thu håi tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhËp kho: Gi¸ thùc tÕ ®îc
tÝnh theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ hoÆc theo gi¸ b¸n trªn thÞ trêng.
b) TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho:
* Nguyªn t¾c tÝnh:
- Thêi ®iÓm tÝnh gi¸ lµ khi xuÊt kho NVL hoÆc cuèi kú h¹ch to¸n.
-
Gi¸ NVL xuÊt kho ph¶i tÝnh theo gi¸ phÝ.
-
Gi¸ NVL xuÊt kho ph¶i phï hîp víi khèi lîng xuÊt.
-
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ NVL ph¶i thÝch hîp víi ®Æc ®iÓm NVL cña tõng doanh
nghiÖp.
- Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ xuÊt kho ph¶i nhÊt qu¸n.
* C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ xuÊt kho th«ng dông:
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt viÖc ®¸nh gi¸ vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ lµ rÊt quan träng.
Nã gióp cho viÖc ph©n bæ chÝnh x¸c chi phÝ thùc tÕ vÒ vËt liÖu tiªu hao trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh. Tuú theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, phô thuéc
vµo yªu cÇu cña qu¶n lý vµ tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé kÕ to¸n mµ cã thÓ sö dông
mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau theo nguyªn t¾c nhÊt qu¸n trong kÕ to¸n, nÕu cã thay
®æi ph¶i cã sù gi¶i thÝch râ rµng.
- Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc (FIFO): C¬ së cña ph¬ng ph¸p nµy lµ gi¸
thùc tÕ cña vËt liÖu nµo mua tríc sÏ ®îc dïng lµm gi¸ cña vËt liÖu xuÊt tríc vµ do vËy
gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho cuèi kú chÝnh lµ gi¸ thùc tÕ cña sè vËt liÖu mua vµo sau cïng.
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch øng víi trêng hîp gi¸ c¶ æn ®Þnh hoÆc cã xu híng gi¶m.
Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ cho phÐp kÕ to¸n cã thÓ tÝnh gi¸ NVL xuÊt kho kÞp
thêi.
Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ ph¶i tÝnh gi¸ theo tõng danh ®iÓm NVL vµ
ph¶i h¹ch to¸n chi tiÕt NVL tån kho theo tõng lo¹i gi¸ nªn tèn nhiÒu c«ng søc. Ngoµi
ra, ph¬ng ph¸p nµy lµm cho chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp kh«ng ph¶n øng kÞp
thêi víi gi¸ c¶ thÞ trêng cña NVL. Ph¬ng ph¸p nµy chØ thÝch hîp víi nh÷ng doanh
nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm NVL, sè lÇn nhËp kho cña mçi danh ®iÓm kh«ng nhiÒu.
- Ph¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tríc (LIFO): Ph¬ng ph¸p nµy gi¶ ®Þnh nh÷ng vËt
liÖu mua sau cïng sÏ ®îc xuÊt tríc. Ph¬ng ph¸p nµy gióp cho chi phÝ kinh doanh cña
doanh nghiÖp ph¶n øng kÞp thêi víi gi¸ c¶ thÞ trêng cña NVL, thÝch øng víi trêng hîp
l¹m ph¸t, gi¸ c¶ cã xu híng t¨ng.
VÒ c¬ b¶n u, nhîc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn vËn dông cña ph¬ng ph¸p nµy gièng nh ph¬ng ph¸p NhËp tríc- XuÊt tríc.
- Ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh: Theo ph¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo sè lîng
xuÊt kho vµ ®¬n gi¸ nhËp kho cña l« vËt liÖu xuÊt kho ®Ó tÝnh. Khi xuÊt kho l« nµo th×
tÝnh theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh cña l« ®ã.
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n riªng
tõng l« NVL nhËp kho, v× vËy khi xuÊt kho l« nµo th× tÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp kho
®Ých danh cña l« ®ã.
Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ c«ng t¸c tÝnh gi¸ NVL ®îc thùc hiÖn kÞp thêi vµ
th«ng qua viÖc tÝnh gi¸ NVL xuÊt kho, kÕ to¸n cã thÓ theo dâi ®îc thêi h¹n b¶o qu¶n
7
cña tõng l« NVL. Tuy nhiªn, ®Ó ¸p dông ®îc ph¬ng ph¸p nµy, th× ®iÒu kiÖn cèt yÕu lµ
hÖ thèng kho tµng cña doanh nghiÖp cho phÐp b¶o qu¶n riªng tõng l« NVL nhËp kho.
- Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n gia quyÒn: §©y lµ ph¬ng ph¸p thÝch hîp víi
nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm vËt liÖu, tÇn suÊt nhËp, xuÊt lín. C¨n cø vµo sè l îng vËt liÖu xuÊt vµ gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng.
TrÞ gi¸ vËt liÖu
tån ®Çu kú
+
TrÞ gi¸ vËt liÖu
nhËp trong kú
§¬n gi¸ b×nh qu©n =
Sè lîng vËt liÖu
tån ®Çu kú
+
Sè lîng vËt liÖu
nhËp trong kú
TrÞ gi¸ vËt liÖu xuÊt kho = ( Sè lîng vËt liÖu xuÊt kho) x( §¬n gi¸ b×nh qu©n)
Theo c¸ch nµy, khèi lîng tÝnh to¸n gi¶m nhng chØ tÝnh ®îc trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt
t vµo thêi ®iÓm cuèi kú nªn kh«ng thÓ cung cÊp th«ng tin ®îc kÞp thêi, ®ång thêi sö dông
ph¬ng ph¸p nµy còng ph¶i tiÕn hµnh tÝnh gi¸ theo tõng danh ®iÓm NVL.
- Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tríc: Theo ph¬ng ph¸p nµy gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt
liÖu xuÊt dïng trong kú nµy ®îc x¸c ®Þnh bëi gi¸ b×nh qu©n cuèi kú tríc.
