më ®Çu
N¨m 1975, gi¶i phãng miÒn Nam, ®Êt níc viÖt Nam hoµn toµn ®éc lËp, hai miÒn
Nam B¾c thèng nhÊt, c¸ch m¹ng níc ta chuyÓn sang giai ®o¹n míi, ®ã lµ c¶ níc x©y
dùng chñ nghÜa x· héi (CNXH). Sù lùa chän con ®êng ®i lªn CNXH ë níc ta lµ sù lùa
chän ®óng ®¾n hay sai lÖch? V× sao kh«ng ®i theo con ®êng TBCN mµ kiªn ®Þnh ®i
theo CNXH ? trong khi ®©y lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn kú diÖu,lµ thµnh tùu cña nh©n
lo¹i.Bªn c¹nh ®ã lÞch sö thÕ giíi ®· cho thÊy nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm vÒ sù sôp ®æ
CNXH ë Liªn X« ®· tån t¹i h¬n 70 n¨m,ë c¸c níc §«ng ¢u h¬n 40 n¨m kÓ tõ
1945.§ã lµ nh÷ng níc ®Òu ®¹t nh÷ng thµnh tùu to lín vÒ khoa häc kü thuËt,vÒ kinh tÕ
x· héi.Trong khi,x· héi ViÖt Nam lµ mét níc cã nÒn kinh tÕ nghÌo nµn,l¹c hËu ë §«ng
Nam ¸.Vèn lµ mét x· héi phong kiÕn trong h¬n 1000 n¨m,vµ chÞu ¸ch thèng trÞ cña
thùc d©n Ph¸p trong gÇn 100 n¨m, cho nªn x· héi VÖt Nam mang tÝnh chÊt thô«c ®Þa
nöa phong kiÕn. Sau khi dµnh ®éc lËp, nÒn kinh tÕ ë tr¹ng th¸i kiÖt quÖ, bé m¸y nhµ níc cång kÒnh,kÐm n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, hÖ thèng vËt chÊt kÜ thuËt cßn th« s¬ l¹c hËu,
®êi sèng ngêi d©n nghÌo nµn...VËy v× sao ®¶ng ta l¹i kiªn quyÕt x©y dùng ®Êt níc theo
con ®êng CNXH mµ kh«ng ph¶i con ®êng nµo kh¸c?
Nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy díi gãc ®é triÕt häc mµ cô thÓ lµ lý luËn c¸c h×nh th¸i
kinh tÕ x· héi nh»m kh¼ng ®Þnh sù lùa chän cña ®¶ng ta hoµn toµn ®óng ®¾n. Thùc tÕ
h¬n 15 n¨m ®æi míi , nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ ,chÝnh trÞ , khoa häc x· héi ®· chøng
minh mét c¸ch hïng hån nhÊt vÒ sù lùa chän cña nh©n d©n ta , cña ®¶ng ta lµ ®óng
®¾n vµ kh¼ng ®Þnh sù lùa chän con ®êng x©y dùng ®Êt níc theo CNXH lµ mét tÊt yÕu
kh¸ch quan.
PhÇn néi dung
Ch¬ng I: Lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi
1-Kh¸i niÖm h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi
H×nh th¸i kinh tÕ – x· héi lµ mét ph¹m trï cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, dïng
®Ó chØ x· héi ë tõng nÊc thang lÞch sö nhÊt ®Þnh , víi mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt ®Æc trng cho x· héi ®ã, phï hîp víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ víi mét
kiÕn tróc thîng tÇng t¬ng øng ®îc x©y dùng trªn nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt Êy.
2- Sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi lµ qu¸ tr×nh lÞch sö tù
nhiªn
X· héi ®· ph¸t triÓn tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau, øng víi mçi giai ®o¹n
cña sù ph¸t triÓn lµ mét h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nhÊt ®Þnh. C¸c h×nh th¸i kinh tÕ –
x· héi vËn ®éng vµ ph¸t triÓn do t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan, ®ã lµ qu¸
tr×nh tù nhiªn cña sù ph¸t triÓn. C M¸c viÕt : “ T«i coi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh
th¸i kinh tÕ – x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn” , tøc lµ muèn nãi ®Õn quy luËt
kh¸ch quan cña lÞch sö, quy luËt ®ã ®îc coi lµ sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt
chÊt , xÐt ®Õn cïng lµ do m©u thuÉn bªn trong gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n
xuÊt , do tÝnh tÊt yÕu kinh tÕ quy ®Þnh. C¸c quy luËt x· héi chÝnh lµ hiÖn th©n cña c¸c
quy luËt tù nhiªn ®îc con ngêi sö dông nã ®Ó kiÕn t¹o nªn x· héi loµi ngêi.
