Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải theo pháp luật việt nam hiện nay...

Tài liệu Thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải theo pháp luật việt nam hiện nay

.PDF
205
328
51

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ---------------------------- TRẦN VĂN TRƢỜNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC Hà Nội - 2018 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ---------------------------- TRẦN VĂN TRƢỜNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN NAY Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và luật Hành chính Mã số: 9.38.01.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. Vũ Thƣ Hà Nội - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan luận án này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tác giả. Các tư liệu, tài liệu, ý kiến khoa học được sử dụng trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, được trích dẫn đầy đủ. Kết quả nghiên cứu là quá trình lao động, nghiên cứu và học tập trung thực của tác giả. Hà nội, ngày 23 tháng 11 năm 2018 TÁC GIẢ LUẬN ÁN 2 MỤC LỤC Nội dung Trang Lời cam đoan Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng, sơ đồ MỞ ĐẦU 1 Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LUẬN ÁN 9 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 9 ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 1.2. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu 21 ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 1.3. Giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu 24 ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Chương 2. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THANH TRA CHUYÊN NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI 26 2.1. Khái niệm, đặc điểm, vị trí, vai trò của thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải 26 2.2. Điều chỉnh pháp luật về thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải 46 ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 2.3. Những yếu tố cơ bản tác động đến thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải theo pháp luật Việt Nam 65 ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Chương 3. THỰC TRẠNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN NAY 71 3.1. Tình hình pháp luật về thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải ở Việt Nam 71 3.2. Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải theo quy định pháp luật Việt Nam hiện nay 91 .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Chương 4. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI THANH TRA CHUYÊN NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI Ở VIỆT NAM 113 4.1. Nhu cầu đổi mới thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ 113 4.2. Quan điểm đổi mới thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải............... 116 4.3. Giải pháp đổi mới thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải ở Việt Nam hiện nay 122 ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ KẾT LUẬN 149 TÀI LIỆU THAM KHẢO 152 3 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG (Sắp xếp theo nhóm Sơ đồ, Bảng) I. Sơ đồ Sơ đồ 3.1 Tổ chức thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải ở Việt Nam trước 2010. Trang 175 Sơ đồ 3.2 Tổ chức thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải từ 2010 đến nay. Trang 176 Sơ đồ 3.3 Mô hình tổng quát tổ chức thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải một số nước Một số nước Châu Âu và một số nước Ả rập, như Pháp, Đức, Ai cập. Trang 177 Sơ đồ 3.4 Mô hình tổng quát tổ chức thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải Australia và một số nước Bắc mỹ như Hoa kỳ, Canada. Trang 178 Sơ đồ 3.5 Mô hình tổng quát tổ chức thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải Một số nước phát triển Châu Á, Đông Bác Á như Nhật, Hàn quốc, Singapo. Trang 179 Sơ đồ 4.1 Mô hình tổ chức thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải theo phương hướng đổi mới. Trang 190 Văn bản quy phạm pháp luật và điều ước quốc tế Quốc tế hiện hành về thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải. Trang 158 Bảng 3.2 Văn bản chỉ đạo, điều hành và hướng dẫn quy trình, nghiệp vụ thanh tra CN GTVT. Trang 167 Bảng 3.3 Số liệu kết quả thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải. Trang 180 Bảng 3.4 Số liệu tai nạn giao thông. Trang 187 Bảng 3.5 Số liệu đầu tư phát triển ngành giao thông vận tải. Trang 189 Bảng 4.1 Đề xuất xây dựng các quy trình thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải. Trang 191 Bảng 4.2 Đề xuất xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật về thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải Trang 195 Bảng 4.3 Danh sách tỉnh, thành phố, huyện đảo theo vùng, miền gắn với cơ cấu, tính chất quản lý CN GTVT Trang 197 II. Bảng Bảng 3.1 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt TT Viết đầy đủ Build - Operate-Transfer (Xây dựng - khai thác chuyển giao) 1 BOT 2 Công ước Chicago Công ước về Hàng không dân dụng Quốc tế ký tại Chicago – Mỹ năm 1944 3 CN GTVT Chuyên ngành giao thông vận tải 4 Doc + dãy số tự nhiên Document - Tài liệu hướng dẫn của ICAO có 4 chữ số 5 Đảng Đảng cộng sản Việt Nam 6 ICAO Internation Civil Aviation