Gi¸ ®¬n vÞ bq
cuèi kú tríc
=
Gi¸ VL tån ®Çu kú hay cuèi kú tríc
Lîng thùc tÕ VL tån ®Çu kú hay cuèi kú tríc
Dùa vµo gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n nãi trªn vµ lîng NVL xuÊt kho trong kú ®Ó kÕ to¸n
x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho theo tõng danh ®iÓm.
Ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp gi¶m nhÑ khèi lîng tÝnh to¸n cña kÕ to¸n, nhng ®é
chÝnh x¸c cña c«ng viÖc tÝnh gi¸ phô thuéc vµo t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ c¶ NVL, trong
trêng hîp cã sù biÕn ®éng lín vÒ gi¸ c¶ th× ph¬ng ph¸p nµy tá ra kÐm chÝnh x¸c vµ cã
trêng hîp g©y ra bÊt hîp lý (tån kho ©m).
ViÖc ¸p dông c¸ch tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho theo ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ
®îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu Ýt cã sù biÕn
®éng vÒ gi¸ c¶, nh÷ng nguyªn vËt liÖu ®îc nhµ níc b¶o ®¶m vÒ gi¸, sè lîng danh ®iÓm
nguyªn vËt liÖu sö dông nhiÒu, qu¸ tr×nh nhËp, xuÊt diÔn ra phøc t¹p, doanh nghiÖp
kh«ng cã ®iÒu kiÖn trong viÖc tÝnh gi¸ cña tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu mét c¸ch chi tiÕt,
c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp cßn ®¬n gi¶n.
- Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp: Theo ph¬ng ph¸p nµy, sau mçi
lÇn nhËp, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ b×nh qu©n cña tõng danh ®iÓm NVL. C¨n cø vµo gi¸ ®¬n
vÞ b×nh qu©n vµ lîng NVL xuÊt kho gi÷a 2 lÇn nhËp kÕ tiÕp ®Ó kÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ
NVL xuÊt kho.
Ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp kÕ to¸n tÝnh gi¸ NVL xuÊt kho kÞp thêi. Tuy nhiªn, khèi lîng c«ng viÖc tÝnh to¸n sÏ nhiÒu h¬n vµ ph¶i tiÕn hµnh tÝnh gi¸ theo tõng danh ®iÓm nªn ph¬ng ph¸p nµy rÊt thÝch hîp ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ®· lµm kÕ to¸n m¸y.
- Ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n: §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i vËt liÖu, gi¸ c¶
thêng xuyªn biÕn ®éng, nghiÖp vô nhËp- xuÊt vËt liÖu diÔn ra thêng xuyªn th× viÖc h¹ch to¸n
theo gi¸ thùc tÕ trë nªn phøc t¹p, tèn nhiÒu c«ng søc vµ nhiÒu khi kh«ng thùc hiÖn ®îc. Do
®ã viÖc h¹ch to¸n hµng ngµy nªn sö dông gi¸ h¹ch to¸n.
HÖ sè gi ¸ vËt liÖu =
Gtt NVL tån kho ® Çu kú + Gtt NVL nhËp kho trong kú
Ght NVL tån kho ® Çu kú + Ght NVL nhËp kho trong kú
Gtt NVL xuÊt kho = HÖ sè gi¸ NVL x Ght NVL xuÊt kho
8
Ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp kÕt hîp chÆt chÏ h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n tæng hîp vÒ
NVL trong c«ng t¸c tÝnh gi¸, nªn c«ng viÖc tÝnh gi¸ ®îc tiÕn hµnh nhanh chãng vµ kh«ng bÞ
phô thuéc vµo sè lîng danh ®iÓm NVL, sè lÇn nhËp, xuÊt cña mçi lo¹i nhiÒu hay Ýt.
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i NVL vµ ®éi
ngò kÕ to¸n cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao.
Trªn ®©y lµ nh÷ng ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp, xuÊt chñ yÕu, nã
®· vµ ®ang ®îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. Tuú tõng ®iÒu
kiÖn cô thÓ mµ c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ kh¸c nhau cho phï hîp.
Tuy nhiªn thùc tr¹ng hiÖn nay cho thÊy cã mét bé phËn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh
doanh cã danh môc nguyªn vËt liÖu rÊt nhiÒu, sè lÇn nhËp, xuÊt diÔn ra liªn tôc víi sè
lîng nhá. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy doanh nghiÖp cã thÓ tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu thùc tÕ
xuÊt kho trong kú dùa vµo gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu tån ®Çu kú, nhËp trong kú vµ tån
cuèi kú theo c«ng thøc:
Gi¸ thùc tÕ
VLxuÊt dïng
=
Gi¸ thùc tÕ
VL tån ®Çu kú
+
Gi¸ thùc tÕ VL
mua trong kú
____-
Gi¸ thùc tÕ
VL tån ckú
Ph¬ng ph¸p nµy còng ®îc ¸p dông trong trêng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n chi
phÝ nguyªn vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
III/ KÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu
1. Chøng tõ kÕ to¸n
Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp liªn quan ®Õn viÖc
nhËp xuÊt vËt liÖu ph¶i ®îc lËp chøng tõ kÕ to¸n mét c¸ch kÞp thêi, ®Çy ®ñ chÝnh x¸c
theo ®óng chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ vËt liÖu ®· ®îc nhµ níc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh
1141TC/Q§/C§KT ngµy 01/11/1995 vµ c¸c v¨n b¶n kh¸c cña Bé Tµi chÝnh.
Chøng tõ dïng ®Ó h¹ch to¸n vËt liÖu lµ c¬ së ®Ó ghi chÐp vµo thÎ kho vµ c¸c sæ
kÕ to¸n liªn quan ®ång thêi lµ c¨n cø ®Ó kiÓm tra t×nh h×nh biÕn ®éng cña vËt liÖu.
