y
o
c u -tr a c k
.c
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ TƯ PHÁP
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI
ĐÀO THỊ HỒNG PHƯƠNG
THỦ TỤC PHÁ SẢN – THỰC TRẠNG
VÀ HƯỚNG HOÀN THIỆN
Chuyên ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 60 38 50
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. DƯƠNG ĐĂNG HUỆ
HÀ NỘI - 2009
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Môc lôc
Trang
PhÇn më ®Çu
Ch¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ ph¸ s¶n vµ thñ tôc ph¸ s¶n
6
1.1. Kh¸i niÖm ph¸ s¶n vµ thñ tôc ph¸ s¶n
6
1.1.1. Kh¸i niÖm ph¸ s¶n
6
1.1.2. Kh¸i niÖm thñ tôc ph¸ s¶n
8
1.2. TÝnh chÊt cña thñ tôc ph¸ s¶n
9
1.2.1. Thñ tôc ph¸ s¶n lµ thñ tôc ®ßi nî tËp thÓ
9
1.2.2. Thñ tôc ph¸ s¶n lµ thñ tôc ph¸p lý cã tÝnh chÊt tæng hîp
10
1.3. Vai trß cña thñ tôc ph¸ s¶n
1.3.1. B¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ nî, con nî,
10
10
ngêi lao ®éng
1.3.2. T¹o ra c¬ chÕ ®Ó doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n cã 12
c¬ héi phôc håi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
1.3.3. T¹o c¬ chÕ ®Ó doanh nghiÖp thua lç rót khái th¬ng trêng
13
mét c¸ch cã trËt tù
1.3.4. Thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c nhµ kinh doanh
1.4. C¸c giai ®o¹n (c¸c bíc) trong thñ tôc ph¸ s¶n
14
1.4.1. Kh¸i niÖm vÒ giai ®o¹n trong thñ tôc ph¸ s¶n
14
1.4.2. §Æc ®iÓm cña giai ®o¹n trong thñ tôc ph¸ s¶n
16
1.5. Thñ tôc ph¸ s¶n cña mét sè níc trªn thÕ giíi
18
1.5.1. Mét sè nÐt chung vÒ thñ tôc ph¸ s¶n cña c¸c níc trªn thÕ giíi
18
1.5.2. Thñ tôc ph¸ s¶n cña mét sè níc trªn thÕ giíi
19
Ch¬ng 2: Thñ tôc ph¸ s¶n theo ph¸p luËt ViÖt Nam vµ thùc tiÔn ¸p
dông
13
25
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
2.1. Thñ tôc ph¸ s¶n theo luËt hiÖn hµnh
25
2.1.1. Nép ®¬n vµ më thñ tôc ph¸ s¶n
27
2.1.2. Thñ tôc phôc håi
32
2.1.3. Thñ tôc thanh lý
34
2.1.4. Tuyªn bè ph¸ s¶n
36
2.2. T×nh h×nh gi¶i quyÕt ph¸ s¶n ë níc ta tõ n¨m 2005 ®Õn nay
2.2.1. Sè lîng thô lý vµ kÕt qu¶ gi¶i quyÕt c¸c vô yªu cÇu tuyªn
37
37
bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp
2.2.2. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ph¸ s¶n
39
2.2.2.1. ThuËn lîi trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ph¸ s¶n
39
2.2.2.2. Tån t¹i, víng m¾c cña thñ tôc ph¸ s¶n
40
Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn thñ tôc ph¸ s¶n
57
3.1. Nh÷ng yªu cÇu cña mét thñ tôc gi¶i quyÕt ph¸ s¶n tèt
57
3.1.1. Râ rµng, minh b¹ch
57
3.1.2. Nhanh chãng, hiÖu qu¶ vµ Ýt tèn kÐm
58
3.1.3. ThuËn lîi cho c¸c bªn, nhÊt lµ cho bªn chñ nî
59
3.2. Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn thñ tôc ph¸ s¶n
60
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
Lêi nãi ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, díi sù t¸c ®éng cña quy luËt c¹nh tranh
th× hiÖn tîng ph¸ s¶n lµ tÊt yÕu. Tríc n¨m 2004, Nhµ níc ta ®· ban hµnh
LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp n¨m 1993 vµ NghÞ ®Þnh 189/N§-CP ngày 23 th¸ng
12 n¨m 1994 híng dÉn LuËt nµy, trong ®ã cã quy ®Þnh kh¸ chÆt chÏ vµ ®Çy
®ñ vÒ thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Tuy nhiªn,
c¸c quy ®Þnh nµy l¹i cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c
vô viÖc ph¸ s¶n ë níc ta trong thêi gian qua.
Kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ã, LuËt ph¸ s¶n n¨m 2004 cã sù ®æi míi
quan träng, cã c¸c quy ®Þnh míi vµ cô thÓ h¬n, ph¶n ¸nh mét c¸ch ®Çy ®ñ h¬n
c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc ph¸ s¶n. Trong
LuËt nµy, vÊn ®Ò thñ tôc, tr×nh tù gi¶i quyÕt ph¸ s¶n ®· ®îc hoµn thiÖn mét
c¸ch ®¸ng kÓ.
Tuy nhiªn, thùc tiÔn thi hµnh còng ®· cho thÊy hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc cña
LuËt ph¸ s¶n 2004 lµ cha cao. Tõ n¨m 2005 ®Õn nay, c¸c vô viÖc ph¸ s¶n
®îc thô lý rÊt Ýt, sè vô ph¸ s¶n ®îc gi¶i quyÕt còng kh«ng nhiÒu vµ thêi gian
gi¶i quyÕt nh×n chung lµ kÐo dµi. §iÒu nµy do nhiÒu nguyªn nh©n g©y ra
nhng chñ yÕu lµ do quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¸ s¶n cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ c¶
mÆt néi dung lÉn vÒ mÆt h×nh thøc (thñ tôc)…Theo t¸c gi¶, nguyªn nh©n chñ
yÕu dÉn ®Õn viÖc kÐm hiÖu qu¶ trong ¸p dông ph¸p luËt ph¸ s¶n vÉn lµ c¸c quy
®Þnh vÒ mÆt thñ tôc. §ã lµ, quy ®Þnh vÒ thêi gian gi¶i quyÕt vô viÖc kÐo dµi;
cha b¶o ®¶m sù phèi kÕt hîp cña c¸c c¬ quan liªn quan; quy ®Þnh vÒ thµnh
phÇn và c¬ chÕ ho¹t ®éng cña Tæ qu¶n lý, thanh lý tµi s¶n cßn nhiÒu ®iÓm bÊt
hîp lý.…
HiÖn nay, ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn cña WTO vµ ®ang trªn tiÕn tr×nh
thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña m×nh ®Ó héi nhËp vµ ph¸t triÓn. Víi sù xuÊt hiÖn
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
1
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ níc ngoµi th× doanh nghiÖp níc ta sÏ cßn gÆp nhiÒu
khã kh¨n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh vµ do ®ã, hiÖn tîng ph¸ s¶n sÏ
cã thÓ diÔn ra nhiÒu h¬n. Bªn c¹nh ®ã, còng cßn tån t¹i nhiÒu doanh nghiÖp
lîi dông nh÷ng kÏ hë cña ph¸p luËt ph¸ s¶n ®Ó “xï nî”, g©y thiÖt h¹i cho c¸c
chñ thÓ cã liªn quan.