Organization - Tổ chức Hàng không Quốc tế. 7 IMO Internation Marine Orgnization - Tổ chức Hàng hải Quốc tế 8 IRU International road transport Union - Liên minh Đường bộ Quốc tế 9 FAA Federal Aviation Administration - Cục Hàng không Liên bang Mỹ. 10 TTHC Thanh tra hành chính 11 TTCN Thanh tra chuyên ngành 12 TTATGT Trật tự an toàn giao thông 13 Tokyo Mou 14 UNCLOS 1982 Memorandum of Understanding on Port State Control in the Asian Pacific Region signed at Tokyo on December 1st, 1993 – Bản ghi nhớ về kiểm soát của nhà nước tại cảng biển thuộc khu vực Châu á Thái Bình Dương ký ngày 01/12/1993 tại Tokyo United Nations Convention on the Law of the Sea Công ước về Luật biển năm 1982 15 WTO World Trade Organization - Tổ chức thương mại Thế giới. 16 2 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận án Việt Nam có hệ thống giao thông đa dạng, phức tạp với đầy đủ các loại hình GTVT đường bộ, đường sắt, đường thuỷ nội địa, đường hàng không và đường biển hay còn gọi là hàng hải. Trong chiến lược phát triển của nước ta, ngành GTVT luôn luôn được xác định có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng. Từ khi nước ta thực hiện chính sách mở cửa, hội nhập và phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng Xã hội chủ nghĩa, ngành GTVT đã có sự chuyển đổi, phát triển nhanh và khá toàn diện: chỉ trong thời gian ngắn gần đây (2011 – 2016), ngành GTVT đã có trên 60 dự án do tư nhân đầu tư với quy mô lớn về kết cấu hạ tầng giao thông cầu đường bộ, đường cao tốc, cảng biển, luồng hàng hải, nhà ga sân bay với số vốn trên 186 ngàn tỷ đồng; có trên 140 doanh nghiệp nhà nước thuộc Bộ GTVT hoạt động trong lĩnh vực GTVT được cổ phần, thoái vốn hoặc đã chuyển giao; trong đó có nhiều Tổng công ty có vốn hóa thị trường rất lớn, như Tổng công ty Hàng không Việt Nam, Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam, Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, Tổng công Quản lý đường cao tốc Việt Nam các Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 1, 4, 5, 6, 8 đã được cổ phần hóa, bán và chuyển phần vốn của nhà nước còn lại cho Ủy ban quản lý vốn nhà nước; có trên 11.000 doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần, hợp tác xã hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực vận tải đường bộ, đường thủy nội địa. Số lượng phương tiện vận tải tăng đột biến, hàng năm tăng trung bình từ 20- 30%, tính riêng lĩnh vực đường bộ đã đạt gần 50 triệu phương tiện. Có nhiều phương thức GTVT mới xuất hiện như: vận tải đa phương thức (Multimodal transport) hay còn gọi là vận tải liên hợp (combined transport), GTVT thông minh có sự tích hợp, kết nối của công nghệ thông tin thành hệ thống (Inteligent Transport System - ITS), Logistic trong GTVT - dịch vụ hậu cần vận tải theo chuỗi cung ứng từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ; ứng dụng công nghệ thông tin quản lý điều hành vận tải, như quản lý tàu biển (VTS), quản lý tàu sông (AIS), quản lý vận tải hàng không (Saber), quản lý vận tải hành khách đường bộ Grab, Uber... Thực tiễn sự thay đổi này đã tác động mạnh mẽ, làm xuất hiện nhiều vấn đề mới, phức tạp đòi hỏi cần tiếp tục đổi mới toàn diện về cơ chế quản lý nhà nước CN GTVT, trong đó đặc biệt là cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát CN 1 GTVT. Việc đổi mới này cũng phù hợp với thực tiễn phát triển, hội nhập, đồng thời đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền, Chính phủ kiến tạo và phục vụ cho sự phát triển hiện nay. Thanh tra chuyên ngành là một trong những công cụ pháp lý, phương thức hữu hiệu của cơ quan quản lý nhà nước CN GTVT để kiểm soát việc thi hành và tuân thủ pháp luật chuyên ngành GTVT đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng hải và hàng không, góp phần quan trọng trong công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế xã hội cấp thiết ở nước ta hiện nay; bảo đảm quyền con người, quyền cơ bản của công dân; bảo đảm TTATGT. Qua nghiên cứu thực tiễn cho thấy, thanh tra CN GTVT đã tiến hành thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thi hành, tuân thủ pháp luật về bảo vệ, khai thác, vận hành kết cấu hạ tầng giao thông, hoạt động vận tải và dịch vụ hỗ trợ vận tải, chất lượng phương tiện, quản lý phương tiện, đào tạo, sát hạch, cấp bằng, giấy phép điều khiển phương tiện GTVT đường bộ, đường sắt, đường thuỷ nội địa, hàng không và hàng hải. Hoạt động này đã góp phần phòng ngừa, phát hiện và ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về GTVT và bảo đảm TTATGT. Ngoài ra, hoạt động thanh tra CN GTVT còn phát hiện nhiều sơ hở, vướng mắc trong cơ chế, chính sách, pháp luật, quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy tắc quản lý chuyên ngành để kịp thời đề xuất, kiến nghị với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền khắc phục bổ sung, sửa đổi cho phù hợp; đồng thời giúp cho các chủ thể tham gia các hoạt động trong lĩnh vực GTVT thực hiện đúng quy định của pháp luật CN GTVT, tạo môi trường pháp lý lành mạnh, bảo đảm kỷ cương, kỷ luật, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi và kết quả đạt được, thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra CN GTVT theo pháp luật Việt Nam hiện nay còn nhiều hạn chế, vướng mắc, bất cập. Quan niệm, nhận thức về