Chøng tõ ®îc lËp trªn c¬ së kiÓm nhËn vËt liÖu hoÆc lµ kiÓm nhËn kÕt hîp víi ®èi chiÕu
(tuú theo nguån nhËp) vµ trªn c¬ së xuÊt kho vËt liÖu. Néi dung cña chøng tõ ph¶i ph¶n
¸nh ®îc nh÷ng chØ tiªu c¬ b¶n nh tªn, qui c¸ch cña vËt liÖu, sè lîng vËt liÖu nhËp hoÆc
xuÊt, lý do nhËp hoÆc xuÊt kho.
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh kÕ to¸n vËt liÖu sö dông c¸c chøng tõ chñ yÕu sau :
- PhiÕu nhËp kho vËt liÖu ( MÉu 01 – VT ).
- PhiÕu xuÊt kho vËt t ( MÉu 02 – VT ).
- PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé ( MÉu 03 – VT ).
- Biªn b¶n kiÓm kª vËt t, s¶n phÈm hµng ho¸ ( MÉu 08 – VT ).
- Ho¸ ®¬n (GTGT ) ( MÉu GTKT)
- Ho¸ ®¬n cíc phÝ vËn chuyÓn ( MÉu 03 – BH )
- Ngoµi ra c¸c chøng tõ b¾t buéc sö dông thèng nhÊt theo qui ®Þnh cña Nhµ
níc.
C¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông thªm c¸c chøng tõ kÕ to¸n híng dÉn nh PhiÕu
xuÊt vËt liÖu theo h¹n møc ( MÉu 04 - VT ); Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt liÖu (MÉu 05 VT ); PhiÕu b¸o vËt liÖu cßn l¹i cuèi kú ( MÉu 07 – VT ) vµ c¸c chøng tõ kh¸c tuú
thuéc vµo ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp.
2. Sæ chi tiÕt vËt liÖu
9
§Ó kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, tïy thuéc vµo ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt ¸p dông
trong doanh nghiÖp mµ sö dông c¸c sæ ( thÎ ) kÕ to¸n chi tiÕt sau :
- Sæ ( thÎ ) kho
- Sæ ( thÎ ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu
- Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
- Sæ sè d
Sæ (thÎ) kho ( mÉu 06- VT ) ®îc sö dông ®Ó theo dâi sè lîng nhËp xuÊt kho cña
tõng thø vËt liÖu theo tõng kho. ThÎ kho do phßng kÕ to¸n lËp vµ ghi chi tiÕt : Tªn,
nh·n hiÖu, qui c¸ch, ®¬n vÞ tÝnh, m· sè vËt liÖu. Sau ®ã giao cho thñ kho ®Ó ghi chÐp
t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån hµng ngµy vÒ sè lîng. ThÎ kho dïng ®Ó h¹ch to¸n ë kho
kh«ng ph©n biÖt h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p nµo. Cßn sæ (ThÎ) kÕ to¸n
chi tiÕt, sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, sæ sè d ®îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n tõng hµng nhËpxuÊt- tån vËt liÖu vÒ mÆt gi¸ trÞ hoÆc c¶ lîng vµ gi¸ trÞ phô thuéc vµo ph¬ng ph¸p h¹ch
to¸n chi tiÕt ¸p dông trong doanh nghiÖp.
Ngoµi c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt nªu trªn, cßn cã thÓ sö dông c¸c b¶ng kª nhËp xuÊt. C¸c b¶ng luü kÕ tæng hîp nhËp xuÊt tån kho vËt liÖu phôc vô cho viÖc ghi sæ kÕ
to¸n chi tiÕt ®îc ®¬n gi¶n, nhanh chãng, kÞp thêi.
a) C¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu
(*) Ph¬ng ph¸p thÎ song song
- ë kho : C¨n cø vµo phiÕu nhËp, phiÕu xuÊt, thñ kho dïng thÎ kho ®Ó ghi chÐp
hµng ngµy t×nh h×nh nhËp- xuÊt tån vËt liÖu theo chØ tiªu sè lîng.
Khi nhËn ®îc chøng tõ nhËp -xuÊt vËt liÖu, thñ kho ph¶i kiÓm tra tÝnh hîp lý, hîp
ph¸p cña chøng tõ råi tiÕn hµnh ghi chÐp sè thùc nhËp, thùc xuÊt vµo chøng tõ vµ thÎ
kho. Mçi chøng tõ ghi mét dßng vµo thÎ kho. ThÎ ®îc më cho tõng danh ®iÓm vËt liÖu.
Cuèi ngµy thñ kho tÝnh ra sè tån kho ®Ó ghi vµo cét tån trªn thÎ kho. §Þnh kú, thñ kho
göi c¸c chøng tõ nhËp -xuÊt ®· ph©n lo¹i theo tõng thø vËt t cho phßng kÕ to¸n.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n vËt liÖu sö dông thÎ hay sæ chi tiÕt vËt liÖu. Sæ chi tiÕt
vËt liÖu kÕt cÊu nh thÎ kho nhng thªm cét ®¬n gi¸ vµ ph¶n ¸nh riªng theo sè lîng, gi¸
trÞ vµ còng ®îc ph¶n ¸nh theo tõng danh ®iÓm vËt liÖu.
Hµng ngµy khi nhËn ®îc chøng tõ nhËp- xuÊt vËt liÖu ë kho göi lªn, kÕ to¸n
kiÓm tra l¹i vµ hoµn chØnh chøng tõ råi ghi vµo thÎ chi tiÕt.
Cuèi kú, kÕ to¸n lËp B¶ng kª nhËp- xuÊt- tån, sau ®ã:
+ §èi chiÕu sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu víi thÎ kho cña thñ kho.
+ Tõ sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, kÕ to¸n lÊy sè liÖu ®Ó ghi vµo b¶ng tæng hîp
nhËp- xuÊt- tån vËt liÖu theo tõng danh ®iÓm.
+ §èi chiÕu sè liÖu trªn b¶ng tæng hîp xuÊt- nhËp- tån vËt liÖu víi sè liÖu kÕ
to¸n tæng hîp nhËp, xuÊt vËt liÖu.
