Tài liệu Thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện thăng bình, tỉnh quảng nam .

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN THỊ THU NGUYỆT THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH TẠI HUYỆN THĂNG BÌNH TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN THỊ THU NGUYỆT THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH TẠI HUYỆN THĂNG BÌNH TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành: Chính sách công Mã số : 8.34.04.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ HỒNG HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình do tôi tự nghiên cứu; các số liệu trong Luận văn có cơ sở rõ ràng và trung thực. Kết luận của Luận văn chưa từng được công bố trong các công trình khác. Quảng Nam, ngày tháng 8 năm 2019 Tác giả luận văn TRẦN THỊ THU NGUYỆT MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CÁC VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH ................................................... 8 1.1. Các khái niệm ............................................................................................. 8 1.2. Quan điểm về phòng, chống bạo lực gia đình. ........................................ 14 1.3. Nội dung chủ yếu của chính sách phòng, chống bạo lực gia đình của Việt Nam hiện nay .................................................................................................. 17 1.4. Những yêu cầu cơ bản trong tổ chức thực hiện chính sách Phòng chống bạo lực gia đình ............................................................................................... 21 1.5. Nội dung cụ thể trong tổ chức thực hiện chính sách Phòng, chống bạo lực gia đình ............................................................................................................ 22 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình. ................................................................................... 26 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH VÀ VIỆC TRIỂN KHAI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH TẠI HUYỆN THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM ..................... 31 2.1. Một số đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam ................................................................................................................. 31 2.2. Thực trạng bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam năm 2013-2018........................................................................................................ 36 2.3. Thực trạng thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam 5 năm qua ....................................................... 37 2.4. Kết quả thực hiện chính sách Phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình ...................................................................................................... 47 CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH TẠI HUYỆN THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM ................................ 52 3.1. Quan điểm ................................................................................................ 52 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phòng chống bạo lực gia đình ............................................................................................................ 53 KẾT LUẬN .................................................................................................... 