TiÕn tr×nh lÞch sö lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn biÖn chøng võa bao hµm sù ph¸t triÓn
®øt ®o¹n vµ liªn tôc. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , con ngêi cã nh÷ng quan hÖ víi nhau,
®ã chÝnh lµ quan hÖ s¶n xuÊt. Nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt ®ã do tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n
xuÊt quy ®Þnh. ®Õn lît nã quan hÖ s¶n xuÊt l¹i quy ®Þnh c¸c quan hÖ x· héi kh¸c nh :
chÝnh trÞ, luËt ph¸p, ®¹o ®øc… Khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nµo
®ã th× nh÷ng thay ®æi vÒ chÊt m©u thuÉn gay g¾t víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cã, dÉn
®Õn ®ßi hái kh¸ch quan lµ thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt cò b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi
th«ng qua cuéc c¸ch m¹ng x· héi. Quan hÖ s¶n xuÊt thay ®æi th× toµn bé c¸c quan hÖ
s¶n xuÊt kh¸c còng thay ®æi. Nh vËy, ph¬ng thøc s¶n xuÊt thay ®æi, c¸c quan hÖ x·
héi, chÝnh trÞ, tinh thÇn thay ®æi dÉn ®Õn sù thay ®æi cña h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi.
ChÝnh v× thÕ, V.I.Lªnin viÕt:”ChØ cã ®em quy nh÷ng quan hÖ x· héi vµo nh÷ng quan
hÖ s¶n xuÊt, vµ ®em quy nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt vµo tr×nh ®é cña nh÷ng lùc lîng
s¶n xuÊt th× ngêi ta míi cã thÓ cã ®îc nh÷ng c¬ s¬ v÷ng ch¾c ®Ó quan niÖm sù ph¸t
triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö – tù nhiªn.”
Qu¸ tr×nh tù nhiªn cña sù ph¸t triÓn lÞch sö ®îc chia ra thµnh nh÷ng bËc thang
lÞch sö kh¸c nhau, øng víi mét tr×nh ®é kinh tÕ, kü thuËt nhÊt ®Þnh trong tõng ph¬ng
thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Thùc tiÔn ®· cho thÊy, loµi ngêi ®·, ®ang vµ sÏ tr¶i qua 5 h×nh
th¸i kinh tÕ – x· héi theo thø tù tõ thÊp ®Õn cao. §ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh tù nhiªn cña sù
ph¸t triÓn lÞch sö, thÓ hiÖn tÝnh liªn tôc cña lÞch sö. Tuy nhiªn, ®èi víi mçi níc cô thÓ,
do nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan riªng th× mét níc nµo ®ã, mét d©n téc nµo
®ã cã thÓ “ bá qua” nh÷ng chÕ ®é x· héi nhÊt ®Þnh. Sù kh¸c nhau vÒ trËt tù ph¸t triÓn ë
ph¹m vi toµn nh©n lo¹i vÉn lµ qu¸ tr×nh lÞch sö – tù nhiªn, cßn ®èi víi tõng quèc gia,
d©n téc cô thÓ bá qua nh÷ng “ nÊc thang ”nhÊt ®Þnh. V.I.Lªnin viÕt: “ …tÝnh quy luËt
chung cña sù ph¸t triÓn trong lÞch sö toµn thÕ giíi ®· kh«ng lo¹i trõ mµ tr¸i l¹i,
cßn bao hµm mét sè giai ®o¹n ph¸t triÓn mang nh÷ng ®Æc ®iÓm hoÆc vÒ h×nh thøc,
hoÆc vÒ tr×nh tù cña sù ph¸t triÓn ®ã” .
Thùc tÕ lÞch sö cña mét sè níc ®i theo con ®êng XHCN®· chøng minh tÝnh
®óng ®¾n, khoa häc cña h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi vµ lý luËn vÒ kh¶ n¨ng “bá qua”
mét chÕ ®é x· héi nhÊt ®Þnh.
Tõ viÖc nghiªn cøu häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi chóng ta cã thÓ rót ra
mét sè ®iÓm cã ý nghÜa ph¬ng ph¸p luËn sau:
ViÖc v¹ch ra nguån gèc, ®éng lùc bªn trong cña sù ph¸t triÓn x· héi, nh÷ng nguyªn
nh©n vµ c¬ së cña sù xuÊt hiÖn, biÕn ®æi cña c¸c hiÖn tîng x· héi ®· biÕn ®æi x· héi
häc thµnh mét khoa häc thùc sù, kh¾c phôc mäi quan ®iÓm duy t©m vÒ lÞch sö. Tõ ®ã
cã mét c¸ch nh×n ®óng ®¾n, thÊy ®îc vai trß thùc sù cña LLSX, QHSX, mèi quan hÖ
biÖn chøng gi÷a chóng vµ c¸c mèi quan hÖ kh¸c trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi.
