Tài liệu Tiểu luận bàn về thuế giá trị gia tăng (vat) và hạch toán thuế giá trị gia tăng ở vn hiện nay

Lêi nãi ®Çu Ngµy nay, trong xu thÕ chung cña thêi ®¹i _ “ khu vùc ho¸” vµ “Toµn cÇu ho¸”; ®Ó héi nhËp vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam kh«ng ngõng ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸_HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ vµ tÝch cùc t×m kiÕm nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng c«ng cô kinh tÕ quan träng. ThuÕ _ Mét trong nh÷ng c«ng cô kinh tÕ s¾c bÐn, nã lµ mét kho¶n thu ng©n s¸ch chñ yÕu ®Ó ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu chi tiªu cho c¸c môc ®Ých ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi cña mét Quèc gia. §èi víi níc ta hiÖn nay vµ trong nh÷ng n¨m sau nµy, thuÕ ph¶i tiÕp tôc trë thµnh c«ng cô tµi chÝnh quan träng gióp Nhµ níc ®iÒu hµnh qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Mét chÝnh s¸ch thuÕ ®óng ®¾n, thèng nhÊt sÏ ®¶m b¶o sù c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gãp phÇn x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. MÆt kh¸c thuÕ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ®¶m b¶o sù t¨ng trëng kinh tÕ §Êt níc còng nh ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. LuËt thuÕ GTGT thay thÕ luËt thuÕ doanh thu ®· lçi thêi kh«ng cßn phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ më cöa hiÖn nay, ®îc b¾t ®Çu ¸p dông tõ ngµy 1/1/ 1999 t¹i ViÖt Nam, ®Õn nay ®· ®îc h¬n 5 n¨m. §©y lµ mét luËt thuÕ tiªn tiÕn vµ cã nhiÒu u ®iÓm. Trªn thùc tÕ viÖc ¸p dông luËt thuÕ nµy ®· mang l¹i t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nÒn kinh tÕ song còng ®·_ ®ang vµ sÏ g©y ra mét sè nh÷ng x¸o trén trong nÒn kinh tÕ, lµm ph¸t sinh nhiÒu vÊn ®Ò bÊt hîp lý trong c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ cña nhµ níc còng nh h¹ch to¸n kÕ to¸n thuÕ ë c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. ViÖc gian lËn thuÕ GTGT ngµy cµng ®îc tæ chøc tinh vi, cã hÖ thèng. Sè liÖu gÇn ®©y cho thÊy viÖc hoµn thuÕ khèng lªn ®Õn hµng tr¨m tû ®ång nh»m “rót ruét” cña ng©n s¸ch nhµ níc lµm mÊt c«ng b»ng trong nghÜa vô thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn hµnh vi gian lËn thuÕ do LuËt thuÕ GTGT vµ c¸c v¨n b¶n díi luËt cßn nhiÒu bÊt cËp so víi t×nh h×nh thùc tÕ. XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc trªn em m¹nh d¹n chän nghiªn cøu ®Ò tµi “Bµn vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ h¹ch to¸n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë ViÖt Nam hiÖn nay”. Do giíi h¹n vÒ mÆt thêi gian, hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan kh¸c nªn bµi viÕt nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o. 1 Em ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy NguyÔn H÷u §ång ®· nhiÖt t×nh híng dÉn gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. 2 Néi dung phÇn 1. Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT vµ h¹ch to¸n thuÕ GTGT I. lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ GTGT 1. Trªn thÕ giíi C¸ch ®©y kho¶ng 50 n¨m, vµo n¨m 1954, níc Ph¸p ¸p dông thÝ ®iÓm mét lo¹i thuÕ mµ ngêi Ph¸p gäi lµ La taxesur la valeur ajoutÐe,gäi lµ TVA,cßn ngêi Mü gäi lµ Valuedaded tax (viÕt t¾t lµ VAT) gäi t¾t lµ gi¸ trÞ gia t¨ng,t¹m dÞch ra TiÕng ViÖt lµ thuÕ trÞ gi¸ t¨ng thªm hay thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,cã ngêi cßn gäi lµ thuÕ doanh thu cã khÊu trõ ë kh©u tríc.ChØ mét n¨m sau,TAV ®· ¸p dông chÝnh thøc t¹i Ph¸p ®Ó thay thÕ thuÕ s¶n xuÊt vµ mét vµi s¾c thuÕ gi¸n thu kh¸c.Ngµy nay c¸c quèc gia thuéc khèi Liªn minh ch©u ¢u(EU) vµ mét sè cêng quèc kinh tÕ ph¸t triÓn(nh §øc,NhËt,Canada) ®· chÝnh thøc thùc thi thuÕ TVA t¹i ®Êt níc m×nh.ThuÕ GTGT ngµy nay ®· ®îc ¸p dông ë trªn 100 quèc gia vµ vïng l·nh thæ 2. T¹i ViÖt Nam ChuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þmh híng XHCN,§¶ng vµ Nhµ níc ta ®ang thùc hiÖn nh÷ng ®êng lèi ®æi míichÝnh s¸ch kinh tÕ,®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc,tiÕn tíi xu híng toµn cÇu hãa.V× thÕ thuÕ doanh thu kh«ng cßn phï hîp n÷a vµ cÇn ®îc thay thÕ b»ng mét lo¹i thuÕ míi hiÖn ®¹i ®· ®îc ¸p dông ë hÇu hÕt c¸c níc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi lµ thuÕ GTGT. Ngµy 05-07-1993,theo quyÕt ®Þnh sè 486TC/Q§/BTC cña Bé tµi chÝnh,thùc hiÖn thÝ ®iÓm thuÕ GTGT ë mét sè doanh nghiÖp quèc doanh thuéc c¸c ngµnh cã qu¸ tr×nh chuyÓn tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng thêng xuyªn ph¶i tr¶i qua nhiÒu c«ng ®o¹n(nh s¶n xuÊt xim¨ng,s¶n xuÊt sîi,dÖt,s¶n xuÊt®êng). Cã tÊt c¶ 11 doanh nghiÖp ®¨ng kÝ vµ thùc hiÖn thÝ ®iÓm.TiÕp theo,Nhµ níc liªn tôc thùc hiÖn c¶i c¸ch thuÕ bíc 1(1990-1996) vµ c¶i c¶i c¸ch thuÕ bíc 2. Sau mét thêi gian tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT,t¹i kú häp Quèc héi kho¸ IX kú häp thø 11 dù th¶o luËt thuÕ GTGT ®· ®îc th«ng qua Díi sù chØ ®¹o cña chÝnh phñ, c¸ ban so¹n th¶o ®· tÝch cùc chuÈn bÞ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh luËt thuÕ. §Õn ngµy 31-12-1998 (tríc ngµy luËt thuÕ GTGT cã hiÖu lùc thi hµnh) vÒ c¬ b¶n ®· cã ®ñ c¸ v¨n b¶n híng dÉn thùc hiÖn luËt thuÕ nµy. Ngµy 1-1- 3 1999 t¹i ViÖt Nam,luËt thuÕ GTGT chÝnh thøc ®îc ¸p dông trªn toµn quèc theo NghÞ ®Þnh sè18/1998/N§-CP ngµy 11-5-98 vµ th«ng t sè 89/1998/TT-BTC. II. Lý thuyÕt ¸p dông thuÕ GTGT 1. Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra trong qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT 1.1.VÒ vÊn ®Ò lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ë ViÖt Nam dïng 2 ph¬ng ph¸p, ®ã lµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.Theo NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ sè 158/2003/N§-CP ngµy 1012-2003 söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu luËt thuÕ GTGT sè 01/2003/QH11 ngµy 1706-2003 quy ®Þnh: * Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng chØ ¸p dông ®èi víi c¸c ®èi tîng sau: - C¸ nh©n s¶n xuÊt,kinh doanh lµ ngêi ViÖt Nam vµ tæ chøc ,c¸ nh©n níc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n,ho¸ ®¬n,chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. - C¬ së kinh doanh mua,b¸n vµng b¹c,®¸ quý,ngo¹i tÖ thuéc ®èi tîng ®îc ¸p dông tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng.Trêng hîp c¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ cã ho¹t ®éng kinh doanh mua,b¸n vµng b¹c,®¸ quý,ngo¹i tÖ th× ®îc tÝnh vµ kª khai thuÕ ph¶i ®îc nép riªng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh mua,b¸n vµng b¹c,®¸ quý,ngo¹i tÖ theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng. * Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ¸p dông ®èi víi c¸c c¬ së kinh doanh,trõ c¸c ®èi tîng ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng theo quy ®Þnh trªn. 1.2. VÒ vÊn ®Ò lùa chän sè lîng thuÕ suÊt cña thuÕ GTGT Theo quy ®Þnh hiÖn nay,cã ba møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT ®îc ¸p dông(0%,5%,10%).C¨n cø vµo møc thuÕ suÊt quy ®Þnh t¹i §iÒu 7 cña luËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ GTGT sè 07/2003/QH 11 ngµy17-06-2003, Bé tµi chÝnh híng dÉn nguyªn t¾c x¸c ®Þnh thuÕ suÊt cña hµng ho¸, dÞch vô: ThuÕ suÊt thuÕ GTGT ®îc ¸p dông thèng nhÊt ë c¸c kh©u: nhËp khÈu,s¶n xuÊt,kinh doanh th¬ng m¹i. Trêng hîp thuÕ suÊt thuÕ GTGT do c¬ quan h¶i quan tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu theo danh môc hµng ho¸ nhËp khÈu kh¸c víi møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT quy ®Þnh t¹i Th«ng t híng dÉn thi hµnh vÒ thuÕ GTGT th× c¬ së kinh doanh khi tiªu thô néi ®Þa ph¶i tÝnh thuÕ theo ®óng møc, thuÕ suÊt 4 thuÕ quy ®Þnh t¹i th«ng t ®îc x¸c ®Þnh theo nguyªn t¾c lo¹i trõ : hµng ho¸ kh«ng quy ®Þnh cô thÓ trong nhãm thuÕ suÊt 5% th× ¸p dông thuÕ suÊt 10%. 1.3. VÒ vÊn ®Ò miÔn,gi¶m thuÕ GTGT §iÒu 28 LuËt thuÕ GTGT quy ®Þnh nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt, x©y dùng, vËn t¶i ph¶i nép thuÕ GTGT cao h¬n thuÕ doanh thu trong nh÷ng n¨m ®Çu mµ bÞ thua lç th× ®îc xÐt gi¶m thuÕ trong tõng n¨m d¬ng lÞch. Møc xÐt gi¶m thuÕ GTGT t¬ng øng víi lç cña n¨m xÐt gi¶m thuÕ, nhng tèi ®a kh«ng qu¸ 50% sè thuÕ GTGT ph¶i nép. 2. Nh÷ng u ®iÓm cña thuÕ GTGT  ThuÕ GTGT chØ ®¸nh vµo gi¸ trÞ t¨ng thªm cña s¶n phÈm ë tõng kh©u s¶n xuÊt vµ lu th«ng. Nã cã khÊu trõ thuÕ ë c¸c giai ®o¹n tríc do ®ã tr¸nh ®îc tÝnh trïng lÆp trong ho¹t ®éng thu thuÕ  ThuÕ GTGT lµ mét kho¶n thu céng thªm vµo gi¸ nªn chØ ®¸nh vµo ngêi tiªu dïng cuèi cïng,kh«ng ®¸nh vµo tµi s¶n ®Çu t, do ®ã thËt sù khuyÕn khÝch ®Çu t, s¶n xuÊt ph¸t triÓn.  ThuÕ GTGT thËt sù khuyÕn khÝch xuÊt khÈu v× hµng ho¸ xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng ph¶i nép thuÕ GTGT mµ cßn ®îc hoµn tr¶ thuÕ ®Çu vµo.  ThuÕ GTGT gãp phÇn b¶o hé hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc th«ng qua ®¸nh thuÕ vµo hµng ho¸ nhËp khÈu.  ThuÕ GTGT h¹n chÕ ®îc t×nh tr¹ng thÊt thu thuÕ v× thu tËp trung ngay tõ ®Çu,thu thuÕ ë kh©u sau vµ cßn kiÓm tra ®îc viÖc nép thuÕ ë kh©u tríc.H¬n n÷a thuÕ GTGT cã Ýt møc thuÕ suÊt h¬n thuÕ doanh thu, nªn cã phÇn ®¬n gi¶n,râ rµng vµ dÔ thùc hiÖn h¬n.  Th«ng qua thuÕ GTGT tÝnh d©n chñ ®· ®îc t¨ng cêng,nã gãp phÇn n©ng cao ý thøc vµ t¹o nÒ nÕp trong viÖc më sæ s¸ch kÕ to¸n vµ lu gi÷ chøng tõ, ho¸ ®¬n cña c¸c doanh nghiÖp. 3. Nh÷ng nguyªn t¾c cÇn qu¸n triÖt khi thiÕt kÕ thuÕ GTGT  Ph¶i cã kÕ ho¹ch cô thÓ chi tiÕt triÓn khai thuÕ GTGT , ph¶i cã ®ñ thêi gian chuÈn bÞ triÓn khai, c«ng t¸c tuyªn truyÒn ph¶i thËt tèt, lµm cho ®èi tîng nép thuÕ hiÓu râ mét c¸ch thÊu ®¸o vÒ thuÕ nµy.  TÝnh ®¬n gi¶n, chØ nªn ¸p dông mét hoÆc hai møc thuÕ suÊt, trong ®ã cã møc 0%. 5  §µo t¹o, huÊn luyÖn c¸n bé thuÕ thùc hiÖn thuÕ GTGT  Sö dông m¸y vi tÝnh.  ThiÕt kÕ, x©y dùng quy tr×nh nghiÖp vô míi,  X©y dùng sæ tay híng dÉn nghiÖp vô. III. ThuÕ GTGT ¸p dông t¹i ViÖt Nam Nh mét sù kiÖn lín trong lÞch sö tµi chÝnh,viÖc triÓn khai ¸p dông thuÕ GTGT thay thuÕ doanh thu lµ mét ®iÓm mèc ®¸nh dÊu bíc ngoÆt míi trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thuÕ ë ViÖt Nam. ThuÕ GTGT do cã sù t¸ch b¹ch gi÷a kh©u tríc vµ kh©u sau trong quy tr×nh lu th«ng hµng ho¸,dÞch vô nªn kh«ng cßn xÈy ra t×nh tr¹ng ®¸nh thuÕ trïng lÆp,thuÕ chång thuÕ.Sè thuÕ ph¸t sinh ®éc lËp víi ®é dµi cña quy tr×nh s¶n xuÊt.§Ó thÊy râ,ta xem xÐt vÝ dô thuÕ nµy: Nh chóng ta ®· biÕt mét s¶n phÈm ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n tríc khi ®Õn tay ngêi tiªu dïng,nÕu ¸p dông thuÕ doanh thu th× tæng sè thuÕ ph¶i nép sÏ qu¸ nÆng vµ v« lý v× do nhiÒu kho¶n thuÕ chång thuÕ, gi¶ sö: Kh©u 1: Nhµ m¸y dÖt A t¹o ra mét mÐt v¶i, b¸n víi gi¸ 10.000 ®/mÐt, thuÕ suÊt thuÕ doanh thu lµ 6%, Kh©u 2: c«ng ty may B mua vÒ,chÕ biÕn thµnh ¸o vµ ®em b¸n cho c«ng ty th¬ng nghiÖp víi gi¸ 16.000 ® , thuÕ suÊt nghµnh may lµ 6%, Kh©u 3: c«ng ty th¬ng nghiÖp b¸n lÎ cho ngêi tiªu dïng víi gi¸ 20.000®, thuÕ suÊt nghµnh th¬ng nghiÖp : 6%, ThuÕ doanh thu mµ c¸c ®¬n vÞ ph¶i nép nh sau: - Nhµ m¸y dÖt A : 6% * 10.000®/mÐt = 600®/mÐt, - C«ng ty may B : 6% * 16.000®/mÐt = 960®/mÐt, - C«ng ty th¬ng nghiÖp : 6% * 20.000®/mÐt = 1.200®/mÐt, VËy lµ qua ba giai ®o¹n, mét c¸i ¸o ®· ph¶i chÞu thuÕ lµ 2.760®,vµ nÕu cµng qua nhiÒu giai ®o¹n th× thuÕ sÏ cßn t¨ng thªm n÷a.§Æc ®iÓm cña thuÕ doanh thu lµ nã n»m trong gi¸ b¸n,råi thuÕ suÊt l¹i ®¸nh lªn chÝnh gi¸ b¸n ®· cã thuÕ doanh thu . Do ®ã , 600® thuÕ cña nhµ m¸y A n»m trong 10.000®; 960® thuÕ cña c«ng ty B n»m trong 16.000®; 1.200® thuÕ cña c«ng ty th¬ng nghiÖp n»m trong 20.000®. Sè tiÒn thuÕ 960 ® ë kh©u may ®¸nh lªn c¶ 600® ë kh©u dÖt, råi 1.200® kh©u th¬ng nghiÖp ®¸nh lªn c¶ 960® thuÕ ë kh©u may lÉn 600® thuÕ ë kh©u dÖt. 6 Nh vËy, víi c¬ chÕ tÝnh thuÕ kiÓu ®ã, thuÕ ë kh©u sau ®¸nh chång lªn thuÕ ë kh©u tríc, lµm ph¸t sinh hiÖn tîng thuÕ chång lªn thuÕ. V× vËy thuÕ suÊt ®óng ra chØ lµ 6%, nhng qua ba giai ®o¹n, møc thuÕ suÊt ®· lªn ®Õn 13,8% (2.760/20.000). Ngîc l¹i, trong thuÕ GTGT, hiÖn tîng nµy ®îc kh¾c phôc bëi thuÕ nµy kh«ng ®¸nh trªn toµn bé gi¸ b¸n cña hµng ho¸, mµ chØ ®¸nh vµo nh÷ng phÇn gi¸ trÞ cha tõng bÞ ®¸nh thuÕ. Trong vÝ dô cña chóng ta, 10.000® do nhµ m¸y dÖt t¹o ra ®· nép 600®, nªn khi chuyÓn sang kh©u may, 10.000® nµy kh«ng ph¶i chÞu thuÕ lÇn n÷a, chØ cã phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm ngoµi nã(tøc lµ phÇn gi¸ trÞ 6.000® do c«ng ty may t¹o ra) lµ cha chÞu thuÕ. NÕu ®¸nh vµo c«ng ty may, chØ nªn ®¸nh vµo gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra mµ th«i : 6% * 6.000® = 360® vµ khi ®Õn tay ngêi tiªu dïng, tæng sè thuÕ ph¶i nép lµ : 6% * 20.000® = 1.200®. Qua ph©n tÝch trªn ta cã thÓ hiÓu râ v× sao ph¶i thay thÕ thuÕ doanh thu b»ng thuÕ GTGT , ®ã lµ mét quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vµ phï hîp, t¹o nªn mÆt b»ng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp cïng h¹ng víi nhau, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc tæ chøc, c¬ cÊu l¹i bé m¸y qu¶n lý vµ d©y chuyÒn c«ng nghiÖp, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, ®Çu t vµ t¨ng cêng c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n b»ng viÖc dïng biÖn ph¸p kinh tÕ ®Ó thóc ®Èy ngêi mua vµ ngêi b¸n, thùc hiÖn tèt chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ. 1. Kh¸i niÖm thuÕ GTGT Theo ®iÒu 1 cña luËt söa ®æi vµ bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ GTGT sè 07/2003/QH 11 ngµy 17- 06- 2003 cña níc CHXHCN ViÖt Nam cã hiÖu lùc tõ ngµy 01- 01- 2004 cã nªu râ kh¸i niÖm vÒ thuÕ GTGT nh sau: "ThuÕ GTGT lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,lu th«ng ®Õn ngêi tiªu dïng ". 2. §èi tîng nép thuÕ GTGT §èi tîng nép thuÕ GTGT lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ë ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt nghµnh nghÒ, h×nh thøc tæ chøc kinh doanh(sau ®©y gäi lµ c¬ së kinh doanh) vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c cã nhËp khÈu hµng ho¸, mua dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tõ níc ngoµi(sau ®©y gäi lµ ngêi nhËp khÈu). 3. §èi tîng chÞu thuÕ GTGT 7 §èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ hµng ho¸,dÞch vô(kÓ c¶ dich vô mua cña tæ chøc,c¸ nh©n ë níc ngoµi) dïng cho s¶n xu©t, kinh doanh va tiªu dïng ë ViÖt Nam,trõ c¸c ®èi tîngquy ®Þnh t¹i ®iÒu 4 cña NghÞ ®Þnh 158/2003/ N§- CP. 4. §èi tîng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT TÊt c¶ nh÷ng ®èi tîng thuéc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 4 luËt thuÕ GTGT nh : s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, s¶n phÈm muèi, s¶n phÈm lµ gièng vËt nu«i, gièng c©y trång, hay dÞch vô y tÕ, d¹y häc, d¹y nghÒ. HiÖn nay, víi nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ míi ban hµnh sè 158/2003/ N§- CP th× ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT ®îc bæ sung ®èi víi : - S¶n phÈm thuû, h¶i s¶n do c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trùc tiÕp ®¸nh b¾t b¸n ra, cha qua chÕ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm kh¸c hoÆc míi qua s¬ chÕ th«ng thêng - ThiÕt bÞ m¸y mãc,vËt t, ph¬ng tiÖn vËn t¶i thuéc lo¹i trong níc cha s¶n xuÊt ®îc cÇn nhËp khÈu ®Ó sö dông trùc tiÕp vµo nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ. -DÞch vô chiÕt khÊu th¬ng phiÕu vµ giÊy tê cã gi¸; b¸n tµi s¶n ®¶m b¶o tiÒn vay ®Ó thu håi nî cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông. - S¸ch khoa häc-kÜ thuËt ( bao gåm c¶ s¸ch tham kh¶o dïng cho gi¸o viªn vµ häc sinh phï hîp víi néi dung ch¬ng tr×nh gi¸o dôc) ; c¸c lo¹i s¸ch, b¸o, t¹p chÝ, b¶n