Tài liệu Tiểu luận hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong đơn vị xây lắp hiện nay

LỜI NÓI ĐẦU H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ kh©u hÕt søc quan träng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh cña doanh nghiÖp. KÕt qu¶ cña c«ng t¸c h¹ch to¸n nµy gióp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh tæng sè hao phÝ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó tõ ®ã cã thÓ tÝnh gi¸ cho s¶n phÈm. Tuy trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay th× gi¸ c¶ cña s¶n phÈm lµ gi¸ thÞ trêng - ®îc xac ®Þnh qua quan hÖ cung cÇu nhng c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vÉn cã vai trß rÊt thiÕt thùc : ®Þnh híng cho doanh ngiÖp trong viÖc gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó cã thÓ h¹ thÊp gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cho s¶n phÈm cña m×nh vµ gióp cho doanh nghiÖp thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn. So víi tríc kia th× hiÖn nay c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trë nªn khã kh¨n, phøc t¹p h¬n nhiÒu do c¸c thÞ trêng cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lu«n lu«n cã nh÷ng biÕn ®éng ¶nh hëng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng. Thùc tÕ nµy ®ßi hái ngêi lµm c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm phaØ hÕt søc n¨ng ®éng, b¸m s¸t diÔn biÕn cña thÞ trêng ®Ó cã thÓ thùc hiÖn hiÖu qu¶ viÖc h¹ch to¸n : lu«n lu«n chÝnh x¸c, cã t¸c dông h¹n chÕ nh÷ng hµnh vi tiªu cùc vµ ®ãng gãp h÷u Ých cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®«Ý víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh nh÷ng thay ®æi vµ khã kh¨n cña c«ng t¸c h¹ch to¸n nµy trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, em ®· quyÕt ®Þnh lùa chän ®Ò tµi cho chuyªn ®Ò t«t nghiÖp líp båi dìng kÕ to¸n trëng cña m×nh lµ: " H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®¬n vÞ x©y l¾p hiÖn nay" Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyªn ®Ò cuèi kho¸ cña m×nh em ®· ®îc hoµn thµnh víi sù gióp ®ì cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o - nh÷ng ngêi tham gia gi¶ng d¹y líp båi dìng kÕ to¸n trëng th¸ng 10-2001. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n toµn thÓ c¸c thÇy c« gi¸o kh¸c v× sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o ®èi víi chuyªn ®Ò t«t nghiÖp cña em. Do kiÕn thøc trong lÜnh vùc KÕ to¸n - Tµi chÝnh cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, lÖch l¹c. Mong c¸c thÇy c« gi¸o cã nh÷ng nhËn xÐt, ®ãng gãp cho chuyªn ®Ò cña em. 1 PhÇn I. C¬ së lý luËn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®¬n vÞ x©y l¾p hiÖn nay I. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p t¸c ®éng ®Õn tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp, cã chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. X©y dùng c¬ b¶n t¹o c¬ së vËt chÊt cho toµn x· héi, t¨ng tiÒm n¨ng kinh tÕ vµ quèc phßng cho toµn quèc. V× vËy mét bé phËn lín thu nhËp quèc d©n vµ tÝch luü nãi chung cïng víi ®Çu t vµ tµi trî níc ngoµi ®îc sö dông trong lÜnhvùc x©y dùng c¬ b¶ So víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, x©y dùng c¬ b¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt ®Æc trng thÓ hiÖn râ ë s¶n phÈm x©y l¾p víi qu¸ tr×nh s¸ng t¹o ra s¶n phÈm cña ngµnh. S¶n phÈm x©y l¾p lµ c¸c c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc, h¹ng môc c«ng tr×nh,c«ng tr×nh d©n dông vµ cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®a vµo s¶n xuÊt, sö dông vµ ph¸t huy t¸c dông s¶n phÈm x©y dùng mang tÝnh chÊt tæng hîp vÒ nhiÒu mÆt: kinh tÕ, chÝnh trÞ, mü thuËt, vµ s¶n phÈm cña nã lu«n g¾n liÒn víi mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ ®îc t¹o thµnh b»ng vËt liÖu x©y dùng m¸y mãc vµ lao ®éng. _ §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng ®îc thÓ hiÖn: s¶n phÈm x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, thêi gian s¶n xuÊt kÐo dµi, n¬i s¶n xuÊt ®ång thêi lµ n¬i tiªu thô theo gi¸ dù to¸n, ®Êu thÇu hoÆc theo gi¸ tho¶ thuËn. S¶n phÈm x©y dùng cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian sö dông l©u dµi, gi¸ sö dông lín. Mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, mçi c«ng tr×nh x©y dùng theo gÝa dù to¸n riªng, thiÕt kÕ kû thuËt riªng vµ vµ t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh. Qu¸ tr×nh tõ thi c«ng x©y dùng cho ®Õn khi c«ng trinh hoµn thµnh bµn giao ®µo sö dông lµ dµi, phô thuéc vµo quy m« tinh chÊt phøc t¹p cña tõng c«ng tr×nh. 2 Qu¸ tr×nh khë c«ng x©y dùng ®îc chia thµnh nhiÒu dai ®o¹n, mmçi giai ®o¹n bao gåm nhiÒu c«ng iÖc kh¸c nhau. Khi tiÕn hµnh tõng c«ng viÖc cô thÓ ®«i khi chÞu nhiÒu ¶nh höng cña c¸c yÕu tè thêi tiÕt, c«ng tr×nh ®Òu ®îc tiÕn hµnh thi c«ng theo ®¬n ®Æt hµng cô thÓ phô thuéc vµo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Dùa trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cã cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n mµ c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÉm x©y l¾p còng cã nh÷ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña doanh ngiÖp tho¶ m·n yªu cÇu qu¶n lý ¹t ra. VËn dông ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch khoa häc hîp lý. §¶o b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c sè liÖu cho c«ng t¸c qu¶n lý. Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ kÞp thêi, chÝnh x¸c toµn bé c¸c chi phÝ ph¸t sinh thùc tÕ. KiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vÒ vËt t, nh©n c«ng, sö dông m¸y thi c«ng vµ c¸c dù to¸n chi phÝ kh¸c, ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c kho¶n chªnh lÖch, c¸c kho¶n thiÖt h¹i, mÊt m¸t h háng... trong s¶n xuÊt vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn kÞp thêi, ®óng khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh . §Þh kú kiÓm tra ®¸nh gi¸ khèi lîng thi c«ng dë dang theo ®óng nguyªn t¾c quy ®Þnh. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c«ng cô ®¾c lùc trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp, ®Ó thÊy râ ®iÒu ®ã ta ®i vµo nghiªn cøu cô thÓ phÇn kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. II- chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. . Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. A.Chi phÝ s¶n xuÊt. X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt v× vËy trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. C¸c xÝ nghiÖp x©y l¾p còng ph¶i bá ra chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ, hîp lý ®Ó t¹o ra s¶n phÈm tèt, gi¸ thµnh h¹. Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®îc biÓu thÞ b»ng c«ng thøc G = C + V + M. G: Gi¸ trÞ s¶n phÈm x©y l¾p 3 C: lµ toµn bé gi¸ trÞ t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o ra. V: Lµ chi phÝ vÒ tÒn l¬ng, tiÒn c«ng cña ngêng lao ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. M: Gi¸ trÞ míi do lao ®éng sèng t¹o ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng tä ra s¶n phÈm. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh x¸c trong xÝ nghiÖp x©y l¾p còng tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo nh÷ng néi dung vµ tiªu thøc kh¸c nhau, theo yªu cÇu qu¶n lý cña xÝ nghiÖp. b. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p cã nh÷ng nÐt kh«ng gièng víi c¸c ngµnh vËt chÊt kh¸c.Trong doanh nghiÖp x©y l¾p viÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo hai tiªu thøcchñ yÕu. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p theo néi dung kinh tÕ: toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp x©y l¾p ®îc chia thµnh yÕu tè sau. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ ®èi tîng lao ®éng nh nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, thÐp, s¾t, xi m¨ng, c¸t ®¸, g¹ch sái... Thµnh phÈm vµ nöa thµnh phÈm mua ngoµi nh c¸c vËt kÕt cÊu: panen, cöa gç, cöa s¾t, khung nh«m kÝnh... + Chi phÝ vÒ nh©n c«ng: lµ toµn bé sè tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp. Bao gåm: l¬ng chÝnh, l¬ng phô, kinh phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh (19%) so víi quü l¬ng. + Chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: lµ toµn bé sè ph¶i trÝch khÊu hao trong kú ®èi víi c¸c lo¹i TSC§ trong ®¬n vÞ x©y l¾p. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ toµn bé sè tiÒn tr¶ cho dÞch vô mua ngoµi, thuª ngoµi phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. VD: ®iÖn, níc, TSC§, ®iÖn tho¹i... + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp x©y l¾p ngoµi vµ yÕu tè chi phÝ trªn. Ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ cho phÐp chóng ta biÕt ®îc tû träng tõng lo¹i chi phÝ. Phôc vô cho yªu cÇu th«ng tin vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh dù to¸n, lËp dù to¸n cho chi phÝ s¶n xuÊt kú sau. * Ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc gi¸ thµnh 4 Do ®Æc ®iÓm cña ngµnh XDCB vµ ph¬ng ph¸p lËp dù to¸n trong XDCB lµ dù to¸n ®îc lËp cho tõng ®èi tîng x©y l¾p theo c¸c kho¶n môc. Nªn trong doanh nghiÖp x©y l¾p chñ yÕu ph©n lo¹i theo kho¶n môc, gi¸ thµnh. Theo ph¬ng ph¸p nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ chung. - Chi phÝ trùc tiÕp bao gåm: + Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: lµ chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, vËt lu©n chuyÓn (v¸n, khu«n, c©y trång)...cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm x©y l¾p. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trong x©y l¾p kh«ng bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®· tÝnh vµ chi phÝ chung ®· tÝnh vµo chi phÝ m¸y thi c«ng. + Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm tiÒn l¬ng c¬ b¶n vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo chÕ ®é hiÖn hµnh. + Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng lµ chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh sö dông m¸y thi c«ng ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p bao gåm. Chi phÝ khÊu hao c¬ b¶n. + Chi phÝ söa ch÷a lín, söa ch÷a nhá, b¶o dìng m¸y..v.v... +Chi phÝ vÒ ®éng lùc mua ngoµi. + Chi phÝ thêng xuyªn + Chi phÝ t¹m thêi + C¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. + Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Theo quyÕt ®Þnh sè 1864/1998/Q§/BTC ngµy 16/12/1998gåm: - Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng. - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu - Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt - Chi phÝ TSC§ - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Trong gi¸ thµnh dù to¸n, chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc tÝnh b»ng tû lÖ % theo tõng lo¹i h×nh c«ng tr×nh so víi chi phÝ nh©n c«ng. c. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hoÆc mét hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo 5 néi dung kinh tÕ vµ kho¶n môc gi¸ thµnh trong ph¹m vi giíi h¹n cña h¹ch to¸n chi phÝ. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng nguyªn t¾c chi phÝ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. §IÒu nµy cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc tÝnh ®óng tÝnh ®ñ vµ hîp lý vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× vËy c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i lùa chän ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ thÝch hîp cho ®¬n vÞ m×nh. Dùa vµo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ trong ®¬n vÞ x©y dùng c¬ b¶n lµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh th× hµng th¸ng c¨n cø vµo c¸c nghiÖp vô kinh tÕ cã liªn quan ®Õn c«ng tr×nh nµo th× tËp hîp chi phÝ cho c¸c c«ng tr×nh ®ã. Trong trêng hîp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ theo ®¬n ®Æt hµng th× chi phÝ ph¸t sinh sÏ ®îc tËp hîp theo tõng ®¬n ®Æt hµng. Vµ nh vËy tæng sè chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh toµn bé ®¬n ®Æt hµng chÝnh lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®¬n ®Æt hµng ®ã. NÕu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ ®éi thi c«ng hay c«ng trêng th× chi phÝ ®îc tËp hîp theo ®éi hay c«ng trêng ®ã. Cuèi kú tæng sè chi phÝ ®îc tËp hîp theo ph©n bæ theo tõng c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh riªng. 2. Gi¸ thµnh, ph©n lo¹i gi¸ thµnh Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé c¸c chi phÝ tÝnh b»ng tiÒn ®Ó hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p theo quy ®Þnh. Theo th«ng t sè 08/1999/TT-BXD ngµy 16/11/1999 th× dù to¸n x©y l¾p gåm c¸c kho¶n môc: Chi phÝ vËt liÖu Chi phÝ nh©n c«ng Chi phÝ m¸y thi c«ng Chi phÝ chung. Thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tríc. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra. * Ph©n lo¹i gi¸ thµnh: trong x©y dùng c¬ b¶n chóng ta thêng sö dông c¸c lo¹i gi¸ thµnh sau: Gi¸ dù to¸n: lµ tæng sè chi phÝ tÝnh tríc ®Ó hoµn thµnh sè lîng x©y l¾p c«ng tr×nh. Gi¸ nµy ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p tÝnh theo thiÕt kÕ, ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n do uû ban nh©n d©n cÊp tØnh ban hµnh, ®Þnh møc chi phÝ chung, thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tríc ra thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra. 6 - Gi¸ kÕ ho¹ch: lµ gi¸ ®îc x¸c ®Þnh xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mét xÝ nghiÖp. Trªn c¬ së biÖn ph¸p thi c«ng, c¸c ®Þnh møc vµ ®¬n gi¸ ¸p dông trong néi bé xÝ nghiÖp. Gi¸ thµnh thùc tÕ: ph¶n ¸nh toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh bµn giao khèi lîng x©y l¾p mµ doanh nghiÖp ®· nhËn thÇu (gi¸ ®Êu thÇu). Gi¸ nµy bao gåm c¸c chi phÝ theo ®Þnh møc, c¸c kho¶n béi chi vÒ vËt t lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh thi c«ng ®îc phÐp tÝnh vµo gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu cña kÕ to¸n tËp hîp ®îc. Ba lo¹i gi¸ trªn nÕu xÐt vÒ thêi gian ta thÊy: gi¸ thµnh dù to¸n ®îc tÝnh tríc khi tiÕn hµnh thi c«ng vµ tríc c¶ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch v× gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc tÝnh tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt cña kÕ ho¹ch. Gi¸ kÕ ho¹ch chÝnh lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña ®¬n vÞ ®Ó tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ s¶n suÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ ph¶n ¸nh tæng hîp kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña ®¬n vÞ. VÒ nguyªn t¾c khi x©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh ph¶i theo nguyªn t¾c. Zthùc tÕ < Z kÕ ho¹ch < Z Dù to¸n. Cã nh vËy ®¬n vÞ míi b¶o ®¶m kinh doanh cã l·i, cã tÝch luü cho xÝ nghiÖp vµ nép ng©n s¸ch Nhµ níc. Ngoµi ba lo¹i gi¸ thµnh trªn, do ®Æc ®iÓm x©y dùng c¬ b¶n vµ do yªu cÇu qu¶n lý vèn trong x©y dùng c¬ b¶n ®ßi hái ph¶i chÆt chÏ vµ kÞp thêi nªn trong gi¸ thanµh cßn tån t¹i hai chØ tiªu sau. + Gi¸ thµnh khèi lîng hoµn chØnh: lµ gi¸ thµnh cña c«ng tr×nh ®· thi c«ng ®Õn giai ®o¹n cuèi cïng phï hîp víi tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®· ®îc c¶ hai bªn A vµ bªn B tæ chøc kiÓm nhËn vµ thanh to¸n, bµn giao cho ®¬n vÞ sö dông. Gi¸ thµnh khèi lîng x©y l¾p hoµn chØnh cã u ®iÓm ë chç nã ph¶n ¸nh chÝnh x¸c kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ. Tuy nhiªn nãi kh«ng ph¶n ¸nh kÞp thêi gi¸ thµnh trong qu¸ tr×nh thi c«ng, do ®ã kh«ng ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu th«ng tin trong qu¶n lý vèn x©y dùng c¬ b¶n. §Ó kh¾c phôc nhîc ®iÓm ®ã ngêi ta sö dông gi¸ thµnh khèi lîng hoµn thµnh quy íc. - Gi¸ thµnh khèi lîng hoµn thµnh quy íc: lµ gi¸ cña c¸c khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n quy íc, tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn. Khèi lîng ®ã ph¶i ®o ®Õm ®îc vµ ph¶i ®îc bªn A c«ng nhËn hoµn thµnh. Khèi lîng ®ã ph¶i ®¹t ®é dõng nhÊt ®Þnh vÒ kü thuËt, ®¹t gi¸ trÞ sö dông. 7 3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. Chi phÝ biÓu hiÖn mÆt hao phÝ cßn gi¸ thµnh biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt. §©y lµ hai mÆt thèng nhÊt cña cïng mét qu¸ tr×nh v× gi÷a chóng cã nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau. Gièng nhau: chóng ®Òu lµ c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ ®¬n vÞ ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng. Sù thèng nhÊt vÒ lîng x¶y ra trong trêng hîp toµn bé ®èi tîng ®Òu khëi c«ng vµ hoµn thµnh trong mét kú. Kh¸c nhau: gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p thêng kh«ng thèng nhÊt víi nhau vÒ mÆt khèi lîng bëi v× gÝa thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong kú nµy cã thÓ bao gåm c¶ chi phÝ s¶n xuÊt dë dang kú tríc. Tæng gi¸ thµnh =chi phÝ dë dang + chi phÝ s¶n xuÊt - chi phÝ s¶n xuÊt dë dang s¶n phÈm ®Çu kú ph¸t sinh trong kú cuèi kú H¬n n÷a mèi quan hÖ nµy cßn thÓ hiÖn ë chç: tµi liÖu h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. NÕu x¸c ®Þnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c«ng viÖc chñ yÕu trong h¹ch to¸n kÕ to¸n th× h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh chÝnh x¸c cña gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. III. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh ta ®· biÕt dù to¸n c«ng tr×nh c¬ b¶n ®îc lËp theo tõng h¹ng môc c«ng tr×nh vµ ®îc ph©n tÝch theo tõng kho¶n môc chi phÝ. Do ®ã viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p còng ph¶i ®îc ph©n tÝch theo tõng kho¶n môc chi phÝ ®Ó cã thÓ so s¸nh, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn dù to¸n, thiÕt kÕ cña h¹ng môc c«ng tr×nh (mét bé phËn quan träng trong gi¸ trÞ hîp ®ång kinh tÕ ký kÕt nhËn thÇu x©y dùng) vµ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña qu¶n lý. 1. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n kho¶n môc gi¸ thµnh x©y l¾p a . Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn - H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp + VËt liÖu lµ lo¹i tµi s¶n tån kho thuéc tµi s¶n lu ®éng, lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Lµ c¬ së vËt chÊt t¹o nªn s¶n phÈm míi.Trong xÝ nghiÖp x©y l¾p, vËt liÖu thêng chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng chi phÝ. V× vËy tËp trung s¶n xuÊt tiÕt kiÖm vËt t lµ nç lùc phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 8 + Néi dung kho¶n môc chi phÝ vËt liÖu trong gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p bao gåm gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh nh: xi m¨ng, s¾t, ®¸, c¸t... VËt liÖu phô, c¸c cÊu kiÖn lu©n chuyÓn cÇn cho viÖc thùc hiÖn vµ hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p (kh«ng kÓ vËt liÖu phô cho m¸y mãc, ph¬ng tiÖn thi c«ng vµ nh÷ng vËt liÖu tÝnh trong chi phÝ chung) + Nguyªn t¾c h¹ch to¸n: vËt liÖu sö dông cho x©y dùng h¹ng môc c«ng tr×nh nµo ph¶i tÝnh trùc tiÕp cho c«ng tr×nh ®ã trªn c¬ së chøng tõ gèc theo gi¸ thùc tÕ vµ sè lîng thùc tÕ ®· sö dông. Cuèi kú h¹ch to¸n vµ khi hoµn thµnh h¹ng môc c«ng tr×nh nµo ph¶i tÝnhtrùc tiÕp, kiÓm kª sè lîng vËt liÖu cßn l¹i ®Ó ghi gi¶m trõ chi phÝ vËt liÖu ®· tÝnh cho c«ng tr×nh ®ã nÕu ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt thùc tÕ kh«ng cho phÐp tÝnh trùc tiÕp chi phÝ vËt liÖu cho tõng ®èi tîng th× ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ theo khèi lîng s¶n phÈm. + §Ó h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Bªn nî: trÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn liÖu, vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p (gåm cã thuÕ VAT) hoÆc kh«ng cã thuÕ VAT: Bªn cã gi¸ trÞ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho. KÕtchuyÓn vµ ph©n bè trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu thùc tÕ sö dông trong x©y l¾p trong kú vµo tµi kho¶n 154,TK621, kh«ng cã sè du cuèi kú. + Tr×nh tù h¹ch to¸n. XuÊt nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông cho ho¹t ®éng x©y l¾p Nî TK 621(gi¸ cha cã thuÕ VAT) Cã TK 152,153 Nh÷ng nguyªn vËt liÖu mua vÒ kh«ng nhËp kho sö dông ngay cho c«ng tr×nh. Nî TK 621 Nî TK 133 Cã Tk111,112,331,311v,v... NÕu doanh nghiÖp mua nguyªn vËt thuéc ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ VAT Nî TK621 ( gi¸ cã thuÕ VAT) 9 Cã TK 111,112,331 Cuèi kú vËt kh«ng dïng hÕt nhËp kho. Nî TK 152 Cã TK 621 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Ph¶n ¸nh lao ®éng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng x©y l¾p. Chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp bao gåm c¶ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng thuéc qu¶n lý cña doanh nghiÖp vµ cho lao ®éng thuª ngoµi cho tõng lo¹i c«ng viÖc. + Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: Kh«ng h¹ch to¸n vµo TK nµy nh÷ng kho¶n ph¶i tr¶ vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp.v.v...cho nh©n viªn qu¶n lý v¨n phßng cña bé m¸y qu¶n lý doanh nghiÖp hoÆc bé phËn b¸n hµng. Riªng ®èi víi bé phËn x© l¾p, kh«ng h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n nµy kho¶n trÝch BHXH, BHYT, CFC§ TÝnh trªn quü l¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp cña ho¹t ®éng x©y l¾p. + Tµi kho¶n sö dông: 622- chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Bªn nî. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia vµo qua tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm . Bªn cã: Kõt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo bªn nî TK 154,TK 622 kh«ng cã sè du cuèi kú. Tr×nh tù h¹ch to¸n: C¨n cø vµo b¶ng tÝnh l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p. Nî TK 622 Cã TK 334 Cuèi kú kÕ to¸n ph©n bæ, kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng theo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Nî TK 154 Cã TK 622 - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ sö dông xe, m¸y thi c«ng phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p c«ng tr×nh. 10 + Nguyªn t¾c: TK nµy chØ sö dông ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ sö dông xe, m¸y thi c«ng ®èi víi trêng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p thùc hiÖn x©y, l¾p c«ng tr×nh theo ph¬ng thøc thi c«ng hçn hîp võa thñ c«ng, võa kÕt hîp b»ng m¸y. + Tµi kho¶n sö dông: 623 - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Bªn nî: C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn m¸y thi c«ng ( Chi phÝ nguyªn vËt liÖu cho m¸y ho¹t ®éng, chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp ®iÒu khiÓn m¸y, chi phÝ b¶o dâng, s÷a ch÷a m¸y thi c«ng ...) Bªn cã: KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng µo bªn nî TK 154. TK 623 kh«ng cã sè du cuèi kú TK 623 cã 6 tµi kho¶n cÊp 2. 6231- Chi phÝ nh©n c«ng 6232- Chi phÝ vËt liÖu 62333-Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt 6234- Chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng 6237- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi 6238- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. + Tr×nh tù h¹ch to¸n - NÕu tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt vµ cã ph©n cÊp h¹ch to¸n cho ®éi m¸y cã tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n riªng. Nî c¸c Tk 621,622,627 Cã c¸c Tk liªn quan. -NÕu kh«ng tæ chøc ®éi m¸y riªng biÖt hoÆc cã nhng kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng. Sè tiÒn liªn quan tr¶ c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y riªng biÖt hoÆc cã nhng kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng. Nî Tk621,622,627 Cã c¸c Tk liªn quan. - Nõu kh«ng tæ chøc ®éi m¸y riªng biÖt hoÆc cã nhng kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng. Sè tiÒn ph¶i tr¶ c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y,phôc vô m¸y 11 Nî TK 623 Cã TK 334 Cã TK 111 Khi xuÊt kho hoÆc mua nguyªn liÖu phô sö dông cho xe, m¸y thi c«ng Nî Tk 623 Nî TK133 Cã TK 152,153,111,112,331v.v... KhÊu hao xe, m¸y thi c«ng sö dông ë ®éi m¸y thi c«ng ghi Nî TK 623 Cã TK 214 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi ph¸t sinh Nî Tk 623 Nî Tk133 Cã Tk 111,112,331 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: + Néi dung, nguyªn t¾c: Ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt cña ®éi, c«ng trêng x©y dùng gåm: L¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, Kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh 19% trªn tæng sè tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p vµ nh©n viªn qu¶n lý ®éi. KhÊu hao TSC§ dïng chung cho ho¹t ®éng cña ®éi. Tµi kho¶n sö dông: 627 - chi phÝ s¶n xuÊt chung. Bªn nî C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶n ¸nh trong kú bao gåm: l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ ®îc tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh (19%). KhÊu hao TSC§ dïng chung cho ®éi Bªn cã: C¸c kho¶n ghi gi¶n chi phÝ chung Kõt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo bªn nî TK 154 TK 627 kh«ng cã sè du cuèi kú. TK 627 cã 6 Tk cÊp 2 Tk 6271- Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng TK 6272- Chi phÝ vËt liÖu 12 Tk 6273- Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt Tk 6274- Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 6277-Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi TK 6278-Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c + Tr×nh tù h¹ch to¸n: Nõu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt theo tõng tæ, ®éi x©y l¾p khi tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî Tk 627 Cã Tk 334,338,152,153,214,331,111,112 Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung thµnh chi phÝ s¶n xuÊt x©y dùng dë dang. Nî Tk 154 Cã Tk627 - Tæng hîp chi phi s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh dë dang. + TK 154- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh liªn quan ®Õn s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm, phôc vô cho c«ng t¸c x©y l¾p. Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n 154gåm nh÷ng chi phÝ . Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng trùc tiÕp - Chi phÝ sö dông m¸y mãc thi c«ng (®èi víi ho¹t ®«ng x©y l¾p) - Chi phÝ s¶n xuÊt chung + KÕt cÊu néi dung Bªn nî: C¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu,vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ söt dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n suÊ chung ph¸t sinh trong kú. - Gi¸ thµnh x©y l¾p cña nhµ thÇu phô hoµn thµnh bµn giao - Chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh cung cÊp cho kh¸ch hµng - Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi, s¶n phÈm háng kh«ng s÷a ch÷a ®îc gi¸ trÞ nguyªn liÖu, vËt liÖu, hµng ho¸ gia c«ng song nhËp l¹i kho. Sè du bªn nî 13 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn dë dang cuèi kú. Tk 154 cã 4 tµi kho¶n cÊp 2. 1541- X©y l¾p 1542- S¶n phÈm kh¸c 1543- dÞch vô 1544- chi phÝ b¶o hµnh x©y l¾p Tr×nh tù h¹ch to¸n theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn ®îc kh¸i qu¸t qua * Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. Tr×nh tù h¹ch to¸n theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®îc kh¸i qu¸t qua s¬ ®å. 111,112,331 611 621 3 5 631 8 152 1 4 334 622 6 214,331,111,112 7 9 627 10 154 1.KÕt chuyÓn tån kho ®Çu kú 14 2. KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Çu kú 3. Mua nguyªn vËt liÖu nhËp kho (sè thuÕ ®Çu vµo ®îc gi¶m trõ nÕo cã) 4. KÕt chuyÓn nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú 5. SuÊt kho vËt liÖu dïng cho s¶n xuÊt. 6. TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ trÝch BHXH. 7. Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh. 8,9,10. KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu, c«ng tr×nh s¶n xuÊt chung vµo gÝa thµnh s¶n xuÊt. 11, kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú 2. §¸nh gÝa s¶n phÈm dë dang. S¶n phÈm dë dang trong s¶n xuÊt x©y l¾p ®îc x¸c ®Þnh b»ng ph¬ng ph¸p kiÓm kª. ViÖc tÝnh vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang trong x©y dùng phô thuéc vµo ph¬ng ph¸p tÝnh thanh to¸n khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh gi÷a ngêi nhËn thÇu vµ ngêi giao thÇu. Nõu quy ®Þnh thanh to¸n s¶n phÈm x©y dùng sau khi hoµn thµnh toµn bé th× s¶n phÈm dë dang lµ khèi lîng x©y l¾p cha ®¹t tíi ®iÓm dõng kü thuËt, tiªu chuÈn ®· quy ®Þnh tríc vµ ®îc ®¸nh gÝa theo chi phÝ thùc tÕ. Khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang ®îc ®¸nh gi¸ trªn c¬ së tµi liÖu kiÓm kª khèi lîng x©y l¾p kiÓm kª khèi lîng dë dang cu«i kú. Khèi lîng Khèi lîng xl + x©y l¾p dë dang = dë dang cuèi kú Chi phÝ hîp lý trong kú Gi¸ trÞ dù to¸n x cña giai ®o¹n kh«i lîng dë dang cuèi kú IV. §Èi täng tÝnh gÝa thµnh kú tÝnh gi¸ thµnh vµ c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gÝa thµnh. 1.§Èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. X¸c ®Þnh ®èi tîn tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn cña toµn bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña XDCB do ®ã ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh trong x©y dùng c¬ b¶n lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc ®· hoµn thµnh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. Trong trêng hîp c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p cã tæ chøc thªm ph©n xëng s¶n xuÊt phô, s¶n xuÊt vËt liÖu.v.v... th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hay lao vô cung cÊp. 2. Kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp sÏ gióp cho viÖc tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh hîp lý, khoa häc. 15 - §èi víi nh÷ng lo¹i s¶n phÈm, c¸c ®¬n ®Æt hµng cã thêi gian s¶n suÊt thi c«ng dµi thi khi hoµn thµnh toµn bé míi tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cu¶ bé phËn ®ã. 3. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh: Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c c¸ch thøc, c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tng lo¹i s¶n phÈm, lao vô, dÞch vôhoµn thµnh. Tuú theo ®Æc ®iÓm quy tr×nh s¶n xuÊt còng nh yªu cÇu vÒ tr×nh ®é cña c«ng t¸c qu¶n lý mµ mçi ®¬n vÞ thêng ¸p dông mét sè ph¬ng ph¸p tÝnh gÝa sau. a.Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt víi khèi lîng lín vµ chu kú s¶n xuÊt ng¾n nh c¸c nhµ m¸y ®iÖn, níc c¸c doanh nghiÖp khai th¸c. TÊt c¶ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trùc tiÕp cho c«ng tr×nh t khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh chÝnh lµ gi¸ thùc tÕ cña c«ng tr×nh. Gi¸ thµnh thùc= Chi phÝ thùc tÕ dë dang + Chi phÝ ph¸t sinh - Chi phÝ thc tÕ cña s¶n phÈm ®Çu kú trong kú tÕ dë dang cuèi kú b. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng: Ap dông trong c¸c doanh nghiÖp nhËn thÇu x©y l¾p theo ®¬n ®¹t hµng. §Èi tîng tÝnh gi¸ lµ ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh. Theo ph¬ng ph¸p nµy, hµng th¸ng chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh ®· tËp hîp ®îc theo tõng ®¬n ®Æt hµng vµ khi nµo hoµn thµnh c«ng tr×nh th× chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp ®ù¬c theo tõng ®¬n ®Æt hµng ®ã. c. Ph¬ng ph¸p hÖ sè. Ap dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, còng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ cïng mét lîng lao ®éng nhng thu ®îc ®ång thêi cïng nhiÒu s¶n phÈn kh¸c nhau nhõng chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng cho tõng lo¹i s¶n phÈm mµ tËp hîp chung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p nµy tríc hÕt, kÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm gèc. Tõ ®ã dùa vµo chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh gÝa thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh gi¸ thanh s¶n phÈm gèc. Tõ ®ã dùa vµo chi phÝ cã liªn quan ®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®¬n vÞ = Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña c¸c lo¹i s¶n phÈm 16 s¶n phÈm gèc Sè lîng s¶n phÈm quy ®æi (s¶n phÈm gèc) Gi¸ thµnh ®¬n vÞ = Gi¸ thµnh ®¬n vÞ x S¶n phÈm tõng lo¹i s¶n phÈm gèc HÖ sè quy ®æi s¶n phÈm tõng lo¹i Trong ®ã: Sè lîng s¶n = sè lîng s¶n phÈn ®æi phÈm quy Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña c¸c = phÈm kú n  i 1 lo¹i 1 x HÖ sè quy ®æi s¶n phÈm lo¹i i Gi¸ trÞ s¶n phÈm Tæng chi phÝ Dë dang ®Çu dë dang + s¶n xuÊt ph¸t - s¶n phÈm lo¹i s¶n sinh trong kú cuèi kú d.Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: VËn dông thÝch hîp víi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt phóc t¹p, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÝa lµm nhiÒu giai ®o¹n, mçi giai ®o¹n h¹ch toµn riªng biÖt, cã thÕ lµ tõng khèi lîng c«ng viÖc x©y l¾p cã dù to¸n, thiÕt kÕ riªng, cã bé phËn riªng ®¶m nhËn gi¸ thµnh thùc tÕ kh©u cuèi cïng tÝnh nh sau:  = D®k + C1 + C2 + ... + Cn - Dck Trong ®ã: Z: Gi¸ thµnh s¶n phÈm D®k: Gi¸ trÞ chi phÝ dë dang ®Çu kú. C1 + C2 + Cn: Chi phÝ s¶n xuÊt c¸c khèi lîng c«ng viÖc ë c¸c giai ®o¹n, c¸c bé phËn. Dck: Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. 17 PhÇn II THùC tr¹ng c«ng viÖc h¹ch to¸n chi phi s¶n suÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y dùng ë C«ng ty x©y dùng d©n dông vµ c«ng nghiÖp vËt liÖu. I- Giíi thiÖu vÒ C«ng ty x©y dùng d©n dông vµ c«ng nghiÖp vËt liÖu. 1. Qu¸ trinhd h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. C«ng ty x©y dùng d©n dông vµ c«ng nghiÖp vËt liÖu tiÒn th©n lµ c«ng ty x©y l¾p vµ Ët t x©y dùng 2 ®îc thµnh lËp trªn c¬ së s¸t nhËp xÝ nghiÖp x©y l¾p 2 vµ xÝ nghiÖp x©y dùng N«ng nghiÖp 3 theo quyÕt ®Þnh sè 314 NN-TCCB/Q§ ngµy 10/03/1991 cña bé N«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm. Khi ®ã xuÊt liªn hiÖp c¸c XNXDNN vµ PTNT lµ thi c«ng c«ng tr×nh phôc vô n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. C¸c c«ng tr×nh huyÖn x· vµ mét sè c«ng tr×nh d©n dông kh¸c víi tæng sè vèn cña c«ng tymíi thµnh lËp lµ 732 triÖu ®ång. Thêi gian nµy, c«ng ty gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn, thÞ trêng chØ giíi h¹n trong ph¹m vi Hµ Néi, m¸y mãc thi c«ng hÇu hÕt ®· cò hoÆc kh«ng ®ñ n¨ng lùc phôc vô s¶n xuÊt. Ngµy 24/03/1993 c«ng ty ®îc bé x©y dùng cÊp gi¸y phÐp sè 116 BXD/QLXD cho phÐp nhËn thÇu thi c«ng c¸c c«ng tr×nh d©n dông quy m« lín, x©y dùng phÇn bao che c«ng tr×nh c«ng nghiÖp cã quy m« võa vãi tæng sè vèn lµ 2.169.701.000®ång. trong ®ã vèn cè ®Þnh: 590.034.000 vèn lu ®éng 1.579.667.000tÝnh ®Õn 31/03/1993 ph¹m vi ho¹t ®éng ë c¸c tØnh miÒn b¾c. Thõa thiªn HuÕ, vµ TPHCM. Ngµy 14/03/1996 c«ng ty ®îc bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t tiÓn n«ng th«n cÊp gi¸y phÐp sè 07/GP/NN cho phÐp ®îc nhËn thÇu thi c«ng c¸c c«ng tr×nh lo¹i nhá vµ mét sè h¹ng môc c«ng tr×nh thuû lo¹i võa víi ph¹m vi ho¹t ®éngc¶ níc. Ngµy 22/04/1996 Bé x©y dùng cho phÐp c«ng ty më réng ph¹m vi ho¹t ®éng nhËn thÇu x©y l¾p trong c¶ níc. Ngµy 13/02/1997 c«ng ty x©y l¾p vµ vËt t x©y dùng 2 ®îc ®æi tªn thµnh C«ng ty x©y dùng d©n dông vµ c«ng nghiÖp vËt liÖutheo quy ®Þnh sè 246 NN-TCCB/Q§ cña BNN vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. C«ng ty x©y l¾p vµ vËt t x©y dùng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n .C«ng ty x©y l¾p vËt t x©y dùng sè 6 lµ mét ®¬n vÞ c¬ së, thùc hiÖn ®îc chÕ ®é kinh tÕ ®éc lËp cã ®ñ t c¸ch ph¸p nh©n, cã con dÊu riªng theo mÉu quy ®Þnhvµ ®îc më tµi kho¶n ng©n hµng theo quy chÕ hiÖn hµnh cña nhµ níc. 18 Qua ba n¨m (1997-1999) tuy kho¶ng thßi gian ch nhiÒu nhng nh×n vµo kªt qu¶ ho¹t ®éngmµ c«ng ty ®· ®¹t ®îc thËt xøng lµ ®¬n vÞ m¹nh cña tæng c«ng ty x©y dùng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. Sau ®©y lµ mét sè chØ tiªu cña c«ng ty. T ChØ tiªu T 1 Doanh thu b¸n hµng 2 Gi¸ vèn hµng b¸n 3 L·i Gép 4 Chi phÝ b¸n hµng + QLDN 5 L·i tríc thuÕ Sè liÖu cña b¸o c¸o kh¸c. §¬n vÞ tÝnh 1997 1998 1999 TriÖu ®ång TriÖu ®ång TriÖu ®ång TriÖu ®ång 24.796 20.800 4.176 2.428 36.946 30.936 6.010 3.427 35.194 29.523 5.671 3.342 TriÖu ®ång 1.748 2.583 2.329 TT ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh 1997 1998 1999 1 Vèn kinh doanh TriÖu ®ång 6.214 6.532 6.740 2 Sè lao ®éng Ngêi 240 250 252 3 Nép ng©n s¸ch TriÖu ®ång 1.269 1.627 1.721 4 Thu nhËp b×nh qu©n Ngh×n ®ång 450 500 5302 KÕ ho¹ch ®Ò ra nam 2000 c«ng ty ®¹t s¶n lîng lµ 35 tû ®ång. Theo sè liÖu b¸o c¸o s¬ bé íc tÝnh ®Õn 30/04/2000 s¶n lîng cña c«ng ty ®¹t ®îc 12 tû ®ång phÇn lín c¸c c«ng tr×nh vÒ thuû lîi. Thu nhËp b×nh quan 550ngh×n ®ång/ngêi. 2. §¨c ®iÓm vÒ quy tr×nh c«ng nghÖ. Tõ khi thùc hiÖn c«ng t¸c ®æi míi qu¶n lý,xo¸ bá c¬ chÕ hµnh chÝnh bao cÊp, chuyÓn sang c¬ chÕ qu¶n lý Nhµ níc. C«ng ty ®· ®îc tæ chøc s¶n xuÊt theo h×nh thøc ®Þnh møc chi phÝ c«ng viÖc. Cho nªn qu¸ tr×nh kinh doanh cña c«ng ty ®îc ®a ra m« h×nh riªng. Do ®Æc ®iÓm kinh doanh chñ yÕu cña c«ng ty lµ x©y l¾pc¸c c«ng tr×nh d©n dông vµ c¸c c«ng tr×nh thuû lîi. Khi bÞ ®Êu thÇu phßng kû thuËt c«ng ty lËp dù to¸n vµ chuÈn bÞ tµi liÖu cÇn thiÕt göi ®i ®Êu th©ï. Nõu c«ng ty tróng thÇu, ban gi¸m ®èc häp vµ quyÕt ®Þnh giao c«ng tr×nh ®· tróng cho ®éi thi c«ng. §Éi nµo ®îc giao thi c«ng, lËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é thi c«ng theoyªu cÇu cña bªn A. VËt t thi c«ng, c«ng tr×nh mét do c«ng ty cÊp cßn l¹i mét sè mÆt hµng do ®éi tù t×m nguåi vµ liªn hÖ mua. Nh©n c«ng:Do c«ng ty cã nhiÒu c«ng tr×nh trong ph¹m vi c¶ níc. L¬ng c«ng nh©n trong c«ng ty l¹i cã h¹n vµ cã ngêi l¹i cã hoµn c¶nh riªng nªn c¸c ®éi l¹i ph¶i thuª thªm lùc l¬ng lao ®éng ngoµi khi cÇn tiÕn ®é nhanh. 19 §Éi trëng cïng c¸n bé kû thuËt lËp biÓu ®å kÕ ho¹ch tr×nh ban gi¸m ®èc vµ phßng tµi vô c«ng ty ®Ó c«ng ty kÞp thê ®¸p øng nhu cÇu, gióp ®éi hoµn thµnh tè nhiªm vô ®îc giao. Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh tõng c«ng ®äan nh phÇn mãng, th« tÇng 1. Th« tÇng 2.v.v. ®îc x¸c ®Þnh qua biªn b¶n nghiÖm thu chÊt lîng cã ch÷ ký ®ãng dÊu cña c¸c bªn cã liªn quan nh: ThiÕt kÕ, ®¹i diÖn bªn A, ®¹i ®iÖn bªn B. C«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao bªn A ®îc sù x¸c nhËn cña bªn cã liªn quan vµ gi¸ trÞ c«ng tr×nh ®îc duyÖt qua quyÕt to¸n. HiÖn nay ®Êu thÇu lµ ph¬ng thøc chñ yÕu trong x©y dùng. Gi¸ thÇu lµ gi¸ quyÕt to¸n cña c«ng tr×nh. Quy tr×nh c«ng nghÖ ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å. Sù gi¸m s¸t c¸c bªn liªn quan §Êu thÇu Tróng thÇu §éi thi c«ng C«ng tr×nh Hoµn thµnh Bµn Giao 3. §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty ®îc ph©n nhá thµnh c¸c ®éi thi c«ng 1. C¸c c«ng trêng x©y dùng theo c¸c hîp ®éng ®· ký víi bªn giao thÇu. C¬ cÊu cña mét c«ng trêng bao gåm: Mét chØ huy trëng phu tr¸ch chung Mét ®Õn hai kû s x©y dùng lµm nhiÒm vô gi¸m s¸t kû thuËt. Mét kÕ to¸n, 1 thñ kho kiªm thñ quü, 1 b¶o vÖ. §éi ngò c«ng nh©n tuy theo yªu cÇu s¶n xuÊt tõng thêi kú. 2. §iÖn ®iÖn níc: Bao gåm mét ®éi trëng kiªm kû thuËt, 1 kÕ to¸n. NhiÖm vô cña tæ lµ thi c«ng ph©n cÊp cÊp tho¸t níc cho c¸c c«ng tr×nh vµ phÇn ®iÖn néi thÊt. §©y lµ c«ng ®o¹n cuèi cïng cña s¶n phÈm x©y l¾p. 3. Tæ vËt t: 20