lêi nãi ®Çu
Tõ khi §¶ng vµ Nhµ níc quyÕt ®Þnh chuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung sang
c¬ chÕ thÞ trêng, nÒn kinh tÕ níc ta ®· cã nh÷ng bíc chuyÓn biÕn râ rÖt. BiÓu hiÖn râ
nhÊt cã lÏ lµ sù xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng mét lîng hµng ho¸ kh«ng nh÷ng lín vÒ sè lîng, tèt vÒ chÊt lîng mµ cßn ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, mÉu m·. Trong m«i trêng míi,
mang ®Ëm mµu s¾c c¹nh tranh khèc liÖt cña c¬ chÕ thÞ trêng th× viÖc c¸c doanh
nghiÖp ngµy cµng tù kh¼ng ®Þnh m×nh b»ng nh÷ng s¶n phÈm ®Çu ra nh vËy chøng tá
hä ®· rÊt chó ý ®Õn viÖc ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµo ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp chÝnh lµ
biÓu hiÖn cña viÖc øng dông ®ã. Lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö
dông dµi víi ®Æc ®iÓm lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt, gi¸ trÞ ®îc chuyÓn dÞch
tõng phÇn vµo chi phÝ SXKD do bÞ hao mßn trong qu¸ tr×nh sö dông. Tµi s¶n cè ®Þnh
lµ mét yÕu tè ®Çu vµo ®Æc biÖt quan träng ®ßi hái ph¶i ®îc tæ chøc h¹ch to¸n tèt ®Ó
thêng xuyªn theo dâi, n¾m ch¾c t×nh h×nh t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh vÒ sè lîng vµ gi¸
trÞ, t×nh h×nh sö dông vµ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh, cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng
t¸c qu¶n lý vµ sö dông ®Çy ®ñ hîp lý c«ng suÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh, gãp phÇn ph¸t
triÓn s¶n xuÊt, thu håi vèn ®Çu t nhanh ®Ó t¸i s¶n xuÊt, trang bÞ thªm vµ ®æi míi
kh«ng ngõng tµi s¶n cè ®Þnh.
ChÝnh v× tÇm quan träng ®ã mµ viÖc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh cµng ph¶i ®îc
hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®a d¹ng cña qu¶n lý gãp phÇn gióp doanh nghiÖp
®øng v÷ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
Víi ®Ò tµi “Mét sè vÊn ®Ò vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh
nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ ë ViÖt Nam hiÖn nay”, em xin ®Ò
cËp ®Õn nh÷ng néi dung chÝnh nh sau :
PhÇn I : Lý thuyÕt h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh
i- Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ tµi s¶n cè ®Þnh
II-H¹ch to¸n tæng hîp tµi s¶n cè ®Þnh
PhÇn II : Nh÷ng tån t¹i víng m¾c vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn
i- VÒ ph¬ng ph¸p khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
II-VÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuÕ tµi chÝnh t¹i doanh nghiÖp ®i thuª
III-VÒ vÊn ®Ò lËp dù phßng gi¶m gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh
1
PhÇn I : Lý thuyÕt h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh
i - Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tµi s¶n cè ®Þnh.
1-Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm tµi s¶n cè ®Þnh.
1.1. Kh¸i niÖm :
Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín vµ ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ l©u dµi
cho doanh nghiÖp.
Nh vËy cã hai tiªu chuÈn ®Ó nhËn biÕt tµi s¶n cè ®Þnh : ®ã lµ gi¸ trÞ tµi s¶n cè
®Þnh vµ thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh.
Theo Q§ sè 1062 TC/Q§/CSTC cña Bé trëng Bé tµi chÝnh ban hµnh ngµy
14/11/1996 th× tµi s¶n cè ®Þnh lµ tµi s¶n cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn vµ cã
gi¸ trÞ tõ 5 triÖu ®ång trë lªn.
1.2. §Æc ®iÓm :
Tµi s¶n cè ®Þnh tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Khi tham gia
vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã
®îc chuyÓn ®Þch tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi÷ nguyªn ®îc h×nh
th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h háng.
2- Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh.
2.1. Theo h×nh th¸i vËt chÊt vµ kÕt cÊu cña tµi s¶n cè ®Þnh :
Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc ph©n thµnh 2 lo¹i :
-Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh : lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô
thÓ, cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi.
Thuéc lo¹i nµy gåm : Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn
t¶i truyÒn dÉn...
-Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh : lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt
thÓ hiÖn mét lîng gi¸ trÞ ®É ®Çu t cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh
cña doanh nghiÖp.
Thuéc lo¹i nµy gåm : QuyÒn sö dông ®Êt, b»ng ph¸t minh, chi phÝ nghiªn cøu
ph¸t triÓn, chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp...
2.2. Theo quyÒn së h÷u :
Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc chia thµnh 2 lo¹i :
-Tµi s¶n cè ®Þnh tù cã : lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp ®îc quyÒn
®Þnh ®o¹t, qu¶n lý vµ sö dông.
-Tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª : lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp chØ cã
quyÒn sö dông theo qui ®Þnh cña hîp ®ång thuª, ngoµi ra doanh nghiÖp cßn ph¶i chÞu
tr¸ch nhiÖm liªn ®íi vÒ c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n.
C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña hîp ®ång thuª,, tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª ®îc chia thµnh
2 lo¹i :
2
+ Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh : lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp
thuª vèn, thuª mua hoÆc thuª dµi h¹n.
Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, th× mét hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh cã 1
trong 4 dÊu hiÖu sau th× ®îc coi lµ thuª tµi chÝnh :
* Khi kÕt thóc hîp ®ång, quyÒn së h÷u tµi s¶n thuéc vÒ bªn ®i thuª.
* Bªn ®i thuª cã quyÒn lùa chän mua tµi s¶n thuª t¹i mét thêi ®iÓm thÝch hîp
trong thêi gian thuª hoÆc ®îc quyÒn thuª tiÕp khi kÕt thóc thêi h¹n thuª theo nh÷ng
tho¶ thuËn míi.
* Thêi gian thuª Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n thuª .
* Thêi gian thuª Ýt nhÊt ph¶i tr¶ theo hîp ®ång t¬ng ®¬ng víi gi¸ trÞ hiÖn t¹i
cña tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª.
+ Tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng : lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp
chØ cã quyÒn sö dông trong mét thêi gian ng¾n vµ th«ng thêng khi kÕt thóc hîp ®ång
thuª ph¶i tr¶ l¹i cho bªn cho thuª.
Ngoµi hai ph¬ng ph¸p trªn, tµi s¶n cè ®Þnh cßn ®îc ph©n lo¹i theo t×nh h×nh sö
dông ( gåm tµi s¶n cè ®Þnh dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh, tµi s¶n cè ®Þnh hµnh
chÝch sù nghiÖp...) vµ theo nguån h×nh thµnh ( gåm tµi s¶n cè ®Þnh h×nh thµnh tõ
nguån vèn chØ së h÷u, tµi s¶n cè ®Þnh h×nh thµnh b»ng vèn vay ...)