* ¦u ®iÓm , nhîc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông:
- ¦u ®iÓm: ViÖc ghi chÐp ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu vµ ph¸t
hiÖn sai sãt trong viÖc ghi chÐp, qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh biÕn ®éng vµ sè hiÖn cã cña
tõng danh ®iÓm vËt liÖu theo sè lîng vµ gi¸ trÞ.
-Nhîc ®iÓm: Ghi chÐp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trïng l¾p vÒ chØ tiªu sè lîng, bªn c¹nh ®ã viÖc ®èi chiÕu cßn tiÕn hµnh chñ yÕu vµo cuèi th¸ng nªn cßn h¹n chÕ
chøc n¨ng kiÓm tra cña kÕ to¸n.
10
- §iÒu kiÖn ¸p dông: ThÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm NVL,
viÖc nhËp- xuÊt vËt liÖu diÔn ra kh«ng thêng xuyªn. §Æc biÖt, trong ®iÒu kiÖn doanh
nghiÖp ®· lµm kÕ to¸n m¸y th× ph¬ng ph¸p nµy vÉn ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp
cã nhiÒu chñng lo¹i vËt t, viÖc nhËp xuÊt diÔn ra thêng xuyªn. Do ®ã ph¬ng ph¸p nµy
sÏ ®îc ¸p dông ngµy cµng réng r·i.
Ngoµi ph¬ng ph¸p thÎ song song, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông ph¬ng ph¸p Sæ
®èi chiÕu lu©n chuyÓn hoÆc ph¬ng ph¸p Sæ sè d.
IV/. KÕ to¸n tæng hîp vËt liÖu
1. KÕ to¸n tæng hîp vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn
(*) Tµi kho¶n sö dông
- Tµi kho¶n 152: Nguyªn liÖu, vËt liÖu
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng vÒ c¸c
lo¹i nguyªn, vËt liÖu cña doanh nghiÖp ( cã thÓ më chi tiÕt cho tõng lo¹i, nhãm thø vËt
liÖu ).
TK 152
xxx
Gtt NVL t¨ng trong kú
Gtt NVL gi¶m trong kú
D Nî: Gtt cña NVL tån kho
Theo chÕ ®é, tµi kho¶n 152 chi tiÕt theo yªu cÇu qu¶n lý NVL cña doanh nghiÖp
nhng th«ng thêng c¸c doanh nghiÖp chi tiÕt TK 152 theo tõng lo¹i NVL:
Tµi kho¶n 1521: Nguyªn vËt liÖu chÝnh.
Tµi kho¶n 1522: Nguyªn vËt phô
Tµi kho¶n 1523: Nhiªn liÖu
Tµi kho¶n 1524: Phô tïng thay thÕ
Tµi kho¶n 1525: ThiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n
Tµi kho¶n 1528: VËt liÖu kh¸c
- Tµi kho¶n 331 : Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n :
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh quan hÖ thanh to¸n gi÷a doanh nghiÖp víi ngêi
b¸n, ngêi nhËn thÇu vÒ c¸c kho¶n vËt liÖu theo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt.
Tµi kho¶n 331 ®îc më theo dâi cho tõng ®èi tîng cô thÓ : Tõng ngêi b¸n, tõng
ngêi nhËn thÇu.
Khi lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n sè d chi tiÕt bªn Nî ®îc ghi vµo chi tiÕt tr¶ tríc
cho ngêi b¸n ( m· sè 132 ) ; sè d chi tiÕt bªn Cã ®îc ghi vµo chi tiÕt ph¶i tr¶ cho ngêi
b¸n ( m· sè 313 ).
- Tµi kho¶n 151: Hµng mua ®ang ®i ®êng.
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu mua ngoµi ®·
thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nhng cha vÒ nhËp kho cña doanh nghiÖp, cßn
®ang ®i trªn ®êng vËn chuyÓn ë bÕn c¶ng, bÕn b·i hoÆc ®· vÒ ®Õn doanh nghiÖp nhng
®ang chê kiÓm nghiÖm nhËn nhËp kho.
- Tµi kho¶n 133 : ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ
11
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ ®· khÊu trõ
vµ cßn ®îc khÊu trõ.
Tµi kho¶n 133 cã 2 tµi kho¶n cÊp 2 :
Tµi kho¶n 1331 : ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ cña hµng ho¸ dÞch vô.
Tµi kho¶n 1332 : ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ cña tµi s¶n cè ®Þnh.
Ngoµi c¸c tµi kho¶n trªn, kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n liªn quan nh tµi
kho¶n 111, tµi kho¶n 112, 141, 128, 222, 241, 627, 621, 642, 622.
1.1. H¹ch to¸n thu mua nguyªn vËt liÖu
* Trêng hîp vËt liÖu vµ ho¸ ®¬n cïng vÒ trong th¸ng:
C¨n cø vµo ho¸ ®¬n, phiÕu nhËp vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan, kÕ to¸n ghi:
+ Theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ
Nî TK 152 ( chi tiÕt liªn quan ) : Theo gi¸ mua thùc tÕ.
Nî TK 133
:ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ.
Cã TK liªn quan ( 111, 112, 141, 331) Tæng gi¸ thanh to¸n.
+ TÝnh theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp :
Nî TK 152 Tæng gi¸ thanh to¸n.
Cã TK liªn quan ( 111, 141, 331) Tæng gi¸ thanh to¸n.
* Trêng hîp hµng ®ang ®i ®êng:
- Khi kÕ to¸n chØ nhËn ®îc ho¸ ®¬n mµ cha nhËn ®îc phiÕu nhËp kho th× lu ho¸
®¬n vµo cÆp hå s¬ hµng ®ang ®i ®êng. NÕu trong th¸ng hµng vÒ th× ghi b×nh thêng nh
trêng hîp trªn nhng nÕu ®Õn ngµy cuèi th¸ng hµng vÉn cha vÒ th× c¨n cø vµo ho¸ ®¬n
vµ c¸c chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 151: PhÇn ®îc tÝnh vµo gi¸ NVL
Nî TK 133: VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
Cã TK 331: Ho¸ ®¬n cha tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n
Cã 111, 112, ... Ho¸ ®¬n ®· thanh to¸n.