Lµ c«ng cô lý luËn gióp chóng ta nhËn thøc nh÷ng quy luËt phæ biÕn ®ang t¸c ®éng
vµ chi phèi sù vËn ®éng cña x· héi. Vò trang cho chóng ta ph¬ng ph¸p khoa häc ®Ó
nghiªn cøu x· héi vµ chØ ®¹o thùc tiÔn ë tÇm vÜ m« vµ vi m«.
Lµ c¬ së lý luËn cña viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c ®êng lèi c¸ch m¹ng cña §¶ng Céng S¶n.
lµ c¬ së lý luËn cho viÖc triÓn khai ®êng lèi, chÝnh s¸ch ë tÇm quèc gia vµ mçi ®Þa ph¬ng nh»m thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Gióp chóng ta mét c¸i nh×n biÖn chøng vÒ sù ph¸t triÓn liªn tôc cña c¸c h×nh th¸i
kinh tÕ – x· héi, cña c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸, khoa häc , kÜ thuËt vµ cña chÝnh b¶n th©n thÕ
hÖ con ngêi. Tõ ®ã gióp chóng ta kh«ng nãng véi chñ quan, kh«ng ®èt ch¸y giai ®o¹n,
biÕt kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu chung cña v¨n minh nh©n lo¹i.
Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi ®ßi hái chóng ta ph¶i thÊu triÖt nguyªn lý
®ã, vËn dông mét c¸ch chñ ®éng s¸ng t¹o vµ kiÕn thøc tæng qu¸t cña nhiÒu m«n khoa
häc kh¸c vµo c«ng viÖc hµng ngµy cña mçi ngêi, mçi ®Þa ph¬ng ph¶i nh×n nhËn c¸c
vÊn ®Ò trong dßng ch¶y liªn tôc cña nã.
Ch¬ng II Sù lùa chän con ®êng x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë
ViÖt Nam
IQóa ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN ë níc ta
Tõ h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nµy chuyÓn sang h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi kh¸c
cã mét giai ®o¹n lÞch sö ®Æc biÖt víi ®é dµi ng¾n kh¸c nhau, kÕt cÊu vµ h×nh thøc biÓu
hiÖn kh¸c nhau, ®ã lµ “ thêi kú qu¸ ®é”.
Tuú theo ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ x· héi cña m×nh mµ c¸c níc c¸c d©n téc sÏ
thùc hiÖn sù qu¸ ®é lªn CNXH díi nh÷ng h×nh thøc, bíc ®i kh¸c nhau, do tr×nh ®é
xuÊt ph¸t kh¸c nhau. Cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh 3 lo¹i níc t¬ng øng víi 3 kiÓu qu¸ ®é:
Nh÷ng níc TBCN ph¸t triÓn cao
Nh÷ng nø¬c ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn TBCN ë møc trung b×nh thÊp
Nh÷ng níc cha tr¶i qua giai ®o¹n TBCN cña sù ph¸t triÓn lÞch sö
Níc ta thuéc lo¹i níc thø ba. Do toµn bé nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ nh©n tè
chñ quan quy ®Þnh, níc ta ®i theo con ®êng x· héi chñ nghÜa lµ mét tÊt yÕu cña lÞch
sö. §Ó “nhËn d¹ng”con ®êng ®i lªn cña níc ta, tríc hÕt cÇn ph©n tÝch ®Çy ®ñ vµ chÝnh
x¸c ®iÓm xuÊt ph¸t tõ ®ã níc ta qu¸ ®é lªn CNXH. §Ó x¸c ®Þnh con ®êng ®i lªn cña
m×nh, cô thÓ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay chÝnh lµ thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th× ®iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng kinh tÕ x· héi cña
®Êt níc, xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm LLSX vµ QHSX ë níc ta ®Ó lùa chän ®óng h×nh thøc
kinh tÕ cho hiÖu qu¶, x¸c ®Þnh râ nh÷ng bíc ®i cô thÓ theo môc tiªu ®· chän. NghÞ
quyÕt Trung ¬ng 5 vÒ v¨n ho¸ vµ NghÞ quyÕt Trung ¬ng 6(lÇn1) kho¸ VIII vÒ kinh tÕ
gÇn ®©y ®· kh¼ng ®Þnh cÇn ph¶i ®Èy m¹nh viÖc ph¸t huy néi lùc kinh tÕ, t¨ng cêng
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, më réng thÞ trêng tiªu thô, m¹nh d¹n héi nhËp vµo thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi. §ã chÝnh lµ nh÷ng nghÞ quyÕt s¸t thùc víi cuéc sèng, ®·
khuyÕn khÝch QHSX ph¸t triÓn trªn c¬ së phï hîp víi tr×nh ®é cña LLSX ë níc ta hiÖn
nay.