70 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT PCBLGĐ Phòng chống bạo lực gia đình BLGĐ Bạo lực gia đình Hội LHPN Hội Liên hiệp phụ nữ MTTQ Mặt trận tổ quốc BĐG Bình đẳng giới MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Gia đình là nơi trú ngụ của hạnh phúc, cái nôi nuôi dưỡng và giáo dục trẻ thơ, nơi trở về sau ngày mưu sinh, là bến đỗ bình yên đối với mỗi con người. Tuy nhiên, mỗi gia đình đều có những nguy cơ và tác động bởi nhiều các yếu tố khác nhau, nhất là yếu tố về bạo lực gia đình. Dù ở bất cứ nơi đâu, trong bất cứ hoàn cảnh nào, bạo lực gia đình không chỉ để lại hậu quả về thể chất, tinh thần mà còn về mặt kinh tế - xã hội, làm xói mòn các giá trị, chuẩn mực, truyền thống tốt đẹp của dân tộc, phá vỡ sự bền vững của gia đình. Bạo lực gia đình có hưởng tiêu cực đối tất cả các thành viên gia đình, kể cả đối với trẻ em chứng kiến bạo lực cũng như các em lớn lên trong một môi trường nhiều xung đột, thiếu hạnh phúc. Bạo lực gia đình thường được che dấu để người ngoài không thấy được và không thể hoặc rất khó khăn trong việc tác động để bảo vệ nạn nhân. Ngày nay, BLGĐ không phải là vấn đề mang tính địa phương mà là một vấn nạn toàn cầu, ở đâu cũng có, từ các nước nghèo, đang phát triển cho đến giàu có, mọi gia đình thuộc mọi tầng lớp của xã hội đều có thể gặp phải tệ nạn này. Bạo lực gia đình có thể xảy ra với bất cứ ai trong gia đình, nhưng chủ yếu là nhóm thành viên là phụ nữ, trẻ em – đây là nhóm thanh viên bị bạo lực song lại cam chịu, ít chia sẻ, do vậy nên bạo lực thường kéo dài và để lại hậu quả nặng nề, đặc biệt là hậu quả về mặt tâm lý. Trong thời gian gần đây, công tác phòng chống bạo lực gia đình ngày càng hoàn thiện hơn cả về hệ thống văn bản và cơ chế phòng ngừa. Hầu hết, các điều khoản chứa đựng các quy định về phòng chống bạo lực gia đình được đưa vào các Luật gốc, cơ bản: Hiến pháp, Bộ luật Dân sự, Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Trẻ em, Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, một số luật khác và các văn bản dưới luật có liên quan. Tuy 1 nhiên, trước những tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường, gia đình Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có vấn đề bạo lực gia đình. Trong những năm qua, công tác thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam nhìn chung đã được cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương quan tâm và thu được một số kết quả bước đầu đáng ghi nhận. Công tác truyền thông về phòng, chống bạo lực gia đình được thực hiện dưới nhiều hình thức, thu hút sự quan tâm của quần chúng nhân dân và tạo dư luận lên án các hành có tính chất bạo lực; các cơ quan chuyên môn, các phòng, ban và các tổ chức chính trị - xã hội đã tích cực, chủ động triển khai một cách đồng bộ đã góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phòng chống bạo lực gia đình. Tuy nhiên, bên cạnh những kết qủa đạt được thì việc thực thi chính sách phòng, chống bạo lực gia đình vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập như: Bạo lực trong gia đình vẫn còn tồn tại dưới nhiều hình thức, từ việc sử dụng sức lực, vật dụng để đánh đập gây thương tích, tổn hại về thể chất cho các thành viên khác; dùng quyền lực để kiểm soát, khống chế, cấm đoán các thành viên khác về nhiều mặt… việc bố trí ngân sách cho công tác phòng, chống bạo lực gia đình chưa nhiều. Bên cạnh đó, việc xử lý các đối tượng gây bạo lực gia đình của chính quyền cơ sở ở một số địa phương còn mang yếu tố duy trì, dẫn đến những đối tượng gây bạo lực gia đình coi nhẹ pháp luật và không chấm dứt hành vi… Cơ chế phối hợp liên ngành trong việc thực thi Luật Phòng, chống bạo lực gia đình chưa thực sự chặt chẽ, còn mang tính hình thức. Xuất phát từ ý nghĩa, tầm quan trọng của việc thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình; đồng thời xuất phát từ thực tiễn địa phương và lĩnh vực tôi đang công tác; tôi lựa chọn đề tài “Thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam” là đề tài nghiên cứu tốt nghiệp chương trình đào tạo thạc sĩ chuyên ngành chính sách công. 2 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Bạo lực gia đình không phải là vấn đề mới mẻ, mà là hiện tượng xã hội có tính lịch sử và xuất hiện nhiều nơi trên thế giới. Bạo lực gia đình và phòng, chống bạo lực gia đình là vấn đề thu hút được sự quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả trong và