- Sang th¸ng sau, khi sè hµng trªn ®· vÒ kho, c¨n cø phiÕu nhËp kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152
Cã TK 151
* Trêng hîp hµng vÒ cha cã ho¸ ®¬n :
- Khi kÕ to¸n chØ nhËn ®îc phiÕu nhËp, cha nhËn ®îc ho¸ ®¬n th× c¨n cø vµo lîng NVL thùc tÕ nhËp kho vµ gi¸ t¹m tÝnh (gi¸ h¹ch to¸n), kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152: Theo gi¸ t¹m tÝnh.
Cã TK 331: Theo gi¸ t¹m tÝnh.
- Khi nhËn ®îc ho¸ ®¬n, kÕ to¸n dïng bót to¸n ghi bæ sung hoÆc ghi sè ©m ®Ó
®iÒu chØnh gi¸ t¹m tÝnh thµnh gi¸ ho¸ ®¬n vµ ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ (nÕu
tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ), cô thÓ:
+ NÕu gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n > gi¸ t¹m tÝnh kÕ to¸n ghi :
Nî TK 152
: Sè chªnh lÖch
Nî TK 133 ( 1331)
Cã TK 331, 111, 112 : Sè chªnh lÖch + thuÕ VAT ®· ®îc KT
+ NÕu gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n < gi¸ t¹m tÝnh kÕ to¸n ghi :
12
Nî TK 152 : Sè chªnh lÖch ( Ghi ©m díi h×nh thøc () )
Nî TK 133 ( 1331)
Cã TK 331, 111, 112 : Sè chªnh lÖch + thuÕ VAT ®· ®îc KT
* Trêng hîp doanh nghiÖp øng tríc tiÒn hµng cho ngêi b¸n:
- Khi øng tríc tiÒn, c¨n cø vµo chøng tõ thanh to¸n, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 331
Cã TK 111, 112, 311
- Khi ngêi b¸n chuyÓn hµng cho doanh nghiÖp, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n, phiÕu nhËp
kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152: PhÇn ®îc ghi vµo gi¸ nhËp kho
Nî TK 133
Cã TK 331: Gi¸ thanh to¸n theo ho¸ ®¬n
* Ph¶n ¸nh chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thu mua NVL :
Nî TK 152: PhÇn tÝnh vµo gi¸ NVL
Nî TK 133: ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ (nÕu cã)
Cã TK 111, 112, 331 ... Gi¸ thanh to¸n.
Chó ý: Trêng hîp chi phÝ thu mua ph¸t sinh kh«ng nhiÒu hoÆc liªn quan ®Õn
nhiÒu lo¹i NVL th× kÕ to¸n cã thÓ ph©n bæ th¼ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh trong kú.
* Trêng hîp chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ hoÆc vËt liÖu tr¶ l¹i cho ngêi b¸n :
Nî TK 111,112, 331
Cã TK 152 ( chi tiÕt vËt liÖu ).
Cã TK 1331: thuÕ VAT cña sè giao ®· tr¶ hoÆc ®îc gi¶m gi¸ cuèi kú.
* NÕu khi nhËp kho ph¸t hiÖn thÊy NVL thiÕu so víi ho¸ ®¬n th× tuú theo nguyªn nh©n,
kÕ to¸n ghi:
Nî TK 1381: Chê xö lý
Nî TK 138 (1388): Yªu cÇu båi thêng
Nî TK 152: ThiÕu trong ®Þnh møc quy ®Þnh
Cã TK 111, 112, 311, 331: Gi¸ thanh to¸n cña sè NVL thiÕu.
* NÕu khi nhËp kho ph¸t hiÖn thÊy NVL thõa so víi ho¸ ®¬n th× kÕ to¸n cã thÓ ghi sè
thõa vµo TK 002 “VËt t, hµng ho¸ gi÷ hé” (nÕu doanh nghiÖp kh«ng mua sè thõa) hoÆc c¨n cø
vµo gi¸ ho¸ ®¬n cña sè NVL thõa, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152
Cã TK 338 (3388)
* Trêng hîp khi nhËn ®îc Ho¸ ®¬n b¸n hµng mµ doanh nghiÖp ®· thanh to¸n mét phÇn,
sè cßn l¹i doanh nghiÖp nhËn nî víi ngêi b¸n hoÆc thanh to¸n b»ng nhiÒu lo¹i tiÒn vµ doanh
nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× kÕ to¸n c¨n cø vµo Ho¸ ®¬n b¸n hµng ®Ó
ghi:
13
Nî TK 152: Gi¸ cha cã VAT
Nî TK 133: VAT khÊu trõ
Cã TK 331: Gi¸ thanh to¸n ghi trªn hãa ®¬n.
Ph¶n ¸nh sè tiÒn ®· thanh to¸n, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 331
Cã TK 111, 112, 141, 311...
* Trêng hîp NVL ®· nhËp kho nhng do chÊt lîng kÐm vµ ®ang trong thêi h¹n b¶o hµnh
th× doanh nghiÖp ph¶i lµm thñ tôc xuÊt kho sè NVL ®ã ®Ó tr¶ l¹i ngêi b¸n. C¨n cø vµo gi¸ ho¸
®¬n cña sè vËt liÖu nµy, kÕ to¸n ghi b»ng bót to¸n ®á (ghi ©m):
Nî TK 152: Theo gi¸ nhËp kho ®Ých danh
Nî TK 133: VAT t¬ng øng (nÕu cã)
Cã TK 111, 112, 331: Gi¸ thanh to¸n.
* NhËp kho NVL tõ c¸c nguån kh¸c:
Nî TK 152: Gi¸ thùc tÕ NVL nhËp kho
Cã TK 154: NhËp kho NVL tù chÕ hoÆc gia c«ng.
Cã TK 411: NhËn vèn kinh doanh b»ng NVL
Cã TK 128, 222: NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh b»ng NVL
Cã TK 338: NVL vay mîn t¹m thêi cña ®¬n vÞ kh¸c
Cã TK 711: PhÕ liÖu thu håi tõ ho¹t ®éng thanh lý TSC§
*Nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu kÕ to¸n ghi nhËp khÈu vËt liÖu
Nî TK 152
Cã TK 333 ( 3333) ThuÕ nhËp khÈu ph¶i nép
Cã TK 111, 112, 331
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hµng nhËp khÈu :
Nî TK 133 ( 1331)
Cã TK 333 ( 33312)
ThuÕ VAT hµng nhËp khÈu.
1.2. H¹ch to¸n nghiÖp vô xuÊt kho NVL
- XuÊt kho NVL sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh: KÕ to¸n tæng hîp c¸c
phiÕu xuÊt NVL cho tõng bé phËn sö dông, x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho ®Ó
ph©n bæ 100% gi¸ trÞ NVL xuÊt dïng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh , ghi:
-
Nî TK 621: Gi¸ thùc tÕ NVL sö dông ®Ó chÕ biÕn s¶n phÈm
Nî TK 627: Gi¸ thùc tÕ NVL phôc vô chung cho bé phËn s¶n xuÊt
Nî TK 641: Gi¸ thùc tÕ NVL phôc vô cho b¸n hµng
Nî TK 642: Gi¸ thùc tÕ NVL phôc vô cho qu¶n lý doanh nghiÖp
Cã TK 152: Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho.
Trêng hîp doanh nghiÖp xuÊt NVL ®Ó gãp vèn liªn doanh hoÆc tr¶ vèn gãp liªn
doanh hay ®Ó b¸n:
14
+ C¨n cø gi¸ thùc tÕ xuÊt kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 632
Cã TK 152
+ C¨n cø vµo gi¸ b¸n hay gi¸ tho¶ thuËn, ghi:
Nî TK 222: Gãp vèn liªn doanh (gi¸ tho¶ thuËn)
Nî TK 411: Tr¶ vèn gãp liªn doanh (gi¸ tho¶ thuËn)
Nî TK 111, 112, 131: Gi¸ b¸n
Cã TK 511: Ghi nhËn doanh thu
Cã TK 3331: VAT ph¶i nép (nÕu cã)
- Trêng hîp doanh nghiÖp xuÊt NVL ®Ó gia c«ng chÕ biÕn thªm tríc khi ®a vµo sö
dông, c¨n cø vµo gi¸ thùc tÕ cña NVL xuÊt kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 154
Cã TK 152
TËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh gia c«ng hoÆc tù chÕ NVL, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 154
Nî TK 133: VAT ph¬ng ph¸p khÊu trõ (nÕu cã)
Cã TK 334, 338: Chi phÝ nh©n viªn
Cã TK 331: TiÒn thuª gia c«ng.
1.3. H¹ch to¸n kÕt qu¶ kiÓm kª kho NVL
- Trêng hîp khi kiÓm kª ph¸t hiÖn NVL thiÕu, c¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª vµ biªn
b¶n xö lý (nÕu cã), kÕ to¸n ghi:
Nî TK 138 (1381): Chê xö lý
Nî TK 111, 112, 138 (1388), 334: Yªu cÇu båi thêng
Nî TK 642: ThiÕu trong ®Þnh møc
Cã TK 152: Gi¸ thùc tÕ NVL thiÕu.
- Khi kiÓm kª ph¸t hiÖn NVL thõa:
Nî TK 152
Cã TK 711
- NÕu NVL thõa x¸c ®Þnh sÏ tr¶ cho ®¬n vÞ kh¸c th× kÕ to¸n ghi ®¬n vµo bªn Nî TK
002. NÕu doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh mua sè vËt liÖu thõa, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152
Cã TK 338
S¬ ®å 1: KÕ to¸n tæng hîp NVL theo ph¬ng ph¸p KKTX
TK111,112,141,331
Tæng gi¸
thanh to¸n
TK333
TK133
ThuÕGTGT
®îc khÊu trõ
TK152
NhËp kho do
mua ngoµi
TK621
XuÊt dïng trùc tiÕp cho SX
chÕ t¹o s¶n phÈm
ThuÕ
NhËp khÈu
TK627,641,642
15
TK151
XuÊt dïng tÝnh
ngay vµo chi phÝ
NhËp kho hµng ®ang ®i
®êng kú tríc
TK411
NhËn vèn gãp liªn doanh
cæ phÇn
TK154
NhËp do tù chÕ, thuª ngoµi
gia c«ng chÕ biÕn
TK154
XuÊt tù chÕ,thuª ngoµi
gia c«ng chÕ biÕn
TK128, 222
TK128, 222
XuÊt gãp vèn liªn doanh
NhËp do nhËn l¹i vèn gãp
liªn doanh
TK136,138
XuÊt cho vay t¹m thêi
2. Trêng hîp ¸p dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
(*) Tµi kho¶n sö dông
- TK 611 : Mua hµng
TK 611- Mua hµng
- KÕt chuyÓn hµng tån ®Çu kú
- KÕt chuyÓn hµng tån cuèi kú
- Gi¸ mua vµ chi phÝ mua hµng trong kú - ChiÕt khÊu, gi¶m gi¸ hµng mua
- Hµng mua tr¶ l¹i ngêi b¸n
- K/c hµng mua ®· sö dông trong kú
-
TK nµy kh«ng cã sè d vµ ®îc chi tiÕt thµnh c¸c tµi kho¶n:
TK 6111: Mua NVL
TK 6112: Mua hµng ho¸
TK 152:
TK 152
xxx
KÕt chuyÓn NVL tån kho cuèi kú
KÕt chuyÓn NVL tån kho ®Çu kú
SDCK: xxx
-
Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh 111, 112, 141, 133,
331, ...
(*) Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n 1 sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
- §Çu kú kÕt chuyÓn gi¸ trÞ NVL tån kho vµ ®ang ®i ®êng:
Nî TK 611 (6111).
Cã TK 152, 151.
- Trong kú c¨n cø vµo c¸c ho¸ ®¬n mua vËt liÖu, phiÕu nhËp kho, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 611 (6111)
16
Nî TK 133
Cã TK 111, 112, 141, 331, 311 Tæng gi¸ thanh to¸n.
Ph¶n ¸nh gi¶m gi¸ ®îc hëng hoÆc tr¶ l¹i NVL cho nhµ cung cÊp, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 111, 112, 331: TÝnh trªn c¬ së gi¸ thanh to¸n
Cã TK 133: Gi¶m VAT ®îc khÊu trõ
Cã TK 661
-
- C¸c trêng hîp t¨ng vËt t do nhËn vèn gãp liªn doanh, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 611 Mua nguyªn vËt liÖu
Cã TK 411 Nguån vèn kinh doanh
- Cuèi kú kiÓm kª, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ NVL tån kho vµ nguyªn vËt liÖu ®ang ®i ®êng .. kÕ to¸n ghi :
Nî TK 151, 152.
Nî TK 611
Sau khi ghi ®Çy ®ñ c¸c bót to¸n trªn, kÕ to¸n tÝnh ra gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu ®·
sö dông trong kú vµ ghi :
Nî TK 621, 627, 641, 642...
Cã TK 611.
S¬ ®å 2: KÕ to¸n tæng hîp NVL theo ph¬ng ph¸p KK§K
TK151,152
TK611
KÕt chuyÓn tån ®Çu kú
TK111,112,331
Tæng gi¸
TT
TK151,152
KÕt chuyÓn tån cuèi kú
TK133
ThuÕ
GTGT
NhËp do mua ngoµi
TK333
TK111,112,331
C¸c kho¶n ®îc gi¶m trõ
TK621,627
XuÊt dïng cho s¶n xuÊt
ThuÕ nhËp khÈu
TK411
NhËn vèn gãp liªn doanh
Cæ phÇn
TK711
TK128,222
XuÊt gãp vèn
liªn doanh
§îc quyªn tÆng
17
V/. Tæ chøc hÖ thèng sæ kÕ to¸n vµ ghi sæ kÕ to¸n
- Tæ chøc sæ kÕ to¸n kÕ to¸n theo h×nh thøc nhËt ký chung:
S¬ ®å 3: Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc nhËt ký chung
Chøng tõ gèc
Sæ nhËt ký
®Æc biÖt
Sæ kÕ to¸n
chi tiÕt
Sæ nhËt ký chung
Sæ c¸i
B¶ng tæng hîp
chi tiÕt
B¶ng c©n ®èi
Tµi kho¶n
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
hoÆc
B¸o c¸o
kÕ®Þnh
to¸nkú
Quan hÖ ®èi chiÕu
-
Tõ chøng tõ kÕ to¸n hµng ngµy vµo NhËt ký chung, NhËt ký ®Æc biÖt, Sæ chi tiÕt.
Sau ®ã, tõ NhËt ký chung, NhËt ký ®Æc biÖt vµo Sæ c¸i.
Cuèi kú, c¨n cø vµo c¸c Sæ chi tiÕt lËp B¶ng tæng hîp chi tiÕt ®Ó ®èi chiÕu so s¸nh
víi Sæ c¸i.
C¨n cø vµo c¸c Sæ c¸i lËp B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n (B¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh).
Cuèi kú, c¨n cø vµo B¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh, B¶ng tæng hîp chi tiÕt ®Ó lËp B¸o
c¸o kÕ to¸n.
VËt t
VËt t A
VËt t B
...
Céng
B¶ng tæng hîp chi tiÕt
TK 152
Tån ®Çu kú
NhËp
XuÊt
Xxx
xxxx
xx
Tån cuèi kú
xxxxx
18
Sæ c¸i
TK 152
D §K: xxx
PS: xxxx
PS: xx
D CK:xxxxx
Chó ý: Sè liÖu trªn sæ c¸i ph¶i trïng víi sè liÖu ë B¶ng tæng hîp chi tiÕt.
Ngoµi h×nh thøc NhËt ký chung, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông h×nh thøc kÕ to¸n
Chøng tõ ghi sæ, NhËt ký- sæ c¸i hoÆc NhËt ký chøng tõ.
Mçi h×nh thøc kÕ to¸n cã u nhîc ®iÓm riªng vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông cho tõng lo¹i
h×nh doanh nghiÖp. Tuy nhiªn tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh mµ c¸c
doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän h×nh thøc kÕ to¸n phï hîp víi ®¬n vÞ m×nh ®Ó tõ ®ã
cung cÊp nh÷ng th«ng tin kÕ to¸n kÞp thêi, ®Çy ®ñ, ®¸ng tin cËy gióp cho viÖc ra quyÕt
®Þnh cña gi¸m ®èc.
VI/ Tæ chøc kÕ to¸n vËt liÖu trong ®IÒu kiÖn øng dông
m¸y vi tÝnh
Tríc ®©y c«ng t¸c kÕ to¸n ë c¸c doanh nghiÖp cßn ®îc thùc hiÖn mét c¸ch thñ
c«ng qua viÖc ghi chÐp, tù tÝnh to¸n cña c¸c kÕ to¸n viªn nªn dÔ g©y ra sai sãt, khèi l îng c«ng viÖc nhiÒu, chiÕm nhiÒu thêi gian, c«ng t¸c b¶o qu¶n chøng tõ, sæ s¸ch còng
rÊt khã kh¨n, l¹i kh«ng ®¶m b¶o. HiÖn nay víi viÖc øng dông m¸y vi tÝnh vµo tæ chøc
c«ng t¸c kÕ to¸n ®· gióp cho c¸c doanh nghiÖp kh¾c phôc ®îc nh÷ng khã kh¨n trªn,
gióp cho c«ng t¸c kÕ to¸n ®îc thùc hiÖn mét c¸ch nhanh chãng, khoa häc, cã hÖ thèng
phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp.
