Tài liệu Thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN ĐÀO THỊ THU HÀ THÔNG TIN VỀ KHỞI NGHIỆP CỦA THANH NIÊN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HÀ NỘI - 2021 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN ĐÀO THỊ THU HÀ THÔNG TIN VỀ KHỞI NGHIỆP CỦA THANH NIÊN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ HIỆN NAY CHUYÊN NGÀNH : BÁO CHÍ HỌC MÃ SỐ : 8 32 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ NGƯỜI HƯỚNG DẤN KHOA HỌC: PGS.TS PHẠM MINH SƠN HÀ NỘI - 2021 Luận văn đã đƣợc sửa chữa, hoàn thiện theo khuyến nghị của Hội đồng khoa học chấm luận văn Thạc sĩ. Hà Nội, ngày tháng năm 2021 CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Luận văn được hoàn thành dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS,TS. Nguyễn Thị Trường Giang. Các số liệu và trích dẫn trong luận văn là trung thực. Kết quả nghiên cứu của luận văn không trùng với bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Học viên LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời kính trọng và cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Phạm Minh Sơn, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này. Dù rất bận với nhiều công việc nhưng thầy đã dành thời gian chỉ bảo, hướng dẫn và tạo mọi điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy, cô giáo của Học viện Báo chí và Tuyên truyền nói chung và các thầy, cô giáo trong Viện Báo chí nói riêng đã truyền đạt cho tôi vốn kiến thức quý giá về chuyên môn nghiệp vụ cũng như những kiến thức xã hội khác trong suốt chặng đường 2 năm học qua. Hà Nội, tháng 12 năm 2021 Học viên Đào Thị Thu Hà DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1. Số lượng bài báo về khởi nghiệp của thanh niên trên ba tờ báo mạng điện tử ........................................................................................ 42 Bảng 2.2: Tương quan giữa thể loại báo chí trên ba tờ báo mạng điện tử...... 57 Bảng 2.3: Số lượng bài viết được đăng tải trong các chuyên mục của ba tờ báo mạng điện tử ........................................................................................ 69 Biểu đồ 2.1: Số lượng tin, bài về khởi nghiệp của thanh niên trên ba tờ báo điện tử qua các quý trong năm 2020 .................................................... 39 Biểu đồ 2.2: Tương quan giữa lượng tin, bài về khởi nghiệp của thanh niên trên ba tờ báo điện tử theo thời gian .................................................... 40 Biểu đồ 2.3: Tỷ lệ tin, bài về khởi nghiệp của thanh niên giữa ba tờ báo điện tử ...... 43 Biểu đồ 2.4: Số lượng bài viết thông tin về quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về khởi nghiệp trên ba tờ báo......................... 46 Biểu đồ 2.5: Tình hình phân bổ bài viết thông tin về các sự kiện, vấn đề khởi nghiệp trên ba tờ báo mạng điện tử trong năm 2020 ........................... 47 Biểu đồ 2.6: Số lượng bài viết về tin tức khởi nghiệp của thanh niên trên ba tờ báo mạng điện tử.................................................................................. 48 Biểu đồ 2.7: Số lượng bài viết về thanh niên – nhân vật khởi nghiệp trên ba tờ báo mạng điện tử.................................................................................. 52 Biểu đồ 2.8: Số lượng bài viết về khởi nghiệp của thanh niên có sử dụng hộp dữ liệu trên ba tờ báo mạng điện tử trong năm 2020........................... 66 Biểu đồ 2.9: Thể hiện tỷ lệ tin, bài trong các chuyên mục của ba tờ báo điện tử ....... 