§Ó b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi Ých cho chñ nî, doanh nghiÖp m¾c nî vµ ®Æc
biÖt cho ngêi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n th× c«ng
t¸c gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n ®ßi hái ph¶i ®îc gi¶i quyÕt mét c¸ch
kÞp thêi, nhanh chãng, thuËn lîi. §iÒu ®ã cho thÊy quy ®Þnh vÒ thñ tôc gi¶i
quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n cÇn ph¶i chÆt chÏ, cô thÓ vµ ®Çy ®ñ. Víi vÞ trÝ,
vai trß vµ tÇm quan träng cña thñ tôc ph¸ s¶n, t«i ®· lùa chän vÊn ®Ò “ Thñ tôc
ph¸ s¶n - Thùc tr¹ng vµ híng hoµn thiÖn” lµm ®Ò tµi luËn v¨n th¹c sü cña
m×nh.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi:
VÊn ®Ò vÒ thñ tôc ph¸ s¶n ®· ®îc nghiªn cøu ë níc ta tõ tríc n¨m
1975. Trong chÕ ®é Sµi gßn ®· cã sù nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy trong t¸c phÈm
“LuËt th¬ng m¹i Sµi gßn diÔn gi¶i”, xuÊt b¶n n¨m 1972. Trong t¸c phÈm nµy,
c¸c t¸c gi¶ kh«ng chØ b×nh luËn vÒ quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam Céng hoµ
vÒ ph¸ s¶n mµ cßn nghiªn cøu mét c¸ch kinh ®iÓn vÒ c¸c kh¸i niÖm khoa häc
liªn quan ®Õn gi¶i quyÕt ph¸ s¶n. ë níc ViÖt Nam XHCN sau khi cã LuËt
ph¸ s¶n doanh nghiÖp n¨m 1993 ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ thñ tôc
ph¸ s¶n, trong ®ã ®¸ng lu ý nhÊt lµ t¸c phÈm “LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp mét sè vÊn ®Ò thùc tiÔn” cña LuËt s NguyÔn TÊn H¬n.
Sau khi LuËt ph¸ s¶n n¨m 2004 thay thÕ LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp
n¨m 1993, còng ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh ë c¸c cÊp ®é kh¸c nhau nghiªn cøu vÒ
thñ tôc ph¸ s¶n, trong ®ã ®¸ng lu ý nhÊt lµ cuèn “ Ph¸p luËt ph¸ s¶n ViÖt
Nam” cña PGS - TS D¬ng §¨ng HuÖ, xuÊt b¶n n¨m 2005. T¸c phÈm nµy
nghiªn cøu kü luËt ph¸ s¶n kh«ng chØ díi gãc ®é luËt néi dung mµ cßn ®Çy
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
2
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
®ñ vÒ gãc ®é luËt h×nh thøc (thñ tôc). Tuy nhiªn, do ph¹m vi nghiªn cøu réng
nh vËy nªn c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn thñ tôc ph¸ s¶n còng chØ ®îc gi¶i quyÕt
ë møc ®é nhÊt ®Þnh, cha cã sù ®¸nh gi¸ thùc tiÔn thi hµnh vµ kiÕn nghÞ hoµn
thiÖn thñ tôc ph¸ s¶n. Trong luËn v¨n nµy, trªn c¬ s¬ ®¸nh gi¸ thùc tiÔn thi
hµnh LuËt ph¸ s¶n n¨m 2004 nh÷ng n¨m qua, t«i cè g¾ng ®i s©u h¬n n÷a trong
viÖc nghiªn cøu vµ kiÕn nghÞ hoµn thiÖn thñ tôc ph¸ s¶n so víi c¸c c«ng tr×nh
nghiªn cøu tríc ®©y.
3. §èi tîng nghiªn cøu vµ ph¹m vi nghiªn cøu:
3.1. §èi tîng nghiªn cøu:
§èi tîng nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ c¸c vÊn ®Ò lý luËn cã liªn quan
®Õn thñ tôc ph¸ s¶n; c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ thñ tôc ph¸ s¶n vµ thùc tiÔn ¸p
dông thñ tôc nµy ë níc ta trong thêi gian qua.
3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu:
LuËt ph¸ s¶n cã néi dung phøc t¹p, ®a d¹ng, ®Ò cËp ®Õn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò
cã tÝnh néi dung vµ nhiÒu vÊn ®Ò cã tÝnh thñ tôc. LuËn v¨n nµy chØ nghiªn cøu
c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn thñ tôc gi¶i quyÕt ph¸ s¶n mµ kh«ng nghiªn cøu
c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn luËt néi dung, tøc lµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc
gi¶i quyÕt néi dung yªu cÇu cña chñ nî ®èi víi con nî lµ doanh nghiÖp ph¸
s¶n. Trong thñ tôc ph¸ s¶n, LuËn v¨n nµy còng chØ nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò
quan träng, lín, chi phèi thñ tôc gi¶i quyÕt ph¸ s¶n ë níc ta mµ kh«ng ®i vµo
nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh chi tiÕt, cô thÓ. Nh phÇn 3.1 ®· tr×nh bµy, LuËn
v¨n nµy dành mét thêi gian ®¸ng kÓ ®Ó nghiªn cøu thùc tiÔn ph¸ s¶n ë níc ta,
®Ó trªn c¬ së ®ã kiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn thñ tôc ph¸ s¶n.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
Khi nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò thuéc ph¹m vi luËn v¨n, t¸c gi¶ sö dông
ph¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin (quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng
vµ duy vËt lÞch sö) vµ c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc cô thÓ kh¸c nh:
ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh, quy n¹p,...
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
3
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
5. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi:
5.1. Môc ®Ých:
Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi lµ lµm râ mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ thñ tôc
ph¸ s¶n, néi dung c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ thñ tôc ph¸ s¶n vµ thùc tiÔn ¸p
dông, tõ ®ã t×m ra gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ thñ
tôc ph¸ s¶n, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¶i quyÕt ph¸ s¶n ë níc ta
5.2. NhiÖm vô:
§Ó ®¹t ®îc môc ®Ých nªu trªn, LuËn v¨n ph¶i gi¶i quyÕt mét sè nhiÖm
vô sau ®©y:
- Ph©n tÝch c¸c bíc gi¶i quyÕt mét vô ph¸ s¶n.
- §¸nh gi¸ tÝnh hîp lý cña c¸c quy ®Þnh cña LuËt ph¸ s¶n vÒ thñ tôc ph¸
s¶n.
- T×m hiÓu quy ®Þnh vÒ thñ tôc ph¸ s¶n cña mét sè níc trªn thÕ giíi ®Ó
rót ra kinh nghiÖm hoÆc cã thÓ nghiªn cøu ®Ó ¸p dông trong viÖc söa ®æi, bæ
sung mét sè quy ®Þnh liªn quan ®Õn thñ tôc ph¸ s¶n trong LuËt ph¸ s¶n ë níc
ta.