3-§¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh.
§¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n
cè ®Þnh dîc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸, gi¸ trÞ ®· hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i.
3.1. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh :
Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc x©y
dùng, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh kÓ c¶ chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt, ch¹y thö tríc khi
dïng.
Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh trong tõng trêng hîp cô thÓ ®îc x¸c ®Þnh nh sau :
3.1.1. §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh :
-Tµi s¶n cè ®Þnh do doanh nghiÖp tù mua s¾m :
Nguyªn gi¸ (NG) = Gi¸ mua + PhÝ tæn tríc khi dïng (PTTKD)
PhÝ tæn tríc khi dïng gåm : Chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, thuª kho b·i, chi phÝ
l¾p ®Æt, ch¹y thö, c¸c kho¶n thuÕ, lÖ phÝ ®îc tÝnh vµo gi¸ trÞ tµi s¶n...
-Tµi s¶n cè ®Þnh h×nh thµnh qua ho¹t ®éng ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n :
NG = Gi¸ quyÕt to¸n cña c«ng tr×nh + PTTKD ( NÕu cã)
-Tµi s¶n cè ®Þnh do nhµ níc cÊp :
NG = Gi¸ trÞ tµi s¶n ghi trªn biªn b¶n giao nhËn vèn + PTTKD
-Tµi s¶n cè ®Þnh do tæng c«ng ty ®iÒu chuyÓn tõ ®¬n vÞ kh¸c :
NG = Nguyªn gi¸ ghi trªn sæ bªn giao
-NhËn vèn gãp liªn doanh, gãp vèn cæ phÇn b»ng tµi s¶n cè ®Þnh :
NG = Gi¸ tho¶ thuËn gi÷a c¸c liªn doanh + PTTKD ( NÕu cã )
-NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh b»ng tµi s¶n cè ®Þnh :
3
NG = Gi¸ tháa thuËn khi nhËn l¹i + PTTKD ( NÕu cã )
-Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh :
+ NÕu hîp ®ång thuª cã qui ®Þnh tû lÖ l·i xuÊt ph¶i tr¶ theo n¨m th× :
NG = PV = FV/(1+r) t
Trong ®ã :
NG : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ( Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n
chi trong t¬ng lai ).
FV : Gi¸ trÞ c¸c kho¶n chi bªn thuª ph¶i tr¶ mçi n¨m theo hîp ®ång thuª.
r : L·i suÊt vay vèn theo n¨m ghi trong hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh.
t : Thêi h¹n thuª tµi s¶n cè ®Þnh theo hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh.
Trêng hîp hîp ®ång thuª kh«ng qui ®Þnh tû lÖ l·i suÊt th× tû lÖ l·i suÊ ®îc x¸c
®Þnh theo l·i suÊt vay vèn trªn thÞ trêng nhng kh«ng vît qu¸ l·i suÊt trÇn do ng©n
hµng nhµ níc ViÖt Nam c«ng bè cho tõng kú h¹n vay vèn t¬ng øng.
+NÕu trong hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh ®· x¸c ®Þnh tæng sè tiÒn bªn ®i thuª ph¶i
tr¶ cho c¶ giai ®o¹n thuª, trong ®ã cã ghi râ sè tiÒn l·i ph¶i tr¶ cho mçi n¨m th×
nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ thuª ®îc x· ®Þnh lµ :
Tæng sè nî
Sè tiÒn l·i
Sè n¨m
NG = ph¶i tr¶ theo - ( ph¶i tr¶
x thuª
)
hîp ®ång thuª
mçi n¨m
TSC§
3.1.2. §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh
Nguyªn gi¸ cña TSC§ v« h×nh lµ tæng sè tiÒn chi tr¶ hoÆc chi phÝ thùc tÕ vÒ
thµnh lËp doanh nghiÖp , chuÈn bÞ s¶n xuÊt , vÒ c«ng t¸c nghiªn cøu ph¸t triÓn ... sè
chi tr¶ ®Ó mua quyÒn ®Æc nhîng , b»ng ph¸t minh , s¸ng chÕ .
3.2. Gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh
3.2.1. Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh :
Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh lµ sù gi¶m gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh sö
dông , bao gåm :
-Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh : lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh do
qu¸ tr×nh sö dông bÞ cä s¸t, bÞ ¨n mßn hay do ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn t¸c ®éng.
-Hao mßn v« h×nh : lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh do sù tiÕn bé cña
khoa häc kü thuËt hoÆc do sù t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi.
3.2.2. Gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh :
Gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao mßn tµi s¶n cè
®Þnh qua tõng thêi kú sö dông.
Gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh dîc x¸c ®Þnh b»ng sè khÊu hao c¬ b¶n luü
kÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh.
3.2.3. KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh :
KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ sù tÝnh to¸n gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh
trong tõng thêi kú sö dông ®Ó thu håi vèn ddÇu t vµ x¸c ®Þnh chi phÝ sö dông tµi s¶n
cè ®Þnh.
4
ViÖc tÝnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu ph¬ng ph¸p
kh¸c nhau. Theo Q§ 1062 TC/Q§/CSTC ngµy 14/11/96 cña Bé trëng Bé tµi chÝnh
th× tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp ®îc trÝch khÊu hao theo ph¬ng ph¸p khÊu hao
®êng th¼ng.
C¸ch tÝnh khÊu hao theo ph¬ng ph¸p nµy nh sau :
Møc khÊu hao
Nguyªn gi¸ cña TSC§
ph¶i trÝch b×nh = -----------------------------qu©n n¨m
Thêi gian sö dông
Møc khÊu hao
Møc khÊu hao ph¶i trÝch b×nh quan n¨m
ph¶i trÝch b×nh = -------------------------------------------------qu©n th¸ng
12 th¸ng
Sè khÊu hao
Sè khÊu hao
Sè khÊu hao
Sè khÊu hao
ph¶i trÝch = ®· trÝch
+ cña TSC§ t¨ng - cña TSC§ gi¶m
th¸ng nµy
th¸ng tríc
thªm th¸ng tríc
®i th¸ng tríc
3.2.4. Mét sè ®iÓm cÇn lu ý trong chÕ ®é khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh :
-TÊt c¶ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã cña doanh nghiÖp ®Òu ph¶i huy ®éng sö
dông vµ trÝch khÊu hao trõ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®îc cÊp cã thÈm quyÒn cho phÐp
doanh nghiÖp dù tr÷.
-Møc khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh trong kú nµo ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n
cè ®Þnh trongkú ®ã.
-§èi víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®· khÊu hao hÕt th× kh«ng ®îc trÝch khÊu hao
n÷a.
-Nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cha khÊu hao hÕt ®· bÞ h háng th× doanh nghiÖp tiÕn
hµnh xö lý gi¸ trÞ cßn l¹i mét lÇn th«ng qua ho¹t ®éng nhîng b¸n, thanh lý.
-ViÖc trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c trßn th¸ng,
nghÜa lµ tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng hoÆc gi¶m trong th¸ng th× th¸ng sau míi b¾t ®Çu tÝnh
hoÆc th«i tÝnh khÊu hao .
