Tài liệu Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA LUẬT BỘ MÔN LUẬT KINH DOANH THƯƠNG MẠI
  LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT KHÓA 33 (2007 – 2011) Đề tài: THỰC TIỄN VỀ HOẠT ĐỘNG KHUYẾN MẠI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CUNG CẤP MẠNG THÔNG TIN DI ĐỘNG Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện: Ths. Nguyễn Mai Hân Phạm Mỹ Anh MSSV: 5075086 Lớp: Luật Thương mại 1 - K33 Cần Thơ, 04/2011 Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ........................................................................................................ ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ........................................................... GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN ........................................................................................................ ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. .................................................... GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động MỤC LỤC Trang LỜI NÓI ĐẦU........................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG KHUYẾN MẠI VÀ DOANH NGHIỆP CUNG CẤP MẠNG THÔNG TIN DI ĐỘNG ....................... 3 1.1. Khái quát chung về hoạt động khuyến mại.................................................... 3 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm ................................................................................. 3 1.1.1.1. Khái niệm ............................................................................................... 4 1.1.1.2. Đặc điểm ................................................................................................ 4 1.1.2. Ý nghĩa của hoạt động khuyến mại. .............................................................. 6 1.1.3. Sự hình thành, phát triển của hoạt động khuyến mại và pháp luật về hoạt động khuyến mại. ..................................................................................................... 7 1.2. Khái quát về những doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động trên thị trường Việt Nam hiện nay.............................................................................. 10 1.3. Sự cần thiết phải điều chỉnh bằng pháp luật đối với hoạt động khuyến mại của các mạng thông tin di động ........................................................................... 14 CHƯƠNG 2. PHÁP LUẬT ĐIỀU CHỈNH ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KHUYẾN MẠI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CUNG CẤP MẠNG THÔNG TIN DI ĐỘNG................................................................................................................... 18 2.1. Chủ thể thực hiện khuyến mại...................................................................... 18 2.2. Quyền và nghĩa vụ của chủ thể thực hiện khuyến mại................................ 19 2.2.1. Quyền của chủ thể thực hiện khuyến mại.................................................... 19 2.2.2. Nghĩa vụ của chủ thể thực hiện khuyến mại................................................ 21 2.3. Hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại và hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại ........................................................................................................... 23 2.4. Nguyên tắc thực hiện khuyến mại ................................................................ 26 2.4.1. Nguyên tắc thực hiện khuyến mại theo quy định của Luật Thương mại..................................................................................................................... 26 2.4.2. Nguyên tắc thực hiện khuyến mại trong lĩnh vực thông tin di động ............. 27 2.5. Hạn mức giảm giá khuyến mại ..................................................................... 29 2.6. Các hình thức khuyến mại ............................................................................ 30 2.6.1. Đưa hàng mẫu, cung ứng dịch vụ mẫu để khách hàng dùng thử Không phải trả tiền ............................................................................................. 31 2.6.2. Tặng hàng hóa cho khách hàng, cung ứng dịch vụ không thu tiền không kèm theo việc mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ................................. 32 2.6.3. Bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ với giá bán hàng hóa, cung ứng GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động dịch vụ thấp hơn trước đó ................................................................................... 33 2.6.4. Bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ có kèm theo phiếu mua hàng, phiếu sử dụng vụ. ................................................................................................ 36 2.6.5. Bán hàng, cung ứng dịch vụ có kèm theo phiếu dự thi cho khách hàng để chọn người trao thưởng theo thể lệ và giải thưởng đã công bố ....................... 37 2.6.6. Bán hàng, cung ứng dịch vụ có kèm theo việc tham dự các chương trình khuyến mại mang tính may rủi. .................................................................. 37 2.6.7. Tổ chức chương trình khách hàng thường xuyên. ....................................... 39 2.6.8. Tổ chức cho khách hàng tham gia các chương trình văn hóa, nghệ thuật, giải trí và các sự kiện khác vì mục đích khuyến mại.......................... 40 2.7. Các hành vi bị cấm trong hoạt động khuyến mại ........................................ 40 2.8. Trình tự, thủ tục thông báo và đăng ký thực hiện khuyến mại................... 42 2.9. Xử lý vi phạm trong hoạt động khuyến mại đối với các doanh nghiệp di động .................................................................................................................. 44 2.9.1. Xử lý vi phạm hành chính ........................................................................... 44 2.9.2. Xử lý vi phạm hình sự trong hoạt động khuyến mại .................................... 49 CHƯƠNG 3. THỰC TIỄN VỀ HOẠT ĐỘNG KHUYẾN MẠI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CUNG CẤP MẠNG THÔNG TIN DI ĐỘNG VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN ............................................................................. 