- Nghiªn cøu thùc tiÔn ¸p dông thñ tôc ph¸ s¶n trong thêi gian gÇn ®©y
vµ chØ ra tån t¹i, víng m¾c cña chóng.
- §a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn thñ tôc ph¸ s¶n ë níc ta
trong thêi gian tíi.
5. Nh÷ng ®iÓm míi cña luËn v¨n:
- LuËn v¨n nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c vÊn ®Ò lý luËn liªn
quan ®Õn thñ tôc ph¸ s¶n, trong ®ã cã vÊn ®Ò vÒ kh¸i niÖm thñ tôc ph¸ s¶n,
kh¸i niÖm giai ®o¹n trong thñ tôc ph¸ s¶n.
- §¸nh gi¸ ®îc thùc tr¹ng c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cña Nhµ níc ta vÒ
thñ tôc ph¸ s¶n; ph¸t hiÖn ra c¸c ®iÓm yÕu kÐm, khiÕm khuyÕt cña nã.
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
4
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
- §Ò xuÊt ®îc c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m hoµn thiÖn thñ tôc ph¸ s¶n,
gãp phÇn gi¶i quyÕt nhanh chãng c¸c vô viÖc ph¸ s¶n, ®¶m b¶o quyÒn vµ lîi
Ých cña tÊt c¶ c¸c chñ thÓ tham gia gi¶i quyÕt ph¸ s¶n.
6. C¬ cÊu cña luËn v¨n gåm:
Lêi nãi ®Çu
Néi dung
Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ph¸ s¶n vµ thñ tôc ph¸ s¶n
Ch¬ng 2: Thñ tôc ph¸ s¶n theo ph¸p luËt ViÖt Nam vµ thùc tiÔn ¸p
dông
Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p gãp phÇn hoµn thiÖn thñ tôc ph¸ s¶n
KÕt luËn
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
5
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
Ch¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ
ph¸ s¶n vµ thñ tôc ph¸ s¶n
1.1. Kh¸i niÖm ph¸ s¶n vµ thñ tôc ph¸ s¶n
Ph¸ s¶n lµ hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi v« cïng phøc t¹p, lµ quy luËt
kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Ph¸ s¶n kÐo theo nhiÒu hËu qu¶ xÊu,
¶nh hëng ®Õn lîi Ých kinh tÕ cña c¸c chñ nî, b¶n th©n doanh nghiÖp m¾c nî
vµ ngêi lµm c«ng còng nh lîi Ých cña x· héi nãi chung. Do ®ã, rÊt cÇn sù
®iÒu tiÕt, can thiÖp cña Nhµ níc ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt ph¸ s¶n - hËu qu¶ cña
qu¸ tr×nh c¹nh tranh trªn th¬ng trêng.
§Ó nh÷ng doanh nghiÖp thÊt b¹i trong kinh doanh ®îc rót ra khái
th¬ng trêng mét c¸ch nhanh chãng, cã trËt tù còng nh nh»m ®¶m b¶o
quyÒn lîi cho c¸c chñ thÓ liªn quan: chñ nî, con nî vµ ngêi lao ®éng, ®¶m
b¶o trËt tù an toµn x· héi, lµnh m¹nh ho¸ m«i trêng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, Nhµ níc cÇn ph¶i x©y dùng vµ ban hµnh hÖ thèng ph¸p luËt ®Ó gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò ph¸ s¶n mét c¸ch ®Çy ®ñ, toµn diÖn.
1.1.1. Kh¸i niÖm ph¸ s¶n
Danh tõ ph¸ s¶n b¾t nguån tõ “Ruin” trong tiÕng Latinh, cã nghÜa lµ sù
kh¸nh tËn. Kh¸i niÖm nµy dïng ®Ó chØ t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi gi÷a thu vµ chi
cña mét chñ thÓ kinh doanh mµ biÓu hiÖn trùc tiÕp cña sù mÊt c©n ®èi Êy lµ
t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n.
Trong thuËt ng÷ tiÕng Anh, ph¸ s¶n lµ “bankruptcy” b¾t nguån tõ tiÕng
Lating lµ bancus (c¸i bµn hay ghÕ ngåi) vµ ruptus (bÞ gÉy); bankrupt b¾t nguån
tõ tiÕng ý lµ bancoroto hay bancarotta tøc lµ c¸i bµn cña th¬ng nh©n cho vay
tiÒn bÞ g·y háng.
Trong tõ ®iÓn tiÕng ViÖt th× “ Ph¸ s¶n lµ t×nh tr¹ng tµi s¶n ch¼ng cßn g×
vµ thêng lµ vì nî, do kinh doanh bÞ thua lç, thÊt b¹i”.
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
6
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
MÆc dï kh¸i niÖm ph¸ s¶n ë c¸c níc ®îc quan niÖm kh¸c nhau, song
tiªu chÝ x¸c ®Þnh doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n th× kh¸ ®ång nhÊt,
®ã lµ “kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ®îc c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n”. ViÖc x¸c
®Þnh tiªu chÝ nµy lµ nh»m t¹o c¨n cø ®Ó Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh më thñ tôc ph¸
s¶n vµ lµ néi dung quan träng cña ph¸p luËt ph¸ s¶n. Th«ng thêng, kh¸i niÖm
t×nh tr¹ng ph¸ s¶n ®îc Nhµ níc ghi nhËn ngay trong luËt ph¸ s¶n ®Ó lµm c¨n
cø thèng nhÊt vµ duy nhÊt cho Toµ ¸n ¸p dông khi gi¶i quyÕt ph¸ s¶n.
Theo ®Þnh nghÜa cña luËt ph¸ s¶n cña c¸c níc common law th× viÖc
ph¸ s¶n ®îc hiÓu lµ thñ tôc tè tông do Toµ ¸n tiÕn hµnh nh»m thanh lý tµi s¶n
cña con nî (c¸ nh©n hay c«ng ty) bÞ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®îc tiÕn hµnh
bëi ngêi ®îc Toµ ¸n chØ ®Þnh vµ con nî ®îc gi¶i phãng khái tr¸ch nhiÖm
tr¶ nî sau nµy.
ë ViÖt Nam, thuËt ng÷ ph¸ s¶n ®· ®îc sö dông trong LuËt c«ng ty n¨m
1990 vµ LuËt doanh nghiÖp t nh©n n¨m 1990 víi mét quy ®Þnh kh¸ m¬ hå vÒ
thñ tôc tuyªn bè ph¸ s¶n. Trªn c¬ së nghiªn cøu vµ tham kh¶o kinh nghiÖm
lËp ph¸p cña c¸c níc trªn thÕ giíi, níc ta ®· ban hµnh ®¹o luËt vÒ ph¸ s¶n
®Çu tiªn - LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp n¨m 1993, trong ®ã ®a ra tiªu chÝ x¸c
®Þnh doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n lµ doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n
hoÆc bÞ thua lç trong ho¹t ®éng kinh doanh, sau khi ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p
tµi chÝnh cÇn thiÕt mµ vÉn mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn h¹n [22, §iÒu 2]
Víi viÖc quy ®Þnh nh trªn th× dêng nh ph¸p luËt ph¸ s¶n cña ViÖt
Nam ë giai ®o¹n tríc ®· ®îc x©y dùng theo híng viÖc më thñ tôc gi¶i
quyÕt ph¸ s¶n chñ yÕu lµ nh»m thanh lý tµi s¶n cña doanh nghiÖp m¾c nî h¬n
lµ ®Ó phôc håi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña nã [13].