70 Biểu đồ 2.10: Số lượng bài viết được đăng tải trên các chuyên mục của chuyên trang Startup ............................................................................ 71 MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 NỘI DUNG..................................................................................................... 12 Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THÔNG TIN VỀ KHỞI NGHIỆP CỦA THANH NIÊN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ ................................ 12 1.1. Những khái niệm liên quan ............................................................ 12 1.2. Vai trò của báo mạng điện tử trong việc thông tin về vấn đề khởi nghiệp của thanh niên ........................................................................... 20 1.3. Tiêu chí đánh giá thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử ......................................................................................... 24 1.4. Ưu điểm, hạn chế của báo mạng điện tử khi thông tin về vấn đề khởi nghiệp của thanh niên ................................................................... 30 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG THÔNG TIN VỀ KHỞI NGHIỆP CỦA THANH NIÊN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ VIỆT NAM HIỆN NAY ......34 2.1. Giới thiệu khái quát về ba tờ báo được nghiên cứu ....................... 34 2.2. Khảo sát thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên ba tờ báo mạng điện tử VnExpress, Thanh Niên, Tiền Phong trong năm 2020... 38 2.3. Những thành công, hạn chế và nguyên nhân khi thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử ....................................... 74 Chƣơng 3: MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG THÔNG TIN VỀ KHỞI NGHIỆP CỦA THANH NIÊN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ HIỆN NAY ..................................................................................... 83 3.1. Những vấn đề đặt ra ....................................................................... 83 3.2. Giải pháp tăng cường thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử ................................................................................... 85 KẾT LUẬN .................................................................................................... 98 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 101 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 106 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Báo mạng điện tử là loại hình báo chí ra đời muộn hơn so với các loại hình báo chí khác như báo in, truyền hình, phát thanh. Song với thế mạnh của sự kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông, báo mạng điện tử trở thành loại hình báo chí phát triển vượt trội, mang lại diện mạo mới cho nền báo chí hiện đại. Với đặc trưng về tính tức thời và phi định kỳ, thông tin trên báo mạng được cập nhật nhanh chóng với sức lan truyền thông tin mạnh mẽ, do đó sẽ tiếp cận và tác động nhanh đến dư luận xã hội. Trên thực tế, rất nhiều tờ báo mạng ra đời nhưng số lượng các tờ báo dành cho thanh niên không nhiều. Trong khi đây lại là một trong những lực lượng nòng cốt, giúp xây dựng và phát triển đất nước. Việc định hướng thông tin, giáo dục kiến thức, tạo nền tảng cho thanh niên là điều vô cùng quan trọng. Nhưng làm cách nào để tiếp cận, định hướng và nắm bắt tâm lý của nhóm đối tượng này luôn là một bài toán khó cho báo chí nói chung và báo mạng điện tử nói riêng. Tâm lý của người trẻ luôn tìm kiếm và hướng đến những xu thế mới, chính vì vậy, nếu nội dung không