thanh tra CN GTVT chưa được thống nhất, thiếu tính khoa học, còn nhiều quan niệm khác nhau về bản chất, vị trí, vai trò và mục đích của thanh tra CN GTVT hay nói cách khác chưa có khái niệm về thanh tra CN GTVT. Mô hình tổ chức thanh tra CN GTVT thiếu khoa học, còn nhiều tầng nấc, chưa tiếp cận với yêu cầu cải cách tổ chức bộ máy theo hướng đổi mới, phù hợp với yêu cầu phát triển nền kinh tế theo hướng kinh tế thị trường; nhiệm vụ, quyền hạn và thẩm quyền thanh tra chưa đầy đủ, còn nhiều quy định chồng chéo, mâu thuẫn giữa cấp trên với cấp dưới, giữa trung ương với địa phương, giữa ngành GTVT với ngành khác, như ngành 2 GTVT với các ngành Xây dựng, Tài nguyên môi trường, Công an, Quân đội, chính quyền địa phương; quy định về nguyên tắc, hình thức, trình tự, thủ tục, quy trình hoạt động thanh tra CN GTVT đã lạc hậu, lỗi thời làm thiếu tính chủ động, linh hoạt và tự chịu trách nhiệm; cơ chế, phương thức hoạt động thanh tra của một số nội dung quản lý nhà nước về GTVT chưa phù hợp với quy định, khuyến cáo của các điều ước liên quan đến thanh tra, kiểm tra, giám sát CN GTVT mà Việt Nam là thành viên, trong đó đặc biệt là lĩnh vực GTVT hàng không, hàng hải, vận tải đa phương thức và lĩnh vực vận tải có sử dụng công nghệ cao; còn nhiều vấn đề thực tiễn phát sinh trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát CN GTVT chưa được thể chế hoá kịp thời để điều chỉnh và phục vụ công tác quản lý. Tất cả những tồn tại, hạn chế, vướng mắc này đã ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng, kết quả, chất lượng hoạt động thanh tra CN GTVT, dẫn đến làm giảm hiệu lực, hiệu quả và vai trò quản lý nhà nước CN GTVT. Điều này cũng ảnh hưởng, gây nhiều hệ luỵ, như: tình hình mất TTATGT, tai nạn giao thông vẫn diễn biến rất phức tạp. Bình quân hàng năm (2011- 2016), tai nạn giao thông ở Việt Nam làm chết khoảng 9.000 người, bị thương trên 25.000 người, thiệt hại về kinh tế trung bình 2,8% GDP [93]. Đây luôn là nỗi ám ảnh của mọi gia đình, vấn đề gây bức xúc của toàn xã hội, tác động làm ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của nền kinh tế, trật tự an toàn xã hội. Cơ chế quản lý BOT trong ngành GTVT còn lạc hậu, thiếu thống nhất; chất lượng công trình giao thông yếu kém, xuống cấp, hoạt động vận tải, phương tiện giao thông thiếu sự kiểm soát, nhiều tàu thuyền bị bắt giữ ở nước ngoài do không bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, nhiều hãng hàng không nước ngoài chưa bay đến Việt Nam do hệ thống quản lý chưa bảo đảm an toàn, an ninh; nguy cơ uy hiếp an toàn bay vẫn tiềm ẩn khó lường; công tác huấn luyện, đào tạo người điều khiển, vận hành phương tiện giao thông còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu…Có một thực tiễn nữa là tình trạng thiếu ý thức, coi thường pháp luật, vi phạm tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy tắc quản lý CN GTVT của tổ chức, cá nhân, công dân còn diễn ra khá phổ biến, công khai và thách thức. Bên cạnh đó, còn nhiều cán bộ, thanh tra viên, lực lượng thực thi pháp luật CN GTVT thuộc cơ quan chức năng và chính quyền địa phương xử lý chưa nghiêm các hành vi vi phạm hoặc non kém về trình độ, chuyên môn, nghiệp vụ đã không xử lý đến nơi, đến chốn các hành vi vi phạm dẫn đến phản tác dụng, ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của thanh tra CN GTVT. Ngoài ra, các điều kiện bảo đảm hoạt động thanh tra CN 3 GTVT còn hạn chế, như điều kiện về chế độ, chính sách đại ngộ người làm thanh tra, cơ sở vật chất kỹ thuật nghiệp vụ, công tác tuyển dụng, đào tạo, huấn luyện nghiệp vụ chuyên môn chưa đáp ứng yêu cầu, đặc biệt là trong các lĩnh vực GTVT được chuyên môn hoá cao. Tại các diễn đàn, hội thảo ở trong nước và quốc tế diễn ra thời gian qua đã có nhiều ý kiến luận bàn về vị trí, vai trò và trách nhiệm của thanh tra CN GTVT trong quản lý nhà nước chuyên ngành và công tác bảo đảm TTATGT; công tác phối hợp trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, tuần tra, kiểm soát xử lý vi phạm pháp luật CN GTVT…song tất cả những bình luận có tính chất khoa học đó chưa có sự có sự thống nhất cao, còn lẫn lộn giữa cơ chế kiểm soát ngành với cơ chế bảo đảm trật tự xã hội…[93]. Cũng về vấn đề này, ở nước ta đã có một số công trình khoa học, đề tài, bài viết nghiên cứu một số nội dung liên quan đến pháp luật, tổ chức và hoạt động thanh tra CN GTVT, nhưng phần lớn các công trình chưa nghiên cứu sâu sắc, toàn diện; kết quả nghiên cứu chưa giải quyết thấu đáo những vấn đề căn bản về lý luận, pháp luật cũng như thực tiễn tổ chức và hoạt động thanh tra CN GTVT. Như vậy, xét một cách tổng quát, về lý luận cũng như thực tiễn thanh tra CN GTVT theo pháp luật ở Việt Nam còn khá nhiều tồn tại, bất cập cần tiếp tục nghiên cứu, làm rõ theo hướng tiếp tục đổi mới cho phù hợp với yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế trong giai đoạn hiện nay. Kết quả nghiên cứu nếu thành công chắc chắn sẽ có ý nghĩa không chỉ về khoa học pháp lý mà còn có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải theo pháp luật Việt Nam hiện nay” để nghiên cứu ở cấp độ tiến sĩ, chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu luận án Mục đích nghiên cứu: là làm sáng tỏ luận cứ khoa học để đưa ra đề xuất, kiến nghị các giải pháp đổi mới thanh tra CN