Kh¾c phôc h¹n chÕ ®ã, LuËt ph¸ s¶n n¨m 2004 ®a ra kh¸i niÖm râ nÐt
h¬n vÒ t×nh tr¹ng ph¸ s¶n. Theo §iÒu 3 LuËt ph¸ s¶n n¨m 2004 th× doanh
nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ®îc c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n khi chñ nî
cã yªu cÇu th× coi lµ l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n [26, §iÒu 3]. Tuy nhiªn, LuËt
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
7
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
ph¸ s¶n n¨m 2004 gièng nh LuËt ph¸ s¶n n¨m 1993 , kh¸i niÖm ph¸ s¶n vÉn
cha ®îc ®Ò cËp ®Õn mét c¸ch chÝnh thøc.
1.1.2. Kh¸i niÖm thñ tôc ph¸ s¶n
XÐt vÒ mÆt thuËt ng÷, thñ tôc ph¸ s¶n ®îc hiÓu lµ thø tù, c¸ch thøc gi¶i
quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ph¸ s¶n.
Thñ tôc ph¸ s¶n lµ thñ tôc t ph¸p v× nã do Toµ ¸n lµ c¬ quan t ph¸p
tiÕn hµnh; ®èi tîng cña ho¹t ®éng tè tông ph¸ s¶n lµ quan hÖ ph¸p lý ph¸t
sinh gi÷a chñ nî (bªn cã quyÒn ®îc thanh to¸n) vµ con nî (bªn cã nghÜa vô
thanh to¸n) th«ng qua c¬ chÕ ®Æc biÖt.
Khi con nî kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî cña m×nh b»ng nç lùc cña
riªng m×nh th× chñ nî sÏ sö dông biÖn ph¸p th«ng qua c¬ chÕ ®Æc biÖt chÝnh lµ
thñ tôc ph¸ s¶n, ®©y dêng nh lµ gi¶i ph¸p cuèi cïng mµ chñ nî ph¶i sö dông
®Ó ®ßi nî. §Ó b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña m×nh, chñ nî göi ®¬n yªu cÇu
Toµ ¸n më thñ tôc ph¸ s¶n ®èi víi con nî. Sau khi nhËn ®îc ®¬n yªu cÇu më
thñ tôc ph¸ s¶n th× Toµ ¸n xem xÐt, kiÓm tra l¹i c¸c c¨n cø chøng minh doanh
nghiÖp cã thùc sù l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n hay kh«ng? Khi cã ®ñ c¬ së x¸c
®Þnh doanh nghiÖp (con nî) ®· mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n th× c¨n cø t×nh h×nh
kinh doanh, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña con nî còng nh nguyÖn väng cña con nî,
Toµ ¸n lùa chän thñ tôc phôc håi doanh nghiÖp hay thñ tôc thanh lý doanh
nghiÖp cho phï hîp hoÆc chuyÓn tõ ¸p dông thñ tôc phôc håi doanh nghiÖp
sang thñ tôc thanh lý. ViÖc Toµ ¸n ¸p dông thñ tôc phôc håi hay thñ tôc thanh
lý thùc chÊt lµ gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ lîi Ých tµi s¶n gi÷a chñ nî vµ con nî.
¸p dông thñ tôc phôc håi gióp doanh nghiÖp con nî tho¸t khái t×nh tr¹ng mÊt
kh¶ n¨ng thanh to¸n mµ qua ®ã b¶o vÖ quyÒn lîi cho chÝnh c¸c chñ nî, ®¶m
b¶o quyÒn thu håi nî cho c¸c chñ nî. Giai ®o¹n phôc håi lµ bíc hoµ gi¶i gi÷a
chñ nî vµ con nî, t¹m thêi g¸c l¹i chuyÖn ®ßi nî mµ b¾t tay cïng x©y dùng
ph¬ng ¸n gióp con nî tho¸t khái nî nÇn, nã kh«ng nh÷ng gi¶i quyÕt ®îc
triÖt ®Ó tranh chÊp lîi Ých vÒ tµi s¶n gi÷a chñ nî vµ con nî mµ nã cßn ®¶m b¶o
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
8
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp con nî, gióp hä tr¸nh khái
nguy c¬ mÊt viÖc lµm.
Nh vËy, kh¸i niÖm thñ tôc ph¸ s¶n cã thÓ hiÓu lµ thñ tôc t ph¸p ®Æc
biÖt do Toµ ¸n tiÕn hµnh khi cã yªu cÇu cña ngêi cã quyÒn nép ®¬n, nh»m
gi¶i quyÕt tranh chÊp lîi Ých vÒ tµi s¶n ph¸t sinh gi÷a chñ nî vµ con nî do con
nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ®îc kho¶n nî ®Õn h¹n.
1.2. TÝnh chÊt cña thñ tôc ph¸ s¶n
Thñ tôc ph¸ s¶n lµ thñ tôc t ph¸p ®Æc biÖt, ®îc thÓ hiÖn ë hai tÝnh chÊt
sau:
1.2.1. Thñ tôc ph¸ s¶n lµ thñ tôc ®ßi nî tËp thÓ
Trong thñ tôc ph¸ s¶n th× c¸c chñ nî kh«ng thÓ tù xÐ lÎ ®Ó ®ßi nî riªng
cho m×nh mµ tÊt c¶ chñ nî ®Òu ph¶i tËp hîp l¹i thµnh mét chñ thÓ ph¸p lý duy
nhÊt gäi lµ Héi nghÞ chñ nî, ®¹i diÖn cho c¸c chñ nî ®Ó tham gia vµo viÖc gi¶i
quyÕt ph¸ s¶n. Khi Toµ ¸n nhËn ®îc ®¬n yªu cÇu më thñ tôc ph¸ s¶n ®èi víi
doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n cña mét chñ nî th× Toµ ¸n kh«ng chØ
gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh gi÷a mét chñ nî ®ã víi con nî mµ xuÊt ph¸t tõ
nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a c¸c chñ nî, c¸c chñ nî ®Òu cã quyÒn nh nhau
trong viÖc ®îc thanh to¸n kho¶n nî tõ tµi s¶n ph¸ s¶n hay quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò
liªn quan ®Õn lîi Ých tµi s¶n cña m×nh nªn Toµ ¸n ph¶i th«ng b¸o cho chñ nî
®Ó c¸c chñ nî thùc hiÖn quyÒn ®ßi nî cña m×nh mÆc dï c¸c chñ nî ®ã kh«ng
nép ®¬n. Tõ ®ã, Toµ ¸n triÖu tËp Héi nghÞ chñ nî quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò quan
träng liªn quan ®Õn sù sèng cßn cña doanh nghiÖp con nî. Trong trêng hîp
thanh lý doanh nghiÖp con nî th× c¸c chñ nî sÏ ®îc thanh to¸n kho¶n nî cña
m×nh theo thø tù ph©n chia ®îc quy ®Þnh trong luËt. NÕu tµi s¶n cña con nî
kh«ng ®ñ thanh to¸n cho tÊt c¶ c¸c chñ nî th× c¸c chñ nî ®îc thanh to¸n theo
tû lÖ kho¶n nî doanh nghiÖp ph¸ s¶n cßn thiÕu ®èi víi tµi s¶n cßn l¹i cña
doanh nghiÖp.