tin chuyªn ngµnh, s¸ch chÝnh trÞ, s¸ch gi¸o khoa díi d¹ng d÷ liÖu ®iÖn tö. - VËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe ®iÖn. - DÞch vô, bu chÝnh viÔn th«ng vµ Internet phæ cËp theo ch¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ . - S¶n phÈm lµ bé phËn nh©n t¹o dïng ®Ó thay thÕ cho bé phËn cña ngêi bÖnh: n¹ng, xe l¨n vµ dông cô chuyªn dïng kh¸c cho ngêi tµn tËt. - §èi víi hµng ho¸, dÞch vô cung øng trùc tiÕp cho vËn t¶i quèc tÕ chØ bao gåm: cung øng nhiªn liÖu, nguyªn vËt liÖu, phô tïng, níc vµ c¸c lo¹i thùc phÈm, suÊt ¨n phôc vô hµnh kh¸ch, dÞch vô vÖ sinh cho tµu biÓn, m¸y bay, tµu ho¶ quèc tÕ ( kh«ng bao gåm dÞch vô bèc xÕp hµng ho¸ xuÊt khÈu). - §èi víi dÞch vô vËn t¶i nÕu c¬ së lµm dÞch vô vËn t¶i kÝ hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ ra níc ngoµi nhng kh«ng trùc tiÕp vËn chuyÓn mµ thuª c¸c c¬ së kh¸c vËn chuyÓn th× doanh thu dÞch vô vËn t¶i tÝnh trªn doanh thu thùc thu cña kh¸ch hµng, kh«ng ph©n biÖt vËn t¶i cã doanh thu néi ®Þa hay vËn t¶i quèc tÕ thuéc ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT. 5. C¨n cø tÝnh thuÕ: 8 C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt. 5.1. Gi¸ tÝnh thuÕ: - §èi víi hµng ho¸, dÞch vô s¶n suÊt trong níc, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT: NÕu lµ hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ ®· cã thuÕ TT§B. - §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ nhËp khÈu (gi¸ CIF) céng víi thuÕ nhËp khÈu. - §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph¬ng thøc tr¶ gãp, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ b¸n cña hµng ho¸ tÝnh theo gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn kh«ng tÝnh theo sè tiÒn tr¶ tõng k×. - §èi víi ho¹t ®éng gia c«ng hµng ho¸, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ gia c«ng. C¸c trêng hîp kh¸c nh: hµng ho¸ mang trao ®æi, tÆng biÕu, sö dông tiªu dïng néi bé, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸ cïng lo¹i t¬ng ®èi víi ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n, gi¸ tÝnh thuÕ lµ sè tiÒn thu tõng kú. Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ®èi víi c¸c hµng hoµ, dÞch vô quy ®Þnh bao gåm c¶ kho¶n phô thu vµ phÝ thu thªm mµ c¬ së kinh doanh ®îc hëng. 5.2. ThuÕ suÊt thuÕ GTGT. Møc thuÕ suÊt 0% ®èi víi ; hµng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu, kÓ c¶ hµng gia c«ng xuÊt khÈu, hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ GTGT xuÊt khÈu. Møc thuÕ suÊt 5% ®èi víi c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu, hiÖn ®ang chÞu thuÕ doanh thu víi thuÕ suÊt thÊp nh : níc, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thuèc ch÷a bÖnh, thiÕt bÞ vµ dông cô y tÕ, gi¸o cô ®Ó gi¶ng d¹y vµ häc tËp, ®å ch¬i trÎ em, s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i vµ mét sè hµng ho¸, dÞch vô nh : in c¸c lo¹i s¶n phÈm thuéc ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT (trõ in tiÒn); m¸y xö lý d÷ liÖu tù ®éng vµ c¸c bé phËn, phô tïng cña m¸y, m¸y in chuyªn dïng cho m¸y vi tÝnh. Møc thuÕ suÊt 10% ®èi víi c¸c hµng ho¸, dÞch vô: dÇu mì, khÝ ®èt, quÆng, s¶n phÈm ®iÖn tö, s¶n phÈm ho¸ chÊt, giÊy, v¶i. 6. Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT 6.1. Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ Sè thuÕ GTGT ph¶i nép = thuÕ GTGT ®Çu ra - thuÕ GTGT ®Çu vµo Trong ®ã: = x ThuÕ GTGT ®Çu vµo = tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸ dÞch vô( bao gåm c¶ tµi s¶n cè ®Þnh) dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ GTGT. 9 Trêng hîp hµng ho¸, dÞch vô mua vµo lµ lo¹i dïng chøng tõ ®Æc thï ghi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT th× tÝnh ra sè thuÕ GTGT ®Çu vµo nh sau: = ThuÕ GTGT = x 6.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT trùc tiÕp trªn GTGT * §èi tîng ¸p dông: Lµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh nhá kh«ng sö dông chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ vµ c¬ së kinh doanh mua b¸n vµng b¹c ®¸ quý. * X¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép: = x Trong ®ã = §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh b¸n hµng lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh sè b¸n víi doang sè vËt t mua vµo dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trêng hîp c¬ së kinh doanh kh«ng h¹ch to¸n ®îc doanh sè vËt t hµng ho¸ mua vµo t¬ng øng víi sè hµng ho¸ b¸n ra th× x¸c ®Þnh nh sau: = + IV-H¹ch to¸n thuÕ GTGT 1.HÖ thèng chøng tõ sö dông: Ho¸ ®¬n chøng tõ lµ b»ng chøng ghi nhËn gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ lu th«ng trªn thÞ trêng hoÆc néi bé doanh nghiÖp. Ho¸ ®¬n chøng tõ ph¶n ¸nh ®óng lµ hå s¬ h¹ch to¸n, kÕ to¸n tin cËy ph¶n ¸nh ®óng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Ho¸ ®¬n chøng tõ ph¶n ¸nh sai lÖch gi¸ c¶ lµm cho viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n kh«ng chÝnh x¸c, g©y t¸c h¹i tiªu cùc cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cho ngêi tiªu dïng, lµm thÊt thu ng©n s¸ch Nhµ níc. §Ó thùc kÕ ho¹ch thuÕ GTGT, c¸c c¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Bé tµi chÝnh. Díi ®©y lµ mét sè ho¸ ®¬n, chøng tõ liªn quan: Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng : C¸c c¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi b¸n hµng ho¸, dÞch vô ph¶i sö dông "ho¸ ®¬n GTGT" do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh (trõ trêng hîp ®îc dïng chøng tõ ghi gi¸ thanh to¸n lµ cã thuÕ GTGT). Khi lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng ho¸, dÞch vô c¬ së kinh doanh 10 ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè quy ®Þnh vµ ghi râ: gi¸ b¸n(cha thuÕ), c¸c phô thu vµ tÝnh ngoµi gi¸ b¸n (nÕu cã), thuÕ GTGT vµ tæng gi¸ thanh to¸n. Ho¸ ®¬n b¸n hµng: Do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh, ®îc sö dông ë c¸c c¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ khi lËp ho¸ ®¬n c¬ së kinh doanh còng ph¶i ghi ®Çy ®ñ, ®óng c¸c yÕu tè quy ®Þnh vµ ghi râ gi¸ b¸n, c¸c phô thu (nÕu cã) vµ tæng gi¸ thanh to¸n. Ho¸ ®¬n tù in, chøng tõ ®Æc thï : C¸c hãa ®¬n nµy muèn ®îc sö dông ph¶i ®¨ng ký víi Bé tµi chÝnh (Tæng côc thuÕ) vµ chØ ®îc sö dông sau khi ®îc chÊp nhËn b»ng v¨n b¶n. Lo¹i ho¸ ®¬n nµycòng ph¶i ®¶m b¶o ph¸n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin quy ®Þnh cña ho¸ ®¬n, chøng tõ. Víi c¸c chøng tõ ®Æc thï nh tem bu ®iÖn, vÐ m¸y bay, vÐ xæ sè gi¸ trªn vÐ lµ ®· cã thuÕ GTGT. B¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô: trêng hîp nµy ®îc ¸p dông ®èi víi c¬ së kinh doanh trùc tiÕp cung øng, dÞch vô hµng ho¸ cho ngêi tiªu dïngkh«ng thuéc diÖn ph¶i lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng th× ph¶i lËp b¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô theo mÉu quy ®Þnh. B¶ng kª thu mua n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n cña ngêi trùc tiÕp s¶n xuÊt: trêng hîp nµy ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn mua hµng ho¸ lµ c¸c mÆt hµng n«ng, l©m, thuû s¶n cña s¶n xuÊt trùc tiÕp b¸n ra th× ph¶i lËp"B¶ng kª thu mua hµng n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n cña ngêi s¶n xuÊt trùc tiÕp " theo mÉu quy ®Þnh. 2. Tµi kho¶n sö dông: *Tµi kho¶n 133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ, ®· khÊu trõ vµ cßn ®îc khÊu trõ. - KÕt cÊu: Bªn nî: + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo Bªn cã: + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ + Sè thuÕ GTGT cña hµng mua ®îc hëng chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng mua hoÆc hµng mua tr¶ l¹i ngêi b¸n, + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc hoµn l¹i. D nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ, hoµn l¹i. - Tµi kho¶n 133 cã 2 tµi kho¶n cÊp 2: + Tµi kho¶n 1331: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña hµng ho¸ , dÞch vô 11 + Tµi kho¶n 1332: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña tµi s¶n cè ®Þnh. * Tµi kho¶n 3331: ThuÕ GTGT ph¶i nép. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®îc miªn gi¶m, sè thuÕ GTGT ph¶i nép - KÕt cÊu: Bªn nî: + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ + Sè thuÕ GTGT ®îc gi¶m trõ vµo sè thuÕ GTGT ph¶i nép + Sè thuÕ GTGT ®· nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc + Sè thuÕ GTGT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Bªn cã: + Sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép cña hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô + Sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép cña hµng ho¸, dÞch vô ®Ó trao ®æi, biÕu tÆng,sö dông néi bé. + Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, thu nhËp bÊt thêng. + Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng ho¸ nhËp khÈu -Sè d bªn cã: Sè thuÕ GTGT cßn ph¶i nép cuèi kú -Sè d bªn nî: Sè thuÕ GTGT ®· nép thõa vµo ng©n s¸ch. Tµi kho¶n 3331 cã 2 tµi kho¶n cÊp 3: + Tµi kho¶n 33311: ThuÕ GTGT ®Çu ra, dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu ra, sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ, sè thuÕ GTGT cña hµng ho¸ b¸n ra bÞ tr¶ l¹i, bÞ gi¶m gi¸, sè thuÕ GTGT ph¶i nép, ®· nép, cßn ph¶i nép cña hµng ho¸, s¶n phÈm, dÞch vô tiªu dïng trong kú. + Tµi kho¶n 33312: ThuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu, dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu ph¶i nép, ®· nép, cßn ph¶i nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc. 12 3.Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ GTGT 3.1- §èi víi c¸c doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ *H¹ch to¸n thuÕ GTGT ®Çu vµo: - Khi mua vËt t, hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT vµ c¸c chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt t , hµng ho¸ nhËp kho theo gi¸ thùc tÕ bao gåm gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT, chi phÝ thu mua, vËn chuyÓn, bèc xÕp, thuÕ kho b·i tõ n¬i mua vÒ ®Õn doanh nghiÖp ghi: Nî TK 152; 153; 156(611): Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL, c«ng cô, hµng ho¸ mua vµo Nî TK 211; 213 : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. Nî TK 133 : ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. Cã TK 111; 112; 311 :Tæng gi¸ thanh to¸n. +Khi mua dÞch vô th× tuú vµo n¬i sö dông mµ ph¶n ¸nh vµo chi phÝ khu vùc ®ã, ta ghi: Nî TK 627; 641; 642 Nî