GTVT theo pháp luật Việt Nam. Nhiệm vụ nghiên cứu: với việc xác định mục đích như trên, luận án có nhiệm vụ sau đây: - Hệ thống hoá, phân tích và làm rõ hơn cơ sở lý luận về thanh tra CN GTVT theo pháp luật Việt Nam. 4 - Làm rõ thực trạng thanh tra CN GTVT theo pháp luật Việt Nam, đồng thời phân tích, đánh giá thực tiễn tổ chức, hoạt động thanh tra CN GTVT theo pháp luật Việt Nam, qua đó chỉ ra những ưu điểm, tồn tại, hạn chế và xác định nguyên nhân của tồn tại, hạn chế đó để củng cố cơ sở cho các phương án tiếp tục đổi mới, hoàn thiện. - Xác định rõ nhu cầu, quan điểm và đề xuất các giải pháp có tính khả thi, khoa học đổi mới thanh tra CN GTVT theo pháp luật Việt Nam, trong đó có đổi mới và thống nhất nhận thức về thanh tra CN GTVT; đổi mới tổ chức, hoạt động thanh tra CN GTVT theo pháp luật và tiếp tục rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật về thanh tra CN GTVT. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án Đối tượng nghiên cứu: là những vấn đề lý luận, thực tiễn thanh tra CN GTVT theo pháp luật Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu: thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải theo pháp luật Việt Nam là vấn đề khá rộng, phức tạp. Tuy nhiên, dưới góc độ luật hành chính, luận án xác định và giới hạn phạm vi nghiên cứu như sau: - Phạm vi về nội dung: nghiên cứu về tổ chức, hoạt động thanh tra CN GTVT đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng không và hàng hải theo pháp luật Việt Nam hiện nay. Trong quá trình nghiên cứu, luận án có tham khảo, đề cập đến hoạt động kiểm tra, giám sát, tuần tra, kiểm soát CN GTVT của các cơ quan, tổ chức nhà nước có thẩm quyền để làm sâu sắc hơn các nội dung thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài luận án. - Phạm vi về thời gian: luận án chủ yếu nghiên cứu, phân tích thông tin, số liệu thuộc giai đoạn 2011- 2016. - Phạm vi về không gian: luận án nghiên cứu về thanh tra CN GTVT từ trung ương, đến địa phương, gồm Thanh tra Bộ GTVT, Thanh tra CN GTVT tại Tổng cục Đường bộ Việt Nam, Cục Đường sắt Việt Nam, Cục Đường thuỷ nội địa Việt Nam, Cục Hàng không Việt Nam, Cục Hàng hải Việt Nam và Thanh tra các Sở GTVT. Khi nghiên cứu về thanh tra CN GTVT ở địa phương, tác giả lựa chọn xác suất Thanh tra Sở GTVT theo vùng, miền. 4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Phương pháp luận của luận án Luận án sử dụng phương pháp luận là chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử và phép biện chứng duy vật. Luận án được nghiên cứu trên cơ sở lý luận Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và Pháp luật, đường lối, quan điểm xây 5 dựng nhà nước và pháp luật Việt Nam; quan điểm đổi mới và hội nhập quốc tế của Việt Nam nói chung, ngành GTVT nói riêng trong giai đoạn hiện nay. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Luận án sử dụng các phương pháp, gồm: phương pháp thống kê; phân tích, tổng hợp; phương pháp so sánh; phương pháp điều tra, khảo sát; phương pháp lịch sử cụ thể; phương pháp chuyên gia; phương pháp trao đổi, tọa đàm; phương pháp mô hình, sơ đồ. Ngoài ra, luận án còn sử dụng phương pháp nghiên cứu lý thuyết về xã hội học pháp luật, phương pháp luật so sánh và tiếp thu tri thức về phương pháp của các lĩnh vực khoa học xã hội qua việc tiếp cận đa ngành, liên ngành luật học. Tùy theo từng chương, nội dung, vấn đề nghiên cứu, luận án sử dụng từng phương pháp hoặc kết hợp giữa các phương pháp nghiên cứu để thực hiện nghiên cứu nhằm đạt được kết quả nghiên cứu cao nhất, cụ thể là: Chương 1, luận án chủ yếu sử dụng phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp để khái quát, đánh giá những công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về thanh tra, TTCN, thanh tra CN GTVT, qua đó xác định những nội dung được kế thừa và những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu, làm sáng tỏ. Để giải quyết những vấn đề về lý luận thanh tra CN GTVT tại Chương 2, Luận án sử dụng tất cả các phương pháp nghiên cứu nêu trên để giải quyết. Trong đó tác giả ưu tiên sử dụng nhiều phương pháp phân tích, tổng hợp, kết hợp với phương pháp nghiên cứu lý thuyết về xã hội học pháp luật, phương pháp luật học so sánh để luận giải làm rõ các khái niệm, đặc điểm, bản chất của thanh tra CN GTVT; làm rõ vấn đề điều chỉnh pháp luật về thanh tra CN GTVT; sử dung phương pháp mô hình để nghiên cứu, thiết kế mô hình thanh tra CN GTVT. Đối với Chương 3, để phân tích về thực trạng thanh tra CN GTVT theo pháp luật Việt Nam,chỉ rõ được những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, luận án đã sử dụng phương pháp lịch sử cụ thể, phương pháp thống kê, phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp chuyên gia; phương pháp trao đổi, tọa đàm để đánh giá làm rõ thực trạng pháp luật thanh tra CN GTVT. Khi nghiên cứu Chương 4, luận án sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp luật học so sánh, phương pháp mô hình và phương pháp lịch sử cụ thể để 6 lập luận, đưa ra nhu cầu, quan điểm, giải pháp đổi mới thanh tra CN GTVT trên các phương diện lý luận, pháp luật về thanh tra CN GTVT và cơ chế hoạt động của thanh tra CN GTVT. 