1.2.2. Thñ tôc ph¸ s¶n lµ thñ tôc ph¸p lý cã tÝnh chÊt tæng hîp
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
9
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
Thñ tôc ph¸ s¶n lµ thñ tôc t ph¸p hÕt søc phøc t¹p, vÒ thø tù ¸p dông
kh«ng theo mét khu«n ®Þnh s½n mµ c¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ cña doanh
nghiÖp con nî nh vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, t×nh h×nh tµi chÝnh hay ý
kiÕn cña Héi nghÞ chñ nî còng nh nguyÖn väng cña doanh nghiÖp m¾c nî mµ
Toµ ¸n sÏ lùa chän thñ tôc phï hîp. TÝnh phøc t¹p cña nã thÓ hiÖn râ nÐt trong
thùc hiÖn néi dung c¸c c«ng viÖc nh»m gi¶i quyÕt vô viÖc ph¸ s¶n. Nã kh«ng
®¬n thuÇn chØ lµ tiÕn hµnh c«ng viÖc cã tÝnh chÊt tµi s¶n nh trong tè tông d©n
sù vµ kinh tÕ th«ng thêng mµ nã cßn ph¶i gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kh¸c nh x¸c
®Þnh doanh nghiÖp cã thùc sù l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n hay kh«ng, viÖc qu¶n
lý thanh lý tµi s¶n cña doanh nghiÖp, viÖc thµnh lËp thiÕt chÕ qu¶n lý tµi s¶n vµ
®Æc biÖt trong viÖc thùc hiÖn ph¬ng ¸n phôc håi ho¹t ®éng kinh doanh cho
doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n.
1.3. Vai trß cña thñ tôc ph¸ s¶n:
C«ng t¸c gi¶i quyÕt ph¸ s¶n muèn diÔn ra nhanh chãng, ®¶m b¶o lîi Ých
cña c¸c chñ thÓ cã liªn quan th× ®ßi hái quy ®Þnh vÒ tr×nh tù (c¸c bíc) gi¶i
quyÕt ph¶i chÆt chÏ, ®Çy ®ñ, th«ng tho¸ng. X¸c ®Þnh ®îc vÞ trÝ, vai trß cña thñ
tôc ph¸ s¶n trong viÖc gi¶i quyÕt ph¸ s¶n doanh nghiÖp, LuËt ph¸ s¶n ®· quy
®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc tiÕn hµnh ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Ph¸p luËt ph¸ s¶n
níc ta tuy ban hµnh chËm so víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ khu vùc nhng
còng ®· gãp phÇn t¹o c¬ së ph¸p lý cho Toµ ¸n xö lý nî cña doanh nghiÖp,
b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ cã liªn quan, b¶o ®¶m trËt tù
kû c¬ng trong lÜnh vùc tµi chÝnh lµm lµnh m¹nh ho¸ m«i trêng ho¹t ®éng
kinh doanh ®ång thêi gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung vµ
ph¸p luËt kinh tÕ nãi riªng trong thêi kú ®æi míi.
1.3.1. B¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña chñ nî, con nî vµ ngêi
lao ®éng
Môc ®Ých cña LuËt ph¸ s¶n nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña chñ nî.
Th«ng qua c¬ chÕ ®Æc biÖt lµ thñ tôc ph¸ s¶n, chñ nî thùc hiÖn quyÒn ®ßi nî
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
10
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
cña m×nh khi con nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n kho¶n nî ®Õn h¹n. Khi
nhËn ®îc ®¬n yªu cÇu më thñ tôc ph¸ s¶n, Toµ ¸n tiÕn hµnh gi¶i quyªt ph¸
s¶n th«ng qua viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh ph¸p lý rµng buéc ®èi víi con nî, nh:
Toµ ¸n t¹o ra mét thiÕt chÕ qu¶n lý tµi s¶n nh»m qu¶n lý toµn vÑn tµi s¶n cña
c¬n nî còng nh ¸p dông c¸c biÖn ph¸p b¶o toµn tµi s¶n cña con nî. ChÝnh v×
vËy, toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n sÏ ®îc qu¶n
lý, gi¸m s¸t chÆt chÏ, ng¨n cÊm doanh nghiÖp ®ã cã hµnh vi tÈu t¸n lµm thÊt
to¸n tµi s¶n, qua ®ã b¶o ®¶m gi¸ trÞ nguyªn vÑn tµi s¶n cña doanh nghiÖp m¾c
nî ®ång nghÜa víi viÖc ®· ®¶m b¶o ®îc tèi ®a ho¸ quyÒn ®ßi nî cña c¸c chñ
nî. Ngoµi ra, víi viÖc quy ®Þnh ®Þa vÞ ph¸p lý cña Héi nghÞ chñ nî - ®¹i diÖn
cho c¸c chñ nî trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ph¸ s¶n, lµ c¬ së cho chñ nî thùc
hiÖn quyÒn n¨ng cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ph¸ s¶n, c¸c chñ nî ®Òu
tham gia vµo hÇu hÕt c¸c giai ®o¹n tõ khëi kiÖn ®Õn thi hµnh quyÕt ®Þnh tuyªn
bè ph¸ s¶n vµ cã vai trß rÊt lín trong viÖc gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò quan träng
ph¸t sinh tõ qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt mét vô viÖc ph¸ s¶n cô thÓ.
§èi víi ngêi lao ®éng lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng
ph¸ s¶n th× víi viÖc quy ®Þnh vÒ thñ tôc ph¸ s¶n ®· t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a cho
ngêi lao ®éng b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña m×nh. Trong trêng hîp doanh
nghiÖp kh«ng tr¶ ®ñ l¬ng vµ kho¶n thu nhËp kh¸c th× Nhµ níc t¹o ra ph¬ng
thøc ®Ó hä cã thÓ ®ßi ®îc kho¶n nî l¬ng cña m×nh. Khi nhËn thÊy doanh
nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n th× ngêi lao ®éng cã quyÒn nép ®¬n më
thñ tôc ph¸ s¶n ®èi víi doanh nghiªp. Ngoµi ra, trong khi thanh lý tµi s¶n cña
doanh nghiÖp ph¸ s¶n th× ngêi lao ®éng ®îc u tiªn thanh to¸n trong khèi
tµi s¶n cßn l¹i cña doanh nghiÖp tríc c¸c chñ nî kh«ng cã b¶o ®¶m kh¸c.