II- Sù lùa chän con ®êng x©y dùng CNXH ë níc ta
§Þnh híng XHCN ë níc ta: §óng hay chÖch?
Tríc ®©y, sau mÊy n¨m kh«i phôc kinh tÕ vµ thùc hiÖn c¶i t¹o XHCN, c«ng cuéc
x©y dùng CNXH trªn ®Êt níc ta cã thÓ nãi xuÊt ph¸t tõ kh¸i niÖm ®¬n gi¶n, duy ý chÝ
vÒ CNXH. Chóng ta tëng r»ng cã thÓ thùc hiÖn ®îc ngay mäi ®Æc trng cña CNXH sau
khi tiÕn hµnh quèc h÷u ho¸, c«ng h÷u ho¸ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n mµ kh«ng cÇn
biÕt nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ Êy thùc hiÖn nh thÕ nµo.
DÇn dÇn tõ thùc tiÔn khñng ho¶ng vµ tr× trÖ vÒ kinh tÕ chóng ta míi hay r»ng:
kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc ngay mäi ®Æc trng cña CNXH trªn c¬ së mét nÒn s¶n xuÊt x·
héi ho¸ theo kiÓu h×nh thøc, mét nÒn s¶n xuÊt gäi lµ”x· héi ho¸”nhng tr×nh ®é cña
LLSX cßn rÊt thÊp, cßn xa míi ®¹t tíi x· héi ho¸ ®îc coi nh mét tÊt yÕu kinh tÕ. Møc
®é thùc hiÖn nh÷ng ®Æc trng cña CNXH kh«ng thÓ ¸p ®Æt theo ý muèn chñ quan mµ
ph¶i c¨n cø vµo tr×nh ®é thùc tÕ cña LLSX vµ n¨ng suÊt lao ®éng trong tõng thêi kú
lÞch sö cô thÓ. NghÜa lµ: chØ cã thÓ thùc hiÖn tõng bíc nh÷ng ®Æc trng cña CNXH.
Víi ý nghÜa trªn, ®Þnh híng XHCN chÝnh lµ sù quay trë vÒ víi luËn ®iÓm sau
cña Lªnin:” … danh tõ níc céng hoµ x« viÕt XHCN cã nghÜa lµ chÝnh quyÒn x« viÕt
quyÕt t©m thùc hiÖn bíc chuyÓn lªn CNXH, chø hoµn toµn kh«ng cã nghÜa lµ ®· thõa
nhËn chÕ ®é kinh tÕ míi lµ chÕ ®é XHCN”. Bëi vËy, qu¸ tr×nh ®Þnh híng XHCN trªn
®Êt níc ta lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH – cèt lâi cña qu¸
tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt trong thùc tÕ. §Ó cã ®îc nÒn mãng cña CNXH, chóng ta chØ
cã thÓ rót ng¾n c¸i ph¶i tr¶i qua theo quy luËt lÞch sö tù nhiªn, chø kh«ng thÓ bá qua
c¸i ph¶i tr¶i qua. C¸i ph¶i tr¶i qua Êy lµ g×? Lµ ph¸t triÓn m¹nh LLSX , lµ x· héi ho¸
s¶n xuÊt trong thùc tÕ th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp
sang nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp, tõ m« h×nh n«ng th«n sang m« h×nh ®« thÞ, tõ tæ chøc
céng ®ång xãm sang céng ®ång d©n téc, quèc tÕ…Còng v× vËy, qu¸ tr×nh ®Þnh híng
XHCN ë níc ta tÊt yÕu ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh ®an xen gi÷a nhiÖm vô trùc tiÕp vµ gi¸n
tiÕp x©y dùng CNXH, lµ qu¸ tr×nh cßn nhiÒu m©u thuÉn, nghÞch lý, bÊt c«ng mµ t¹m
thêi ph¶i chÊp nhËn, vµ cuéc vËn ®éng cña lÞch sö CNXH trªn thùc tÕ sÏ xo¸ bá dÇn
nh÷ng m©u thuÉn, nghÞch lý, bÊt c«ng Êy. Sù ®Þnh híng XHCN cßn chøa ®ùng mét vÊn
®Ò c¬ b¶n kh«ng thÓ nÐ tr¸nh. §ã lµ thêi kú “ai th¾ng ai”. Cho nªn, kh«ng chØ cã kh¶
n¨ng ®i ®óng híng mµ cßn cã kh¶ n¨ng ®i chÖch híng. ChÖch híng lµ mét nguy c¬ cã
thËt. Qu¸ tr×nh ®i theo con ®êng XHCN quyÕt kh«ng ph¶i lµ sù chuyÓn ®éng ph¼ng
lÆng theo mét chiÒu mong muèn, ®Æc biÖt c¬ chÕ thÞ trêng ®îc coi lµ ph¬ng tiÖn kh¸ch
quan ®Ó x©y dùng CNXH. Nã lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, nhng sù ph¸t triÓn Êy
l¹i tiÒm Èn nguy c¬ CNXH bÞ huû ho¹i.