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án Luận án là công trình nghiên cứu đặc thù, có tính chuyên sâu về thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải dưới góc độ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật hành chính. Luận án có những đóng góp mới chủ yếu sau: Thứ nhất, đã tổng thuật, khảo cứu và phân tích có hệ thống các công trình khoa học liên quan đến thanh tra CN GTVT, qua đó rút ra những kết quả đã đạt được, những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu làm sáng tỏ; khẳng định thanh tra CN GTVT được hình thành, tồn tại và phát triển có tính tất yếu khách quan trong nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Thứ hai, làm rõ hơn những vấn đề lý luận về thanh tra CN GTVT theo pháp luật Việt Nam, đưa ra khái niệm, làm rõ vị trí, vai trò, đặc điểm của thanh tra CN GTVT; vấn đề điều chỉnh pháp luật về thanh tra CN GTVT. Thứ ba, kiến nghị, đưa ra giải pháp thiết kế mô hình tổ chức thanh tra CN GTVT theo hướng tăng cường phân cấp, giảm cấp trung gian phù hợp với đặc điểm, tính chất quản lý nhà nước CN GTVT và tổ chức chính quyền địa phương, trong đó có thiết lập tổ chức để thực hiện thẩm quyền thanh tra và hỗ trợ hoạt động thanh tra CN GTVT thông qua cơ chế uỷ quyền và hợp đồng hành chính. Thứ tư, đổi mới phương thức hoạt động thanh tra và điều kiện bảo đảm hoạt động thanh tra phù hợp với mô hình tổ chức; phù hợp với đặc điểm, tính chất quản lý nhà nước chuyên ngành GTVT đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng không và hàng hải. Thứ năm, hoàn thiện hệ thống pháp luật về thanh tra CN GTVT bảo đảm tính đầy đủ, thống nhất, khắc phục những hạn chế về nội dung, hình thức pháp luật và kỹ thuật lập pháp, trước hết phải xây dựng Luật thanh tra thay thế Luật Thanh tra 2010. Luật thanh tra phải có chế định riêng về TTCN để phân biệt rõ với thanh tra hành chính; xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Quản lý nhà nước CN GTVT quy định cụ thể về tổ chức, hoạt động và các điều kiện bảo đảm hoạt động thanh 7 tra CN GTVT. Luận án đã đưa ra đề xuất danh mục các văn bản quy phạm pháp luật và danh mục các quy trình thanh tra CN GTVT cần xây dựng, ban hành. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Kết quả nghiên cứu luận án góp phần làm phong phú thêm các quan điểm về pháp luật cũng như tổ chức và hoạt động TTCN nói chung, thanh tra CN GTVT nói riêng. Luận án có giá trị thiết thực cả về phương diện lý luận và thực tiễn, là công trình để tham khảo có giá trị, ý nghĩa cho việc nghiên cứu hoàn thiện pháp luật về thanh tra, kiểm tra, giám sát ở Việt Nam cũng như hoàn thiện pháp luật về thanh tra CN GTVT trong giai đoạn trước mắt cũng như lâu dài. Kết quả nghiên cứu luận án còn có giá trị tham khảo cho việc nghiên cứu và biên soạn giáo trình, tài liệu phục vụ công tác giảng dạy, đào tạo, bồi dưỡng về chuyên ngành luật hành chính, quản lý nhà nước và nghiệp vụ thanh tra. Luận án là tài liệu tham khảo có giá trị cho công tác xây dựng và hoạch định chính sách quản lý, phát triển ngành GTVT cũng như công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông. 7. Cơ cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận án được thiết kế theo kết cấu, gồm 4 Chương: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề liên quan đến luận án. Chương 2. Những vấn đề lý luận về thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải. Chương 3. Thực trạng thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải theo pháp luật Việt Nam hiện nay. Chương 4. Quan điểm, giải pháp đổi mới thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải ở Việt Nam. 8 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở trong nước 1.1.1.1. Nhóm công trình nghiên cứu liên quan đến những vấn đề về thanh tra và thanh tra chuyên ngành * Những công trình tiêu biểu nghiên cứu về thanh tra Đề tài khoa học cấp bộ trọng điểm:“Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh tra” do Quách Lê Thanh làm Chủ nhiệm đề tài [41] và Đề tài “Lịch sử và truyền thống ngành Thanh tra Việt Nam” do Vũ Phạm Quyết Thắng làm Chủ nhiệm đề tài [42]. Đây là những đề tài được nghiên cứu rất công phu, tiếp cận khá toàn diện các vấn đề về công tác thanh tra ở Việt Nam. Trên quan điểm chung của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, công trình đã nghiên cứu đến các vấn đề về thanh tra, như: quan điểm của Đảng, tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh về thanh tra qua các thời kỳ; yêu cầu đối với cán bộ làm công tác thanh tra… Công trình đã cung cấp một lượng thông tin khổng lồ về quá trình phát triển mang tính truyền thống của ngành Thanh tra Việt Nam, đã làm nổi bật vai trò của thanh tra trong quá trình xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước; đưa ra một số kiến nghị nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra như tăng cường quyền hạn cho các tổ chức thanh tra, nâng cao chất lượng cán bộ, công chức của ngành thanh tra. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa rất quan trọng trong việc gợi mở nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn để tiếp tục nghiên cứu về thanh tra ở Việt Nam hiện nay. Mặc dù đã nghiên cứu thanh tra một số bộ ngành, song công trình này chưa đề cập sâu về lý luận mà chủ yếu nghiên cứu về thực tiễn pháp luật, tổ chức và hoạt động thanh tra, trong đó có thanh tra chuyên ngành. Một số công trình nghiên cứu về đổi mới thanh tra nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra ở Việt Nam, như: Luận án Phó tiến sỹ luật học“Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra nhà nước ở Việt Nam” của Phạm Tuấn Khải [15]; Đề tài khoa học cấp bộ: “Cơ sở lý luận và thực tiễn đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra trong điều kiện nền kinh tế nhiều thành phần ở Việt Nam” do Phạm Văn Khanh làm Chủ nhiệm đề tài [19]; Đề tài khoa học cấp bộ“Đổi mới tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” do Trần Văn Truyền làm Chủ nhiệm đề tài [44]; Luận án tiến sỹ luật học 9 “Đổi mới tổ chức, hoạt động thanh tra ở Việt Nam hiện nay” của Nguyễn Huy Hoàng [9]; Đề tài khoa học cấp bộ: “Đổi mới tổ chức và hoạt động hệ thống thanh tra nhà nước theo hướng cải cách nền hành chính nhà nước” do TS.Trần Đức Lượng làm Chủ nhiệm đề tài [22]… Những công trình này được nghiên cứu ở các thời điểm khác nhau trong giai đoạn (1995 - 2015), đây là giai đoạn có nhiều thay đổi về thể chế, chính sách, pháp luật về thanh tra ở Việt Nam, từ Pháp lệnh thanh tra năm 1990 đến Luật Thanh tra năm 2004 và Luật Thanh tra năm 2010. Ở mức độ, khía cạnh và thời điểm khác nhau, các kết quả nghiên cứu này đã đi sâu lý giải làm rõ những vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn đổi mới, như: khái niệm về thanh tra trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề kiểm tra, giám sát và kiểm soát; cơ sở, nội dung đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra, theo đó thanh tra luôn có sự phát triển mang tính kế thừa, tiếp nối và có vị trí, vai trò rất quan trọng trong quản lý nhà nước. Đặc biệt, xung quanh vấn đề này, có một số tác giả đã đưa ra những đề xuất mới, táo bạo. Ví dụ, tác giả Phạm Tuấn Khải cho rằng, trong điều kiện, đặc điểm nền kinh tế thị trường ở Việt Nam, chúng ta cần nghiên cứu, xây dựng hệ thống thanh tra cho phù hợp, trong đó tác giả đã đề xuất xây dựng hệ thống “thanh tra nhà nước chuyên ngành ở Việt Nam”; tác giả Phạm Văn Khanh đã luận giải, mạnh dạn đề xuất, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992 theo hướng “chuyển hệ thống thanh tra (cấp hành chính) sang loại hình thanh tra Quốc hội hoặc giám sát hành chính độc lập với Chính phủ; tăng cường vị trí, vai trò thanh tra bộ, đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ trưởng; ở cấp tỉnh, không thành lập tổ chức thanh tra chuyên trách mà tăng cường hoạt động kiểm tra của các cơ quan chuyên môn (sở, ngành); tác giả Nguyễn Huy Hoàng đề xuất đổi mới tổ chức thanh tra “không thành lập Thanh tra Bộ, Thanh tra Sở mà chức năng TTCN ở các cơ quan này chuyển thành kiểm tra chuyên ngành, do bộ, ngành chủ trì, chủ động thực hiện”. Các công trình này đã giúp cho tác giả tiếp cận để tiếp tục nghiên cứu đề tài luận án theo hướng đổi mới thanh tra CN GTVT. Luận án tiến sĩ luật học “Hoàn thiện pháp luật thanh tra trong giai đoạn hiện nay” của tác giả Nguyễn Thị Thương Huyền [10]. Công trình đã đề cập một cách tương đối toàn diện và sâu sắc về những vấn đề lý luận pháp luật thanh tra, phân tích và làm sâu sắc thêm luận điểm “thanh tra là chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước”; phân tích và làm sáng tỏ quan niệm pháp luật về thanh tra trong vai trò, vị trí là một chế định quan trọng của luật hành chính. Đây là công trình nghiên cứu tham khảo rất tốt, rút ra được những đề xuất rất có giá trị cho việc tiếp tục hoàn thiện pháp luật thanh tra ở Việt Nam hiện nay, trong đó có TTCN. Bên cạnh công trình nghiên cứu những vấn đề chung về thanh tra, trong thời gian gần đây có một số đề tài, công trình nghiên cứu, tập bài giảng đề cập đến những vấn đề về nghiệp vụ và hoạt động thanh tra, như: Đề tài “Những vấn đề đặt ra trong sửa đổi, bổ 10 sung Quy chế hoạt động của Đoàn thanh tra” do Nguyễn Ngọc Tản, Chủ nhiệm đề tài [35]; Đề tài cấp bộ “Báo cáo kết quả thanh tra, kết luận thanh tra - những vấn đề lý luận và thực tiễn” do Đặng Khánh Toàn làm Chủ nhiệm[38]; Tập bài giảng về Nghiệp vụ công tác thanh tra, chương trình Thanh tra viên, Thanh tra viên chính và Thanh tra viên cao cấp do Trường Cán bộ Thanh tra biên soạn. Các công trình nghiên cứu này được nghiên cứu, biên tập trên cơ sở nền tảng những vấn đề lý luận về thanh tra do các công trình khoa học đã nghiên cứu trước đó hoặc một số nội dung được tiếp tục nghiên cứu, luận giải sâu hơn do yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn tổ chức và hoạt động thanh tra. Đây là nguồn thông tin, tài liệu có giá trị để phục vụ nghiên cứu, xây dựng cơ sở lý luận của đề tài luận án mà tác giả đang theo đuổi nghiên cứu. * Những công trình nghiên cứu chuyên sâu về thanh tra chuyên ngành, trong đó có nội dung đề cập đến thực tiễn tổ chức và hoạt động TTCN ở Bộ GTVT và Sở GTVT. Đề tài khoa học cấp bộ: “Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành – Những vấn đề lý luận và thực tiễn” do Nguyễn Tuấn Khanh làm Chủ nhiệm [16]. Công trình đã bước đầu nêu được một số vấn đề chung về quan niệm, đặc điểm, mục đích, nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục và các biện pháp nghiệp vụ trong hoạt động TTCN. Đồng thời, đưa ra những giải pháp hoàn thiện tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động TTCN. Trong đó có khái niệm kiểm tra hành chính trong hoạt