Víi luËt ph¸ s¶n hiÖn ®¹i th× kh«ng chØ nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých
cña chñ nî mµ cã quy ®Þnh tÝch cùc cho chÝnh con nî. Thùc tÕ khi con nî l©m
vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n tøc lµ kh«ng thanh to¸n ®îc kho¶n nî ®Õn h¹n th× c¸c
chñ nî ®Òu muèn thu håi kho¶n nî cña m×nh cµng nhiÒu cµng tèt nªn con nî
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
11
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
nép ®¬n yªu cÇu më thñ tôc ph¸ s¶n lµ c¬ héi ®Ó con nî gi¶i tho¸t m×nh khái
t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh vµ kÓ c¶ trêng hîp doanh nghiÖp ®ã kh«ng
nép ®¬n mµ viÖc më ph¸ s¶n theo yªu cÇu cña chñ nî th× Toµ ¸n xem xÐt vµ
coi viÖc phôc håi ho¹t ®éng kinh doanh doanh nghiÖp lµ quan träng nh»m gióp
doanh nghiÖp ®ã tho¸t khái t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. Bëi thñ tôc
ph¸ s¶n lµ thñ tôc ®ßi nî ®Æc biÖt ®îc tiÕn hµnh khi chñ nî kh«ng cßn c¸ch
thøc hay biÖn ph¸p nµo ®Ó thu håi nî nªn nép ®¬n ®Õn Toµ ¸n gi¶i quyÕt.
Nhng kh«ng ph¶i chØ v× chñ nî ®ßi nî th«ng qua Toµ ¸n b»ng thñ tôc ph¸ s¶n
lµ Toµ ¸n sÏ lÊy ngay tµi s¶n cña doanh nghiÖp, hîp t¸c x· l©m vµo ph¸ s¶n mµ
môc ®Ých cao h¬n cña thñ tôc nµy lµ nh»m con nî cã thÓ phôc håi ®îc ho¹t
®éng kinh doanh tõ ®ã c¸c kho¶n nî cña chñ nî ®¬ng nhiªn ®îc thu håi
hoµn toµn mµ lµm cho nÒn kinh tÕ - x· héi æn ®Þnh. Cßn nÕu trêng hîp doanh
nghiÖp kh«ng phôc håi ®îc th× còng gióp con nî rót ra khái th¬ng trêng
mét c¸ch nhanh chãng vµ trËt tù.
1.3.2. T¹o ra c¬ chÕ ®Ó doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n cã
c¬ héi phôc håi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
Ph¸ s¶n lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p liªn quan lîi Ých cña nhiÒu chñ thÓ, hiÖn
nay víi xu thÕ héi nhËp vµ ph¸t triÓn th× sù h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ cã
vai trß quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c hay mèi liªn kÕt
ngµy cµng g¾n bã mËt thiÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n ®ång
lo¹t hay cßn gäi lµ ph¸ s¶n d©y chuyÒn. Nh vËy sÏ ¶nh hëng ®Õn nÒn kinh tÕ
cña c¶ níc ®ång thêi lµ t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp råi n¶y sinh bao nhiªu tÖ n¹n
x· héi. Nªn h¹n chÕ tèi ®a tæn thÊt do ph¸ s¶n g©y ra lµ ®iÒu mµ Nhµ níc nµo
còng híng tíi. Khi doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n th× doanh nghiÖp
®ã ®îc Toµ ¸n dµnh cho mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh nh»m t¹o c¬ héi cho
doanh nghiÖp tù m×nh hoÆc víi sù gióp ®ì cña c¸c chñ nî ¸p dông c¸c biÖn
ph¸p cÇn thiÕt ®Ó kh«i phôc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh. ViÖc quy ®Þnh thñ tôc
phôc håi ho¹t ®éng kinh doanh lµ cÇn thiÕt vµ lµ môc tiªu híng tíi cña luËt
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
12
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
ph¸ s¶n hiÖn ®¹i. Bëi trong bèi c¶nh hiÖn nay khi t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp cao,
viÖc duy tr× s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i ®îc duy tr× b»ng mäi biÖn ph¸p th×
ph¸p luËt ph¸ s¶n trªn thÕ giíi ®Òu cã xu híng khuyÕn khÝch ¸p dông thñ tôc
phôc håi ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó cøu c¸c c«ng ty tho¸t khái t×nh tr¹ng khã
kh¨n vÒ tµi chÝnh.
1.3.3. T¹o c¬ chÕ ®Ó doanh nghiÖp thua lç rót khái th¬ng trêng
mét c¸ch cho trËt tù
Khi doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n th× sè nî thêng vît qu¸
tæng sè tµi s¶n cña doanh nghiÖp ph¸ s¶n mµ c¸c chñ nî ®Òu muèn kho¶n nî
cña m×nh ®îc thanh to¸n cµng nhiÒu cµng tèt nªn n¶y sinh tranh giµnh gi÷a
c¸c chñ nî. NÕu cø ®Ó chñ nî tù do “xiÕt nî” th× kh«ng nh÷ng kh«ng ®¶m b¶o
c«ng b»ng gi÷a c¸c chñ nî mµ cßn g©y ra t×nh tr¹ng mÊt trËt tù an toµn x· héi.
V× vËy Nhµ níc nµo còng cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó can thiÖp vµo qu¸ tr×nh ®ßi nî
nµy. Th«ng qua thñ tôc ph¸ s¶n, Toµ ¸n sÏ ®øng ra gi¶i quyÕt xung ®ét lîi Ých
gi÷a chñ nî vµ con nî. Khi doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n kh«ng
thÓ phôc håi ho¹t ®éng kinh doanh th× doanh nghiÖp ®ã cã thÓ rót khái th¬ng
trêng mét c¸ch nhanh chãng, cã trËt tù. B»ng c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc thanh
lý nh thø tù ph©n chia tµi s¶n trong khèi tµi s¶n cßn l¹i cña doanh nghiÖp ph¸
s¶n. C¸c chñ nî ®Òu cã quyÒn b×nh ®¼ng víi nhau, ®îc thanh to¸n theo tû lÖ
kho¶n nî cña m×nh trªn khèi tµi s¶n cßn l¹i cña doanh nghiÖp nÕu tµi s¶n cña
doanh nghiÖp ph¸ s¶n kh«ng ®ñ thanh to¸n toµn bé kho¶n nî cho c¸c chñ nî.
§iÒu ®ã ®ång nghÜa viÖc gióp con nî tr¸nh khái sù “x©u xД cña c¸c chñ nî,
gióp doanh nghiÖp ph¸ s¶n rót khái thÞ trêng mét c¸ch cã trËt tù.
1.3.4. Thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c nhµ kinh doanh
C¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ tÊt yÕu, ngoµi yÕu tè tÝch cùc
lµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× dÉn ®Õn hËu qu¶ nh÷ng doanh nghiÖp
kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng, tiÒm lùc kinh doanh sÏ bÞ ph¸ s¶n. Thñ tôc ph¸ s¶n ®îc
x©y dùng nh»m b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ liªn quan mµ tríc hÕt
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
13
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
lµ c¸c chñ nî. Khi tham gia ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c nhµ ®Çu t chÊp nhËn
rñi ro trªn th¬ng trêng x¶y ra, khi ®èi t¸c cña hä l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n
th× hä trë thµnh chñ nî vµ ®¬ng nhiªn quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña hä lu«n
®îc b¶o vÖ th«ng qua mét c¬ chÕ ph¸p lý ®Æc biÖt do luËt ph¸ s¶n thiÕt lËp
s½n. Hay trong trêng hîp nhµ ®Çu t tham gia kinh doanh l¹i bÞ thÊt b¹i trong
kinh doanh vµ bÞ ph¸ s¶n th× th«ng qua tr×nh tù ph¸ s¶n th× nhµ ®Çu t mµ lóc
nµy lµ doanh nghiÖp con nî cã thÓ nép ®¬n më thñ tôc ph¸ s¶n ®èi víi chÝnh
m×nh ®Ó cã mét c¬ héi ®îc trî gióp phôc håi ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc
kh«ng thÓ phôc håi th× còng cã thÓ rót ra khái th¬ng trêng mét c¸ch cã trËt
tù. Nh vËy nhµ ®Çu t sÏ cã c¬ héi ®Ó b¾t ®Çu ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c. Cã
thÓ nãi thñ tôc ph¸ s¶n ngoµi viÖc lo¹i bá doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng
kinh doanh th× nã ®· t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy c¸c nhµ ®Çu t tiÕp tôc tham gia
s¸ng t¹o, n¨ng ®éng ho¹t ®éng kinh doanh.
1.4.C¸c giai ®o¹n (c¸c bíc) trong thñ tôc ph¸ s¶n
1.4.1. Kh¸i niÖm vÒ giai ®o¹n trong tè tông ph¸ s¶n
Thñ tôc ph¸ s¶n ®îc hiÓu lµ c¸ch thøc, tr×nh tù gi¶i quyÕt ph¸ s¶n theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt. XÐt vÒ mÆt b¶n chÊt, thñ tôc ph¸ s¶n lµ thñ tôc t ph¸p
®Æc biÖt, do Toµ ¸n tiÕn hµnh khi cã yªu cÇu nh»m gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a
chñ nî vµ con nî do con nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n nî ®Õn
h¹n. ChÝnh v× vËy, thñ tôc ph¸ s¶n còng gièng nh tè tông kinh tÕ kh¸c nã
còng bao gåm c¸c giai ®o¹n (c¸c bíc) ®Ó tõ ®ã c¬ quan cã thÈm quyÒn mµ
Toµ ¸n cã vai trß trung t©m sÏ thùc hiÖn tõng bíc theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt.
§îc x¸c ®Þnh lµ thñ tôc t ph¸p ®Æc biÖt th× bªn c¹nh nh÷ng ®Æc ®iÓm
chung cña thñ tôc t ph¸p kh¸c lµ ®Òu do Toµ ¸n tiÕn hµnh th× thñ tôc ph¸ s¶n
mang nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Æc biÖt nh vÒ tÝnh chÊt vô viÖc vµ chñ thÓ liªn quan
vÊn ®Ò ph¸ s¶n.
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
14
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
Quan ®iÓm cña t¸c gi¶ NguyÔn TÊn H¬n cho r»ng, thñ tôc gi¶i quyÕt
ph¸ s¶n lµ mét qu¸ tr×nh gåm ba giai ®o¹n chÝnh yÕu:
+ Giai ®o¹n thø nhÊt: giai ®o¹n ®iÒu tra kh¶ n¨ng thanh to¸n nî cña
doanh nghiÖp. Trong giai ®o¹n nµy, nÕu con nî kh«ng muèn r¬i vµo giai ®o¹n
sau th× ph¶i chøng minh cho Toµ ¸n kh¶ n¨ng thanh to¸n nî cña m×nh. NÕu
Toµ ¸n nhËn thÊy con nî kh«ng cßn kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn h¹n th× ¸p
dông ngay giai ®o¹n tiÕp theo.
+ Giai ®o¹n thø hai: giai ®o¹n gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n. Giai
®o¹n nµy cã néi dung chñ yÕu lµ x©y dùng ph¬ng ¸n hoµ gi¶i, phôc håi ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu kh«ng hoµ gi¶i ®îc hoÆc ph¬ng ¸n
hoµ gi¶i thùc hiÖn kh«ng thµnh c«ng th× Toµ ¸n chuyÓn sang giai ®o¹n tiÕp
theo.
+ Giai ®o¹n thø ba: Giai ®o¹n ph¸ s¶n vµ thanh lý tµi s¶n cña doanh
nghiÖp [29, 16].
C¸ch tiÕp cËn thñ tôc ph¸ s¶n nh lµ ho¹t ®éng bao gåm nhiÒu giai ®o¹n
nèi tiÕp nhau nh trªn võa kh«ng phï hîp vÒ lý luËn, võa kh«ng phï hîp víi
thùc tiÔn. Mçi giai ®o¹n tè tông t ph¸p cã nhiÖm vô riªng song viÖc gi¶i
quyÕt nhiÖm vô cña giai ®o¹n tríc lu«n lµ tiÒn ®Ò cho viÖc thùc hiÖn nhiÖm
vô cña giai ®o¹n tiÕp theo mµ môc ®Ých cuèi cïng lµ thùc hiÖn nhiÖm vô
chung cña toµn bé qu¸ tr×nh tè tông.
Trong thñ tôc ph¸ s¶n th× nhiÖm vô cña mçi giai ®o¹n (bíc) cã tÝnh
®éc lËp víi nhau rÊt lín. ViÖc thùc hiÖn giai ®o¹n tríc kh«ng ph¶i lµ tiÒn ®Ò
®Ó thùc hiÖn giai ®o¹n kia, tuú vµo tõng trêng hîp cô thÓ mµ Toµ ¸n cã thÓ
lùa chän giai ®o¹n hay chuyÓn giai ®o¹n cho phï hîp. VÝ dô giai ®o¹n phôc
håi ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng ph¶i lµ tiÒn ®Ò thùc hiÖn giai ®o¹n thanh lý
tµi s¶n mµ cã thÓ lo¹i trõ sù cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn giai ®o¹n thanh lý tµi s¶n
doanh nghiÖp…
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
15
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
V× vËy cã thÓ hiÓu giai ®o¹n trong thñ tôc ph¸ s¶n lµ viÖc ph©n chia
thµnh tõng bíc trong ®ã mçi bíc cã mèi quan hÖ ®éc lËp víi nhau vµ thùc
thi nh÷ng nhiÖm vô kh¸c nhau ®Ó gi¶i quyÕt vô viÖc ph¸ s¶n mµ më ®Çu hay
kÕt thóc tõng bíc ®îc x¸c ®Þnh bëi quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p lý cña Toµ
¸n.