50 3.1. Tình hình khuyến mại................................................................................... 50 3.2. Một số tồn tại và đề xuất hoàn thiện ............................................................ 54 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 60 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động LỜI NÓI ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài Ở bất kỳ thời nào thì nhu cầu trao đổi thông tin giữa các cá nhân trong xã hội với nhau là một điều cần thiết. Hơn nữa, trong thời đại ngày nay nhu cầu, trao đổi, giao lưu, học tập, nghiên cứu, tiến hành các hoạt động thương mại của con người diễn ra một cách thường xuyên và mạnh mẽ không phải trong phạm vi quốc gia mà còn vượt ra ngoài phạm vi khu vực và quốc tế. Ngày nay, do sự phát triển của khoa họccông nghệ, mọi người có thể trao đổi, liên lạc với nhau bằng những phương tiện hiện đại, trong đó hình thức trao đổi thông tin bằng điện thoại di động là một phương thức trao đổi hiệu quả được rất nhiều người sử dụng. Nếu như trước đây, số người sử dụng điện thoại di động ở Việt Nam rất ít, đa số chỉ có giới kinh doanh và người giàu có thì ngày nay hầu hết mọi người thuộc mọi tầng lớp trong xã hội đều có thể sử dụng điện thoại di động. Do đó, số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực viễn thông chuyên về cung cấp mạng thông tin di động cũng tăng lên. Từ năm 1993, ở Việt Nam chỉ có duy nhất một công ty hoạt động chuyên về lĩnh vực này là MobiFone, thì đến thời điểm hiện tại Việt Nam đã có đến 7 doanh nghiệp chính thức được cấp phép cung cấp các dịch vụ về thông tin di động. Điều này cho thấy tính cạnh tranh trong lĩnh vực này ngày một tăng lên. Trong một thời gian dài, thị trường viễn thông Việt Nam chứng kiến những cuộc đua tranh quyết liệt giữa các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động với nhau bằng những hình thức khuyến mại hấp dẫn, rầm rộ, nhằm lôi kéo khách hàng về phía mình và làm tăng thị phần của những doanh nghiệp trên thị trường. Đề cập đến hoạt động khuyến mại thì đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này, tuy nhiên hoạt động khuyến mại trong lĩnh vực cung cấp mạng thông tin di động thì chưa được quan tâm nhiều. Thêm vào đó, cùng với sự phát triển của ngành thông tin di động và sự bùng nổ của những chương trình khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động trong thời gian qua, dẫn đến tình trạng cạnh tranh quyết liệt giữa những doanh nghiệp với nhau trong lĩnh vực này mang biểu hiện không lành mạnh. Với mong muốn tìm hiểu những quy định của pháp luật về hoạt động khuyến mại trong lĩnh vực thông tin di động, cũng như việc vận dụng những quy định này trong thực tiễn như thế nào. Chính vì những lí do này, người viết đã chọn đề tài “Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động” để làm luận văn tốt nghiệp của mình. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 1 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động 1.2. Mục đích nghiên cứu Việc nghiên cứu đề tài nhằm tìm hiểu, làm sáng tỏ những quy định của pháp luật hiện hành về hoạt động khuyến mại trong lĩnh vực thông tin di động, tình hình khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động trên thị trường. Từ đó, đưa ra những biện pháp đề xuất hoàn thiện nhằm góp phần mang lại lợi ích thật sự cho người sử dụng dịch vụ cũng như thị trường thông tin di động Việt Nam, giúp hoạt động khuyến mại đặc biệt là hoạt động khuyến mại trong lĩnh vực thông tin di động diễn ra ổn định và trật tự hơn. 1.3. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu lý luận về hoạt động khuyến mại cũng như pháp luật điều chỉnh đối với hoạt động khuyến mại trong lĩnh vực mạng thông tin di động. Những chế tài xử lý vi phạm hành chính và hình sự khi thương nhân vi phạm các quy định pháp luật về hoạt động khuyến mại. Tình hình khuyến mại của các doanh nghiệp mà chủ yếu là các chương trình khuyến mại dành cho đối tượng khách hàng là các thuê bao trả trước, thuê bao trả sau sử dụng dịch vụ của các doanh nghiệp di động. 1.4. Phương pháp nghiên cứu Để nghiên cứu đề tài, người viết đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu: phương pháp phân tích luật viết, phương pháp so sánh, sưu tầm, tổng hợp, phân tích tài liệu. 1.5. Kết cấu của luận văn Ngoài lời đầu, phần kết luận thì nội dung luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Khái quát chung về hoạt động khuyến mại và các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động trên thị trường Việt Nam. Tập trung nghiên cứu những cơ sở lý luận chung về hoạt động khuyến mại và sự cần thiết phải điều chỉnh bằng pháp luật đối với hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động. Chương 2: Đi sâu vào phân tích các quy định của pháp luật hiện hành điều chỉnh đối với hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động. Chương 3: Tìm hiểu về tình hình khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động trên thị trường trong thời gian qua và đưa ra một số đề xuất nhằm góp phần hoàn thiện hơn về hoạt động này. Do đây là một đề tài tương đối rộng và khá mới cùng với sự ảnh hưởng của những điều kiện về chủ quan và khách quan, nên không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý Thầy, Cô và các bạn để đề tài được hoàn chỉnh hơn. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 2 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động CHƯƠNG 1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG KHUYẾN MẠI VÀ DOANH NGHIỆP CUNG CẤP MẠNG THÔNG TIN DI ĐỘNG 1.1. Khái quát chung về hoạt động khuyến mại 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm 1.1.1.1. Khái niệm Theo từ điển tiếng việt “mãi” là mua, “mại” là bán1 khuyến mãi có ý nghĩa là khuyến khích mua hàng, còn khuyến mại có nghĩa là khuyến khích bán ra. Xét trên hai phương diện: đơn vị kinh doanh (người bán) và người tiêu dùng (người mua), khi đơn vị kinh doanh muốn gia tăng doanh số bán hàng (hoặc gia tăng thị phần) họ có thể dùng một chương trình khuyến khích bán hàng hóa, dịch vụ, chương trình đó đứng về phía đơn vị kinh doanh được gọi là chương trình khuyến mại (chương trình kích thích bán hàng), về phía người tiêu dùng khi đơn vị kinh doanh tung ra chương trình kích thích người tiêu dùng mua nhiều sản phẩm và sử dụng dịch vụ nhiều hơn sẽ được gọi là chương trình khuyến mãi (chương trình kích thích người tiêu dùng mua hàng). Đứng về phía người bán thì gọi là khuyến mại, đứng về phía người mua thì gọi là khuyến mãi. Do việc mua bán được tiến hành đồng thời nên cả hai thuật ngữ này đều có thể sử dụng được2. Thông tin khuyến mãi hay khuyến mại giúp cho khách hàng (người tiêu dùng) hiểu rằng doanh nghiệp đang có chính sách ưu đãi nào đó dành cho khách hàng. Theo Hiệp hội tiếp thị Mỹ định nghĩa “khuyến mãi là hoạt động tiếp thị khác với hoạt động bán hàng trực tiếp, quảng cáo và tuyên truyền nhằm kích thích người tiêu dùng mua hàng và làm tăng hiệu quả các đại lý”. Trong khi đó hiệp hội các công ty quảng cáo của Mỹ lại đưa ra định nghĩa “khuyến mãi là bất kỳ hoạt động nào tạo ra một động cơ để mua sản phẩm ngoài các lợi ích vốn có của sản phẩm”.3 Dưới góc độ pháp lý, các nhà làm luật không gọi là “khuyến mãi” mà là “khuyến mại” và từ này được dùng ở hầu hết các văn bản quy phạm pháp luật. Theo khoản 1 Điều 88 Luật Thương mại năm 2005 định nghĩa “khuyến mại là hoạt động xúc tiến thương mại của thương nhân nhằm xúc tiến việc mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ bằng cách dành cho khách hàng những lợi ích nhất định”. Tại Điều 108 Luật Thương mại năm 1997 định nghĩa “ khuyến mại là hành vi 1 2 3 Minh Tân, Thanh Nghi, Xuân Lãm, Từ điển tiếng việt, Nxb. Thanh Hóa, 1998, tr. 808. TS. Nguyễn Thị Dung, Pháp luật về xúc tiến thương mại ở Việt Nam những vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, tr. 45. Hoàng Trọng và Hoàng Thị Phương Thảo, Quản trị chiêu thị, Nxb. Thống kê, 1999, tr. 330. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 3 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động xúc tiến thương mại của thương nhân nhằm xúc tiến việc bán hàng, cung ứng dịch vụ trong phạm vi kinh doanh của thương nhân bằng cách dành những lợi ích nhất định cho khách hàng”. Như vậy so với Luật Thương mại 1997, Luật Thương mại hiện hành khi định nghĩa về hoạt động khuyến mại có bổ sung thêm về mục đích khuyến mại. Trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, bên cạnh mục đích tìm kiếm cơ hội để bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, tiêu thụ hết số lượng sản phẩm làm ra nhằm đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp và làm tăng thị phần của doanh nghiệp trên thị trường. Một mục đích khác cũng không kém phần quan trọng, là một trong những yếu tố đầu tiên tạo nên sản phẩm, đó là quá trình tìm kiếm, thu mua nguyên nhiên liệu. Hoạt động khuyến mại trong giai đoạn thu mua hàng hóa, nguyên liệu cũng là một trong những hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, góp phần tạo ra một sản phẩm có chất lượng, tăng tính cạnh tranh trên thị trường. Đây là quá trình tất yếu không thể tách rời từ khâu tìm nguồn nguyên liệu cho đến khi sản phẩm, dịch vụ đến được với khách hàng. Để kịp thời điều chỉnh vấn đề này, Luật Thương mại năm 2005 đã bổ sung thêm hoạt động khuyến mại không chỉ là xúc tiến việc bán hàng, cung ứng dịch vụ mà khuyến mại còn nhằm xúc tiến cho việc mua hàng hóa, cung ứng dịch vụ. Ở bất kỳ khía cạnh nào, dưới những cách tiếp cận khác nhau, thì trong hoạt động kinh doanh thương mại khuyến mại là một hoạt động không thể thiếu với mục đích khuyến khích và lôi kéo khách hàng về phía mình mang lại lợi nhuận tối đa cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp đứng vững và ngày càng phát triển. 1.1.1.2. Đặc điểm Hoạt động khuyến mại là một bộ phận của hoạt động xúc tiến thương mại của thương nhân, hay nói cách khác khuyến mại là một trong những cách thức để thương nhân tiến hành xúc tiến thương mại nhằm tìm kiếm cơ hội mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ. Do đó khuyến mại mang đầy đủ bản chất của hoạt động xúc tiến thương mại. Tuy nhiên, tùy theo tình hình, chiến lược, từng giai đoạn trong quá trình kinh doanh mà thương nhân có thể lựa chọn những hình thức xúc tiến thương mại phù hợp với doanh nghiệp mình. Ngoài những đặc điểm chung của hoạt động xúc tiến thương mại, khuyến mại còn mang những đặc điểm riêng biệt mà thương nhân có thể lựa chọn làm một biện pháp xúc tiến thương mại hiệu quả phù hợp với chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp mình. Khuyến mại mang những đặc điểm cơ bản sau: - Về bản chất: khuyến mại cũng như những hoạt động xúc tiến thương mại khác là hoạt động thương mại có tác dụng thúc đẩy, tìm kiếm cơ hội thực hiện các hoạt động thương mại khác như mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ. Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lời, bao gồm hoạt động sinh lời trực tiếp và hoạt động không có tác dụng sinh lời trực tiếp. Với tác dụng thúc đẩy, tìm kiếm cơ hội mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, các hoạt động khuyến mại, quảng cáo thương mại, trưng GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 4 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động bày, giới thiệu hàng hóa và dịch vụ, hội chợ, triển lãm thương mại là những hoạt động thương mại không có tác dụng sinh lời trực tiếp. Giá trị thương mại của những hành vi này thể hiện ở tác dụng kích thích nhu cầu của khách hàng, tác động tới thái độ và hành vi mua sắm của khách hàng để thông qua đó, thỏa mãn nhu cầu lợi nhuận của thương nhân4 - Chủ thể hành vi khuyến mại: là thương nhân và các tổ chức, cá nhân khác hoạt động liên quan đến thương mại. Thương nhân có thể tự mình thực hiện khuyến mại cho hàng hóa, dịch vụ mà mình kinh doanh, hoặc thuê thương nhân kinh doanh dịch vụ khuyến mại thực hiện việc khuyến mại cho hàng hóa, dịch vụ của mình. Trước đây Luật Thương mại năm 1997 không quy định về dịch vụ khuyến mại là một thiếu sót, thực tế quan hệ thương mại rất đa dạng, việc một thương nhân thuê một thương nhân khác chuyên cung cấp dịch vụ khuyến mại mang tính chuyên nghiệp hơn thực hiện chiến lược khuyến mại cho sản phẩm của mình, qua đó hiệu quả của hoạt động khuyến mại sẽ tốt hơn, hình ảnh của sản phẩm và tên tuổi của doanh nghiệp sẽ được nâng lên. Đáp ứng được yêu cầu thực tế đó, Luật Thương mại năm 2005 đã kịp thời điều chỉnh những quan hệ kinh tế mới phát sinh, làm cơ sở cho hình thức kinh doanh dịch vụ khuyến mại và thương nhân chuyên kinh doanh về dịch vụ này hoạt động theo một khuôn khổ nhất định và ổn định hơn, quyền và lợi ích được đảm bảo hơn. - Cách thức