Tài liệu Thực trạng tổ chức kế toán lập và phân tích báo cáo tài chính ở nhà máy thiết bị bưu điện

Ch¬ng i Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n lËp vµ ph©n tÝch B¸o c¸o Tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp 1.1. nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ BCTC 1.1.1. Th«ng tin kÕ to¸n tµi chÝnh vµ viÖc tr×nh bµy trªn BCTC 1.1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ th«ng tin kÕ to¸n tµi chÝnh C¸c nghiÖp vô kinh tÕ- TC ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®îc lËp chøng tõ lµm c¬ së cho viÖc ghi chÐp ph¶n ¸nh vµo c¸c TK, sæ kÕ to¸n. Sè liÖu tõ c¸c TK, sæ kÕ to¸n ®îc ph©n lo¹i, hÖ thèng ho¸, tæng hîp theo c¸c chØ tiªu ®Ó tr×nh bµy trªn BCTC. ViÖc tr×nh bµy vµ cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi tîng sö dông ®îc coi lµ kh©u cuèi cïng trong toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Th«ng tin kÕ to¸n tµi chÝnh cã ®Æc ®iÓm lµ nh÷ng th«ng tin thÝch hîp, hiÖn thùc vÒ ho¹t ®éng kinh tÕ TC ®· diÔn ra vµ hoµn thµnh, cã ®é tin cËy vµ gi¸ trÞ ph¸p lý cao. 1.1.1.2. Th«ng tin tr×nh bµy trªn BCTC Th«ng tin tr×nh bµy trªn BCTC ë c¸c doanh nghiÖp vÒ c¬ b¶n còng t¬ng ®ång víi nh÷ng quy ®Þnh trong chuÈn mùc kÕ to¸n Quèc tÕ. §Ó ®¹t ®îc môc ®Ých cña BCTC, nh÷ng th«ng tin sau ®©y cÇn ph¶i tr×nh bµy trªn BCTC: - Tªn cña doanh nghiÖp lËp b¸o c¸o. - BCTC lµ b¸o c¸o cho mét doanh nghiÖp riªng lÎ hay mét nhãm c¸c doanh nghiÖp. - Ngµy lËp b¸o c¸o hoÆc niªn ®é b¸o c¸o ®îc lËp. - C¸c bé phËn cÊu thµnh cña BCTC ®îc tr×nh bµy bao gåm: • B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n- MÉu BO1-DN. • B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh-MÉu BO2-DN. 1 • B¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn tÖ- MÉu BO3- DN. • ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh- MÉu BO9- DN. C¸c BCTC ph¸c ho¹ nh÷ng ¶nh hëng TC cña c¸c giao dÞch, c¸c sù kiÖn b»ng c¸ch tËp hîp thµnh c¸c kho¶n môc lín theo tÝnh chÊt kinh tÕ cña chóng. Nh÷ng kho¶n môc nµy ®îc gäi lµ c¸c yÕu tè cña BCTC vµ còng chÝnh lµ nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n cÇn ph¶i tr×nh bµy trªn c¸c BCTC. 1.1.2. Kh¸i niÖm, t¸c dông, môc ®Ých vµ yªu cÇu cña BCTC BCTC võa lµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n, võa lµ h×nh thøc thÓ hiÖn vµ truyÒn t¶i th«ng tin kÕ to¸n tµi chÝnh ®Õn nh÷ng ngêi sö dông ®Ó ra quyÕt ®Þnh kinh tÕ. BCTC lµ ph¬ng ph¸p tæng hîp sè liÖu tõ c¸c sæ kÕ to¸n theo c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh t×nh h×nh lu chuyÓn c¸c dong tiÒn vµ t×nh h×nh vËn ®éng, sö dông vèn cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Môc ®Ých cña BCTC lµ cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh TC, t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ nh÷ng biÕn ®éng vÒ TC cña Nhµ m¸y. Nh÷ng th«ng tin nµy rÊt h÷u Ých, gióp cho ngêi sö dông ra quyÕt ®Þnh kinh tÕ kÞp thêi. §èi tîng sö dông th«ng tin trªn BCTC lµ nh÷ng ngêi bªn trong, bªn ngoµi doanh nghiÖp, cã lîi Ých kinh tÕ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. C¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ nµy ®ßi hái viÖc ®¸nh gi¸ vÒ n¨ng lùc cña doanh nghiÖp ®Ó t¹o ra ngån tiÒn vµ c¸c kho¶n t¬ng ®¬ng tiÒn còng nh vÒ thêi gian vµ tÝnh ch¾c ch¾n cña qu¸ tr×nh nµy. - Th«ng tin vÒ t×nh h×nh TC: T×nh h×nh TC doanh nghiÖp chÞu ¶nh hëng bëi c¸c nguån lùc kinh tÕ do doanh nghiÖp kiÓm so¸t, c¬ cÊu TC, kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ kh¶ n¨ng thÝch øng phï hîp víi m«i trêng kinh doanh. Nhê cã th«ng tin vÒ c¸c nguån lùc kinh tÕ do doanh nghiÖp kiÓm so¸t vµ n¨ng lùc kinh doanh trong qu¸ khø ®· t¸c ®éng ®Õn nguån lùc kinh tÕ nµy vµ cã thÓ dù ®o¸n n¨ng lùc cña doanh nghiÖp t¹o ra c¸c kho¶n tiÒn vµ t¬ng ®¬ng tiÒn trong t¬ng lai. Th«ng tin vÒ c¬ cÊu TC cã t¸c dông to lín ®Ó dù ®o¸n nhu cÇu ®i vay, ph ¬ng thøc ph©n phèi lîi nhuËn, tiÒn lu chuyÓn còng lµ mèi quan t©m cña doanh nghiÖp vµ còng lµ th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó dù ®o¸n kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån TC ë doanh nghiÖp. 2 - Th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh doanh: Trªn c¸c BCTC tr×nh bµy nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ th«ng tin vÒ tÝnh sinh lîi, t×nh h×nh biÕn ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh sÏ gióp cho ®èi tîng sö dông ®¸nh gi¸ nh÷ng thay ®æi tiÒm tµng cña c¸c nguån lùc kinh tÕ mµ doanh nghiÖp cã thÓ kiÓm so¸t trong t¬ng lai, ®Ó dù ®o¸n kh¶ n¨ng t¹o ra c¸c nguån tiÒn cña doanh nghiÖp trªn c¬ së hiÖn cã vµ viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc bæ sung mµ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông. - Th«ng tin vÒ sù biÕn ®éng t×nh h×nh TC cña doanh nghiÖp: Nh÷ng th«ng tin nµy trªn BCTC rÊt h÷u Ých trong viÖc ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t, tµi trî vµ kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o. HÖ thèng BCTC cã t¸c dông chñ yÕu lµ: - Cung cÊp nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ TC cÇn thiÕt gióp cho viÖc kiÓm tra mét c¸ch toµn diÖn cã hÖ thèng t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®iÒu chØnh kinh tÕ TC chñ yÕu cña doanh nghiÖp. - Cung cÊp nh÷ng sè liÖu, th«ng tin ®Ó kiÓm tra gi¸m s¸t t×nh h×nh h¹ch to¸n kinh doanh, t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é kinh tÕ TC cña doanh nghiÖp. - Cung cÊp sè liÖu cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ TC doanh nghiÖp, ®Ó nhËn biÕt t×nh h×nh kinh doanh, t×nh h×nh kinh tÕ TC nh»m ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh còng nh t×nh h×nh vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. Dùa vµo c¸c BCTC cã thÓ ph¸t hiÖn nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng vÒ kinh tÕ, dù ®o¸n t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh còng nh xu híng vËn ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó tõ ®ã ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vµ cã hiÖu qu¶. - Cung cÊp tµi liÖu, sè liÖu ®Ó tham kh¶o phôc vô cho viÖc lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, kÕ ho¹ch ®Çu t më réng hay thu hÑp ph¹m vi… §èi víi c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp, nh: chñ doanh nghiÖp, héi ®ång qu¶n trÞ, ban gi¸m ®èc… Dùa vµo BC§KT ®Ó biÕt ®îc tiÒm lùc cña doanh nghiÖp, t×nh h×nh c«ng nî, t×nh h×nh thu, chi TC, kh¶ n¨ng TC, kh¶ n¨ng thanh to¸n, kÕt qu¶ kinh doanh … ®Ó 3 cã quyÕt ®Þnh vÒ nh÷ng c«ng viÖc cÇn ph¶i tiÕn hµnh, ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh vµ kÕt qu¶ cã thÓ ®¹t ®îc… §èi víi c¸c nhµ ®Çu t, c¸c chñ nî, ng©n hµng, ®¹i lý vµ c¸c ®èi t¸c kinh doanh: dùa vµo b¸o c¸o kÕ to¸n doanh nghiÖp ®Ó biÕt ®îc thùc tr¹ng vÒ TC, s¶n xuÊt kinh doanh, triÓn väng thu nhËp, kh¶ n¨ng thanh to¸n, nhu cÇu vÒ vèn cña doanh nghiÖp …®Ó quyÕt ®Þnh ®Çu t, quy m« ®Çu t, quyÕt ®Þnh liªn doanh, cho vay hay thu håi vèn…. §èi víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng, c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc: dùa vµo B¸o c¸o kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ®Ó kiÓm so¸t kinh doanh cña doanh nghiÖp cã ®óng chÝnh s¸ch chÕ ®é ®óng ph¸p luËt kh«ng, ®Ó thu thuÕ vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh cho nh÷ng vÊn ®Ò x· héi… §Ó cã thÓ thùc sù ph¸t huy t¸c dông B¸o c¸o kÕ to¸n cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu c¬ b¶n sau: Ph¶i ®îc lËp theo mÉu thèng nhÊt, nhÊt lµ BCTC. CÇn tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ níc. Néi dung vµ ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu trªn B¸o c¸o kÕ to¸n ph¶i thèng nhÊt víi néi dung vµ ph¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch t¬ng øng. Yªu cÇu nµy gióp cho viÖc tæng hîp sè liÖu vµ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kinh tÕ ®îc dÔ dµng, chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan. Sè liÖu trªn B¸o c¸o kÕ to¸n ph¶i ®¶m b¶o chÝnh x¸c trung thùc kh¸ch quan vµ ph¶i ®îc tæng hîp tõ c¸c sæ kÕ to¸n sau khi ®· ®èi chiÕu, kiÓm tra viÖc ghi chÐp mét c¸ch chÝnh x¸c. C¸c chØ tiªu trªn c¸c B¸o c¸o kÕ to¸n cã liªn quan ph¶i thèng nhÊt víi nhau, liªn hÖ bæ sung cho nhau vµ ®¶m b¶o ph¶n ¸nh trung thùc vµ kh¸ch quan t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña ®¬n vÞ còng nh c¸c vÊn ®Ò vÒ kinh tÕ TC cña doanh nghiÖp. B¸o c¸o kÕ to¸n ph¶i ®îc lËp vµ göi ®óng kú h¹n quy ®Þnh, nh»m ®¶m b¶o tÝnh kÞp thêi cña th«ng tin. Chñ doanh nghiÖp vµ kÕ to¸n trëng doanh nghiÖp lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ tÝnh trung thùc, ®óng ®¾n vµ ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña B¸o c¸o kÕ to¸n doanh nghiÖp. Do vËy, trong viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n cÇn ph¶i chó träng viÖc tæ chøc ph©n c«ng lËp vµ xÐt duyÖt B¸o c¸o kÕ to¸n cho phï hîp. 4 Ngoµi ra, BCTC ph¶i ®¶m b¶o tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c, chuÈn mùc kÕ to¸n ®îc chÊp nhËn vµ ban hµnh. Cã nh vËy, hÖ thèng BCTC míi thùc sù h÷u Ých, ®¶m b¶o ®îc c¸c yªu cÇu cña c¸c ®èi tîng sö dông ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh hîp lý. 1.1.3. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ BCTC Môc tiªu cña BCTC lµ x©y dùng hÖ thèng BCTC phï hîp víi m«i trêng kinh tÕ, luËt ph¸p cña ViÖt Nam, ®ång thêi cã tÝnh ®Õn sù phï hîp víi th«ng lÖ kÕ to¸n Quèc tÕ, ®¶m b¶o cho th«ng tin tr×nh bµy trªn BCTC võa tu©n thñ ph¸p luËt, võa mang tÝnh trung thùc, hîp lý. Trªn c¬ së ®ã, cung cÊp nh÷ng th«ng tin h÷u Ých nhÊt cho c¸c ®èi tîng sö dông BCTC. §Ó ®¸p øng môc tiªu trªn, theo QuyÕt ®Þnh sè 167/Q§- BTC ngµy 25/10/2000 cña Bé trëng bé TC, quy ®Þnh: - Nhµ níc quy ®Þnh cã tÝnh b¾t buéc vÒ mÉu biÓu, néi dung, ph¬ng ph¸p lËp, ®èi tîng, ph¹m vi ¸p dông vµ thêi h¹n nép ®èi víi c¸c BCTC. - HÖ thèng BCTC quy ®Þnh trong chÕ ®é nµy bao gåm 4 b¸o c¸o sau: • B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n- MÉu sè B01-DN. • KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh- MÉu sè B01-DN. • Lu chuyÓn tiÒn tÖ- MÉu sè B03- DN. • ThuyÕt minh BCTC- MÉu sè B09- DN. - §èi tîng vµ ph¹m vi ¸p dông: Néi dung ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n, h×nh thøc tr×nh bµy c¸c chØ tiªu trong tõng BCTC ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi lo¹i h×nh, lÜnh vùc, thµnh phÇn kinh tÕ . - Tr¸ch nhiÖm, thêi h¹n lËp vµ göi BCTC: TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®éc lËp, cã t c¸ch ph¸p nh©n ®Òu ph¶i lËp vµ göi BCTC theo ®óng c¸c quy ®Þnh cña chÕ ®é. Tríc m¾t, riªng B¸o c¸o B03-DN t¹m thêi cha quy 5 ®Þnh lµ b¸o c¸o b¾t buéc ph¶i lËp vµ göi nhng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp lËp vµ sö dông nã. BCTC quý ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ níc: C¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp vµ h¹ch to¸n phô thuéc Tæng c«ng ty vµ c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp kh«ng n»m trong Tæng c«ng ty, thêi h¹n göi BCTC quý chËm nhÊt lµ 20 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc quý. §èi víi c¸c Tæng c«ng ty, thêi h¹n göi BCTC quý chËm nhÊt lµ 45 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc quý. BCTC n¨m ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ níc: C¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp vµ h¹ch to¸n phô thuéc Tæng c«ng ty vµ c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp kh«ng n»m trong Tæng c«ng ty, thêi h¹n lËp vµ göi BCTC n¨m chËm nhÊt lµ 30 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc n¨m TC. §èi víi Tæng c«ng ty, thêi h¹n göi BCTC n¨m chËm nhÊt lµ 90 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc n¨m TC. §èi víi c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ c¸c lo¹i h×nh Hîp t¸c x·, thêi h¹n göi BCTC n¨m chËm nhÊt lµ 90 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc n¨m TC. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã n¨m TC kÕt thóc kh«ng vµo ngµy 31/12 hµng n¨m th× ph¶i göi BCTC quý kÕt thóc vµo ngµy 31/12 vµ cã sè luü kÕ tõ ®Çu n¨m TC ®Õn hÕt ngµy 31/12. - N¬i nhËn BCTC: N¬i nhËn BCTC ®îc quy ®Þnh cô thÓ ®èi víi tõng ®èi tîng (tõng lo¹i doanh nghiÖp theo h×nh thøc së hò vèn) nã thÓ hiÖn tÝnh thiÕt thùc cña b¸o c¸o ®èi víi tõng n¬i nhËn BCTC: 6 N¬i nhËn b¸o c¸o C¸c lo¹i Thêi h¹n C¬ quan Côc thuÕ C¬ quan Doanh C¬ doanh nghiÖp lËp b¸o tµI chÝnh (2) thèng kª nghiÖp quan (3) cÊp trªn ®¨ng ký (4) kinh c¸o (1) doanh (5) 1. Doanh Quý, n¨m nghiÖp Nhµ n- X X X X X X x x íc 2. Doanh N¨m nghiÖp cã vèn x ®Çu t níc ngoµi 3. C¸c doanh lo¹i N¨m nghiÖp X x kh¸c 1.1.4. Nh÷ng c«ng viÖc cÇn ph¶i thùc hiÖn tríc vµ sau khi lËp BCTC - Tríc khi lËp BCTC: • KiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu trªn c¸c sæ kÕ to¸n ®¶m b¶o ghi ®Çy ®ñ vµ ®óng tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong kú. • LËp b¶ng c©n ®èi thö (B¶ng ®èi chiÕu sè ph¸t sinh tríc khi cã c¸c nghiÖp vô kÕt chuyÓn chi phÝ, DT vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶). • LËp c¸c bót to¸n kho¸ sæ (c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh DT, ph©n bæ chi phÝ, bót to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ, DT vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh). • KiÓm kª tµi s¶n, vËt t tiÒn vèn, ®èi chiÕu c«ng nî, ®iÒu chØnh sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n cho phï hîp víi sè liÖu thùc tÕ (nÕu cã chªnh lÖch). • Kho¸ sæ kÕ to¸n cuèi kú. 7 • LËp b¶ng ®èi chiÕu sè ph¸t sinh c¸c tµi kho¶n (B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n). • ChuÈn bÞ mÉu biÓu b¸o c¸o. - Sau khi lËp BCTC nhng tríc khi kiÓm to¸n, thanh tra: Ngêi lËp BCTC ph¶i kiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu trªn c¸c BCTC, ®¶m b¶o lËp ®óng sau ®ã ký vµo BCTC ®Ó tr×nh cho KÕ to¸n trëng. KÕ to¸n trëng xem xÐt kiÓm tra l¹i sè liÖu trªn c¸c BCTC ®· lËp vµ ký vµo ®Ó tr×nh lªn Ban gi¸m ®èc. Ban gi¸m ®èc xem lÇn cuèi tríc khi duyÖt. - Sau khi kiÓm to¸n néi bé (kiÓm to¸n ®éc lËp) hoÆc thanh tra TC, thuÕ … nÕu cã sù thay ®æi sè liÖu trªn BCTC mµ kiÓm to¸n hoÆc thanh tra yªu cÇu doanh nghiÖp ®iÒu chØnh söa ®æi, nÕu doanh nghiÖp ®ång ý chÊp nhËn söa ch÷a th× kÕ to¸n ph¶i söa ®æi (chØnh lý) sè d ®Çu niªn ®é sau cho phï hîp víi sè liÖu BCTC ®· ®îc kiÓm to¸n hoÆc thanh tra. Sau khi BCTC ®· ®îc kiÓm to¸n th× tæ chøc c«ng khai BCTC theo c¸c chØ tiªu cÇn c«ng khai víi h×nh thøc c«ng khai phï hîp. 1.2. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n 1.2.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña BC§KT BC§KT lµ mét ph¬ng ph¸p kÕ to¸n vµ lµ mét B¸o c¸o kÕ to¸n chñ yÕu ph¶n ¸nh tæng qu¸t t×nh h×nh tµi s¶n cña doanh nghiÖp theo hai c¸ch ph©n lo¹i: cÊu thµnh vèn vµ nguån h×nh thµnh hiÖn cã cña doanh nghiÖp t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, ®îc chia thµnh hai phÇn theo hai c¸ch ph¶n ¸nh tµi s¶n vµ nguån vèn, hai phÇn nµy lu«n b»ng nhau. Nã ph¶n ¸nh vèn vµ nguån vèn t¹i mét thêi ®iÓm lµ ngµy cuèi cïng cña kú h¹ch to¸n. 1.2.2. KÕt cÊu vµ néi dung cña BC§KT 1.2.2.1. BC§KT ®îc kÕt cÊu díi d¹ng b¶ng c©n ®èi sè d c¸c TK kÕ to¸n vµ s¾p xÕp trËt tù c¸c chØ tiªu theo yªu cÇu qu¶n lý BC§KT chia lµm hai phÇn (cã thÓ s¾p xÕp däc hoÆc ngang). PhÇn tµi s¶n: Ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ hiÖn cã cña doanh nghiÖp ®Õn cuèi kú h¹n h¹ch to¸n ®ang tån t¹i díi c¸c h×nh th¸i vµ trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n, c¸c kh©u cña qu¸ 8 tr×nh ho¹t ®«ng kinh doanh. C¸c chØ tiªu ®îc ph¶n ¸nh trong phÇn tµi s¶n ®îc s¾p xÕp theo néi dung kinh tÕ cña c¸c lo¹i tµi s¶n trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. XÐt vÒ mÆt kinh tÕ: sè liÖu c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh bªn tµi s¶n thÓ hiÖn sè vèn vµ kÕt cÊu c¸c lo¹i vèn cña ®¬n vÞ hiÖn cã t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o ®ang tån t¹i d íi h×nh th¸i vËt chÊt, tiÒn tÖ, c¸c h×nh thøc ®Çu t TC hoÆc díi h×nh thøc nî ph¶i thu ë tÊt c¶ c¸c kh©u, c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. C¨n cø vµo nguån sè liÖu nµy trªn c¬ së tæng sè vµ kÕt cÊu tµi s¶n Cã mµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng qu¸t quy m« tµi s¶n, n¨ng lùc vµ tr×nh ®é sö dông vèn cña doanh nghiÖp. XÐt vÒ mÆt ph¸p lý: Sè liÖu cña bªn tµi s¶n thÓ hiÖn sè vèn ®ang thuéc quyÒn qu¶n lý, quyÒn sö dông vèn cña doanh nghiÖp. PhÇn nguån vèn: Ph¶n ¸nh c¸c nguån h×nh thµnh c¸c lo¹i tµi s¶n, c¸c lo¹i vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Õn cuèi kú h¹ch to¸n. C¸c chØ tiªu ë phÇn nguån vèn ®îc s¾p xÕp, ph©n chia theo tõng nguån h×nh thµnh tµi s¶n.Tû träng vµ kÕt cÊu cña tõng nguån vèn trong tæng sè nguån vèn hiÖn cã ph¶n ¸nh tÝnh chÊt ho¹t ®éng, thùc tr¹ng t×nh h×nh TC cña doanh nghiÖp. XÐt vÒ mÆt kinh tÕ: Sè liÖu nguån vèn cña BC§KT thÓ hiÖn quy m«, néi dung vµ tÝnh chÊt ®èi víi c¸c nguån vèn doanh nghiÖp ®ang qu¶n lý vµ sö dông trong ho¹t ®«ng kinh doanh. XÐt vÒ mÆt ph¸p lý: Sè liÖu c¸c chØ tiªu thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm vÒ mÆt ph¸p lý, vËt chÊt cña doanh nghiÖp ®èi víi tµi s¶n ®ang qu¶n lý vµ sö dông, cô thÓ lµ ®èi víi Nhµ n íc, víi cÊp trªn, víi nhµ ®Çu t, ng©n hµng, víi c¸c tæ chøc tÝn dông, víi kh¸ch hµng, víi c¸n bé c«ng nh©n viªn. 1.2.2.2. Néi dung cña BC§KT Néi dung cña BC§KT thÓ hiÖn qua c¸c hÖ thèng c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi s¶n vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n. C¸c chØ tiªu ®îc s¾p xÕp thµnh tõng lo¹i, môc cô thÓ. C¸c chØ tiªu ®Òu ®îc m· ho¸ ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu còng nh viÖc xö lý trªn m¸y tÝnh vµ ®îc ph©n chia thµnh “Sè ®Çu n¨m” vµ “Sè cuèi kú”. PhÇn “Tµi s¶n” : bao gåm c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé tµi s¶n t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o vµ ®îc chia thµnh hai lo¹i chØ tiªu: 9 - Lo¹i A: TSL§ vµ ®Çu t ng¾n h¹n. - Lo¹i B: TSC§ vµ ®Çu t dµi h¹n. PhÇn “Nguån vèn” : bao gåm c¸c chØ tiªu c¸c nguån h×nh thµnh c¸c lo¹i tµi s¶n t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o ®îc chia thµnh hai lo¹i chØ tiªu: - Lo¹i A: Nî ph¶i tr¶. - Lo¹i B: Nguån vèn chñ së h÷u. Ngoµi c¸c chØ tiªu trong phÇn chÝnh, BC§KT cßn cã c¸c chØ tiªu ngoµi BC§KT. 1.2.3. C¬ së sè liÖu vµ ph¬ng ph¸p lËp BC§KT 1.2.3.1. C¬ së sè liÖu - BC§KT niªn ®é kÕ to¸n