ngoài nước. Một số công trình nghiên cứu được công bố về vấn đề này, cụ thể như: - Trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc phòng chống bạo lực gia đình” của Nguyễn Thị Ngọc Bích, Đại học Luật Hà Nội; - Phòng chống BLGĐ đối với phụ nữ ở nước ta hiện nay - Thực trạng vấn đề và giải pháp” của Viện nghiên cứu Quyền con người, Học viện Chính trị Quốc gia HCM 2008; - Nhận thức và thái độ của cộng đồng đối với BLGĐ- đề xuất giải pháp của TS. Nguyễn Thế Hùng, Phó chủ nhiệm Ủy ban Dân số - Gia đình-Trẻ em Hà Nội và PGS.TS. Nguyễn Trí Dũng, Phó Viện Trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý lãnh đạo, quản lý Học viện Chính trị Quốc gia HCM; - Bình luận khoa học Luật Hôn nhân và gia đình” của tác giả Nguyễn Ngọc Điện; - Pháp luật quốc tế về phòng, chống bạo lực gia đình đối với phụ nữ” của tác giả Trần Thị Hòe; - Bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em - thực trạng và nguyên nhân” của Ngô Thị Hường, Đại học Luật Hà Nội; Ngoài ra, còn nhiều bài nghiên cứu đăng trên các tạp chí khoa học, các Luận văn, đề tài đã được nghiệm thu liên quan đến vấn đề BLGĐ. Nhìn chung, các công trình nêu trên đã phân tích, đánh giá vấn đề BLGĐ dưới nhiều góc độ khác nhau. Tuy nhiên nghiên cứu một cách có hệ thống vấn đề thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình dưới góc độ chính sách công về phòng, chống bạo lực gia đình ở huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam đến nay hầu như chưa có. Trong khi đó, để chính sách có thể đi vào cuộc 3 sống; một mặt có thể tạo cơ chế giúp đỡ cho nạn nhân bạo lực gia đình, mặt khác có giá trị phòng ngừa tình trạng bạo lực gia đình có thể xảy ra.. Xuất phát từ lý luận và thực tiễn địa phương cũng như phù hợp với yêu cầu thực tiễn công tác, tôi lựa chọn đề tài trên là thực sự cần thiết về cả mặt lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Đánh giá tình hình triển khai các chính sách phòng chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam nhằm đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại địa phương trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích, làm rõ thêm cơ sở lý luận về chính sách phòng, chống bạo lực gia đình trên cơ sở hệ thống hóa quan điểm chủ nghĩa Mác - Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh của Đảng và quy định của Nhà nước ta. - Phân tích thực trạng thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình trong giai đoạn năm 2013 – 2018 - Nhận diện những hạn chế cần khắc phục và tìm ra những nguyên nhân hạn chế đó. - Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại địa phương trong thời gian tới. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu việc thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: Luận văn nghiên cứu việc thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 4 Phạm vi thời gian: Luận văn nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam từ năm 2013 - 2018. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Cơ sở phương pháp luận được sử dụng trong luận văn là phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm chỉ đạo Đảng, pháp luật của nhà nước Việt Nam về phòng, chống bạo lực gia đình. 5.2 Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu sử dụng trong luận văn gồm: (1) Phương pháp tổng quan tài liệu - Phương pháp tổng quan tài liệu được sử dụng để phân tích, tổng hợp nội dung các chính sách và quá trình cụ thể hóa, đưa chính sách phòng, chống bạo lực gia đình vào thực tiễn tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Các tài liệu được tham khảo gồm có: các văn bản luật pháp, chính sách về phòng, chống bạo lực gia đình, các nghiên cứu đã có đánh giá về việc thực hiện các chính sách về phòng, chống bạo lực gia đình. (2) Phương pháp phân tích số liệu thống kê - Phương pháp phân tích số liệu thống kê được sử dụng nhằm phân tích thực trạng bạo lực gia đình ở địa phương, thực trang triển khai các chính sách, hoạt động