xúc tiến khuyến mại: là dành cho khách hàng những lợi ích nhất định, những lợi ích này có thể là quà tặng, hàng mẫu để dùng thử, được giảm giá, tham gia các chương trình may rủi, tham gia các chương trình văn hóa nghệ thuật…. - Mục đích của khuyến mại: là xúc tiến việc bán hàng và cung ứng dịch vụ nhằm làm tăng doanh số bán hàng, sử dụng dịch vụ, thông qua đó tăng thị phần của doanh nghiệp trên thị trường. Khuyến mại là một trong những công cụ xúc tiến thương mại hiệu quả nhất được rất nhiều thương nhân lựa chọn. Chính việc mang đến cho khách hàng những lợi ích nhất định thông qua đó tác động đến hành vi mua sắm hàng hóa, sử dụng dịch vụ của khách hàng làm cho hoạt động này dễ dàng phân biệt với những hình thức xúc tiến thương mại còn lại như quảng cáo, hội chợ, triễn lãm hay trưng bày giới thiệu hàng hóa, dịch vụ. Điều 105 Luật Thương mại năm 2005 định nghĩa “quảng cáo thương mại là hoạt đông xúc tiến thương mại của thương nhân để giới thiệu với khách hàng về hoạt động kinh doanh hàng hóa, dịch vụ của mình”. Nếu như hình thức quảng cáo chỉ mang tính chất giới thiệu về hoạt động kinh doanh hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp mình đến khách hàng, hay nói cách khác quảng cáo chỉ mang tính chất thông tin một chiều từ phía doanh nghiệp đến với khách hàng, khách hàng có thể tham khảo về hàng 4 TS. Nguyễn Thị Dung, Pháp luật về xúc tiến thương mại ở Việt Nam những vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, tr. 34. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 5 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động hóa, dịch vụ của doanh nghiệp mà không cần một sự đáp lại nào từ phía khách hàng. Còn đối với hình thức trưng bày, giới thiệu hàng hóa, dịch vụ hay hoạt động hội chợ, triển lãm thương mại cũng là hình thức thông tin, giới thiệu đến khách hàng về hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp vì theo quy định tại Điều 117 Luật Thương mại năm 2005 thì “trưng bày, giới thiệu hàng hóa, dịch vụ là hoạt động xúc tiến thương mại của thương nhân dùng hàng hóa, dịch vụ và tài liệu về hàng hóa, dịch vụ để giới thiệu với khách hàng về hàng hóa, dịch vụ đó” và ở Điều 129 Luật Thương mại năm 2005 định nghĩa “hội chợ, triển lãm thương mại là hoạt động xúc tiến thương mại được thực hiện tập trung trong một thời gian và tại một địa điểm nhất định để thương nhân trưng bày, giới thiệu hàng hóa, dịch vụ nhằm mục đích thúc đẩy, tìm kiếm cơ hội giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa, hợp đồng dịch vụ”. Ở hình thức khuyến mại khách hàng sẽ tìm thấy những lợi ích nhất định từ sản phẩm, dịch vụ mà mình sử dụng. Giữa doanh nghiệp và khách hàng có sự trao đổi qua lại với nhau thông qua đó khách hàng có thể đánh giá được chất lượng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp. Từ đó tác động đến hành vi tiêu dùng, sử dụng hàng hóa, dịch vụ của họ, giúp họ tìm ra những hàng hóa, dịch vụ vừa mang lại lợi ích nhất định, vừa đảm bảo chất lượng tốt nhất. 1.1.2. Ý nghĩa của hoạt động khuyến mại Trong nền kinh tế thị trường nhất là trong môi trường kinh doanh đầy cạnh tranh, người tiêu dùng ngày càng có nhiều sự lựa chọn về hàng hóa, dịch vụ với những tính năng, giá cả, mẫu mã tương tự nhau. Việc thúc đẩy và tìm kiếm cơ hội bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ là việc cần thiết quyết định sự thành công hay thất bại của doanh nghiệp. Trong hoạt động kinh doanh thương mại cũng như hoạt động xúc tiến thương mại của thương nhân, khuyến mại là một trong những công cụ kích thích bán hàng tốt nhất, nó mang lại những ý nghĩa to lớn đối với thương nhân, khách hàng sử dụng hàng hóa, dịch vụ: - Khuyến mại đã và đang trở thành xu hướng phổ biến, được áp dụng thường xuyên trên thị trường nhằm tìm kiếm, thúc đẩy cơ hội mua bán, cung ứng dịch của thương nhân. - Khuyến mại giúp thương nhân phát triển nhu cầu bán hàng và nâng cao doanh số bán hàng, dịch vụ cung ứng trong khoảng thời gian ngắn hạn. Giới thiệu sản phẩm mới hoặc những cải tiến sắp có mặt trên thị trường. Mở rộng và tăng cường hệ thống hàng hóa, cung ứng dịch vụ trên thị trường, giúp thương nhân có thêm nhiều cơ hội và hợp đồng mới. - Khuyến mại tạo nên sự thích thú, lòng ham muốn và dẫn đến quyết định mua hàng của người tiêu dùng. Từ đó hình thành nhu cầu tiêu dùng và tăng cường mức độ tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 6 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động - Khuyến mại còn đóng vai trò tiết kiệm trong tiêu dùng và hình thành nhu cầu trong lĩnh vực dịch vụ. - Khuyến mại nếu biết kết hợp với các biện pháp khác sẽ tạo điều kiện cho quá trình lưu thông hàng hóa, dịch vụ trong nền kinh tế thị trường được liên tục, tốc độ chu chuyển của đồng vốn sẽ tăng lên góp phần làm ra nhiều của cải xã hội. Ngoài ra, đối với nền kinh tế quốc gia khuyến mại còn góp phần nâng cao nâng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường, tạo động lực thúc đẩy cải tiến kỹ thuật, phát triển công nghệ, hạ giá thành sản phẩm, tạo ra cơ hội và điều kiện cho nền kinh tế tăng trưởng, phát triển và mở rộng việc giao lưu kinh tế với các nước, nâng cao vị thế của quốc gia trong cộng đồng quốc tế. 1.1.3. Sự hình thành, phát triển của hoạt động khuyến mại và pháp luật về khuyến mại Bất kỳ một sự vật, hiện tượng nào tồn tại trong xã hội đều là kết quả của quá trình hình thành, đấu tranh và phát triển từ rất lâu đời. Theo phương pháp khoa học lịch sử, tất cả các hiện tượng diễn ra hiện tại, đều là sự tiến lên của những gì diễn ra trước đó và là cơ sở cho những gì diễn ra sau này5. Hoạt động khuyến mại cũng không nằm ngoài quy luật đó. Hoa kỳ là quốc gia đầu tiên phát minh ra chiến lược khuyến mại. Tại đây sau cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới (1929-1932) và những cuộc khủng hoảng kinh tế và xã hội kế tiếp mà những xí nghiệp có nền sản xuất lớn cảm thấy cần phải phát minh ra một loại kinh doanh mới để làm gia tăng thêm sự bán hàng của họ đang bị trì truệ vì những cơn khủng hoảng, sự phát triển nhanh chóng của những phương tiện kỹ nghệ tối tân, sự cạnh tranh ngày càng mạnh mẽ giữa các xí nghiệp, nhu cầu thị trường ngày càng đòi hỏi những phát minh mới mẽ.... Để gần gũi với giới tiêu thụ hơn, các kỹ nghệ gia đã tìm ra những kỹ thuật mới có khả năng đưa một món hàng hay một dịch vụ thương