động TTCN và nhấn mạnh, hoạt động TTCN gắn chặt, có mối quan hệ khăng khít với thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính. Tuy nhiên, về cơ bản, đề tài vẫn theo quan điểm quản lý nhà nước khá cổ điển, chưa mạnh dạn phân cấp, ủy quyền cho các tổ chức ngoài nhà nước để thực hiện nhiệm vụ TTCN …Mặc dù còn có những hạn chế, song đây là một trong những đề tài nghiên cứu khá toàn diện, sâu sắc về TTCN theo pháp luật thanh tra hiện nay, là nguồn tư liệu quý để tác giả tham khảo, nghiên cứu đề tài luận án. Đề tài khoa học cấp bộ “Tổ chức, hoạt động và mối quan hệ giữa Thanh tra Bộ và TTCN - thực trạng và giải pháp” do Nguyễn Khắc Hường làm Chủ nhiệm đề tài [11]. Đây là đề tài được nghiên cứu khá công phu, đã khảo sát hệ thống tổ chức hoạt động của thanh tra ở hai mươi sáu Bộ, cơ quan ngang Bộ và ba cơ quan thuộc Chính phủ. Đề tài đã làm rõ thực trạng những vấn đề bất cập và nguyên nhân; nghiên cứu và xây dựng được các mô hình tổ chức TTCN phù hợp theo từng nhóm bộ quản lý ngành, đặc biệt là các bộ đa ngành. Công trình này đã được nghiên cứu từ lâu nên nhiều đánh giá, kiến nghị, đề xuất đến nay đã lạc hậu, không còn phù hợp. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu vẫn có giá trị tham khảo khi nghiên cứu về thực trạng và sự cần thiết khách quan của TTCN mà luận án đang nghiên cứu. 11 Đề tài khoa học cấp cơ sở “Hoàn thiện mô hình tổ chức thanh tra bộ, ngành” của Đặng Xuân Phương [30]. Đề tài đã nghiên cứu, phân tích và đánh giá khái quát thực trạng tổ chức hệ thống thanh tra ở các bộ, ngành hiện nay; xác định và phân loại được các mô hình tổ chức thanh tra ở bộ, ngành trong thực tiễn của bộ máy hành chính nhà nước ở trung ương; xác định được những nguyên tắc, tiêu chí phản ánh đặc điểm, yêu cầu công tác quản lý nhà nước ở từng bộ, ngành làm cơ sở thiết kế bộ máy tổ chức thanh tra phù hợp. Lần đầu tiên xuất hiện quan điểm cơ quan quản lý hành chính chuyên ngành gồm Tổng cục, Cục thuộc Bộ là cơ quan thực hiện chức năng TTCN, có các quyền hành chính, trong đó có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính. Tuy nhiên, Đề tài chỉ được nghiên cứu, nhìn nhận trên góc độ tổ chức bộ máy, do đó, còn khá nhiều hạn chế, trong đó chưa làm rõ được khái niệm, bản chất của TTCN theo pháp luật. Mặc dù vậy, đây cũng là tài liệu có giá trị để tham khảo, nghiên cứu nhằm thiết kế mô hình thanh tra CN GTVT mà luận án đang theo đuổi. Luận án tiến sĩ luật học “Pháp luật thanh tra chuyên ngành ở Việt Nam hiện nay” của Bùi Thị Thanh Thuý [43]. Đề tài được nghiên cứu khá sâu những vấn đề về pháp luật TTCN. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, thực trạng pháp luật TTCN, luận án đã đưa ra phương hướng hoàn thiện pháp luật TTCN. Các định hướng đã bám sát quan điểm, thanh tra là chức năng của quản lý nhà nước, gắn liền với quản lý nhà nước chuyên ngành, cụ thể như, xác lập, đảm bảo tính hệ thống và kế thừa của pháp luật về TTCN; nhận thức một cách đúng đắn và đầy đủ hơn về vị trí, vai trò quan trọng của TTCN, trên cơ sở đó xác lập những quy phạm pháp luật phù hợp để điều chỉnh; hoàn thiện pháp luật về TTCN phải trên cơ sở tiến hành đổi mới đồng bộ trên các phương diện: tổ chức, bộ máy, phương thức hoạt động và đội ngũ cán bộ, công chức TTCN. Một trong những đề xuất khá mạnh dạn mà tác giả đưa ra là mỗi bộ, sở chỉ có một tổ chức TTCN, chỉ thực hiện chức năng TTCN, không thực hiện chức năng thanh tra hành chính, trong khi hiện nay nhà nước đang có xu hướng sáp nhập tinh giản bộ máy. Công trình đã gợi mở một số vấn đề phục vụ nghiên cứu của đề tài, như đổi mới tư duy, nhận thức về TTCN trên góc độ hoàn thiện pháp luật, đổi mới quy định của pháp luật về phương thức hoạt động TTCN, nâng cao số lượng, chất lượng đội ngũ cán bộ thanh tra. Bên cạnh những vấn đề, quan điểm khá mới, song chưa có nhiều điểm đột phá, phù hợp với giai đoạn phát triển và hội nhập hiện nay. Bài viết của tác giả Dương Nguyễn “Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh thí điểm thành lập thanh tra chuyên ngành cấp xã, phường” trên Tạp chí Thanh tra điện tử [28]. Bài viết nêu, phân tích sự cần thiết, tiêu chuẩn, nhiệm vụ, thẩm quyền của người được giao nhiệm vụ TTCN an toàn thực phẩm cấp quận, cấp phường; nội dung thanh tra, hoạt động thanh tra, trách nhiệm quản lý hoạt động TTCN an toàn thực phẩm ở cấp quận, cấp 12 phường; sử dụng tiền thu từ xử phạt vi phạm hành chính, địa bàn và thời gian thực hiện thí điểm TTCN an toàn thực phẩm cấp quận, cấp phường; quy trình, thời gian thực hiện. Có thể nói, việc nghiên cứu để tổ chức hoạt động TTCN nói chung, chuyên ngành an toàn thực phẩm nói riêng tại cấp xã, phường là một nội dung, vấn đề tương đối mới mẻ, chưa có quy định pháp luật điều chỉnh. Đây là vấn đề đòi hỏi từ thực tiễn đời sống xã hội. Bài viết là thông tin quan trọng để tham khảo về tư duy tiếp cận thực tiễn để phục vụ nghiên cứu luận án. Tuy nhiên, nội dung còn sơ sài, chưa đi sâu phân tích sự cần thiết, vị trí, vai trò, cơ sở khoa học, quy trình hoạt động, hệ quả pháp lý của việc thí điểm. Do đó, vấn đề TTCN ở cấp cơ sở cần tiếp tục được nghiên cứu. Bài viết “Thanh tra nhà nước chuyên ngành, những vấn đề cần chú ý khi đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra” Phạm Tuấn Khải đăng trên Kỷ yếu nghiên cứu