-Nguån vèn khÊu hao TSC§ ®îc ®Ó l¹i cho c¸c doanh nghiÖp ®Ó thùc hiÖn t¸i
®Çu t tµi s¶n cè ®Þnh. Khi cha sö dông ®Ó ®Çu t tµi s¶n cè ®Þnh, nguån vèn khÊu hao
®îc dïng ®Ó mua s¾m, dù tr÷ tµi s¶n lu ®éng.
3.3. Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh.
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh lµ gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh ë mét
thêi ®iÓm nµo ®ã vµ ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau :
Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - KhÊu hao c¬ b¶n
cña TSC§
cña TSC§
luü kÕ
II-H¹ch to¸n tæng hîp tµi s¶n cè ®Þnh .
1.Tµi kho¶n sö dông.
5
1.1. Tµi kho¶n 211 - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh :
-Néi dung : Ph¶n ¸nh t×inh h×nh bÝen ®äng tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh
nghiÖp theo nguyªn gi¸.
-KÕt cÊu :
Bªn nî : Nguyªn gi¸ (NG) tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp t¨ng
trong kú.
Bªn cã : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp gi¶m trong
kú.
Sè d nî : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã cña doanh nghiÖp.
TK 211 ®îc chi tiÕt theo tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp
nh TK 2112 : “Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc”, TK 2113 : “M¸y mãc thiÕt bÞ”, ..., TK 2118”
Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh kh¸c”.
1.2. Tµi kho¶n 212 - Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh :
-Néi dung : Ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn déng tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh theo
nguyªn gi¸.
-KÕt cÊu : T¬ng tù nh tµi kho¶n 211.
1.3. Tµi kho¶n 213 - Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh :
--Néi dung : Ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh theo
nguyªn gi¸.
-KÕt cÊu : T¬ng tù nh tµi kho¶n 211.
TK 213 còng ®îc chi tiÕt theo tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh trong doanh nghiÖp
nh TK 2131 “ QuyÒn sö dông ®Êt”, TK 2132 “ ChiphÝ thµnh lËp doanh nghiÖp”, ...,
TK 2138 “ Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh kh¸c”.
1.4. Tµi kho¶n 214 - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh :
-Néi dung : Ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh theo gi¸
trÞ hao mßn.
-KÕt cÊu :
Bªn nî : Gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m trong kú.
Bªn cã : Gi¸ trÞ hao mßn t¨ng trong kú
D cã : Gi¸ trÞ hao mßn hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp.
Tµi kho¶n 214 ®îc chi tiÕt thµnh:
TK 2141 “ Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh”
TK 2142 “ Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh”
TK 2143 “ Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh”
1.5. Tµi kho¶n 241 - Chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang :
Tµi kho¶n 241 ®îc chi tiÕt thµnh :
-TK 2411 “ Mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh”
Bªn nî : Ph¶n ¸nh chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh.
Bªn cã : KÕt chuyÓn chi phÝ mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh.
D nî : Chi phÝ mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh cha kÕt chuyÓn.
-TK 2412 “ Chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang”
6
Bªn nî : TËp hîp chi phÝ h¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ b¶n.
Bªn cã : - Gi¸ trÞ quyÕt to¸n cña c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh.
-PhÇn chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n kh«ng tÝnh vµo gi¸ trÞ c«ng tr×nh.
D nî : Ph¶n ¸nh chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang.
-TK 2413 “ Chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh”
TK 1111,141,331...
TK
211,tµi
213
TK821
Bªn cã : TËp hîp chi phÝ s÷aTK
ch÷a
s¶n cè ®Þnh ph¸t sinh trong kú.
Bªn
cã : KÕt chuyÓn chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh.
MuaTSC§(thêi gian ng¾n )
(1a) D nî : Chi phÝ söa ch÷a tµi (1a)
Thanh lý, nhîng b¸n TSC§
s¶n cè ®Þnh
(1a)
(6a) dë dang ( cha kÕt chuyÓn ) (6a)
1.6. Tµi kho¶n 001 - Tµi s¶n thuª ngoµi
Néi dung : Ph¶n
¸nh tµi s¶n cè ®Þnh, c«ng cô dông cô mµ doanh
TK2411
TK 214nghiÖp sö
dông trong 1 thêi gian ng¾n ( thuª ho¹t ®éng ).
HMTSC§
TËp hîp
chi: phÝ
Nguyªn
gi¸
HMTSC§
(6a)
Bªn
nî
NhËn
tµi
s¶n
thuª.
(1b)
(1b)
Bªn
cãTSC§
: Tr¶ tµi s¶n thuª.
mua s¾m
TSC§
1.7. Tµi kho¶n 009TK
- Nguån
vèn khÊu
hao
133
TK 721
TK 111,112...
Bªn
: Møc khÊu hao trÝch ®îc trong kú.
ThuÕnî
VAT
(1) khÊu hao ®· sö dông.
Bªn cã : Nguån vèn
Thu thanh lý
®îc khÊu trõ
(6b)
D nî : Nguån vèn khÊu hao hiÖn cã.
nh¬ng b¸n
Chi thly,
TK 441
2-H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh.
6b
nhg b¸n
2.1.TSC§
Thñdotôc
NhËn
®îcchøng
cÊp, biÕutõ.
tÆng,
TK 3331
do tæng c«ng ty ®iÒu chuyÓn tíi ,
®Þnh :
(2) 2.1.1. T¨ng tµi s¶n cè(2)
VAT
TS thõa mäi
ph¸t hiÖn
khi kiÓm
Trong
trêng
hîpkªt¨ng tµi s¶n cè ®Þnh,
doanh(6b)
nghiÖp ph¶i thµnh lËp ban
(6b)
TK 2412
giao nhËn TSC§. Ban nµy cã tr¸ch nhiÖn kiÓm tra, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng cña TSC§,
ph¶i nép
lËp biªn
giao
TSC§
TSC§b¶n
XDCB
hoµnnhËn
thµnh bµn
giao ( lµ chøng tõ trùc tiÕp ®Ó ghi t¨ng TSC§ ). Ngoµi
TK 128,ra
222, 411
(3)
(3)
khi ghi t¨ng TSC§, kÕ to¸n ph¶i chó ý mét sè chøng tõ liªn quan nh ho¸ ®¬n b¸n
gãp vèn , tr¶ vèn LD = TSC§
hµng ( do bªn b¸n lËp ), biªn b¶n nghiÖm (7)
thu c«ng
tr×nh x©y dùng c¬
b¶n, ho¸ ®¬n
(7)
vËn t¶i, c¸c phiÕu chi tiÒn mÆt...
TK 214
TK 128, 222 2.1.2 .Gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh :
HMb¸n, thanh lý, gãp vèn liªn doanh
HÇu hÕt c¸c trêng hîp gi¶m TSC§ do nhîng
(7)
... Doanh nghiÖp ph¶i cïng víi bªn nhËn lËp biªn
b¶n giao nhËn TSC§ hoÆc biªn
TSC§
NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh liªn kÕt
b¶n
(4) thanh lý TSC§. §©y lµ c¸c
(4) chøng tõ trùc tiÕp ®Ó ghi gi¶m TSC§.
b»ng tµi s¶n cè ®Þnh
TK412
Trêng hîp gi¶m TSC§, t¨ng gi¸ trÞ hao mßn do khÊu
hao TSC§ th× c¬ së ®Ó
ghi chÐp lµ b¶ng tÝnh khÊu hao do kÕ to¸n cñaChªnh
doanh
nghiÖp (7)
thùc hiÖn trªn c¬ së
lÖch ®¸nh
tu©n thñ chÕ ®é khÊu hao chung mµ nhµ níc qui ®Þnh.
gi¸ TS
TK 138, 334, 821
2.2. S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh.
TSC§ thiÕu qua kiÓm kª
TK 212
(8)
(8)
TK 214
(5)
ChuyÓn TSC§ thuª tµi chÝnh thµnh
(5)
TSC§ tù cã
HMTSC§
(9)
7
TK 228
TSC§ Thuª tµi chÝnh
HMTSC§
TK 214
(9)
Mét sè bót to¸n ®îc ghi cô thÓ nh sau :
-Bót to¸n 2 : Trêng hîp tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng do Tæng c«ng ty ®iÒu chuyÓn tíi
ghi nh sau :
Nî TK 211,213 : NG tµi s¶n cè ®Þnh b»ng NG ghi trªn sæ ®¬n vÞ giao.
Cã TK 214 : Gi¸ trÞ hao mßn.
Cã TK 411 : Gi¸ trÞ cßn l¹i.
-Bót to¸n 3 : Trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ b¶n, ph¶i tËp hîp chi phÝ x©y dùng
c¬ b¶n khi hoµn thµnh míi x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh vµ bµn giao. Khi tËp
hîp chi phÝ kÕ to¸n ghi :
Nî TK 2412
Cã TK 111, 112, 141, 331, 341.
-Bót to¸n 2 vµ 8 : H¹ch to¸n kiÓm kª tµi s¶n cè ®Þnh cô thÓ nh sau :
+ §èi víi tµi s¶n ph¸t hiÖn thiÕu :
C¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª kÕ to¸n ghi :
Nî TK 1381 : Gi¸ trÞ cßn l¹i.
Nî TK 214 : Gi¸ trÞ hao mßn.
Cã TK 211 : Nguyªn gi¸.
Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý tµi s¶n thiÕu cña cÊp cã thÈm quyÒn, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 111, 112 : NhËn tiÒn båi thêng.
Nî TK 1388 : Yªu cÇu båi thêng.
Nî TK 821 : TÝnh vµo chi phÝ bÊt thêng.
Nî TK 411 : §îc phÐp ghi gi¶m nguån vèn kinh doanh.
...
Cã TK 1381 : Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n thiÕu.
+ §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh thõa khi kiÓm kª :
Khi ph¸t hiÖn tµi s¶n cè ®Þnh thõa, doanh nghiÖp ph¶i truy t×m nguyªn nh©n ®Ó
xö lý.
-Trêng hîp thõa do kÕ to¸n quªn ghi sæ ph¶i ghi t¨ng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè
®Þnh vµ x¸c ®Þnh sè kh©u hao ph¶i trÝch trong thêi gian quªn ghi sæ ®Ó ph©n bæ gi¸ trÞ
hao mßn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
Nî TK 627, 641, 642
Cã TK 214
-Trêng hîp tµi s¶n thõa do thuª cha tr¶ th× doanh nghiÖp ph¶i lµm thñ tôc ®Ó
tr¶ l¹i cho bªn cho thuª.
-Trêng hîp tµi s¶n cè ®Þnh thõa kh«ng ph¸t hiÖn ®îc nguyªn nh©n, c¨n cø vµo
quyÕt ®Þnh cña cÊp cã thÈm quyÒn, kÕ to¸n ghi bót to¸n xö lý tµi s¶n thõa :
Nî TK 211
Cã TK 411
-Khi doanh nghiÖp sö dông c¸c quÜ ®Çu t ph¸t triÓn, quÜ phóc lîi, nguån vèn
®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh,
kÕ to¸n ph¶i ghi thªm bót to¸n chuyÓn nguån :
8
Nî TK 414, 441, 4312
Cã TK 411
Trêng h¬p tµi s¶n cè ®Þnh ®îc ®Çu t b»ng quü phóc lîi vµ phôc vô nhu cÇu
phóc lîi tËp thÓ cña doanh nghiÖp, khi kÕt chuyÓn nguån kÕ to¸n ghi :
Nî TK 4312 : Quü phóc lîi.
Cã TK 4313 : Quü phóc lîi ®· h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh.
3. H¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
3.1. S¬ ®å h¹ch to¸n khÊu hao vµ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh.
TK 211, 213
TK 214
GÝa trÞ HMTSC§ thanh lý, nhîng b¸n
(5)
TK 821
TK 627, 641, 642
TrÝch khÊu hao vµo
(5)
chi phÝ kinh doanh
tõng kú
GÝa trÞ cßn l¹i cña TSC§
TK 4313, 466
TK 821
X¸c ®Þnh HM TSC§
GÝa trÞ hao mßn cña TSCD ®¸nhgi¸
(2)
(6)
(2)
h×nh thµnh tõ qòy fóc lîi
vµ nguån kinh phÝ vµo cuèi
niªn ®é
gi¶m nguyªn gi¸
TK 421
Chªnh lÖch
(2)
®¸nh gi¸ l¹i
TK 211
(7)
TK 212
(3)
GÝa trÞ hao mßn cña
TSC§ ®îc ®¸nh gi¸
t¨ng nguyªn gi¸.
GTHM cña TSCD tr¶ l¹i
(3)
TK 412
bªn cho thuª
TK 142
(7)
Chªnh lÖch ®¸nh
gi¸ l¹i
GTCL cha
(3)
KH hÕt
TK 2141, 2143
KÕt chuyÓn t¨ng GTHM cña TSC§
(4)
(6)
(4)
tù cã khi ®îc nhËn quyÒn së höu
TSC§ thuª ngoµi.
9
3.2. Trêng hîp ph¶i nép vèn khÊu hao cho ®¬n vÞ cÊp trªn hoÆc ®iÒu chuyÓn cho ®¬n
vÞ kh¸c vµ cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c vay vèn khÊu hao.
3.2.1. Trêng hîp ph¶i nép khÊu hao ®îc hoµn tr¶ l¹i :
-Khi nép vèn khÊu hao, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 136 (1368) : Ph¶i thu néi bé.
Cã TK 112 : TiÒn göi ng©n hµng.
§ång thêi ghi gi¶m nguån vèn khÊu hao.
Cã TK 009 - Nguån vèn khÊu hao.
-Khi nhËn l¹i sè vèn khÊu hao hoµn tr¶, ghi bót to¸n ngîc l¹i.
3.2.2.Trêng hîp kh«ng ®îc hoµn l¹i, ghi :
Nî TK 411 - Nguån vèn kinh doanh.
Cã TK 111, 112 hoÆc 338 (3388)
§ång thêi ghi gi¶m nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n :
Cã TK 009.
3.2.3. Trêng hîp cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c vay vèn khÊu hao kÕ to¸n ghi :
Nî TK 128, 228
Cã TK 111, 112
§ång thêi ghi ®¬n : Cã TK 009.
4-H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi vµ cho thuª.
4.1. H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh.
4.1.1. T¹i c¸c ®¬n vÞ ®i thuª:
a, Nguyªn t¾c h¹ch to¸n :
Bªn ®i thuª ph¶i ghi sæ tµi s¶n cè ®Þnh theo nguyªn gi¸ t¹i thêi ®iÓm thuª coi
nh lµ tµi s¶n cè ®Þnh ®i mua. §ång thêi ph¶i ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn ph¶i tr¶ theo
hîp ®ång thuª nh mét kho¶n nî dµi h¹n. §Þnh kú thanh to¸n tiÒn cho bªn cho thuª
theo hîp ®ång. Trong qu¸ tr×nh sö dông, bªn ®i thuª ph¶i tiÕn hµnh trÝch khÊu hao
còng nh ph©n bæ l·i ®i thuª vµo chi phÝ kinh doanh. Trêng hîp tr¶ tríc mét lÇn cho
nhiÒu n¨m th× tiÒn thuª ®îc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ t¬ng øng víi sè n¨m sö dông tµi
s¶n cè ®Þnh. ThuÕ VAT cña ho¹t ®éng ®i thuª ( nÕu cã ) ®îc ghi nhËn khi thanh to¸n
tiÒn thuª.
b, S¬ ®å h¹ch to¸n TSC§ ®i thuª :
10
TK 111, 112
TK 212
TK 342
Thanh lý tiÒn thuª
(2)
ph¶i tr¶ ®Þnh kú
NhËn TSC§
(1)
cho bªn cho thuª
TK 2142
Tr¶ TSC§
(4)
cho bªn cho thuª
TK 627, 641, 642
TrÝch KH trõ
(3a)
(3a)
dÇn vµo CFKD
GTCL
(4)
cha KH hÕt
TK 133
TK 142
TK 142
VAT (2)
l·i
®Çu vµo
ph¶i tr¶
TK 142
Trõ dÇn
(3b)
TK 2141,2143
(3b)
l·iph¶i tr¶ vµo
CFKD
KÕt chuyÓn
GTHM khi
(5a)
(5a)
chuyÓn quyÒn
së höu
( 5b)
TK 211, 213
KÕt chuyÓn NGTSC§
(5b)
khi ®îc chuyÒn quyÒn së h÷u.
TK 111, 112...
CP mua l¹i TSC§
(5c)
TK 133
VAT
(5c)
®Çu vµo
4.1.2. T¹i ®¬n vÞ cho thuª :
a, Nguyªn t¾c h¹ch to¸n :
VÒ thùc chÊt, tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña bªn cho
thuª nªn kÕ to¸n p¶i më sæ chi tiÕt theo dâi c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè
®Þnh cho thuª. §ång thêi ph¶n ¸nh sæ thu tõng kú vÒ cho thuª. Sè khÊu hao tµi s¶n
cho thuª ®îc tÝnh t¬ng øng víi sè n¨m thu ®îc tiÒn thuª. Trêng hîp sè n¨m tr¶ tiÒn
thuª b»ng hoÆc vît qu¸ thêi h¹n sö dông tµi s¶n th× chi phÝ kh©u hao tÝnh theo thêi
11
gian sö dông. Gi¸ trÞ tµi s¶n cho thuª ®îc h¹ch to¸n vµo kho¶n ®Çu t tµi chÝnh dµi
h¹n.
b, S¬ ®å h¹ch to¸n TSC§ cho thuª :
TK 214
TK 811
TK 711
TrÝch KH TSC§
(1)
Cho thuª
Thu nhËp vÒ
(4)
TK 111,112...
TK 228
cho thuª
TK 3331
TK 911
C¸c CF kh¸c vÒ
(2)
cho thuª
TK 133
TK 111, 112, 138
VAT
KÕt chuyÓn
(7)
chi phÝ vÒ
cho thuª
(7) (6)
(4)
KÕt chuyÓn
(6)
thu nhËp vÒ
cho thuª
(5)
GÝa trÞ TSC§
(3)
cho thuª ph¶i
thu håi tõng kú
®Çu ra
TK 152, 153
Thu nhËp b»ng
hiÖn vËt
TK 3331
VAT
333331
(5)
®Çu ra
4.2. H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng
4.2.1. T¹i ®¬n vÞ ®i thuª :
- C¨n cø hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan, kÕ
to¸n ghi :
Nî TK 627, 641, 642 : TiÒn thuª vµ c¸c chi phÝ liªn quan.
Nî TK 133 : ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ.
Cã TK 331, 3388 : Sè tiÒn thuª ph¶i tr¶.
Cã TK 111, 112 : C¸c chi phÝ kh¸c.
-Khi tr¶ tiÒn cho ®¬n vÞ cho thuª :
Nî TK 331, 3388
Cã TK 111, 112...
4.2.2. T¹i ®¬n vÞ cho thuª :
TSC§ cho thuª vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nªn hµng th¸ng vÉn
ph¶i trÝch khÊu hao. C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh, kÕ to¸n
ghi :
12
Nî TK 811 : TËp hîp chi phÝ cho thuª.
Cã TK 214 : KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª.
Cã TK 111, 112 ... : C¸c chi phÝ kh¸c.
-Kho¶n thu vÒ cho thuª :
Nî TK 111, 112, 138 ... : Tæng sè thu.
Cã TK 3331 : ThuÕ VAT ph¶i nép.
Cã TK 711 : Sè thu vÒ cho thuª.
Chó ý : T¹i ®¬n vÞ ®i thuª tµi s¶n cè ®Þnh ho¹t ®éng, ngoµi c¸c bót to¸n trªn
cßn ph¶i :
- Theo dâi gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª ho¹t ®éng vµo TK 001 “ Tµi s¶n thuª
ngoµi”, chi tiÕt theo tõng ngêi thuª vµ tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh thuª.
Khi thuª, ghi : Nî TK 001. Khi tr¶, ghi : Cã TK 001.
- Trong thêi gian thuª, muèn thay ®æi kÕt cÊu, trang bÞ thªm bé phËn...ph¶i ®îc bªn cho thuª ®ång ý. Gi¸ trÞ trang bÞ thªm ghi gièng nh t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh b×nh
thêng . Khi bµn giao, bé phËn gi¸ trÞ nµy h¹ch to¸n gièng nh trêng hîp nhîng b¸n,
thanh lý.
5. H¹ch to¸n söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh.
5.1. Ph¬ng thøc söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh :
a, Söa ch÷a thêng xuyªn ( söa ch÷a nhá ) :
Lµ lo¹i h×nh söa ch÷a cã tÝnh chÊt b¶o qu¶n, b¶o dìng thêng xuyªn tµi s¶n cè
®Þnh víi kü thuËt ®¬n gi¶n, do c«ng nh©n thuéc bé phËn c¬ khÝ söa ch÷a trong doanh
nghiÖp ®¶m nhËn, thêi gian söa ch÷a ng¾n, chi phÝ nhá.
b, Söa ch÷a lín :
Lµ lo¹i h×nh söa ch÷a cã tÝnh chÊt kh«i phôc n¨ng lùc ho¹t ®éng cña tµi s¶n cè
®Þnh víi kü thuËt phøc t¹p, thêi gian dµi, chi phÝ lín. Söa ch÷a lín bao gåm söa ch÷a
lín theo kÕ ho¹ch vµ söa ch÷a lín ngoµi kÕ ho¹ch.
c, Söa ch÷a n©ng cÊp tµi s¶n cè ®Þnh :
Lµ lo¹i h×nh söa ch÷a cã tÝnh chÊt t¨ng n¨ng lùc ho¹t ®éng hoÆc kÐo dµi tuæi
thä cña tµi s¶n cè ®Þnh. Thùc chÊt lµ mét d¹ng x©y dùng c¬ b¶n do ®ã chi phÝ n©ng
cÊp tµi s¶n cè ®Þnh chÝnh lµ chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n.
5.2. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t.
13
TK 111,112,152,334
TK 627, 641, 642
Chi phÝ s÷a ch÷a nhá
(1)
(1)
TK 2413
(2)
CF söa ch÷a lín
(2)
tù lµm
TK 142
TK 311
Ngoµi
CF söa ch÷a lín
(3)
(3)
thuª ngoµi
(5a)
kÕ ho¹ch
TK 335
TK 133
VAT
Ph©n bæ
(5a)
(5a)
dÇn
(5)
K/c gi¸
thµnh s/c
(3)
®îc khÊu trõ
Trong
(5b)
kÕ ho¹ch
N©ng
TrÝch
(5b)
(5b)
tríc
TK 211
(5c)
cÊp
(4)
Chi phÝ s÷a ch÷a nhá
14
(4)
PhÇn II : Nh÷ng tån t¹i víng m¾c vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn
ChÕ ®é kÕ to¸n vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh ®· vµ ®ang ®îc c¸c doanh nghiÖp
¸p dông réng r·i. VÒ c¬ b¶n nã ®· ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña qu¶n lý vÒ tµi s¶n cè
®Þnh nãi riªng vµ ®ãng gãp nh÷ng th«ng tin kÕ to¸n quan träng cho viÖc ra c¸c quyÕt
®Þnh chung trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi nÒn kinh tÕ c¶ níc ®· cã nh÷ng bíc
chuyÓn m×nh ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp
trung sang c¬ chÕ thÞ trêng, ®ßi hái sù cô thÓ ho¸ ®Õn tõng chi tiÕt trong c¸c th«ng
tin kÕ to¸n th× viÖc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh ®· vµ ®ang tån t¹i mét sè víng m¾c
sau :
I-VÒ ph¬ng ph¸p khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh .
Nh ®· tr×nh bµy trong phÇn I môc II.3, c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i trÝch khÊu
hao tµi s¶n cè ®Þnh theo Q§ 1062 TC/Q§/CSTC ngµy 14/11/1996 cña Bé trëng Bé
tµi chÝnh lµ ph¬ng ph¸p khÊu hao duy nhÊt ®îc ¸p dông ®· lµm xuÊt hiÖn mét sè bÊt
hîp lý. Sù bÊt hîp lý ®ã lµ do nh÷ng lý do cô thÓ sau :
Thø nhÊt : Tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu nhãm
kh¸c nhau; C«ng dông cña tµi s¶n còng nh c¸ch thøc ph¸t huy t¸c dông cña tµi s¶n
trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp cã sù kh¸c nhau; Møc ®é
suy gi¶m vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña tµi s¶n còng cã sù kh¸c nhau; Lîi Ých thu ®îc tõ viÖc sö dông tµi s¶n còng kh¸c nhau.
Thø hai : KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ sù ph©n bæ cã hÖ thèng c¸c chi phÝ
doanh nghiÖp ®· ®Çu t ®Ó cã ®îc tµi s¶n vµ ®¶m b¶o phï hîp víi lîi Ých thu ®îc tõ tµi
s¶n ®ã trong qu¸ tr×nh sö dông.
Thø ba : XuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c phï hîp cña kÕ to¸n víi néi dung c¬ b¶n lµ
thu nhËp ph¶i phï hîp víi chi phÝ ®· chi ra trong kú kÕ to¸n, mµ chi phÝ khÊu hao lµ
mét kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Thø t: V× khÊu hao lµ mét yÕu tè chi phÝ cã liªn quan ®Õn thuÕ thu nhËp
doanh nghiÖp, nÕu quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp ph¶i khÊu hao theo ph¬ng ph¸p ®êng
th¼ng ®Ó ®¶m b¶o sè liÖu tÝnh thuÕ ®îc ®óng ®¾n, khi thùc hiÖn nh vËy ®· cã sù ®ång
nhÊt gi÷a kÕ to¸n doanh nghiÖp vµ kÕ to¸n thuÕ trong khi hÖ thèng kÕ to¸n doanh
nghiÖp kh«ng ®ång nhÊt víi kÕ to¸n tÝnh thuÕ.
15
§Ó ®¶m b¶o sè liÖu do kÕ to¸n cung cÊp ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ ho¹t ®éng kinh
doanh còng nh t×nh h×nh sö dông tµi s¶n cña doanh nghiÖp, Nhµ níc nªn thay ®æi qui
®Þnh vÒ khÊu hao theo híng sau :
Thø nhÊt : Nhµ níc chØ qui ®Þnh khung thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh
trong c¸c doanh nghiÖp, yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp sö dông tµi s¶n theo ®óng khung
thêi gian qui ®Þnh vµ ®¨ng ký víi c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng.
Thø hai : Cho phÐp doanh nghiÖp ®îc lùa chän ph¬ng ph¸p khÊu hao phï hîp
víi c«ng dông, c¸ch thøc sö dông tµi s¶n nh»m môc ®Ých thu ®îc lîi Ých kinh tÕ
trong qu¸ tr×nh sö dông. Cô thÓ nh sau :
+ Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, c¸c tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh...¸p dông ph¬ng ph¸p
khÊu hao ®êng th¼ng.
+ M¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i thêng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh, tÝnh n¨ng c«ng suÊt bÞ g¶m dÇn trong qu¸ tr×nh sö dông : Cho phÐp ¸p
dông ph¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n lîng hoÆc ph¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn.
+ §èi víi c¸c thiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý thêng chÞu nhiÒu t¸c ®éng cña hao mßn
v« h×nh : ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn.
Thø ba : Cã qui ®Þnh cô thÓ vÒ møc khÊu hao hoÆc ph¬ng ph¸p khÊu hao phôc
vô môc tiªu tÝnh thuÕ, ph¹m vi ¸p dông cña c¸c qui ®Þnh nµy vµo thêi ®iÓm cuèi niªn
®é kÕ to¸n khi tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn víi ng©n s¸ch nhµ níc.
Thø t : §èi víi trêng hîp c¸c doanh nghiÖp cã tµi s¶n cè ®Þnh h¹ch to¸n theo
hîp ®ång thuª dµi h¹n, ph¬ng ph¸p khÊu hao còng ®îc ¸p dông nh c¸c tµi s¶n cè
®Þnh cïng lo¹i thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp, hoÆc phï hîp víi ®iÒu kiÖn,
c¸ch thøc sö dông tµi s¶n ®Ó thu lîi.
Thø n¨m : §èi víi tµi s¶n t¹m ngõng sö dông t¹i doanh nghiÖp nh ngõng v× lý
do thêi vô, cho thuª ho¹t ®éng, tµi s¶n cÇm cè ... trong thêi gian sö dông vÉn ph¶i
trÝch khÊu hao nhng ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng.
Ngoµi ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng ®½ ®îc qui ®Þnh ,c¸c ph¬ng ph¸p
khÊu hao kh¸c ®îc x¸c ®Þnh nh sau :
*Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n lîng :
Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i x· ®Þnh ®îc møc khÊu hao tÝnh cho mét ®¬n vÞ
s¶n lîng dù kiÕn, tõ ®ã c¨n cø vµo s¶n lîng thùc tÕ thùc hiÖn khi sö dông tµi s¶n ®Ó
x¸c ®Þnh møc khÊu hao ph¶i trÝch hµng n¨m.
16
Møc khÊu hao
Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh
tÝnh cho ®¬n = ---------------------------------vÞ s¶n phÈm
Tæng s¶n phÈm dù kiÕn
*Ph¬ng ph¸p khÊu hao b×nh qu©n nh©n ®«i theo sè d gi¶m dÇn :
C¬ së tÝnh møc khÊu hao lµ tØ lÖ khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p ®êng
th¼ng vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh.
Tû lÖ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh = Tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n x 2
*Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng sè n¨m h÷u dông :
Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i tÝnh tû lÖ khÊu hao cho tõng n¨m sö dông cña tµi
s¶n cè ®Þnh.
Tû lÖ khÊu hao
2(t - t i+1)
tµi s¶n cè ®Þnh
=
---------------n¨m thø i
t(t + 1)
Trong ®ã : + t : Lµ thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n cè ®Þnh.
+ ti : Lµ thêi ®iÓm lÇn trÝch khÊu hao
Møc khÊu hao
Nguyªn gi¸
Tû lÖ khÊu hao
=
n¨m thø i
x
TSC§
n¨m thø i
II-VÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh t¹i doanh nghiÖp ®i thuª.
§i thuª dµi h¹n m¸y mãc, thiÕt bÞ lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu vÒ
vèn cho c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn, ®Æc biÖt lµ trong hoµn c¶nh hÇu hÕt c¸c doanh
nghiÖp ë níc ta hiÖn nay ®Òu thiÕu vèn ho¹t ®éng. T¹i ViÖt Nam, ho¹t ®éng nµy còng
chØ míi xuÊt hiÖn, tuy nhiªn viÖc h¹ch to¸n t¹i c¸c ®¬n vÞ ®i thuª tµi chÝnh theo chÕ
®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cßn nhiÒu víng m¾c thÓ hiÖn ngay tõ c¸ch tÝnh gi¸ tµi s¶n cè
®Þnh ®i thuª, ph¶n ¸nh l·i thuª cho ®Õn c¸ch thøc thanh to¸n tiÒn thuª ( c¶ gèc vµ
l·i ).
1. VÒ c¸ch x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ :
Theo phÇn I, môc II th× nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ®îc tÝnh theo
gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n tiÒn thuª. C¸ch tÝnh nµy ®îc sö dông trong nh÷ng doanh
nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh l·i gép tøc lµ l·i kú sau ®îc tÝnh b»ng :
(TiÒn gèc - l·i kú tríc ) x L·i suÊt.
Râ rµng c¸ch tÝnh nµy chØ phï hîp víi c¸ch cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh thu håi
mét lÇn c¶ gèc lÉn l·i.
17
Còng theo chÕ ®é qui ®Þnh, nÕn trong hîp ®ång ghi râ sè tiÒn bªn ®i thuª ph¶i
tr¶ cho c¶ giai ®o¹n thuª vµ sè tiÒn l·i ph¶i tr¶ cho mçi n¨m th× nguyªn gi¸ tµi s¶n cè
®Þnh thuª tµi chÝnh ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc :
Nguyªn gi¸ = (Sè nî ph¶i tr¶ theo hîp ®ång - (Sè n¨m thuª x Sè l·i ph¶i tr¶ mçi
n¨m).
Nh÷ng qui ®Þnh vÒ nguyªn gi¸ nh trªn ®Òu kh«ng phï hîp víi tµi s¶n cè ®Þnh
thuª tµi chÝnh. Trªn thùc tÕ, xu híng cña ngêi cho thuª vµ ®i thuª lµ tho¶ thuËn viÖc
tr¶ l·i vµ gèc ®îc chia ra tõng kú nhÊt ®Þnh trong thêi gian thuª vµ sè tiÒn tr¶ cuèi
mçi kú lµ b»ng nhau. §iÒu nµy võa tr¸nh ®îc rñi ro, võa cã nguån thu thùc tÕ hµng
n¨m cho ngêi cho thuª mét c¸ch æn ®Þnh. §ång thêi víi ngêi ®i thuª, t×nh h×nh tµi
chÝnh kh«ng bÞ x¸o trén khi t×m nguån tr¶ nî vµ gi¶m bít chi phÝ l·i vay ph¶i tr¶ do
sè tiÒn ph¶i tr¶ hµng n¨m b»ng nhau.
Trong trêng hîp chuyÓn quyÒn së h÷u hoÆc b¸n l¹i tµi s¶n cè ®Þnh cho bªn ®i
thuª tríc thêi h¹n, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cßn l¹i cha thu håi kh¸ dÔ dµng.
Sè tiÒn ph¶i tr¶
PV x r
®Òu ®Æn tõng kú = ---------------(th¸ng, quÝ, n¨m)
1 - 1/(1 + r) t
Trong ®ã :
PV : gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n chi trong t¬ng lai.
FV : gi¸ trÞ c¸c kho¶n chi bªn thuª ph¶i tr¶ mçi n¨m theo hîp ®ång thuª .
r : l·i suÊt vay vèn theo n¨m ghi trong hîp ®ång thuª TSC§ .
t : thêi h¹n thuª tµi s¶n cè ®Þnh theo hîp ®ång .