TK 133 :ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111; 112; 331: - Khi mua vËt t, hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT nhng kh«ng t¸ch riªng ®îc, ghi: Nî TK 152; 153; 156; 211; 213; 627; 641; 642: Gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®Çu vµo. :  Gi¸ thanh to¸n Cã TK 111; 112; 331 *Cuèi kú, kÕ to¸n tÝnh vµ x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ vµ kh«ng ®îc khÊu trõ trªn c¬ së ph©n bæ theo tû lÖ doanh thu. Sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ theo tØ lÖ (%) gi÷a doanh thu chÞu thuÕ GTGT so víi tæng doanh thu trong kú: -Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ trong kú: Nî TK 3331 : ThuÕ GTGT ph¶i nép. Cã TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. -Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ trong kú: ®îc tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú Nî TK 632 : Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. 13 + NÕu sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ trong kú qu¸ lín th× ®îc ph©n bæ dÇn: ta kÕt chuyÓn Nî TK 142 : Chi phÝ tr¶ tríc. Cã TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. +§Þnh kú ph©n bæ ghi: Nî TK 632 : Gi¸ vèn hµng b¸n. Cã TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. - Khi nhËp khÈu hµng ho¸ vËt t..kÕ to¸n ph¶n ¸nh: Nî TK 152; 153; 156; 211; 213: Gi¸ cã thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Cã TK 3333 : ThuÕ xuÊt nhËp khÈu. Cã TK111; 112; 331 : ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu ®îc tÝnh lµ: Nî TK 133 : tÝnh trªn gi¸ cã thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Cã TK 3331(TK 33312) : ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu. +NÕu hµng ho¸ nhËp khÈu dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô kh«ng chÞu thuÕ GTGT hoÆc nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng sù nghiÖp, ch¬ng tr×nh, dù ¸n, ho¹t ®éng v¨n ho¸, phóc lîi ghi: Nî TK 152; 156; 211 : Gi¸ mua c¶ thuÕ nhËp khÈu, thuÕ VAT Cã TK 111; 112; 331 : Gi¸ mua ngoµi thuÕ. Cã TK 3333 : thuÕ xuÊt, nhËp khÈu. Cã TK 3331(TK 33312): ThuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu. -Khi mua hµng ho¸ giao b¸n ngay(thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ) cho kh¸ch hµng kh«ng qua nhËp kho, ghi: Nî TK 632: Gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT ®Çu vµo. Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. Cã TK 111; 112; 331 : Tæng gi¸ thanh to¸n. - Khi mua vËt t, hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô, kh«ng chÞu thuÕ GTGT hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng sù nghiÖp, dù ¸n, ho¹t ®éng v¨n ho¸, phóc lîi th× gi¸ trÞ vËt t hµng ho¸, dÞch vô mua ngoµi bao gåm tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n cho ngêi tr¶(gi¸ c¶ thuÕ) vµ chi phÝ thu mua, vËn chuyÓn ,ghi: Nî TK 152; 153; 211 : Gi¸ bao gåm c¶ thuÕ GTGT Cã TK 111; 112; 331: 14 -Khi mua hµng ph¶i tr¶ l¹i(thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ), c¨n cø vµo chøng tõ xuÊt hµng tr¶ l¹i cho bªn b¸n vµ c¸c chøng tõ liªn quan, ghi : Nî TK 111; 112; 331 :  gi¸ thanh to¸n. Cã TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. Cã TK 152; 153; 156; 211; 213 : Gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT. -Khi dÞch vô cã chøng tõ ®Æc thï th× ta tÝnh ra sè thuÕ GTGT ph¶i nép råi ghi: Nî TK 152; 153; 211; 627; 641; 642: Nî TK 133 Cã TK 111; 112; 331; 311 : *H¹ch to¸n thuÕ GTGT ®Çu ra: -Khi b¸n hµng ho¸ dÞch vô, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT vµ c¸c tem vÐ ®Æc thï ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu ra: Nî TK 111; 112; 131; 136 : Tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 3331 : ThuÕ GTGT ®Çu ra. Cã TK 511; 512; 515; 711 : Gi¸ cha cã thuÕ GTGT. -Trêng hîp b¸n hµng theo ph¬ng ph¸p tr¶ gãp, thuÕ GTGT lµ thuÕ GTGT tÝnh trªn gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn, ghi: Nî TK 111; 112 : Sè tiÒn tr¶ lÇn ®Çu. Nî TK 131 : Sè tiÒn tr¶ gãp. Cã TK 3331: ThuÕ GTGT . Cã TK 151 : Doanh thu b¸n hµng (ngoµi thuÕ). Cã TK 3387 : L·i b¸n hµng tr¶ chËm( doanh thu cha thùc hiÖn). - Khi b¸n hµng cho kh¸ch hµng hëng chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n hoÆc hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i th× ta ghi: Nî TK 521; 531; 532 Nî TK 3331 : Sè thuÕ GTGT tÝnh trªn c¸c kho¶n chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n hoÆc hµng b¸n bÞ tr¶. Cã TK 111; 112; 131 - Cuèi th¸ng so s¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo víi sè thuÕ GTGT ®Çu ra, ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ: Nî TK 3331 : Sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 133 15 - Khi ®îc hoµn thuÕ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111; 112; 3331 Cã TK 711 3.2. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, - NÕu doanh nghiÖp mua hµng ho¸ chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× gi¸ cña vËt t hµng ho¸ lµ gi¸ cã thuÕ GTGT: Nî TK 152; 153; 155; 211 : Gi¸ cã thuÕ GTGT. Cã TK 111; 112; 331. - Khi b¸n hµng ho¸, dÞch vô, gi¸ b¸n lµ gi¸ thanh to¸n Nî TK 111; 112; 131 Cã TK 511; 512; 515 - Cuèi th¸ng c¨n cø vµo viÖc tÝnh thuÕ GTGT ph¶i nép theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, ta ghi sæ: Nî TK 511 Cã TK 3331 - Khi nép thuÕ cho nhµ níc: Nî TK 3331 Cã TK 111; 112. V. Thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm ¸p dông thuÕ GTGT ë mét sè Níc. T¹i mét sè níc nh Canada, Newzeland, Singapo thuÕ GTGT cßn ®îc gäi lµ thuÕ hµng ho¸ vµ dÞch vô (GST- Goods and services tax). Sù thay thÕ c¸c lo¹i thuÕ doanh thu b»ng thuÕ GTGT t¹i nhiÒu níc ph¶i tr¶i qua thêi gian kh¸ l©u, thêng kho¶ng 5 n¨m trong ®ã thêi gian híng dÉn thö nghiÖm cho c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc phi lîi nhuËn kÐo dµi ®Õn 3 n¨m. Tµi liÖu híng dÉn ®îc in Ên cÈn thËn, ph©n phèi réng r·i ®Ó mäi ngêi cã ®iÒu kiÖn häc tËp, mçi ®èi tîng chÞu thuÕ ®Òu cã tµi liÖu riªng víi nhiÒu thÝ dô cô thÓ. Kinh nghiÖm t¹i nhiÒu níc cho thÊy viÖc Ên ®Þnh thuÕ suÊt rÊt quan träng víi môc tiªu chñ yÕu lµ t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch. ThuÕ suÊt cµng thÊp vµ cµng Ýt l¹i cµng dÔ cho viÖc hµnh thu nh Singapo lµ3%, Canada lµ 7%, Newzeland lµ 12,5%. TÊt c¶ mäi nghiÖp vô mua b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Òu ph¶i chÞu thuÕ vµ c¸c c¸ nh©n doanh nghiÖp ®Òu ph¶i ®¨ng kÝ khai thuÕ nÕu doanh sè trong n¨m cao h¬n mét møc tèi thiÓu nµo ®ã (vÝ dô lµ 30000 USD t¹i Canada). C¸ thÓ hoÆc doanh nghiÖp cã doanh thu duíi møc tèi thiÓu kh«ng b¾t buéc ph¶i ®¨ng kÝ nhng cã quyÒn xin ®¨ng kÝ ®Ó lµm quen víi 16 c¸ch tÝnh thuÕ. Mçi doanh nghiÖp khi ®¨ng kÝ ®Òu cã thÓ ®îc cÊp mét sè thuÕ GTGT vµ chi nh¸nh cña doanh nghiÖp kh«ng ®îc ®¨ng kÝ riªng, cã nghÜa lµ ph¶i kª khai tæng hîp víi héi së chÝnh. C¸ thÓ vµ doanh nghiÖp còng ®îc chän thêi k× khai thuÕ vµ thêi k× nµy hoµn toµn lÖ thuéc vµo doanh sè: doanh sè cµng lín, thêi gian cµng ng¾n. VÝ dô: t¹i Newzeland, doanh nghiÖp cã doanh sè trong n¨m cao h¬n 24 triÖu USD th× thêi k× khai thuÕ lµ mét th¸ng, díi 250 ngh×n USD doanh nghiÖp cã thÓ chän 1,2 hoÆc 6 th¸ng khai thuÕ mét lÇn 250000 USD ®Õn 24 triÖu USD cã thÓ chän 1 hoÆc 2 th¸ng. Thêi gian dµi cã thÓ cã lîi vÒ mÆt kª khai nhng sÏ rÊt phøc t¹p c¶ mét thêi gian dµi ho¹t ®éng. T¹i Canada, c¬ quan thuÕ sÏ quyÕt ®Þnh thêi k× khai thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp còng dùa vµo doanh sè. Thêi k× khai thuÕ cã thÓ lµ mét th¸ng ®èi víi doanh nghiÖp cã sè tiÒn trªn 6 triÖu USD vµ cã thÓ khai hµng th¸ng hoÆc hµng quÝ. NÕu doanh sè tõ 500000 USD ®Õn 6 triÖu USD, doanh nghiÖp cã thÓ chän hµng th¸ng, hµng quÝ hoÆc hµng n¨m. Mäi sù thay ®æi cña thêi k× khai thuÕ ®Òu ph¶i xin b»ng v¨n b¶n vµ ph¶i cã v¨n b¶n x¸c nhËn cña c¬ quan thuÕ. Nãi chung sau khi ®· x¸c ®Þnh thêi k× tÝnh thuÕ, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh. TrÔ hÑn sÏ bÞ ph¹t theo mét tû lÖ luü tiÕn. ThuÕ ®îc thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn kho¶n hoÆc tr¶ b»ng tiÒn mÆt n¬i thu thuÕ kÌm b¶ng kª khai thuÕ. Trong viÖc ¸p dông thuÕ GTGT, mét hÖ thèng kÕ to¸n hoµn chØnh, thèng nhÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. Víi mét hÖ thèng kÕ to¸n nh c¸c níc Canada, Newzeland mµ hä vÉn ph¶i lo¹i ra mét sè dÞch vô nh ng©n hµng, tµi chÝnh vµ b¶o hiÓm v× cho r»ng c¸c lo¹i dÞch vô nµy rÊt phøc t¹p, kh«ng thÓ h¹ch to¸n ®Çy ®ñ ®îc. MÆc dï thuÕ GTGT cã rÊt nhiÒu u ®iÓm, ®îc xem lµ mét s¾c thuÕ tiªn tiÕn nhÊt hiÖn nay, nhng còng cã nhiÒu níc kh«ng ¸p dông, vÝ dô nh Mü, mét cêng quèc kinh tÕ trªn thÕ giíi. TaÞ sao Mü kh«ng ¸p dông thuÕ GTGT? §©y lµ c©u hái cña rÊt nhiÒu ngêi ®Æt ra vµ còng lµ mét trong nh÷ng ý kiÕn chÊt vÊn cña c¸c ®¹i biÓu Quèc héi khi dù th¶o th«ng qua luËt thuÕ nµy. Lý do cã thÓ ®îc lý gi¶i ng¾n gän nh sau: HÖ thèng qu¶n lý thuÕ cña Mü cã 3 cÊp: Liªn bang, bang , tØnh. Ba cÊp nµy hoµn toµn ®éc lËp tõ x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ ®Õn tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ. Mçi bang cã luËt thuÕ doanh thu hµng b¸n lÎ riªng. ThuÕ nµy lh¸c víi doanh thu lµ chØ thu mét lÇn vµo hµng b¸n lÎ chø kh«ng thu ë tõng kh©u b¸n. Do ®ã lo¹i trõ viÖc thu trïng. Trêng hîp doanh nghiÖp võa b¸n bu«n võa b¸n lÎ th× ph©n biÖt thuÕ doanh thu ph¶i chÞu 17 thuÕ chØ b»ng c¸ch më sæ kÕ to¸n, v× trong sæ s¸ch kÕ to¸n nÕu lµ b¸n bu«n ph¶i ghi râ ®Þa chØ ngêi mua vµ m· sè kinh doanh, cßn nÕu b¸n lÎ th× kh«ng ph¶i ghi. MÆt kh¸c, Mü ®· ph¸t triÓn hÖ thèng m¸y vi tÝnh hoµn h¶o, nã cho phÐp ®ãi chiÕu mét c¸ch chÝnh x¸c doanh sè b¸n bu«n ( chÝnh lµ chi phÝ mua vµo cña ®¬n vÞ kinh doanh) vµ doanh sè b¸n lÎ (ghi trong ho¸ ®¬n b¸n lÎ cho ngêi tiªu dïng). Nh vËy, ta kÕt luËn môc ®Ých còng lµ u ®iÓm quan träng nhÊt cña thuÕ GTGT chÝnh lµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng thuÕ chång thuÕ cña thuÕ doanh thu, th× thuÕ doanh thu hµng b¸n lÎ cña Mü ®· ®¹t ®îc môc tiªu nµy. 18 PhÇn II- nh÷ng vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý vµ h¹ch to¸n thuÕ GTGT ë viÖt nam-thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. I-§¸nh gi¸ qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT ë viÖt nam. 1. Nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®îc. Thø nhÊt: So víi thuÕ doanh thu, thuÕ GTGT cã t¸c dông khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp chØ thùc hiÖn mét c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tøc thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. Bëi v× tæng sè thu thuÕ GTGT kh«ng phô thuéc vµo sù tæ chøc vµ ph©n chia c¸c chu tr×nh kinh tÕ, dï cho c¸c kh©u cña c«ng ®o¹n s¶n xuÊt kinh doanh cã tËp trung ë mét sè xÝ nghiÖp hay ph©n chia cho nhiÒu xÝ nghiÖp th× tæng sè thuÕ thu ®îc lu«n ngang b»ng víi sè thuÕ tÝnh trªn gi¸ b¸n cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng. Vµ viÖc sö dông Ýt møc thuÕ suÊt cña thuÕ GTGT ®¶m b¶o tÝnh trung lËp râ rµng dÔ qu¶n lý h¬n. Trong khi ®ã tæng sè thuÕ doanh thu phô thuéc vµo sù tæ chøc vµ ph©n chia c¸c chu tr×nh kinh tÕ, ®iÒu nµy cã nghÜa lµ s¶n phÈm hµng ho¸ cµng tr¶i qua nhiÒu c«ng ®o¹n s¶n xuÊt, lu th«ng th× ph¶i chÞu thuÕ cµng cao. ViÖc thuÕ doanh thu cã tíi 11 møc thuÕ suÊt (dao ®éng tõ 0% ®Õn 30%) dÉn tíi viÖc ®¸nh thuÕ trïng lÆp vµ g©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý cña nhµ níc. Doanh nghiÖp vµ ngêi tiªu dïng cuèi cïng san sÎ g¸nh n¨ng vÒ thuÕ doanh thu. ThuÕ doanh thu lµ mét kho¶n chi phÝ cña doanh nghiÖp vµ do ®ã viÖc t¨ng gi¶m thuÕ suÊt ®Òu lµm gi¶m kh¶ n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp. Cßn thuÕ GTGT, chØ cã ngêi tiªu dïng cuèi cïng ph¶i chÞu thuÕ. Thø hai: §èi víi bÊt kú quèc gia nµo th× thuÕ còng ®ãng vai trß quan träng vµ t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc. Mét khi cã ®îc ng©n s¸ch dåi dµo vµ æn ®Þnh thï nhµ níc míi cã thÓ tiÕn hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc, t¨ng cêng víi c¸c quèc gia trªn thÕ giíi . Bëi v× ai còng hiÓu ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®Ó thùc hiÖn ®îc mäi chÝnh s¸ch ®Ò ra lµ ph¶i cã ng©n s¸ch. Nhng thùc tÕ chøng minh nÕu møc ®éng viªn vèn kh«ng dùa trªn kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ hay nãi c¸ch kh¸c møc ®éng viªn vèn kh«ng hîp lý vµ tèi u sÏ dÉn ®Õn viÖc suy yÕu, h¹n chÕ tèc ®é t¨ng tráng cña ®Êt níc víi lý do ®ã, c¸c lo¹i thuÕ kh¸c khã cã thÓ ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®¶m b¶o nguån thu æn ®Þnh cña ng©n s¸ch nhµ níc. Nguyªn nh©n chÝnh lµ thuÕ GTGT cã diÖn chÞu thuÕ réng, bao gåm hÇu nh toµn bé c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ. ThËt vËy nÕu chia c¸c ®èi tîng chÞu thuÕ trong nÒn kinh tÕ theo tiªu thøc c¸c ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp, c¸c ho¹t ®éng tiªu dïng sè thu nhËp ®· t¹o ra vµ c¸c ®èi tîng kh¸c th× chØ riªng thuÕ 19 GTGT ®· bao qu¸t hÕt m¶ng thø 2, tiªu dïng thu nhËp ®· cã. PhÇn cßn l¹i thuéc ®èi tîng cña c¸c lo¹i thuÕ kh¸c. Thø ba: B¶n chÊt cña thuÕ GTGT mang tÝnh trung lËp vÒ mÆt kinh tÕ. XÐt trong néi bé nÒn kinh tÕ, thuÕ GTGT chØ ®¸nh vµo tiªu dïng cuèi cïng, kh«ng ®¸nh vµo xuÊt. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh chØ lµ kh©u trung gian, thu thuÕ hé Nhµ níc råi nép vµo kho b¹c Nhµ níc. ChÝnh v× vËy thuÕ GTGT kh¾c phôc nhîc ®iÓm ®¸nh trïng thuÕ. Nãi c¸ch kh¸c thuÕ GTGT kh«ng lµm t¨ng gi¸ hay l¹m ph¸t. Thø t: ThuÕ GTGT gãp phÇn qu¶n lý thuÕ chÆt chÏ vµ gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh ®i dÇn vµo nÒ nÕp, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thu thuÕ ®¹t hiÖu qu¶. ViÖc khÊu trõ thuÕ GTGT ®îc thùc hiÖn c¨n cø trªn ho¸ ®¬n mua vµo ®· thóc ®Èy ngêi mua ph¶i ®ßi hái ngêi b¸n xuÊt ho¸ ®¬n, ghi doanh thu ®óng víi ho¹t ®éng mua b¸n, kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng th«ng ®ång gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n trèn lËu thuÕ. Thø n¨m: ThuÕ GTGT cã t¸c dông n©ng cao tÝnh tù gi¸c trong viÖc thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô cña ngêi nép thuÕ. Th«ng thêng trong chÕ ®é nép thuÕ GTGT, c¬ quan thuÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ së kinh doanh tù kiÓm tra, tù tÝnh thuÕ, tù kª khai. Tõ ®ã t¹o ®îc t©m lý vµ c¬ së ph¸p lý cho ®¬n vÞ kinh doanh kh«ng ph¶i hiÖp th¬ng tho¶ thuËn vÒ møc doanh thu, møc thuÕ víi c¬ quan thuÕ. ViÖc kiÓm tra thuÕ GTGT còng cã mÆt thuËn lîi v× ®· buéc ngêi mua ngêi b¸n ph¶i lËp vµ lu gi÷ chøng tõ, ho¸ ®¬n ®Çy ®ñ, nªn viÖc thu thuÕ ®èi víi t¬ng ®èi s¸t víi thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh. 2. Nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ cña thuÕ GTGT. Tuy ®· qua h¬n 5 n¨m ¸p dông thuÕ GTGT, víi kinh nghiÖm ®Çy m×nh nhng còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng mét sè mÆt h¹n chÕ cÇn ph¶i xem xÐt: * §èi víi ®èi tîng chÞu thuÕ : Theo nghÞ ®Þnh sè 158/2003/N§-CP, ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng ho¸ dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam, trõ 28 trêng hîp qui ®Þnh t¹i ®iÒu 4 cña nghÞ ®Þnh. Quy ®Þnh qu¸ nhiÒu trêng hîp nh thÕ nµy lµ kh«ng hîp lý bëi lÎ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh c¸c mÆt hµng vµ dÞch vô nµy sÏ chÞu gi¸ thµnh cao do nhËn c¸c ho¸ ®¬n GTGT nhng kh«ng nhËn ®îc quyÒn khÊu trõ c¸c kho¶n thuÕ ®· tr¶ cho ngêi b¸n c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña m×nh. ë ViÖt Nam, 28 nhãm hµng ho¸ dÞch vô ®îc ®a vµo diÖn chÞu thuÕ víi hµm ý lµ ®Ó "®¶m b¶o 20