VËt liÖu trong doanh nghiÖp cã rÊt nhiÒu chñng lo¹i, phong phó, biÕn ®éng thêng
xuyªn. Do ®ã, yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i qu¶n lý tíi tõng lo¹i, tõng nhãm vµ tõng thø, tõng
danh ®iÓm. Víi yªu cÇu nµy, ®ßi hái ph¶i m· ho¸ ®èi tîng kÕ to¸n lµ vËt liÖu ®Õn tõng
danh ®iÓm. V× vËy, danh môc vËt liÖu ®îc x©y dùng chi tiÕt tõng danh ®iÓm vµ khi kÕt
hîp víi tµi kho¶n 152 sÏ t¹o ra hÖ thèng sæ chi tiÕt tõng lo¹i vËt t. Khi nhËp d÷ liÖu
nhÊt thiÕt ph¶i chØ ra danh ®iÓm vËt liÖu. VËt liÖu cã ®Æc ®iÓm ®Æc thï lµ qu¶n lý t¹i
kho riªng vµ cã thÓ chia phÇn hµnh kÕ to¸n vËt liÖu thµnh hai phÇn hµnh lµ kÕ to¸n c¸c
nghiÖp vô nhËp vËt liÖu vµ kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô xuÊt. Víi vËt liÖu khi nhËp vµ xuÊt
kho ph¶i chØ râ tªn kho b¶o qu¶n, lu tr÷ vµ ®ã lµ c¬ së kiÓm tra sè lîng tån kho cña
tõng lo¹i vËt liÖu. §Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn øng dông m¸y vi tÝnh th× viÖc kÕ to¸n chi
tiÕt vËt liÖu t¹i kho vµ phßng kÕ to¸n rÊt thuËn tiÖn, nhÊt lµ theo ph¬ng ph¸p ghi sæ
song song khi mµ phßng kÕ to¸n vµ ë kho cã m¸y vi tÝnh nèi m¹ng.
Víi c¸c nghiÖp vô nhËp vËt liÖu cÇn thiÕt ph¶i nhËp d÷ liÖu vÒ gi¸ mua, c¸c chi
phÝ mua ®îc tÝnh vµo gi¸ vèn hµng nhËp kho.
1. Tæ chøc khai b¸o, cµi ®Æt c¸c ®èi tîng cÇn qu¶n lý
§Ó thuËn tiÖn cho viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n vËt liÖu trong khi sö dông c¸c
phÇn mÒm kÕ to¸n cÇn ph¶i tæ chøc khai b¸o, cµi ®Æt cho c¸c ®èi tîng sau:
- Danh môc tµi kho¶n kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu.
- Danh môc lo¹i chøng tõ.
- Danh môc vËt t.
19
- Danh môc kho vËt t.
- Danh môc kh¸ch hµng, nhµ cung cÊp nguyªn vËt liÖu .
- Danh môc sæ s¸ch, b¸o c¸o kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu.
Nh÷ng ®èi tîng trªn cÇn ®îc lªn danh s¸ch vµ x©y dùng bé m· ho¸ ®Ó thuËn tiÖn
cho viÖc sö dông, xö lý vµ khai th¸c sè liÖu, lªn c¸c b¸o c¸o theo yªu cÇu.
Khi tæ chøc khai b¸o cÇn ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c: khoa häc, hîp lý, ng¾n gän,
dÔ hiÓu. Trong mçi danh môc, c¸c ®èi tîng ®îc tæ chøc m· ho¸ víi nh÷ng m· kh¸c
nhau, kh«ng ®îc trïng l¾p.
2. Tæ chøc nhËp liÖu chøng tõ nguyªn vËt liÖu vµo m¸y
Mçi mµn h×nh cËp nhËt ®îc g¾n víi mét lo¹i chøng tõ nhÊt ®Þnh. Mçi chøng tõ
nµy g¾n víi mét sè tham biÕn ngÇm ®Þnh ®Ó tiÖn lîi cho viÖc cËp nhËt vµ xö lý sè liÖu.
Sè lîng lo¹i chøng tõ cã thÓ ®îc ®Þnh s½n vµ ngêi sö dông chØ cã thÓ söa ®æi mét
vµi tham sè cña chøng tõ.
Trªn mµn h×nh cËp nhËt cã nh÷ng trêng hîp nhÊt ®Þnh ®èi víi tõng lo¹i chøng tõ,
kÕ to¸n nhËp m· trªn chøng tõ (®· ®îc tæ chøc khai b¸o, cµi ®Æt ban ®Çu) vµo tõng trêng t¬ng øng, nÕu cã sai sãt th× ch¬ng tr×nh sÏ b¸o lçi.
3. Tæ chøc sæ s¸ch, b¸o c¸o vÒ nguyªn vËt liÖu
Sau khi tiÕn hµnh qu¸ tr×nh nhËp liÖu cho c¸c lo¹i chøng tõ th× víi ch¬ng tr×nh
phÇn mÒm kÕ to¸n ®· ®îc cµi®Æt, khi cã lÖnh ch¬ng tr×nh sÏ tù ®éng ch¹y vµ cho phÐp
kÕt xuÊt, in ra c¸c sæ vµ b¸o c¸o kÕ to¸n t¬ng øng.
VD: B¶ng kª nhËp, B¶ng kª xuÊt, B¸o c¸o tæng hîp nhËp xuÊt tån, Sæ chi tiÕt vËt
t, Sæ c¸i vËt t,...
20
- Xem thêm -
.DOC 
23 
34 
119 