mại đến gần với khách hàng của họ hơn. Qua những món hàng mẫu, những sự chứng minh cụ thể, sự giảm giá bán, tiền thưởng, giới tiêu thụ mới có dịp khám phá ra những lợi ích mới cũng như có lý do để mua sắm6. Ở Việt Nam, trước năm 1986 quan niệm về xúc tiến thương mại nói chung cũng như khái niệm về khuyến mại ít được nói đến. Trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, mọi hoạt động sản xuất kinh doanh đều do Nhà nước hoạch định, sản xuất ra cái gì, phân phối cho ai, phân phối như thế nào, đều nằm trong kế hoạch của Nhà nước. Yếu tố cạnh tranh trên thị trường hầu như không tồn tại, các doanh nghiệp sản xuất ra sản phẩm đều biết chắc rằng sản phẩm của mình sẽ được tiêu thụ hết. Trong điều kiện này mọi hoạt động tìm kiếm cơ hội, tìm kiếm thị trường để tiêu thụ hàng hóa, sản 5 6 TS. Phan Trung Hiền, Để hoàn thành tốt luận văn ngành luật, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr. 47. TS. Huỳnh Văn Tòng, Kỹ thuật quảng cáo, Nxb. TP. Hồ Chí Minh, tr. 120. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 7 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động phẩm, dịch vụ làm ra dường như không có ý nghĩa. Vấn đề xúc tiến thương mại có chăng chỉ được đặt ra ở tầm quốc gia, khi Nhà nước thực hiện hỗ trợ các hoạt động tổ chức hội trợ, triển lãm thương mại trong nước và ở nước ngoài, cùng với các nổ lực nhằm mở rộng quan hệ hợp tác chính trị, kinh tế với các nước Xã hội chủ nghĩa. Dĩ nhiên các hoạt động này diễn ra rất “yếu ớt” do nền kinh tế không có yếu tố cạnh tranh và hội nhập kinh tế quốc tế chưa phải là chính sách trọng yếu của Đảng và Nhà nước ta trong thời kỳ đó7. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI năm 1986 đánh dấu một bước chuyển đổi mạnh mẽ, Đảng ta đề ra đường lối đổi mới toàn diện trong đó có đổi mới kinh tế, phát triển các thành phần kinh tế với nhiều hình thức phong phú, đa dạng và sáng tạo. Từ một nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung chuyển sang nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng Xã hội chủ nghĩa. Từ một nền kinh tế lạc hậu, sản xuất nhỏ lẻ, tập trung chuyển sang nền kinh tế lớn sản xuất hàng hóa đa dạng, phong phú đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội. Yếu tố cạnh tranh bắt đầu xuất hiện. Trong một nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường, đòi hỏi các doanh nghiệp phải không ngừng vận động thì mới có thể tồn tại và đứng vững. Từ khi thực hiện chính sách đổi mới, đời sống của người dân không ngừng được nâng lên, do đó nhu cầu về tiêu dùng sản phẩm, cũng như sử dụng dịch vụ cũng tăng lên đòi hỏi chất lượng hàng hóa, dịch vụ ngày càng cao. Doanh nghiệp phải có những chiến lược kinh doanh đúng đắn, tìm hiểu và nghiên cứu thị trường, tìm hiểu tâm lý khách hàng. Nhu cầu của người tiêu dùng thì ngày càng tăng lên trong khi đó có rất nhiều doanh nghiệp cùng sản xuất ra những sản phẩm, cung ứng những dịch vụ giống nhau. Trong môi trường kinh doanh đầy cạnh tranh đó, để lôi kéo khách hàng về phía mình các doanh nghiệp phải tìm cách hạ giá thành sản phẩm, dịch vụ, tặng hàng mẫu để người tiêu dùng dùng thử, mua hàng có thưởng.... Xúc tiến thương mại nói chung, hoạt động khuyến mại nói riêng trở thành công cụ kích thích bán hàng hiệu quả và tất yếu của các doanh nghiệp. Trước khi chuyển sang nền kinh tế thị trường, các khái niệm khuyến mại, quảng cáo thương mại, hội trợ, triển lãm, trưng bày, giới thiệu hàng hóa... ít được nói đến, do các hiện tượng kinh tế này chưa hình thành trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung và cũng chưa có nhu cầu điều chỉnh bằng pháp luật. Những hình thức xúc tiến thương mại nói chung chỉ hình thành trong nền kinh tế thị trường, khi mà có những chủ thể kinh doanh cùng có khả năng cung cấp những loại hàng hóa, dịch vụ giống nhau trong khi đó thì người tiêu dùng có khả năng lựa chọn những sản phẩm hàng hóa, dịch vụ phù hợp với nhu cầu của mình nhất. Tất nhiên trong nền kinh tế thị trường khi có nhiều 7 TS. Nguyễn Thị Dung, Pháp luật về xúc tiến thương mại ở Việt Nam những vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, tr. 62. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 8 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động doanh nghiệp cùng kinh doanh trên một lĩnh vực, cùng có những sản phẩm hàng hóa, dịch vụ giống nhau, yếu tố cạnh tranh sẽ xuất hiện. Không phải bất cứ một doanh nghiệp nào hoạt động thương mại đều có những chiến lược kinh doanh để cạnh tranh một cách công bằng và tiến bộ. Để tạo điều kiện cho các thương nhân hoạt động thương mại một cách tốt nhất, tạo môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh cũng như để hoạt động xúc tiến thương mại nói chung, hoạt động khuyến mại nói riêng diễn ra một cách ổn định và trật tự hơn, Nhà nước đã ban hành ra nhiều văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh về vấn đề này. Văn bản pháp luật đầu tiên điều chỉnh về hoạt động xúc tiến thương mại được ban hành ngày 01/8/1994 là Quyết định số 390/TTg ban hành quy chế về hội chợ, triển lãm thương mại. Tiếp đó là Nghị định số 194/CP ngày 31/12/1994 quy định về hoạt động quảng cáo trên lãnh thổ Việt Nam. Tuy nhiên, những văn bản này đều là những văn bản dưới luật và điều chỉnh chưa đầy đủ về các hành vi xúc tiến thương mại đang diễn ra rất đa dạng trong môi trường kinh doanh thương mại. Luật Thương mại năm 1997 ra đời, đã bổ sung thêm nhiều hình thức xúc tiến thương mại, đặc biệt là hình thức khuyến mại được đưa vào điều chỉnh ở một văn bản có giá trị pháp lý cao hơn và mang tính ổn định hơn. Bên cạnh đó ngày 05/5/1999 Chính phủ ban hành Nghị định số 32/1999/NĐ-CP về khuyến mại, quảng cáo thương mại và hội trợ triển lãm thương mại. Khi các quan hệ thương mại diễn ra sôi động và phức tạp hơn, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành không còn phù hợp để điều chỉnh các vấn đề mới phát sinh thì nó sẽ được thay thế bằng những văn bản mới phù hợp hơn. Luật Thương mại năm 2005 được ban hành để thay thế cho luật Thương mại năm 1997 đã không còn phù hợp nữa, hoạt động khuyến mại tiếp tục được ghi nhận trong Luật Thương mại năm 2005 bởi tính quan trọng và cần thiết của nó trong hoạt động thương mại. Ngoài ra để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực này nhiều văn bản pháp luật có liên quan cũng được ban hành để điều chỉnh về vấn đề này. Cụ thể như Luật Cạnh tranh năm 2004, Pháp lệnh bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 1999, sắp được thay thế bằng Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 01/7/2011. Nghị định số 175/2004/NĐ-CP ngày 10/10/2004 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại, đã được thay thế bằng Nghị định số 06/2008/NĐ-CP ngày 16/01/2008 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại. Kể từ khi văn bản quy phạm pháp luật đầu tiên điều chỉnh về hoạt động xúc tiến thương mại ra đời, đến nay đã có rất nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan điều chỉnh về hoạt động xúc tiến thương mại nói chung, cũng như hoạt động khuyến mại nói riêng. Nhiều hình thức xúc tiến thương mại được ghi nhận một cách đầy đủ và đa GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 9 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động dạng hơn đáp ứng nhu cầu ngày càng phát triển của các quan hệ thương mại. Nếu như văn bản pháp luật đầu tiên điều chỉnh về xúc tiến thương mại chỉ quy định về hội chợ, triển lãm thương mại, thì trong các văn bản pháp luật sau này đã ghi nhận thêm hình thức khuyến mại. Đây là hình thức được rất nhiều thương nhân lựa chọn, vì nó đem lại nhiều lợi ích to lớn, thu hút được nhiều khách hàng tiêu dùng sản phẩm, sử dụng dịch vụ của doanh nghiệp. Đây cũng là hình thức dễ nảy sinh nhiều gian lận thương mại, khuyến mại cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng xấu đến người tiêu dùng cũng như làm thiệt hại đến lợi ích của doanh nghiệp khác, vì vậy mà việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với hoạt động này là rất cần thiết. Bên cạnh đó Luật Thương mại năm 2005 và các văn bản sau này ghi nhận thêm loại hình dịch vụ khuyến mại là một bước phát triển, vì các văn bản đầu tiên điều chỉnh về xúc tiến thương mại chỉ ghi nhận hình thức dịch vụ quảng cáo thương mại và dịch vụ hội trợ triển lãm thương mại. Sự phát triển về pháp luật điều chỉnh hoạt động xúc tiến thương mại, cũng như hoạt động khuyến mại nói riêng tuy chưa hoàn chỉnh, đầy đủ, nhưng cũng đã góp phần điều chỉnh được những quan hệ thương mại mới phát sinh trong nền kinh tế thị trường, góp phần làm trong sạch môi trường kinh doanh thương mại, từng bước đưa nền kinh tế phát triển. 1.2. Khái quát về những doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di dộng trên thị trường Việt Nam hiện nay Hiện nay trên thị trường dịch vụ viễn thông của Việt Nam có 7 doanh nghiệp tham gia cung cấp các dịch vụ về thông tin di động với những cái tên quen thuộc: Viettel, Mobifone, Vinaphone, S-fone, EVNTelecome, Vietnamobibe và Beeline. Trong đó 3 mạng di động Viettel, Mobifone và Vinaphone chiếm đa số thị phần trên thị trường thông tin di động Việt Nam.  MOBIFONE Mobifone là nhà cung cấp mạng thông tin di động đầu tiên tại Việt Nam, được thành lập vào ngày 16/04/1993 với tên gọi Công ty Thông tin di động (VMS), là doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT)8. VSM trở thành doanh nghiệp đầu tiên khai thác dịch vụ thông tin di động GMS với thương hiệu Mobifone, đánh dấu cho sự khởi đầu ngành thông tin di động của Việt Nam. Từ khi thành lập cho đến nay Mobifone nhiều năm liền được bình chọn là “mạng điện thoại di động được ưa chuộng nhất” do báo điện tử VietnamNet và tạp chí Echipmobile tổ chức bình chọn. Năm 2009, Mobifone vinh dự được nhận giải thưởng “mạng di động xuất sắc nhất năm 2008” do Bộ Thông tin và Truyền thông Việt Nam trao tặng. Năm 2010 nhận giải thưởng “sản phẩm Công nghệ thông tin - Truyền thông 8 Trang thông tin điện tử của Mobifone, lịch sử phát triển, http://www.mobifone.com.vn/web/vn/home/mobifone_history.jsp, [truy cập ngày 26-12-2010]. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 10 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động ưa chuộng nhất năm 2010” dành cho lĩnh vực mạng điện thoại di động do tạp chí PC World bình chọn. Với sản phẩm dịch vụ đa đạng, cung cấp và hỗ trợ đầy đủ mọi nhu cầu thông tin của khách hàng từ các sản phẩm thuê bao trả sau, thuê bao trả trước đến các sản phẩm dịch vụ giá trị gia tăng…. Tính đến tháng 4/2008, Mobifone đang chiếm lĩnh vị trí số 1 về thị phần thuê bao di động tại Việt Nam.  VINAPHONE Vinaphone là tên thương mại của Công ty Dịch vụ Viễn thông – trực thuộc Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam (VNPT)9, hoạt động trong lĩnh vực thông tin di động, cung cấp các dịch vụ GMS, nhắn tin, điện thoại rẻ. Tính đến cuối năm 2008, Vinaphone là mạng di động lớn thứ 3 Việt Nam chiếm 20% thị trường thông tin di động. Cùng với những sản phẩm đa dạng: Vinacard, Vinadaily, Vinatext, Vinaxtra… và với câu khẩu hiệu quen thuộc “không ngừng vươn xa” công ty Dịch vụ Viễn thông quyết tâm xây dựng Vinaphone thành mạng di động số 1 tại Việt Nam, hướng đến hội nhập và hợp tác quốc tế.  VIETTEL TELECOM Viettel Telecome là doanh nghiệp trực thuộc Tổng công ty Viễn thông Quân đội Viettel được thành lập ngày 05/4/2007 trên cơ sở sáp nhập các công ty Internet Viettel, Điện thoại cố định Viettel và Điện thoai di động Viettel10. Viettel là nhà cung cấp viễn thông thứ 2 tại Việt Nam sau Mobifone. Từ khi thành lập Viettel đã có những chiến lược kinh doanh đúng đắn và hiệu quả, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng vững chắc và rộng khắp “Viettel đã dựng lên một mạng di động có vùng phủ sóng lớn nhất tại Việt Nam với 3000 trạm phát sóng trên khắp 64 tỉnh, thành phố. Có gần 2000 cửa hàng, trên 1000 nhân viên giải đáp và chăm sóc khách hàng”11. Với tốc độ phát triển vượt bậc, đến nay Viettel Telecom đã ghi nhận được những dấu ấn rất quan trọng và có một vị thế lớn trên thị trường thông tin di động cũng như trong sự lựa chọn của khách hàng. Với mục tiêu trở thành nhà cung cấp dịch vụ viễn thông hàng đầu Việt Nam, Viettel hiện nay là một trong 3 nhà cung cấp dịch vụ thông tin di động chiếm thị phần lớn nhất Việt Nam.  S-FONE S-fone là tên tên thương hiệu của S-Telecom. S-Telecom là đơn vị trực thuộc Công ty Cổ phần Dịch vụ Bưu chính Viễn thông Sài Gòn (SPT), được hình thành để thực hiện dự án hợp đồng hợp tác kinh doanh giữa công ty SPT và công ty SLD (nay được gọi là SK Telecom Vietnam). Với ý nghĩa tích cực làm thay đổi cơ cấu thị trường 9 10 11 Trang thông tin điện tử của Vinaphone, Giới thiệu chung về Vinaphone, http://vinaphone.com.vn/view.do?g=aboutus&p=gtchung, [Truy cập ngày 14-3-2011]. Trang thông tin điện tử của Viettel, Giới thiệu chung, http://vietteltelecom.vn/gioithieu/2008/06/341/, [truy cập ngày 14-3-2011]. Nguyễn Mạnh Hùng, Tạp chí Hiến kế lập pháp, số 20, tháng 2/2007, tr. 15. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 11 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động di động Việt Nam, phá vỡ thế độc quyền, kích thích sự phát triển chung, và quan trọng nhất đem lại cho khách hàng một sự lựa chọn hoàn toàn mới, sự ra đời của của mạng S-fone được bình chọn là 1 trong 10 sự kiện Công nghệ Thông tin và Truyền thông nổi bật của năm 200312. Với sản phẩm, dịch vụ đa dạng, gói cước linh hoạt, S-fone đã chiếm được lòng tin của khách hàng và đạt được những thành tích trên thị trường mạng thông tin di động. Năm 2004 đoạt “cúp vàng thương hiệu năm 2004” trong cuộc bình chọn thương hiệu uy tín chất lượng qua mạng Thương hiệu Việt Nam. Năm 2005 S-fone đựơc tạp chí e-Chip bình chọn là mạng di động chiếm đựơc sự hài lòng nhất năm 2005”. Năm 2009 S-fone đạt danh hiệu “50 thương hiệu nổi tiếng năm 2008”. Trong tương lai, mục tiêu của S-fone là trở thành nhà khai thác mạng điện thoại di động hàng đầu của Việt Nam, thống lĩnh vị trí thứ nhất trên tất cả các chỉ tiêu. Với những gì đã đạt đựơc theo đánh giá của giới chuyên môn trong tương lai S-fone sẽ có bước phát triển mạnh mẽ.  EVNTELECOM EVNTelecom là một doanh nghiệp trực thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam, thành lập vào tháng 7/1995 với tên gọi “Công ty Thông tin Viễn thông Điện lực (EVN Telecom)” EVNTelecome được phép cung cấp đầy đủ các dịch vụ viễn thông tại Việt Nam13. Sau 15 năm xây dựng và phát triển, dựa trên cơ sở hạ tầng vững mạnh, ứng dụng nhiều công nghệ tiên tiến, kênh phân phối rộng khắp, đội ngũ nhân viên năng động và chuyên nghiệp. EVNTelecom đã liên tục có những bước đi vững chắc, luôn nổ lực cung cấp nhiều dịch vụ tiện ích, chất lượng ổng định giá cả cạnh tranh để khách hàng thoải mái lựa chọn và hài lòng khi sử dụng dịch vụ. Sự ghi nhận và hài lòng của khách hàng đến nay để phục vụ, đáp ứng được đầy đủ nhu cầu của khách hàng, EVN Telecom đã trở thành một công ty lớn với 9 trung tâm thành viên, 1 ban quản lý dự án viễn thông điện lực. Các đơn vị thành viên của EVNTelecom hoạt động trên tất cả các lĩnh vực: kinh doanh, cung cấp các dịch vụ viễn thông công cộng, công ngệ thông tin trong nước và quốc tế.... Từ một đơn vị chuyên phục vụ cho lĩnh vực điện năng, bước sang hoạt động trên một lĩnh vực hoàn toàn mới – mạng thông tin di động đầy rẫy cạnh tranh và thử thách, EVNTelecom bước đầu đã có những thành công đáng kể. Cùng với phương châm “gần gũi với khách hàng” mục tiêu của EVNTelecom là trở thành một doanh nghiệp chiếm thị phần viễn thông lớn nhất của Việt nam vào năm 2015. 12 13 Trang thông tin điện tử của S-fone, giới thiệu chung, http://www.sfone.com.vn/webportal/profile01_vi.html?pageNum=1&subNum=1&idxNum=1, [truy cập ngày 14-3-2011]. Trang thông tin điện tử của EVNTelecom, Giới thiệu về EVNTelecom, http://www.evntelecom.com.vn/main.aspx?MNU=1097&Style=1, [truy cập ngày 16-01-2011]. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 12 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động  VIETNAMOBILE Vietnamobile ra đời ngày 08/4/2009, là mạng thông tin di động được hình thành trên cơ sở kế thừa của mạng HT mobile trước đây14. Vietnamobile được triển khai theo hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC) giữa Công ty Cổ phần Hà Nội Telecom và Công ty Huchison Telecommunication International Limited (Bao gồm các nhà cung cấp viễn thông di động tại các thị trường đang nổi như Indonesia, Việt Nam, Sri Lanka và Thái Lan)15. Tham vọng mà Vietnamobile hướng tới là trở thành mạng di động thuận tiện nhất Việt Nam, mang đến cho khách hàng những trải nghiệm của một mạng di động tiên tiến, hiện đại, gói cước giản tiện, giá cả hợp lý, chất lượng mạng cao và dịch vụ chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp. Bằng những gói cước hấp dẫn, cùng với các dịch vụ giá trị gia tăng tiện ích, những chương trình khuyến mại rầm rộ, Vietnam mobile đã đánh dấu sự trở lại thị trường thông tin di động một cách đầy ấn tượng và đột phá.  BEELINE Giữa tháng 7/2008 mạng di động Beeline Việt Nam của Gtel Mobile với đầu số 0199 chính thức ra mắt thị trường. Beeline là mạng điện thoại di động thứ 7 tại Việt Nam, được thành lập ngày 08/7/2008 trên cơ sở thỏa thuận hợp tác giữa Tổng công ty di động Toàn Cầu và Tập đoàn Vimpelcom - một tập đoàn viễn thông hàng đầu ở Đông Âu và Trung Á. GTEL mobile sử dụng thương hiệu “Beeline Việt Nam” để ra mắt trên thị trường viễn thông Việt Nam. Trên thế giới Beeline là một thương hiệu mạng viễn thông di động lớn hoạt động tại 9 quốc gia và vùng lãnh thổ ở Đông Âu và Trung Á. Hiện nay Beeline đã phủ sóng tới các địa bàn với tổng số dân lên tới 340 triệu người và có hơn 63 triệu thuê bao thực16. Tính đến thời điểm hiện tại Beeline là mạng di động được thành lập bởi một liên doanh quốc tế đầu tiên tại Việt nam, sự kết hợp giữa một tập đoàn viễn thông hàng đầu Đông Âu vốn đã dày dặn kinh nghiệm và tiềm lực tài chính mạnh với một Tổng công ty Viễn thông Toàn Cầu GTEL am hiểu về thị trường, tập quán, nhu cầu của người tiêu dùng Việt Nam được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều ưu thế vượt trội. Bên cạnh đó hình thức liên doanh còn tạo điều kiện để các đối tác nước ngoài có thể mạnh tay đầu tư vào việc phát triển chất lượng dịch vụ, gia tăng sự cạnh tranh trên thị trường. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế và xu thế hội nhập quốc tế, thị trường viễn thông Việt Nam hiện nay là một thị trường tiềm năng và phát triển. Trong 14 15 16 HT mobile tham gia thị trường viễn thông ngày 15/01/2007, HT mobile đặt mục tiêu đạt đạt 1 triệu thuê bao trong năm 2007. Tuy nhiên, sau 1 năm hoạt động mạng di động này đã không đạt mục tiêu đề ra. Trang thông tin điện tử của Vietnamobile, Giớ thiệu về Vietnamobile, http://www.vietnamobile.com.vn/staticpages/page/hanoi-telecom, [truy cập ngày 25-10-2010]. Trang thông tin điện tử của Beeline, Tổng quan, http://beeline.vn/vn/pages/About_Beeline.aspx?id=4, [truy cập ngày 25-10-2010]. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 13 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động bối cảnh có nhiều doanh nghiệp tham gia cung cấp mạng thông tin di động như hiện nay, với những thế mạnh và mục tiêu kinh doanh riêng của mình chắc chắn sẽ có những cuộc cạnh tranh gay gắt giữa những doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động với nhau để giành lấy thị phần trên thị trường. 1.3. Sự cần thiết phải điều chỉnh bằng pháp luật đối với hoạt động khuyến mại của các mạng thông tin di động Khuyến mại là một hình thức không thể thiếu của bất kỳ một doanh nghiệp nào khi muốn gia nhập, tồn tại và đứng vững trên thị trường. Đặc biệt trong thời đại ngày nay, thời đại của “Khoa học, công nghệ, thông tin và dịch vụ”, việc các doanh nghiệp cạnh tranh nhau để tồn tại và phát triển là một điều tất yếu. Nếu như trước đây việc trao đổi thông tin, liên lạc với nhau chủ yếu thông qua: thư từ, điện thọai cố định, fax… thì ngày nay điện thoại di động là một phương tiện thông dụng và hiệu quả nhất giúp mọi người có thể trao đổi thông tin liên lạc với nhau ở bất cứ nơi đâu và vào bất cứ thời điểm nào. Cùng với yêu cầu phát triển của xã hội, xu thế phát triển của thời đại, nhu cầu trao đổi thông tin giữa các cá nhân với nhau trong xã hội, dịch vụ viễn thông đặc biệt là dịch vụ thông tin di động sẽ có cơ hội bùng nổ và phát triển mạnh mẽ. Nếu như vào những năm chín mươi của thế kỷ trước Mobifone là nhà cung cấp mạng thông tin di động đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam, thì tính đến thời điểm hiện tại đã có 7 mạng di động tham gia cung cấp dịch vụ về thông tin di động với những thương hiệu rất nổi tiếng như: Viettel, Vinaphone, S-fone, Vietnamobile, EVN Telecome và Beeline. Theo đánh giá của giới chuyên môn thì thị trường Việt Nam vẫn còn tiềm năng phát triển. Do đó, để có thể đứng vững trên thị trường các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động phải có những chiến lược kinh doanh thích hợp, chất lượng dịch vụ cao và những chương trình xúc tiến thương mại hiệu quả. Một biện pháp mà các doanh nghiệp di động sử dụng một cách phổ biến nhất hiện nay để có thể lôi kéo khách hàng về phía mình là tung ra những chương trình khuyến mại rầm rộ và hấp dẫn. Phải thừa nhận rằng hoạt động khuyến mại là một công cụ xúc tiến thương mại hiệu quả, không những mang lại lợi ích cho thương nhân mà còn khuyến khích cạnh tranh, khuyến khích cải tiến kỹ thuật nâng cao chất lượng dịch vụ có lợi cho người tiêu dùng. Với 7 nhà cung cấp mạng thông tin di động trên thị trường, trong thời gian qua các mạng di động cạnh tranh nhau hết sức khốc liệt, thông qua hàng loạt các chương trình khuyến mại và giảm giá dịch vụ. Từ các mạng chiếm đa số thị phần trên thị trường thông tin di động như Mobifone, Viettel, Vinaphone đến các mạng nhỏ chỉ chiếm số ít thị phần như Vietnamobile hay Beeline đều có những chương trình khuyến mại rầm rộ và hấp dẫn. Từ các đợt tặng tin nhắn miễn phí, tặng tiền vào tài khoản khi sử dụng dịch vụ đến các đợt giảm giá cước của các mạng di GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 14 SVTH: Phạm Mỹ Anh Thực tiễn về hoạt động khuyến mại của các doanh nghiệp cung cấp mạng thông tin di động động đều làm cho đa số khách hàng hài lòng và thích thú. Ở hầu hết các sản phẩm dịch vụ, từ các thuê bao trả trước, trả sau, đến các dịch vụ giá trị gia tăng của các mạng đều có những chính sách khuyến mại ưu đãi đặc biệt dành cho khách hàng. Mobifone thì có những đợt tặng tin nhắn miễn phí cho khách hàng vào những ngày đặc biệt như ngày 8/3, 14/2, 20/10.... Bằng những chiến lược cạnh tranh về giá, Viettel liên tục tung ra những gói cước giá rẻ, thu hút được không ít giới trẻ đặc biệt là học sinh, sinh viên sử dụng dịch vụ làm cho số lượng thuê bao của doanh nghiệp này tăng lên đáng kể. Sfone cũng có những chương trình tặng tiền vào tài khoản cho các thuê bao trong những đợt khuyến mại đặc biệt, đến gói cước một đồng cung cấp các cuộc gọi nội mạng giá rẻ, hay gói cước trả trước Eco 999 đột phá với cuộc gọi ngoại mạng hấp dẫn chỉ 999 đồng/phút. Ngay từ khi trở lại thị trường, Vietnamobile đã giới thiệu gói cước bổ trợ VN24, theo đó người sử dụng chỉ cần đăng ký một tin nhắn 5000 đồng, thì có thể gọi và nhắn tin nội mạng thoải mái hết cả ngày. Đánh dấu sự xuất hiện trên thị trường thông tin di động, Beeline cũng đưa ra gói cước “Big Zero” cực kỳ hấp dẫn, theo đó Beeline sẽ tính giá 0 đồng sau phút đầu tiên cho tất cả các cuộc gọi nội mạng (tức là từ phút thứ 2 trở đi các cuộc gọi nội mạng khách hàng sẽ không chịu bất kỳ một loại cước phí nào)... và còn rất nhiều những chương trình khuyến mại của các mạng di động đem lại những lợi ích vô cùng to lớn đối với khách hàng. Tuy nhiên, bên cạnh những chương trình khuyến mại đem lại lợi ích thật sự cho khách hàng, cũng có không ít những chương trình khuyến mại mập mờ, gian lận làm ảnh hưởng đến quyền lợi của khách hàng, ảnh hưởng không tốt đến thị trường thông tin di động. Trong tháng 4/2010 (từ ngày 15/4 đến ngày 17/4/2010) Mobifone thực hiện chương trình khuyến mại tặng đến 170% giái trị các thẻ nạp cho khách hàng17, khi nhận được thông tin này rất nhiều khách hàng đã mua thẻ nạp, trông đợi được hưởng khuyến mại lớn, thậm chí có người mua đến hàng triệu đồng. Tuy nhiên do việc thông báo không rõ nên đã gây hiểu nhầm, đồng thời việc thực hiện cam kết tặng 170% giá trị đã không diễn ra ngay nên khiến nhiều khách hàng rất bất bình. Theo sự giải thích của doanh nghiệp này, từ ngày 15/4 đến 17/4/2010, Mobifone thực hiện chương trình khuyến mại cho tất cả các khách hàng trong đó khách hàng thuộc “chương trình kết nối dài lâu” khi nạp thẻ mệnh giá trên 200.000 đồng sẽ được tặng 170% giá trị thẻ nạp, dưới 200.000 đồng được tặng 100% giá trị, khách hàng không thuộc chương trình “kết nối dài lâu” chỉ được nhận mức khuyến mại 50% giá trị thẻ nạp. Nội dung chương trình khuyến mại được mạng này gửi đến cho tất cả khách hàng thông qua tin nhắn, nhưng do giới hạn về ký tự tin nhắn gửi đi không truyền tải hết thông tin trên nên dẫn đến hiểu nhằm cho khách hàng. Hay như Viettel, trong năm 17 Trang thông tin điện tử Mobifone, Tin khuyến mại và chăm sóc khách hàng, http://www.mobifone.com.vn/web/vn/home/promotion.jsp?id=2826, [Truy cập ngày 29-11-2010]. GVHD: Ths. Nguyễn Mai Hân 15 SVTH: Phạm Mỹ Anh