C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH cña §¶ng ®· x¸c
®Þnh 6 ®Æc trng cña x· héi XHCN mµ nh©n d©n ta x©y dùng. Nãi ®Þnh híng XHCN
nghÜa lµ nãi môc tiªu chóng ta ®¹t tíi. §ã còng lµ hµnh lang cña sù ph¸t triÓn , sù s¸ng
t¹o.
C¬ng lÜnh v¹ch ra nh÷ng ph¬ng híng c¬ b¶n chØ ®¹o qu¸ tr×nh thùc hiÖn nh÷ng ®Æc trng cña CNXH trªn ®Êt níc ta. Nh÷ng ph¬ng híng ®ã võa mang tÝnh b¶o ®¶m kh«ng
chÖch híng XHCN, võa qu¸n triÖt tinh thÇn ®æi míi cho phÐp kh«ng lÆp l¹i nh÷ng sai
lÇm cò, tinh thÇn tõng bíc thùc hiÖn nh÷ng ®Æc trng cña CNXH. Ch¼ng h¹n, trong
c¸ch m¹ng QHSX, sù ®Þnh híng XHCN cã nghÜa lµ thiÕt lËp tõng bíc QHSX XHCN
phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña LLSX. Do ®ã,QHSX XHCN sÏ ®îc h×nh thµnh tõ thÊp
®Õn cao, råi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u.
Sau c¬ng lÜnh, c¸c héi nghÞ cña Trung ¦¬ng §¶ng tõ §¹i Héi VII ®Õn nay ®· cô
thÓ ho¸ thªm mét bíc sù ®Þnh híng XHCN trªn c¸c mÆt ®êi sèng x· héi. Sau 12 n¨m
®æi míi, ®Êt níc ta ®· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, ®· thu ®îc nh÷ng thµnh tùu
to lín cã ý nghÜa rÊt quan träng. §Êt níc ta, nhê ®ã cã thÓ chuyÓn sang thêi kú míi :
®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
NhËn ®Þnh chung vÒ qu¸ tr×nh ®Þnh híng XHCN sau 12 n¨m ®æi míi §¶ng ta kh¼ng
®Þnh: vÒ c¬ b¶n viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi nh÷ng n¨m qua lµ ®óng
®¾n, ®óng ®Þnh híng XHCN. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cã mét sè khuyÕt
®iÓm, lÖch l¹c kÐo dµi, dÉn ®Õn chÖch híng ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c. NhËn
®Þnh ®ã lµ ®óng ®¾n vµ s¸ng suèt , ph¶n ¸nh tinh thÇn ®Çy tr¸ch nhiÖm cña §¶ng ta ®èi
víi vËn mÖnh cña d©n téc, cña hµng triÖu quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng – nÒn t¶ng
cña chÕ ®é ta.
Tõ ®ã, mét mÆt cæ vò cho nh©n d©n ta ph¸t huy tinh thÇn tù lùc tù cõ¬ng ®Ó ®a
®Êt níc ra khái c¶nh nghÌo nµn l¹c hËu,mÆt kh¸c ®ßi hái mäi ngêi ph¸t huy tinh thÇn
tr¸ch nhiÖm kh¾c phôc mäi trë ng¹i trªn con ®êng ®i tíi mét chÕ ®é do nh©n d©n lao
®éng lµm chñ.
Nh vËy con ®êng ®i lªn CNXH lµ con ®êng ®óng ®¾n mÆc dï cßn nhiÒu khã
kh¨n tríc m¾t nhng díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nh©n d©n ta kh«ng chÞu lïi bíc tríc bÊt
cø khã kh¨n , thö th¸ch nµo.