2. VÒ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n.
C¸ch h¹ch to¸n theo chÕ ®é qui ®Þnh (tr×nh bµy ë phÇn I, môc II.4) tuy ®·
ph¶n ¸nh ®îc néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh nhng vÉn cßn 1 sè víng
m¾c. Cô thÓ lµ :
Thø nhÊt : T¹i thêi ®iÓm thuª, toµn bé sè l·i vÒ ®i thuª ph¶i tr¶ trong suèt thêi
gian thuª l¹i ®îc ghi nhËn cïng mét lóc vµo tµi kho¶n 142 (1421 - Chi phÝ tr¶ tríc).
VÒ thùc chÊt, sè l·i nµy míi chØ lµ tho¶ thuËn theo hîp ®ång chø cha tr¶.
Thø hai : TK 1421 ®îc dïng ®Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc cã thêi
gian ph©n bæ trong vßng 1 n¨m trong khi tæng sè l·i thuª ph¶i tr¶ qu¸ lín.
Nh÷ng bÊt hîp lý trªn cã thÓ ®îc gi¶i quyÕt theo c¸ch sau :
-Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ®îc ghi thuÕ sè nî gèc mµ bªn ®i
thuª ph¶i tr¶. Sè nî nµy x¸c ®Þnh dùa vµo sè vèn ®Çu t thùc tÕ ®Ó cã ®îc b¶n th©n tµi
s¶n cho thuª. Trêng hîp cÇn thiÕt cã thÓ tiÕn hµnh ®Þnh gi¸ tµi s¶n cho thuª theo gi¸
trÞ phï hîp víi t×nh tr¹ng kü thuËt cña tµi s¶n.
18
-Kh«ng ghi nhËn vµo chi phÝ tr¶ tríc tæng sè l·i ph¶i tr¶ trong suèt thêi gian
thuª nh hiÖn nay. Sè l·i thuª ph¶i tr¶ hµng n¨m sÏ ®îc ph©n bæ dÇn hoÆc trÝch tríc
theo kÕ ho¹ch vµo chi phÝ.
C¸ch lµm nµy kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ tµi s¶n thuª tµi chÝnh mµ
cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kÕ to¸n cã kÕ ho¹ch ph©n bæ hoÆc tr×nh tríc chi phÝ
l·i thuª kÞp thêi ®ång thêi lµm cho néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n ®îc chÝnh x¸c
h¬n.
C¸c bót to¸n cô thÓ nh sau :
+ Khi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi, kÕ to¸n ghi nhËn nguyªn gi¸ :
Nî TK 212 : Nguyªn gi¸.
Nî TK 133(1332) : VAT ®îc khÊu trõ.
Cã TK 342 : Tæng sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ (gèc + l·i).
+ Ph¶n ¸nh sè l·i vÒ cho thuª ph¶i tr¶ theo tõng n¨m :
Nî TK 142(1421) : Sè l·i ph¶i tr¶ trong n¨m.
Cã TK 338(3388) : Sè l·i ph¶i tr¶ trong n¨m.
+ §Þnh kú thanh to¸n tiÒn thuª theo hîp ®ång (gèc + l·i).
Nî TK 342 : Sè gèc.
Cã TK 338 : Sè l·i.
Cã TK liªn quan (111, 112, ...).
+ Hµng th¸ng trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª vµ kÕt chuyÓn l·i ph¶i tr¶
vµo chi phÝ kinh doanh :
Nî TK liªn quan (627, 641, 642)
Cã TK 214(2142) : Sè khÊu hao ph¶i trÝch.
Cã TK 142 (1421) : Trõ dÇn l·i ph¶i tr¶ vµo chi phÝ.
+ NÕu trÝch tríc chi phÝ l·i thuª ph¶i tr¶ hµng th¸ng trong n¨m ;
Nî TK liªn quan (627, 641, 642)
Cã TK 335 : TrÝch tríc chi phÝ l·i thuª vµo chi phÝ.
+ Khi thanh to¸n l·i thuª :
Nî TK 335 : Sè l·i cho thuª ph¶I tr¶ hµng kú.
Cã TK liªn quan (111, 112,...)
III-VÒ vÊn ®Ò lËp dù phßng gi¶m gi¸ TSC§
Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh , ®Þnh kú ( thêng lµ cuèi n¨m ) DN tiÕn hµnh
®¸nh gi¸ l¹i TSC§ .
Tuy nhiªn , viÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ cßn mét sè tån t¹i sau :
Thø nhÊt : ë ViÖt nam , viÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ hÇu hÕt do c¸c DN tù ®¸nh
gi¸ theo quyÕt ®Þnh cña Nhµ níc hoÆc do chÝnh c¬ quan Nhµ níc thùc hiÖn chø cha
cã dÞch vô phôc vô c«ng t¸c nµy . §iÒu nµy ®· vi ph¹m nguyªn t¾c kh¸ch quan trong
19
kÕ to¸n , do ®ã nh÷ng kÕt qu¶ tõ viÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ kh«ng cã ®é tin cËy vµ
chÝnh x¸c cao .
Thø hai : khi ®¸nh gi¸ l¹i , nÕu phÇn t¨ng gi¸ cña tµi s¶n lín h¬n phÇn gi¶m
gi¸ chªnh lÖch ®îc ghi t¨ng thu nhËp hoÆc ghi t¨ng nguån vèn kinh doanh . ViÖc qui
®Þnh ho¹ch to¸n nh vËy ®· cha qu¸n triÖt nguyªn t¾c thËn träng trong kÕ to¸n .
Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái viÖc ghi nhËn thu nhËp , t¨ng vèn chñ së h÷u khi cã chøng
cí ch¾c ch¾n , chi phÝ ®îc ghi nhËn ngay khi cã dù kiÕn . Tu©n thñ nguyªn t¾c thËn
träng lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt vµ quan träng gióp cho c¸c th«ng tin vÒ vèn chñ së
h÷u vµ lîi nhu©n cña DN cã tÝnh hiÖn thùc cao .
ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn mµ c¸c DN cã thÓ trÝnh dù phßng gi¶m gi¸ TSC§ .
Thùc chÊt cña nguyªn t¾c dù phßng lµ tÝnh tríc c¸c kho¶n chi phÝ cã thÓ ph¸t sinh
trong t¬ng lai . Dù phßng gi¶m gi¸ cã t¸c dông lµm gi¶m l·i cña niªn ®é nªn DN
tÝch lòy ®îc mét sè ®¸ng lÏ ®· ®îc ph©n chia . Sè vèn nµy ®îc sö dông ®Ó bï ®¾p c¸c
kho¶n gi¶m gÝa tµi s¶n thùc sù ph¸t sinh vµ tµi trî c¸c kho¶n chi phÝ hay lç ®· dù
phßng khi c¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh ë niªn ®é sau nµy .
Nh vËy , dù phßng gi¶m gi¸ TSC§ t¹o nªn mét nguån tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ,
t¹m thêi n»m trong TSC§ tríc khi sö dông thùc thô.
20
- Xem thêm -
.DOC 
22 
34 
78 