kịp thời thích ứng sẽ nhanh chóng lỗi thời, không được đón nhận. Do vậy, việc cung cấp các thông tin vừa mang tính giải trí, đồng thời có giá trị định hướng đối với độc giả trẻ là một trong những bài toán mà các tòa soạn cần phải giải quyết. Năm 2016, khi thế giới đang bắt đầu với cuộc đua của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, Việt Nam cũng đang tăng tốc để bắt nhịp theo guồng quay này. Trên hành trình đó, rất cần sự đổi mới, sáng tạo và tiên phong đi đầu của những người trẻ, tạo nên một hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững, đưa Việt Nam trở thành một quốc gia khởi nghiệp. Năm 2016 đã được Chính phủ lựa chọn là “Năm quốc gia khởi nghiệp”. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã 2 nhấn mạnh: “Khởi nghiệp là một trong những thước đo thành công của Chính phủ kiến tạo. Chưa bao giờ khởi nghiệp được sự quan tâm của Chính phủ và toàn bộ hệ thống chính trị như lúc này. Chưa bao giờ khởi nghiệp có những điều kiện thuận lợi như lúc này”. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng khẳng định trong cuộc gặp mặt với nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp diễn ra vào tháng 7 năm 2019 rằng: “Startup được xác định là đối tượng phục vụ của Bộ Thông tin và Truyền thông, bởi chỉ khi những dự án khởi nghiệp thành công thì nhiệm vụ của Bộ Thông tin và Truyền thông mới thành công”. Theo người đứng đầu Bộ Thông tin và Truyền thông, Việt Nam muốn hùng cường, muốn thành nước công nghiệp phát triển thì phải dựa vào công nghệ mà chủ yếu là công nghệ số. Để làm được điều đó, Việt Nam cần các ý tưởng sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đương đầu của các bạn trẻ tham gia khởi nghiệp. Thực tế cũng cho thấy, trong những năm gần đây, khởi nghiệp là vấn đề đang ngày càng thu hút được sự quan tâm, chú ý đặc biệt của thanh niên. Rất nhiều bạn trẻ đã thử sức khởi nghiệp với nhiều lĩnh vực từ rất sớm. Các chương trình, hội thảo về vấn đề này cũng được các tỉnh, thành trên cả nước chú trọng tổ chức nhằm giúp thanh niên có những cách hiểu đúng đắn và định hướng căn bản về khởi nghiệp. Nhận định được tầm quan trọng và đánh giá cao vai trò về khởi nghiệp của thanh niên, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1665/QĐTTg ngày 30/10/2017 về phê duyệt đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025”. Từ quyết định của Thủ tướng, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã có quyết định số 223-QĐ/TWĐTNBLT năm 2019 về việc ban hành đề án “Thanh niên khởi nghiệp giai đoạn 2019 – 2022” để hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp. Những quyết định này nhằm 3 trang bị kiến thức, kỹ năng và kiến tạo môi trường thuận lợi để hỗ trợ thanh niên hình thành và thực hiện hóa các ý tưởng, dự án khởi nghiệp. Trong năm 2020, Trung ương Đoàn chính thức khởi động cuộc thi “Dự án khởi nghiệp sáng tạo cho thanh niên nông thôn” với mục đích tạo ra sân chơi cho thanh niên có thể mạnh dạn thử sức, trải nghiệm với hoạt động khởi nghiệp. Đồng thời, cuộc thi cũng nhằm tìm kiếm các dự án khởi nghiệp khả thi để trao giải thưởng và hỗ trợ vay vốn từ nguồn Quỹ Quốc gia về việc làm. Từ những điều này cho thấy, vấn đề khởi nghiệp của thanh niên ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm và hỗ trợ từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Trung ương Đoàn Thanh niên. Trước thực trạng này, rõ ràng việc truyền thông cho khởi nghiệp, nhất là khởi nghiệp cho thanh niên là một vấn đề quan trọng. Có thể, một người có ý tưởng nhưng chưa nhìn thấy bất cứ động