Ch¬ng III Qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH ë níc ta
Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p
I – Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh ®i CNXH ë níc ta
Sau c¬ng lÜnh, c¸c héi nghÞ cña Trung ¦¬ng §¶ng tõ §¹i Héi VII ®Õn nay ®· cô
thÓ ho¸ thªm mét bíc sù ®Þnh híng XHCN trªn c¸c mÆt ®êi sèng x· héi. Sau 12 n¨m
®æi míi, ®Êt níc ta ®· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, ®· thu ®îc nh÷ng thµnh tùu
to lín cã ý nghÜa rÊt quan träng.
Tuy nhiªn trong thùc tiÔn, bªn c¹nh thõa nhËn nh÷ng thµnh tùu ®¸ng mõng ,còng cã
nh÷ng vÊn ®Ò cÇn xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc. Ch¼ng h¹n :
Sù t¨ng trëng GDP ë níc ta võa qua lµ nhanh hay chËm? Theo tÝnh to¸n chØ cÇn
®a vµo nÒn kinh tÕ cña ta 1 tû USD th«i th× møc t¨ng trëng cã thÓ ®¹t 6 %. VËy sù t¨ng
trëng GDP võa qua ë ta chñ yÕu do ®©u? Do ®êng lèi chÝnh trÞ hay do ho¹t ®éng kinh
tÕ mµ gèc rÔ lµ qu¶n lý tèt mang l¹i?
Sù t¨ng trëng kinh tÕ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng cã chªnh lÖch lín. Hµ Néi
vµ TP Hå ChÝ Minh cã møc t¨ng trëng tõ 15% trë lªn, c¸c vïng kh¸c cã møc t¨ng trëng 7% liªn tôc mÊy chôc n¨m, nhng do sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu gi÷a hai vïng trong
níc mµ ®ang ®øng tríc nguy c¬ mét níc chia thµnh hai miÒn “ph¸t triÓn vµ l¹c hËu”
T¨ng trëng kinh tÕ ®i ®«i víi sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp ngµy cµng lín. Kinh tÕ
t¨ng trëng nhng møc sèng thùc tÕ cña mét bé phËn hëng l¬ng gi¶m 1\3. G¹o xuÊt
khÈu ®¹t møc cao nhÊt, nhng møc sèng n«ng d©n qu¸ thÊp so víi c«ng nh©n vµ ngêi
d©n thµnh thÞ( n¨m 1995, thu nhËp cña ngêi d©n ®ång b»ng s«ng Cöu Long lµ
200USD/n¨m trong khi ë TP Hå ChÝ Minh lµ 920USD/n¨m). §iÒu ®¸ng quan t©m lµ sù
chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp trong x· héi ngµy cµng lín.
§Õn nay møc th©m hôt bu«n b¸n t¨ng gÊp ®«i n¨m 1995 vµ lªn tíi 2,3 tû USD.
Nguyªn nh©n do khèi lîng nhËp khÈu thiÕt bÞ vµ hµng tiªu dïng tiÕp tôc t¨ng.
Së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai trªn thùc tÕ ®ang bÞ t nh©n ho¸. DiÖn tÝch ®Êt n«ng
nghiÖp tÝnh theo ®Çu ngêi gi¶m 300m^2 trong 10n¨m.
1/3 vèn ®Çu t vµo dÞch vô. Khuynh híng ®Çu t cña níc ngoµi lµ nh»m thu håi
vèn nhanh, khai th¸c tµi nguyªn nhiÒu cßn kü thuËt tiªn tiÕn kh«ng cã lµ bao.
Vèn huy ®éng trong d©n cßn ë tû lÖ qu¸ thÊp: 7% GDP (trong khi Th¸i Lan
37%; Philippin 15%) Vèn ®Çu t trong níc chñ yÕu vÉn lµ vèn cña nhµ níc.
“Chñ nghÜa tiªu thô” ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong giíi trung, thîng lu. Sù lÖ thuéc
cña hÖ t tëng vµo tÝnh thùc dông kinh tÕ cã xu híng ngµy cµng t¨ng.
Tham nhòng, hèi lé, bu«n lËu, tÖ n¹n x· héi kh«ng gi¶m.
Trong c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n, c«ng nghiÖp hãa cã
nhiÒu chØ tiªu ph¶n ¸nh kh«ng râ nh÷ng bíc ®i ®Ó kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ
thùc sù lµ nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
II – Tõng bíc kh¾c phôc khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH ë níc ta
1- Më réng hîp t¸c quèc tÕ nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp
ho¸(CNH), hiÖn ®¹i ho¸(H§H) ®Êt níc.
CNH, H§H ë níc ta nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt cho CNXH, t¹o
nÒn t¶ng cho sù t¨ng trëng nhanh, hiÖu qu¶ cao vµ bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ. Trong
qu¸ tr×nh tiÕn hµnh CNH,H§H ®Êt níc ngoµi viÖc lÊy néi lùc lµm nh©n tè quyÕt ®Þnh
®Èy m¹nh më réng hîp t¸c quèc tÕ tiÕp thu tèi ®a nguån ngo¹i lùc, coi ®©y lµ nh©n tè
quan träng ®Ó cñng cè v÷ng ch¾c ®éc lËp d©n téc, thóc ®Èy sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt
níc thµnh c«ng… ®Ó ®a ®Êt níc ngµy cµng hiÖn ®¹i h¬n, v¨n minh h¬n.
Më réng hîp t¸c quèc tÕ trong sù nghiÖp CNH, H§H nh»m ®¸p øng nhu cÇu :
Thu hót ®îc nhiÒu vèn níc ngoµi.
Do nÒn kinh tÕ cña chóng ta xuÊt ph¸t thÊp. LLSX ®an xen cña nhiÒu lo¹i tr×nh ®é,
trong ®ã chiÕm ®¹i bé phËn lµ kü nghÖ vµ c«ng nghÖ cò kü, do ®ã thu hót vèn ®Ó thóc
®Èy LLSX ph¸t triÓn, nhËp khÈu m¸y mãc hiÖn ®¹i, më réng thÞ trêng…
ChuyÓn giao m¸y mãc, c«ng nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i
§Èy m¹nh bu«n b¸n th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc
Häc tËp kinh nghiÖm vµ c¸ch thøc qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c níc trªn thÕ giíi
T¹o m«i trêng æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn
TiÕp thu v¨n ho¸ nh©n lo¹i ®Ó x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c
d©n téc
HiÖn nay xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ quèc tÕ ho¸LLSX cña nh©n lo¹i do cuéc c¸ch
m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ míi hiÖn nay ®em l¹i, ®ang chøa ®ùng nh÷ng ph¬ng
tiÖn, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña nh÷ng QHSX cao h¬n mµ nh÷ng níc l¹c hËu
cha tr¶i qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa, cã thÓ t×m thÊy vµ vËn dông vµo níc m×nh th«ng
qua sù giao lu hîp t¸c quèc tÕ díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tõ ®ã tËn dông nguån
c«ng nghÖ, vèn, kinh nghiÖm qu¶n lý. Tõ ®ã c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn vÉn cã thÓ
bíc vµo con ®êng ph¸t triÓn “rót ng¾n” ngay c¶ khi CNTB cßn cha bÞ ®¸nh b¹i t¹i quª
h¬ng cña nã vµ thËm chÝ khi thiÕu c¶ sù gióp ®ì trùc tiÕp cña mét níc XHCN tiªn tiÕn.
Khi c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn ®i sau nhËn thÊy s¶n xuÊt TBCN cßn thóc ®Èy sù
t¨ng trëng kinh tÕ ®Õn møc ®é nhÊt ®Þnh th× c¸c níc ®i theo con ®êng XHCN l¹i kh«ng
cã lý do g× kh«ng gi¸m sö dông nã nh mét thµnh phÇn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. TÊt
nhiªn lµ díi sù dÉn d¾t cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN .
2-ThiÕt lËp tõng bíc QHSX XHCN tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc
së h÷u
Ph¶i tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX mµ thiÕt lËp h×nh thøc QHSX sao
cho phï hîp. Ph¶i chèng t tëng nãng véi muèn xo¸ bá ngay chÕ ®é t h÷u vµ x¸c lËp
ngay chÕ ®é c«ng h÷u vÒ TLSX víi h×nh thøc vµ quy m« qu¸ lín. XuÊt ph¸t tõ mét
nÒn kinh tÕ l¹c hËu, chóng ta ph¶i thõa nhËn sù tån t¹i l©u dµi cña nhiÒu thµnh phÇn
kinh tÕ, ph¶i ph¸t huy tÝch cùc c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn kÓ c¶ thµnh phÇn kinh
tÕ t nh©n TBCN nhng ph¶i x©y dùng kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng
lín m¹nh ®Ó trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ hµng
ho¸ theo ®Þnh híng XHCN, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc.
Ph¶i thùc hiÖn h×nh thøc ph©n phèi, lÊy ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu
qu¶ kinh tÕ lµm chñ yÕu.