ViÖc quy ®Þnh c¸c bíc trong tè tông ph¸ s¶n lµ rÊt cÇn thiÕt, bëi thñ
tôc ph¸ s¶n lµ thñ tôc hÕt søc phøc t¹p, viÖc gi¶i quyÕt ph¸ s¶n cÇn ph¶i ®îc
tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, c¸c bíc ph¶i râ rµng, t¸ch b¹ch nhng
vÉn ph¶i ®¶m b¶o mÒm dÎo, linh ho¹t ®Ó Toµ ¸n còng nh c¸c chñ thÓ cã liªn
quan thùc hiÖn ®óng nhiÖm vô còng nh nghÜa vô cña m×nh.
1.4.2. §Æc ®iÓm cña giai ®o¹n trong thñ tôc ph¸ s¶n:
Thñ tôc ph¸ s¶n t¹o hµnh lang cho c¸c chñ thÓ bíc theo mét híng mµ
nhµ lµm luËt ®· ®Þnh híng ®Ó c«ng t¸c gi¶i quyÕt ph¸ s¶n theo mét trËt tù ®¹t
®îc hiÖu qu¶ mong muèn. ViÖc ph©n t¸ch thµnh c¸c giai ®o¹n trong thñ tôc
ph¸ s¶n lµ cÇn thiÕt vµ môc ®Ých chung lµ gi¶i quyÕt vô viÖc ph¸ s¶n thuËn lîi,
®¶m b¶o quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cho c¸c chñ thÓ cã liªn quan. Chóng ta cã
thÓ rót ra mét sè ®Æc ®iÓm cña giai ®o¹n trong thñ tôc ph¸ s¶n sau ®©y:
- Giai ®o¹n trong tè tông ph¸ s¶n cã tÝnh ph©n nh¸nh rÊt phøc t¹p
Thñ tôc ph¸ s¶n lµ thñ tôc t ph¸p ®Æc biÖt, ngoµi mang ®Æc ®iÓm cña
thñ tôc t ph¸p lµ ®Òu ®îc x¸c lËp do ngêi cã quyÒn nép ®¬n tíi Toµ ¸n vµ
kÕt thóc b»ng quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Toµ ¸n. Thñ tôc ph¸ s¶n
kh¸c víi tè tông d©n sù, tè tông d©n sù gåm c¸c bíc nép ®¬n, xem xÐt ®¬n ®Ó
tr¶ l¹i ®¬n, nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× thô lý ®¬n; sau ®ã më phiªn toµ xÐt xö ®îc
thùc hiÖn 2 cÊp nÕu cÊp s¬ thÈm xö xong l¹i cã kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ vµ nÕu
cã sai sãt th× ®îc xö theo tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm. Giai ®o¹n cña tè
tông d©n sù kh«ng phøc t¹p vµ ph©n nh¸nh nh tè tông ph¸ s¶n. C¸c giai ®o¹n
trong thñ tôc ph¸ s¶n gåm nhiÒu nh¸nh cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau. C¸c
giai ®o¹n ®èi víi tõng vô viÖc l¹i kh¸c nhau, kh«ng ®îc ph©n thµnh cÊp s¬
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
16
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
h a n g e Vi
e
N
y
to
k
lic
.c
thÈm vµ cÊp phóc thÈm. Trong tõng giai ®o¹n trong tè tông ph¸ s¶n, Toµ ¸n
kh«ng chØ thùc hiÖn mét nhiÖm vô mang tÝnh chÊt tµi s¶n mµ rÊt nhiÒu c«ng
viÖc kh¸c nh trong giai ®o¹n thanh lý th× Toµ ¸n ph¶i thùc hiÖn b¸n ®Êu gi¸
tµi s¶n; ®èi chiÕu c«ng nî; ph©n chia tµi s¶n…Mçi giai ®o¹n th× Toµ ¸n kh«ng
chØ ra mét QuyÕt ®Þnh ph¸p lý cã hiÖu lùc ph¸p luËt mµ cã thÓ rÊt nhiÒu QuyÕt
®Þnh ®Ó gi¶i quyÕt mét giai ®o¹n. Nh giai ®o¹n thanh lý tµi s¶n, Toµ ¸n ra
QuyÕt ®Þnh më thñ tôc thanh lý råi ra QuyÕt ®Þnh ph©n chia tµi s¶n, QuyÕt
®Þnh thµnh lËp l¹i Tæ qu¶n lý, thanh lý tµi s¶n, quyÕt ®Þnh b¸n tµi s¶n cña
doanh nghiÖp, QuyÕt ®Þnh ®×nh chØ thñ tôc thanh lý…
- ViÖc x¸c lËp, kÕt thóc mét giai ®o¹n b»ng mét quyÕt ®Þnh ph¸p lý cña
Toµ ¸n vµ b¾t buéc th«ng b¸o c«ng khai
Trong giai ®o¹n cña thñ tôc ph¸ s¶n cã khi ra quyÕt ®Þnh nµy l¹i ®ång
thêi ra quyÕt ®Þnh kh¸c mµ ®ã chÝnh lµ bíc chuyÓn giao gi÷a hai giai ®o¹n.
Nh Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ thñ tôc thanh lý ®ång thêi víi quyÕt ®Þnh
tuyªn bè doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n.
§èi víi c¸c quyÕt ®Þnh trong thñ tôc ph¸ s¶n ®Ó kÕt thóc hay x¸c lËp
mét giai ®o¹n th× kh«ng nh÷ng ®îc göi cho chñ thÓ cã liªn quan mµ cßn ph¶i
th«ng b¸o c«ng khai trªn b¸o chÝ cho mäi ngêi ®Òu biÕt. Tè tông d©n sù liªn
quan mét chñ thÓ nhÊt ®Þnh, trong trêng hîp cÇn thiÕt th× Toµ ¸n th«ng b¸o
trªn ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
- C¸c giai ®o¹n tiÕn hµnh gi¶i quyÕt vô viÖc ph¸ s¶n cã tÝnh ®éc lËp víi
nhau rÊt lín
§Æc ®iÓm râ nÐt nhÊt trong giai ®o¹n tiÕn hµnh gi¶i quyÕt vô viÖc ph¸
s¶n lµ kh«ng theo tuÇn tù tõng bíc mµ cã tÝnh ®éc lËp víi nhau rÊt lín, tuú
tõng trêng hîp cô thÓ cã thÓ lùa chän giai ®o¹n cho phï hîp. LuËt ph¸ s¶n
quy ®Þnh cô thÓ c¨n cø ®Ó Toµ ¸n lùa chän giai ®o¹n tiÕn hµnh gi¶i quyÕt vô
viÖc ph¸ s¶n. Giai ®o¹n trong tè tông ph¸ s¶n thÓ hiÖn tÝnh linh ho¹t, mÒm
dÎo, kh«ng ph¶i tu©n theo mét quy tr×nh cøng nh¾c tõ ®Çu ®Õn cuèi, c¨n cø
.d o
m
o
o
c u -tr a c k
C
w
w
w
.d o
m
C
lic
k
to
17
w
w
w
w
bu
bu
y
N
O
W
!
XC
er
O
W
F-
w
PD
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
.c
- Xem thêm -
.PDF 
75 
54 
89 