lực nào sẽ có động lực hơn khi xem một phóng sự về một gương mặt điển hình thành công trong lĩnh vực này. Điều đó sẽ tạo động lực cho những người trẻ muốn khởi nghiệp. Hiện nay, báo chí nói chung và báo mạng điện tử nói riêng đã có những đóng góp rất lớn trong việc truyền thông về khởi nghiệp, trong đó có khởi nghiệp của thanh niên hiện nay. Thậm chí, nhiều tờ báo đã có chuyên mục riêng về khởi nghiệp, có thể kể đến như báo điện tử VnExpress với chuyên trang Startup… Có thể thấy, việc tăng cường các bài viết cổ vũ, động viên, khích lệ thanh niên khởi nghiệp, phát huy hết khả năng cá nhân là cần thiết và là điều kiện để thúc đẩy sự phát triển của đất nước. Như vậy, với ý nghĩa và tầm quan trọng của vấn đề, tác giả đã chọn nghiên cứu “Thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. Qua nghiên cứu, tác giả mong muốn cung cấp một góc nhìn sâu sắc, toàn diện về sự tác động, vai trò và tầm quan trọng của báo mạng điện tử với thanh niên qua vấn đề khởi nghiệp. 4 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Đối với vấn đề khởi nghiệp của thanh niên nói chung và vấn đề khởi nghiệp của thanh niên trên báo chí nói riêng đã có một số công trình nghiên cứu. Có thể kể đến một số sách, bài báo, đề tài, luận án, luận văn gần đây có liên quan đến đề tài như sau: - Cuốn sách “Cơ sở lý luận báo chí” của PGS. TS Nguyễn Văn Dững, „Nxb Lao động, năm 2013‟, đã nêu đầy đủ và khái lược về lịch sử hình thành, phát triển, chức năng và đặc trưng của các loại hình báo chí. - Cuốn sách “Báo mạng điện tử những vấn đề cơ bản” của TS. Nguyễn Thị Trường Giang, „Nxb Chính trị Quốc gia, năm 2014‟. Đây là một cuốn sách chuyên khảo trình bày đầy đủ, rõ nét sự ra đời, đặc trưng cơ bản của báo mạng điện tử; trong đó có các yếu tố cấu thành nên tính đa phương tiện trong tác phẩm báo mạng điện tử. - Cuốn sách “Báo mạng điện tử đặc trưng và sáng tạo” của TS. Nguyễn Trí Nhiệm (chủ biên) và TS. Nguyễn Thị Trường Giang, „Nxb Chính trị Quốc gia, năm 2014‟ đi sâu tìm hiểu và phân tích những đặc trưng cơ bản phân biệt báo mạng điện tử. Đồng thời đề cập đến những vấn đề xoay quanh báo mạng điện tử cũng như nêu ra các quan điểm, khái niệm về báo mạng điện tử cũng như thế mạnh của loại hình báo chí này. - Cuốn sách “Quốc gia khởi nghiệp” của tác giả Dan Senor và Saul Singer, „Nhà xuất bản thế giới, năm 2013‟, mang đến câu chuyện thần kỳ, đầy sáng tạo của Israel. Ba yếu tố then chốt làm nên thành công của Israel là tinh thần khởi nghiệp, sự hỗ trợ tích cực của Nhà nước và nguồn vốn con người. Đây cũng là những yếu tố quan trọng để đẩy mạnh khởi nghiệp tại Việt Nam. - Cuốn sách “Khởi nghiệp dẫn đầu cuộc đua” của Group Quản trị và Khởi nghiệp, „Nxb Hồng Đức, năm 2017‟; đã hệ thống khái niệm và các yếu tố quan trọng của khởi nghiệp, phân biệt một số khái niệm khởi nghiệp, lập nghiệp, doanh nghiệp vừa và nhỏ. 5 - Luận án “Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tiềm năng khởi sự của sinh viên đại học” của tác giả Nguyễn Thu Thủy, „Đại học Nông nghiệp Hà Nội, năm 2015‟. Luận án đã đề cập đến một số khái niệm liên quan đến phạm vi đề tài nghiên cứu của luận văn. - Luận văn “Chương trình truyền hình về khởi nghiệp của Đài Truyền hình Việt Nam hiện nay” của tác giả Vũ Thùy Linh, „Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2019‟. Trong luận văn, tác giả đã chỉ ra thực trạng, ưu điểm, nhược điểm cũng vai trò của báo chí đối với vấn đề khởi nghiệp. Tuy nhiên, luận văn chỉ nghiên cứu trong khuôn khổ các chương trình của Đài truyền hình Việt Nam, chưa đi sâu vào loại hình báo mạng điện tử cũng như vấn đề khởi nghiệp của nhóm đối tượng là thanh niên. - Luận văn “Vấn đề khởi nghiệp trên hệ thống truyền thông của Đài tiếng nói Việt Nam hiện nay” của tác giả Nguyễn Thị Huyền Trang, „Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2019‟. Luận văn này đã đi sâu tìm hiểu vấn đề, thực trạng công tác thông tin tuyên truyền về vấn đề khởi nghiệp trên hệ thống truyền thông của VOV. Luận văn không đi sâu tìm hiểu vào vấn đề khởi nghiệp của một nhóm đối tượng cụ thể, có thể nói đến ở đây là nhóm thanh niên. Ngoài ra, luận văn cũng chỉ tập trung nghiên cứu truyền thông về vấn đề khởi nghiệp trên hệ thống VOV, không tập trung vào loại hình báo mạng điện tử. - Luận văn “Báo mạng điện tử với vấn đề khởi nghiệp của giới trẻ Việt Nam hiện nay” của tác giả Nguyễn Thị Thúy Quỳnh, „Học viện Báo chí và Tuyên truyền, năm 2019‟. Trong luận văn này, tác giả đã đi sâu vào việc tìm hiểu tầm quan trọng của truyền thông về vấn đề khởi nghiệp của giới trẻ trên báo chí. Đồng thời, luận văn đã khảo sát thực trạng thông tin về vấn đề này trên báo mạng điện tử và đưa ra một số giải pháp tăng cường về việc đăng tải thông tin về vấn đề khởi nghiệp của giới trẻ. Trong chương 1 của luận văn 6 này, tác giả đã đề cập đến một số khái niệm liên quan đến phạm vi đề tài nghiên cứu của luận văn. - Bài viết “Hướng tới mục tiêu quốc gia khởi nghiệp” của ThS. Trịnh Đức Chiều, „Tạp chí Tài chính‟, kỳ I, 9/2016 đã nói lên quá trình hội nhập và khởi nghiệp ở Việt Nam cũng như chỉ ra những kết quả đã đạt được. Bên cạnh đó còn chỉ ra những khó khăn và thách thức trong môi trường khởi nghiệp Việt Nam, đề xuất một số chính sách, giải pháp để có được hình ảnh quốc gia khởi nghiệp. - Bài viết “Chính sách hỗ trợ khởi nghiệp: Thực trạng và giải pháp” của TS. Nguyễn Hoàng Huy, „Tạp chí Công thương‟ ngày 31/05/2017 nghiên cứu các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp hiện nay tại Việt Nam và đưa ra 6 nội dung cơ bản liên quan đến chính sách hỗ trợ khởi nghiệp cần ưu tiên đầu tư. Từ đó, đề xuất một số giải pháp cải thiện chính sách hỗ trợ khởi nghiệp tại Việt Nam trong thời gian tới. - Bài nghiên cứu “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư” của tác giả Bùi Nhật Quang, „Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam‟, số 10, 9/2017, từ trang 36 – 43. Nội dung của bài nghiên cứu đánh giá đầy đủ về hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, coi đó như một giải pháp phù hợp, một cách thức ứng phó hiệu quả để tranh thủ các cơ hội mà cách mạng công nghiệp 4.0 mang đến cho Việt Nam. - Bài viết “Phân tích thực trạng tinh thần khởi nghiệp của doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ hội nhập” của ThS. Nguyễn Thị Thanh Tâm, „Tạp chí Công thương‟ ngày 26/11/2018. Bài báo giới thiệu khái quát tinh thần khởi nghiệp của các doanh nhân trong các doanh nghiệp ở Việt Nam, trên cơ sở đó phân tích thực trạng về tinh thần khởi nghiệp kinh doanh của doanh nhân Việt Nam để đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy mạnh mẽ tinh thần khởi nghiệp thành động lực phát triển cho doanh nghiệp. 7 Qua tìm hiểu và đánh giá tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài có thể thấy, các nghiên cứu phân tích, đánh giá về vấn đề khởi nghiệp của thanh niên cũng đã được quan tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử thì chưa có một công trình nghiên cứu riêng nào đề cập một cách bài bản. Đây là đề tài mới, không trùng lặp với bất kỳ đề tài nào đã được công bố, cần được thực hiện, đi sâu nghiên cứu để từ đó đưa ra những ưu, nhược điểm để đưa ra giải pháp tăng cường thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử. Trong luận văn, tác giả xin kế thừa những kết quả nghiên cứu đi trước và coi đó là tiền đề lý luận và thực tiễn để triển khai đề tài nghiên cứu của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận và thực trạng thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử hiện nay, luận văn đưa ra những giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường thông tin khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để giải quyết mục đích nghiên cứu trên, tác giả của luận văn phải thực hiện những nhiệm vụ chính sau: - Khái quát, hệ thống hóa một số vấn đề lý luận liên quan đến đề tài như: khái niệm thông tin, khởi nghiệp, thanh niên, báo mạng điện tử; xác định tầm quan trọng, nội dung thông tin, ưu điểm, hạn chế của báo mạng điện tử khi thông tin về vấn đề khởi nghiệp của thanh niên. - Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử thông qua ba tờ báo mạng điện tử VnExpress, Thanh Niên và Tiền Phong trong năm 2020. - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử Việt Nam hiện nay. 8 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi thời gian: Năm 2020 Phạm vi khảo sát của đề tài: Trên báo mạng điện tử, cụ thể là trên ba tờ báo mạng điện tử VnExpress, Thanh Niên và Tiền Phong Tác giả lựa chọn khảo sát ba tờ báo mạng điện tử: VnExpress, Thanh Niên và Tiền Phong trong năm 2020 vì: - Báo VnExpress: Là một trong những tờ báo mạng điện tử ra đời sớm với thông tin nhanh nhạy, đa dạng. Hiện nay, báo VnExpress là một trong những tờ báo điện tử dẫn đầu về tốc độ đưa tin và có số lượng người đọc lớn nhất của Việt Nam. Bên cạnh đó, báo VnExpress có chuyên trang Startup rất phù hợp với vấn đề nghiên cứu của đề tài. - Báo Thanh Niên và báo Tiền Phong: Tác giả lựa chọn hai tờ báo này vì báo Thanh niên có cơ quan chủ quản là Hội Liên hiệp Thanh Niên Việt Nam; cơ quan chủ quản của báo Tiền Phong là Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, là hai trong số những tờ báo hàng đầu cung cấp thông tin về người trẻ, có sự gắn bó và gần gũi với đối tượng nghiên cứu trong luận văn. Thời gian khảo sát trong năm 2020 gần với quá trình nghiên cứu và đủ để nghiên cứu thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận - Luận văn được xây dựng trên cơ sở của Tư tưởng Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng, Nhà nước về vấn đề báo chí và việc phản ánh thực trạng xã hội của báo chí, đề án hỗ trợ khởi nghiệp cho 9 thanh niên; hệ thống lý thuyết liên quan đến thanh niên, khởi nghiệp, báo mạng điện tử, cùng các vấn đề liên quan đến khởi nghiệp cho thanh niên trên báo chí. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Dùng để nghiên cứu hệ thống các tài liệu liên quan đến đề tài nhằm giúp nhà nghiên cứu rút ra những luận cứ, luận điểm phù hợp, phục vụ cho công việc nghiên cứu. - Phương pháp phân tích nội dung: Dùng để phân tích các sản phẩm báo chí trên 3 tờ báo mạng điện tử VnExpress, Thanh Niên, Tiền Phong trong thời gian khảo sát là năm 2020 để tìm hiểu về nội dung, hình thức, cách thức thông tin về vấn đề khởi nghiệp cho thanh niên trên báo mạng điện tử. - Phương pháp phỏng vấn sâu: Dùng để phỏng vấn phóng viên, nhà báo, nhà quản lý cơ quan báo chí nhằm thu thập ý kiến đánh giá, quan điểm, cách thức của nhà báo, của tờ báo trong việc đưa thông tin về khởi nghiệp của thanh niên. Cụ thể, luận văn sẽ tiến hành phỏng vấn 2-3 phóng viên phụ trách trực tiếp mảng đề tài khởi nghiệp của báo VnExpress, Thanh niên và Tiền Phong. Qua phỏng vấn sâu, luận văn thu thập được thông tin về ưu, nhược điểm của công tác thông tin, định hướng phát triển các thông tin khởi nghiệp nói chung và khởi nghiệp của thanh niên nói riêng trên các tờ báo mạng điện tử. Từ đó trao đổi và tìm những hướng gợi mở về những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả thông tin, tuyên truyền, định hướng thanh niên tiếp cận và hiểu rõ hơn về các vấn đề liên quan đến khởi nghiệp trong xã hội hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa lý luận Việc xây dựng một mô hình lý thuyết trong nghiên cứu, đánh giá, phân tích chất lượng báo mạng điện tử đối với vấn đề khởi nghiệp là một sự cụ thể hóa các lý thuyết báo chí học trong việc đánh giá vai trò của truyền thông, báo 10 chí đối với công chúng thông qua các bài viết. Đặt trong khuôn khổ đề tài nghiên cứu là “Thông tin về khởi nghiệp của thanh niên trên báo mạng điện tử hiện nay”, sẽ đưa ra được cái nhìn tổng quan về tình hình đăng tải các bài viết, chất lượng thông tin về khởi nghiệp của thanh niên. Nhằm định hướng và đưa ra các con đường, sự lựa chọn tốt nhất dành cho độc giả. Thêm vào đó, đề tài đưa ra những vấn đề lý luận về nghiên cứu hiệu quả công tác truyền thông – báo chí, từ đó rút ra những kết luận trong nghiên cứu hiệu quả thông tin khởi nghiệp đối với thanh niên. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn mong muốn có thể cung cấp thông tin khoa học, toàn diện về tình hình đăng tải, chất lượng thông tin của các tờ báo mạng điện tử đối với vấn đề khởi nghiệp (trên ba tờ báo lựa chọn khảo sát). Từ đó có thể đưa ra được những dự báo hợp lý và sát thực nhất về vấn đề nghiên cứu. Sau khi khảo sát, luận văn sẽ đưa ra được những thuận lợi và khó khăn còn tồn đọng. Từ đó, tác giả sẽ đề xuất, khuyến nghị các giải pháp mang tính thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền của báo chí khi thông tin về khởi nghiệp của thanh niên. Sau khi nghiên cứu, kết quả của đề tài có thể được dùng để làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan, tổ chức, các tòa soạn báo để đưa ra hướng phát triển trong thời gian tới. Ngoài ra, luận văn này cũng có thể sử dụng làm tài liệu để phục vụ cho công tác học tập, giảng dạy về lĩnh vực báo chí, truyền thông. 7. Đóng góp mới của đề tài Luận văn đóng góp trong lĩnh vực nghiên cứu về mức độ tác động của báo mạng điện tử trong việc cung cấp thông tin về khởi nghiệp của thanh niên Việt Nam hiện nay. Kết quả nghiên cứu có thể cung cấp dữ liệu, chỉ ra các điểm mạnh, điểm yếu và sự tác động của báo mạng điện tử đối với một nhóm công chúng tại một lĩnh vực riêng biệt, đặc thù. Từ đó, giúp chuyên mục nói 11 riêng và tòa soạn nói chung có được một cái nhìn toàn diện, đưa ra các giải pháp, định hướng cho sự phát triển của tờ báo. Kết quả của đề tài chỉ ra các định hướng, đẩy mạnh thông tin về vấn đề khởi nghiệp của thanh niên. Không chỉ có những đóng góp cho các tờ báo mạng điện tử, công trình nghiên cứu này còn góp phần hỗ trợ cho các công trình nghiên cứu về sức tác động của báo mạng điện tử, công chúng báo chí. Dựa trên những kết quả điều tra cụ thể đã thu thập được, luận văn sẽ đúc rút được những giải pháp hữu ích đối với sự phát triển của báo mạng điện tử nói riêng và báo chí nói chung. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết cấu và Tài liệu tham khảo, những nội dung chính của luận văn được chia thành 3 chương, 9 tiết. 12 NỘI DUNG Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THÔNG TIN VỀ KHỞI NGHIỆP CỦA THANH NIÊN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ 1.1. Những khái niệm liên quan 1.1.1. Thông tin Trong Luật Tiếp cận thông tin năm 2016, tại Điều 2 quy định: “Thông tin là tin, dữ liệu được chứa đựng trong văn bản, hồ sơ, tài liệu có sẵn, tồn tại dưới dạng bản viết, bản in, bản điện tử, tranh, ảnh, bản vẽ, băng, đĩa, bản ghi hình, ghi âm hoặc các dạng khác do cơ quan nhà nước tạo ra”. [42] Theo cuốn “Cơ sở lý luận báo chí” của E. P. Prôkhôrốp cho rằng, thông tin trong báo chí từ lâu thường được dùng trong ba nghĩa có quan hệ mật thiết với nhau: “Đó là các thông tin báo ngắn không bình chú về các tin tức nóng hổi của đời sống trong nước và quốc tế; là danh mục nhóm các thể loại tin tức (các loại hình thông tin: tin ngắn, báo cáo, tường thuật, phỏng vấn); cuối cùng thông tin đôi khi được hiểu là thể loại tin ngắn”. [16, tr. 26] Định nghĩa trên của E. P. Prôkhôrốp dường như hơi bó hẹp về thông tin trong báo chí. Bởi nếu hiểu theo định nghĩa trên thì cảm tưởng như một số các tư liệu của một số bài báo hay một số chương trình sẽ không phải là thông tin như phóng sự, điều tra, phim tài liệu… Trong cuốn “Cơ sở lý luận báo chí truyền thông” cho rằng thông tin trong báo chí đang tồn tại hai cách hiểu: “Một là, tri thức, tư tưởng cho nhà báo tái tạo và sáng tạo từ hiện thực cuộc sống. Hai là, sự loan báo cho mọi người biết”. [45, tr. 55] Theo cách hiểu đầu tiên, thông tin thể hiện tính chất khởi đầu, khởi điểm (tương tự với khái niệm hình tượng trong nghệ thuật, hàng hóa, trong kinh tế…). Đây là đặc trưng cơ bản của báo chí nói chung. Còn theo cách 13 hiểu thứ hai, là sử dụng các phương tiện kỹ thuật hiện có để truyền đạt kết quả sáng tạo của nhà báo ra thế giới xung quanh. Như vậy, thông tin cũng chính là chức năng của báo chí (theo nghĩa là sử dụng phương tiện kỹ thuật để phổ biến kết quả lao động sáng tạo của nhà báo). Trong thực tiễn báo chí hiện nay, khi đề cập tới thuật ngữ thông tin, các nhà báo cũng có nhiều cách sử dụng khác nhau. Có trường hợp, các nhà báo sử dụng nó để biểu thị tính chất chung nhất của các thông báo ngắn, không kèm theo lời phân tích, bình luận về một sự kiện mới (như tin vắn, tin ngắn). Trong trường hợp khác, nó được dùng để chỉ tất cả các thể loại được dùng để ghi chép những sự kiện, hiện tượng mới như: tin tức, tường thuật, phỏng vấn… Thuật ngữ thông tin còn có những cách hiểu rộng hơn. Để hiểu thuật ngữ này một cách đầy đủ, đòi hỏi phải xem xét từng ứng dụng riêng biệt. Chúng ta vẫn có thể gọi toàn bộ các tác phẩm, hay hệ thống tin tức… là thông tin. Hiểu theo cách gọi này, thuật ngữ thông tin là một danh từ tập hợp. Ở dạng hoàn chỉnh, khái niệm thông tin chứa đựng nội dung rất phong phú, nó có quan hệ trực tiếp đến chức năng và hiệu quả của công tác báo chí, đến nguyên tắc cung cấp thông tin, đến những yêu cầu nghiệp vụ báo chí và những nguyên tắc tác động lẫn nhau của các mặt nói trên. Khái niệm thông tin chính là nền tảng của công tác báo chí. Trong hoạt động báo chí, khi tìm hiểu về khái niệm thông tin cần đặt nó trong mối liên hệ trực tiếp với vấn đề hiệu quả, tức là ảnh hưởng trực tiếp của thông tin đối với công chúng, hướng dẫn nhận thức và giáo dục đạo đức cho họ để họ hành động đúng đắn. Vì vậy, có thể đồng tình với định nghĩa về thông tin của Afanaxiep trong cuốn “Thông tin xã hội và định hướng xã hội”: “Thông tin là phần tri thức được sử dụng để định hướng, tác động đến những hành động tích cực và quản lí xã hội, thực hiện mục đích giữ gìn những đặc điểm phẩm chất, sự hoàn thiện và sự phát triển hệ thống” [1, tr. 33]