PhÇn kÕt luËn
ë níc ta, qu¸ tr×nh ®i lªn con ®êng XHCN lµ qu¸ tr×nh ®Çy th¸ch thøc khã kh¨n.
Nhng thùc tÕ h¬n 15 n¨m ®æi míi ®· cho chóng ta thÊy sù lùa chän x©y dùng ®Êt níc
CNXH ë níc ta lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. ngoµi con ®êng ®ã kh«ng cßn con ®êng nµo
kh¸c.
VËn dông quan ®iÓm lý luËn triÕt häc M¸c Lªnin x©y dùng ®Êt níc ph¸t triÓn
theo ®Þnh híng XHCN mét c¸ch khoa häc vµ hiÖu qu¶ nhÊt. 15 n¨m ®æi míi(19862001) ®· cho nh©n d©n ta nhiÒu bµi häc quý gi¸. Nh÷ng bµi häc ®æi míi do §¹i Héi
VI, VII, VIII, IX nªu lªn cã gi¸ trÞ v« cïng to lín. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®Êt níc
theo CNXH ph¶i kiªn tr× môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ CNXH trªn nÒn t¶ng t tëng lµ
chñ nghÜa M¸c- Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh. §øng tríc nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch
nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p cña t×nh h×nh thÕ giíi vµ khu vùc, §¶ng ta lu«n kiªn ®Þnh
môc tiªu c¸ch m¹ng, vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c Lªnin trªn c¬ së x©y dùng c¸c
chñ tr¬ng chÝnh s¸ch ®æi míi.
Chóng ta nhËn thøc r»ng nh÷ng thµnh tùu mµ chóng ta ®¹t ®îc qua 15 n¨m lµ sù nç
lùc cña toµn ®¶ng toµn d©n. §ång thêi nh÷ng tån t¹i vµ nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc mµ
chóng ta ®ang vµ sÏ gÆp ph¶i còng hÕt søc to lín ®ßi hái chóng ta ph¶i cè g¾ng h¬n
n÷a.
§i lªn CNXH ë níc ta ®o× hái tríc hÕt lµ ®æi míi t duy nhËn thøc vÒ CNXH vµ
con ®êng ®i lªn XHCN ë ViÖt Nam ngµy mét râ rµng vµ ®Çy ®ñ h¬n. cã ý nghÜa b¶o
®¶m cho ho¹t ®éng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cô thÓ trong sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t
triÓn ®Êt níc.
NhËn thøc bao giê còng lµ qu¸ tr×nh ®i lªn tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ cha
hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn. H¬n n÷a CNXH lµ mét hiÖn tîng míi mÎ, ®ang vËn ®éng,
h×nh rhµnh trong lÞch sö loµi ngêi. Bëi vËy b¸m s¸t thùc tiÔn nghiªn cøu, tæng kÕt thùc
tiÔn ®Ó ph¸t triÓn lý luËn ®ã lµ yªu cÇu to lín mµ thùc tiÔn ®Æt ra cho ho¹t ®éng cña
§¶ng ta hiÖn nay.
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh triÕt häc Maclªnin
2. T¹p chÝ céng s¶n sè 5 - 96
3. T¹p chÝ céng s¶n sè 3 - 2001
4. TËp bµi gi¶ng triÕt häc Maclªnin
TËp II chñ nghÜa DVLS
Môc lôc
A, PhÇn më ®Çu:................................................................................................1
B, PhÇn néi dung:
Ch¬ng I: Lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi :
1. Kh¸i niÖm h×nh th¸i kinh tÕ x· héi...............................................................2
2. Sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ..............................................2
Ch¬ng II Sù lùa chon con ®êng x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam
1. Qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN ë níc ta...................................4
2. Sù lùa chän con ®êng x©y dùng CNXH ë níc ta.....................................5
§Þnh híng x©y dùng CNXH ë níc ta: §óng hay chÖch?
Cã ngêi lo ng¹i r»ng: hiÖn nay ë nhiÒu níc, chÕ ®é XHCN bÞ sôp ®æ, liÖu chóng ta
cã thÓ ®i lªn CNXH ®îc kh«ng?
§i lªn CNXH ë níc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan
Ch¬ng III: Qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH ë níc ta thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p
2. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH ë níc ta............................................8
3. Tõng bíc kh¾c phôc khã kh¨n trong trong qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH
ë níc ta.........................................................................................................9
ThiÕt lËp tõng bíc QHSX XHCN tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së
h÷u
C, KÕt luËn.......................................................................................................12
- Xem thêm -