phòng chống bạo lực gia đình ở địa phương. Trên cơ sở đó, cung cấp dữ liệu đánh giá hiệu quả việc thực thi chính sách phòng chống bạo lực gia đình ở huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. - Các số liệu thống kê bao gồm: số liệu thống kê cấp huyện và cấp xã về số vụ bạo lực gia đình, số các hoạt động, dịch vụ phòng chống bạo lực gia đình, số các văn bản luật pháp có liên quan, lồng ghép bạo lực gia đình,... (3) Phương pháp phỏng vấn sâu 5 - Phương pháp Phỏng vấn sâu được thực hiên nhằm thu thập thông tin về tình hình thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình ở địa phương, cung cấp thông tin cụ thể lý giải những thuận lợi/ khó khăn gặp phải trong quá trình thực thi, những yếu tố tác động và những kết quả đạt được. Đối tượng phỏng vấn sâu; Cán bộ thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình (cấp huyện, xã); cán bộ thực hiện nhiệm vụ Bình đẳng giới tại Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện; Cán bộ văn hóa - xã hội cấp xã/thị trấn, thu thập thông tin và đánh giá quá trình thực hiện chính sách để có đánh giá, phân tích từ phía người thực thi chính sách. Số lượng phỏng vấn: Dự kiến, phỏng vấn Thành viên Ban chỉ đạo Vì sự tiến bộ phụ nữ huyện; Thành viên Ban chỉ đạo vì sự tiến bộ phụ nữ cấp xã: Tổng số 18 người. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn vận dụng lý thuyết về chính sách công để đánh giá việc thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình; từ đó chỉ ra những bất cập của quá trình thực hiện chính sách và góp phần hoàn thiện thêm cơ sở lý luận về xây dựng chính sách phòng, chống bạo lực gia đình. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề xuất được các giải pháp thiết thực, hữu hiệu góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình nói chung và tại huyện Thăng Bình nói riêng. Đồng thời, luận văn sẽ góp phần làm phong phú hơn nguồn tư liệu phục vụ cho hoạt động học tập và nghiên cứu khoa học, là một nguồn tài liệu tham khảo cho các đề tài, các nghiên cứu có cùng chủ đề, cùng đối tượng nghiên cứu với đề tài này.. 6 7. Cơ cấu của luận văn Chương 1. Các vấn đề lý luận về thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình. Chương 2. Thực trạng thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Chương 3. Quan điểm, giải pháp hoàn thiện, nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách phòng, chống bạo lực gia đình tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. 7 CHƯƠNG 1 CÁC VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH 1.1. Các khái niệm 1.1.1.Gia đình Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2014 quan niệm: Gia đình là tập hợp những người gắn bó với nhau do hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ giữa họ với nhau theo quy định của Luật (Chương I, Điều 3, khoản 2) [30]. Gia đình vừa là nơi Không giống bất cứ nhóm xã hội nào khác, gia đình có sự đan xen các yếu tố sinh học, kinh tế, tâm lý, văn hóa… Những mối liên hệ cơ bản của gia đình bao gồm vợ chồng, cha mẹ và con, ông bà và cháu, những mối liên hệ khác: cô, dì, chú, bác với cháu, cha mẹ chồng và con dâu, cha mẹ vợ và con rể… Mối quan hệ gia đình được thể hiện ở các khía cạnh như: có đời sống tình dục, sinh con và nuôi dạy con cái, lao động tạo ra của cải vật chất để duy trì đời sống gia đình và đóng góp cho xã hội. Mối liên hệ này có thể dựa trên những căn cứ pháp lý hoặc có thể dựa trên những căn cứ thực tế một cách tự nhiên, tự phát. Trong thực tế ở mỗi quốc gia, mỗi gia đình có văn hóa và lối sống khác nhau nên có rất nhiều định nghĩa về gia đình. Khó có thể đưa ra một định nghĩa chung hoàn hảo. Luận văn này sử dụng khái niệm gia đình được đề cập trong Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2014. 1.1.2. Bạo lực gia đình Bạo lực gia đình là một dạng thức của bạo lực xã hội, Điều 1 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2007 quy định bạo lực gia đình là "Bạo lực gia đình là hành vi cố ý của thành viên gia đình gây tổn hại hoặc có khả năng gây tổn hại về thể chất, tinh thần, kinh tế đối với các thành viên khác trong gia 8 đình"[29]. Nếu nhìn nhận về hình thức biểu hiện của bạo lực gia đình thì tà có thể chia thành các hình thức chủ yếu sau: - Bạo lực về thể chất: là hành vi ngược đãi, đánh đập thành viên gia đình, làm tổn thương tới sức khỏe, tính mạng của họ. - Bạo lực về tinh thần: là những lời nói, thái độ, hành vi làm tổn thương tới danh dự, nhân phẩm, tâm lý của thành viên gia đình - Bạo lực về kinh tế: là hành vi xâm phạm tới các quyền lợi về kinh tế của thành viên gia đình (quyền sở hữu tài sản, quyền tự do lao động…) - Bạo lực về tình dục: là hành vi cưỡng dâm, ép sinh con... Mỗi hình thức bạo lực có thể được biểu hiện dưới nhiều hành vi khác nhau. Hiểu một cách thông dụng thì bạo lực gia đình là một thuật ngữ dùng để chỉ các hành vi bạo lực giữa các thành viên trong cùng một gia đình. Đây là hiện tượng một hay nhiều thành viên dùng quyền lực và bạo lực trong cả một quá trình để thực hiện hành vi làm cho người khác đau đớn về thể xác, bị khủng hoảng về tinh thần và bị bế tắc về mặt xã hội nhằm khuất phục, khống chế và kiểm soát người đó. Như vậy, chúng ta nhận thấy bạo lực gia đình có thể xảy ra ở nới văn minh, hiện đại hoặc lạc hậu... Các đặc điểm chung nhất của hành vi bạo lực gia đình: + Thứ nhất, bạo lực gia đình là hành vi bạo lực xảy ra giữa các thành viên trong gia đình tức là chủ thể có hành vi bạo lực gia đình (người gây ra bạo lực gia đình) phải là thành viên trong gia đình và nạn nhân của bạo lực gia đình là một trong những thành viên còn lại của gia đình đó. + Thứ hai, các hành vi bạo lực gia đình đều được thực hiện cố ý, biết được hậu qủa xong vẫn mong muốn hậu quả xảy ra... + Thứ ba, bạo lực gia đình là hành vi gây tổn hại hoặc có khả năng gây tổn hại về thể chất, tinh thần, kinh tế đối với thành viên khác trong gia đình. Bạo lực gia đình không phải là vấn đề mang tính địa phương, vùng miền mà là một vấn đề toàn cầu, ở đâu cũng có, xuất hiện trong mọi gia đình. 9 Đối tượng bạo lực gia đình có cả nam lẫn nữ, nhưng thường là những thành viên yếu đuối. 1.1.3. Phòng, chống bạo lực gia đình * Khái niệm phòng bạo lực gia đình Phòng bạo lực gia đình nhằm mục đích tìm ra được những biện pháp tác động và quy luật phát sinh, tồn tại và phát triển của bạo bực gia đình, đồng thời khắc phục được nguyên nhân và điều kiện xuất hiện bạo lực gia đình. Phòng bạo lực gia đình và sự cần thiết của phòng bạo lực gia đình là để bảo vệ, duy trì trật sự và công bằng xã hội, góp phần bảo vệ các lợi ích chung của cộng đồng, của xã hội. Bạo lực gia đình phát sinh, tồn tại là do những nguyên nhân và điều kiện khác nhau, song chúng ta hoàn toàn có khả năng tiến hành phòng ngừa và ngăn chặn hành vi bạo lực gia đình khi nó chưa xảy ra. Quan điểm này thể hiện phương châm rất quan trọng là lấy giáo dục, phòng ngừa là chính, phòng ngừa tốt cũng chính là chống bạo lực gia đình tốt. Yêu cầu là phải phòng bạo lực gia đình ngay từ lúc đầu, làm cho bạo lực gia đình ít xảy ra hơn và tiến tới không xảy ra bạo lực gia đình hay xử lý bạo lực gia đình chỉ là hãn hữu, là việc làm bất đắc dĩ. Do đó, phòng bạo lực gia đình cần lấy việc tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật là quan trọng, hàng đầu. Thực hiện tư tưởng phòng ngừa này thì phòng bạo lực gia đình được coi là nhiệm vụ chung của các cấp, các ngành và toàn xã hội. * Khái niệm chống bạo lực gia đình Khi bạo lực gia đình đã tiến triển lên mức độ trầm trọng hơn, tần suất cũng như cường độ mạnh hơn, hoặc ở vào tình thế nguy hiểm thì nạn nhân thường nhờ cậy các tổ chức đoàn thể, chính quyền, công an, với hy vọng là các tổ chức này gây áp lực và có biện pháp hữu hiệu cũng như mong muốn chống lại bạo lực gia đình. Kết hợp và thực hiện đồng bộ các biện pháp chống 10 bạo lực gia đình, lấy phòng ngừa là chính, chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục về gia đình, tư vấn, hòa giải phù hợp với truyền thống văn hóa, phong tục, tập quán tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Xuất phát từ thực tế quan hệ trong gia đình thường mang tính khép kín, với các thành viên gia đình cũng như những người xung quanh, việc trong gia đình thì người ngoài ít có cơ hội xen vào. Vì thế, những vụ việc bạo hành gia đình thường khó phát hiện, khi bị phát hiện cũng khó xử lý bởi tâm lý e ngại của nạn nhân và cả những người biết chuyện, và thậm chí nếu xử lý rồi thì khả năng tái diễn cũng rất cao vì để tìm ra biện pháp ngăn chặn phù hợp là không dễ. Pháp luật luôn hướng tới việc ngăn chặn các hành vi phạm tội trước khi xảy ra để giữ gìn trật tự, tránh những tổn thất cho cộng đồng và xã hội. Riêng trong lĩnh vực chống bạo lực gia đình thì việc phòng ngừa càng có ý nghĩa quan trọng. Bởi vì, tâm lý của người Việt Nam luôn cho rằng: “Xấu chàng hổ ai”, hay “Tốt đẹp thì phô ra, xấu xa thì đậy lại”, tố cáo người trong gia đình có khi lại làm tổn thương, ảnh hưởng người khác, do vậy chính bản thân người bị bạo lực lại hay che giấu, chịu đựng. Vì vậy, cần phải lấy phòng ngừa là chính trong hoạt động chống bạo lực gia đình. Bên cạnh đó, hành vi bạo lực càng kéo dài thì càng gây ra nhiều tổn thương cho nạn nhân, tổn hại tới mối quan hệ gia đình. Điều này sẽ được hạn chế rất nhiều nếu hành vi bị phát hiện và xử lý kịp thời. Do đó, cần phát huy vai trò, trách nhiệm của cá nhân, gia đình, cộng đồng, cơ quan, tổ chức trong chống bạo lực gia đình. Bạo lực gia đình từ lâu đã không còn là vấn đề của mỗi gia đình mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất ổn định xã hội, do đó việc chống bạo lực gia đình là trách nhiệm chung của cộng đồng chứ không chỉ là của nhà nước và những người có liên quan. Việc chống bạo lực gia đình vốn gặp nhiều khó khăn khi triển khai trên thực tế, do không có nhiều chủ thể tích cực tham gia công tác này vì nhận thức không đúng tầm quan trọng, ý nghĩa của nó. Điều đó một lần nữa khẳng 11 định tầm quan trọng cũng như sự cần thiết của việc phát huy vai trò, trách nhiệm của cá nhân, gia đình, cộng đồng, cơ quan, tổ chức trong việc phòng chống bạo lực gia đình. 1.1.4. Chính sách phòng, chống bạo lực gia đình Thực tế có rất nhiều các nhìn nhận, định nghĩa về chính sách: Theo từ điển Bách khoa Việt Nam (1995), “Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ của chủ thể quản lý tác động lên đối tượng quản lý trong một thời gian nhất định và đạt được mục tiêu nhất định của chủ thể quản lý…” [24, tr.475] Hay nói cách khác, CSC là chính sách của nhà nước đối với khu vực công cộng, phản ánh bản chất, tính chất của nhà nước và chế độ chính trị trong đó nhà nước tồn tại; đồng thời phản ánh ý chí, quan điểm, thái độ, cách xử sự của đảng chính trị phục vụ cho mục đích của đảng, lợi ích và nhu cầu của nhân dân. Nhà nước dựa trên nền tảng nhân dân, là chủ thể đại diện cho quyền lực của nhân dân ban hành CSC. Như vậy đặc trưng của chính sách công là do nhà nước chủ động xây dựng để tác động trực tiếp lên các đối tượng quản lý một cách tương đối ổn định, cho thấy bản chất của chính sách công là công cụ định hướng cho hành vi của các cá nhân, tổ chức phù hợp với thái độ chính trị của nhà nước trong việc giải quyết những vấn đề phát sinh trong đời sống xã hội. Điều kiện tồn tại của một chính sách công là tổng hoà những tác động tích cực của hệ thống thể chế do nhà nước thiết lập và tinh thần nghiêm túc thực hiện, tự chủ, sáng tạo của các chủ thể tham gia giải quyết vấn đề chính sách trong một phạm vi không gian và thời gian nhất định. Điều kiện bảo đảm cho sự tồn tại được thể hiện bằng các nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, môi trường chính trị, pháp lý, văn hóa xã hội và cả sự bảo đảm bằng nhà nước Từ các quan niệm trên, chính sách công được xem là một trong những căn cứ đo lường năng lực hoạch định chính sách, xác định mục tiêu, căn cứ 12 kiểm tra, đánh giá, xác định trách nhiệm trong việc sử dụng nguồn lực công như ngân sách nhà nước, tài sản công, tài nguyên đất nước. Như vậy, bản chất của chính sách công là công cụ để Nhà nước thực hiện các hoạt động liên quan đến công dân và can thiệp vào mọi hành vi xã hội trong quá trình phát triển. Trên cơ sở đó, khái niệm về chính sách công được dùng trong luận văn là: “Chính sách công là một tập hợp các quyết định có liên quan để lựa chọn mục tiêu và những giải pháp, công cụ chính sách nhằm giải quyết các vấn đề chính sách theo mục tiêu tổng thể đã xác định của đảng chính trị cầm quyền”. Qua các định nghĩa trên, khái niệm “Chính sách Phòng, chống bạo lực gia đình” được hiểu trong luận văn “Chính sách Phòng, chống bạo lực gia đình là tập hợp các quyết định, đề án, dự án .. của nhà nước có liên quan để lựa chọn mục tiêu và giải pháp, công cụ chính sách nhằm giải quyết các vấn đề chính sách Phòng, chống bạo lực gia đình theo mục tiêu tổng thể đã xác định”. 1.1.5. Tổ chức thực hiện chính sách Phòng chống bạo lực gia đình Tổ chức thực hiện chính sách PCBLGĐ là quá trình hiện thực hóa đưa chính sách PCBLGĐ vào thực tiễn cuộc sống. Tổ chức thực hiện chính sách công nói chung, chính sách PCBLGĐ nói riêng là yếu tố khách quan để duy trì công cụ chính sách theo yêu cầu QL của NN và cũng là để đạt được mục tiêu đề ra của chính sách. Tổ chức thực hiện chính sách PCBLGĐ là một khâu hợp thành chu trình chính sách PCBLGĐ, thiếu vắng công đoạn này thì chu trình chính sách không tồn tại. Tổ chức thực hiện chính sách PCBLGĐ là trung tâm kết nối các bước trong chu trình chính sách PCBLGĐ thành một hệ thống, nhất là với bước xây dựng chính sách. Nếu chính sách PCBLGĐ không được thực hiện đúng sẽ ảnh hưởng đến an sinh xã hội, dẫn đến thiếu niềm tin, phản ứng tiêu cực của người dân đối với nhà nước. Nếu sự mất niềm tin kéo dài sẽ dẫn đến sự phản kháng, mất ổn định 13 chính trị, gây khó khăn cho nhà quản lý. Trong quá trình tổ chức thực hiện, từ hoạt động thực tiễn sẽ sẽ góp phần điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện chính sách cho phù hợp với cuộc sống. Như vậy, tổ chức thực hiện chính sách PCBLGĐ là yêu cầu, nhiệm vụ tất yếu khách quan, là yếu tố quyết định thành công hay không của chính sách. 1.2. Quan điểm về phòng, chống bạo lực gia đình. 1.2.1. Quan điểm về phòng, chống bạo lực gia đình của quốc tế Bạo lực gia đình là một vấn đề toàn cầu và có lẽ là hành vi vi phạm các quyền con người phổ biến và được xã hội khoan dung nhất. Nó bao gồm tất cả các hình thức bạo lực về thể chất, tinh thần và kinh tế. Đặc trưng cơ bản của BLG là nó bắt nguồn từ mối quan hệ quyền lực bất bình đẳng giữa con người với nhau dựa trên những quy phạm, cấu trúc và vai trò xã hội đang tồn tại có ảnh hưởng tới cuộc sống của nam và nữ giới. Mặc dù BLG có thể ảnh hưởng tới cả nam và nữ, nhưng nó chủ yếu xẩy ra đối với phụ nữ và trẻ em gái. Trên thế giới, BLG được coi là một vấn đề ưu tiên cơ bản liên quan tới sức khỏe của người dân với những khía cạnh pháp lý, xã hội, văn hóa, kinh tế và tâm lý. Nó cần được tất cả các chính phủ quan tâm, phù hợp với những cam kết của họ về thực hiện các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ (MDG) và thực hiện các quyền cơ bản của con người được quy định trong các công ước quốc tế. Kể từ Hội nghị Quốc tế về Dân số và Phát triển năm 1994 (ICPD) và Hội nghị Thế giới về Phụ nữ lần thứ 4 năm 1995, xóa bỏ bạo lực đối với phụ nữ đã trở thành một nội dung quan trọng trong hoạt động của Liên hợp quốc trên toàn thế giới. Đặc biệt, Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) có vai trò nổi bật trong hệ thống LHQ trong việc thúc đẩy bình đẳng giới (BĐG), nâng cao quyền năng cho phụ nữ và phòng, chống BLG, chính là phòng tránh BLG phải gắn liền với việc cải thiện sức khỏe sinh sản cho phụ nữ, đặc biệt trên hết là địa vị của họ trong xã hội. Trọng tâm của UNFPA vẫn là giải quyết vấn đề bạo lực đối với phụ nữ 14