tríc. - Sè d c¸c TK lo¹i I, II, III, IV vµ lo¹i 0 trªn c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt vµ tæng hîp cña kú lËp BC§KT. 1.2.3.2. Ph¬ng ph¸p chung lËp BC§KT - Cét “Sè ®Çu n¨m”: C¨n cø vµo cét “Sè cuèi kú” cña BC§KT niªn ®é kÕ to¸n tríc ®Ó ghi vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng. - Cét “Sè cuèi kú”: Sè liÖu ghi vµo cét nµy ®îc ¨n cø vµo sè d cña c¸c TK (cÊp 1, cÊp 2) trªn c¸c sæ kÕ to¸n cã liªn quan ®· kho¸ sæ ë thêi ®iÓm lËp BC§KT ®Ó ghi nh sau: • Nh÷ng chØ tiªu trªn b¶ng C§KT cã néi dung phï hîp víi sè d cña c¸c TK th× c¨n cø trùc tiÕp vµo sè d cña c¸c TK ®Ó ghi vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng theo nguyªn t¾c.  Sè d Nî cña c¸c TK ghi vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng phÇn “tµi s¶n”  Sè d Cã cña c¸c TK ghi vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng ë phÇn “nguån vèn”. • C¸c trêng hîp ngo¹i lÖ 10 C¸c TK liªn quan ®Õn dù phßng: TK 129-Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t ng¾n h¹n; TK 139- Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi; TK 159- Dù phßng gi¶m gi¸ HTK; Tk 229- Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t dµi h¹n vµ TK 214- Hao mßn TSC§; tuy cã sè d nhng vÉn ph¶n ¸nh ë c¸c chØ tiªu t¬ng øng phÇn “tµi s¶n” b»ng sè ©m díi h×nh thøc ghi trong ngoÆc ®¬n hoÆc ghi ®á. • C¸c chØ tiªu thaih to¸n liªn quan ®Õn c¸c TK 131 Ph¶i thu cña kh¸ch hµng. TK 331- Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n. TK136- Ph¶i thu néi bé. TK 336- Ph¶i tr¶ néi bé. TK 334- Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn, ph¶i c¨n cø vµo sè d cña c¸c chi tiÕt tæng hîp l¹i ®Ó ghi vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng. C¸c chi tiÕt d Nî tæng hîp l¹i ®Ó ghi vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng phÇn “tµi s¶n”, c¸c chi tiÕt d Cã tæng hîp l¹i ®Ó ghi vµo chØ tiªu t¬ng øng phÇn “nguån vèn”, kh«ng ®îc bï trõ lÉn nhau. • Mét sè TK cã sè d lìng tÝnh kh¸c nh TK 412- Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n , TK 413- Chªnh lÖch tû gi¸ vµ TK 421- L·i cha ph©n phèi còng ®îc c¨n cø vµo sè d cña chóng ®Ó ghi vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng. • §èi víi c¸c chØ tiªu ngoµi BC§KT: do cã ®Æc ®iÓm lµ c¸c TK ghi ®¬n, cã sè d Nî nªn c¨n cø trùc tiÕp vµo sè d Nî cuèi kú trªn sæ c¸i ®Ó ghi trùc tiÕp vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng. 1.2.3.3. Ph¬ng ph¸p lËp cô thÓ §èi víi tõng chØ tiªu trªn BC§K theo quy ®Þnh 167/BTC vµ mét sè Th«ng t liªn quan 1.3. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh 1.3.1. T¸c dông cña BCKQH§KD BCKQH§KD lµ BCTC tæng hîp, ph¶n ¸nh tæng qu¸t t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh còng nh t×nh h×nh thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ níc trong mét kú kÕ to¸n. BCKQH§KD cã t¸c dông: - Th«ng qua c¸c chØ tiªu trªn BCKQH§KD ®Ó kiÓm tra, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch, dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ vèn, DT s¶n phÈm vËt t hµng 11 ho¸ ®· tiªu thô, t×nh h×nh chi phÝ, thu nhËp cña ho¹t ®éng kh¸c vµ kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp sau mét kú kÕ to¸n. - Th«ng qua sè liÖu trªn BCKQH§KD mµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ níc vÒ c¸c kho¶n thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c. - Th«ng qua BCKQH§KD mµ ®¸nh gi¸ xu híng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp qua c¸c kú kh¸c nhau. 1.3.2. Néi dung vµ kÕt cÊu cña BCKQH§KD BCKQH§KD gåm ba néi dung sau: - PhÇn I ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp sau mçi kú ho¹t ®éng-L·i hoÆc lç. C¸c chØ tiªu thuéc phÇn nµy ®Òu ®îc theo dâi chi tiÕt theo sè quý tríc, quý nµy vµ luü kÕ tõ ®Çu n¨m. - PhÇn II ph¶n ¸nh tr¸ch nhiÖm nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ níc. C¸c chØ tiªu thuéc phÇn nµy ®îc theo dâi chi tiÕt thµnh sè cßn ph¶i nép kú tríc, sè ph¶i nép kú nµy, sè ®· nép trong kú vµ sè cßn ph¶i nép ®Õn cuèi kú nµy. - PhÇn III: Ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ, thuÕ GTGT ®îc hoµn l¹i, thuÕ GTGT ®îc miÔn gi¶m, thuÕ GTGT hµng b¸n néi ®Þa. 1.3.3. C¬ së sè liÖu vµ ph¬ng ph¸p lËp BCKQH§KD 1.3.3.1. C¬ së sè liÖu BCKQH§KD ®îc lËp dùa trªn c¸c nguån sè liÖu sau: - BCKQH§KD kú kÕ to¸n tríc. - Sè liÖu c¸c TK chñ yÕu lµ lo¹i 3, 5, 7, 8, 9 trªn c¸c sæ kÕ to¸n. - C¸c tµi liÖu liªn quan kh¸c. 1.3.3.2. Ph¬ng ph¸p lËp 12 - Ph¬ng ph¸p lËp phÇn I: L·i- Lç: • Cét “ Quý tríc” c¨n cø vµo sè liÖu cét “Quý nµy” cña BCKQH§KD kú tríc ®Ó ghi vµo cét “Quý tríc” theo c¸c