khoa học thanh tra, tập III của Thanh tra Nhà nước [11]. Tác giả đã chỉ ra yêu cầu, sự cần thiết khách quan phải hoàn thiện pháp luật về thanh tra; đồng thời cũng đưa ra quan điểm, phương hướng hoàn thiện pháp luật về thanh tra. Lý luận, quan điểm của tác giả cũng góp phần định hướng cho luận án khi nghiên cứu để hoàn thiện về vị trí, vai trò, tổ chức và hoạt động của thanh tra CN GTVT. Về phương diện lý luận, còn có nhiều giáo trình, sách chuyên khảo, tập bài giảng của các cơ sở đào tạo đã dành nhiều trang để lý giải, trình bày về vấn đề thanh tra. Trong đó phải kể đến giáo trình “Thanh tra và giải quyết khiếu nại hành chính” của Học viện Hành chính Quốc gia, Nxb Khoa học kỹ thuật Hà Nội, 2011 [6]. Đây là sách phục vụ cho việc đào tạo chuyên sâu về thanh tra, trong đó đã cung cấp những lý luận căn bản về pháp luật thanh tra; tổ chức và hoạt động thanh tra theo pháp luật Việt Nam hiện nay. Ngoài ra, trong giáo trình Luật Hành chính của Đại học Luật năm 2012, Luật hành chính và tài phán hành chính của Đại học Quốc gia năm 2012 đã dành một chương, trong đó viết những vấn đề quan trọng về thanh tra; phân biệt thanh tra, kiểm tra, kiểm sát; vị trí, vài trò, chức năng của thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam. Sách chuyên khảo “Giám sát và cơ chế giám sát việc thực hiện quyền lực nhà nước ở nước ta hiện nay” do Đào Trí Úc và Võ Khánh Vinh đồng chủ biên; nội dung cuốn sách này liên quan trực tiếp đến luận án với chủ đề “kiểm tra, thanh tra của Chính phủ và các cơ quan hành chính nhà nước”. Bài viết của Đinh Văn Minh “Đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra, góp phần hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát việc thực hiện quyền lực nhà nước”, hay bài viết của Phạm Tuấn Khải “Tăng cường hoạt động kiểm tra, thanh tra năm nâng cao hiệu quả hoạt động của Chính phủ”, các bài viết đã chỉ ra một vấn đề lý luận căn bản đó là, vai trò và sự cần thiết phải hoàn thiện thanh tra với mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước của Chính phủ. Những lý luận, quan điểm có tính chuẩn mực trong giáo trình hay quan điểm trong bài viết nghiên cứu về vấn đề thanh tra này là thông 13 tin tham khảo rất quan trọng khi luận án đưa ra các giải pháp hoàn thiện thanh tra CN GTVT ở Việt Nam. Nghiên cứu về pháp luật, thực trạng tổ chức và hoạt động TTCN, có thể kể đến một số bài viết của các tác giả đăng trên tạp chí trong nước như: Tác giả Nhất Anh có bài “Góp phần tháo gỡ vướng mắc trong Tổ chức và hoạt động TTCN” trên Thanh tra điện tử, 2014. Bài viết có nêu những nội dung cơ bản và quan điểm về việc thực hiện TTCN chính là thực hiện quyền hành chính. Bài viết “Thanh tra, kiểm tra chuyên ngành trong cơ chế thực thi quyền hành chính” của Phạm Tuấn Khanh đăng trên Trang thông tin của Viện Khoa học thanh tra (2015) đã cho rằng, mỗi hoạt động TTCN có sự khác biệt cần thể chế hóa; mục đích của hoạt động TTCN phải tương đồng với mục đích kiểm tra hành chính là nhằm phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi phạm phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật chuyên ngành, quy định về chuyên môn - kỹ thuật, quy tắc quản lý thuộc các ngành, lĩnh vực. Tác giả bài viết cho rằng, cần có quy định trình tự, thủ tục tiến hành các hoạt động TTCN đơn giản để việc thực hiện các quyền được nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả. Bài viết “Một số vướng mắc trong thực hiện pháp luật TTCN” của Hồ Thị Thu An, Thanh tra Chính phủ. Sau khi nêu những vướng mắc, khó khăn, tác giả đề nghị cần xác định rõ những cơ quan được giao thực hiện chức năng TTCN ở cấp trung ương, cấp địa phương, nhất là ở chi cục thuộc sở; xác định rõ tiêu chí để giao chức năng TTCN cho các cơ quan cần thiết; đổi mới tổ chức và hoạt động TTCN phải phù hợp với vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và đặc điểm kinh tế, kỹ thuật của mỗi ngành. Các bài viết, ở các góc độ khác nhau, các tác giả đều có nhận định chung rằng, vấn đề TTCN cần phải nghiên cứu, thay đổi nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, phù hợp với thực tiễn quản lý nhà nước ở Việt Nam hiện nay. Những ý kiến này đã góp phần cho tác giả luận án tiếp tục đi sâu nghiên cứu những quy định của pháp luật về TTCN để củng cố các luận điểm sẽ được luận giải trong luận án. * Công trình ở Việt Nam nghiên cứu về thanh tra, kiểm tra, giám sát ở một số nước trên Thế giới Cuốn sách “Tổ chức và hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát của một số nước trên thế giới” do Nguyễn Văn Kim chủ biên [13]. Công trình này được biên soạn hết sức công phu, đề cập nhiều thông tin, trong đó nêu rất rõ, cụ thể thực trạng mô hình tổ chức, hoạt động của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, giám sát của một số quốc gia trên thế giới. Thông tin cho thấy, thực trạng hiện nay trên thế giới đang tồn tại loại hình thanh tra được các tác giả dẫn chứng, phân tích rất chi tiết, gồm: Giám sát Quốc hội (tiếng Anh là Ombudsman); Thanh tra, giám sát hành chính và TTCN. Trong đó, vấn đề TTCN của một số nước đã được đề cập khá nhiều thông tin trong cuốn sách này. Theo đó, TTCN là loại hình được thành lập, tổ chức và hoạt động ở hầu hết các nước trên thế giới với 14
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan