Tài liệu Tiểu luận hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp

Lêi më ®Çu Trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, kÕ to¸n lµ c«ng cô quan träng phôc vô cho viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ c¶ vÒ mÆt vÜ m« vµ vi m«. C¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn quan t©m ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n ®îc coi lµ träng t©m cña kÕ to¸n c¸c doanh nghiÖp. Tõ ngµy 01-01-1996, chÕ ®é kÕ to¸n míi ®· ®îc ban hµnh vµ ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ níc.ViÖc tæ chøc vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm phï hîp víi chÕ ®é kÕ to¸n míi vµ yªu cÇu qu¶n lý cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ®ang trë thµnh mèi quan t©m cÊp thiÕt ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng ngêi lµm vµ nghiªn cøu vÒ kÕ to¸n. Víi môc tiªu híng tíi hoµn thiÖn c¸c chØ tiªu trªn c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n, chóng em xin tr×nh bµy vÒ qu¸ tr×nh h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm díi gãc ®é kÕ to¸n tµi chÝnh (KTTC) trong mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp rÊt phæ biÕn hiªn nay, ®ã lµ doanh nghiÖp x©y l¾p. Trong qu¸ tr×nh lµm ®Ò tµi, ch¾c ch¾n cã nhiÒu sai sãt. Chóng em rÊt mong nhËn ®îc lêi nhËn xÐt cña thÇy c«. Chóng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy c«! Bè côc cña ®Ò tµi gåm: - Kh¸i qu¸t chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt trong KTTC - §èi tîng, ph¬ng ph¸p vµ tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm - H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®¬n vÞ x©y l¾p - Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1 H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong Doanh nghiÖp x©y l¾p. I. Kh¸i qu¸t chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt trong KTTC. 1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh. Nh chóng ta ®· biÕt, ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã 3 yÕu tè c¬ b¶n : - T liÖu lao ®éng nh nhµ xëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ nh÷ng tµI s¶n cè ®Þnh kh¸c. - §èi tîng lao ®éng nh nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu… - Lao ®éng cña con ngêi. 1.2. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh. 2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. 2.1.1. Ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè chi phÝ: Theo c¸ch thøc ph©n lo¹i nµy, toµn bé chi phÝ ®îc chi tiÕt lµm 7 yÕu tè: - YÕu tè chi phÝ nguyªn vËt liÖu. - YÕu tè chi phÝ nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong k×. - YÕu tè chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo l¬ng. - YÕu tè chi phÝ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tû lÖ qui ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn. - YÕu tè chi phÝ khÊu hao TSC§. - YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. - YÕu tè chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. 2.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2 Dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ, cã 5 kho¶n môc chi phÝ: - Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Chi phÝ b¸n hµng. - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. 2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.2.1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh, gi¸ thµnh ®îc chia lµm 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc. - Gi¸ thµnh thùc tÕ. 2.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ: gi¸ thµnh ®îc chia thµnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh tiªu thô. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Zsx( cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng): ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung: Zsx= chi phÝ NVL trùc tiÕp + chi phÝ NC trùc tiÕp + chi phÝ sx chung Gi¸ thµnh tiªu thô Ztt ( cßn gäi lµ gi¸ thµnh toµn bé): ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm. Do ®ã, gi¸ thµnh tiªu thô ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Ztt= Zsx + chi phÝ b¸n hµng + chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp 3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tæng Zsp= CPSX dd ®Çu k× + CPSX ph¸t sinh trong k× - CPSX dd cuèi k× Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu k× vµ cuèi k× b»ng nhau hoÆc c¸c nghµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng tæng chi phÝ ph¸t sinh trong k×. II. §èi tîng, ph¬ng ph¸p vµ tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1. §èi tîng h¹ch to¸n. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ. 3 Cßn x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái ph¶i tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ. 2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay mét hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ gåm c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ theo s¶n phÈm, theo ®¬n ®Æt hµng, theo giai ®o¹n c«ng nghÖ, theo ph©n xëng, theo nhãm s¶n phÈm. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph¬ng ph¸p hoÆc hÖ thèng ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña ®¬n vÞ s¶n phÈm. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh bao gåm: - Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. - Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ. - Ph¬ng ph¸p hÖ sè. - Ph¬ng ph¸p tû lÖ. - Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô. - Ph¬ng ph¸p liªn hîp. 3. Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. 3.1. Tr×nh tù h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm H¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt kh¸i qu¸t l¹i gåm 3 bíc: - Më sæ (hoÆc thÎ) h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ( ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm…) - TËp hîp c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong k× cã liªn quan cho tõng ®èi tîng h¹ch to¸n. - Tæng hîp chi phÝ ph¸t sinh trong k× theo tõng néi dung thuéc tõng ®èi tîng h¹ch to¸n vµo cuèi k× lµm c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh. §ång thêi lËp thÎ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô theo tõng lo¹i. 3.2. Tr×nh tù h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Kh¸i qu¸t chung viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt gåm 4 bíc: - TËp hîp c¸c chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng sö dông. - TÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô cña c¸c nghµnh s¶n xuÊt kinh doanh phô tõng ®èi tîng sö dông trªn c¬ së khèi lîng lao vô phôc vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô. 4 - TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm cã liªn quan. - X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×, tÝnh ra tæng gi¸ thµnh vµ gÝa thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. III. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®¬n vÞ x©y l¾p. 1. §Æc ®iÓm kÕ to¸n ®¬n vÞ x©y l¾p. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ: cã thÓ lµ h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc cña h¹ng môc c«ng tr×nh… §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh: lµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh, khèi lîng x©y l¾p cã tÝnh dù to¸n riªng ®· hoµn thµnh… tõ ®ã x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thÝch hîp. 2. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®¬n vÞ x©y l¾p. 2.1. Tµi kho¶n sö dông. - TK 621- chi phÝ NVL trùc tiÕp. - TK622- chi phÝ NC trùc tiÕp. - TK 623- chi phÝ m¸y thi c«ng. §èi víi doanh nghiÖp thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh hoµn toµn b»ng m¸y th× kh«ng sö dông TK 623, c¸c chi phÝ x©y l¾p h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo TK 621, 622, 627. - TK 627- chi phÝ s¶n xuÊt chung. - TK 154- chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. * Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: lµ toµn bé c¸c chi phÝ tÝnh b»ng tiÒn ®Ó hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p theo qui ®Þnh. CÇn ph©n biÖt 3 lo¹i gi¸ thµnh sau: - Gi¸ thµnh dù to¸n (Zdt). - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch (Zkh). Mèi liªn hÖ gi÷a gi¸ thµnh dù to¸n vµ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc thÓ hiÖn qua c«ng thøc sau: Zkh = Zdt – møc h¹ gi¸ thµnh dù to¸n - Gi¸ thµnh thùc tÕ. Nh vËy, TK 154 lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ. 2.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n. 5 C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña ®¬n vÞ x©y l¾p vµ theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, ®¬n vÞ x©y l¾p chØ h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Trong c¬ chÕ thÞ trêng, ph¬ng thøc kho¸n gän lµ ph¬ng thøc thÝch hîp nhÊt ®èi víi ®¬n vÞ x©y l¾p v× nã g¾n lîi Ých vËt chÊt cña ngêi lao ®éng, tæ ®éi víi khèi lîng, chÊt lîng s¶n phÈm còng nh tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh. §ång thêi më réng quyÒn tù chñ vÒ ph¬ng thøc h¹ch to¸n, tæ chøc thi c«ng. Víi u ®iÓm nh trªn, díi ®©y xin tr×nh bµy ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n ®èi víi ®¬n vÞ x©y l¾p ¸p dông ph¬ng thøc kho¸n gän. 2.2.1.TËp hîp vµ kÕt chuyÓn chi phÝ ph¸t sinh trong k×. 2.2.1.1 Trêng hîp ®¬n vÞ nhËn kho¸n cã tæ chøc kÕ to¸n riªng. Bªn giao kho¸n Chi phÝ ph¸t sinh chØ gåm chi phÝ qu¶n lý, chi phÝ giao dÞch ®Ó ®¶m b¶o sù tån t¹i cña doanh nghiÖp, do ®ã kh«ng cÇn sö dông TK 621,622,627 mµ kÕ to¸n sÏ sö dông TK 642 vµ TK 632 ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh t¹i ®¬n vÞ nhng kh«ng thuéc néi dung qu¶n lý chi phÝ. Khi øng tiÒn, vËt t cho c¸c ®¬n vÞ nhËn kho¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 136 Cã TK 111,112,152 Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ thuéc néi dung chi phÝ qu¶n lý: Nî TK 642 Cã TK liªn quan Khi ph¸t sinh c¸c chi phÝ t¹i ®¬n vÞ kh«ng thuéc néi dung chi phÝ qu¶n lý: Nî TK 632 Cã TK liªn quan Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao: Nî TK 131: gi¸ thanh to¸n Cã TK 511: phÇn thu nhËp Cã TK 336: gi¸ giao kho¸n cho ®¬n vÞ néi bé Khi thanh to¸n víi ®¬n vÞ nhËn kho¸n: Nî TK 336: gi¸ giao kho¸n Cã TK 136: sè ®· øng tríc Cã TK 111,112: sè cßn l¹i Bªn nhËn kho¸n 6 KÕ to¸n cã tr¸ch nhiÖm tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nhËn kho¸n. Do ®ã, kÕ to¸n sÏ sö dông c¸c TK621,622,623,627,154. Vµ ®Ó ph¶n ¸nh quan hÖ víi ®¬n vÞ giao kho¸n, kÕ to¸n sö dông TK 136- ph¶i thu néi bé vµ TK 336- ph¶i tr¶ néi bé. * Khi nhËn tiÒn, vËt t do ®¬n vÞ giao kho¸n øng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111,112,152 Cã TK 336 * Khi xuÊt NVL ®a vµo s¶n xuÊt thi c«ng: Nî TK 621 Cã TK 152 * C¨n cø vµo b¶ng tÝnh l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp ho¹t ®éng x©y l¾p: Nî TK 622 Cã TK 334 * Khi ph¸t sinh chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: + NÕu cã tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt vµ cã ph©n cÊp h¹ch to¸n cho ®éi m¸y cã tæ chøc kÕ to¸n riªng: TËp hîp chi phÝ liªn quan: Nî TK 621,622,627 Cã TK 152,334,214,331 Tæng hîp chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Nî TK 154 Cã TK 621,622,627. + NÕu kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng hoÆc cã tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt nhng kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng cho ®éi m¸y thi c«ng: TËp hîp chi phÝ sö dông m¸y: Nî TK 623 Nî TK 133 ( nÕu cã) Cã TK 111,112,152,214,334… Ph©n bæ, kÕt chuyÓn vµo tõng c«ng tr×nh: Nî TK 154 Cã TK 623 7 + NÕu thuª ca m¸y thi c«ng: ®¬n vÞ c¨n cø vµo chøng tõ tr¶ tiÒn thuª xe: Nî TK 623 Nî TK 133 Cã TK 111,112,331 * Chi phÝ s¶n xuÊt chung phôc vô cho ho¹t ®éng x©y l¾p: TËp hîp chi phÝ SX chung: Nî TK 627 Cã TK 133 Cã TK 111,154,214,334,338… Ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung: Nî TK 154 Cã TK 627 * Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh: + Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt: kÕt chuyÓn chi phÝ NVL trùc tiÕp, chi phÝ NC trùc tiÕp, chi phÝ m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung: Nî TK 154: chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 621,622,623,627. + NÕu cã thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt x©y l¾p, cÇn ghi gi¶m chi phÝ: Nî TK138 ( 1388) : ph¶i thu kh¸c Nî TK 334: ph¶ tr¶ c«ng nh©n viªn Nî TK 131: sè ph¶i thu cña chñ ®Çu t Nî TK 811: chi phÝ kh¸c Cã TK 154 + NÕu nhËp kho NVL thõa khi kÕt thóc hîp ®ång x©y dùng: Nî TK 152: NVL theo gi¸ gèc Cã TK 154 + NÕu cã phÕ liÖu thu håi nhËp kho: Nî TK 152: NVL theo gi¸ gèc Cã TK 154 + NÕu vËt liÖu thõa vµ phÕ liÖu thu håi kh«ng qua nhËp kho mµ tiªu thô ngay: Nî TK 111,112,131 8 Cã TK 154 Cã TK 3331 + NÕu thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng chuyªn dïng cho mét hîp ®ång x©y dùng ®· khÊu hao hÕt vµo gi¸ trÞ hîp ®ång, khi kÕt thóc hîp ®ång x©y dùng, kÕ to¸n ghi: Sè thu vÒ thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng: Nî TK 111,112,131 Cã TK 154 Cã TK 3331 Sè chi vÒ thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng: Nî TK 154 Nî TK 133 Cã TK 111,112 Ghi gi¶m TSC§ lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng chuyªn dïng cho hîp ®ång x©y dùng ®· thanh lý: Nî TK 214- hao mßn TSC§ Cã TK 211- TSC§ h÷u h×nh * C«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao thanh to¸n víi ®¬n vÞ giao kho¸n theo gi¸ nhËn kho¸n: Nî TK 136: gi¸ nhËn kho¸n cã thuÕ GTGT Cã TK 511: gi¸ nhËn kho¸n kh«ng co thuÕ GTGT Cã TK 3331 * Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao:(!) Nî TK 632 Cã TK 154 (!) Gi¸ thµnh thùc tÕ = CPSX dd ®Çu k× + CPSX ph¸t sinh trong k× + CPSX dd cuèi k×. * H¹ch to¸n chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o hµnh c«ng tr×nh: + Khi trÝch tríc chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o hµnh c«ng tr×nh: Nî TK 627 Cã TK 335 9 + Khi ph¸t sinh chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o hµnh c«ng tr×nh: Nî TK 621,622,623,627 Nî TK 133 Cã TK 111,112,152,153,334,338… + Cuèi k×, tæng hîp chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh liªn quan : Nî TK 1544: chi phÝ b¶o hµnh x©y l¾p Cã TK 621,622,623,627 + Khi c«ng viÖc söa ch÷a hoµn thµnh bµn giao cho kh¸ch hµng: Nî TK 335 Cã TK 154 + HÕt thêi h¹n b¶o hµnh c«ng tr×nh x©y l¾p, nÕu c«ng tr×nh kh«ng ph¶I b¶o hµnh hoÆc sè trÝch tríc lín h¬n chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh, ph¶I hoµn nhËp sè trÝch tríc vÒ b¶o hµnh cßn l¹i: Nî TK 335: chi phÝ ph¶i tr¶ Cã TK 711: thu nhËp kh¸c 2.2.1.2. Trêng hîp ®¬n vÞ nhËn kho¸n kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng Trong trêng hîp nµy ®¬n vÞ giao kho¸n sÏ sö dông TK 141( kh«ng sö dông TK 136, 336). * Khi t¹m øng chi phÝ ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ khèi lîng giao kho¸n x©y l¾p néi bé: Nî TK 1413: t¹m øng Cã TK 111,112,152,153… * Khi nhËn b¶n quyÕt to¸n t¹m øng vÒ gi¸ trÞ khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao ®îc duyÖt, c¨n cø vµo sè thùc chi, kÕ to¸n ghi: Nî TK 621,622,623,627 Nî TK 133 Cã TK 1413 * C¸c bót to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ ph¸t sinh trong k×, thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt, thanh lý m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng chuyªn dïng , chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o hµnh c«ng tr×nh…h¹ch to¸n t¬ng tù nh trêng hîp bªn nhËn thÇu cã tæ chøc kÕ to¸n riªng. 2.2.2. H¹ch to¸n doanh thu. 10 *PhÇn c«ng viÖc ®· hoµn thµnh cña hîp ®ång x©y dùng lµm c¬ së x¸c ®Þnh doanh thu cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, doanh nghiÖp cÇn sö dông ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n thÝch hîp ®Ó x¸c ®Þnh phÇn c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. Tuú thuéc vµo b¶n chÊt cña hîp ®ång, c¸c ph¬ng ph¸p ®ã cã thÓ lµ: - (a) Tû lÖ phÇn tr¨m (%) gi÷a chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh cña phÇn c«ng viÖc hoµn thµnh t¹i mét thêi ®IÓm so víi tæng chi phÝ dù to¸n cña hîp ®ång. - (b) §¸nh gi¸ phÇn c«ng viÖc hoµn thµnh; hoÆc - (c) Tû lÖ phÇn tr¨m (%) gi÷a khèi lîng x©y l¾p ®· hoµn thµnh so víi tæng khèi lîng x©y l¾p ph¶i hoµn thµnh cña hîp ®ång. * ViÖc ghi nhËn doanh thu vµ chi phÝ cña hîp ®ång x©y dùng dîc x¸c ®Þnh theo mét trong hai trêng hîp sau: - Trêng hîp hîp ®ång x©y dùng quy ®Þnh nhµ thÇu ®îc thanh to¸n theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch. - Trêng hîp hîp ®ång x©y dùng quy ®Þnh nhµ thÇu ®îc thanh to¸n theo gi¸ trÞ khèi lîng thùc hiÖn. * TK sö dông: TK 337 TK 511 * Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n. IV) Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó tiÕp tôc t¨ng cêng vµ ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t, h¹n chÕ thÊt tho¸t, l·ng phÝ trong qu¸ tr×nh ®Çu t…mét trong nh÷ng yªu cÇu quan träng ®Æt ra cho c¸c nhµ qu¶n lý lµ ph¶i cã ®ñ th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt. V× thÕ, c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn hÖ thèng h¹ch to¸n kÕ to¸n nãi chung vµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt nãi riªng trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch, cã ý nghÜa thiÕt thùc trong viÖc t¨ng søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. 1. Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p. M« h×nh h¹ch to¸n kho¸n gän trong x©y l¾p hiÖn nay ë níc ta vÉn cßn nhiÒu tån t¹i: - ViÖc quy ®Þnh tµi kho¶n h¹ch to¸n sö dông ë bé phËn kho¸n vµ bé phËn giao kho¸n cha hîp lý, néi dung ph¶n ¸nh cha râ rµng, cha lét t¶ ®îc b¶n chÊt ho¹t ®éng. - Cha chØ râ sæ s¸ch cÇn sö dông ë tõng bªn còng nh kÕt cÊu vµ néi dung sæ s¸ch. 11 2. Hoµn thiÖn h¹ch to¸n. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn t¹i c¸c ®¬n vÞ giao kho¸n sö dông tµi kho¶n 141, chi tiÕt 1413 “T¹m øng chi phÝ x©y l¾p giao kho¸n néi bé” ®Ó theo dâi sè ®· t¹m øng vÒ chi phÝ x©y l¾p giao kho¸n néi bé. Néi dung vµ c¸ch thøc h¹ch to¸n dÔ dÉn ®Õn nhÇm lÉn vÒ b¶n chÊt cña ph¬ng thøc giao kho¸n néi bé. Giao kho¸n néi bé vÒ b¶n chÊt lµ viÖc kho¸n cho mét ®¬n vÞ néi bé thùc hiÖn mét hay mét sè c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh x©y l¾p theo chi phÝ ®· tho¶ thuËn. Nãi c¸ch kh¸c, doanh nghiÖp x©y l¾p (®¬n vÞ giao kho¸n) tiÕn hµnh mua dÞch vô x©y l¾p cña ®¬n vÞ néi bé ( ®¬n vÞ nhËn kho¸n). nh vËy, quan hÖ gi÷a ®¬n vÞ giao kho¸n vµ ®¬n vÞ nhËn kho¸n ë ®©y lµ quan hÖ mua b¸n chø kh«ng ph¶i quan hÖ t¹m øng vµ thanh to¸n t¹m øng. Còng trong chÕ ®é kÕ to¸n x©y l¾p hiÖn hµnh (QuyÕt ®Þnh 1864/ 1998/ Q§/ BTC ngµy 16/12/1998 cña Bé trëng Bé Tµi chÝnh), t¹i ®¬n vÞ giao kho¸n, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 1362 “Ph¶i thu vÒ gi¸ trÞ khèi lîng x©y l¾p giao kho¸n néi bé”, cßn t¹i ®¬n vÞ nhËn kho¸n, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 3362 “Ph¶i tr¶ vÒ khèi lîng x©y l¾p nhËn kho¸n néi bé”. Tªn gäi cña c¸c tµi kho¶n nh hiÖn nay, theo chóng t«i, lµ kh«ng hîp lý, bëi v× nh ®· ph©n tÝch trªn, quan hÖ gi÷a ®¬n vÞ giao kho¸n vµ ®¬n vÞ nhËn kho¸n lµ quan hÖ giao thÇu, nhËn thÇu vÒ x©y l¾p hay nãi c¸ch kh¸c lµ quan hÖ mua b¸n néi bé. Ngêi b¸n ë ®©y lµ c¸c ®¬n vÞ néi bé nhËn thÇu x©y l¾p, cßn ngêi mua lµ doanh nghiÖp x©y l¾p giao thÇu. Tuy nhiªn, khi ®Æt tªn tµi kho¶n vµ quy ®Þnh ®¬n vÞ sö dông theo chÕ ®é hiÖn hµnh l¹i khiÕn ngêi ta hiÓu ngîc l¹i, ngêi b¸n b©y giê l¹i lµ doanh nghiÖp giao kho¸n, cßn ngêi mua l¹i lµ ®¬n vÞ nhËn kho¸n néi bé. Do ®ã chóng t«i cho r»ng, ®Ó ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña ph¬ng thøc kho¸n gän trong x©y l¾p, c¸c kho¶n ph¶i tr¶, ph¶i thu vµ sè thanh to¸n bæ sung hay thu håi sè øng thõa liªn quan ®Õn kho¸n gän ph¶i ®îc theo dâi ë tµi kho¶n ph¶i tr¶ néi bé chø kh«ng ph¶i t¹m øng. V× thÕ, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 336 “Ph¶i tr¶ néi bé” chi tiÕt 3362 “Ph¶i tr¶ vÒ khèi lîng x©y l¾p kho¸n néi bé”. Tµi kho¶n 3362 sÏ ®îc më chi tiÕt theo tõng ®¬n vÞ, tõng bé phËn kho¸n, giao kho¸n néi bé víi kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh nh sau: - Bªn Nî: + §¬n vÞ giao kho¸n: c¸c kho¶n ®· øng tríc cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n néi bé vµ sè thanh to¸n bæ sung cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n n«ih bé khi nghiÖm thu c«ng tr×nh. 12 + §¬n vÞ nhËn kho¸n: sè tiÒn ®· ®îc ®¬n vÞ giao kho¸n øng tríc trõ vµo sè ph¶I thu khi nghiÖm thu c«ng tr×nh. - Bªn Cã: + §¬n vÞ giao kho¸n: ph¶n ¸nh tæng gi¸ trÞ giao kho¸n néi bé ph¶I tr¶ cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n. + §¬n vÞ nhËn kho¸n: ph¶n ¸nh tæng sè t¹m øng ®· nhËn tõ ®¬n vÞ nhËn giao kho¸n. Tµi kho¶n 3362 cã sè d bªn cã ph¶n ¸nh sè tiÒn cßn ph¶i tr¶ cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n néi bé (t¹i ®¬n vÞ giao kho¸n) hay sè ®· nhËn t¹m øng tõ ®¬n vÞ giao kho¸n cha thanh to¸n (t¹i ®¬n vÞ nhËn kho¸n). Tµi kho¶n 1362 “Ph¶i thu vÒ khèi lîng x©y l¾p kho¸n néi bé” Tµi kho¶n 1462 ®îc sö dông ë ®¬n vÞ nhËn kho¸n ®Ó ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i thu vµ ®· thu ë ®¬n vÞ giao kho¸n (cÊp trªn) theo gi¸ nhËn kho¸n néi bé vµ sö dông ë ®¬n vÞ giao kho¸n ®Ó theo dâi sè tiÒn ®· øng tríc cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n trong qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh. Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh nh sau: - Bªn Nî: + §¬n vÞ cÊp trªn: tËp hîp c¸c kho¶n ®· t¹m øng cho c¸c ®¬n vÞ nhËn kho¸n trong qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh. + §¬n vÞ cÊp díi: ph¶n ¸nh tæng gi¸ thanh to¸n cña c«ng tr×nh nhËn kho¸n néi bé khi hoµn thµnh, bµn giao ph¶i thu ë ®¬n vÞ giao kho¸n. - Bªn Cã: + §¬n vÞ cÊp trªn: kÕt chuyÓn sè ®· t¹m øng cho c¸c ®¬n vÞ nhËn kho¸n trõ vµo sè ph¶i tr¶ khi nghiÖm thu c«ng tr×nh. + §¬n vÞ nhËn kho¸n: c¸c kho¶n ®· nhËn tõ ®¬n vÞ giao kho¸n (kÓ c¶ sè ®· nhËn t¹m øng tríc ®©y nay trõ vµo sè ph¶i thu). Tµi kho¶n 1362 cã sè d bªn nî ph¶n ¸nh sè tiÒn cßn ph¶i thu ë ®¬n vÞ giao kho¸n, nhËn kho¸n sÏ ®îc ph¶n ¸nh râ rµng, th«ng tin thu ®îc sÏ chÝnh x¸c h¬n. h¬n n÷a, dï bé phËn nhËn kho¸n cã ®îc ph©n cÊp qu¶n lý tµi chÝnh vµ cã tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n riªng hay kh«ng còng kh«ng lµm t¨ng lîng tµi kho¶n kh«ng cÇn thiÕt trong doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ thanh to¸n néi bé theo ph¬ng thøc kho¸n gän trong x©y l¾p cña c¸c doanh nghiÖp sÏ b¶o ®¶m ®îc sù thèng nhÊt, nhÊt qu¸n. ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt t¹i ®¬n vÞ nhËn kho¸n trong trêng hîp ®îc ph©n cÊp qu¶n lý tµi chÝnh vµ cã tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n riªng gièng nh 13 c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p (tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt qua c¸c tµi kho¶n 621,622,623,627 sau ®ã tæng hîp vµo tµi kho¶n 154 theo tõng c«ng tr×nh nhËn kho¸n). khi hoµn thµnh, bµn giao c«ng tr×nh cho ®¬n vÞ giao kho¸n, ®¬n vÞ nhËn kho¸n h¹ch to¸n t¬ng tù nh tiªu thô néi bé. *Hoµn thiÖn hÖ thèng sæ s¸ch, chøng tõ kÕ to¸n liªn quan ®Õn kho¸n gän. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, khi tiÕn hµnh kho¸n s¶n phÈm, kho¸n c«ng viÖc trong x©y l¾p, kÕ to¸n sö dông “hîp ®ång giao kho¸n” (mÉu sè 08-L§TL). Cã thÓ nã, ®©y lµ chøng tõ duy nhÊt mµ chÕ ®é ®Ò cËp ®Õn kho¸n s¶n phÈm trong x©y l¾p. bªn c¹nh ®ã, hÖ thèng sæ s¸ch h¹ch to¸n kho¸n trong x©y l¾p t¹i bªn nhËn kho¸n vµ bªn giao kho¸n kh«ng ®îc chÕ ®é ®Ò cËp ®Õn. ChÝnh v× vËy, ®Ó cã c¬ së h¹ch to¸n kho¸n gän trong x©y l¾p vµ c¬ së thanh to¸n khèi lîng kho¸n gon còng nh h¹ch to¸n chi phÝ theo ph¬ng thøc kho¸n gän, chóng t«i kiÕn nghÞ chÕ ®é ph¶i x©y dùng mÉu sæ s¸ch h¹ch to¸n liªn quan ®Õn kho¸n gän ë tõng bªn “Biªn b¶n thanh lý hîp ®ång kho¸n gän”. 14