chØ tiªu t¬ng øng. • Cét “Quý nµy” c¨n cø vµo c¸c tµi liÖu, sè liÖu trªn c¸c TK ë c¸c sæ kÕ to¸n liªn quan ®Ó ghi vµo tõng chØ tiªu. (Chi tiÕt nh ë b¶ng BCKQH§KD phÇn I: Phô lôc 2.2. • Cét “ Luü kÕ tõ ®Çu n¨m” c¨n cø vµo cét sè liÖu “ Luü kÕ tõ ®Çu n¨m” cña BCKQH§KD quý tríc céng víi cét “ Quý nµy” cña BCKQH§KD quý nµy. - Ph¬ng ph¸p lËp phÇn II: T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ níc. Sè liÖu ®Ó ghi vµo c¸c chØ tiªu trªn ®îc c¨n cø chñ yÕu trªn c¸c TK cÊp II (chi tiÕt theo tõng lo¹i thuÕ cña TK 333- ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ níc; TK 338- Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c vµ c¸c sæ chi tiÕt liªn quan). Ph¬ng ph¸p lËp cô thÓ: • Cét “Sè cßn ph¶i nép ®Çu kú”: c¨n cø vµo sè liÖu ë “Sè ph¶i nép cuèi kú” cña phÇn II cña BCKQH§KD kú tríc ®Ó chuyÓn sang cét “ Sè cßn ph¶i nép ®Çu kú” theo c¸c chØ tiªu t¬ng øng • Cét “Sè ph¸t sinh trong kú”:  “Sè ph¶i nép” c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Cã cña c¸c TK 333- ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ níc, TK 338- Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c, chi tiÕt theo tõng lo¹i thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép t¬ng øng trªn b¸o c¸o ®Ó ghi.  “Sè ®· nép” c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Nî cña c¸c TK 333, TK 338 chi tiÕt theo tõng chØ tiªu ®Ó ghi. • Cét: “Luü kÕ tõ ®Çu n¨m”:  “Sè ph¶i nép”: c¨n cø vµo sè liÖu cét “ Sè ph¶i nép” luü kÕ tõ ®Çu n¨m cña b¸o c¸o nµy kú tríc céng víi sè liÖu ë cét “Sè ph¶i nép” ph¸t sinh trong kú cña b¸o c¸o kú nµy ®Ó ghi vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng. 13  “Sè ®· nép” c¨n cø vµo “Sè ®· nép” luü kÕ tõ ®Çu n¨m cña b¸o c¸o nµy kú tríc céng víi cét sè liÖu ë cét “Sè ®· nép” ph¸t sinh trong kú cña b¸o c¸o nµy råi ghi vµo chØ tiªu t¬ng øng • Cét “Sè cßn ph¶i nép cuèi kú”: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh c¶ sè ph¶i nép kú tríc chuyÓn sang cha nép trong kú nµy vµ ®îc tÝnh: “Sè ph¶i nép ®Çu kú” céng “Sè ph¶i nép trong kú” trõ ®i “Sè ®· nép trong kú” råi ghi vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng. 1.3.3.3. Ph¬ng ph¸p lËp phÇn III: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ, thuÕ GTGT ®îc hoµn l¹i, thuÕ GTGT ®îc gi¶m, thuÕ GTGT hµng b¸n néi ®Þa Néi dung c¸c chØ tiªu phÇn nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ, ®· khÊu trõ vµ cßn ®îc khÊu trõ. Sè thuÕ GTGT ®îc hoµn l¹i, ®· hoµn l¹i vµ cßn ®îc hoµn l¹i. Sè thuÕ GTGT ®îc gi¶m, ®· gi¶m vµ cßn ®îc gi¶m. ThuÕ GTGT hµng b¸n néi ®Þa. Néi dung vµ ph¬ng ph¸p lËp c¸c chØ tiªu ghi vµo cét 4 “Luü kÕ tõ ®Çu n¨m” ®îc c¨n cø vµo sè liÖu ghi ë cét 4 “Luü kÕ tõ ®Çu n¨m” cña b¸o c¸o nµy kú tríc céng víi sè liÖu ghi ë cét 3 “Kú nµy” cña b¸o c¸o nµy kú nµy, kÕt qu¶ t×m ®îc ghi vµo cét 4 ë tõng chØ tiªu phï hîp. Néi dung vµ ph¬ng ph¸p lËp c¸c chØ tiªu ghi vµo cét 3 “Kú nµy” theo quy ®Þnh 167/ BTC vµ mét sè Th«ng t kh¸c liªn quan. 1.4. B¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn tÖ 1.4.1. T¸c dông cña BCLCTT BCLCTT lµ BCTC tæng hîp ph¶n ¸nh sù h×nh thµnh vµ sö dông lîng tiÒn ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o cña doanh nghiÖp. Th«ng tin vÒ lîng tiÒn cña doanh nghiÖp cã t¸c dông trong viÖc cung cÊp th«ng tin cho nh÷ng ®èi tîng sö dông th«ng tin trªn c¸c BCTC cã c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng t¹o ra c¸c kho¶n tiÒn vµ viÖc sö dông nh÷ng kho¶n tiÒn ®ã trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t, c¸c chñ nî… BCLCTT cã nh÷ng t¸c dông nh sau: - Cung cÊp th«ng tin ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng t¹o ra c¸c kho¶n tiÒn, c¸c kho¶n t¬ng ®¬ng tiÒn vµ nhu cÇu cña doanh nghiÖp trong viÖc t¹o ra c¸c kho¶n tiÒn. 14 - Cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi tîng sö dông ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ thêi gian còng nh møc ®é ch¾c ch¾n cña viÖc t¹o ra c¸c kho¶n tiÒn trong doanh nghiÖp. - Cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c nguån h×nh thµnh tõ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh, ®Çu t vµ TC cña doanh nghiÖp ®Ó ®¸nh gi¸ ¶nh hëng cña c¸c ho¹t ®éng ®ã ®èi víi t×nh h×nh TC cña doanh nghiÖp. - Cung cÊp th«ng tin ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ tiÒn cña doanh nghiÖp trong kú ho¹t ®éng tiÕp theo. 1.4.2. Néi dung vµ kÕt cÊu cña BCLCTT Néi dung cña BCLCTT gåm ba phÇn: - Lu chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng kinh doanh. - Lu chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng ®Çu t. - Lu chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng tõ ho¹t ®éng TC. * Lu chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng kinh doanh: Néi dung cña phÇn nµy gåm c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh viÖc h×nh thµnh c¸c kho¶n tiÒn vµ viÖc sö dông chóng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®«ng kinh doanh cña doanh nghiÖp. * Lu chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng ®Çu t: Néi dung cña phÇn nµy gåm c¸c chØ tiªu liªn quan ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ sö dông c¸c kho¶n tiÒn nh: tiÒn thu vÒ do thu håi c¸c kho¶n tiÒn ®Çu t vµo c¸c ®¬n vÞ kh¸c, tiÒn l·i thu ®îc tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t, tiÒn thu vÒ nhîng b¸n TSC§, c¸c kho¶n tiÒn chi phÝ cho viÖc mua s¾m, x©y dùng TSC§, c¸c kho¶n tiÒn ®em ®Çu t vµo c¸c ®¬n vÞ kh¸c. * Lu chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng TC: PhÇn nµy gåm c¸c chØ tiªu víi néi dung ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn ®îc t¹o ra vµ sö dông vµo ho¹t ®éng TC cña doanh nghiÖp. Víi néi dung trªn BCLCTT ®îc kÕt cÊu thµnh c¸c dßng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chØ tiªu liªn quan ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ sö dông c¸c kho¶n tiÒn theo tõng lo¹i ho¹t ®éng, c¸c 15 cét ®Ó chi tiÕt theo sè kú nµy vµ kú tríc ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸, so s¸nh gi÷a c¸c kú kh¸c nhau. 1.4.3. Ph¬ng ph¸p lËp BCLCTT 1.4.3.1. Ph¬ng ph¸p lËp trùc tiÕp - C¬ së sè liÖu: Theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp c¸c chØ tiªu cña BCLCTT ®îc c¨n cø vµo c¸c tµi liÖu sau: • Sæ kÕ to¸n vèn b»ng tiÒn. • Sæ kÕ to¸n theo dâi c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶. • BC§KT. - Nguyªn t¾c chung: C¨n cø vµo c¸c sæ kÕ to¸n ®Ó ph©n tÝch x¸c ®Þnh c¸c kho¶n thu, chi tiÒn cho phï hîp víi néi dung cña c¸c chØ tiªu theo tõng lo¹i ho¹t ®éng cña BCLCTT ®Ó ghi vµo c¸c chØ tiªu t¬ng øng. - Ph¬ng ph¸p lËp cô thÓ theo Quy ®Þnh 167/BTC vµ mét sè Th«ng t liªn quan. 1.4.3.2. Ph¬ng ph¸p lËp gi¸n tiÕp - C¬ së sè liÖu: • BCKQH§KD MÉu sè B02- DN. • BC§KT MÉu sè B01- DN. • C¸c TK chi tiÕt vèn b»ng tiÒn, sæ c¸i c¸c TK. - Nguyªn t¾c chung: Theo ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp BCLCTT ®îc lËp b»ng c¸ch ®iÒu chØnh sè lîi tøc tríc thuÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh khái ¶nh hëng cña c¸c nghiÖp vô kh«ng trùc 16 tiÕp thu, chi tiÒn ®· lµm t¨ng, gi¶m lîi tøc; lo¹i trõ c¸c kho¶n l·i, lç cña ho¹t ®éng ®Çu t vµ ho¹t ®éng TC ®· tÝnh vµo lîi nhuËn tríc thuÕ, ®iÒu chØnh c¸c kho¶n môc thuéc vèn lu ®éng. - Ph¬ng ph¸p lËp cô thÓ theo Quy ®Þnh 167/BTC. 1.5. ThuyÕt minh BCTC 1.5.1. T¸c dông cña ThuyÕt minh BCTC ThuyÕt minh BCTC lµ b¸o c¸o ®îc lËp nh»m môc ®Ých gi¶i tr×nh vµ bæ sung, thuyÕt minh nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t×nh h×nh TC cña doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o mµ cha ®îc tr×nh bµy ®Çy ®ñ, chi tiÕt trong c¸c BCTC kh¸c. ThuyÕt minh BCTC cã t¸c dông: - Cung cÊp sè liªu th«ng tin ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ mét c¸ch cô thÓ t×nh h×nh chi phÝ, thu nhËp vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Cung cÊp sè liÖu th«ng tin ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh t¨ng gi¶m TSC§ theo tõng lo¹i, nhãm, t×nh h×nh t¨ng gi¶m vèn chñ së h÷u theo tõng lo¹i nguån vµ tõng nguån cung cÊp, ph©n tÝch tÝnh hîp lý trong viÖc ph©n bæ, c¬ cÊu vèn, kh¶ n¨ng thanh to¸n, kh¶ n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp. 1.5.2. Néi dung vµ kÕt cÊu cña ThuyÕt minh BCTC ThuyÕt minh BCTC gåm c¸c c¸c bé phËn cÊu thµnh sau: - §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. - ChÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông t¹i doanh nghiÖp. - Chi tiÕt mét sè chØ tiªu trong BCTC. - Gi¶i thÝch vµ ThuyÕt minh mét sè t×nh h×nh, kÕt qu¶ ho¹t ®«ng kinh doanh. - Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. - Ph¬ng híng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú tíi. 17 - C¸c kiÕn nghÞ. 1.5.3. C¬ së sè liÖu vµ ph¬ng ph¸p lËp ThuyÕt minh BCTC 1.5.3.1. C¬ së lËp C¨n cø chñ yÕu ®Ó lËp ThuyÕt minh BCTC lµ: - C¸c sæ kÕ to¸n tæng hîp, sæ kÕ to¸n chi tiÕt kú b¸o c¸o. - BC§KT kú b¸o c¸o. - BCKQH§KD kú b¸o c¸o. - ThuyÕt minh BCTC kú tríc, n¨m tríc. 1.5.3.2. Ph¬ng ph¸p chung lËp ThuyÕt minh BCTC §Ó ThuyÕt minh BCTC ph¸t huy ®îc t¸c dông cung cÊp bæ sung, ThuyÕt minh thªm c¸c tµi liÖu, chØ tiªu cô thÓ cho c¸c ®èi tîng sö dông th«ng tin kh¸c nhau ra ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh phï hîp vãi môc ®Ých sö dông th«ng tin cña m×nh ®ßi hái ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ ph¬ng ph¸p chung lËp nh sau: - PhÇn tr×nh bµy b»ng lêi v¨n ph¶i ng¾n gän, râ rµng, dÔ hiÓu. PhÇn tr×nh bµy b»ng sè liÖu ph¶i ®¶m b¶o thèng nhÊt víi sè liÖu trªn c¸c BCTC kh¸c. - C¸c b¸o c¸o quý, c¸c chØ tiªu thuéc phÇn hai chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông t¹i doanh nghiÖp ph¶i thèng nhÊt trong c¶ niªn ®é kÕ to¸n. NÕu cã sù thay ®æi vÒ néi dung nµo ®ã ph¶i cã sù tr×nh bµy lý do thay ®æi mét c¸ch râ rµng. - Trong c¸c biÓu cét sè kÕ ho¹ch ph¶i tr×nh bµy sè liÖu kÕ ho¹ch cña kú b¸o c¸o, cßn cét sè thùc hiÖn kú tríc ph¶i lµ sè liÖu cña kú ngay tríc kú b¸o c¸o. - Ph¬ng ph¸p lËp cô thÓ theo Quy ®Þnh 167/BTC vµ mét sè Th«ng t kh¸c 1.6. Ph©n tÝch BCTC trong doanh nghiÖp 1.6.1. Nh÷ng c«ng viÖc chuÈn bÞ tríc khi ph©n tÝch 18 - Tµi liÖu phôc vô cho ph©n tÝch lµ hÖ thèng BCTC gåm BC§KT, BCKQH§KD, ThuyÕt minh BCTC. Trong ®ã BC§KT vµ BCKQH§KD lµ nh÷ng bé phËn chñ yÕu sö dông khi ph©n tÝch. - Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch: • Ph¬ng ph¸p so s¸nh: ®©y lµ ph¬ng ph¸p chñ yÕu ®îc dung trong ph©n tÝch BCTC. Cã thÓ so s¸nh gi÷a sè hiÖn thùc kú nµy víi kú tríc, so s¸nh gi÷a sè hiÖn thùc víi sè kÕ ho¹ch, so s¸nh sè hiÖn thùc kú nµy víi møc trung b×nh cña ngµnh, so s¸nh theo chiÒu däc, chiÒu ngang…Mçi h×nh thøc so s¸nh cho t¸c dông kh¸c nhau. Tuú vµo tõng trêng hîp cô thÓ ®Ó lùa chän. • Ph¬ng ph¸p chi tiÕt: lµ ph¬ng ph¸p chia nhá ®èi tîng nghiªn cøu kh¸c nhau t¹o nªn ®èi tîng ph©n tÝch. Cã thÓ chi tiÕt theo bé phËn cÊu thµnh chØ tiªu, theo thêi gian vµ ®Þa ®iÓm ®Ó ®¸nh gi¸ ®îc kÕt qu¶ kinh doanh mét c¸ch chÝnh x¸c. • Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch nh©n tè: lµ kü thuËt ph©n tÝch vµ x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn chØ tiªu ph©n tÝch d¹ng nh©n tè. §Ó x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh hëng cña tõng nh©n tè ®Õn kÕt qu¶ kinh tÕ, ph©n tÝch kinh tÕ cã thÓ sö dông mét hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nhau, nh ph¬ng ph¸p thay thÕ liªn hoµn, ph¬ng ph¸p chªnh lÖch, ph¬ng ph¸p c©n ®èi… 1.6.2. Néi dung ph©n tÝch BCTC vµ kü thuËt ph©n tÝch 1.6.2.1. Ph©n tÝch BCTC Víi môc ®Ých lµ ®¸nh gi¸ ®îc thùc tr¹ng t×nh h×nh TC cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm ph©n tÝch, th«ng qua ®ã cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho nh÷ng ®èi tîng ®ang quan t©m ®Õn t×nh h×nh TC cña doanh nghiÖp ®Ó hä cã nh÷ng quyÕt ®Þnh cÇn thiÕt phï hîp víi lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau. Do ®ã, ph©n tÝch CBTC thêng ®îc tiÕn hµnh theo nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: - Ph©n tÝch cÊu thµnh, t×nh h×nh biÕn ®éng cña tµi s¶n, nguån vèn. - Ph©n tÝch kÕt qu¶ kinh doanh. 19 - Ph©n tÝch t×nh h×nh ®Çu t vµ tù tµi trî. - Ph©n tÝch t×nh h×nh c«ng nî vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n. - Ph©n tÝch rñi ro TC. - Ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña viÖc qu¶n lý vµ sö dông vèn. - Ph©n tÝch t×nh h×nh lu chuyÓn tiÒn tÖ. 1.6.2.2. Kü thuËt ph©n tÝch Thêng ngêi ta sö dông c¸c kü thuËt so s¸nh sau ®©y: - So s¸nh vÒ sè tuyÖt ®èi: lµ viÖc x¸c ®Þnh chªnh lÖch gi÷a trÞ sè cña chØ tiªu kú ph©n tÝch víi trÞ sè cña chØ tiªu kú gèc. KÕt qu¶ so s¸nh cho thÊy sù biÕn ®éng vÒ sè tuyÖt ®èi cña hiÖn tîng kinh tÕ ®ang nghiªn cøu. - So s¸nh b»ng sè t¬ng ®èi: lµ x¸c ®Þnh sè % t¨ng (gi¶m) gi÷a sè thùc tÕ so víi kú gèc cña chØ tiªu ph©n tÝch. Còng cã khi tû träng cña mét hiÖn tîng kinh tÕ trong mét tæng thÓ quy m« chung ®îc x¸c ®Þnh. KÕt qu¶ tèc ®é ph¸t triÓn hoÆc kÕt cÊu, møc phæ biÕn cña hiÖn tîng kinh tÕ. Khi ph©n tÝch BCTC cã thÓ sö dông c¸c kü thuËt ph©n tÝch theo chiÒu däc hoÆc theo chiÒu ngang: - Ph©n tÝch theo chiÒu ngang lµ viÖc so s¸nh c¶ sè tuyÖt ®èi vµ sè t¬ng ®èi trªn cïng mét hµng (cïng mét chØ tiªu) trªn BCTC. Qua ®ã, thÊy ®îc sù biÕn ®éng cña tõng chØ tiªu. - Ph©n tÝch theo chiÒu däc lµ viÖc xem xÐt, x¸c ®Þnh tû träng cña tõng chØ tiªu trong tæng thÓ quy m« chung. Qua ®ã thÊy ®îc møc ®é quan träng cña tõng chØ tiªu trong tæng thÓ.VÊn ®Ò lµ x¸c ®Þnh quy m« chung ®îc phï hîp víi tõng b¸o c¸o vµ mèi quan hÖ gi÷a chØ tiªu xem xÐt víi quy m« chung ®ã. 1.6.3. Tæ chøc c«ng t¸c ph©n tÝch BCTC ë doanh nghiÖp - LËp kÕ ho¹ch ph©n tÝch: giai ®o¹n nµy ®îc tiÕn hµnh chu ®¸o, chuÈn x¸c sÏ gióp cho c¸c giai ®o¹n sau tiÕn hµnh cã kÕt qu¶ tèt. V× vËy, giai ®o¹n nµy ®îc coi lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ. 20